1-3-پیشینه تحقیق.. 6

1-4-سؤالات.. 9

1-5-فرضیات تحقیق.. 9

1-6-اهداف.. 10

1-7-اهمیت و ضروت انجام تحقیق.. 10

1-8-روش تحقیق.. 11

1-9-ساماندهی تحقیق:.. 12

فصل دوم: مسئولیت کیفری در بستر حقوق کیفری ایران.. 13

2-1-مفهوم مسئولیت و اقسام آن.. 14

2-1-1-مفهوم مسئولیت.. 14

2-2-انواع مسئولیت.. 18

2-2-1-مسئولیت مدنی.. 18

2-2-1-1-مسئولیت قراردادی.. 19

2-2-1-2- مسئولیت غیرقرادادی.. 21

2-2-2-مسئولیت انتظامی.. 23

2-2-3-مسئولیت نیابتی.. 23

2-2-4- مسئولیت کیفری.. 23

2-2-4-1-تعریف مسئولیت کیفری.. 25

2-2-4-2-دیدگاه حقوقدانان جزا ایران در مورد مسئولیت کیفری.. 28

2-2-4-3-شرایط لازم در تحقق مسئولیت کیفری.. 29

2-2-4-4-مسئولیت واقعی و انتزاعی.. 30

2-2-4-5-تفاوت میان مسئولیت و مجرمیت.. 33

2-2-4-6-ارکان مسئولیت کیفری.. 33

2-2-4-6-1-وقوع جرم.. 33

2-2-4-6-2-قابلیت انتساب.. 34

2-2-4-6-2-1-انتساب مادی.. 34

2-2-4-6-2-2-انتساب معنوی.. 35

فصل سوم: کالاهای غیراستاندارد و شرایط موجد مسئولیت.. 36

3-1- بررسی مفاهیم.. 37

3-1-1-عیب و نقص.. 37

3-1-2- کالای غیراستاندارد و معیوب.. 38

3-1-3- کالای معیوب و نامرغوب.. 40

3-2-انواع عیب و نقص موجود در کالا.. 41

3-2-1-عیب در طراحی کالا.. 41

3-2-1-1-اثبات عیب در طراحی کالا.. 43

3-2-1-2-معیارهای تشخیص عیب در طراحی کالا.. 44

3-2-1-2-1-ضابطه انتظار مصرف کننده.. 44

3-2-1-2-2-ضابطه سود– خطر.. 44

3-2-1-2-3-ضابطه دو گانه.. 45

3-2-1-3-فرق میان عیب در تولید و عیب در طراحی.. 45

3-2-2-عیب در ساخت کالا.. 46

3-2-3-عیب در راهنمائی و هشدار.. 47

3-3-1- تاریخچه.. 52

3-3-2-مسئولیت ناشی از عیب کالا.. 52

3-3-2-1-عیب.. 52

3-3-2-2-شرایط عیب موجد مسئولیت.. 53

3-3-2-2-1-مخفی بودن عیب و نقص موجود در کالا.. 54

3-3-2-2-2-ورود ضرر در اثر عیب و نقص.. 55

3-3-2-2-3-زمان ایجاد عیب و نقص در کالا.. 56

فصل چهارم: مسئولیت کیفری تولیدکنندگان.. 58

4-1-سیر تاریخی مسئولیت تولیدکنندگان محصولات صنعتی.. 59

  &nbsp; <a href="http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%b1%d8%b4%d8%aa%d9%87-%d9%85%d8%af%db%8c%d8%b1%db%8c%d8%aa-%d8%a7%d8%b1%d8%b2%d9%8a%d8%a7%d8%a8%db%8c-%d9%88/"><img class="alignnone size-medium wp-image-170861″ src="https://arshadfile.ir/wp-content/uploads/2019/08/erhttp://zusa.ir/%d8%af%d8%a7%d9%86%d9%84%d9%88%d8%af-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%ac%d9%87%d8%a7%d8%af-%d9%88-%d8%ad%d9%85%d8%a7%d8%b3%d9%87-%d8%a7%d9%82/er_001-300x254-300x254.png” alt="برای دانلود متن کامل پایان نامه ها اینجا کلیک کنید” width="300″ height="25http://zusa.ir/%d8%af%d8%a7%d9%86%d9%84%d9%88%d8%af-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%da%a9%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d9%86%d8%a7%d8%b3%db%8c-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%a7%d8%ac%d8http://zusa.ir/%d8%af%d8%a7%d9%86%d9%84%d9%88%d8%af-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af%d9%86%d8%b3%d8%a8%d8%aa-%d8%b3%d9%86%d8%aa-%d8%a8%d8%a7-%d9%85%d8%af%d8%b1%d9%86/http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9http://zusa.ir/%d9%be%d8http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%af%d8%b1%d8%a8%d8%a7%d8%b1%d9%87%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82%db%8c-%d9%85%d8%b3%d8%a6/%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%aa%d8%a3%d8%ab%db%8c%d8%b1-%d8%b1%d9%81%d8%aa%d8%a7%d8%b1-%d8%b4%d9%87%d8%b1%d9%88%d9%86%d8%af%db%8c-%d8%b3%d8%a7%d8%b2%d9%85%d8%a7%d9%86/%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%da%a9%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d9%86%d8%a7%d8%b3%db%8c-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af%d8%b1%d8%b4%d8%aa%d9%87-%d9%85%d8%af%db%8c%d8%b1%db%8c%d8%aa-%d8%aa/http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%da%a9%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d9%86%d8%a7%d8%b3%db%8c-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af%d8%b1%d8%b4%d8%aa%d9%87-%d9%85%d8%af%db%8c%d8%b1%db%8c%d8%aa-%d8%aa/ %86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a8%d8%http://zusa.ir/%d9%be%d8http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d9%85%d8%af%db%8c%d8%b1%db%8c%d8%aa-mba-%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d8%aa%d8%a3%d8%ab%db%8c%d8%b1-%d9%85%d8%a4/%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%aa%d8%a7%d8%ab%db%8c%d8%b1-%d9%85%d9%86%d8%a7%d8%a8%d8%b9-%d9%85%d8%a7%d9%84%db%8c-%d9%88-%d8%a8%d8%a7%d8%b2%d8%a7%d8%b1%db%8c%d8%a7%d8%a8/b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d8%a7%d8%a8%d8%b2%d8%a7%d8%b1-%d8%a2%d9%84%d8%a7%d8%aa-%d9%88-%d8%a7%d8%b5%d8%b7%d9%84%d8%a7%d8%ad%d8%a7%d8%aa/%b1%d8%a7%db%8c/4″ /></a>

4-1-1-سیر تاریخی مسئولیت مدنی تولیدکنندگان محصولات صنعتی.. 59

4-1-2-سیر تاریخی مسئولیت کیفری تولیدکنندگان محصولات غیراستاندارد.. 61

4-2-مبانی فقهی مسئولیت کیفری تولیدکنندگان.. 62

4-2-1- برخی از مصادیق مسئولیت جزایی در فقه.. 65

4-2-1-1-نجش.. 65

4-2-1-2-غش.. 66

4-2-2-قواعد فقهی.. 67

4-2-2-1-قاعدة لاضرر.. 67

4-2-2-1-1-بررسی اجمالی مفهوم قاعده.. 67

4-2-2-1-2- نفی قاعده لا ضرر در رابطه با مسئولیت تولیدکننده و فروشنده.. 68

4-2-2-2-قاعدة غرور.. 71

4-2-2-3- قاعدة من له الغنم فعلیه الغرم.. 72

4-2-2-4-قاعدة تسبیب.. 73

4-3-منابع قانونی مسئولیت کیفری تولیدکنندگان.. 75

4-3-1- مقررات عام.. 75

4-3-1-1- قواعداستاندارد.. 78

4-3-1-2-مسئولیت نهاد استاندارد.. 79

4-3-1-3- دستورالعمل عام ایمنی کالای تولیدی (در اتحادیه اروپا).. 81

4-3-1-4- دستورالعمل عام ایمنی کالا و دستورالعمل راجع به مسئولیت کالای تولیدی   83

4-3-2-مقررات خاص.. 86

4-3-2-1-مقررات راجع به تقلّب در مواد غذایی، آرایشی، بهداشتی و دارویی.. 86

4-3-2-2-قانون اصلاح قوانین و مقررات مؤسسة استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران   87

4-3-2-3- قانون تجارت الکترونیک.. 87

4-3-2-4-قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان خودرو.. 88

4-3-2-5- قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان.. 88

4-3-2-6-قانون ارتقای کیفی تولید خودرو و سایر تولیدات صنعتی داخلی.. 91

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات.. 93

5-1-نتیجه گیری.. 94

5-2-پیشنهادات.. 98

منابع و ماخذ.. 99

الف. قوانین.. 99

چکیده:
رشد رو به تزاید فعالیت‌های اقتصادی و حمایت از مصرف‌کنندگان کالاها نیازی برخاسته از حقوق عمومی است که مقتضای آن وضع مقررات جدید از جمله در عرصه حقوق کیفری است تا به موجب آن از وقوع جرائم ناشی از کالاهای تولیدی علیه مصرف‌کنندگان جلوگیری یا در صورت وقوع، عرضه‌کننده مسئولیت کیفری داشته باشد. امروزه حجم بسیار بالای کالاهای تولیدی و سودجویی کارخانجات تولیدکننده در ارائه محصولات غیراستاندارد، قشر فراگیری از افراد جامعه را در معرض آسیب‌های متعدد مالی و جانی قرار داده است. از سویی، ضعف مصرف کنندگان در شکایت از شرکت‌های قدرتمند و بزرگ و ناتوانی از شناخت عیب در محصولات با فن‌آوری‌های پیچیده، لزوم حمایت جدی‌تر از آن‌ها را به اثبات می‌رساند. به منظور حمایت از مصرف کننده در این زمینه، تدوین و به کار گری ی قوانین و مقررات پیشگیری کننده از ورود خسارت، گام اول است. وضع قواعد جبران کننده ضرر وارده به مصرف کننده، گام ضروری بعدی و شناسایی مسئولیت عرضه کنندگان کالاهای غیراستاندارد برای جبران خسارت وارده به مصرف کنندگان این قبیل کالاها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در زمینه مسئولیت عرضه کنندگان کالاهای غیراستاندارد و جبران خسارت مصرف کننده این قبیل کالاها، علاوه بر مقررات عام حقوقی و قوانین خاص حمایت کننده از حقوق مصرف کننده، می‌توان از قوانین و مقرراتی بهره برداری نمود که الزاماً با اندیشه حاکم بر حقوق مصرف تدوین نشده‌اند. در این پژوهش، به روشی تحلیلی- توصیفی که مطالب آن به‌صورت کتابخانه‌ای جمع‌آوری شده است، به بررسی این مبانی در حقوق کیفری ایران پرداخته می‌شود.

واژگان کلیدی: کالاهای غیراستاندارد، مسئولیت، تولیدکنندگان، مصرف کنندگان.

فصل اول: کلیات پژوهش
 

1-1-مقدمه
گسترش فرایند تولید، اگر چه زندگی انسان را آسان‌تر نموده اما، خطراتی را نیز به همراه آورده است. در بازار پیچیده تولید و عرضه، مصرف کننده در بسیاری موارد، از ترکیبات کالا، کیفیت تولید و طرز استفاده از آن اطلاعی ندارد. از سوی دیگر، ممکن است کالای تولید شده معیوب باشد و از استاندارد لازم برخوردار نباشد و مصرف کننده با استفاده از این محصولات، دچار زیان و خسارت شود. عدم آگاهی مصرف کنندگان و اعتماد آن‌ها نسبت به کالای عرضه شده، زمینه ساز سوء استفاده برخی تولیدکنندگان است. بهره‌مند از کالا و خدمات سالم، با کیفیت مناسب، ایمن و عاری از عیوب، حق مصرف کننده است. درجه ایمنی کالای موضوع قرارداد، نباید فوق العاده باشد، بلکه، کافی است که کیفیت مطلوب و معمول داشته باشد تا بدون ایراد محسوب شود، به طور مناسب بسته بندی و برچسب زده شده باشد، در هر واحد و در میان تمامی واحدها دارای کیفیت و کمییت کنواخت باشد. به عبارت دیگر، قابل عرضه به بازار باشد (قاسمی حامد:1388، 46).

به منظور پیشگیری از ورود خسارت به مصرف کننده ناشی از استفاده از کالاهای غیراستاندارد کالای، تدوین و به کار گیری قواعدی با ماهیت یا کارکرد پیشگیرانه ضروری است. از سوی دیگر، با ملاحظه احتمال ورود خسارت، تدوین قوانین و مقررات به منظور جبران سهل و سریع خسارت وارده به مصرف کننده، لازم است. زمینه ساز جبران خسارت، تعیین مسئول تحمیل ضرر است. در این زمینه، قواعد عام و سنتی نظام حقوقی ما از کارآیی لازم برخوردار نیست. به همین جهت، به کارگیری شیوه‌ها و قواعد جدید حقوقی به منظور جبران سریع و ساده خسارت وارده به مصرف کننده، لازم و اهمیت وضع و به کارگیری این قواعد در حقوق مصرف ضرورتی انکارناپذیر است. به منظور، آشنایی با نظرات موجود، زمینه ساز ایجاد این تحول خواهد بود. بهرهگیری از قواعد موجود، قبل از تدوین قواعد جدید حقوقی، اقدامی اصولی و منطبق با موازین است. در نظام حقوقی ما، قوانین و مقررات متعددی در زمینه مسئولیت تولیدکنندگان و عرضه کنندگان کالاهای غیراستاندارد تدوین شده است.

1-2-بیان مسئله
تنوع خواسته‌ها و نیازهای مادی بشر امروز و میل او برای تجربه‌های گوناگون، زندگی آدمیان را دستخوش تحولات بنیادین نموده است. تولید روزافزون کالاها و محصولات متنوع، پاسخی به نیازهای مادی رو به رشد بشر است. از این دیدگاه، صنعتی شدن جامعه و تولیدات زیاد همراه با رعایت استانداردهای مربوط، سرنوشت حتمی جوامع امروزی قلمداد می‌شود. اما تولید کالا و ارائة خدمات، آن هم در این حجم وسیع، خالی از اشکال نخواهد بود، زیرا وسوسة سود سرشار و منافع کلان تولید، گاهی باعث می‌شود، تولیدکنندگان کالا و خدمات، به عمد یا بر اثر تقصیر با زیر پا نهادن قواعد و ضوابط قانونی و متعارف، کالایی را تولید کنند که مطابق استاندارد نبوده و موجب مسئولیت آن‌ها شود. بنابراین، پیش‌بینی راهکارهای مناسب قانونی و تعیین مبانی منطقی برای تشخیص حدود و ثغور چنین مسئولیتی، حتی زمانی که تولیدکننده، عمد یا تقصیری در تولید محصولات معیوب نداشته باشد، امری ضروری و مطابق نیاز جوامع امروزی است (علی اکبری: 1389، 131).

چراکه امروزه دیگر نمی‌توان روابط میان افراد را بر توافق‌های انجام‌شده میان آن‌ها استوار دانسته و اصل آزادی قراردادها را که در عرصه‌های گوناگون حاکمیت داشت،‌ همچنان حاکم بر روابط افراد حداقل در بعضی زمینه‌های مهم و حساس که صدمه به تمامیت جسمانی را به دنبال دارد، تلقی نمود. در همین راستا، در سالهای اخیر، حقوق معاصرِ بیشتر کشورها به ویژه کشورهای پیشرفته و صنعتی، شاهد رشد مداخله‌گرایانة دولت‌ها در روابط اجتماعی و مالی اشخاص حقیقی و حقوقی شده که نتیجة آن وضع قوانین‌ِ حمایتی آمره از اقشار ضعیف و آسیب‌پذیر جامعه است (سید زاده: 1388، 12).

در نظر گرفتن مسئولیت‌ها، تعیین وظایف و وضع دستورالعمل‌های مختلف در زمینة تولید و نظارت بر کار تولید کنندگان و عرضه کنندگان کالاهای مورد نیاز جامعه، نیز به این دلیل مورد توجه دولت‌ها قرار گرفته و در نهایت هدف از تصویب این قوانین، حمایت از مصرف‌کنندگان و پیشگیری از تحمیل یک‌جانبة شرایط و مفاد قرارداد از سوی تولیدکنندگان و فروشندگان بر مصرف‌کننده می‌باشد. بر این اساس، تولیدکننده صرف نظر از عمد یا جهل در تولید محصولات معیوب، صرفاً به دلیل ایجاد محیط یا کالای خطرناک می‌تواند مسئول شناخته شود (میرمحمد صادقی و دانشور ثانی: 1391، 61).

بنابراین مسئولیت مطلق و ناشی از ایجاد خطر تولیدکنندگان بر مبنای سود سرشاری که از تولید، نصیب آنان می‌شود در کنار مسئولیت ناشی از تقصیرشان، می‌تواند مبنای حقوقی مناسبی برای وضع قوانینی به منظور مقابلة کیفری با تولیدکنندگان قلمداد گردد. در نظام تقنینی ما، علاوه بر «قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان خودرو مصوب 1386» و «قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان مصوب 1388‌» که به طور خاص به مسئولیت تولید کنندگان پرداخته‌اند، قوانین متفرقة دیگری نیز وجود دارند که تولیدکنندگان را مکلّف به رعایت ضوابط و معیارهای حفاظت فنّی در امر تولید و توزیع و عرضة فرآورده‌ها یا مصنوعات نموده و برای تولیدکنندگان متخلّف ضمانت اجراهای کیفری پیش‌بینی کرده است. در متون فقهی نیز قواعدی وجود دارد که می‌تواند مبنای برخورد کیفری با تولیدکنندگان خاطی قرار گیرد (شاکری: 1388، 14-15).

در عصر حاضر، جامعه روزبه‌روز به سوی صنعتی شدن گام برمی‌دارد و افراد زیادی نیز با انگیزة منفعت‌طلبی و سودجویی به تولید محصولات و کالاهای روزمره با حجم وسیع اقدام می‌کنند، در نتیجه حجم وسیع این تولیدات، آثار و نتایج زیان‌بار ناشی از مصرف آن‌ها را به دنبال خواهد داشت. در حقوق کلاسیک، اصل آزادی اراده و تقصیر، مبنای مسئولیت تولیدکنندگان قرار می‌گرفت، ولی در زمان حاضر، به علت پیچیدگیهای اثبات تقصیر و پاره‌ای مصلحت اندیشی های اجتماعی ناشی از آثار زیان‌بار استفاده از کالاهای غیراستاندارد، ارائة الگوی نوینی برای مسئولیت کیفری تولیدکنندگان این کالاها بدون نیاز به احراز تقصیر در فرایند تولید، امری ضروری به نظر می‌رسد. در این راستا، استفاده از قواعد موجود در منابع فقهی و یافتن مصادیقی که به استناد آن‌ها بتوان با تولیدکنندة خاطی برخورد کرد می‌تواند به عنوان مبنایی مناسب در تدوین یک سیاست کیفری کارآمد برای مقابله با تولیدکنندگان خاطی گردد. در نهایت، شایان ذکر است که در نظام قانون‌گذاری کنونی نیز قواعد و مقرراتی وجود دارد که ضمانت اجراهایی را برای برخورد با تولیدکنندگان متخلّف مقرّر نموده و بررسی اجمالی این قوانین، خالی از فایده نخواهد بود.

1-3-پیشینه تحقیق
در خصوص حمایت از مصرف کنندگان کالای صنعتی و مسئولیت مدنی تولید کنندگان این کالاها منابع قابل توجه ای به صورت کتاب و مقاله تألیف شده است که از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

مقاله مسئولیت ناشی از کالای معیوب: مطالعه تطبیقی در حقوق سوییس و ایران در سال 1386 توسط محسن صادقی در مجله پژوهشنامه بازرگانی به چاپ رسید. وی بیان نمود که، جدیدترین شیوه حقوقی حمایت از حقوق مصرف کننده در نظام‌های حقوقی مختلف، قائل شدن مسئولیت محض برای تولید کننده و فروشنده محصولات معیوب است.

1-3: اهمیت و ضرورت تحقیق. 6

1-4: اهداف تحقیق. 7

1-4-1: هدف اصلی. 7

1-4-2: اهداف فرعی. 7

1- 5 : فرضیه‏های تحقیق. 7

1-5-1: فرضیه  اصلی. 7

1-5-2: فرضیات فرعی. 7

1-6 : قلمروهای تحقیق . 8

1-7: مدل مفهومی تحقیق. 8

1-8: تعاریف. 10

1-8-1 :تعاریف مفهومی . 10

1-8-2:تعاریف عملیاتی. 12

فصل دوم: پیشینه و ادبیات تحقیق 

 
2-1: مقدمه 15

2-2: بخش اول: رفتار شهروندی سازمانی. 16

2-2-1: مفهوم رفتار شهروندی سازمانی. 16

2-2-2: تعریف رفتارشهروندی سازمانی. 18

2-2-3: ابعاد رفتارشهروندی سازمانی. 21

2-2-4: مقایسه ابعاد رفتار شهروندی عادی و رفتار شهروندی سازمانی   26

2-3: بخش دوم: عملکرد. 28

2-3-1: تعریف عملکرد. 28

2-3-2: تعریف عملکرد وارزیابی آن از دیدگاهای مختلف. 29

2-3-3: عملکرد سازمانی. 32

2-3-4: مفاهیم مرتبط با عملکرد. 34

2-3-5: دیدگاه‌های تاریخی در مورد عملکرد. 36

2-3-6: ارزیابی عملکرد. 38

2-3-7: روش‌های ارزیابی عملکرد. 39

2-3-8: موارد استفاده از نتایج ارزیابی عملکرد. 41

2-3-9: تأثیر شرایط فیزیکی محیط بر عملکرد کارکنان سازمانها   42

2-3-10: علل ضعف عملکرد. 42

2-3-11: مدل اچیو یا عوامل کلیدی در عملکرد کارکنان. 46

2-4: بخش سوم: پیشینه تحقیق. 52

2-4-1: تحقیقات داخلی. 52

فصل سوم: روش تحقیق
2-4-2: تحقیقات خارجی. 55

3-1: مقدمه. 59

3-2: روش تحقیق. 59

3-3: جامعه آماری. 59

3-4: برآورد حجم نمونه و روش نمونه گیری. 60

3-5: روش گرد آوری اطلاعات. 61

3-6: ابزار جمع آوری اطلاعات . 61

3-7: روش تجزیه و تحلیل داده ها. 64

فصل چهارم: یافته های تحقیق
4-1:مقدمه. 66

4-2: ویژگی­های جمعیت شناسی. 67

4-3: تجزیه و تحلیل توصیفی داده های تحقیق. 71

فصل پنجم:  نتیجه­گیری
4-4:آمار استنباطی 73

5-1:  مقدمه. 87

5-2: خلاصه­ی­ تحقیق. 87

5-3: بحث و نتیجه­گیری 88

5-4: محدودیت­های پژوهش. 93

5-5 : پیشنهادها. 94

فهرست جداول
جدول 3-1: جدول جامعه آماری و نمونه به تفکیک دراین پژوهش. 61

  &nbsp; <a href="http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%b1%d8%b4%d8%aa%d9%87-%d9%85%d8%af%db%8c%d8%b1%db%8c%d8%aa-%d8%a7%d8%b1%d8%b2%d9%8a%d8%a7%d8%a8%db%8c-%d9%88/"><img class="alignnone size-medium wp-image-170861″ src="https://arshadfile.ir/wp-content/uploads/2019/08/erhttp://zusa.ir/%d8%af%d8%a7%d9%86%d9%84%d9%88%d8%af-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%ac%d9%87%d8%a7%d8%af-%d9%88-%d8%ad%d9%85%d8%a7%d8%b3%d9%87-%d8%a7%d9%82/er_001-300x254-300x254.png” alt="برای دانلود متن کامل پایان نامه ها اینجا کلیک کنید” width="300″ height="25http://zusa.ir/%d8%af%d8%a7%d9%86%d9%84%d9%88%d8%af-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%da%a9%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d9%86%d8%a7%d8%b3%db%8c-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%a7%d8%ac%d8http://zusa.ir/%d8%af%d8%a7%d9%86%d9%84%d9%88%d8%af-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af%d9%86%d8%b3%d8%a8%d8%aa-%d8%b3%d9%86%d8%aa-%d8%a8%d8%a7-%d9%85%d8%af%d8%b1%d9%86/http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%aa%d8%a3%d8%ab%db%8c%d8%b1-%d8%b1%d9%81%d8%aa%d8%a7%d8%b1-%d8%b4%d9%87%d8%b1%d9%88%d9%86%d8%af%db%8c-%d8%b3%d8%a7%d8%b2%d9%85%d8%a7%d9%86/%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%da%a9%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d9%86%d8%a7%d8%b3%db%8c-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af%d8%b1%d8%b4%d8%aa%d9%87-%d9%85%d8%af%db%8c%d8%b1%db%8c%d8%aa-%d8%aa/http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%da%a9%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d9%86%d8%a7%d8%b3%db%8c-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af%d8%b1%d8%b4%d8%aa%d9%87-%d9%85%d8%af%db%8c%d8%b1%db%8c%d8%aa-%d8%aa/ %86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a8%d8%http://zusa.ir/%d9%be%d8http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d9%85%d8%af%db%8c%d8%b1%db%8c%d8%aa-mba-%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d8%aa%d8%a3%d8%ab%db%8c%d8%b1-%d9%85%d8%a4/%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%aa%d8%a7%d8%ab%db%8c%d8%b1-%d9%85%d9%86%d8%a7%d8%a8%d8%b9-%d9%85%d8%a7%d9%84%db%8c-%d9%88-%d8%a8%d8%a7%d8%b2%d8%a7%d8%b1%db%8c%d8%a7%d8%a8/b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d8%a7%d8%a8%d8%b2%d8%a7%d8%b1-%d8%a2%d9%84%d8%a7%d8%aa-%d9%88-%d8%a7%d8%b5%d8%b7%d9%84%d8%a7%d8%ad%d8%a7%d8%aa/%b1%d8%a7%db%8c/4″ /></a>

جدول 3-2: مولفه های پرسشنامه استاندارد رفتار شهروندی سازمانی   61

جدول 3-3: نحوه نمره­گذاری پرسشنامه استاندارد رفتار شهروندی سازمانی   62

جدول 3-4: نتایج مربوط به پایایی پرسشنامه رفتار شهروندی سازمانی در این پژوهش. 63

جدول 3-5: مولفه های پرسشنامه عملکرد سازمانی  . 63

 جدول3-6: نحوه نمره­گذاری پرسشنامه استاندارد عملکرد  . 63

 جدول شماره 3-7: نتایج مربوط به پایایی پرسشنامه عملکرد سازمانی در این پژوهش  . 64

جدول4-1: توزیع نمونه برحسب جنسیت. 67

جدول4-2: توزیع نمونه برحسب سن. 68

جدول4-3: توزیع نمونه برحسب مدرک تحصیلی.. 69

جدول4-4: توزیع نمونه برحسب سابقه خدمت. 70

جدول4-5: توصیف متغیر عملکرد سازمانی و شهروند سازمانی. 71

جدول4-6 : توصیفمؤلفه­های عملکرد سازمانی. 71

جدول4-7 : آزمون کولموگروف- اسمیرنوف نرمال بودن داده­ها. 72

جدول4-8: همبستگی بین متغیرهای شهروندی سازمانی و عملکرد کارکنان   73

جدول4-9: نتایج ضریب رگرسیون تک متغیره تبیین عملکرد کارکنان از روی شهروندی سازمانی. 74

جدول4-10 : همبستگی بین شهروندی سازمانی و توانایی کارکنان. 74

جدول4-11: نتایج ضریب رگرسیون تک متغیره تبیین توانایی کارکنان از روی شهروندی سازمانی. 75

جدول4-12 :همبستگی بین رفتار شهروندی سازمانی و ارزیابی. 76

جدول4-13 : نتایج ضریب رگرسیون تک متغیره تبیین ارزیابی از روی رفتار شهروندی سازمانی. 77

جدول4-14 : همبستگی بین رفتار شهروندی سازمانی و محیط. 77

جدول 4-15: نتایج ضریب رگرسیون تک متغیره تبیین محیط از روی رفتار شهروندی سازمانی. 78

جدول4-16 : همبستگی بین رفتار شهروندی سازمانی و اعتبار. 79

جدول 4-17: نتایج ضریب رگرسیون تک متغیره تبیین رفتار شهروندی سازمانی از روی اعتبار. 79

جدول4-18 : همبستگی بین رفتار شهروندی سازمانی و وضوح. 80

جدول 4-19: نتایج ضریب رگرسیون تک متغیره تبیین شهروندی سازمانی از روی وضوح. 81

 جدول4-20 : همبستگی بین رفتار شهروندی سازمانی و کمک. 81

 جدول 4-21: نتایج ضریب رگرسیون تک متغیره تبیین شهروندی سازمانی از روی کمک. 82

 جدول4-22 : همبستگی بین رفتار شهروندی سازمانی و انگیزه. 83

جدول 4-23: نتایج ضریب رگرسیون تک متغیره تبیین شهروندی سازمانی از روی انگیزه. 84

فهرست نمودارها
شکل2-1: مدل ماهواره‌ای عملکرد سازمانی. 33

 نمودار4-1: افراد نمونه بر حسب جنسیت.. 67

نمودار4-2: توزیع افراد نمونه بر حسب سن. 68

 نمودار 4-3: توزیع افراد نمونه بر حسب مدرک تحصیلی.. 69

 نمودار4-4: توزیع افراد نمونه بر حسب  سابقه خدمت.. 70

 نمودار4-5: خط پراکنش مربوط به شهروندی سازمانی و عملکرد کارکنان   73

 نمودار4-6: خط پراکنش مربوط به شهروندی سازمانی و توانایی کارکنان.   75

 نمودار4-7: خط پراکنش مربوط به رفتار شهروندی سازمانی و ارزیابی.   76

 نمودار4-8: خط پراکنش مربوط به رفتار شهروندی سازمانی و محیط.   78

نمودار4-9: خط پراکنش مربوط به رفتار شهروندی سازمانی و اعتبار   79

 نمودار4-10: خط پراکنش مربوط به رفتار شهروندی سازمانی و وضوح.   80

نمودار4-11: خط پراکنش مربوط به رفتار شهروندی سازمانی و کمک   82

 نمودار4-12: خط پراکنش مربوط به رفتار شهروندی سازمانی و انگیزه.   83

 نمودار4-13: مدل تحلیل مسیر جهت بررسی و تبیین رابطه بین متغیرها.   85

 چکیده

پژوهش حاضر به بررسی تأثیر رفتار شهروندی سازمانی بر عملکرد کارکنان در مرکز بهداشت استان قم می­پردازد. لذا پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجراء پیمایشی- زمینه یابی است. جامعه آماری در این تحقیق کارکنان مراکز بهداشت استان قم می باشد که حجم کامل آنها برابر 740N=(380 مرد و 360 زن) نفر می­باشد. از این تعداد، به منظور برآورد حجم نمونه انتخاب شده از فرمول کوکران استفاده شد. لذا در این پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای- تصادفی، که طبقات را جنسیت تشکیل می­دهد نمونه ای به حجم 310 نفر (157 نفر مرد و 153 نفر زن) انتخاب گردید. برای جمع­آوری اطلاعات از دو پرسشنامه استاندارد رفتار شهروندی سازمانی اورگان و کانوسکی و پرسشنامه عملکرد سازمانی هرسی و گلداسمیت استفاده شد. در تحلیل داده­ها از شاخص­های آمار توصیفی چون میانگین، میانه، انحراف استاندارد و در بخش استنباطی از آزمون آمار پارامتریک همچون ضریب همبستگی پیرسون R و رگرسیون تک متغیره استفاده شده است. نتایج نشان داد که: رفتار شهروندی سازمانی بر عملکرد کارکنان تاثیر دارد همچنین رفتار شهروندی سازمانی بر مولفه­های عملکرد سازمانی شامل کمک، توانایی، ارزیابی، محیط، اعتبار، وضوح و انگیزه موثر است.

کلیدواژه: رفتار شهروندی سازمانی، عملکرد سازمانی، کمک، توانایی، ارزیابی، محیط، اعتبار، وضوح و انگیزه

 1-1: مقدمه

در قرن حاضر اثر بخشی، بهره‌وری، عملکرد و قوام سازمانی از اهداف سازمان‌ها به شمار می‌رود و جهت رسیدن به این اهداف در هر سازمانی شرایطی لازم است؛ شرایطی که زندگی سازمانی در بستر آن جریان می‌یابد. رسیدن به اهداف سازمان بستگی به توانایی کارکنان در انجام وظایف محوله و انطباق با محیط متغیر دارد. اجرای آموزش و بهسازی نیروی انسانی سبب می­شود تا افراد بتوانند متناسب با تغییرات سازمانی و محیطی به طور مؤثر فعالیت­هایشان را ادامه داده و به کارائی خود بیفزایند. بنابراین آموزش و بهسازی کوشش مداوم و برنامه ریزی شده بوسیله مدیریت برای بهبود سطوح شایستگی کارکنان و عملکرد سازمانی است. سازمان یک سیستم پویاست، چون شرایط و اوضاع محیط بطور مداوم در حال تغییر است و چون این تغییر به روی سازمان مؤثر است، ضروری است که سازمان برای حفظ و بقاء، خود را با این تغییرات وفق دهد. به عقیده صاحب نظران علم مدیریت سازمان باید برای وفق با تغییرات محیطی، رشد و توسعه را بطور مداوم و مستمر مدنظر داشته باشد. محور توسعه و بهسازی معمولاً بر چهار عامل: نیروی انسانی، تجهیزات، تکنولوژی، قوانین و مقررات استوار است. مهمترین فعالیت بهسازی و توسعه نیروی انسانی از طریق آموزش کارکنان میسر می­شود. بعبارت دیگر باید کارکنان بتوانند از عهده خواسته­های جدید و مسائل و دشواری­های تازه برآیند. مدیران باید انگیزه­های آموزش و فرصت­های پیشرفت کارکنان خود را به گونه­ای که آنان بتوانند از تمام استعدادهای خود بهره­گیرند، فراهم سازند(شریعتمداری، 1383، ص12). لذا آنچه شایشته توجه مدیران است رفتارهای کارکنان و منابع انسانی در سازمان است از جمله این رفتارهای رفتار شهروندسازمانی است که می­تواند نقش موثری در پیشبرد اهداف و عملکرد سازمانی ایفاء نماید. در این پژوهش به بررسی رابطه رفتار شهروندی سازمانی با عملکرد کارکنان در مرکز بهداشت استان قم پرداخته خواهد شد.

در ادامه بحث در این فصل به بیان مساله، ضرورت موضوع، بیان اهداف و فرضیات و تعاریف متغیرها خواهیم پرداخت.

1-2: بیان مساله

در سالهای گذشته محققان بسیاری به رفتار کارکنان در محیط کار توجه نموده­اند و انواع گوناگونی از رفتارها را مورد تحلیل قرار داده­اند که شامل رفتار اجتماعی­گرایانه، رفتار فرانقشی، رفتار شهروندی سازمانی[1]و … می­باشد. از سوی دیگر، در ارزیابی عملکرد کارکنان که در سالهای اخیر صورت گرفته است نقش شهروندی سازمانی بسیار تاثیرگذار می­باشد. تحقیقات اخیر بر این موضوع صحت می­گذارد که نگرش کارکنان تاثیر زیادی بر عملکرد کارکنان و نیز عملکرد سازمان دارند(توره و همکاران، 1385،ص 38).

رفتار شهروندی نخستین بار برای ایجاد انسجام و روح جمعی میان افراد جامعه در علوم اجتماعی مطرح شد(میکلر[2]1998، به نقل از فتحی و ارجارگاه و چوکده، 1385) اورگان(1997) رفتارشهروندی سازمانی را رفتاری خودجوش و آگاهانه می­داند که به طور مستقیم یا صریح، توسط سیستم پاداش­دهی رسمی سازمانی تقویت نشده اما در مجموع اثربخشی سازمانی را ارتقاء می­دهد. منظور ازخودجوش و آگاهانه بودن در آن است که این رفتار، ضرورت اجباری نقش یا مبتنی بر شرح شغل نبوده بلکه رفتاری عمدتاً، مبتنی بر انتخاب شخصی است و درصورت عدم انجام آن نیز تنبیهی به دنبال نخواهد بود. آلن[3] و همکاران(2000) معتقدند؛ رفتارشهروندی سازمانی مجموعه­ای از رفتارهای سازنده و همکارانه است که نه تنها به وسیله شرح شغل تصریح نشده بلکه به طور مستقیم و یا قراردادی نیز توسط سیستم رسمی سازمانی، پاداش داده نمی­شود. اورگان و همکاران(1983)، مؤلفه های زیر را به عنوان شاخص­های رفتار شهروندی سازمانی معرفی می­نمایند:

نوع دوستی
وظیفه شناسی
جوانمردی
احترام
فضیلت شهروندی(آداب اجتماعی)
تمام این متغیرها هر چند ماهیتی جدا از یکدیگر دارند ولی مکمل یکدیگر بوده و یک هدف را دنبال می­کنند.

از سوی دیگر، عملکرد تعاریف متفاوتی دارد و هر یک از صاحبنظران به جنبه­های از آن اشاره کرده­اند. آرمسترانگ[4] عملکرد را این چنین تعریف کرده است «دستیابی به اهدافی که کمیت و کیفیت آنها تعیین شده است» همچنین فرهنگ انگلیسی اکسفورد عملکرد را به عنوان «اجرا، به کار بستن، انجام دادن هر چیز منظم یا تعهد شده» تعریف می­کند این تعریف علاوه بر اینکه در ارتباط با ستادها و بروندادها است، بلکه نشان می­دهد که عملکرد مرتبط به عنوان رفتار تلقی کرد. صاحب­نظران دیگری عملکرد را اینگونه تعریف کرده اند«عملکرد عبارتست از تابع مشترک تلاش، توانایی و ادراک نقش»(حاجی شریف، 1381،ص44). عملکرد مجموعه ای از رفتارهایی که در ارتباط با شغل افراد از خود نشان می دهند(گریفین[5]،1386، ص 354) یا به عبارت دیگر آنچه که فرد به عنوان وظیفه در شغل انجام می­دهد (ابطحی و دیگران،1370، ص87) یا عملکرد حاصل فعالیت­های کارمند از لحاظ اجرای وظایف محوله از مدت زمان معین می باشد(فرم ارزشیابی کارکنان دولت ،1373، ص19). آنچه در تعاریف فوق مد نظر است عملکرد فرد در چارچوب وظایف وی شکل می­گیرد یعنی عملکرد حاصل انتظارات مشخص است که سازمان از افراد دارند.

مدل اچیو به وسیله هرسی[6] و گلداسمیت[7] (1980)، به منظور کمک به مدیران در تعین علت وجود مشکلات عملکرد و به وجود آوردن استراتژی‌های تغییر به منظور حل این مشکلات طرح‌ریزی گردید. هرسی و گلداسمیت هفت متغیر مربوط به مدیریت عملکرد اثر بخش را از میان بقیه برگزیده‌اند و با ترکیب حروف اول هریک از متغیر‌های عملکردی واژه هفت حرفی((CHIEVE را جهت بخاطر سپردن مطرح نمودند. مدل عملکردی ACHIEVE شامل:

توانایی معادل                 A : Ability
وضوح معادل                  C : Clarity
کمک معادل                     H : Help
انگیزه معادل                 I : Incentive
ارزیابی معادل                E:Evalvation
اعتبار معادل                    V:Validity
محیط معادل            E : Environment
از سوی دیگر، کارکنان ممکن است که در برخی موقعیت­ها از خود رفتارهایی را بروز دهند که در قالب وظایف و نقش سازمانی آنها تعریف نشده باشد و در ارزیابی عملکرد آنها مورد توجه مدیران قرار نگیرد ولی این رفتارها بتوانند تاثیر زیادی بر عملکرد افراد در سازمان بگذارند که تحت عنوان رفتار شهروندی سازمانی مطرح می باشد. به عنوان مثال یک کارمند ممکن است نیازی به اضافه کاری و تا دیر وقت در محل کار ماندن نداشته باشد، اما با این وجود او بیشتر از ساعت کاری رسمی خود در سازمان مانده و به دیگران کمک می­کند و باعث بهبود امور جاری و تسهیل جریان کاری سازمان می­گردد. اورگان[8] (1980)، رفتار شهروندی کارکنان را به عنوان اقدامات مثبت بخشی از کارکنان برای بهبود عملکرد و همبستگی و انسجام محیط کاری می­داند که ورای الزامات سازمانی است. وی معتقد است رفتار شهروندی سازمانی، رفتاری فردی و داوطلبانه است که مستقیماً مشمول سیستم­های رسمی پاداش در سازمان نمی­شود، اما باعث ارتقای اثربخشی و کارایی عملکرد سازمان می­شود. تعریف فوق بر سه ویژگی اصلی رفتار شهروندی تأکید دارد : 1- رفتار باید داوطلبانه باشد (نه وظیفه مشخص). 2- مزایای این رفتار جنبه سازمانی دارد. 3- رفتار شهروندی سازمانی ماهیتی چند بعدی دارد.

با توجه به اینکه سازمان ها بدنبال افرادی هستند که برایشان شهروندان خوبی بوده و همچنین در پیشبرد عملکرد سازمان نقش موثری داشته باشند باید توجه داشت این موضوع در مرکز بهداشت استان قم نیز مورد تاکید است. لذا این تحقیق به منظور تعیین رفتار شهروندی و ارتباط آن با عملکرد کارکنان مرکز بهداشت قم انجام می­گیرد. بنابراین مساله اصلی این پژوهش بررسی اثر معناداری رفتار شهروندی سازمانی بر عملکرد کارکنان در مرکز بهداشت استان قم می­باشد.

 1-3: ضرورت و اهمیت تحقیق

در دنیای رقابتی امروز سازمان­ها به کارکنانی نیاز دارند که از الزامات رسمی شغل خود فراتر رفته زیرا در غیر این صورت، سازمان­ها قادر به توسعه اثر بخشی و بهبود عملکرد نخواهد بود. امروزه در ادبیات مدیریت از این دسته از رفتارها تحت عنوان رفتار شهروندی سازمانی یاد می­شود. رفتار شهروندی سازمانی برای هر سازمان مطلوب است چرا که با متغیرهای سازمانی مهمی در ارتباط است. مدیران به کارکنانی که از خود رفتار شهروندی سازمانی نشان دهند، ارج بیشتری می­نهند زیرا این افراد در مجموع، وظیفه مدیریتی آنها را ساده­تر خواهند کرد. گرایش کارکنان به انجام رفتار شهروندی سازمانی موجب افزایش کارایی و اثربخشی سازمانی خواهد شد. در این راستا ابتدا باید به بررسی آن دسته متغیرهای همبسته سازمانی پرداخت که با بروز این نوع از رفتارها در سازمان همبستگی بیشتری دارند. در راستای تحقق این هدف، شناخت عوامل مرتبط با رفتارشهروندی سازمانی از آن جهت اهمیت دارد که با مشخص شدن آنها، سازمان می­تواند در زمینه تقویت رفتارهای مذکور، اقداماتی به عمل آورده و از این طریق امکان بروز بیشتر رفتار شهروندی سازمانی و تحقق پیامدهای مثبت آن را فراهم سازد(یوزباشی و شاطری، 1387، ص33). پ‍ژوهش در زمینه عملکرد شغلی کارکنان سازمانها سابقه طولانی دارد. بخشی از تلاش­های انجام شده بر ارزیابی تأثیر سازوکارهای تخصیص منابع مالی تمرکز داشته و جنبه­های گوناگونی را روشن ساخته­اند. در تحقیقات پیشین به ارزیابی شاخص­های فرایند و برونداد شغلی توأماً مورد استفاده قرار گرفته است. و شاخص­های کمیت و کیفیت عملکرد شغلی پس از استخراج از پیشینه نظری طی یک فرایند نظام­مند و از طریق کسب نظرهای خبرگان استاندارد­سازی و سپس اندازه­گیری شده است، و در برخی تحقیقات دیگر ارزیابی عملکرد شغلی عمدتاً معطوف به نظرخواهی و نظر سنجی بوده است(حاجی شریف، 1371، ص66).

1-4: اهداف تحقیق

1-8- تعاریف نظری و عملیاتی واژه‌ها………………………………………………………………… 10

فصل دوم: ادبیات تحقیق……………………………………………………………………………………….. 14

2-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………….. 15

2-2- کارکردهای آموزش و پرورش……………………………………………………………………. 16

2-3- سیستم آموزش ایران……………………………………………………………………………………. 18

2-3-1- مدارس غیرانتفاعی……………………………………………………………………………….. 22

2-3-1-1- اهداف مدارس غیرانتفاعی…………………………………………………………………. 22

2-3-1-2- ویژگی‌های مدارس غیرانتفاعی…………………………………………………………….. 23

2-4-کیفیت……………………………………………………………………………………………………. 25

2-4-1-کیفیت آموزشی……………………………………………………………………………………. 27

2-4-2- الگوهای مطرح درزمینه کیفیت آموزشی…………………………………………………………. 29

2-5- مشروعیت……………………………………………………………………………………………….. 36

2-5-1- کیفیت عملکرد از منظر مشروعیت……………………………………………………………….. 39

2-5-1-1- اطلاعات……………………………………………………………………………………… 40

2-5-1-2- اعتبار ……………………………………………………………………………………….. 42

2-5-1-3- پاسخگویی…………………………………………………………………………………… 44

2-5-1-4- ایمنی………………………………………………………………………………………… 46

2-5-1-5- مسائل ملموس………………………………………………………………………………. 47

2-6- مشتری…………………………………………………………………………………………. 49

2-6-1- رضایت مشتری…………………………………………………………………………… 51

2-6-1-1- شاخص‌های رضایت مشتری…………………………………………………………… 54

2-7- جمع‌بندی………………………………………………………………………………………… 56

فصل سوم: روش تحقیق………………………………………………………………………… 58

3-1- مقدمه………………………………………………………………………………………….. 59

3-2- روش پژوهش…………………………………………………………………………………….. 59

3-2-1- روش‌ها و ابزار گردآوری داده‌ها………………………………………………………. 59

3-3- جامعه آماری……………………………………………………………………………………. 60

3-4- حجم نمونه و روش نمونه‌گیری…………………………………………………………. 60

3-5- روایی و پایایی پرسشنامه…………………………………………………………………. 61

3-6- تحلیل پرسشنامه………………………………………………………………………….. 62

3-7- شیوه‌های تجزیه‌وتحلیل اطلاعات …………………………………………………….. 64

3-8- مکان پژوهش…………………………………………………………………………………. 65

3-9- جمع‌بندی……………………………………………………………………………………….. 66

فصل چهارم: تجزیه‌وتحلیل داده‌ها………………………………………………………………… 67

4-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………………….. 68

4-2- آمار توصیفی متغیرهای جمعیت شناختی …………………………………………………. 68

4-2-1-جنسیت ………………………………………………………………………………………… 68

4-2-2-سن …………………………………………………………………………………………….. 70

4-2-3-سطح تحصیلات ………………………………………………………………………… 71

4-2-4-میزان آشنایی با ساختار مدارس غیرانتفاعی ………………………………………. 72

4-3- توصیف پاسخ‌ها ……………………………………………………………………………. 74

4-3-1- توصیف پاسخ‌های مؤلفه اطلاعات…………………………………………………….. 74

4-3-2- توصیف پاسخ‌های مؤلفه اعتبار ……………………………………………………… 76

4-3-3- توصیف پاسخ‌های مؤلفه پاسخگویی ………………………………………………… 78

4-3-4- توصیف پاسخ‌های مؤلفه ایمنی …………………………………………………………… 80

4-3-5- توصیف پاسخ‌های مسائل ملموس………………………………………………. 81

4-3-6- توصیف پاسخ‌های رضایت (متغیر وابسته)…………………………………………….. 83

  &nbsp; <a href="http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%b1%d8%b4%d8%aa%d9%87-%d9%85%d8%af%db%8c%d8%b1%db%8c%d8%aa-%d8%a7%d8%b1%d8%b2%d9%8a%d8%a7%d8%a8%db%8c-%d9%88/"><img class="alignnone size-medium wp-image-170861″ src="https://arshadfile.ir/wp-content/uploads/2019/08/erhttp://zusa.ir/%d8%af%d8%a7%d9%86%d9%84%d9%88%d8%af-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%ac%d9%87%d8%a7%d8%af-%d9%88-%d8%ad%d9%85%d8%a7%d8%b3%d9%87-%d8%a7%d9%82/er_001-300x254-300x254.png” alt="برای دانلود متن کامل پایان نامه ها اینجا کلیک کنید” width="300″ height="25http://zusa.ir/%d8%af%d8%a7%d9%86%d9%84%d9%88%d8%af-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%da%a9%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d9%86%d8%a7%d8%b3%db%8c-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%a7%d8%ac%d8http://zusa.ir/%d8%af%d8%a7%d9%86%d9%84%d9%88%d8%af-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af%d9%86%d8%b3%d8%a8%d8%aa-%d8%b3%d9%86%d8%aa-%d8%a8%d8%a7-%d9%85%d8%af%d8%b1%d9%86/http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a8%d8%http://zusa.ir/%d9%be%d8http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d9%85%d8%af%db%8c%d8%b1%db%8c%d8%aa-mba-%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d8%aa%d8%a3%d8%ab%db%8c%d8%b1-%d9%85%d8%a4/%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%aa%d8%a7%d8%ab%db%8c%d8%b1-%d9%85%d9%86%d8%a7%d8%a8%d8%b9-%d9%85%d8%a7%d9%84%db%8c-%d9%88-%d8%a8%d8%a7%d8%b2%d8%a7%d8%b1%db%8c%d8%a7%d8%a8/b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d8%a7%d8%a8%d8%b2%d8%a7%d8%b1-%d8%a2%d9%84%d8%a7%d8%aa-%d9%88-%d8%a7%d8%b5%d8%b7%d9%84%d8%a7%d8%ad%d8%a7%d8%aa/%b1%d8%a7%db%8c/4″ /></a>

4-4- بررسی رابطه بین مؤلفه‌های کیفیت عملکرد از منظر مشروعیت و رضایت والدین با استفاده از ضریب همبستگی اسپیرمن…….84

4-4- 1- بررسی رابطه بین مؤلفه اطلاعات و رضایت والدین ……………………………. 84

4-4-2- بررسی رابطه بین مؤلفه اعتبار و رضایت والدین ………………………………….. 85

4-4-3- بررسی رابطه بین مؤلفه پاسخگویی و رضایت والدین …………………………… 86

4-4-4- بررسی رابطه بین مؤلفه مسائل ملموس و رضایت والدین ……………………… 87

4-4-5- بررسی رابطه بین مؤلفه ایمنی و رضایت والدین ………………………………… 87

4-5- نتایج آزمون رگرسیون ……………………………………………………………………. 89

4-6- جمع‌بندی ………………………………………………………………………………………. 92

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادها…………………………………………………………….. 93

5-1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………… 94

5-2-نتایج آزمون فرضیه‌ها ………………………………………………………………………………… 94

5-2-1- آزمون فرضیه فرعی اول ……………………………………………………………………….. 94

5-2-2- آزمون فرضیه فرعی دوم ……………………………………………………………………….. 96

5-2-3- آزمون فرضیه فرعی سوم ………………………………………………………………………. 97

5-2-4- آزمون فرضیه فرعی چهارم …………………………………………………………………….. 98

5-2-5- آزمون فرضیه فرعی پنجم ……………………………………………………………………… 99

5-3- پیشنهادهای پژوهش …………………………………………………………………………………. 102

5-3-1- پیشنهاد بر اساس مؤلفه اطلاعات…………………………………………………………….. 103

5-3-2- پیشنهاد بر اساس مؤلفه اعتبار……………………………………………………………….. 104

5-3-3- پیشنهاد بر اساس مؤلفه پاسخگویی………………………………………………………….. 104

5-3-4- پیشنهاد بر اساس مؤلفه ایمنی……………………………………………………………….. 105

5-3-5- پیشنهاد بر اساس مؤلفه مسائل ملموس……………………………………………………… 105

5-4- پیشنهاد برای پژوهش‌های آتی ……………………………………………………………………….. 105

5-5- جمع‌بندی …………………………………………………………………………………………….. 106

منابع و مآخذ……………………………………………………………………………………………………. 107

منابع فارسی …………………………………………………………………………………………………. 108

منابع لاتین ………………………………………………………………………………………………….. 110

پیوست‌ها………………………………………………………………………………………………………… 113

پیوست الف: پرسشنامه ……………………………………………………………………………………… 114

پیوست ب: خروجی‌های نرم‌افزار SPSS …………………………………………………………………….

خروجی‌های مربوط به آمار توصیفی …………………………………………………………………………. 118

خروجی‌های مربوط به سؤالات پژوهش ……………………………………………………………………… 124

خروجی‌های مربوط به آمار استنباطی ……………………………………………………………………….. 141

پیوست ج: شاخص های رضایت مشتری …………………………………………………………………….. 151

چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………………. 156

چکیده:

ارتقای کیفیت در سازمان‌ها، همواره یکی از مهم‌ترین مباحث در راستای ادامه حیات و پیشرفت سازمان‌ها بوده است. مدارس غیرانتفاعی به‌عنوان یک سازمان خدماتی نیازمند حفظ و بهبود کیفیت عملکردشان هستند. هدف از تحقیق حاضر، بررسی تأثیر مؤلفه‌های کیفیت عملکرد از منظر مشروعیت بر رضایت والدین دانش آموزان دبیرستان‌های غیرانتفاعی دخترانه شهر تهران است. روش پژوهش توصیفی، و جامعه آماری متشکل از والدین (یکی از والدین) دانش آموزان دبیرستان‌های غیرانتفاعی دخترانه شهر تهران بودند که با استفاده از نرم‌افزار G-Power، 384 نفر از والدین به ‌عنوان نمونه انتخاب‌شده و به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای در دسترس، پرسشنامه 42 سؤالی محقق ساخته میان آنان توزیع شد. تجزیه ‌و تحلیل داده‌ها با استفاده از ضریب همبستگی اسپیرمن و تحلیل رگرسیون صورت گرفت و در نهایت مشخص شد که ارتباط معناداری میان هر یک از مؤلفه‌های کیفیت عملکرد از منظر مشروعیت شامل مؤلفه‌های پاسخگویی، اعتبار، ایمنی، مسائل ملموس و اطلاعات به ترتیب اهمیت با رضایت والدین در دبیرستان‌های غیرانتفاعی دخترانه شهر تهران وجود دارد.

فصل اول: کلیات

1-1- مقدمه

آموزش از مقوله‌هایی است که انسان از دیرباز با آن سروکار داشته است. با پیشرفت جوامع، ضرورت این امر بیش ‌از پیش احساس گردیده و نیاز به آموزش صحیح و کارآمد به یکی از موارد اجتناب‌ناپذیر عصر حاضر تبدیل‌ شده است. نظام آموزش‌وپرورش در جوامع مختلف همواره نقشی مهم و اساسی در تربیت و پرورش افراد داشته و الگوی کلی نهادها و سازمان‌های رسمی جامعه برای انتقال معارف و میراث فرهنگی و پرورش و رشد اجتماعی و شخصی افراد محسوب می­شود (علاقه بند، 1391). بنابراین لزوم وجود سازمان های آموزشی همراه با آموزش صحیح و کارآمد و به عنوان نهادی برای پرورش افراد امری انکارناپذیر است. در تحقیق حاضر پس از بیان مسئله و اهمیت و ضرورت تحقیق در فصل اول، به شناسایی تأثیر مولفه های کیفیت عملکرد از منظر مشروعیت بر رضایت والدین دانش آموزان دبیرستانهای غیرانتفاعی دخترانه شهر تهران پرداخته شده است تا ضمن شناسایی وجود یا عدم وجود تأثیر هر یک از این عوامل، از میزان اهمیت این مؤلفه ها نیز اطلاع حاصل شود.

2-1- بیان مسئله

در جوامع امروز، نیازهای افراد، اعم از نیازهای اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، سیاسی و اقتصادی، بیش‌ازپیش نیازمند توجه و اقداماتی در جهت رفع آن‌ها هست. در طول ادوار گذشته و به‌منظور رفع نیازها و به‌تناسب هر کدام، نهادها و سازمان‌هایی به وجود آمده است. نهاد آموزش‌وپرورش نیز به‌منظور توجه به نیازهای آموزشی و افزایش سطح آگاهی جامعه ایجادشده است و به‌عنوان شاخصی در جهت سنجش پیشرفت مدنی و اجتماعی جامعه به شمار می‌رود که به دلیل تأثیرگذاری بالای فعالیت‌های آموزشی هر کشور بر سطح آگاهی افراد جامعه و درنتیجه توسعه‌یافتگی آن جامعه، سرمایه‌گذاری در حوزه‌ها و سطوح مختلف آموزشی، از مباحث مهم مدیریتی و اجتماعی به‌حساب می‌آید. بر همین اساس و به‌منظور تقویت سرمایه انسانی در دهه­های اخیر، هر نظام آموزشی، به‌منظور تحقق اهداف خود، ‌بایست با سازمان‌دهی و ساختاری مناسب فعالیت نماید.

از این منظر، در نظام‌های آموزش‌وپرورش جوامع مختلف ازجمله کشور ایران، نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهایی وجود دارد که توجه به آن‌ها در زمره مهم‌ترین مسائل پیش روی آموزش‌وپرورش است. بر اساس نتایج تحقیقات انجام‌شده توسط محققان و پژوهشگران پیشین، افزایش گرایش به تحصیل در میان خانواده‌ها، اختصاص بودجه عمرانی مناسب برای راه‌اندازی و تجهیز مدارس، ورود بخش خصوصی به آموزش‌وپرورش، بازشناسی و حمایت از استعدادهای درخشان و حمایت‌های اقتصادی و علمی فرهنگیان و مشارکت دادن آنان در تصمیم‌گیری‌ها (نصیری، 1387)، اصلاح و بازسازی مستمر متون درسی، افزایش ظرفیت‌های پژوهش در برنامه‌ریزی‌های درسی و افزایش ظرفیت استفاده از فناوری‌های جدید ) آیتی و همکاران، 1386) بخشی از نقاط قوت آموزش‌وپرورش ایران محسوب می‌شوند.

این در حالی است که بر اساس نتایج یافته های تعداد دیگری از محققان، نبود انگیزه کافی و اضطراب در عده زیادی از دانش‌آموزان، نرخ مردودی، نرخ ترک تحصیل، عدم تعامل در مباحث درسی، انتقال معلومات و به حافظه سپردن اطلاعات (صافی، 1382)، کمیت محوری به‌جای کیفیت گرایی (سنجری، 1384)، وجود فاصله طبقاتی در نظام آموزش‌وپرورش و ضعف در عدالت‌گستری در نهاد آموزش‌وپرورش ) نصیری، 1387)، ازجمله نقاط ضعف آموزش‌وپرورش ایران محسوب می‌شوند.

صافی (1391)، بر اساس یافته های پژوهش خود عواملی مانند مشارکت مردم در اداره آموزش‌وپرورش، تاکید بر راهنمایی و مشاوره دانش‌آموزان، تاسیس پژوهشگاه‌های تعلیم و تربیت، ایجاد و گسترش انواع مدارس و استفاده از خیرین مدرسه‌ساز در توسعه مکان‌های آموزشی را نمونه‌هایی از فرصت‌های پیش روی آموزش‌وپرورش می‌داند و همچنین عواملی مانند: عدم ثبات مدیریت‌ها، تغییر ساختار آموزشی واداری و عدم شناخت کافی از نیازهای ملی، محلی و منطقه‌ای، وجود فاصله زیاد میان طرح‌ها و اجرای آن‌ها، عدم ارتباط واقعی میان تحصیل و اشتغال، کمبود معلمان حاذق و مدیران ماهر را ازجمله تهدیدات پیش روی آموزش‌وپرورش ذکر می‌کند.

با توجه به نکات گفته‌شده در سال‌های گذشته به دلیل رشد جمعیت و میزان نیاز افراد واجب التعلیم به آموزش، آموزش‌وپرورش با محدودیت‌هایی در تأمین هزینه‌ها، سرویس‌دهی و ایجاد مدارس دولتی جدید روبه‌رو بوده است. بنابراین به دلیل تغییر در سیاست‌های کشور در حوزه آموزش و گرایش به خصوصی‌سازی بر اساس قوانین، تأسیس مدارس غیردولتی امری اجتناب‌ناپذیر گردیده است. به‌گونه‌ای که در دو دهه اخیر شاهد گسترش و توسعه مدارس غیرانتفاعی به‌طور وسیعی در سطح کشور بوده‌ایم. اما باوجود سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته و توسعه و گسترش مدارس غیرانتفاعی، بر اساس قانون عرضه و تقاضای حاکم بر مدارس غیرانتفاعی و رشد معکوس جمعیت، این مدارس در چند سال اخیر در شرایط رقابتی پیچیده‌ای قرارگرفته‌اند که باعث ایجاد دشواری در حفظ دانش‌آموزان و یا به عبارتی مشتریان آنان شده است.

بر همین اساس، بنا بر گزارش رسانه ها و مطبوعات (رجانیوز)، این روزها برخی از خانواده‌ها رضایت چندانی از کیفیت آموزشی مدارس به نسبت شهریه‌هایی که از آن‌ها گرفته می‌شود، ندارند و کیفیت آموزشی مدارس غیردولتی با شهریه‌های دریافتی همخوانی ندارد. علاوه بر این، چالش‌های برخی از مدارس غیرانتفاعی، عدم وجود امکانات، عدم وجود معلمان خبره، تمرکز مدارس بر نمره، پایین بودن سطح مدیریت و عدم وجود فضای مطلوب آموزشی – علمی به دلیل وجود مدارس غیرانتفاعی در مکان‌های غیر آموزشی هست. در چنین شرایط چالشی، حفظ مشتری برای مدارس ارائه‌دهنده خدمات، ارزش بسیاری خواهد داشت. مطابق با آمار ارائه‌شده از سوی وزارت آموزش‌وپرورش در رسانه‌ها (جام جم آنلاین)، در سال گذشته تحصیلی (91-92)، یک‌میلیون و 38 هزار و 353 نفر در مدارس غیردولتی تحصیل می‌کردند، درحالی‌که آمار سال تحصیلی جاری (92-93)، به ثبت‌نام حدود یک‌میلیون دانش‌آموز در این مدارس اشاره دارد. همچنین، بر اساس اعلام نهادهای نظارتی و مسئولین آموزش‌وپرورش در گزارش‌های منتشره (جام جم آنلاین)، تعدادی از مدارس غیرانتفاعی از ابعاد دیگر پرورش دانش‌آموزان صرف‌نظر کرده و کیفیت این قبیل مدارس رو به نزول است.

بنابراین به دلیل تحولات جامعه امروز و افزایش درک و بینش والدین از میزان اهمیت کیفیت خدمات مدارس، توجه به کیفیت عملکرد مدارس که به نحوه انجام وظایف و مسئولیت‌های محول شده می‌پردازد، بیش‌ازپیش نیازمند توجه هست. بنابراین محقق در تحقیق حاضر در نظر دارد به بررسی تاثیر مولفه های کیفیت عملکرد از منظر مشروعیت[1] بر رضایت والدین دانش آموزان دبیرستان های غیرانتفاعی دخترانه شهر تهران بر اساس تعریف و مولفه های مشروعیت از نظر ساچمن (1995) و لفبره[2] و ردیون کلوت[3] ( 2012) اعتبار ، اطلاعات ، پاسخگویی مسائل ملموس و ایمنی بپردازد.

3-1- اهمیت و ضرورت تحقیق

پژوهش حاضر از دو جنبه دارای اهمیت و کاربرد است، اول آنکه می تواند از لحاظ نظری در شناسایی تأثیر مؤلفه های کیفیت عملکرد از منظر مشروعیت اطلاعات مفید و غنی

2-3 سایر منابع تامین مالی …………………………………………………………………………………………………………..

2-4 منابع مالی برخی کشورها ……………………………………………………………………………………………………..

2-5 مطالعات تطبیقی منابع مالی ……………………………………………………………………………………………………

2-6  مروری بر پیشینه تحقیقات صورت گرفته ………………………………………………………………………………..

  2-6-1 تحقیقات داخل کشور …………………………………………………………………………………………………….

  2-6-2 تحقیقات خارج کشور …………………………………………………………………………………………………..

2-7 جمع بندی ………………………………………………………………………………………………………………………..

فصل سوم- روش اجرای تحقیق

3-1 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………..

3-2 روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………..

3-3 متغیر های تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………….

3-4  روش های گردآوری اطلاعات ……………………………………………………………………………………………….

3-5 جامعه و نمونه آماری …………………………………………………………………………………………………………..

3-6 قلمرو موضوعی و مکانی تحقیق ……………………………………………………………………………………………

3-7 روش سنجش روایی ابزار ………………………………………………………………………………………………………

3-8 روش سنجش پایایی ابزار ……………………………………………………………………………………………………….

3-9 روش تجزیه و تحلیل داد ها …………………………………………………………………………………………………

فصل چهارم- تجزیه و تحلیل داده های تحقیق

4-1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………

4-2 یافته های توصیفی پژوهش …………………………………………………………………………………………………..

4-3 یافته های استنباطی پژوهش………………………………………………………………………………………………….

فصل پنجم- نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………

5-2 خلاصه تحقیق ……………………………………………………………………………………………………….

5-3 یافته های تحقیق ……………………………………………………………………………………………………

5-4  بحث و نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………….

5-5 پیشنهادات برخاسته تحقیق ……………………………………………………………………………………….

  &nbsp; <a href="http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%b1%d8%b4%d8%aa%d9%87-%d9%85%d8%af%db%8c%d8%b1%db%8c%d8%aa-%d8%a7%d8%b1%d8%b2%d9%8a%d8%a7%d8%a8%db%8c-%d9%88/"><img class="alignnone size-medium wp-image-170861″ src="https://arshadfile.ir/wp-content/uploads/2019/08/erhttp://zusa.ir/%d8%af%d8%a7%d9%86%d9%84%d9%88%d8%af-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%ac%d9%87%d8%a7%d8%af-%d9%88-%d8%ad%d9%85%d8%a7%d8%b3%d9%87-%d8%a7%d9%82/er_001-300x254-300x254.png” alt="برای دانلود متن کامل پایان نامه ها اینجا کلیک کنید” width="300″ height="25http://zusa.ir/%d8%af%d8%a7%d9%86%d9%84%d9%88%d8%af-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%da%a9%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d9%86%d8%a7%d8%b3%db%8c-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%a7%d8%ac%d8http://zusa.ir/%d8%af%d8%a7%d9%86%d9%84%d9%88%d8%af-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af%d9%86%d8%b3%d8%a8%d8%aa-%d8%b3%d9%86%d8%aa-%d8%a8%d8%a7-%d9%85%d8%af%d8%b1%d9%86/http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a8%d8%http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%aa%d8%a7%d8%ab%db%8c%d8%b1-%d9%85%d9%86%d8%a7%d8%a8%d8%b9-%d9%85%d8%a7%d9%84%db%8c-%d9%88-%d8%a8%d8%a7%d8%b2%d8%a7%d8%b1%db%8c%d8%a7%d8%a8/b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d8%a7%d8%a8%d8%b2%d8%a7%d8%b1-%d8%a2%d9%84%d8%a7%d8%aa-%d9%88-%d8%a7%d8%b5%d8%b7%d9%84%d8%a7%d8%ad%d8%a7%d8%aa/%b1%d8%a7%db%8c/4″ /></a>

5-6 پیشنهادهای پژوهشی ………………………………………………………………………………………………

منابع و مآخذ ………………………………………………………………………………………………………………..

پیوست ها ……………………………………………………………………………………………………………………

چکیده انگلیسی …………………………………………………………………………………………………………..

چکیده

امروزه رمز موفقیت یک سازمان و جامعه کسب درآمد برای بقاء و ماندگاری خود می باشد. درآمد و منابع مالی به عنوان موتور محرک سازمان های ورزشی، باشگاه ها و لیگ ها شناخته می شوند. هدف از انجام این  پژوهش تاثیر منابع مالی و بازاریابی ورزشی  بر توسعه اداره کل ورزش و جوانان استان مرکزی  می باشد. روش پژوهش این تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی بود که از نظر هدف کاربردی می باشد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخت، استفاده گردید. جهت تعیین روائی محتوایی این پرسشنامه از چندین تن از اساتید نظر خواهی شد و پایایی آن، از روش آلفای کرونباخ به میزان 90/0 محاسبه  گردید. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش شامل حامیان ورزشی هیئت های ورزشی استان، کارکنان ادارات کل ورزش و جوانان استان و اعضای هیئت علمی دانشگاه های استان مرکزی بودند در این پژوهش نمونه برابر جامعه قرار گرفت(80 نفر) که در نهایت 71 پرسشنامه به صورت صحیح و کامل در یافت و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل آماری یافته­ها از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد که در بخش آمار استنباطی از آزمون های فریدمن و کروسکال والیس استفاده گردید. نتایج نشان داد مهمترین منبع تامین منابع مالی استان حامیان ورزشی(اسپانسرها) می باشند که به علت نیاز به مطرح شدن برند و کسب اعتبار، در ورزش سرمایه گذاری می کنند. همچنین نتایج نشان داد از عوامل مهم کاهش درآمد حاصل از تماشاگران عوامل تبلیغات و سطح پایین مسابقات می باشد و در نهایت نتایج نشان داد رشد صنعت ورزش استان نیاز به حضور افراد با تجربه عملی و علمی، تغییر فرهنگ جامعه و تغییر سیاست های مسئولین دارد.

واژگان کلیدی: منابع مالی، درآمد ورزشی، بازاریابی، صنعت ورزش، حامیان ورزشی

  1-1 مقدمه

امروزه رمز موفقیت یک سازمان و جامعه کسب درآمد برای بقاء و ماندگاری خود می باشد بدون درآمد مطمئن جامعه و سازمان های مختلف رو به انحلال و نابودی رفته و نمی توانند در محیط رقابتی دوام بیاورند، درآمد مطمئن و پایدار می تواند امکانات لازم را برای رویارویی با هزینه ها و مخارج سازمان ها بوجود بیاورند. درآمد عبارتست از  یک منبع مالی که به طرق مختلف به یک سازمان تزریق شده و سازمان ها توسط این درآمدها به تولید کالا و خدمات می پردازند. از بهترین گزینه‌های ممکن برای ایجاد تنوع در سرمایه گذاری و همچنین خلقِ منبع درآمدی منظم و دائم، فعالیت در حوزههایی است که می‌تواند سودی متوسط اما با خطرپذیری بسیار کم و تضمین شده را در اختیار قرار دهد. «منابع درآمدی بالقوه» یکی از مطرح‌ترین گزینه‌های موجود برای انجام این کار هستند. درآمد بالقوه در واقع درآمدی است که بدون انجام فعالیت کاری سخت و طولانی مدت به دست می‌آید. میزان درآمد حاصل از این طریق در اکثر مواقع دائمی و در مقایسه با حوزه‌های دیگر سرمایه گذاری کمتر است.  معمولا” باشگاه های ورزشی برای بقاء و توسعه خود راه هایی را برای کسب درآمد خود انتخاب و مشخص می کنند. البته این راه ها معمولا” از قبل مشخص شده اند و قوانینی نیز وجود دارند تا این راه ها در چهارچوب این قوانین پیش بروند(طرح جامع ورزش کشور، 1382).

براساس قوانین کلی فدراسیونها، کنفدراسیونها، انجمنها و سازمانهای / وزرات خانه های ورزشی، راه های کسب در آمد یک باشگاه ورزشی می بایست در چارچوب ورزش و مسایل فرهنگی پیگیری شوند. این روشهای تجاری به غیر از اینکه نباید قوانین کشورها و مناطق را زیر پا گذارند، همچنین نباید از محدوده فرهنگ و ورزش نیز خارج شوند. البته باشگاههایی که به شرکتهای سهامی تبدیل شده اند و یا به بازار بورس کشورشان یا بازار بورس بین المللی راه پیدا کرده اند، در چهارچوب فعالیت خود می توانند تجارتهایی دیگر را نیز انجام دهند. یکی از متداولترین راه های کسب درآمد و پوشش دهی هزینه ها توسط باشگاه یا کلوبهای ورزشی، کسب حامی و اسپانسرهای مالی می باشد. باشگاه ها با جذب حامی مالی، موقعیتهای تبلیغاتی بوجود آمده توسط خود را به شرکتها و تاجران بزرگ ارایه می دهند تا در عوض منبعی برای پوشش هزینه های خود فراهم سازند. یک باشگاه ورزشی می تواند به تعداد دلخواه حامی و اسپانسر جذب کند. اما معمولا” باشگاه ها یک حامی اصلی و چند حامی جز دارند. برای مثال باشگاه بایرن مونیخ آلمان دارای یک حامی اصلی شرکت مخابرات آلمان[1] دو حامی به اصطلاح تجهیزاتی (شرکت آدیداس) و هفده حامی دیگر شامل شرکتهای  آلیانز، آودی، کوکاکولا، لوفت هانزا، زیمنس و … می باشد. حامیان مالی معمولا” هزینه های اصلی و تجهیزاتی باشگاه ها را به عهده می گیرند. البته روش معامله حامی و باشگاه می تواند بسیار متفاوت و توافقی باشد که در کشورهای پیشرفته و صاحب فوتبال قوانینی برای این نوع معاملات وجود دارد. برخی از حامیان برای مثال متعهد می گردند که استادیومی را برای باشگاه فراهم سازند. برخی دیگر با ارایه مبلغی بالا برای مدتی مشخص به باشگاه و سازمان های ورزشی از نظر مالی کمک می کنند. برخی دیگر نیز تجهیزات و امکانات ورزشی و رفاهی را ارایه می دهند. که البته همانطور که اشاره شد روش معامله می تواند کاملا  توافقی باشد. در ایران در سالهای اخیر و پس از حرفه ای شدن لیگها و تورنمنت های ملی، خوشبختانه کمی جدیتر به این مسیله توجه شد. امروزه اکثر باشگاه های حرفه ای و قوی در کشور – گرچه با وجود مشکلات – دارای حامیان مالی هستند. شرکتها، تجار و صنایع بزرگ نیز به این تفهیم رسیده اند که با سرمایه گذاری در بخش ورزش می توانند هم به ورزش و سلامت کشور کمک کند و هم از موقعیتهای تجاری بوجود آمده بهره گیرند. یکی دیگر از منابع کسب درآمد توسط سازمان های ورزشی ورزشی، فروش بلیت دیدارها است. این روش یکی از کلاسیک ترین روشهاست که البته نسبت به روشهای دیگر ممکن است سودی آنچنانی نداشته باشد روشی دیگر از نحوه کسب درآمد، فروش مجوز پخش دیدار به صورت مستقیم یا غیر مستقیم به شبکه های و تلویزیونها است. از آنجایی که دیگر بازیهای رقابتهای مهم مثل بازیهای لیگهای کشورهای صاحب فوتبال و پیشرفته برروی شبکه و تلویزیونهای رایگان پخش نمی شود، تلویزیون یا شبکه ای که قصد پخش این دیدارها را دارد می بایست به با شگاه ها و سازمانهای وابسته مبلغی را پرداخت کند. یکی دیگر از روش های درآمدی ورزش، فروش محصولات به هواداران است، این روش امروزه برای باشگاه های بزرگ یکی از به یکی از بهترین روشها تبدیل شده است. برای مثال فروش پیراهنهای ورزشی باشگاه ها به طرفداران و یا فروش وسایل مصرفی و ورزشی که با علامت و طراحی آن باشگاه همراه است. مثلا” باشگاه بایرن مونیخ دارای فروشگاه های زنجیره ای در کشور آلمان است که لوازم مصرفی، ورزشی و … (پیراهن / لباسهای ورزشی، کیف، ساعت، جامدادی و…)  که انحصارا” برای طرفداران بایرن تولید می شود را بفروش می رسانند. باشگاه های بزرگ و دارای هوادار زیاد معمولا دارای مدارس و آموزشگاه های ورزشی هستند. معمولا هزینه های ورود به این مدارس و آموزشگاه ها زیاد است. البته این موضوع به نام و اعتبار باشگاه نیز بستگی دارد. راه و روشهای دیگری نیز وجود دارند که می توانند بسیار متفاوت باشند. مشارکت در طرحهای بزرگ، همکاری با شرکتها، سازمانها، شبکه ها برای اجرای طرحهای مختلف و …(رضوی، 1385)، (طرح جامع ورزش،1382)،(احسانی، 1387).

بطوری که در بالا توضیح داده شد هر راه مشروعی  که بتواند منابع مالی را در ورزش گسیل دارد می تواند از راه های درآمدزایی ورزش محسوب شده و باعث افزایش سطح ارتقاء کمی و کیفی ورزش شود.

1-2 بیان مسأله

درآمد و منابع مالی به عنوان موتور محرک سازمان های ورزشی، باشگاه ها و لیگ ها شناخته می شوند. درآمدزایی برای توسعه ، برنامه ریزی موثر و حفظ استقلال این سازمانها ضروری می باشد، واز آسیب های که در این زمینه وجود دارد می توان به موارد زیر اشاره نمود:

عدم توانایی بسیاری از مدیران رویدادهای ورزشی در کسب درآمد
عدم شناخت صحیح از رویداد و وجهه آن در جامعه
مقصر شناختن عوامل بیرونی به جای عوامل تحت کنترل
ارزان فروشی رویداد و تاثیر مخرب آن بر وجهه رویداد
عدم اطلاع از وجود برخی منابع درآمدی بالقوه
 

دهه های گذشته، صنعت ورزش به صورت تصاعدی رشد کرده است. ورزش در سطح جهانی هم به پای خود (به عنوان درصدی از بازار) و هم به دلیل ارتباطش با مشاغل دیگر در سایر حوزه ها، جایگاه شایسته ای در بازار اقتصاد بدست آورده است( احسانی، 1382). در این خصوص، ساختارهای اقتصادی، ارتباط متقابلی با تربیت بدنی و ورزش پیدا کرده اند. از یک طرف، توسعه اقتصادی و اجتماعی بر ارتقاء و توسعه ورزش در کل جامعه تاثیر می گذارد؛ و از طرف دیگر، توجه کافی به تربیت بدنی و ورزش در سطوح پایه، همگانی، و قهرمانی، خود عامل موثری برای تامین نیروهای انسانی سالم و با نشاط و در نتیجه شکوفایی اقتصادی و اجتماعی است(خلجی و همکاران، 1386).سرمایه گذاری در اغلب کشورها، بویژه کشورهای در حال توسعه، توسط بخش خصوصی و دولتی انجام می گیرد. سرمایه گذاری بخش خصوصی نه تنها به عنوان جزیی از تقاضای کل بلکه مهمتر از آن، منبع رشد و فرصت های شغلی در آینده است( صامتی و فرامرزپور، 1383).

به عنوان نمونه، در سازمان های ورزشی تحت نظر جنبش المپیک، حمایت ها و مشارکت شرکت های مختلف در جهان بسیار بیشتر از صرف کمک های مالی است. این شرکت ها، طیف وسیعی از کمک های فنی، خدمات و کارکنان، با بهترین فناوری را در اختیار سازمان های ورزشی می گذارند(راهنمای مدیریت ورزشی، 1383). با این وجود،  همانگونه که رهبر و همکاران(1386) در تحقیق خود گزارش کردند عوامل مربوط به قوانین و مقررات و حاکمیت نظم و قانون؛ فقدان استراتزی معین و ستاد تصمیم گیری مشخص در عرصه اقتصاد؛ مناسب بودن شرایط خروج سرمایه از کشور؛ بالا بودن ریسک برای سرمایه گذاری های خارجی؛ موانع غیر اقتصادی مانند عوامل سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، بزرگ بودن دولت، فقدان تعریف مناسب قانون و امنیت در تولید و توزیع، ضعف بازارهای سرمایه و دسترسی به اطلاعات درست بازرگانی، وجود رانت ها و رقابت نابرابر میان بخش خصوصی و دولتی از جمله موانع سرمایه گذاری و درآمد زایی در کشور محسوب می شوند.

در حوزه ورزش کشور نیز با مطرح شدن خصوصی سازی در برنامه اول توسعه، واگذاری ورزش و امور تصدی گری آن در برنامه سوم توسعه در دستور کار دولت قرار گرفت. با این وجود، به نظر می رسد موضوع خصوصی سازی در ورزش کشور با مشکلاتی مواجه باشد(صداقتی و همکاران، 1389). در این خصوص عنوان شده است که سهم ورزش در اقتصاد ملی، رابطه مستقیم با میزان سرمایه گذاری در ورزش دارد که در حال حاضر با توجه به محدودیت ها و تنگناهایی که بخش خصوصی برای مشارکت در توسعه ورزش کشور دارد، در مقایسه با کشورهای توسعه یافته بسیار پایین است( طرح جامع،1382). طی یکی از راه های سرمایه گذاری، ورود بخش خصوصی یا خصوصی سازی است. خصوصی سازی در دهه های اخیر به سوی جبهه اول اندیشه اقتصادی و سیاسی و به عنوان راهکاری قابل قبول برای افزایش تولید و دستیابی به رشد اقتصادی در کشورهای کمتر توسعه یافته حرکت کرده است. بسیاری از دولت ها نیز برای رهایی از بار سنگین این خدمات به اقدامات خصوصی سازی روی آورده اند(رضوی، 1384). بر این اساس، عقیده بر این است که خصوصی سازی و درآمدزایی هدفمند و هوشمند یک ضرورت اجتناب ناپذیر برای رشد و توسعه اقتصادی هر کشور است و باید سرلوحه برنامه های توسعه آن قرار گیرد(یوسفی بهرام،1384).

بطور کلی می توان  عنوان کرد امروزه ورزش حرفه ای و صنعت پیشرفته ورزش بدون درآمدزایی ورزش قادر به حیات نمی باشد. در کشور ما متاسفانه ورزش متکی به درآمد های دولتی می باشد، و همین امر به توسعه ورزش در کشورمان آسیب جدی وارد کرده است، لذا با توجه به نتایج مطالعات قبلی و چالش­های موجود این پژوهش قصد دارد که با بررسی منابع  جدید درآمدزایی در استان مرکزی این موضوع را بررسی و به سوالات زیر پاسخ دهد؛ منابع سرمایه گذاری و درآمدی در ورزش استان مرکزی کدام است؟  نحوه و روش  بازاریابی ورزشی در استان مرکزی چگونه می باشد؟ علل حضور حامیان ورزشی از رویدادها و مسابقات ورزشی چه می باشد؟ عوامل تاثیر گذار بر رشد صنعت ورزش استان مرکزی چه می باشد؟  عوامل  کاهش در آمد حاصل از تماشاگران در رویداد های ورزشی استان مرکزی چه می باشد؟ آیا  درآمدزایی ورزشی  بر سطح کمی و کیفی ورزش استان مرکزی تاثیری داشته است؟

3-1 بیان ضرورت تحقیق

یافته های پژوهشی حاکی از آن است که ورود بخش خصوصی برای سرمایه گذاری و مشارکت در ورزش دارای مزایای بسیاری است.  با این وجود، در تحقیق رضوی (1385) آمده است که میزان سرمایه گذاری دولت در بخش ورزش، با رشد جمعیت و متقاضیان ورزش متناسب نیست و چنانچه این روند در آینده نیز ادامه یابد، میزان کمبودها بیشتر آشکار می شود. برطرف کردن این مشکلات با میزان سرمایه گذاری دولتی میسر نیست. برای حل چنین مشکلی در بسیاری از کشورها بخش های خصوصی وارد عمل شده اند و باعث ایجاد مزایایی بسیار از جمله رشد اقتصادی شده اند.

 در این رابطه، عقیده بر این است که انتقال مالکیت و کنترل شرکت به بخش خصوصی معمولا موجب افزایش و بهبود کارآیی و بهره وری بنگاه های اقتصادی در سطح خرد می شود(رضوی، 1385). در همین رابطه، نتایج تحقیق سلیمانی و همکاران(1390) نشان داد که بین اجرای برنامه خصوصی سازی و توسعه ورزش های همگانی رابطه معنی داری وجود دارد.  بنابراین، خصوصی سازی در ورزش در راستای سیاست های برنامه های پنج ساله دولت، اگر به درستی صورت پذیرد می تواند ظرفیت ها و قابلیت های حوزه ورزش را افزایش داده و باعث تحول و بهره وری بهتر آن را فراهم سازد. در این خصوص، نتایج تحقیق هودا(2001) حاکی از آن است که اصل انتظار سود حاصل از سرمایه گذاری، مهمترین عامل جذب سرمایه گذاری مالی در ورزش است و حامیان مالی اگر مطمئن شوند که بیش از سایر گزینه ها سود خواهند برد آنگاه در ورزش سرمایه گذاری می کنند(هودا، 2001).

استان مرکزی یکی از قطب های صنعتی کشور محسوب می شود و دارای معادن مختلف نیز می باشد. اساس اقتصاد این استان را به ترتیب بخش های خدمات، صنعت و کشاورزی تشکیل می دهد(پارک علم و ، 1390)؛ که احتمالا بخش عمده ای از آنها در حوزه کاری بخش خصوصی قرار دارد، ولی به نظر می رسد با وجود ظرفیت های مناسب در حوزه های ورزش همگانی، قهرمانی و حرفه ای، شرایط و بسترهای لازم برای ورود بخش خصوصی در ورزش این استان و درآمدزایی مساعد نباشد. بنابراین، ضروری دارد مشکلات فراروی سرمایه گذاری و درآمدزایی در ورزش استان مرکزی شناسایی تا راهکارهای حل آنها بتواند به توسعه سطح کمی و کیفی ورزش استان مرکزی کمک نماید.

1-5 اهداف تحقیق

هدف کلی:  بررسی تاثیر منابع مالی و بازاریابی ورزشی  بر توسعه  ورزش استان مرکزی

اهداف فرعی:

1- شناسایی منابع سرمایه گذاری و درآمدی در ورزش استان مرکزی.

2-  بررسی نحوه  بازاریابی ورزشی در استان مرکزی.

3- شناسایی علل حضور حامیان ورزشی از رویدادها و مسابقات ورزشی

4- شناسایی موارد رشد صنعت ورزش استان مرکزی

5- شناسایی عوامل  کاهش در آمد حاصل از تماشاگران در رویداد های ورزشی استان مرکزی

6- بررسی تاثیر درآمدزایی ورزش بر سطح کمی و کیفی ورزش استان.

6-1 سوالات تحقیق

1-  منابع سرمایه گذاری و درآمدی در ورزش استان مرکزی چیست ؟

1-4- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق.. 10

1-5- پیشینه ی تحقیق.. 10

1-6– اهداف تحقیق.. 10

1-7-فرضیه های تحقیق. 10

1-8 – حدود قلمرو تحقیق.. 11

1-9-  تعاریف واژه های کلیدی.. 11

فصل دوم: مبانی نظری.. 12

2-1- مفهوم ادبیات… 13

2-2- اجزای ادبیات… 13

2-2-1- عاطفه. 14

2-2-2- اندیشه. 14

2-2-3- خیال. 14

2-2-4- اسلوب… 15

2-3- ادبیات غنایی.. 16

2-4- سبکهای شعر پارسی.. 21

2-5-سبک آذربایجانی در شعر پارسی.. 24

2-6- موسیقی.. 30

2-6-1- انواع سازها و ابزار موسیقی.. 31

2-6-2- پرده‌ها و آهنگ‌ها 32

2-6-3- واژگان و اصطلاحات موسیقی.. 34

2-7- موسیقی و ادبیات… 34

2-8- به کارگیری اسامی ابزار و اصطلاحا ت موسیقی در شعر پارسی.. 37

2-9- شناخت و معرفی ادوات موسیقی.. 38

2-9-1- سازهای زهی در دیوان خاقانی.. 39

2-9-2- سازهای بادی.. 45

2-9-3- سازهای ضربی یا کوبه ای.. 47

2-9-4- اصطلاحات و واژگان موسیقیایی.. 52

2-9-4-1- واژگان مربوط به ابزار موسیقی.. 52

2-9-4-2- اصطلاحات مربوط به مفاهیم موسیقیایی.. 53

فصل سوم: شرح احوال ، آثار  و سبک شعری خاقانی.. 57

3-1-  شرح احوال شاعر. 58

3-2- مذهب خاقانی.. 65

3-3- خصوصیات و سبک شعری خاقانی.. 68

3-4- آثار خاقانی.. 71

3-5- خاقانی پیشگام شعرای نامدر……………………………………………………………………… 80

3-6-  پیشروان خاقانی در شعر پارسی.. 84

3-7- پیروان خاقانی در شعر پارسی.. 88

فصل چهارم؛ جلوه های کاربرد ابزار و اصطلاحات موسیقی در اشعار خاقانی.. 92

4-1- کاربردهای خاقانی از اسامی ابزار و اصطلاحات موسیقی در صور خیال. 93

4-2- کاربرد خاقانی از اسامی و اصطلاحات موسیقی در صناعات ادبی.. 107

4-3-کاربرد خاقانی از اسامی و اصطلاحات موسیقی در تلفیقی از صور خیال و صناعات ادبی.. 109

فصل پنجم؛ نتیجه گیری.. 124

نتیجه بررسی.. 125

پیشنهاد 127

جداول و نمودارها 128

1-1- نمودار کاربرد اصطلاحات موسیقی در قالب صور خیال. 128

1-2- نمودار کاربرد اسامی ساز و ابزار نوازندگی در قالب صور خیال. 128

1-3- نمودار کاربرد اسامی ساز و ابزار نوازندگی در صناعات ادبی. 130

1-4- نمودار کاربرد اصطلاحات موسیقی در صناعات ادبی 131

  &nbsp; <a href="http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%b1%d8%b4%d8%aa%d9%87-%d9%85%d8%af%db%8c%d8%b1%db%8c%d8%aa-%d8%a7%d8%b1%d8%b2%d9%8a%d8%a7%d8%a8%db%8c-%d9%88/"><img class="alignnone size-medium wp-image-170861″ src="https://arshadfile.ir/wp-content/uploads/2019/08/erhttp://zusa.ir/%d8%af%d8%a7%d9%86%d9%84%d9%88%d8%af-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%ac%d9%87%d8%a7%d8%af-%d9%88-%d8%ad%d9%85%d8%a7%d8%b3%d9%87-%d8%a7%d9%82/er_001-300x254-300x254.png” alt="برای دانلود متن کامل پایان نامه ها اینجا کلیک کنید” width="300″ height="25http://zusa.ir/%d8%af%d8%a7%d9%86%d9%84%d9%88%d8%af-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%da%a9%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d9%86%d8%a7%d8%b3%db%8c-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%a7%d8%ac%d8http://zusa.ir/%d8%af%d8%a7%d9%86%d9%84%d9%88%d8%af-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af%d9%86%d8%b3%d8%a8%d8%aa-%d8%b3%d9%86%d8%aa-%d8%a8%d8%a7-%d9%85%d8%af%d8%b1%d9%86/http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d8%a7%d8%a8%d8%b2%d8%a7%d8%b1-%d8%a2%d9%84%d8%a7%d8%aa-%d9%88-%d8%a7%d8%b5%d8%b7%d9%84%d8%a7%d8%ad%d8%a7%d8%aa/%b1%d8%a7%db%8c/4″ /></a>

1-5- نمودار کاربرد اسامی ساز و ابزار نوازندگی بصورت تلفیقی.. 132

1-6- نمودار کاربرد اصطلاحات موسیقی بصورت تلفیقی.. 133

منابع و مأخذ 135

چکیده انگلیسی 139

چکیده:

موسیقی ترکیب اصوات به صورت گوش نواز است . قدمت موسیقی ایران با پیدایش نژاد آریایی گره خورده است کلمات دلنشین و آهنگین به تدریج صورت شعر و ترانه پیدا کرده و به ابداع نغمه و موسیقی منجر شده است. موسیقی و ادبیات به عنوان دو فصل جدا نشدنی از دیرباز مورد توجه خاص قرار گرفته اند با نگاهی به ادبیات کلاسیک ایران در می یابیم که شعرای بزرگ فارسی زبان موسیقی شناس هم بوده اندآن چنان که از ابزارآلات و اصطلاحات موسیقی در اشعارشان برای خلق تصاویر شعری خود بهره می گرفتند . در بررسی اصطلاحات موسیقی در شعر پارسی این اصطلاحات در سه بخش قابل تفکیک و بخش بندی است :1.سازهای موسیقی 2. پرده ها وآهنگ ها 3. اصطلاحات خاص موسیقی. خاقانی شروانی شاعر قرن ششم هجری قمری از جمله شاعرانی است که در اشعار خود از ابزارآلات و اصطلاحات موسیقی استفاده کرده است . موسیقی کلام و آهنگ خوش الفاظ در بسیاری از اشعار خاقانی به قدری است که التذاذ بدون دریافت معنی هم برای خواننده میسر است در این تحقیق میزان کاربرد خاقانی از ابزار آلات و اصطلاحات موسیقی در دیوان اشعارش و درک میزان آشنایی خاقانی با موسیقی و اصطلاحات و ابزارآلات و مهارت وی در بهره برداری از انواع امکانات برای آفرینش صور خیال و زیبایی آفریبنی بررسی شده است. نتیجه تحقیق نشان میدهد که خاقانی بیشتر از ابزار آلات موسیقی مثل چنگ ، دف ، بربط ، نای وارغنون و اصطلاحاتی مثل پرده و گوشه استفاده کرده است و بیشتر از ابزار موسیقی مثل چنگ و بربط بهره گرفته است وخاقانی با استفاده از استعاره و تشخیص بر ابزارآلات موسیقی جان بخشیده است.

واژه های کلیدی : موسیقی، خاقانی،اصطلاحات و ابزارآلات،صور خیال.

مقدمه:
 

بارگاه رفیع سخن پارسی ساکنان گرانقدر و ارزشمندی به خود دیده که اکنون ستارگان و اختران درخشان پهنه آسمان ادب پارسی هستند. خاقانی در این میان اگر نگوییم که برترین به جرات می­توان گفت که یکی از برترین سخن­سرایان پارسی است.

قرن ششم قرن تحولی در مرکز قدرت سیاسی ایران بود و امرای سلجوقی و پادشاهان مستقر در غرب کشور ایران با دربار های پرشکوه محافل پربار ادبی فراهم کردند که سخن­سرایان بزرگی چون خاقانی و نظامی و مجیر بیلقانی و اثیرالدین اخسیکتی و … حاصل این حمایت ها شدند. موضوع تحقیق حاضر به بررسی اشعار خاقانی شروانی اختصاص دارد.

خاقانی به لحاظ داشتن فکر بلند ، وسعت تخیل ، قدرت تجسم ، چیرگی بر الفاظ ، نبوغ و قریحه ی سرشار و خداد، مناعت طبع ، بلندی همت ، مهارت خارق العاده در خلق ترکیبات بدیع و غریب و استعارات و کنایات عجیب و ذهن مضمون پرداز و معنی ساز ، شاعری بی نظیر و سترگ است.

آنچه کلام خاقانی را از دیگر شاعران و سخن سرایان پارسی متمایز ساخته پیچیدگی معانی و کلام وی است. خاقانی با بهره گیری از دانش گسترده خویش در ستاره شناسی، موسیقی، طب، جواهر شناسی و از همه مهمتر زبان پارسی دست به خلق اثری گشود که چون جواهری بر تارک زبان پارسی می درخشد.

تشبیهات و استعارات بسیار بدیع و زیبای خاقانی از سازها و ابزارآلات و نیز اصطلاحات موسیقی در اشعارش مشوق نگارنده گردید تا این پایان نامه را در جهت بررسی کاربرد اصطلاحات و اسامی سازها و ابزارالات موسیقی در دیوان اشعار خاقانی تدوین نمایم.

بر این مبنا تمامی اشعار دیوان اعم از قصیده، غزل، ترجیعات ،قطعات و رباعیات تمامی اصطلاحات مربوط به موسیقی و نام های ابزارآلات و سازها  را استخراج و نحوه کاربرد آنها در شعر خاقانی بررسی گردید.

تدوین این پایان نامه در پنج فصل به شرح ذیل است فصل اول با عنوان کلیات تحقیق، فصل دوم مبانی نظری ، فصل سوم شرح احوال و آثار و مذهب و خصوصیات سبکی خاقانی، فصل چهارم درباره ابزار آلات و اصطلاحات موسیقی در دیوان اشعار خاقانی و درک میزان آفرینش صور خیال و زیبایی آفرینی بررسی شده است و فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهاد را تشکیل می دهد.

در این تحقیق حروف ( ق – غ – م ) در کنار اشعار بر گرفته از حروف اول قطعه – غزل و مثنوی می باشد.

4-1- پرسش های اساسی.. 8

1-4-1-پرسش اصلی.. 8

2-4-1-پرسش های فرعی.. 8

5-1- تعاریف مفاهیم. 8

فصل دوم:ادبیات و پیشینه تحقیق

مقدمه. 12

1-2- بررسی نظریات میشل فوکو. 12

2-2- بررسی نظریات ریچارد رورتی.. 14

3-2- مبانی نظری: 19

1-3-2- مبانی نظری دکتر حسین کچویان. 19

1-3-1-2- معرفت شناسی.. 19

2-3-1-2-هستی شناسی.. 21

3-3-1-2- انسان شناسی.. 22

2-3-2- مبانی نظری دکتر علی میرسپاسی.. 24

1-3-2-2- معرفت شناسی.. 24

2-3-2-2- هستی شناسی.. 25

3-3-2-2- انسان شناسی.. 26

4-2 مقایسه آرای معرفت شناسی و هستی شناسی و انسان شناسی دکتر حسین کچویان و علی میرسپاسی   27

1-4-2- مقایسه معرفت شناسی دکتر کچویان و دکتر میرسپاسی 27

2-4-2- مقایسه هستی شناسی دکتر کچویان و دکتر  میرسپاسی 27

3-4-2- مقایسه انسان شناسی دکتر کچویان و دکتر میرسپاسی.. 28

5-2- پیشینه تحقیق 29

1-5-2- پیشینه تحقیقات داخلی.. 29

2-5-2- پیشینه تحقیقات خارجی 33

3-5-2- جمع بندی از پیشینه تحقیق 35

فصل سوم: روش شناسی تحقیق

مقدمه. 37

1-3 روش تحقیق. 37

1-1-3جامعه آماری.. 39

2-1-3- روش نمونه گیری و حجم نمونه. 39

3-1-3- نحوه جمع آوری داده 40

4-1-3- اعتبار یابی و ارزیابی کیفیت 40

5-1-3- ملاحظات اخلاقی پژوهش 41

فصل چهارم: یافته های تحقیق

مقدمه 43

1-4- نظریات میشل فوکو درباره مدرنیته و سنت 43

1-1-4- مدرنیته در نگاه میشل فوکو 43

2-1-4- سنت در نگاه میشل فوکو 46

2-4- نظریات دکتر حسین کچویان در مورد مدرنیته و سنت 50

1-2-4- مدرنیته در نگاه دکتر حسین کچویان……………………………………………………………………….50 2-2-4- سنت در نگاه دکتر حسین کچویان 58

3-4-ریشه های تئوریک اندیشه  دکتر حسین کچویان 61

4-4- تحلیل از تحولات جامعه ایران در نگاه دکتر حسین کچویان 70

5-4- راه حل برون رفت از چالش سنت و مدرنیته در نگاه دکتر حسین کچویان 81

6-4- نظریات ریچارد رورتی در مورد مدرنیته و سنت 85

  &nbsp; <a href="http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%b1%d8%b4%d8%aa%d9%87-%d9%85%d8%af%db%8c%d8%b1%db%8c%d8%aa-%d8%a7%d8%b1%d8%b2%d9%8a%d8%a7%d8%a8%db%8c-%d9%88/"><img class="alignnone size-medium wp-image-170861″ src="https://arshadfile.ir/wp-content/uploads/2019/08/erhttp://zusa.ir/%d8%af%d8%a7%d9%86%d9%84%d9%88%d8%af-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%ac%d9%87%d8%a7%d8%af-%d9%88-%d8%ad%d9%85%d8%a7%d8%b3%d9%87-%d8%a7%d9%82/er_001-300x254-300x254.png” alt="برای دانلود متن کامل پایان نامه ها اینجا کلیک کنید” width="300″ height="25http://zusa.ir/%d8%af%d8%a7%d9%86%d9%84%d9%88%d8%af-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%da%a9%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d9%86%d8%a7%d8%b3%db%8c-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%a7%d8%ac%d8http://zusa.ir/%d8%af%d8%a7%d9%86%d9%84%d9%88%d8%af-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af%d9%86%d8%b3%d8%a8%d8%aa-%d8%b3%d9%86%d8%aa-%d8%a8%d8%a7-%d9%85%d8%af%d8%b1%d9%86/%b1%d8%a7%db%8c/4″ /></a>

1-6- 4- مدرنیته در نگاه ریچارد رورتی 85

2-6- 4- سنت در نگاه ریچارد رورتی 87

7-4- نظریات دکتر علی میرسپاسی در مورد مدرنیته و سنت 89

1- 7- 4- مدرنیته در نگاه دکترعلی میرسپاسی 90

2-7- 4- سنت در نگاه دکتر علی میرسپاسی 97

8-4-ریشه های تئوریک اندیشه دکتر علی میرسپاسی 100

9-4- تحلیل از تحولات جامعه ایران در نگاه دکتر علی میرسپاسی 107

10-4- راه حل برون رفت از چالش سنت و مدرنیته در نگاه دکتر علی میرسپاسی 113

فصل پنجم:بحث و نتیجه گیری

مقدمه 125

1-5- نقاط افتراق و اشتراک اندیشه های دکتر حسین کچویان  و دکتر علی میرسپاسی 125

2-5- انتقاد به اندیشه های دکتر حسین کچویان  و دکتر علی میرسپاسی 129

1-2-5- انتقاد به اندیشه های دکتر حسین کچویان 129

2-2-5- انتقاد به اندیشه های دکتر علی میرسپاسی 133

3-5-نتیجه گیری 137

4-5- پیشنهادات پژوهشی 148

1-4-5- پیشنهاداتی برای پژوهش های آینده 148

5-5- محدودیتهای پژوهش 148

منابع و مآخذ 149

منابع فارسی 149

منابع انگلیسی 161

چکیده انگلیسی 162

صفحه عنوان انگلیسی 163

فهرست جداول

عنوان                                                                                                         صفحه

1-5- مقایسه ریشه های تئوریک اندیشه دکتر حسین کچویان و دکتر علی میرسپاسی         123

فصل اول

کلیات تحقیق

مقدمه :

در این فصل ابتدا به بیان مساله تحقیق پرداخته شده است تا مشخص شود تحقیق حاضر به دنبال بیان چه موضوعی است و در ادامه اهمیت تحقیق حاضر و اهداف و پرسشهای این تحقیق آورده شده است و بعد از آن تعریفی از مفاهیم اصلی تحقیق در نظر متفکران مورد بررسی دکتر کچویان و دکتر میرسپاسی را آورده ایم.

موضوع این تحقیق نسبت سنت با مدرنیته ایرانی می باشد. بحث پیرامون نسبت تاریخی سنت و مدرنیته یکی از موضوعاتی است که همواره در حوزه جامعه شناسی مطرح بوده است،بنابراین می توان یکی از محورهای همیشگی بحث در حوزه جامعه شناسی و اندیشمندان آن را بحث پیرامون نسبت سنت و مدرنیته دانست. “یکی از چالشهای علوم اجتماعی ایران نسبت میان سنت و تجدد است .جامعه ایران به شیوه های مختلف با آثار گذر از وضعیت سنتی به وضعیت جدید مواجه است.مطالعه این موضوع زمینه ساز تبیین و تحلیل بسیاری از مشکلات،رویدادها و وقایع اجتماعی معاصر است.به این دلیل علوم اجتماعی ایران نمی تواند نسبت به شناسایی پیامدهای این گذار و نوع مواجه با آن بی اعتنا باشد”(جواهری،3:1389).

“قبل از آغاز مشروطه ورود مدرنیته به ایران شروع شد با آن استمرار پیدا کرد اما مشکل آن در ایران این بود که همواره به صورت یک ابزارانگاری سطحی باقی ماند و تبدیل به تفکر و تاملی عمیق نشد این مساله علت داشت و علت عمده اش این بود که زمانی که به طور جدی به مدرنیته پرداختند نمی دانستند که در واقع این چیزی که امروزه به مثابه ابزار تکنولوژیک ظاهر شده امری فوق ابزاری است.البته بعضی ها توجه به این مساله کردند و دریافتند که مدرنیته صرفا ابزار نیست برای همین سید جمال از این روح که در واقع همان روح مدرنیته است نسبتا برخوردار بوده و بر اساس همین درک و فهم متفکری مدرن است”(مددپور ،1380 :41 -42 ).

اگر بخواهیم به اجمال تجدد را به دو بخش عمده ی ابزاری و انتقادی تقسیم کنیم،فرایندها و سازمانهای تجدد ابزاری و فرایندها و سازمانهای تجدد انتقادی هرکدام به شکلی خاص در جامعه ی ایرانی مطرح شدند و برخوردها و نتایج متفاوتی را آفریدند .حتی در گروه ها و طبقات و لایه های مختلف اجتماعی به نوعی ویژه با هر کدام از ابعاد و لایه های تجدد برخورد شد.به طور نمونه حکومتگران ،نخبگان و توده های مردم هر کدام به صورتی مشخص و با رویکردی متفاوت با قضیه ی تجدد برخورد کردند و از دیدگاه خویش به طرح پرسش در باب تجدد پرداختند.ولی شاید هیچ کدام از آنان نتوانستند به تجدد و پیامدهایش در کلیت آن بپردازند.مسئله ی تجدد و طرح آن در ایران یک مسئله ی تک بعدی نبود.تجدد پدیده ای پیچیده بود که تقلیل آن به هر کدام از ابعادش آن را از حیز انتفاع می انداخت و شناخت دقیقش را امکان پذیر نمی کرد(گودرزی،22:1386).

می توان گفت که برای شناخت جوامع دیگر باید هر روشنفکری ابتدا در پی فهم جامعه خودش باشد.بنابراین”یکی از موضوعات اساسی برای روشنفکر امروز شناخت خود است زیرا در راستای شناخت هویت ایرانی است که می توان خود را در برابر جهان قرار داد تا دنیا را بهتر شناخت و در سیر جهانی قرار گرفت(جهانبگلو195:1379). روشنفکری وضعیتی برون موضعی است یعنی از موضع خودش درمی آید و می تواند از یک فرهنگی به فرهنگ دیگر سفر کند و تمام عناصری را که از آن فرهنگ می خواهد بگیرد بیاورد درون جغرافیای هویتی خودش این طوری بهتر می تواند از هویت خودش و از روح قومی اش دفاع کند”(جهانبگلو ،216:1379). بنابراین متفکران حال حاضر ایرانی نیز در پی فهم تحولات ایران به بررسی تاریخ این سرزمین می پردازند و می خواهند جایگاه جامعه ایرانی را در جهان به طور واقع بینانه مورد توجه قرار دهند.

قادری در کتاب اندیشه در مرز می گوید:روشنفکران امروز به سه گروه تقسیم می شوند روشنفکران سکولار و روشنفکران نواندیش دینی و کسانی که در چارچوب سنت از اسلام یا از تشیع دفاع می کنند(قادری،92:1386).در این نوشتار ما به دو موضع نظری متفاوت در ایران به ترتیب اندیشه های علی میرسپاسی را در گفتمان پست مدرنیستی بررسی می کنیم زیرا ایشان در تمامی آثارش در دفاع از هویت سکولار و دین را به حوزه خصوصی محدود می کند و متاثر از اندیشمند پست مدرنیستی رورتی است و اندیشه های دکتر کچویان را در گفتمان سنتی بررسی می کنیم زیرا ایشان در تمامی آثارشان دفاع از دین و هویت دینی مورد توجه قرار داده اند و حتی اندیشه دیرینه شناسی فوکو را در راستای فهم گفتمانهای موجود در تاریخ ایران مورد استفاده قرار می دهد.

خارجی، بر اعتبار مبادلات تجار ایرانی در عرصه بین‌المللی نیز بیفزاید.

در این پژوهش سعی شده تا پس از بیان تاریخچه حل و فصل اختلافات بین‌المللی و ارجاع دعاوی به داوری بین‌المللی ، قوانین مربوطه از جمله کنوانسیون شناسائی و اجرای احکام داوری خارجی تنظیم شده در نیویورک و قانون داوری تجاری بین‌المللی مصوب 26/6/76 مجلس شورای اسلامی ایران به بررسی چگونگی اجرای آراء داوری که خارج از کشور صادر شده است بپردازد تا در موارد مشابه دادگاه‌های کشور بتوانند با یک رویه مشخص و بدون اطاله دادرسی نسبت به اجرای آن اقدام نمایند که این مهم نیازمند بررسی دقیق قوانین داخلی از جمله آیین دادرسی و قوانین آمره و نظم عمومی می‌باشد که در این تحقیق به آن پرداخته می‌شود.

1-2- بیان مسأله

از گذشته­های بسیار دور، داوری به عنوان یکی از نشانه­های شهر­نشینی و زندگی جمعی و تمدن شناخته شده بود. در آن زمان که انسان نخستین، جنگ و کشتن را تنها راه دست یافتن به مطلوب خود می­دانست، مسلماً صحبت از حکمیت و داوری نمی­توانست موضوعیت داشته باشد. لیکن با پیشرفت جامعه و به خصوص ظهور نشانه­هایی از شهر­نشینی و تمدن در نیاکان ما، آن‌ها به این نتیجه رسیدند که کینه ورزیدن و کشتن تنها راه دستیابی به مقصود نیست. از آنجا بود که اندیشه شکایت بردن نزد بزرگان خاندان، قبیله یا قوم و سر سپردن به حکم وی در جوامع انسانی ایجاد گردید.[1]

با پیشرفت مدنیت و توسعه روابط انسانی،  به ویژه در عرصه بازرگانی و اقتصادی، برخورد میان منافع متعارض انسان­ها و در نتیجه بروز اختلاف بین آن‌ها به میزان بسیار چشمگیری افزایش یافت؛ تا جایی که همزمان با پیدایش واحدهای سیاسی کوچکی به نام قبیله و بعدها اتحاد قبایل و تشکیل مناطق تحت سلطه، مراجعه به ریش­ سفیدان و بزرگان قوم برای حل­و­فصل اختلافات، به یکی از نهادهای اجتماعی تبدیل گشت؛ اما لازم شد که ضمانت اجراهایی جهت احکام صادره از سوی حکَم ها نیز اندیشیده شود تا بتواند سلامت داوری را تامین و اجرای تصمیم او را تضمین کند.

بنابراین، از نظر تاریخی ابتدا نهاد داوری در جوامع به وجود آمد و پس از تشکیل دولت، به صورت نظام حل­وفصل رسمی قضایی تغییر شکل داده است. این وضع تا آنجایی ادامه یافت که نهاد قضاوت جای نهاد داوری را گرفته و حل­وفصل منازعات و دعاوی در زمره اختیارات مطلق دولت­ها و حکومت­ها قلمداد گردید.[2] لیکن نهاد داوری جایگاه خود را به طور کامل از دست نداد؛ بلکه از یک سو با داشتن رویه­ای غنی نسبت به نظام جدید قضاوت دولتی، راهگشای این نهاد جدید در بسیاری عرصه­ها گردید و از سوی دیگر نظر به ویژگی­ها و مزایایی که داوری نسبت به این نهاد نوپا (یعنی دادگاه­های رسمی و دولتی) داشت، جان تازه­ای گرفت و به رشد و نمو خود ادامه داد.[3]

امروزه کمتر تاجر بین‌المللی مایل به رجوع به مراجع قضایی ملی کشورها برای حل و فصل اختلافات خود با سایر تجار بین‌المللی و یا حتی دولت‌ها می‌باشد. قابل پیش بینی بودن قوانین و مقررات ماهوی و شکلی کشورها در کنار آن ، عدم اطلاع تجار بین‌المللی از قوانین و مقررات ملی کشورهای مختلف برای تبعیت این مقررات، بی طرف نبودن مراجع قضایی ملی کشورها در اینگونه دعاوی، عدم امکان رسیدگی تخصصی و صنفی در این دعاوی توسط قضات کشورها، عدم صلاحیت محاکم ملی در بسیاری از دعاوی تجاری بین‌المللی، عدم امکان حل مسالمت آمیز اختلافات توسط محاکم ملی کشورها و پر هزینه و طولانی بودن رسیدگی در مراجع قضایی کشورها از یک طرف و از طرف دیگر رسیدگی تخصصی توسط داور یا داوران در داوری‌های بین‌المللی، سرعت در داوری، کم هزینه بود، محرمانه بودن داوری، جلوگیری از تقلب‌ها نسبت به داوری، حل مسالمت آمیز اختلافات و از همه مهم‌تر امکان اجرا بهتر و سریع‌تر احکام داوری‌ها و دلایل دیگر؛ باعث شده است که امروزه اکثریت دعاوی تجاری بین‌المللی از طریق داوری‌های بین‌المللی رسیدگی و حل و فصل شود.[4] بطوری که اگر در مبادلات بین‌المللی ، داوری را از زمره رسیدگی‌ها خارج کنیم کمتر تاجری حاضر است با تاجر تبعه کشور دیگر معامله نماید. زیرا نسبت به آینده رابطه قراردادی ، تجاری خود و تعهدات ، آثار حاصله ، ضمانت اجرا آن و نیز رسیدگی و اجرا آرا بی اطلاع و هراسان می‌باشد. بطوری که می‌توان ادعا کرد که تجارت و مبادلات بین‌المللی بدون داوری بین‌المللی امکان ادامه حیات در صحنه بین‌المللی ندارد.

در قوانین ایران برای اجرای آرای داوری خارجی و بین‌المللی مقررات خاصی وضع نشده است. با وجود این با تعمیم مقررات مربوط به اجرای آرای دادگاه‌های خارجی در تئوری, امكان اجرای آرای داوری خارجی وجود دارد. در مورد اجرای آرای داوری بین‌المللی, قانون داوری تجاری بین‌المللی در سال 1376 با نواقص فراوان، از جمله قابل اجرا دانستن آرایی كه فقط طبق همین قانون صادر شده باشد، به تصویب رسیده است. این قانون خلاء قانون گذاری را پر كرده است ولی مشكل اجرای آرای داوری تجاری بین‌المللی را حل ننموده است.[5] اگر قرار بر حل مشكل باشد، باید موانع قانونی (قانون اساسی   &nbsp; <a href="http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%b1%d8%b4%d8%aa%d9%87-%d9%85%d8%af%db%8c%d8%b1%db%8c%d8%aa-%d8%a7%d8%b1%d8%b2%d9%8a%d8%a7%d8%a8%db%8c-%d9%88/"><img class="alignnone size-medium wp-image-170861″ src="https://arshadfile.ir/wp-content/uploads/2019/08/erhttp://zusa.ir/%d8%af%d8%a7%d9%86%d9%84%d9%88%d8%af-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%ac%d9%87%d8%a7%d8%af-%d9%88-%d8%ad%d9%85%d8%a7%d8%b3%d9%87-%d8%a7%d9%82/er_001-300x254-300x254.png” alt="برای دانلود متن کامل پایان نامه ها اینجا کلیک کنید” width="300″ height="25http://zusa.ir/%d8%af%d8%a7%d9%86%d9%84%d9%88%d8%af-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%da%a9%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d9%86%d8%a7%d8%b3%db%8c-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%a7%d8%ac%d8%b1%d8%a7%db%8c/4″ /></a> و قانون عادی) مرتفع شود و پیوستن به معاهدات بین‌المللی به شناسایی و اجرای آرای داوری خارجی و بین‌المللی مورد توجه قرار گیرد.[6]

مقصود از حكم, به تعبیر ماده 154 قانون آئین دادرسی مدنی, رای راجع به ماهیت است كه كلاً یا جزئاً قاطع دعوی باشد. اجرای این گونه احكام در حقوق داخلی ایجاد مشكل نمی‌کند، زیرا قانون اجرای احكام مدنی مصوب اول آبان ماه 1356 مقرراتی در مورد جزئیات اجرای آن‌ها وضع نموده است. در خصوص اجرای احكام دادگاه‌های خارجی ماده 169 همین قانون ضوابطی خاص پیش بینی نموده است، زیرا اجرای مستقیم آراء توسط دولت خارجی و بدون كنترل دولت ملی مخالف اصل حاكمیت قضایی، كه چهره‌ای از حاكمیت ملی است, تلقی می‌شود.

در حقوق موضوعه حكم خارجی و بین‌المللی تعریف نشده است. فقط مواد 972 و 975 قانون مدنی احكام دادگاه‌های خارجی را  در صورت عدم مخالفت با نظم عمومی، طبق قانون مجاز شمرده است و ماده 169 قانون اجرای احكام مدنی شرایط اجرای حكم خارجی در ایران را بیان نموده است. ولی مقررات قانون مدنی و قانون اجرای احكام مدنی مربوط به احكام دادگاه‌های خارجی است  نه احكام داوری خارجی یا بین‌المللی.

در خارج از ایران قوانین و رویه‌های قضایی اقدام به تعریف احكام داوری خارجی کرده‌اند. البته در كشورهای مختلف ضوابط گوناگونی را برای تعریف آن مد نظر قرار داده‌اند كه به تبع به تعاریف متفاوتی منتهی شده است.[7] مشهورترین این ضوابط, سه ضابطه زیر است:

در كشورهای كامن لا اصل سرزمین بودن احكام پذیرفته شده است. در این كشورها اصولاً هر حكم داوری تابع سرزمینی خاص است و بنابراین احكام را به احكام داوری داخلی و خارجی تقسیم می‌نمایند. حكم داخلی حكمی است كه در سرزمین قاضی صادر كننده رای ، دستور اجرای آن صادر شده باشد. برعكس، هر حكمی كه در خارج از سرزمین قاضی صادركننده دستور اجرا صادر شده باشد خارجی به حساب می‌آید.[8]

ضابطه دوم كه بیشتر در كشورهای حقوق نوشته مانند فرانسه سوئیس به كار گرفته شده است، حكایت از متابعت حكم از قانون آئین دادرسی دارد. طبق این ضابطه، رأی تابع قانون كشوری است كه طبق قانون آن كشور به داوری رسیدگی شده است اگر چه حكم در خارج از آن کشور صادر شده باشد؛ و برعكس حكم داوری كه در سرزمین خارجی صادر شده، اگر طبق قواعد رسیدگی ملی اقدام به صدور حكم شده باشد، داخلی تلقی خواهد شد. بنابراین قاضی اجرای احکام فرانسه حكمی را فرانسوی می‌شناسد كه طبق مقررات قانون جدید آئین دادرسی مدنی ان كشور صادر شده باشد اعم از اینكه حكم در خارج و یا داخل فرانسه صادر شده باشد.

سومین ضابطه كه در بعضی از كانتون های سوئیس پذیرفته شده، حكایت از متابعت از صلاحیت دادگاه‌های داخلی دارد. به این صورت كه اگر اختلافی كه مورد رسیدگی داور قرار گرفته اصولا در صلاحیت دادگاه‌های داخلی بوده است، رای داور داخلی تلقی می‌گردد، ولو اینكه در سرزمین خارجی و طبق قانونی غیر از قانون كانتون مربوطه صادر شده باشد؛ برعكس اگر رسیدگی به اصل اختلاف در صلاحیت دادگاه‌های داخلی نباشد و در داخل كشور طبق قانون داخلی به آن رسیدگی شده باشد، رأی خارجی است.[9]

ضوابط سه‌گانه مذكور به تعریف رای داوری خارجی اهتمام ورزیده‌اند و اما هیچ كدام رأی داوری بین‌المللی را تعریف نکرده‌اند. شاید به این علت كه برای مدت‌های طولانی تفاوتی بین حقوق خارجی و حقوق بین‌المللی قائل نبوده‌اند.[10] در سال‌های اخیر در مواردی كه امكان تعیین وابستگی رای داور طبق ضوابط حقوق بین‌الملل خصوصی به كشور معین وجود ندارد. رای داور را بدون ملیت و گاه بین‌المللی توصیف می‌نمایند.

در ایران اخیراً قانون داوری تجاری بین‌المللی مصوب 26/6/76 [11] داوری بین‌المللی را به شرح زیر تعریف كرده است: داوری بین‌المللی عبارت است از اینكه یكی از طرفین در زمان انعقاد موافقت نامه داوری به موجب قوانین ایران تبعه ایران نباشد. چنانكه ملاحظه می‌شود دامنه شمول تعریف مصوبه مجلس شورای اسلامی در مقایسه با ماده 1492 قانون آئین دادرسی مدنی فرانسه خیلی محدود است و در كنار سایر مواد، خصوصاً ماده 35 قانون راجع به اجرای رأی، کاربرد عملی قانون را به هیچ تقلیل داده است كه در فرصت دیگری مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.[12]

با توجه به مطالب بیان شده، در این پژوهش اجرای احكام داوری خارجی و بین‌المللی مورد توجه است تا به این سوال اساسی پاسخ دهد که چه ضوابط و قوانینی در شناسایی و اجرای رأی داوری در حقوق ایران تعیین شده است؟

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق

با عنایت به نقش حیاتی تجارت و حقوق تجارت بین‌المللی در حیات اقتصادی و بازرگانی كشور ما، و با توجه به نقش غیر قابل انكار و حیاتی حقوق داوری‌های بین‌المللی در آن رشته، خصوصاً قسمت اجرای آرای داوری‌های خارجی در یك كشور, كه ایجاد اطمینان ذهنی در بین تجار كشورهای دیگر برای انجام مراودات و مبادلات تجاری با كشوری و یا بازرگانان كشور می‌نماید و با در نظر گرفتن این نكته كه حقوق ایران فاقد مقررات مدون پیش بینی شده در این زمینه است و توسل به مقررات متفرقه تفسیری زمینه را برای ایجاد یك روش متحدالشکل را به وجود نمی‌آورد و خصوصاً با عنایت به این نكته كه این مقررات غالباً در رابطه با اجرای اسناد و احكام خارجی است كه دارای پیچیدگی‌ها و سخت گیری‌های خاص خودشان می‌باشند(در حالی كه داوری‌ها هم خودشان و هم اجرا آنان به نرمش و خضوع حقوقی بیشتری است) انجام این‌گونه تحقیقات برای شناسایی و اجرای احكام خارجی از اهمیت اساسی برخوردار است.  برای اجرای آرای داوری‌های خارجی نیز ضرورت دارد مقرراتی تدوین شود تا ضمن ایجاد یك وحدت حقوقی در اجرای آرای داوری‌های خارجی در ایران و آسان نمودن تجارت خارجی و بین‌المللی در سایه این مقررات، از موارد تقلب نسبت به قانون نیز جلوگیری شود و یك حكومت حقوقی مناسب بر این رشته حیاتی كشور ایجاد شود که این امر نیز بدون مداخله محققین و اساتید خبره امکان پذیر نیست. پژوهش حاضر ضرورت این موضوع را درک کرده و شناسایی و اجرای آرای داوری‌های بین‌المللی را مورد بررسی قرار می‌دهد. نتایج حاصل از پژوهش می‌تواند راه گشای سایر تحقیقات باشد و محافل حقوقی می‌توانند از آن بهره لازم را ببرند. این مسأله نیز ضرورت و اهمیت انجام پژوهش حاضر را دو چندان می‌کند.

1-4- اهداف تحقیق

1-4-1- هدف اصلی:

بررسی و تعیین چگونگی اجرای آراء داوری خارجی در حقوق ایران.

1-4-2- اهداف فرعی:

باشد.که دقت و محکم کاری ، پرهیز از سستی و تنبلی ، وجود تخصص همراه با تعهد در نیرو ها ، توجه به انضباط اقتصادی ، مبارزه با اشرافی گری ، آموزش نیرو ها ، امر به معروف و نهی از منکر ، ترویج و تقویت بینش توحیدی از مولفه های فرهنگی  در جهاد و حماسه ی اقتصادی به شمار می روند .جهاد و حماسه ی اقتصادی بر خلاف جهاد نظامی ، جریان مستمر و پویا است . چون جریان رویارویی حق و باطل همواره وجود دارد در حالی که شکل مداخله ی نظامی در یک جامعه مقطعی است .

واژگان کلیدی: حماسه، جهاد، اقتصاد، حماسه اقتصادی

                                            فهرست مطالب

عنوان
صفحه
مقدمه
ز
فصل اول : 

کلیات تحقیق
 
1-1- بیان مسأله
2
1-2- اهداف تحقیق
3
1-3- ضرورت و اهمیت  تحقیق
4
‌1-4- پیشینه و  نوآوری  تحقیق
5
1-5- سوالات تحقیق
7
1-6-  فرضیات تحقیق
8
1-7- نوع و روش پژوهش
8
1-8- تعریف واژه ها
9
فصل دوم: 

مبنی  و مفهوم اصول جهاد و حماسه اقتصادی از دیدگاه قرآن و روایات
 
2-1- مبانی در لغت واصطلاح
33
2-2- توحید مبنای حیات مؤمن
33
2-3- اقتصاد توحید محور
35
2-4- ربوبیت الهی در نظام هستی
36
2-5- رابطه رزاقیت
37
2-6- ولایت پذیری جلوه ای از توحید
38
2-7-  معاد باوری  ونقش آن
40
2-8- مفهوم معادباوری
41
2-9- اقتصاد ومعاد باوری
42
2-10- معاد جهت دهی به احساسات خیرخواهانه
43
2-11- اصول حماسه وجهاد اقتصادی
44
2-12- معانی و مفهوم اصول
45
2-13- تفاوت مبانی و اصول در ارتباط با  جهاد و حماسه اقتصادی
46
2-14- برخی اصول اقتصادی در قرآن
46
2-14-1-  ارزشمندی کار وتلاش
46
2-14-1-1-   سعی و تلاش در قرآن
48
2-14-1-2-   کار وتلاش در سیره معصومین (ع)
49
2-14-2-  پیشرفت و عدالت
51
2-14-3- استقلال وعزت طلبی
53
2-14-4-  تفکر جمعی ومشارکت عمومی
55
2-14-5- بصیرت ودشمن شناسی
59
2-14-6- نظارت اقتصادی
61
فصل سوم 

مصادیق جهاد اقتصادی از نظر قرآن و سنت
 
3-1- همت وکار مضاعف در قرآن
63
3-1-1-  واژه سعی
63
3-1-2- بلند همّتی
64
3-1-3- واژه سرعت وسبقت
66
3-1-4- پر هیز از تنبلی
67
3-2- همت  و کار مضاعف  در بیا نات مقام معظم  رهبری
68
3-3- مبارزه با مفاسد اقتصادی
68
3-4- برخی از مفاسد اقتصادی
69
3-4-1- مبارزه با ربا
70
3-4-2- ظلم و بی عدالتی
72
3-2-5-  قوانین نامناسب و ناپایدار
73
3-5- عمل به آموزه های اقتصاد مقاومتی
74
فصل چهارم: 

  &nbsp; <a href="http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%b1%d8%b4%d8%aa%d9%87-%d9%85%d8%af%db%8c%d8%b1%db%8c%d8%aa-%d8%a7%d8%b1%d8%b2%d9%8a%d8%a7%d8%a8%db%8c-%d9%88/"><img class="alignnone size-medium wp-image-170861″ src="https://arshadfile.ir/wp-content/uploads/2019/08/erhttp://zusa.ir/%d8%af%d8%a7%d9%86%d9%84%d9%88%d8%af-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%ac%d9%87%d8%a7%d8%af-%d9%88-%d8%ad%d9%85%d8%a7%d8%b3%d9%87-%d8%a7%d9%82/er_001-300x254-300x254.png” alt="برای دانلود متن کامل پایان نامه ها اینجا کلیک کنید” width="300″ height="254″ /></a>

را هبردها ی جهاد و حماسه اقتصادی ازمنظر قرآن وروایات
 
4-1- راهبرد های جهاد و حماسه اقتصادی
79
4-1-1- ترویج ارزش کار و کار آفرینی
79
4-1-2- پیشگیری از بروز مشاغل کاذب
80
4-1-3- رهنمود های  کار آفرینی در قرآن کریم
81
4-1-3-1-  تشویق به کار
81
4-1-3-2-معرفی برخی مشاغل در قرآن
83
4-1-3-3- رهنمودهای ده گانه كارآفرینی با الهام از سیره پیامبر (ص)
88
4-1-3-3-1-  ضرورت آموختن یك كار و پیشه‏
88
4-1-3-3-2-  زمان شناسی‏
88
4-1-3-3-3- سستی گریزی‏
88
4-1-3-3-4- تداوم و استواری‏
89
4-1-3-3-5- سودرسانی‏
89
4-1-3-3-6- كسب دانش و مهارت لازم‏
89
4-1-3-3-7-رابطه دوستانه و صحیح
89
4-1-3-3-8- صداقت حرفه‏ای‏
90
4-1-3-3-9- پشت کار
90
4-1-3-3-10- خلاقیت
90
4-2- ترویج فرهنگ اقتصاد مقاومتی
91
4-2-1- حفظ و تقویت روحیه ی جهادی
92
4-3- استفاده از همه ی ظرفیت های دولتی و مردمی
93
4-3-1- حمایت از تولید ملی
94
4-3-2- مدیریت مصرف
94
4-4- تو سعه ی اخلاق  و بصیرت اقتصادی
94
4-4-1- اتقان در عمل
95
4-4-2- تخصص و تعهّد
96
4-4-3- انضباط اقتصادی
97
4-4-4- پرهیز از اشرافیگری
98
4-4-5-  بصیرت اقتصادی
99
4-4-6-  آموزش نیروها
100
4-4-7-  ترویج  وتقویت معنویات در جامعه
101
4-4-8- تصحیح انگیزه ها
102
4-4-9- امر به معروف و نهی از منکر
103
4-5-  جهاد اقتصادی  حرکتی دائمی و مستمر
103
4-5-1- صبر و استقامت
105
4-5-2- پیگیری در کار
107
  

فصل پنجم

جمع بندی و نتیجه گیری وارئه پیشنهادات
 
5-1- نتیجه گیری
109
5-2- پیشنهادات 
110
منابع  و مآخذ
112
 

مقدمه

اقتصاد از مسائل مهم بشر است که مواردی از قبیل کار و تلاش و تولید و توزیع و مصرف را در بر می گیرد . در جهان امروز اقتصاد یک ابزار  قدرت محسوب می شود، بطوری که کشور های زور گو و استعمار گر در خصوص استثمار و تسلط بر یک کشور سعی می کنند  . در کنار سایر اهرم های مهم از اقتصاد نیز به عنوان یک  ابزار مناسب سلطه گری و اعمال زور و فشار بر ملت ها استفاده نمایند به عنوان مثال؛ تحریم و حتی جنگ های نظامی برای دسترسی به منابع از شگرد های انان است . انقلاب اسلامی که به رهبری امام خمینی (ره) یک صحنه ی جدی مبارزه ی حق طلبان در برابر باطل و استکبار می باشد.ازهمان آغاز پیروزی ، دشمنان علاوه بر جنگ نظامی مداخله های منفی در اقتصاد (تحریم )را شروع کردندو در هر مقطعی آن را شدت بخشیدند .

امت اسلامی در پرتو رهنمود های قرآنی حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری در حال مبارزه با دشمنان در عرصه های مختلف اعم از نظامی و فرهنگی واقتصادی بوده است. بااستقامت و تلاش امت مسلمان و پیروزی های چشم گیران ، استکبار جهانی نیز به دشمنی خود شدت بخشیده است ؛ بخصوص از دهه ی چهارم انقلاب اسلامی که مقام معظم

منابع فارسی                                                                                                   171 

منابع انگلیسی                                                                                                 179

چکیده                                                                                                         186      

 
چکیده :

در دنیای کنونی با توجه به ضرورت سیستم های نوین بانکداری الکترونیک در سطوح بازرگانی و تجارت ، سیستمی که بتواند در زمان، هزینه و نیروی انسانی تا حدود زیادی صرفه جویی کند از اهمیت فراوانی برخوردار است . موفقیت هر سازمانی با بهره وری و بهبود مستمر در تمامی ابعاد و اصلاح الگوی بکارگیری منابع ، وابسته شده است لذا سازمان ها می بایست با توجه به محدودیتهای موجود برروی عوامل اثر گذارتر و یا به اصطلاح عوامل بحرانی موفقیت تمرکز نمایند.

در این تحقیق به مهمترین و متداولترین الگوها و مدل‌های اجرای فرایند ارزیابی عملکرد در اداره بانکداری الکترونیک بانک ملت اشاره می‌گردد . در الگوهای نوین ارزیابی عملکرد، مدل های کمی مثل معیار بهره‌وری با رویکرد ارزش افزوده، معیار کارآمدی با رویکرد اثربخشی و کارآیی و معیار سودآوری با رویکرد حسابرسی عملکرد؛ و مدلهای کیفی، مثل معیار توصیفی و ارزشی با رویکرد تعهد سازمانی و اخلاق سازمانی و چند معیار دیگر بکار گرفته خواهد شد. در ابتدا برای اجرای این تحقیق ، آرمان ها تعریف، اولویت بندی و درجه اهمیت آنها مشخص و عوامل بحرانی موفقیت سازمان را از میان عوامل تاثیرگذار بر موفقیت سازمان شناسایی نموده و با استفاده از نرم افزارهای مدل تصمیم گیری چند معیاره (TOPSIS) و بکارگیری ابزار و نرم افزارهای مرتبط اولویت بندی  می‌‌نماییم . مطالعه موردی در این تحقیق ، شناسایی عوامل بحرانی موفقیت اداره کل بانکداری الکترونیک بانک ملت و اولویت بندی آنها می باشد در نهایت با توجه به نتایج ارائه شده ، عامل های بحرانی موفقیت از میان عوامل تاثیرگذار شناسایی می شوند .

کلمات واژه ها : بانکداری الکترونیکی؛ عوامل بحرانی موفقیت؛ TOPSIS

فصل اول 

مقدمه

توسعه‌ی فن‌آوری اطلاعات، آثار و تبعات مثبتی در عرصه‌های مختلف اقتصادی و جوامع بهره‌بردار از این فن‌آوری‌ها گذاشته است. یکی از تأثیرهای مثبت این فن‌آوری، فراهم کردن بستری مناسب جهت برقراری مراودات تجاری و اقتصادی است. این پدیده‌ی نوظهور که در بستر فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات شکل‌ گرفته تجارت الکترونیکی[1] نام دارد که اگر در محیطی امن و مناسب ارائه شود بسیار مؤثرتر از تجارت سنتی است.

با توجه به تأثیر گسترده و عمیق تجارت الکترونیکی در سیطره بازارهای جهانی، همچنین نظر به اهمیت مبادله‌های پولی و اعتباری در هر فعالیت تجاری و اقتصادی می‌طلبد که ابزارها و بسترهای انتقال و تبادل پول نیز همگام و همسان با توسعه‌ی تجارت الکترونیکی از رشد مناسب و مطلوب برخوردار شوند. در این بین بانک‌ها نیز خود را با فن‌آوری‌های ارتباطات و اطلاعات همگام و همسو   کرده‌اند. بانکداری الکترونیکی [2] این امکان را به مشتری می‌دهد تا از خدمات گسترده و متنوع‌تری برخوردار باشد. ضمن اینکه بعد زمانی و مکانی تأثیری در کاهش یا افزایش خدمات‌رسانی به مشتری نخواهد داشت. همچنین مشتری می‌تواند بدون حضور فیزیکی در بانک از هر محلی فعالیت‌های مالی خود را کنترل کند.

امروزه صنعت بانکداری با محیطی پویا و درحال تغییر مواجه اند و باتوجه به شرایط تغییر پذیر و رقابتی بازار و فرصتهای متعدد پیش روی مشتریان برای دریافت خدمات بهتر می بایست بانک ها مشتری محوری و جذب مشتری را به عنوان سر لوحه کار خود قرار دهند

در دهه اخیر بعد از معرفی اولین وب سایتها برای تجارت از طریق اینترنت موضوع تجارت الکترونیکی هنوز هم برای محققین دانشگاه ها بسیار جذاب است. تحقیقات گسترده بیانگر این است که در حدود 97% از مشتریانی که تراکنش های خود را از طریق آنلاین انجام می دهند، در 12 ماه بعد  نیز تمایل زیادی از خود برای افزایش این تراکنش ها و پذیرش آن نشان خواهند داد(Ernst &    &nbsp; <a href="http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%b1%d8%b4%d8%aa%d9%87-%d9%85%d8%af%db%8c%d8%b1%db%8c%d8%aa-%d8%a7%d8%b1%d8%b2%d9%8a%d8%a7%d8%a8%db%8c-%d9%88/"><img class="alignnone size-medium wp-image-170861″ src="https://arshadfile.ir/wp-content/uploads/2019/08/erer_001-300x254-300x254.png” alt="برای دانلود متن کامل پایان نامه ها اینجا کلیک کنید” width="300″ height="254″ /></a> Young,2002).

بطور کلی کاربران ومشتریان تجارت الکترونیکی به دنبال کارایی، سرعت بیشتر و یک راه

منابع فارسی                                                                                                   171 

منابع انگلیسی                                                                                                 179

چکیده                                                                                                         186      

 
چکیده :

در دنیای کنونی با توجه به ضرورت سیستم های نوین بانکداری الکترونیک در سطوح بازرگانی و تجارت ، سیستمی که بتواند در زمان، هزینه و نیروی انسانی تا حدود زیادی صرفه جویی کند از اهمیت فراوانی برخوردار است . موفقیت هر سازمانی با بهره وری و بهبود مستمر در تمامی ابعاد و اصلاح الگوی بکارگیری منابع ، وابسته شده است لذا سازمان ها می بایست با توجه به محدودیتهای موجود برروی عوامل اثر گذارتر و یا به اصطلاح عوامل بحرانی موفقیت تمرکز نمایند.

در این تحقیق به مهمترین و متداولترین الگوها و مدل‌های اجرای فرایند ارزیابی عملکرد در اداره بانکداری الکترونیک بانک ملت اشاره می‌گردد . در الگوهای نوین ارزیابی عملکرد، مدل های کمی مثل معیار بهره‌وری با رویکرد ارزش افزوده، معیار کارآمدی با رویکرد اثربخشی و کارآیی و معیار سودآوری با رویکرد حسابرسی عملکرد؛ و مدلهای کیفی، مثل معیار توصیفی و ارزشی با رویکرد تعهد سازمانی و اخلاق سازمانی و چند معیار دیگر بکار گرفته خواهد شد. در ابتدا برای اجرای این تحقیق ، آرمان ها تعریف، اولویت بندی و درجه اهمیت آنها مشخص و عوامل بحرانی موفقیت سازمان را از میان عوامل تاثیرگذار بر موفقیت سازمان شناسایی نموده و با استفاده از نرم افزارهای مدل تصمیم گیری چند معیاره (TOPSIS) و بکارگیری ابزار و نرم افزارهای مرتبط اولویت بندی  می‌‌نماییم . مطالعه موردی در این تحقیق ، شناسایی عوامل بحرانی موفقیت اداره کل بانکداری الکترونیک بانک ملت و اولویت بندی آنها می باشد در نهایت با توجه به نتایج ارائه شده ، عامل های بحرانی موفقیت از میان عوامل تاثیرگذار شناسایی می شوند .

کلمات واژه ها : بانکداری الکترونیکی؛ عوامل بحرانی موفقیت؛ TOPSIS

فصل اول 

مقدمه

توسعه‌ی فن‌آوری اطلاعات، آثار و تبعات مثبتی در عرصه‌های مختلف اقتصادی و جوامع بهره‌بردار از این فن‌آوری‌ها گذاشته است. یکی از تأثیرهای مثبت این فن‌آوری، فراهم کردن بستری مناسب جهت برقراری مراودات تجاری و اقتصادی است. این پدیده‌ی نوظهور که در بستر فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات شکل‌ گرفته تجارت الکترونیکی[1] نام دارد که اگر در محیطی امن و مناسب ارائه شود بسیار مؤثرتر از تجارت سنتی است.

با توجه به تأثیر گسترده و عمیق تجارت الکترونیکی در سیطره بازارهای جهانی، همچنین نظر به اهمیت مبادله‌های پولی و اعتباری در هر فعالیت تجاری و اقتصادی می‌طلبد که ابزارها و بسترهای انتقال و تبادل پول نیز همگام و همسان با توسعه‌ی تجارت الکترونیکی از رشد مناسب و مطلوب برخوردار شوند. در این بین بانک‌ها نیز خود را با فن‌آوری‌های ارتباطات و اطلاعات همگام و همسو کرده‌اند. بانکداری الکترونیکی [2] این امکان را به مشتری می‌دهد تا از خدمات گسترده و متنوع‌تری برخوردار باشد. ضمن اینکه بعد زمانی و مکانی تأثیری در کاهش یا افزایش خدمات‌رسانی به مشتری نخواهد داشت. همچنین مشتری می‌تواند بدون حضور فیزیکی در بانک از هر محلی فعالیت‌های مالی خود را کنترل کند.

امروزه صنعت بانکداری با محیطی پویا و درحال تغییر مواجه اند و باتوجه به شرایط تغییر پذیر و رقابتی بازار و فرصتهای متعدد پیش روی مشتریان برای دریافت خدمات بهتر می بایست بانک ها مشتری محوری و جذب مشتری را به عنوان سر لوحه کار خود قرار دهند

در دهه اخیر بعد از معرفی اولین وب سایتها برای تجارت از طریق اینترنت موضوع تجارت الکترونیکی هنوز هم برای محققین دانشگاه ها بسیار جذاب است. تحقیقات گسترده بیانگر این است که در حدود 97% از مشتریانی که تراکنش های خود را از طریق آنلاین انجام می دهند، در 12 ماه بعد  نیز تمایل زیادی از خود برای افزایش این تراکنش ها و پذیرش آن نشان خواهند داد(Ernst &  Young,2002).

بطور کلی کاربران ومشتریان تجارت الکترونیکی به دنبال کارایی، سرعت بیشتر و یک راه ارزانتر  برای انجام خریدشان هستند و از این طریق رضایتشان حاصل می شود. و همانطور که گفتیم در میان این تحت تاثیر قرار گرفتن صنعت توسط تجارت الکترونیکی، موسسات مالی بیشترین تاثیر را بوسیله این انقلاب تکنولوژیکی داشته اند. صنعت بانکداری که بر پایه به اشتراک گذاشتن اطلاعات استوار است و بنابراین تا حد زیادی به اطلاعات و تکنولوژی ارتباطی[3] متکی است و از این طریق اطلاعات را بدست آورده، تحلیل کرده و تحویل مشتری مناسب می دهد.

در بانک ملت مقوله فناوری اطلاعات  صرفا برای تحلیل اطلاعات نیست بلکه باعث می شود تا آنها بتوانند پیشنهادهای متفاوتی از رقبای خود را برای مشتری ارائه دهند و در نتیجه آن در این عرصه باقی بمانند. بنابراین بانک ملت باید پیوسته در حال نوآوری و به روز کردن استراتژیهای بازاریابی خود باشند تا بتوانند  تقاضا و نیازهای مشتریان منحصربفرد خود را بخوبی پوشش دهند و سرویسهاو خدمات کاملا مطمئنی را مناسب با تقاضای مشتری ارائه کنند. به عبارتی موسسات مالی و بانک ها باید از یک سو خودشان را از نظر تکنولوژیکی کاملا مجهز کنند و از سوی دیگرنیز یک برنامه ریزی مناسب برای استراتژی بازاریابی بر پایه ارتباط با مشتری داشته باشند (Perrien and al.,2000,Ricard and Parrien,1999) .

بنابراین بسیاری از موسسات مالی و بانکها موارد فوق را برای انجام تراکنشهای روزانه پذیرفته اند زیرا باید انتظارات کاربران داخلی(کارمندان) و کاربران خارجی( مشتریان ، شرکای تجاری و… ) را پوشش دهند. بطور کلی یک کسب و کار میتواند بوسیله استفاده از تکنولوژیهای متعدد که بر پایه اینترنت است، مدیریت منابع انسانی را ساده تر کند و آنرا بهبود ببخشد. این کار منافع متعددی دارد که عباتند از بهبود یادگیری و مدیریت سیستمها، بررسی بیشتر اطلاعات و کارایی در استفاده از زمان و هزینه. با این مواردی که گفته شد حرکت از بانکداری سنتی به سوی بانکداری الکترونیکی یک امر ضروری است زیرا : باعث می شود تا فرصتهایی در اختیار بانک قرار گیرد که از آن برای رسیدن به ارزش افزوده استفاده شود، همچنین به بانکها اجازه می دهد تا کارایی و تاثیر خود را در کار با شرکتها افزایش دهند و از سوی دیگر یک رابطه پایدار را با مشتریان برقرار کند.

بطور کلی پذیرش نوآوری در بانک ملت و تحقق بانکداری الکترونیکی به سادگی امکان پذیر نیست زیرا همانطور که فاکتورهای متعددی وجود دارند که می توانند به این امر سرعت می بخشندو باعث موفقیت آن شوند، فاکتورهاو عواملی نیز هستند که میتوانند این روند را با کندی و مشکل مواجه می کنند. از این رو نقش فاکتورهای موفقیت و

ارزانتر  برای انجام خریدشان هستند و از این طریق رضایتشان حاصل می شود. و همانطور که گفتیم در میان این تحت تاثیر قرار گرفتن صنعت توسط تجارت الکترونیکی، موسسات مالی بیشترین تاثیر را بوسیله این انقلاب تکنولوژیکی داشته اند. صنعت بانکداری که بر پایه به اشتراک گذاشتن اطلاعات استوار است و بنابراین تا حد زیادی به اطلاعات و تکنولوژی ارتباطی[3] متکی است و از این طریق اطلاعات را بدست آورده، تحلیل کرده و تحویل مشتری مناسب می دهد.

در بانک ملت مقوله فناوری اطلاعات  صرفا برای تحلیل اطلاعات نیست بلکه باعث می شود تا آنها بتوانند پیشنهادهای متفاوتی از رقبای خود را برای مشتری ارائه دهند و در نتیجه آن در این عرصه باقی بمانند. بنابراین بانک ملت باید پیوسته در حال نوآوری و به روز کردن استراتژیهای بازاریابی خود باشند تا بتوانند  تقاضا و نیازهای مشتریان منحصربفرد خود را بخوبی پوشش دهند و سرویسهاو خدمات کاملا مطمئنی را مناسب با تقاضای مشتری ارائه کنند. به عبارتی موسسات مالی و بانک ها باید از یک سو خودشان را از نظر تکنولوژیکی کاملا مجهز کنند و از سوی دیگرنیز یک برنامه ریزی مناسب برای استراتژی بازاریابی بر پایه ارتباط با مشتری داشته باشند (Perrien and al.,2000,Ricard and Parrien,1999) .

بنابراین بسیاری از موسسات مالی و بانکها موارد فوق را برای انجام تراکنشهای روزانه پذیرفته اند زیرا باید انتظارات کاربران داخلی(کارمندان) و کاربران خارجی( مشتریان ، شرکای تجاری و… ) را پوشش دهند. بطور کلی یک کسب و کار میتواند بوسیله استفاده از تکنولوژیهای متعدد که بر پایه اینترنت است، مدیریت منابع انسانی را ساده تر کند و آنرا بهبود ببخشد. این کار منافع متعددی دارد که عباتند از بهبود یادگیری و مدیریت سیستمها، بررسی بیشتر اطلاعات و کارایی در استفاده از زمان و هزینه. با این مواردی که گفته شد حرکت از بانکداری سنتی به سوی بانکداری الکترونیکی یک امر ضروری است زیرا : باعث می شود تا فرصتهایی در اختیار بانک قرار گیرد که از آن برای رسیدن به ارزش افزوده استفاده شود، همچنین به بانکها اجازه می دهد تا کارایی و تاثیر خود را در کار با شرکتها افزایش دهند و از سوی دیگر یک رابطه پایدار را با مشتریان برقرار کند.

بطور کلی پذیرش نوآوری در بانک ملت و تحقق بانکداری الکترونیکی به سادگی امکان پذیر نیست زیرا همانطور که فاکتورهای متعددی وجود دارند که می توانند به این امر سرعت می بخشندو باعث موفقیت آن شوند، فاکتورهاو عواملی نیز هستند که میتوانند این روند را با کندی و مشکل مواجه می کنند. از این رو نقش فاکتورهای موفقیت و

فرضیه های تحقیق. 3

ضرورت و اهداف تحقیق. 4

روش تحقیق. 5

سازمان دهی تحقیق. 5

فرضیه های تحقیق. 3

ضرورت و اهداف تحقیق. 4

روش تحقیق. 5

سازمان دهی تحقیق. 5

بخش اول:قاچاق انسان،خصایص جرم شناختی و جایگاه پروتکل الحاقی به کنوانسیون پالرمو در مبارزه با این جرم

فصل اول: قاچاق انسان و مفاهیم مرتبط با آن. 7

مبحث اول: تعریف قاچاق انسان و خصایص آن. 7

گفتار اول: تعریف قاچاق انسان. 7

گفتار دوم: خصایص بزه قاچاق انسان. 10

الف) عدم رضایت واقعی بزه دیده یا افراد زیان دیده از جرم. 11

ب) خصیصه تجاری یا سوداگرانه جرم قاچاق انسان. 12

ج) خصیصه سازمان یافتگی جرم قاچاق انسان. 13

مبحث دوم: مفاهیم مرتبط یا مشابه با قاچاق انسان. 16

گفتار اول: مقایسه قاچاق انسان و قاچاق مهاجرین.. 17

گفتار دوم: مقایسه قاچاق انسان و جرم به بردگی گرفتن یا فروش برده 20

گفتار سوم: مقایسه قاچاق انسان و جرم استثمار و بهره کشی جنسی یا قوادی سازمان یافته. 23

فصل دوم: خصایص جرم شناختی قاچاق انسان. 27

مبحث اول: خصایص مربوط به جنبه سازمان یافته و فراملی جرم. 27

گفتار اول : عواید و سود حاصله از ارتکاب جرم و آمار موجود در این خصوص… 28

گفتار دوم: وجود حلقه های بزه کاری قاچاق انسان در بیش از یک کشور. 32

مبحث دوم: خصایص مربوط به بزه دیده 34

گفتار اول: خاموش بودن و ضعیف بودن بزه دیده به عنوان عامل دشواری کشف جرم. 35

فصل سوم: جایگاه پروتکل الحاقی به کنوانسیون پالرمو در مبارزه با جرم قاچاق انسان. 38

مبحث اول: اقدامات بین المللی انجام شده پیش از تصویب پروتکل قاچاق انسان. 38

گفتار اول: کنوانسیون ها و اسناد مربوط به برده داری، تجارت برده و عناوین مشابه. 39

گفتار دوم: اعلامیه ها و کنوانسیون های دیگر مرتبط با بحث قاچاق انسان. 41

میحث دوم: چگونگی شکل گیری پروتکل الحاقی به کنوانسیون پالرمو و محتویات پروتکل. 49

گفتار اول: چگونگی شکل گیری، تدوین متن و امضاء پروتکل و روند تصویب آن تا به امروز. 50

گفتار دوم: محتوای پروتکل در یک نگاه کلی.. 52

بخش دوم:قواعد ماهوی و شکلی ناظر بر تعقیب کیفری بزه قاچاق انسان و حقوق بزه دیدگان این جرم

فصل اول: قواعد ماهوی مربوط به بزه قاچاق انسان. 57

مبحث اول: عناصر تشکیل دهنده جرم. 57

گفتار اول: عنصر قانونی.. 58

الف ) عنصر قانونی جرم قاچاق انسان. 58

ب) عنصر قانونی جرایم در حکم قاچاق انسان. 60

ج) مواد اختصاص یافته به تعریف جرم قاچاق انسان و جرایم ملحق به آن در پروتکل الحاقی به کنوانسیون پالرمو  61

گفتار دوم: عنصر مادی جرم. 63

الف) رفتارهای مصداق عمل مجرمانه در جرم قاچاق انسان. 63

ب) شرایط مادی لازم برای تحقق جرم. 66

1- تاثیر رضایت یا عدم رضایت بزه دیده 67

2- وسایل مورد استفاده در ارتکاب جرم. 69

3- اهمیت جابجایی مکانی و ضرورت یا عدم ضرورت انتقال بزه دیده به کشور دیگر. 72

گفتار سوم: عنصر معنوی یا روانی جرم. 74

الف) علم مجرمانه. 74

ب) سوء نیت عام در ارتکاب جرم قاچاق انسان. 75

ج) سوء نیت خاص و مقاصد مرتکب از انجام اقدامات مجرمانه. 76

مبحث دوم: سایر قواعد ماهوی مربوط به تعقیب جرم قاچاق انسان. 78

گفتار اول: مجازات های اصلی.. 79

الف) الزامات مندرج در پروتکل الحاقی راجع به مجازات اشخاص حقیقی و یا حقوقی.. 79

ب) مجازاتهای اصلی مقرر در حقوق ایران. 80

گفتار دوم : مجازات های تکمیلی و ضبط و مصادره اموال و عواید مجرمانه. 80

الف ) مجازاتهای تکمیلی و تبعی.. 82

ب ) ضبط و مصادره اموال و عواید مجرمانه در بزه قاچاق انسان. 83

فصل دوم: قواعد شکلی مربوط به تعقیب بزه قاچاق انسان و حقوق بزه دیدگان این جرم. 86

مبحث اول: قواعد شکلی مربوط به تعقیب جرم قاچاق انسان. 86

گفتار اول: عدم ضرورت شکایت شاکی خصوصی.. 87

گفتار دوم: امکان بهره گیری از فنون و شیوه های مخصوص و فوق العاده در تحقیق و تحصیل ادله جرم. 88

گفتار سوم: ضبط و توقیف اموال متهمین در طی رسیدگی کیفری به جرم قاچاق انسان. 90

گفتار چهارم: حمایت از شهود و مطلعین در جرم قاچاق انسان. 91

مبحث دوم: حقوق بزه دیدگان و حمایت از آنها در جرم قاچاق انسان. 97

گفتار اول: حق بزه دیده مبنی بر دخالت موثر در فرآیند کیفری.. 97

گفتار دوم: حق بزه دیده مبنی بر دریافت غرامت و جبران خسارت.. 99

گفتار سوم: حق بزه دیده مبنی بر دریافت اجازه اقامت در کشور میزبان و یا دریافت مساعدت برای بازگشتن به وطن خود  102

نتیجه‌گیری و پیشنهادات.. 111

پیوست.. 115

منابع و مآخذ. 124

چکیده

در حال حاضر به علت رشد و توسعه روز افزون پدیده قاچاق انسان، این پدیده چه در داخل کشورها به موجب قوانین داخلی و چه در سطح بین المللی بر طبق کنوانسیون های مربوطه، به عنوان یک جرم مهم تلقی شده است. از جمله، در سطح سازمان ملل متحد، پروتکل پیشگیری، سرکوب و مجازات قاچاق اشخاص به ویژه زنان و کودکان اضافه شده به کنوانسیون ملل متحد بر ضد جرم سازمان یافته فراملی  ( کنوانسیون پالرمو ) از اهمیت شایانی برخوردار است. به موجب مقررات پروتکل، علاوه بر اینکه کشورها به جرم انگاری قاچاق انسان متعهد و ملزم شده اند، جرایم موضوع پروتکل در حکم جرایم موضوع کنوانسیون پالرمو شناخته شده و لذا ضمانت اجراهای مربوط به جرایم سازمان یافته و سایر جرایم موضوع کنوانسیون از قبیل مسئولیت اشخاص حقوقی، ضبط و مصادره اموال و عواید ناشی از جرم و الزام به در نظر گرفتن مجازاتهای متناسب که به حد کافی بازدارندگی داشته باشند، شامل قاچاق انسان نیز می شود. به علاوه، مقررات پروتکل الزامات خاصی را برای همکاری دولتها در جهت مبارزه و پیشگیری از قاچاق انسان و حمایت از بزه دیدگان این جرم مخصوصاً در بازگشتن توأم با امنیت بزه دیدگان به کشورهای مبدأ و جبران خسارت از آنها در نظر گرفته اند. در کشور ما از سال 1383 با تصویب قانون مبارزه با قاچاق انسان، قانون گذار، عمدتاً ( و حتی صرفاً ) به جرم انگاری این پدیده پرداخته که از نقاط قوت آن، پیش بینی جزای نقدی به میزان دو برابر اموال و عواید مجرمانه است، لیکن چنانچه جرم قاچاق انسان مشمول عناوین مذکور در قانون مجازات اسلامی باشد، به مجازات مقرر در سایر عناوین محکوم می گردد که با قاعده تعدد معنوی جرم مغایرت دارد و ممکن است موجب عدم صدور حکم جزای نقدی شود. در هر حال این امکان است که عواید مجرمانه ناشی از قاچاق انسان بر اثر انطباق موضوع با مواد قانونی دیگری که فاقد مجازات مالی باشند در عمل برای بزهکاران باقی بماند در حالی که برای سرکوب این جرم که با انگیزه های مالی صورت می گیرد، محروم سازی مجرمین از عواید مجرمانه باید قطعیت داشته باشد.

در قانون مبارزه با قاچاق انسان نیز ابهاماتی مشاهده می شود که در پایان نامه به آنها مفصلاً پرداخته شده است. به سبب ماهیت فراملی این جرم، هیچ کشوری به تنهایی در مبارزه با جرم مذکور نمی تواند توفیق چندانی داشته باشد و از این رو پیشنهاد این است که کشور ایران هر چه سریعتر به پروتکل پالرمو در خصوص قاچاق اشخاص به ویژه زنان و کودکان ملحق شود.

 کلید واژه: قاچاق انسان، کنوانسیون پالرمو، جرم سازمان یافته، حمایت از بزه دیده

مقدمه

تحولات جهان معاصر که از یک سو به تحکیم و توسعه ارزشهای مشترک میان تمامی جوامع بشری منتهی شده، دیوار مرزهای ملی را کوتاه تر و فرهنگ ها را به هم نزدیک ساخته است و از سویی دیگر نیازها و آرمان ها و نگرانی های مشترکی را برای بشر پدید آورده است، از جمله نگرانی های بشریت در قرن حاضر، جرایم سازمان یافته فراملی

بخش اول:قاچاق انسان،خصایص جرم شناختی و جایگاه پروتکل الحاقی به کنوانسیون پالرمو در مبارزه با این جرم

فصل اول: قاچاق انسان و مفاهیم مرتبط با آن. 7

مبحث اول: تعریف قاچاق انسان و خصایص آن. 7

گفتار اول: تعریف قاچاق انسان. 7

گفتار دوم: خصایص بزه قاچاق انسان. 10

الف) عدم رضایت واقعی بزه دیده یا افراد زیان دیده از جرم. 11

ب) خصیصه تجاری یا سوداگرانه جرم قاچاق انسان. 12

ج) خصیصه سازمان یافتگی جرم قاچاق انسان. 13

مبحث دوم: مفاهیم مرتبط یا مشابه با قاچاق انسان. 16

گفتار اول: مقایسه قاچاق انسان و قاچاق مهاجرین.. 17

گفتار دوم: مقایسه قاچاق انسان و جرم به بردگی گرفتن یا فروش برده 20

گفتار سوم: مقایسه قاچاق انسان و جرم استثمار و بهره کشی جنسی یا قوادی سازمان یافته. 23

فصل دوم: خصایص جرم شناختی قاچاق انسان. 27

مبحث اول: خصایص مربوط به جنبه سازمان یافته و فراملی جرم. 27

گفتار اول : عواید و سود حاصله از ارتکاب جرم و آمار موجود در این خصوص… 28

گفتار دوم: وجود حلقه های بزه کاری قاچاق انسان در بیش از یک کشور. 32

مبحث دوم: خصایص مربوط به بزه دیده 34

گفتار اول: خاموش بودن و ضعیف بودن بزه دیده به عنوان عامل دشواری کشف جرم. 35

فصل سوم: جایگاه پروتکل الحاقی به کنوانسیون پالرمو در مبارزه با جرم قاچاق انسان. 38

مبحث اول: اقدامات بین المللی انجام شده پیش از تصویب پروتکل قاچاق انسان. 38

گفتار اول: کنوانسیون ها و اسناد مربوط به برده داری، تجارت برده و عناوین مشابه. 39

گفتار دوم: اعلامیه ها و کنوانسیون های دیگر مرتبط با بحث قاچاق انسان. 41

میحث دوم: چگونگی شکل گیری پروتکل الحاقی به کنوانسیون پالرمو و محتویات پروتکل. 49

گفتار اول: چگونگی شکل گیری، تدوین متن و امضاء پروتکل و روند تصویب آن تا به امروز. 50

گفتار دوم: محتوای پروتکل در یک نگاه کلی.. 52

بخش دوم:قواعد ماهوی و شکلی ناظر بر تعقیب کیفری بزه قاچاق انسان و حقوق بزه دیدگان این جرم

فصل اول: قواعد ماهوی مربوط به بزه قاچاق انسان. 57

مبحث اول: عناصر تشکیل دهنده جرم. 57

گفتار اول: عنصر قانونی.. 58

الف ) عنصر قانونی جرم قاچاق انسان. 58

ب) عنصر قانونی جرایم در حکم قاچاق انسان. 60

ج) مواد اختصاص یافته به تعریف جرم قاچاق انسان و جرایم ملحق به آن در پروتکل الحاقی به کنوانسیون پالرمو  61

گفتار دوم: عنصر مادی جرم. 63

الف) رفتارهای مصداق عمل مجرمانه در جرم قاچاق انسان. 63

ب) شرایط مادی لازم برای تحقق جرم. 66

1- تاثیر رضایت یا عدم رضایت بزه دیده 67

2- وسایل مورد استفاده در ارتکاب جرم. 69

3- اهمیت جابجایی مکانی و ضرورت یا عدم ضرورت انتقال بزه دیده به کشور دیگر. 72

گفتار سوم: عنصر معنوی یا روانی جرم. 74

الف) علم مجرمانه. 74

ب) سوء نیت عام در ارتکاب جرم قاچاق انسان. 75

ج) سوء نیت خاص و مقاصد مرتکب از انجام اقدامات مجرمانه. 76

مبحث دوم: سایر قواعد ماهوی مربوط به تعقیب جرم قاچاق انسان. 78

گفتار اول: مجازات های اصلی.. 79

الف) الزامات مندرج در پروتکل الحاقی راجع به مجازات اشخاص حقیقی و یا حقوقی.. 79

ب) مجازاتهای اصلی مقرر در حقوق ایران. 80

گفتار دوم : مجازات های تکمیلی و ضبط و مصادره اموال و عواید مجرمانه. 80

الف ) مجازاتهای تکمیلی و تبعی.. 82

ب ) ضبط و مصادره اموال و عواید مجرمانه در بزه قاچاق انسان. 83

فصل دوم: قواعد شکلی مربوط به تعقیب بزه قاچاق انسان و حقوق بزه دیدگان این جرم. 86

مبحث اول: قواعد شکلی مربوط به تعقیب جرم قاچاق انسان. 86

گفتار اول: عدم ضرورت شکایت شاکی خصوصی.. 87

گفتار دوم: امکان بهره گیری از فنون و شیوه های مخصوص و فوق العاده در تحقیق و تحصیل ادله جرم. 88

گفتار سوم: ضبط و توقیف اموال متهمین در طی رسیدگی کیفری به جرم قاچاق انسان. 90

گفتار چهارم: حمایت از شهود و مطلعین در جرم قاچاق انسان. 91

مبحث دوم: حقوق بزه دیدگان و حمایت از آنها در جرم قاچاق انسان. 97

گفتار اول: حق بزه دیده مبنی بر دخالت موثر در فرآیند کیفری.. 97

گفتار دوم: حق بزه دیده مبنی بر دریافت غرامت و جبران خسارت.. 99

گفتار سوم: حق بزه دیده مبنی بر دریافت اجازه اقامت در کشور میزبان و یا دریافت مساعدت برای بازگشتن به وطن خود  102

نتیجه‌گیری و پیشنهادات.. 111

پیوست.. 115

منابع و مآخذ. 124

چکیده

در حال حاضر به علت رشد و توسعه روز افزون پدیده قاچاق انسان، این پدیده چه در داخل کشورها به موجب قوانین داخلی و چه در سطح بین المللی بر طبق کنوانسیون های مربوطه، به عنوان یک جرم مهم تلقی شده است. از جمله، در سطح سازمان ملل متحد، پروتکل پیشگیری، سرکوب و مجازات قاچاق اشخاص به ویژه زنان و کودکان اضافه شده به کنوانسیون ملل متحد بر ضد جرم سازمان یافته فراملی  ( کنوانسیون پالرمو ) از اهمیت شایانی برخوردار است. به موجب مقررات پروتکل، علاوه بر اینکه کشورها به جرم انگاری قاچاق انسان متعهد و ملزم شده اند، جرایم موضوع پروتکل در حکم جرایم موضوع کنوانسیون پالرمو شناخته شده و لذا ضمانت اجراهای مربوط به جرایم سازمان یافته و سایر جرایم موضوع کنوانسیون از قبیل مسئولیت اشخاص حقوقی، ضبط و مصادره اموال و عواید ناشی از جرم و الزام به در نظر گرفتن مجازاتهای متناسب که به حد کافی بازدارندگی داشته باشند، شامل قاچاق انسان نیز می شود. به علاوه، مقررات پروتکل الزامات خاصی را برای همکاری دولتها در جهت مبارزه و پیشگیری از قاچاق انسان و حمایت از بزه دیدگان این جرم مخصوصاً در بازگشتن توأم با امنیت بزه دیدگان به کشورهای مبدأ و جبران خسارت از آنها در نظر گرفته اند. در کشور ما از سال 1383 با تصویب قانون مبارزه با قاچاق انسان، قانون گذار، عمدتاً ( و حتی صرفاً ) به جرم انگاری این پدیده پرداخته که از نقاط قوت آن، پیش بینی جزای نقدی به میزان دو برابر اموال و عواید مجرمانه است، لیکن چنانچه جرم قاچاق انسان مشمول عناوین مذکور در قانون مجازات اسلامی باشد، به مجازات مقرر در سایر عناوین محکوم می گردد که با قا

&nbsp;

<a href="http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%b1%d8%b4%d8%aa%d9%87-%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82-%d9%82%d8%a7%da%86%d8%a7%d9%82-%d8%a7%d9%86%d8%b3%d8%a7%d9%86-2/"><img class="alignnone size-medium wp-image-170861″ src="https://arshadfile.ir/wp-content/uploads/2019/08/erer_001-300x254-300x254.png” alt="برای دانلود متن کامل پایان نامه ها اینجا کلیک کنید” width="300″ height="254″ /></a>

عده تعدد معنوی جرم مغایرت دارد و ممکن است موجب عدم صدور حکم جزای نقدی شود. در هر حال این امکان است که عواید مجرمانه ناشی از قاچاق انسان بر اثر انطباق موضوع با مواد قانونی دیگری که فاقد مجازات مالی باشند در عمل برای بزهکاران باقی بماند در حالی که برای سرکوب این جرم که با انگیزه های مالی صورت می گیرد، محروم سازی مجرمین از عواید مجرمانه باید قطعیت داشته باشد.

در قانون مبارزه با قاچاق انسان نیز ابهاماتی مشاهده می شود که در پایان نامه به آنها مفصلاً پرداخته شده است. به سبب ماهیت فراملی این جرم، هیچ کشوری به تنهایی در مبارزه با جرم مذکور نمی تواند توفیق چندانی داشته باشد و از این رو پیشنهاد این است که کشور ایران هر چه سریعتر به پروتکل پالرمو در خصوص قاچاق اشخاص به ویژه زنان و کودکان ملحق شود.

 کلید واژه: قاچاق انسان، کنوانسیون پالرمو، جرم سازمان یافته، حمایت از بزه دیده

مقدمه

تحولات جهان معاصر که از یک سو به تحکیم و توسعه ارزشهای مشترک میان تمامی جوامع بشری منتهی شده، دیوار مرزهای ملی را کوتاه تر و فرهنگ ها را به هم نزدیک ساخته است و از سویی دیگر نیازها و آرمان ها و نگرانی های مشترکی را برای بشر پدید آورده است، از جمله نگرانی های بشریت در قرن حاضر، جرایم سازمان یافته فراملی

1-2- اهمیت موضوع (تعریف مساله هدف از اجراء و کاربرد نتایج تحقیق)…………………………. 3

1-3- اهداف پژوهش…………………………………………………………………………………………….. 4

1-4- فرضیات (یا سئوالات پژوهشی)……………………………………………………………………….. 4

1-4-1- سؤالات اصلی پژوهش……………………………………………………………………………….. 4

1-4-2- فرضیات پژوهش………………………………………………………………………………………. 5

1-5- قلمرو تحقیق……………………………………………………………………………………………….. 5

1-5-1- قلمرو موضوعی………………………………………………………………………………………… 5

1-5-2- قلمرو مکانی……………………………………………………………………………………………. 5

1-5-3- قلمرو زمانی…………………………………………………………………………………………….. 6

1-6- محدودیت­های تحقیق…………………………………………………………………………………….. 6

1-7- روش تحقیق………………………………………………………………………………………………… 6

1-8- شرح واژه­ها و اصطلاحات بکار رفته در تحقیق…………………………………………………….. 7

فصل دوّم: مروری بر تحقیقات انجام شده

2-1- مقدمه………………………………… 8

2-2- بورس اوراق بهادار………………………………………………………………………………………… 9

2-2-1- علل پیدایش بورس اوراق بهادار……………………………………………………………………. 9

2-2-2- سابقه ایجاد بورس در ایران………………………………………………………………………… 11

2-2-3- جایگاه بورس اوراق بهادار در بازار سرمایه ایران……………………………………………… 12

2-2-4- معیارهای تشخیص میزان و نحوه فعالیت یک بورس…………………………………………. 12

2-2-5- مزایای سرمایه­گذاری در بورس……………………………………………………………………. 13

2-2-6- مزایای ورود به بورس برای شرکت­ها……………………………………………………………. 14

2-2-7- مؤلفه­های اصلی بورس اوراق بهادار……………………………………………………………… 14

2-2-8- روش­های ورود به بورس اوراق بهادار………………………………………………………….. 16

2-2-9- روش­های تحلیل اوراق بهادار……………………………………………………………………… 16

2-2-10- مقررات حاکم بر بازار بورس اوراق بهادار……………………………………………………. 18

2-3- سهام عادی…………………………………………………………………………………………………. 25

2-3-1- مفهوم سهام و سهام عادی………………………………………………………………………….. 25

2-3-1-1- مفاهیم مرتبط با سهام عادی…………………………………………………………………….. 25

2-3-1-1-1- حق مالکیت……………………………………………………………………………………. 25

2-3-1-1-2- سررسید سهام عادی………………………………………………………………………….. 26

2-3-1-1-3- حق رأی………………………………………………………………………………………… 26

2-3-1-1-4- ارزش دفتری…………………………………………………………………………………… 27

2-3-1-1-5- حق تقدم خرید سهام ……………………………………………………………………….. 27

2-3-1-1-6- تعیین ارزش سهام عادی…………………………………………………………………….. 28

2-3-2- نحوه تصمیم گیری خریداران سهام عادی در بورس اوراق بهادار …………………………. 29

2-3-2-1- انتخاب سهام………………………………………………………………………………………. 29

2-3-2-1-1-  انواع تجزیه و تحلیل بنیادی……………………………………………………………….. 30

2-3-2-2- تعیین ارزش سهام عادی………………………………………………………………………… 35

2-3-2-2-1-  براساس سود………………………………………………………………………………….. 35

2-3-2-2-2- براساس سود سهام پرداختی……………………………………………………………….. 36

2-4- عوامل تأثیرگذار بر انتخاب سهام توسط سرمایه­گذاران……………………………………………. 38

2-4-1- مفهوم سرمایه­گذاری………………………………………………………………………………….. 38

2-4-2- راهبردهای سرمایه­گذاری……………………………………………………………………………. 38

2-4-3- مدل­های تصمیم­گیری سرمایه­گذاران………………………………………………………………. 39

2-4-3-1- مدل تصمیم­گیری اقتصادی عقلائی……………………………………………………………. 39

2-4-3-2- مدل اقتصادی رفتاری……………………………………………………………………………. 39

2-4-3-3- مدل نوین مالی…………………………………………………………………………………….. 39

2-4-3-4- مدل / تئوری چشم انداز ……………………………………………………………………….. 40

2-4-4- نظریات تأثیرگذار بر رفتار سرمایه­گذاران………………………………………………………… 42

2-4-4-1-  عوامل استراتژیک مکمل در بازار مالی………………………………………………………. 42

2-4-4-2-  نظریات جمعیتی و مدل­های آموزشی……………………………………………………….. 42

2-4-4-3-  نظریه بازی­های هماهنگ……………………………………………………………………….. 42

2-4-5- عوامل مؤثر بر سرمایه­گذاری سهام………………………………………………………………… 42

2-4-5-1- ویژگی­های سرمایه گذاران………………………………………………………………………. 49

2-4-5-2- ویژگی­های بازار سرمایه…………………………………………………………………………. 51

2-4-5-6- بررسی صورت‌های مالی اساسی………………………………………………………………. 60

2-4-5-7- بررسی نسبت‌های مالی………………………………………………………………………….. 61

2-5- پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………. 66

2-5-1- پژوهش­های انجام شده در ایران…………………………………………………………………… 66

2-5-2- پژوهش­های انجام شده در جهان………………………………………………………………….. 72

2-6- مدل مفهومی تحقیق………………………………………………………………………………………. 75

2-7- جمع­بندی…………………………………………………………………………………………………… 76

فصل سوّم: مواد و روش ها

3-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………… 77

3-2- روش تحقیق……………………………………………………………………………………………….. 78

3-3- فرآیند تحقیق………………………………………………………………………………………………. 78

3-3-1- شناسایی عوامل موثر بر تصمیم­گیری سهامداران در خرید سهام عادی …………………… 78

3-3-1-1- استخراج شاخص‌های اولیه براساس سابقه پژوهش……………………………………….. 78

3-3-2- جمع‌آوری داده‌‌های تحقیق…………………………………………………………………………. 80

3-3-3- تحلیل داده‌های تحقیق……………………………………………………………………………….. 80

3-4- جامعه آماری……………………………………………………………………………………………….. 81

3-5- نمونه آماری………………………………………………………………………………………………… 82

3-6- روش گردآوری داده­ها………………………………………………………………………………….. 82

3-7- روایی پرسشنامه…………………………………………………………………………………………… 82

3-7-1-تحلیل عاملی……………………………………………………………………………………………. 83

3-8- پایایی پرسشنامه…………………………………………………………………………………………… 85

3-9- روش­ها و تکنیک­های تجزیه و تحلیل داده­ها ……………………………………………………… 85

3-9-1- تکنیک تاپسیس……………………………………………………………………………………….. 86

3-9-2- تکنیک تحلیل سلسله مراتبی (AHP)…………………………………………………………… 88

3-9-2-1- اصول فرآیند تحلیل سلسله مراتبی……………………………………………………………. 88

3-10- فرضیّات نهایی پژوهش……………………………………………………………………………….. 89

3-11- جمع­بندی………………………………………………………………………………………………… 89

فصل چهارم: نتایج

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………. 90

4-1- بخش اوّل: نمونه­گیری و آمار توصیفی……………………………………………………………….. 91

4-1-1- نمونه­گیری سهامداران بورس اوراق بهادار تهران ……………………………………………… 91

4-1-2- توصیف آماری مربوط به نمونه آماری …………………………………………………………… 91

4-2- بخش دوّم: سنجش پایایی و روایی ابزار تحقیق…………………………………………………… 96

4-2-1- پایایی پرسشنامه پژوهش……………………………………………………………………………. 96

4-2-2- روایی پرسشنامه پژوهش……………………………………………………………………………. 97

4-3- بخش سوّم: تحلیل آماری پرسشنامه اهمّیت شاخصها……………………………………………. 100

4-3-1- تحلیل پرسشنامه اهمیّت شاخصها………………………………………………………………… 100

4-4- بخش چهارم: اولویت­بندی ابعاد و شاخصها……………………………………………………….. 106

4-5- نتیجه­گیری ……………………………………………………………………………………………….. 109

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

– مقدمه……………………………………………………………………………………………………………… 110

5-1- تشریح تحلیل­های آماری و نتایج تحقیق……………………………………………………………. 110

5-2- پاسخ به سوالات و فرضیات پژوهش……………………………………………………………….. 113

5-3- پیشنهادات برای تحقیقات آتی……………………………………………………………………….. 114

پیوست …………………………………………………………………………………………………………….. 116

منابع و مأخذ………………………………………………………………………………………………………. 122

چکیده انگلیسی ………………………………………………………………………………………………….. 130

فهرست جدول ها

عنوان                                                                                                    صفحه

جدول2-1- حداقل ضوابط وشرایط پذیرش سهام شرکت ها درسازمان بورس اوراق بهادار……. 15

جدول2-2- عوامل تأثیرگذاربرانتخاب سهام سرمایه گذاران حقیقی دربورس اوراق بهادارتهران… 58

جدول2-3- عوامل تأثیرگذاربرتصمیم سرمایه گذاران دربورس اوراق بهادار…………………………. 59

جدول2-4- فاکتورهای مؤثربرتصمیم گیری سرمایه گذاران واهمیت نسبی هرکدام ازآنها…………. 66

جدول2-5- رتبه بندی گروه های تأثیرگذاربرتصمیم خریدوفروش سهام سرمایه گذاران فردی … 57

جدول3-1- شاخصهاوابعاد مؤثربرتصمیمگیری سهامداران درخریدسهام عادی……………………… 79

جدول4-1- داده های مربوط به مشخصات سنی نمونه آماری …………………………………………. 92

جدول4-2- داده های مربوط به مشخصات جنسیت نمونه آماری   ………………………………….. 93

جدول4-3- داده های مربوط به مشخصات سطح تحصیلات نمونه آماری…………………………… 94

جدول4-4- داده های مربوط به مشخصات سابقه کاری…………………………………………………. 95

جدول4-5- آزمون آلفای کرونباخ(قابلیت اعتماد پرسش نامه) برای پرسشنامه عوامل مؤثر

برتصمیم گیری سهامداران……………………………………………………………………………………….. 96

جدول4-6- آزمون KMO وبارتلت درموردشاخص های پرسشنامه ………………………………… 97

جدول4-7- واریانس هرشاخص  درپرسشنامه عوامل مؤثربرتصمیم گیری سهامداران……………… 98

جدول4-8-  بارعاملی هرشاخص درپرسشنامه عوامل مؤثربرتصمیم گیری سهامداران ……………. 99

جدول4-9- آزمون کولموگروف اسمیرنوف برای پرسشنامه عوامل مؤثربرتصمیم گیری سهامداران  101

جدول4-10- میانگین وانحراف معیار اهمیت عوامل مؤثربرتصمیم گیری سهامداران……………… 101

جدول4-11- یافته های برآمده ازفرضیه 1………………………………………………………………… 102

جدول4-12- یافته های برآمده ازفرضیه 2………………………………………………………………… 103

جدول4-13- یافته های برآمده ازفرضیه 3………………………………………………………………… 103

جدول4-14- یافته های برآمده ازفرضیه 4………………………………………………………………… 104

جدول4-15- یافته های حاصل از تحلیل واریانس ابعاد پرسش نامه عوامل مؤثر

برتصمیم گیری سهامداران………………………………………………………………………………………. 105

جدول4-16- یافته های حاصل از آزمونLSD ابعادپرسش نامه عوامل مؤثر

برتصمیم گیری سهامداران………………………………………………………………………………………. 105

جدول4-17- اولویت بندی  اهمیت شاخصهای مؤثربرتصمیم گیری خرید سهامداران………….. 106

جدول4-18- رتبه بندی و وزن عوامل مؤثربرتصمیم گیری سرمایه گذاران…………………………. 108

فهرست شکل ها

عنوان                                                                                                    صفحه

شکل2-1- چرخه صنعت……………………………………………………………………………………….. 32

شکل2-2- تابع ارزش…………………………………………………………………………………………… 40

شکل 2-3- مدل تأثیرارتباطات بازاریابی شرکت ها برتصمیم خرید سهام……………………………. 69

شکل2-4- وضعیت ارتباط عوامل مختلف بانرخ بازده موردانتظاروتصمیم گیری…………………… 70

شکل2-5- مدل مفهومی پژوهش……………………………………………………………………………… 70

شکل2-6- رابطه بین تصویر وعملکرد……………………………………………………………………….. 74

شکل2-7- عوامل مؤثربرتصمیم گیری خرید سهام………………………………………………………… 75

شکل3-1- فرآیند تحقیق………………………………………………………………………………………… 81

شکل4-1- توصیف شماتیک مربوط به مشخصات سنی نمونه آماری…………………………………. 92

شکل 4-2- توصیف شماتیک مربوط به مشخصات جنسیت نمونه آماری……………………………. 93

شکل 4-3- توصیف شماتیک مربوط به مشخصات سطح تحصیلات نمونه آماری…………………. 94

شکل 4-4- توصیف شماتیک مربوط به مشخصات سابقه کاری……………………………………….. 95

شکل 4-5- سلسله مراتب عوامل مؤثربر تصمیم گیری خریدسهامداران……………………………… 108

شکل 4-6- میانگین هندسی مقایسات زوجی نظرات پاسخ دهندگان ……………………………….. 108

شکل 4-7-  وزن هریک ازعوامل مؤثربرتصمیم گیری سهامداران…………………………………….. 109

چکیده:

اصولا سرمایه­گذاران باید بررسی­های وسیعی در موقع خرید یا فروش سهام عادی انجام دهند. زیرا آنها نقدترین دارایی خود را به سهام تبدیل می­کنند و در صورت عدم توجه به مواردی خاص، نتایج مطلوبی از آن سرمایه­گذاری دریافت نخواهند کرد. از همین رو این تحقیق بر آن است تا درجه اهمیّت عوامل مذکور از قبیل عوامل مالی درسطح شرکت، عوامل سیاسی، عوامل اقتصادی و عوامل روانی بازار را مشخص کند تا از یک سو به سرمایه­گذاران نوپا کمک نماید تا بر اساس شاخصهایی که سرمایه­گذاران باتجربه از آن استفاده می­کنند، تصمیم بگیرند و از سوی دیگر در مقابل عوامل روانی بازار همچون شایعات بازار که منجر به نوسانات کوتاه مدت میشود، عکس­العمل مناسبی نشان دهند. در این مطالعه دو گروه افراد مورد بررسی قرار گرفتند. در بخش اول پس از نمونه­گیری از سهامداران بورس اوراق بهادار تهران که در دوره یک ماهه پژوهش به سالن بورس مراجعه کرده بودند، تعداد 262 پرسشنامه کامل مبنای تحلیل قرار گرفت و پس از تائید روایی و پایایی پرسشنامه 37 سوالی تحقیق، اثرگذاری معنادار کلیه ابعاد بر تصمیم­گیری خرید سهامداران به اثبات رسید و از سوی دیگر، نتایج تحلیل واریانس نشان داد که بین اهمیّت این ابعاد اختلاف معناداری وجود دارد. نتایج تکنیک تاپسیس حاکی از این امر بود که به عقیده سهامداران شاخصهایی همانند (اطمینان به داده­های منتشر شده مالی شرکتها)، (اعتقاد به پیروی جریان آتی و بازدهی از عملکرد گذشته)، (پیگیری گزارش­های فصلی و داده­های منتشر شده از سوی شرکت­ها)، (اخبار منتشرشده از مجامع        شرکت­ها) و (پیگیری اخبار سیاسی و تأثیر آن بر بازار سهام) از بیشترین اهمیت در شکل­دهی تصمیم­گیری آنان برخوردار است اما شاخصهایی همانند (توصیه دوستان و آشنایان)، (تأثیر تحولات سیاسی خارج بر شاخص­های بورس) و (اطلاع از میانگین نرخ تورم و جریان آن) از کمترین اهمیت در این تصمیم­گیری برخوردارند. همانگونه که مشاهده میگردد، سه عامل اول همگی در زمره عوامل مالی در سطح شرکت قرار دارند. برای کسب نتایج دقیق­تر، پرسشنامه مقایسات زوجی نیز بین خبرگان بورس توزیع شد. بدین منظور در این تحقیق از نظرات 11 نفر از مدیران عالی و میانی شرکتهای کارگزاری بورس از جمله شرکت کارگزاری مفید، پارسیان، آریابورس، اعتماد سروش، آگاه و آپادانا استفاده نمودیم که بر اساس مقایسات زوجی، عوامل مالی در سطح شرکت، عوامل اقتصادی، سیاسی و عوامل روانی بازار به ترتیب از بیشترین اهمیت برخوردارند. نتایج این تحقیق بیانگر این است که افشای اطلاعات مالی دارای تاثیرگذاری بالایی در تصمیم­گیری خرید سهامداران است و این نتیجه با نتایج تحقیقات قبلی در یک راستا قرار دارد و محققین در تحقیقات پیشین اثبات نموده­اند که هر سه بُعد شفافیت یعنی افشای اطلاعات مالی و شفافیت ساختار مالکیت و شفافیت ساختار هیئت مدیره بر رفتار سرمایه‌گذاران در بورس تأثیرگذار است، اگرچه سرمایه‌گذاران بیش از هر چیز به افشای اطلاعات مالی اهمیت می‌دهند.

کلمات کلیدی: عوامل موثر بر تصمیم­گیری سهامداران، خرید سهام عادی، بورس اوراق بهادار تهران، تکنیک های           تصمیم گیری

فصل اوّل

کلیّات تحقیق

1-1- مقدمه

وجود بازار سرمایه قوی، یکی از ارکان مهم رشد و توسعه اقتصادی است. این بازار با استفاده از           مکانیسم­های درونی خود به تعیین قیمت عادلانه سهام و تخصیص بهینه سرمایه می­پردازد و پیشرفت و گسترش آن معیاری جهت رتبه­بندی کشورها از لحاظ توسعه اقتصادی تلقی می­شود(گاملیل و هرستین[1]، 2010) امروزه با توجه به محدویت منابع اقتصادی در کشورهای جهان، تمام تلاش مدیران و مسئولین بر این است تا با صرف کمترین منابع به حداکثر نتایج مطلوب دست‌یابند. دست­اندرکاران و تصمیم گیرندگان عرصه مالی بین­الملل، همواره با این خطر مواجه هستند که به هر دلیلی مشغول حل مساله­های کم اهمیت شده و از حل مساله­های کلیدی ملی خود غافل شوند که نتیجه این اشتباه استراتژیک، هم اتلاف منابع خواهد بود و هم این که امید و باور به بهبود، در جوامع تضعیف خواهد شد (ساعدی و مختاریان، 1388). لذا اولویت­بندی عوامل موثر بر سرمایه­گذاری در هر بخش از اقتصاد یکی از  کلیدی­ترین مساله­های هر کشور بوده و به امری انکارناپذیر تبدیل شده است.

نقش اصلی بورس اوراق بهادار، جذب و هدایت پس­اندازها و نقدینگی سرگردان و پراکنده در اقتصاد به سوی مسیرهای بهینه آن است. به گونه­ای که منجر به تخصیص بهینه منابع کمیاب مالی شود که این امر مهم، منوط به شناسایی اولویتهای سرمایه­گذاری می باشد(دانیل و همکاران[2]، 2002). از طرف دیگر، هرچه میزان این اولویت­ها به واقعیت بازار در طولانی مدت نزدیک­تر باشد، به همان اندازه اطمینان سرمایه­گذاران نسبت به بورس بیشتر شده و رغبت آنها نیز برای سرمایه­گذاری افزایش خواهد یافت(آل- تامیمی[3]، 2006). طی سالهای اخیر اقدامات مناسبی جهت پیشرفت، توسعه و افزایش شفافیت بورس اوراق بهادار تهران انجام گرفته است که توانسته است تا حدی، منجر به بهبود فرهنگ سهام­داری مردم شود. همچنین تعیین دلایل اولویت یک سرمایه­گذاری میتواند تاثیر دوچندانی بر شناسایی محدودیتهای موجود و اصلاح مسیر آتی توسعه بورس اوراق بهادار داشته باشد. این پژوهش بر آن است تا با شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر تصمیم گیری سهامداران در خرید سهام عادی، گامی در جهت بهبود انگیزاننده­های خرید سهام بردارد.

1-2- اهمیت موضوع (تعریف مساله ، هدف از اجراء و کاربرد نتایج تحقیق)

بر طبق تحقیقات به عمل آمده حدود 41 درصد از مردم کشورهای پیشرفته، سرمایه­گذاری مستقیم در سهام دارند و مالکیت مستقیم سهام 20 درصد و به شکل غیرمستقیم 34 درصد کل سرمایه گذاریها در جهان را در برمی­گیرد (کلارک-مورفی، سوتر[4]، 2004). گرچه این آمار در ایران کمتر از 20 درصد است ولی این روند رو به افزایش است و زمانی که سرمایه گذاری در صندوقهای قرض­الحسنه را نیز در نظر بگیریم با عدد 54 درصد مواجه خواهیم شد (ساعدی و مختاریان، 1388). امروزه سرمایه­گذاران برای انتخاب                        سرمایه­گذاری دامنه بسیار وسیعی دارند، اما تا به حال پژوهشهای محدودی در خصوص روش انتخاب از بین سرمایه­گذاری­های مختلف انجام گرفته است. تصمیمات مالی مردم روز به روز پیچیده­تر و پرمخاطره­تر  می­شود در حالی که نتایج این تصمیمات بر شیوه زندگی مردم بسیار موثر است(سالتانا،[5]2010). بیشتر نظریه­های مالی فرض می کنند که سرمایه­گذاران منطقاً به افزایش سرمایه خود می­اندیشند و به نشانه­های مالی توجه می کنند. سرمایه­گذاران هنگام انتخاب سرمایه­گذاری به طور اولیه ریسک و بازده آن را با سرمایه­گذاریهای بالقوه دیگری که میتوانند انجام دهند، مقایسه می­کنند. ضمن اینکه سطح ریسکی که سرمایه­گذاران حاضر به تحمل آن هستند بستگی به خصوصیات و ویژگیهای روانی آنها دارد(مریکاس و همکاران[6]، 2004). به هرحال یک سرمایه­گذار منطقی در صورت تشابه ریسک دو سرمایه­گذاری،           سرمایه­گذاری با ریسک کمتر را انتخاب نخواهد کرد. بیشتر پژوهشهای اخیر در مورد روانشناسی مالی بیان کرده­اند که تصمیمات سرمایه­گذاران ممکن است تحت تاثیر عوامل رفتاری داخلی از قبیل خودشناسی و عوامل رفتاری خارجی مانند نحوه انتخاب یک سرمایه­گذاری قرار گیرد(لی و همکاران[7]، 2008). اصولاً سرمایه­گذاران باید بررسی­های وسیعی در موقع خرید یا فروش سهام عادی انجام دهند. زیرا آنها نقدترین دارایی خود را به سهام تبدیل می­کنند و در صورت عدم توجه به مواردی خاص، نتایج مطلوبی از آن سرمایه­گذاری دریافت

مسئلهقیمت گذاری قطعات، تعیین میزان تولید از هر قطعه، تعیین ماشین ها ی موجود در هر سلول در هر دوره و همچنین چگونگی تخصیص قطعات درون سلول ها بر اساس خانواده قطعات در جهت حداکثر کردن سود می پردازد تا کنون در هیچ کدام از مدل های موجود تاثیر تعیین قیمت قطعات بر روی شکل دهی سلول ها بررسی نشده است. از آنجایی که بدست آوردن حداکثر سود مهمترین هدف در تولید می باشد لذا تعیین مناسب ترین قیمت و بهترین حجم تولید جهت حداکثر کردن سود با اهمیت به نظر می رسد. تعیین قیمت مناسب با توجه به هزینه های مختلف تولید، حجم تولید مناسب را تعیین می کند و این تغییر در میزان تولید در هر دوره باعث تغییر در شکل سلول ها می گردد. در این پایان نامه یک مدل ریاضی برای این مسئله در حالت پویا، ارائه شده است که در آن هدف بیشینه کردن سود و مدیریت درآمدها بوسیله تعیین قیمت و حجم تولید با در نظر گرفتن هزینه های حاصل از جابجایی مواد، جابجایی و نگهداری ماشین ها و هزینه تولید وابسته به ماشین می باشد.

فهرست

فصل اول. 8

1-1 : مقدمه. 9

2-1 : ساختار پایان نامه. 12

فصل دوم. 13

ادبیات موضوع. 13

1-2: مقدمه (مرور ادبیات): 14

2-2: مساله قیمت گذاری: 14

1-2-2: مرور ادبیات قیمت گذاری پویا: 15

2-2-2: طبقه بندی ادبیات قیمت گذاری پویا 22

1-2-2-2: امکان تدارک مجدد یا عدم امکان تدارک مجدد موجودی(R/NR) 23

2-2-2-2: تقاضای مستقل یا وابسته در طول زمان(D/I) 23

3-2-2-2: مشتریان نزدیک بین یا استراتژیک(M/S) 24

3-2- مرور ادبیات تولید سلولی.. 28

4-2: سیستم تولید سلولی پویا: 31

5-2:  بررسی توابع هدف بکار گرفته شده در ادبیات موضوع CMS و DCMS. 36

6-2: بررسی تقاضا بکار رفته در ادبیات موضوع CMS و DCMS: 38

فصل سوم. 39

زمینه های علمی تحقیق.. 39

1-3 : مقدمه. 40

1-1-3: مدیریت درآمد: 42

1-1-1-3: جایگاه مدیریت درآمد در مدیریت تولید: 43

2-1-1-3: قیمت گذاری پویا: 43

2-1-1-3:توابع تقاضای به کار رفته در مدل: 44

2-1-3: تولید سلولی.. 46

1-2-3 : انواع رویکردهای تولیدی.. 49

1-1-2-3 : چیدمان عملکردی.. 49

2-1-2-3 : چیدمان خطی.. 50

3-1-2-3 : چیدمان سلولی.. 51

2-2-3 : انواع سلول ها و تعریف سلول های تولید انعطاف پذیر. 52

1-2-2-3 : سلولهای سنتی.. 53

2-2-2-3 : سلول های تک ماشینه NC.. 53

3-2-2-3 : سلول های چند ماشینه یکپارچه. 53

4-2-2-3 : سلول های تولید انعطافپذیر. 54

3-3: مزایای مدل پیشنهادی.. 54

4-3:الگوریتم فراابتکاری ژنتیک: 55

5-3 : الگوریتم فراابتکاری شبیهسازی تبرید. 68

6-3 : جمع بندی.. 74

فصل چهارم. 75

ارائه مدل ریاضی.. 75

1-4: مقدمه. 76

2-4: ویژگی های کلی مدل ارائه شده: 76

2-3-4: فرضیات مدل: 78

3-4-4: اندیسها: 80

4-4-4: پارامترهای مدل: 81

5-4-4: متغیرهای تصمیم: 82

7-3-4: تابع هدف: 84

8-3-4: محدودیت ها: 85

9-3-4: مثال 1: 86

تحلیل حساسیت مدل ارائه شده: 92

7-4: پیچیدگی مدل ارائه شده 112

8-4 :دو روش حل برای مدل پیشنهادی.. 112

1-8-4 : روش حل فراابتکاری.. 112

2-8-4 : اجزاء و پارامترهای الگوریتم شبیهسازی تبرید. 113

1-2-8-4: نمایش ساختار جواب.. 113

2-2-8-4: انتخاب جواب اولیه. 115

3-2-8-4: انتخاب دمای اولیه. 115

4-2-8-4: مکانیزم ایجاد جواب همسایه. 116

5-2-8-4: مکانیزم کاهش دما 118

6-2-8-4: مکانیزم پذیرش جواب های نامزد شده 118

7-2-8-4: معیارهای توقف الگوریتم شبیهسازی تبرید. 119

3-8-4 : اجزاء و پارامترهای الگوریتم ژنتیک… 119

1-3-8-4: تعریف کروموزم. 119

2-3-8-4:ایجاد جمعیت اولیه. 121

3-3-8-4: مکانیزم نمونه گیری.. 122

4-3-8-4: عمگرهای زنتیک… 122

1-4-3-8-4:عملگرهای تقاطعی.. 122

2-4-3-8-4: عملگرهای جهشی.. 123

5-3-8-4: نخبه گرایی.. 124

6-3-8-4:استراتژی برخورد با محدودیت ها 124

7-3-8-4:معیار توقف الگوریتم. 125

فصل پنجم. 128

1-5 : نتایج تحقیق. 129

2-5 : ارائه پیشنهاد برای تحقیقات آتی.. 130

منابع و مراجع. 131

فهرست شکل­ها

شکل1-3: سیستم های تولید انعطاف پذیر در مقیاس بزرگ (لاگن 1991). 41

شکل 2-3:  سیستم های تولید انعطاف پذیر به عنوان کاراترین ابزار کاهش مشکلات فرایند تولید شناخته می شوند(لاگن 1991). 41

شکل3-3: مقایسه توابع مختلف تقاضا ( نمایی- یکنواخت- کسری). 44

شکل 4-3: سیستم تولید سلولی  پویا 48

شکل5-3: چیدمان عملکردی(لاگن 1991). 50

شکل6-3: چیدمان خطی(لاگن 1991). 51

شکل7-3: چیدمان سلولی (لاگن 1991). 52

شکل8-3: مدل تئوری داروین.. 62

شکل 9-3: فلوچارت یک شبیه سازی تبرید کلاسیک ( بابک جوادی 1385). 73

شکل10-4: نحوه پیکره بندی سلول ها در مثال 1. 92

شکل11-4: نحوه پیکره بندی بهینه در مثال 2. 99

شکل12-4: نحوه پیکره بهینه در مثال شماره 3. 102

شکل13-4: نحوه پیکره بندی بهینه در مثال 4. 107

شکل14-4: نحوه پیکره بندی بهینه در مثال 5. 110

شکل15-4: نحوه نمایش کروموزوم. 121

شکل 16-4: عملگرتقاطع. 123

فهرست جداول

جدول1-4: اطلاعات مربوط به ماشین ها 88

جدول2-4: اطلاعات مربوط به زمان پردازش عملیات قطعات بر روی ماشین ها 88

جدول3-4: اطلاعات بدست آمده مربوط به میزان تقاضای پاسخ داده شده وقیمت کالا در هر دوره در مثال 1. 90

جدول4-4: قسمت های مختلف تابع هدف در مثال1. 91

جدول5-4: ماکسیمم تقاضا در هر دوره و حداقل تقاضایی که مجبور به پاسخگویی به آن هستیم. 93

جدول 6-4: اطلاعات بدست آمده مربوط به میزا نتقاضای پاسخ داده شده و قیمت کالا در هر دوره در مثال 2. 97

جدول 7-4: اطلاعات بدست آمده مربوط به شکل سلول ها در مثال 2. 98

جدول 8-4: قسمت های مختلف تابع هدف در مثال 2. 98

جدول 9-4:  ماکسیمم تقاضا در هر دوره و حداقل تقاضایی که مجبور به پاسخگویی به آن هستیم. 100

جدول10-4: اطلاعات بدست آمده مربوط به میزان تقاضای پاسخ داده شده وقیمت کالا در هر دوره در مثال 3. 101

جدول11-4: اطلاعات بدست آمده مربوط به شکل سلول ها در مثال 3. 102

جدول12-4: قسمت های مختلف تابع هدف در مثال 3. 102

جدول 13-4: اطلاعات مربوط به ماشین ها ( مثال4 ). 103

جدول14-4: اطلاعات بدست آمده مربوط به میزان تقاضای پاسخ داده شده و قیمت کالا در هر دوره در مثال 4. 105

جدول15-4: اطلاعات بدست آمده مربوط به شکل سلول ها در مثال 4. 106

جدول16-4: قسمت های مختلف تابع هدف در مثال 4. 106

مقدمه. 2

1-بیان مساله. . 2

2-اهمیت موضوع……………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………. 3

3-اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………. 4

4-قلمروی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… 4

5-سوالهای تحقیق……………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………. 5

5-1-  پرسش اصلی: 5

5-2- سوالهای فرعی: 5

6-تعریف مفاهیم و واژههای تحقیق.. 5

6-1- قرآن: 5

6-2- کتاب مقدس: 6

6-3- تفسیر: 7

7-زبان نگارشی…………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………. 7

8-اعتبار کتاب مقدس………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………. 8

8-1- قانونیشدن عهد قدیم و عهد جدید. 8

الف: دیدگاه مسیحیت آزاداندیش…. 11

ب: دیدگاه مسیحیان نئو ارتدوکس…. 11

8-2- اشکالاتی در مورد اعتبار کتاب مقدس…. 11

9-فرضیه اصلی………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………. 12

10-فرضیههای فرعی…………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………. 13

11-پیشینه. 13

11-1- تحقیقات انجام شده در زمینه ارجاعات قرآن به عهدین.. 14

11-2- تحقیقات انجام شده راجع به عیسی در کتاب مقدس…. 14

11-3- تحقیقات انجام شده راجع به عیسی ع در قرآن.. 15

12-ادبیات موضوع. . 15

12-1- ادبیات قرآن پژوهی.. 16

12-2- ادبیات قرآنپژوهی مقایسهای.. 16

12-4- دیدگاههای مختلف در مورد الهام. 20

12-5- ادبیات تحقیق تطبیقی در کتاب مقدس…. 21

13-ارجاعات قرآنی.. .. 22

13-1- قرآن و ادیان.. 23

13-2- قرآن و مسیحیت… 26

13-3- قرآن و یهودیت… 28

14-روش تحقیق.. .. 29

14-1- روش شناسی تحقیق.. 29

14-2- چگونگی دسترسی به منابع. 29

14-3- بیان رویکرد اتخاذ شده. 29

14-4- شیوه مقایسه صورت گرفته در تحقیق.. 31

فصل دوم: تاثیرپذیری/ عدم تاثیرپذیری.. 34

قرآن از کتاب مقدس…. 34

1-تاثیر پذیری قرآن از کتاب مقدس……………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………. 35

1-1-نقد و بررسی ادله طرفداران وابستگی قرآن به عهدین…………………………………………………… …………………………………………………… 37

1-2 منشاء نظریه های شرقشناسان.. 43

2-عدم تاثیر قرآن از کتاب مقدس و استقلال در تعالیم و آموزهها………………………………………. ………………………………………. 45

جمع بندی و نتیجه گیری.. 47

فصل سوم : نظر قرآن درباره عهدین. 48

1-قرآن و کتاب      49

2-عهدین در قرآن.. .. 51

2-1-قرآن به عنوان تصدیق کننده کتاب مقدس…. 51

2-2-قرآن تصدیق کننده بخشی از کتاب مقدس…. 53

2-3-قرآن کاملکننده کتب مقدس…. 54

3-تحریف عهدین از منظر قرآن.. .. 55

3-1-تحریف تورات و انجیل.. 55

جمع بندی و نتیجه گیری.. 64

فصل چهارم: ارجاعات قرآن. 65

به کتاب مقدس…. 65

مقدمه. 68

بخش اول.. 71

1-شیوه ارجاعات بیرونی قرآن 76

2-ارجاعات مختلف و متفاوت به کتب مقدس 76

3-ارجاع به ادیان و کتب شرقی و غربی 76

4-ارجاع به مکاتب توحیدی و غیرتوحیدی 76

5- ارجاع مستند به سنن گذشته و یا غیر مستند به سنن گذشته. 77

بخش دوم:‌گونه شناسی ارجاعات قرآنی.. 77

1-بازخوانی کتاب مقدس…. 77

2-تاویل به پیامبر و اهل بیت( ع) 78

3-انکار یهود دلیل تغییر احکام. 79

4-بشارت به پیامبر آخر الزمان.. 81

5-شک در قتل عیسی.. 86

6-تایید تورات توسط انجیل.. 89

7- رد باورهای نصاری.. 89

8-مذمت احبار و رهبان.. 91

9-سنت تشکیک در صدق گفتار فرستادگان خدا 92

10-آخرت شناسی و حاکمیت مومنان بر زمین.. 94

11-غیبدانی و غیب گویی پیامبران.. 95

12- عهد بنی اسرائیل با خدا 97

13- تابوت عهد. 101

14-1 روزه در آئین یهود. 101

14-1-1 روزه‌های واجب… 102

14-1-2 روزه‏های مستحب… 103

14-1-3-آداب و شرایط روزه. 104

14-2 آیین مسیحیت… 104

14-2-1 روزه‌های مرسوم کاتولیک‌ها 105

14-2-2روزه  در میان ارتدکس‌ها 106

در این تحقیق سعی بر آن شده است که یک مروری کلی بر مبانی نظری در افکار و نظریه‌های مختلف در عرصه هنر و معماری انجام بگیرد و همچنین روند تحولات تاریخی و فرهنگی ایران نیز در دوران معاصر مورد تحلیل قرار گرفت. آنچه که از این تحقیق می‌توان یافت این است که در دوران معاصر سه دیدگاه مختلف چالش‌های فرهنگی و هنری را در جامعه ایران بوجود آورد، ظهور افکار مدرن از ناحیه اروپا و غرب، استقامت فرهنگ باستانی، مذهبی و تاریخی در مقابل این پدیده و همچنین حضور نخبگانی از این دو دیدگاه، باعث بوجود آمدن نسل‌های مختلفی از معماران مدرن بومی‌گرای ایرانی بود. تقابل دیدگاه سنت و مدرنیته باعث بروز آثاری نو و بدیع گردید که با دارا بودن عقبه فرهنگی و تاریخی، نشانه‌هایی از تفکرات مدرن غربی را هم در برداشتند. از جمله این آثار می‌توان به چند اثر پسامدرن، بالاخص موزه‌ی هنرها معاصر تهران اشاره کرد که توسط کامران دیبا و سایرین طراحی شد و در این پژوهش تنها این موزه مورد نقد و بررسی قرار گرفت و به‌عنوان اثری با نشانه‌های ترکیبی معماری مدرن غرب و سنتی ایران در قالب اثری پست‌مدرن تعریف شده است. وجود این اثر و آثار دیگر از این دست بیانگر این امر است که حضور سبک‌های سنتی و مدرن در کنار هم می‌تواند موجب تایید مطلوبیت دیدگاه تکثرگرایی گردد. دیدگاه تکثرگرایی در زمینه هنر و معماری می‌تواند جوابگوی نسل امروز ما که دیدگاه‌های متنوعی دارد و با آن روبرو است، گردد. با توجه به موفقیت بنایی چون موزه هنرهای معاصر که نمود مناسبی از اندیشه‌ی کثرت‌گرا در فرهنگ ایرانی می‌باشد و محبوبیت آن در جامعه، می‌توان اظهار داشت جامعه‌ی ایران علاوه‌ بر این‌که پذیرای اندیشه‌ی پلورالیسم است بلکه این تفکر می‌تواند توازن مناسبی میان دیدگاه‌های مدرن و سنتی را برقرار سازد.

کلید واژه: معماری، سنت، مدرن، پست‌مدرن، تکثرگرایی، موزه‌ هنرهای معاصر.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                        صفحه

فصل 1 1

مقدمه و کلیات 1

1-1- مقدمه 2

1-2- مسأله‌ی اساسی تحقیق 4

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق 6

1-4- مرور ادبیات و سوابق تحقیق 6

1-5- اهداف تحقیق 9

1-6- سوال اصلی تحقیق 9

1-7- فرضیه‏ی تحقیق 9

فصل 2 11

بررسی منابع و تعریف مفاهیم 11

2-1- مقدمه 12

2-2- فلسفه و هنر 12

2-3- هنر و زیبایی در آراء ارسطو 16

2-4- هنر و زیبایی در آراء فلوطین 16

2-5- معماری؛ علم، هنر و فلسفه 18

2-6- تاملی در مبانی و مبادی فلسفه هنر در عصر روشنگری 23

2-7- تحولات اقتصادی و صنعتی قرن هجدهم (انقلاب صنعتی) 24

2-8- مفهوم مدرن و جهانبینی‌های مدرنیسم 26

2-8-1- بنیاد‌های جهان‌بینی مدرن 28

2-8-1-1- خردگرایی 29

2-8-1-2- انسان‌باوری 31

2-8-2- جهان‌بینی مدرن به مثابه ایدئولوژی بورژوازی 32

2-8-3- تغییرات اجتماعی متأثر از مدرنیسم 33

2-8-4- هنر و فلسفه مدرن 37

2-8-5- نگاره‌های زیبایی‌شناسانه و هنر مدرن 40

2-9- مفهوم پست‌مدرن و مقوله‌های آن 43

2-9-1- مقایسه مدرن و پست مدرن 49

2-9-1-1- مدرن 49

2-9-1-2- پسامدرن 50

2-9-2- هنر پست‌مدرن 53

2-10- معماری مدرن و مقوله‌های آن 65

2-11- مرگ معماری مدرن 67

2-12- تقابل سنت و مدرنیته معماری در دوران پس از مدرن 70

2-13- جنبش های پسامدرن در معماری 74

2-13-1- دیکانستراکشن 74

2-13-2- گرایش به فن‌آوری برتر (های‌تک) 76

2-13-3- معماری عصر رایانه و سایبرنتیک 77

2-13-4- معماری روبوتیک 79

2-13-5- فولدینگ 80

2-13-6- فراکتال 81

2-13-7- معماری پیوندی 82

2-13-8- فضاهای بیش از سه بعدی (پیدایش کیهانی) 83

2-13-9- معماری بیونیک 84

2-13-10- ابرمعماری 85

2-13-11- هرمنوتیک 85

2-14- مفهوم پلورالیسم و مقوله‌های آن 87

2-14-1- تکثرگرایی(پلورالیسم) 87

2-14-2- تکثرگرایی دینی 93

2-14-3- تکثرگرایی فرهنگی و اخلاقی 95

2-14-4- تکثرگرایی سیاسی 96

2-14-5- پلورالیسم در معماری 98

2-14-5-1- تکثرگرایی در مفهوم شهرسازی و برنامه‌ریزی شهری پست‌مدرن 98

2-14-5-2- تکثر گرایی در معماری 101

فصل 3 111

هنر و معماری ایران در گذر زمان: از سنت تا پست مدرن 111

3-1- مقدمه 112

3-2- بررسی اجمالی تاریخ از صفویه تا پهلوی 112

3-3- معماری سنتی، مدرن و پست مدرن و بررسی تحول آنها در ایران 113

3-3-1- معماری سنتی 113

3-3-2- اصول معماری سنتی ایرانی 115

3-3-2-1- مردم واری 116

3-3-2-2- پرهیز از بیهودگی 116

3-3-2-3- نیارش 116

3-3-2-4- خود بسندگی 116

3-3-2-5- درونگرایی 117

3-3-3- اقلیم ایران و ویژگی معماری آن 118

3-3-4- اقلیم گرم و مرطوب 118

3-3-5- اقلیم گرم و خشک 119

3-3-6- اقلیم معتدل و مرطوب 121

3-3-7- اقلیم سرد و کوهستانی 122

3-3-8- مدرنیته در ایران 123

3-3-8-1- بررسی شهرسازی ایران در دوران معاصر 127

3-3-9- شهرسازی ایران در دوره‌ی معاصر 132

3-3-10- مدرنیسم پهلوی دوم 139

3-3-11- تفکر پست‌مدرن در معماری ایران 141

3-3-12- نسل‌های مختلف معماران ایران 143

3-3-12-1- نسل اول معماری 143

3-3-12-2- نسل دوم معماری 145

3-3-12-3- نسل سوم معماری 147

3-4- سیاست‌های تولید فضا پس از انقلاب اسلامی 148

3-5- مشکلات و مسیرهای فراروی معماری امروزی ایران 151

فصل 4 158

مواد و روش‌ها 158

4-1- مقدمه 159

4-2- روش تحقیق 159

4-3- اثر هنری مورد مطالعه (معماری موزه‌ی‌ هنرهای معاصر تهران) 159

4-4- منطقه مورد مطالعه (تهران) 161

4-4-1- موقعیت تهران 161

4-4-2- پیدایش و تحول شهرسازی و معماری تهران 163

4-4-3- بناها و عمارت‌های مهم شهر تهران 171

فصل 5 173

تحلیل موزه‌ی هنرهای معاصر ایران 173

5-1- مقدمه 174

5-2- تعریف موزه 175

5-3- اهداف موزه‌ی هنرهای معاصر 176

5-3-1- اهداف اولیه موزه در مقایسه با اهداف کنونی 176

5-4- فعالیت‌های موزه 177

5-5- بیرون، درون موزه و قرارگیری بنا در سایت 178

5-6- فرم بنا 180

5-7- فضاهای موزه 184

5-8- گالری 184

5-9- فروشگاه کتاب 185

5-10- رستوران 185

5-11- کتابخانه 186

5-12- بخش اداری عمومی 186

5-13- آمفی‌تئاتر 187

5-14- بخش اداری خصوصی 188

5-15- گنجینه یا مخزن (مجموعه‌ی دائمی موزه) 188

5-16- تحلیل پلان 189

5-17- سیرکلاسیون 191

5-18- عناصر برجسته در موزه 193

5-18-1- ورودی 193

5-18-2- اصول نظام‌دهنده‌ی ورودی 194

5-18-3- فضای ورودی 194

5-18-4- عملکرد ورودی 195

5-18-5- چهارسو 195

5-18-6- هشتی 196

5-18-7- حوض 197

5-18-8- بادگیر 198

5-18-9- اسپیرال 200

5-19- سبک معماری موزه 200

5-19-1- مردم واری 201

5-19-2- پرهیز از بیهودگی 201

5-19-3- نیارش 201

5-19-4- خود بسندگی 202

5-19-5- درون‌گرایی 202

5-20- نتیجه گیری و بحث 202

منابع ………………………………………………………………………………………………………………………..209

چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………………………….219

فهرست جدول‌ها

عنوان                                                  صفحه

جدول ‏2–1- اندیشه‌های مورد تأمل در مدرنیسم و پست مدرنیسم مأخذ: دباغ و مختاباد امرئى، 1389 71

جدول ‏2–2- قیاس فرم معماری مدرن و پسامدرن مأخذ: دباغ و مختاباد امرئى، 1389 72

جدول ‏2–3- نوع نگاه مدرن و پسامدرن به طرح و محصول ماخذ: دباغ و مختاباد امرئى، 1389 73
فهرست شکل‌ها و تصاویر

عنوان                                                  صفحه

شکل ‏2–1-موزه‌ی سلطنتی جنگ منچستر 76

شکل ‏2–2- طراحی (City of Arts and Sciences) توسط کالاتراوا 76

شکل ‏2–3- معماری اکوتک، بازسازی رایشتاگ (پارلمان جدید آلمان) در برلین توسط نورمن فاستر 77

شکل ‏2–4- طراحی سایبری 79

شکل ‏2–5- کلبه‌ی روبوتیک‌ـ خانه‌های دانشجویی‌ 79

شکل ‏2–6- طراحی نمایش‌گاه اقیانوس‌شناسی در کره‌ی جنوبی به سبک فولدینگ 81

شکل ‏2–7- طراحی هایبری پکن 83

شکل ‏2–8- معماری پرش کیهانی، موزه‌ی گوگنهایم 84

شکل ‏2–9- معماری بیونیک، موزه‌ی هنر امریکا 85

شکل ‏2–10- سانفرانسیسکو (Kas Oosterhuis, lecture as part of Seeing Orange) 85

شکل ‏2–11- سقف نمایشگاه مونترال 86

شکل ‏3–1- معماری سنتی قشم 119

شکل ‏3–2- معماری میبد 121

شکل ‏3–3- معماری یزد 121

شکل ‏3–4- خانه‌ی تاریخی کاشان 121

شکل ‏3–5- معماری گیلان 122

شکل ‏3–6- معماری ماسوله 123

شکل ‏4–1-موقعیت استان تهران 161

شکل ‏4–2- مقطع شمالی- جنوبی منطقه تهران از دامنه‌های جنوبی توچال البرز تا مسیله و دریاچه‌ی نمک 162

شکل ‏4–3- ساختار شهر تهران در دوره‌ی صفویه 165

شکل ‏4–4- ساختار شهر تهران از آغاز دوره‌ی قاجار تا زمان ناصرالدین‌شاه 166

شکل ‏4–5- ساختار شهر تهران در دوره‌ی سلطنت ناصرالدین شاه 167

شکل ‏4–6- ساختار شهر تهران در دوره‌ی سلطنت پهلوی اول 169

شکل ‏4–7- ساختار شهر تهران در دوره‌ی پهلوی دوم 170

شکل ‏5–1- جایابی بنای موزه در سایت 178

شکل ‏5–2- تندیس‌های اطراف وحیات موزه 179

شکل ‏5–3- بنای موزه هنرهای معاصر تهران و بغ تندیس 179

شکل ‏5–4- بنای کلی موزه هنرهای معاصر تهران 180

شکل ‏5–5- حیاط مرکزی یادآور معماری سنتی کویری 180

شکل ‏5–6- حجم موزه 181

شکل ‏5–7- نمایی از چهار بادگیر اصلی موزه و استفاده از سنگ و بتن 182

شکل ‏5–8- جهت‌گیری نورگیرها به‌سمت شمال شرقی 182

شکل ‏5–9- تغییر ابعاد در عناصر تکراری برای ایجاد تناسب 182

شکل ‏5–10- نحوه شکل‌گیری حجم گالری‌ها 183

شکل ‏5–11- نحوه‌ی استفاده از فرم تکراری 183

شکل ‏5–12- عناصر تکراری بنا 183

شکل ‏5–13- تعادل بصری موزه در برخی نماها 184

شکل ‏5–14- سلسله مراتب عملکردی موزه 184

شکل ‏5–15- بازشو‌هایی در مسیر گالری‌ها 185

شکل ‏5–16- رستوران موزه 186

شکل ‏5–17- پلان موزه 189

شکل ‏5–18- فرم گالری‌ها و نحوه‌ی قرارگیری در پلان 190

شکل ‏5–19- نمایی از حیاط مرکزی 190

شکل ‏5–20- حیاط مرکزی و محورهای آن 191

شکل ‏5–21- نحوه‌ی سازمان‌یافتگی اجزاء بنا بر اساس حیاط مرکزی 191

شکل ‏5–22- سیرکلاسیو پلان موزه 192

شکل ‏5–23- دسته‌بندی عرصه‌های موزه 192

شکل ‏5–24- تقارن اجزای عملکردی بنا 193

شکل ‏5–25- موازنه‌ی متعادل بخش‌های عملکردی بنا 193

شکل ‏5–26- ورودی موزه 194

شکل ‏5–27- اصول نظام‌دهنده‌ی ورودی 194

شکل ‏5–28- فضای ورودی 195

شکل ‏5–29- عملکرد ورودی 195

شکل ‏5–30- نمایی از شیبراهه‌ی داخلی 197

شکل ‏5–31- نحوه‌ی نورگیری غیر مستقیم موزه 199

شکل ‏5–32- اسپیرال موزه 200 

فصل 1
 

مقدمه و کلیات

1-1-  مقدمه
ایران کشوری است که دارای تمدن و فرهنگی غنی می‌باشد، این فرهنگ و تمدن چنان قوی است که در طول تاریخ پرفراز و نشیب آن، توسط فرهنگ‌ها و اقوام دیگر مورد تاخت و تاز قرار گرفته ولی بدلیل ریشه‌دار بودن و عمیق بودن باورهای فکری و غنای فرهنگی مردم آن، کمتر تحت تاثیر قرار گرفته است و همواره رذالت‌های فرهنگ مهاجم را در خود هضم نموده و نقاط قوت فرهنگ مهاجم را برای هر چه بهتر زندگی کردن خود به خود جذب نموده است. جلوه و نمود این پیشینه تاریخی در فرهنگ و تمدن امروزه، بر پیشانی ایران و ایرانیان به صورت رفتارهای متمدنانه در داخل و خارج کشور به وضوح دیده می‌شود و این رفتار و برخورد انسانی ناشی از تعلیمات و تاثیرات دنیای پست‌مدرن امروزی نمی‌تواند باشد، بلکه ناشی از یک بنیه و فطرتی پاک است که درازای آن به طول تاریخ می‌انجامد. شناساندن این فرهنگ و این تاریخ کهن به جهانیان یک امری واجب بر هر ایرانی می‌باشد و هرگونه سهل‌انگاری در این راستا دردی بر پیکره فرهنگی این جامعه می‌افزاید و بغضی بر گلوی انسان می‌آورد که جز با عطش جلوه پیدا کردن این فرهنگ ناب و اصیل در فرهنگ جهانیان فروکش نمی‌کند. امروزه برخی از کشورهای در حال توسعه و توسعه‌یافته با بوق و کرنا کردن فرهنگ‌های ساختگی توسط کارگردانان و نویسندگان و دور از ریشه تاریخی در دستگاه‌های تبلیغاتی خود چنان گوی سبقت را از کشورهای صاحب تمدن ربوده‌اند که گویی فرهنگ ایرانی به عنوان یک کشوری با دیرینه بسیار غنی نقشی در متمدن‌سازی دنیای غرب و شرق داشته ‌است. این جسارت فرهنگی تا به‌جایی است که برخی از مشاهیر فرهنگی ما به‌نام کشورهای تازه به‌دوران رسیده مصادره می‌شوند و این کشورها با تبلیغات گسترده در قبولاندن آن‌ها به دهکده جهانی از هیچ تلاشی دریغ نمی‌کنند.

می‌گیرد. در گذشته صنایع‌دستی بسیاری در گیلان رواج داشت که امروزه به دلیل زندگی ماشینی و فناوری رونق خود را از دست داده است (قربانی ریک، رضا؛ غلامی، سارا، ۱۳۸۷). اغلب محصولات صنایع‌دستی از فناوریهای ساده و مواد خام محلی در دسترس استفاده می‌كند. تولید صنایع‌دستی به مقدار کمی سرمایه‌گذاری در مقایسه با محصولات صنعتی نیاز دارد و تولید کننده جدید با موانع ورود كمتری مواجه است. به هرحال، تولید صنایع‌دستی می‌تواند در خانه یا در مراکز منطقه‌ای واقع شده در مناطق روستایی انجام شود و افراد برای كار كردن نیازی به نقل مكان به مناطق بزرگتر شهری ندارند (دی گورمن، ویلیام و همكاران، شركت نساجی صنایع‌دستی اردن بدوی: بررسی امكان‌سنجی شغل برای زنان اردنی، 2009). برای تولید صنایع‌دستی، بیشتر از منابع داخلی استفاده می‌شود، كه می‌توان نیروی كار، مواد اولیه و ابزاركار را به‌عنوان منابع نام برد كه نزدیك به80 درصد این تولید را فراهم می‌كنند. در مجموع می‌توان گفت كه تولید این صنایع، اثر مستقیم بر درآمد ناخالص ملی دارد و هرگونه افزایش در میزان تولید و بهبود كیفیت، تأثیر مستقیمی بر افزایش درآمد ناخالص ملی می‌گذارد. مواد اولیه‌ای مانند پشم، كرك و دیگر مواد، درصورت تبدیل به صنایع فرش، گلیم، جاجیم، گبه و غیره، ارزش چند برابری پیدا می‌كند، كه این ارزش در صورت صدور نیز چند برابر می‌شود (نواب اكبر، فیروزه و همكاران، عوامل مؤثر بر كمیت و كیفیت تولید صنایع دستی،1379). بخش صنایع‌دستی می‌تواند تأثیر عمده‌ای بر اقتصاد ملی از طریق كسب درآمد ارز خارجی، ایجاد اشتغال و رشد اقتصادی پایدار داشته باشد. پول صرف شده در صنایع دستی فوراً و بدون کاهش ارزش، به سوی جامعه محلی گسترش می‌یابد. صنایع‌دستی فرصتی برای جایگزینی واردات از کشورهای دیگر است که به بازار روانه می‌شوند اما نماینده فرهنگ محلی نیستند و به گسترش اقتصاد کمک نمی‌كنند (دیوید اوكونور، صنایع‌دستی و ارتباط آن با گردشگری: صنعتگران گنجینه شما هستند، 2006). همچنین صنایع‌دستی بخش جدایی‌ناپذیری از تجارب توریستها را تشكیل می‌دهد. بسیاری از كشورها از صنایع‌دستی به‌عنوان بخشی از توریسم فرهنگی حاكم در كنار مكانهای باستانی و میراث فرهنگی بهره می‌برند، زیرا آنها برای جوامع منابع درآمدی و فرصتهای شغلی فراهم می‌كنند (مصطفی، مایرنا، پتانسیل تقویت صنایع‌دستی به‌عنوان یك محصول گردشگری در اردن،2011). ایران، به عنوان كشوری در حال توسعه از نظر فناوری و یكی از سه قطب مهم صنایع‌دستی جهان، می‌تواند با بهره‌گیری از ظرفیتهای موجود و مطالعات و تجربیات داخلی و جهانی، در كنار صنایع ماشینی با توسعه صنایع‌دستی و روستایی خویش به توسعه اقتصادی قابل انتظار دست یابد (یزدان پناه، لیلا، صمدیان، فاطمه؛ عوامل مؤثر بر میزان موفقیت شرکتهای تعاونی، 1388). استان گیلان با بیش از 60 رشته صنایع‌دستی، دارای تنوع تولید و محصولات قابل عرضه به بازارهای داخلی و خارجی است. فهرست رشته‌های دارای قدمت و اصالت تاریخی و فرهنگی صنایع‌دستی استان عبارتند از: گلیم بافی، نازك كاری و خراطی چوب، تولیدات دست بافت، قالیبافی، تولید تابلوهای معرق، چموش دوزی، سفالگری و سرامیك سازی، قلاب دوزی، مرواریدبافی، تولید عروسكهای كاموائی، بامبوبافی، چهل‌تكه‌دوزی، چادرشب بافی، حصیربافی، شال بافی، نمدمالی، رشتی‌دوزی، کدوی قلیانی و منبت. در حالی‌كه در جهان امروز صنایع‌دستی، علاوه بر حفظ جایگاه خود در عرصه هنر، زیبایی‌شناختی و هویت بخشی ملی و منطقه‌ای، به منبع مهم ارزش افزوده و بهره‌وری اقتصادی تبدیل شده است، در ایران، به دلیل برخی موانع و مشكلات، این صنعت از جایگاه واقعی خود فاصله گرفته و از نقش آفرینی در عرصه اقتصادی نیز دور شده است. این عامل سبب شده كه تأثیر و نقش صنایع‌دستی در افزایش اشتغال و درآمدزایی به مرور كم‌رنگ شود، طوری‌كه، از سویی، امكان عرضه در بازارهای داخلی را از دست می‌دهد و، از سوی دیگر، رؤیای رقابت با بازارهای خارجی را ناممكن می‌سازد (پارسایی، الهام، نگاهی به چالش‌های پیش‌روی توسعه صنایع‌دستی، 1386). این مقاله به بررسی جنبه‌های اقتصادی صنایع‌دستی استان گیلان و تأثیر آن در رشد و توسعه اقتصادی این استان می‌پردازد.

مواد و روشها

درباره تأثیر صنایع‌دستی بر رشد و توسعه استان گیلان تاكنون تحقیقی صورت نگرفته است، اما در خصوص صنایع‌دستی تحقیقات زیادی صورت گرفته، از جمله فیروزه نواب اكبر، نوذر منفرد و علیرضا رضائی در تحقیقی تحت عنوان عوامل مؤثر بر كمیت و كیفیت تولید صنایع‌دستی بین زنان عشایر در سال 1379 نشان دادند تولید صنایع‌دستی بر میزان درآمد ناخالص سالانه خانوار، هزینه‌ها و ارزش افزوده تأثیر معناداری دارد. فرهود گلمحمدی در پژوهشی، تحت عنوان توسعه صنایع‌دستی و فناوری متوسط با هدف گسترش توریسم و اشتغال پایدار روستایی، در سال 1389 نشان داد كه برای دستیابی به اشتغال و توسعه پایدار در روستاها ظرفیت بخش كشاورزی محدود است و باید به دنبال گزینه‌های دیگری برای ایجاد كار و درآمد برای روستائیان بود. ایجاد و گسترش صنایع‌دستی و فناوری متوسط و توسعه توریسم می‌تواند سهم مهمی حتی بالاتر از سهم كنونی بخش كشاورزی در ایجاد كار و درآمد   برای روستائیان داشته باشد.

در این تحقیق درپی بررسی تحلیل اقتصادی صنایع‌دستی استان گیلان و تأثیر آن در رشد و توسعه این استان هستیم. جهت گردآوری اطلاعات،آمار و سوابق و یافته‌های پژوهشی در زمینه موضوع تحقیق از كتابخانه‌ها و مراكز اطلاع‌رسانی و اسناد، سالنامه‌های آماری استان گیلان، مقالات، ارتباطات اداری سازمانی، استعلام از سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان گیلان و استفاده از سایتهای اینترنتی و كتابخانه‌های دیجیتالی و بررسی مصاحبه‌ها و نظرات دست‌اندركاران و مسئولان ذیربط و نظرات صنعتگران شاغل در این بخش استفاده شده است. روش تحقیق توصیفی، کمّی و كاربردی است و در نهایت ارائه راهكارها و الگوهای كاركردی در موضوع تحقیق، از روشها و اهداف اصلی تحقیق است.

در این پژوهش همچنین تأثیر صنایع‌دستی بر بخشهایی چون گردشگری، درآمد سرانه، تولید ملی، توسعه صادرات و اشتغال استان بررسی می‌گردد. مشكلات و موانع توسعه صنایع‌دستی استان گیلان مورد بررسی قرار می‌گیرد و در ادامه راهكارها و پیشنهادهایی برای توسعه و ارتقاء جایگاه و تقویت بازار صنایع‌دستی استان گیلان ارائه می‌گردد. اطلاعات مورد نیاز این تحقیق كه جمع‌آوری شده و مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند، شامل موارد زیرند:

– تعداد افراد شاغل در بخش صنایع‌دستی به تفكیك شاخه‌های صنایع‌دستی استان گیلان در سال 1390.

– تعداد صنعتگران شناسایی شده در بخش صنایع‌دستی استان گیلان بین سالهای 1384 تا1390.

– نسبت شاغلان بخش صنایع‌دستی به كل شاغلان استان گیلان طی سالهای 1384 تا 1390.

– میزان فروش صنایع‌دستی استان گیلان بین سالهای 1388 تا 1390.

– آمار صادرات گمركات استان گیلان بین سالهای 1385 تا 1387.

محدوده جغرافیایی (مکانی) تحقیق حاضر، كلیه مناطق شهری و روستایی استان گیلان را شامل می‌شود و جامعه آماری تحقیق نیز كلیه صنعتگران شاغل در بخش صنایع‌دستی استان گیلان می‌باشد، محدوده زمانی پژوهش نیز بین سالهای 1384 تا 1390 در نظر گرفته شده است و فرض تحقیق براین است که رشد صنایع‌دستی در استان گیلان از جنبه‌های مختلف سبب توسعه اقتصادی استان می‌گردد.

تجزیه و تحلیل

در بخش اقتصاد، هدفهای اصلی دولت، افزایش تولید و درآمد ملی، رشد اقتصادی، رسیدن به اشتغال کامل و کاهش نرخ بیکاری، ثبات قیمتها، توسعه صادرات و افزایش درآمدهای ارزی است. کشورهای در حال توسعه در اجرای برنامه‌های مورد نظر خود با مشکلات زیادی همانند رشد بی‌رویه جمعیت، وجود انواع مختلف بیکاری و در نتیجه پایین بودن سطح درآمد گروه زیادی از مردم، كمبود سرمایه داخلی و نبود منابع مالی کافی برای اجرای برنامه‌های توسعه اقتصادی جهت فراهم آوردن امکان بهره‌برداری بهینه از منابع انسانی، طبیعی و… کشور روبرو هستند. با توجه به کاهش منابع درآمد ملی، که اساساً متکی به درآمد حاصل از صدور نفت بوده، و شدت یافتن آهنگ رشد جمعیت که تعداد متقاضیان در بازار کار را هر ساله به طور روز افزونی افزایش می‌دهد، در حال حاضر اولویتها ایجاب می‌کند، صرف‌نظر از طرحهای زیربنایی و اساسی کشور، در زمینه تولید روی طرحها و پروژه‌های کاربر یا کارطلب بیشتر تکیه داشته باشیم تا طرحهایی که عمدتاً سرمایه‌بر و به‌ویژه ارزبر می‌باشند. در این راستا صنایع‌دستی با توجه به ویژگیهایی که دارد شاید بیش از هر فعالیت تولیدی دیگری با شرایط موجود مطابقت داشته باشد و از این‌رو می‌توان نقش شایسته‌تری در برنامه‌ریزی آینده کشور برای آن در نظر گرفت که از آن جمله افزایش سهم تولید ناخالص ملی خواهد بود (بختیاری، حمید، تحلیلی بر ماهیت صنایع‌دستی و جایگاه آن در نظام برنامه‌ریزی). مهمترین ویژگیهای صنایع‌دستی عبارتند از: کاربر بودن و ارزش افزوده بسیار بالا، نیاز به سرمایه اندک برای ایجاد و بهره‌برداری، تأمین قسمت عمده‌ی مواد اولیه مصرفی از منابع داخلی، عدم نیاز به كارشناس و متخصص خارجی و سازگاری و استفاده از مهارتهای بومی، عدم آثار مخرب زیست‌محیطی، قدرت اشتغالزایی با سرمایه اندك، برخورداری از ابزار كار ساده، بازار ساده فروش محصولات، قابلیت و توانایی ایجاد درآمد مکمل، بالا رفتن درآمد كشور از طریق جذب گردشگر و ارتقای صنعت توریسم. صنایع‌دستی بخشی از صنعت فرهنگی و دارای ظرفیت ایجاد ارزش افزوده بالا برای یک كشور است که از نزدیک با بخشهای مختلف صنعتی مرتبط شده است. کشورها در حال اعمال تلاشهای سازگار برای توسعه صنایع‌دستی خود به سوی صنایعی با ارزش افزوده اقتصادی و صنایع منحصر به‌فرد به لحاظ فرهنگی می‌باشند (یانگ هون آهن، صنایع‌دستی كره و صنعت گردشگری، 2006). صنایع‌دستی از جنبه‌های مختلفی سبب رشد اقتصادی یك كشور می‌شود، كه از جمله می‌توان به موارد ذیل اشاره كرد:

صنایع‌دستی بهترین راه اشتغالزایی

با توجه به بالابودن هزینه اشتغال در بخشهای دیگر اقتصادی، توسعه و سرمایه‌گذاری روی صنایع‌دستی یكی از راههای كم هزینه و مناسب برای ایجاد اشتغال می‌باشد. با توجه به اهمیت این نكته كه، برای ایجاد اشتغال و رفع بیكاری باید آن‌را در بخشهای روستایی، شهری و استانی با توجه به مزیتهای نسبی و فرهنگ بومی هر منطقه جستجو كرد، صنایع‌دستی با قابلیتها و خصوصیات ویژه خود، از جمله استفاده از مواد اولیه داخلی، ارزان و فناوری ساده و عدم نیاز به سرمایه‌گذاری زیاد و امکان ایجاد و توسعه در مناطق روستایی، به‌ویژه در داخل محل سکونت روستاییان، می‌تواند نقش مهمی در مبارزه با انواع بیکاری داشته باشد و مهمترین منبع کار، به خصوص برای روستاییان و زنان روستایی، محسوب گردد. صنایع‌دستی جنبه‌های زیادی به عنوان محرک اقتصادی دارد. صنایع‌دستی با اشتغال در خارج از فصل برای اعضای جوامع کشاورزی این امكان را فراهم می‌كند تا درآمد خود را تكمیل كنند. مهمتر این‌كه، این صنایع اشتغال و فرصتهای درآمدی مورد نیاز زیادی را برای افرادی که به‌طور سنتی از اقتصاد محلی محرومند، مانند زنان، اعضای اقلیتهای قومی، جوانان، کارگران غیر ماهر، افراد معلول و سالمند، فراهم می‌كنند (مك كرچر، باب، گردشگری بعنوان یك كاتالیزور، 2006). توسعه بخش صنایع‌دستی همچنین می‌تواند به کاهش مهاجرت روستاییان به شهرها کمک کند که بسیاری از کشورها را با ازدحام بیش از حد در شهرها و ناتوانی برای ایجاد فرصتهای شغلی و افت ناشی از آن برای اقتصاد روستایی، به ستوه آورده است (اوكونور، دیوید، صنایع‌دستی و ارتباط آن با گردشگری، 2006).

جدول 1 : تعداد افراد شاغل در بخش صنایع دستی در سال 1390به تفكیك شاخه‌های صنایع دستی استان گیلان

رشته
تعداد افراد مشغول بكار
نسبت شاغلان این رشته به كل شاغلان بخش صنایع دستی        (به درصد)
گلیم بافی
3200
83/27
حصیربافی
2000
39/17
بافتنی های سنتی
800
96/6
چادر شب بافی
600
22/5
قلاب بافی
350
04/3
مروارید بافی
220
91/1
قلاب دوزی
120
04/1
معرق چوب
100
87/0
سفال و سرامیك
100
87/0
منبت
70
61/0
خراطی
70
61/0
نازك كاری
50
43/0
بامبو بافی
50
43/0
سایر رشته ها
3770
78/32
     منبع :اداره كل میراث فرهنگی استان گیلان

جدول شماره1 تعداد افراد مشغول بكار در شاخه‌های مختلف صنایع‌دستی استان را به ترتیب از بیشترین افراد شاغل در یك رشته تا كمترین آنها نمایش می‌دهد. این جدول همچنین نسبت فعالان هر یك از شاخه‌ها به كل شاغلان حوزه صنایع‌دستی استان را در سال1390 نشان می‌دهد. بیشترین نسبت شاغلان مربوط به گلیم‌بافی است و حصیربافی و بافتنیهای سنتی در مراتب بعدی قرار دارند. منظور از سایر رشته‌ها، آنهایی هستند كه افراد شاغل در آنها بسیار كمتر از50 نفر می‌باشند.

جدول 2 :تعداد صنعتگران شناسایی شده در بخش صنایع دستی استان گیلان بین سالهای 1384 تا 1390،

واحد تهران جنوب
دانشکده تحصیلات تکمیلی
سمینار برای دریافت درجه کارشناسی ارشد“M.Sc” مهندسی برق گرایش کنترل
عنوان:
بررسی طراحی ماتریس وزن دهی در تنظیم کننده های مربعی خطی LQR مبنی بر الگوریتم تدریجی چند منظوره
برای رعایت حریم خصوصی اسامی استاد راهنما،استاد مشاور و نگارنده درج نمی شود
تکه هایی از متن به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده:
با توجه به مشکلات طراحی ماتریس های وزنی برای LQR ، راهکاری مبتنی بر یک الگوریتم تکامل تدریجی چند منظوره پیشنهاد می گردد. ماتریس های وزن LQR کنترل فیدبک حالت و کنترک کننده بهینه از طریق بنا کردن مدل بهینه سازی با اهداف چند منظوره و با استفاده از MOEA بدست می آید که موجب می شود سیستم کنترلی ساخته شده به صورت همزمان به معیارهای عملکرد درخواست شده نائل گردد. کنترلر برای سیستم پاندول معکوس دوبل با استفاده از روش پیشنهاد شده طراحی شده است. نتایج شبیه سازی نشان می دهد که زمان خیز و اورشوت کوچکتر از روش طراحی ماتریس وزن LQR در جایابی و تعیین قطبها دارد. بنابراین صحت روش ارائه شده مورد تایید قرار می گیرد.
 
ق   یمت : شش هزار تومان

***

—-

1ـ3ـ هدف طنز……………………………. 9

1ـ4ـ موضوعات و شیوه‌های طنزپردازی……………….. 10

1ـ5ـ تاریخچه‌ی طنز……………………………. 14

1ـ6ـ طنز در ایران……………………………. 15

2ـ ابوالقاسم حالت……………………………… 19

3ـ ساختار زبانی…………………………….. 23

3ـ1ـ مباحث و مقولات بررسی شده ……………………………26

3ـ1ـ1ـ واژگان……………………………. 27

3ـ1ـ1ـ1ـ واژگان رسمی و معیار……………………………. 27

3ـ1ـ1ـ2ـ واژگان محاوره‌ای و عامیانه……………………… 28

3ـ1ـ1ـ3ـ واژگان غیرفارسی…………………………….. 29

3ـ1ـ2ـ ترکیبات……………………………… 30

3ـ1ـ2ـ1ـ ترکیبات رسمی و نوشتاری……………….. 31

3ـ1ـ2ـ2ـ ترکیبات عامیانه و محاوره‌ای……………….. 31

3ـ1ـ3ـ افعال……………………………. 32

3ـ1ـ3ـ1ـ افعال ساده…………………………… 33

3ـ1ـ3ـ2ـ افعال پیشوندی…………………………….. 33

3ـ1ـ3ـ3ـ افعال مرکب……………………………… 34

3ـ1ـ4ـ اصطلاحات……………………………… 34

3ـ2ـ مباحث ادبی…………………………….. 40

3ـ2ـ1ـ اغراق و کنایه……………………………. 41

3ـ2ـ2ـ تشبیه……………………………. 48

3ـ2ـ3ـ جناس و سجع……………………………. 53

سجع……………………………. 54

جناس……………………………… 55

3ـ2ـ4ـ تلمیح…………………………….. 57

تلمیح به آیات و احادیث……………………………… 58

ضرب‌المثل‌…………………………….. 60

تلمیح به ابیات و اشعار……………………………. 62

تلمیح به حکایات منظوم و منثور……………………………. 66

3ـ2ـ5ـ چند صنعت ادبی دیگر……………………………. 71

تشخیص………………………………. 71

ایهام……………………………. 73

مراعات نظیر……………………………. 74

تضاد……………………………. 75

تکرار……………………………. 75

4ـ موضوعات……………………………… 76

4 ـ 1 موضوعات اجتماعی…………………………….. 80

4 ـ 1 ـ 1 مسائل اقتصادی…………………………….. 81

4 ـ 1 ـ 1 ـ 1 گرانی و کمبود اجناس و کالاهای ضروری زندگی………………… 81

4 ـ 1 ـ 1 ـ 2 مسأله ی کمبود مسکن و ساخت و سازهای غیراستاندارد مسکن……… 83

4 ـ 1 ـ 1 ـ 3 مسائل و مشکلات خاص ما بین مالک و مستأجر……………… 85

4 ـ 1 ـ 1 ـ 4 مسائل معیشتی و مشکلات خاص بازنشستگان……………….. 87

4 ـ 1 ـ 1 ـ 5 مسأله ی بیکاری در جامعه……………………………. 88

4 ـ 1 ـ 2 مسائل اداری و دولتی…………………………….. 91

4 ـ 1 ـ 2 ـ 1 رواج معضلاتی مثل پارتی بازی، رشوه خواری و تبعیض در ادارات دولتی……….91

4 ـ 1 ـ 2 ـ 2 بی مسئولیتی کارمندان و عدم رسیدگی صحیح به امور………… 93

4 ـ 1 ـ 2 ـ 3 عدم مدیریت صحیح در ادارات و اتلاف نیروی انسانی…………. 95

4 ـ 1 ـ 2 ـ 4 ناکارآمدی ادارات برق ، آب ، گاز و ………………………………. 97

4 ـ 1 ـ 3 مسائل نظام درمانی…………………………….. 98

4 ـ 1 ـ 3 ـ 1 بالا بودن نرخ ویزیت پزشکان……………………………. 99

4 ـ 1 ـ 3 ـ 2 بی مسئولیتی پزشکان در برابربیمار……………………………. 100

4 ـ 1 ـ 3 ـ 3 ناکارآمدی سازمان های بیمه……………………………. 102

4 ـ 1 ـ 3 ـ 4 مسائل و مشکلات مربوط به مراکز درمانی………………. 104

4 ـ 1 ـ 4 مسائل خاص شهر تهران……………………………. 106

4 ـ 1 ـ 4 ـ 1 ترافیک و آلودگی هوای تهران……………………………. 107

4 ـ 1 ـ 4 ـ 2 کمبود امکانات و عدم ارائه ی خدمات مناسب به شهروندان……… 108

4 ـ 1 ـ 4 ـ 3 مهاجرت افراد از شهرستان ها به تهران برای زندگی……………… 110

4 ـ 1 ـ 4 ـ 4 ناکارآمدی شهرداری در تأمین رفاه شهروندان……………………… 112

4 ـ 1 ـ 5 مسائل و مشکلات زنان……………………………. 114

4 ـ 1 ـ 5 ـ 1 بی توجهی افراد و جامعه به زنان خانه دار…………….. 115

4 ـ 1 ـ 5 ـ 2 بی توجهی به زنان کارمند و شاغل در ادارات دولتی……………. 116

4 ـ 2 موضوعات فرهنگی……………………..117

4 ـ 2 ـ 1 مسائل مربوط به نظام آموزشی…………………………….. 119

4 ـ 2 ـ 1 ـ 1 آموزش و پرورش……………………………… 119

4 ـ 2 ـ 1 ـ 2 آموزش عالی…………………………….. 121

4 ـ 2 ـ 2 مسائل مربوط به رسانه های جمعی………………………. 123

4 ـ 2 ـ 2 ـ 1 سینما و تلویزیون و رادیو……………………………. 123

4 ـ 2 ـ 2 ـ 2 مجلات و روزنامه ها و کتاب……………………………… 125

4 ـ 2 ـ 3 مسائل مربوط به اعتقادات دینی و مذهبی……………….. 126

4 ـ 2 ـ 4 مسائل مربوط به اخلاق در جامعه……………………………. 128

4 ـ 2 ـ 5 مسائل مربوط به فرهنگ عمومی جامعه…………………… 131

4 ـ 2 ـ 5 ـ 1 غرب زدگی و رواج مدهای غربی………………………. 131

4 ـ 2 ـ 5 ـ2 رواج مصرف زدگی و اسراف در جامعه………………. 135

4 ـ 2 ـ 6 مسائل تربیتی……………………………. 137

5-ساختار روایی داستان های حالت……………………………… 140

5 ـ 1 روایت شناسی…………………………….. 142

5-2 تحلیل ساختاری داستان ها…………………………… 157

5-2-1 خلاصه ی داستان ها و تحلیل ساختاری آن ها……………. 157

1-عجب تجلیلی از من کردند……………………………. 157

2-صرفه با بی کتابی است……………………………. 163

3-دوش گرفتن با لباس……………………………… 165

4-ابلهی شاخ و دم ندارد……………………………. 169

5-از بیمارستان تا تیمارستان……………………………. 172

6-جرم راانسان می کند،چوبش راحیوان می خورد………………. 175

7-سال به سال دریغ از پارسال……………………………. 179

8-سرنوشت مرد دوزنه……………………………. 182

9-فصل شمع و چراغ نفتی…………………………….. 184

10-کمدی خانه تکانی…………………………….. 187

11-ورزش حیدر قلی خان……………………………. 189

12-موش و تله موش……………………………… 193

13-یک مشت طفیلی و قفیلی…………………………….. 195

14-آدم های نیمه کر و نیمه لال……………………………. 199

15-آقای بوقلمون……………………………. 204

16-آنجا که پای پول در میان است……………………………… 208

17-باغ است یا کاروانسرا…………………………… 212

18-ترافیک به بادی بند بود……………………………. 215

19-پلوی عروسی به این همه دردسرنمی ارزد……………….. 220

20-تله……………………………. 224

21-نامه رسان…………………………… 228

22-آقای دکتر اختیار دارید……………………………. 232

23-ببین قسمت چه کارها می کند……………………………. 236

24-نازی که خریدار نداشت……………………………… 238

25-می خواهم زنده بمانی…………………………….. 242

26-لقمه ی آخری…………………………….. 246

27-شگون هفت سین…………………………….. 251

28-بهترین سوغات تهران……………………………. 255

29-آقا چه دردسرتان بدهم……………………………. 259

30-کلکی که آقا سوار کرد……………………………. 263

31-بی زن در بهشت……………………………… 269

32-ماجرای لنگه کفش……………………………… 272

33-ترس از سگ درنده…………………………… 274

34-زرنگی زیاد نتیجه ی معکوس می دهد………………….. 277

35-پندی که راننده ی تاکسی داد……………………………. 280

36-یک شب آزادی…………………………….. 282

37-گربه را در حجله باید کشت……………………………… 285

5-2-2 نتایج کلی تحلیل ساختاری داستان ها…………….. 288

5-2-3 تحلیل شخصیت های داستانی…………………….. 290

نتیجه گیری و پیشنهادات…………………………… 295

فهرست منابع……………………………. 297

چکیده:

در این رساله آثار نثر ابوالقاسم حالت از نظر ساختار زبانی و ادبی،موضوعات مطرح شده و ساختار روایی داستان ها مورد بررسی و کنکاش قرار گرفته است. ساختار زبانی و ادبی خاصی که حاصل نگاه طنز گرایانه ی حالت به امور مختلف است در این آثار قابل مشاهده است. استفاده های به جاوخلاقانه از مقولات مختلف سبکی ،زبانی و ادبی از خصائص این آثار به شمار می رود.موضوعات متعددو متنوع اجتماعی،اقتصادی،فرهنگی واخلاقی در این آثار به زبان طنز مطرح و بیان شده اند.استخراج و دسته بندی موضوعات با ذکر شواهد انجام گرفته است که می تواند در ترسیم اوضاع کلی جامعه ی ایران در زمان نگارش این آثار –آخرین سال های قبل از انقلاب اسلامی- کمک فراوانی به مخاطبان نماید.داستان های کوتاه این آثار از ساختار روایتی خاصی برخوردار بوده و دارای زنجیره های یکسان و مشابهی در زمینه ی موضوع، نحوه ی طرح موضوع و چینش حوادث و شخصیت ها هستند. تعداد نود و سه داستان از مجموع این آثار انتخاب و بر مبنای نظریه ی ساختاری گرماس تجزیه و تحلیل شده است. زنجیره های همسان روایتی در داستان های بررسی شده به طور دقیق بر روی نمودار و جدول ارائه شده اند.این بخش از کار می تواند در شناساندن و تبیین دقیق روش های تحلیل ساختاری داستان های مختلف به مخاطبان مفید واقع شود.

مقدمه:

ابوالقاسم حالت(1298-1371)از برجسته ترین و موفق ترین چهره های ادبیات معاصر محسوب می شود. او را باید از پر کار ترین فعالان عرصه ی ادبیات معاصر به حساب آورد.وی درنظم و نثر و ترجمه(از سه زبان انگلیسی،فرانسه و عربی( آثار ارزشمندی از خود برجا گذاشته است.

اگرچه حالت آثار خود را در هر دو زمینه ی طنز و جدارائه کرده است اما عمده ی شهرت و موفقیت او مرهون طنز پردازی های لطیف و استادانه ی اوست.در زمینه ی طنز هم،حالت در هر دو عرصه ی نظم و نثر به فعالیت پرداخته است،وی اشعار فراوانی را در چندین دیوان و مجموعه ی شعر جمع آوری نموده است.بحر طویل های او نیز به عنوان معروف ترین آثار به جا مانده از او در مجموعه ای جذاب و ماندگار به نام ((بحر طویل های هدهد میرزا)) جمع آوری شده است.

اگرچه بیشترین شهرت حالت در طنز پردازی مرهون اشعار و بحر طویل های اوست اما باید گفت که او آثار نثری نیز نگاشته و در نثر نویسی هم موفق بوده است.

پرحجم ترین آثار نثر حالت مجموعه ای دو جلدی است تحت عنوان <<مجموعه ی آثار طنز ابوالقاسم حالت>> که در سال1376 توسط انتشارات گوتنبرگ در تهران به چاپ رسیده است.این دو جلد شامل هشت مجموعه از آثار طنز حالت است ،به نام های :از عصر شتر تا عصر موتور،از بیمارستان تا تیمارستان،زباله ها و نخاله ها ، پابوسی وچاپلوسی، صدای پای عزرائیل، یا مفت یامفت، دوره ی خر سواری، آش کشک خالته.

او در این آثار مجموعه ای از مقالات و داستان های طنزآمیز خود را که در آخرین سال های قبل از انقلاب اسلامی در روز نامه ی کیهان منتشر می شده است جمع آوری کرده است و پس از مرگش این هشت مجموعه در دو جلد و تحت یک عنوان جمع آوری و چاپ شده است.

این آثار و مجموعه های نثر طنزآمیز با وجود برخورداری از شیوه های استادانه ی طنز پردازی و داستان نویسی و همچنین فراوانی موضوعات و مسائل مطرح شده در آن ها،در میان آثار ادبی معاصر تا حدودی مجهول مانده و چنان که باید وشاید شناخته نشده است.

با مطالعه و بررسی دقیق بعضی از ویژگی های طنز پردازی و داستان نویسی در این آثار بر آن شدیم تا بررسی ساختار طنز در این آثار را موضوع رساله ی خود قرار داده و مباحث و ویژگی های برجسته ی این آثار را مطالعه و معرفی نماییم.

به خاطر تنوع و تعدد موضوعات مطرح شده در این آثار و طرح مسائل و رویدادهای آخرین سال های پیش ازانقلاب اسلامی که در تاریخ معاصر ایران از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند ،پرداختن به موضوعات این آثار هم از اهداف این پژوهش به شمار آمد.

همچنین به خاطر ساختار و شیوه های خاص داستان پردازی در این آثار و قابلیت انطباق ساختار داستان ها با مباحث و مقولات نوین و جهانی ادبیات ، بررسی ساختار روایی داستان ها هم در برنامه ی کار پژوهشی رساله ی حاضر قرار گرفت.

بنابراین و با توجه به این مقدمات باید گفت که موضوع مطالعه وبررسی شده در این پایان نامه می تواند دارای اهمیت فراوان در هریک از حوزه های فوق باشد.

همچنین باید گفت که شناساندن اهمیت ادبی این آثاربه مخاطبین ،پی بردن به شیوه های طنز نویسی و داستان پردازی در دوران نگارش این آثار ، شناخت دقیق وهمه جانبه ی مسائل اجتماعی،اقتصادی و فرهنگی زندگی مردم در آن دوران و شناساندن روش های داستان پردازی در این آثار و نشان دادن انطباق عناصر داستانی این آثار با مقولات مختلف ادبی عصر حاضر، از اهداف این پژوهش محسوب می شوند.

پرسش ها و فرضیات پژوهش:

در ابتدای کار پژوهش پس از بررسی کلی موضوع انتخاب شده،پرسش های زیر را مطرح نمودیم:

-ویژگی های ساختار زبانی این نوشته ها چیست؟

-آثار طنز ابوالقاسم حالت پیرامون چه موضوعات فکری،اجتماعی،اخلاقی و سیاسی است؟

-ساختار روایی داستان های طنز این آثار چگونه است؟

پس از مطالعه ی ضمنی و مختصر بخشی از آثار،فرضیه های زیر را مطرح نمودیم:

-آثار نثر ابوالقاسم حالت از نظر لغوی،ترکیبات،افعال و جمله بندی تابع نگاه طنزگرایانه ی او به امور گوناگون است و همین امر باعث پیدایش ساختار زبانی خاصی در آثار نثر او شده است.

-موضوعات متعدد اجتماعی،اقتصادی،اخلاقی و فرهنگی در طنزهای حالت قابل بررسی است.

-داستان های کوتاه این مجموعه ها از ساختار روایتی خاصی برخوردار است و زنجیره ی یکسانی را در روایات او می توان یافت.

و بنابرهمین پرسش ها و فرضیات،طرح و چارچوب کلی تحقیق را ترسیم نموده ودر فصل های جداگانه ای به بررسی هریک از پرسش ها و فرضیات فوق پرداختیم.

1-7) تعریف متغییرهای تحقیق.. 8

1-8) قلمروتحقیق.. 9

فصل دوم : ادبیات تحقیق.. 10

پیشگفتار 11

بخش اول: جو اخلاقی.. 13

2-1-1)مقدمه. 14

2-1-2)تعاریف مختلف اخلاق. 14

2-1-3)گستره قلمرو اخلاق در ادیان و فرهنگهای مختلف.. 15

2-1-4) ارزش های اخلاقی از نظر نسبی یا مطلق بودن. 16

2-1-5) اخلاق مدیریت از نظر امام علی(ع) 17

2-1-6) اخلاق مدیریت.. 18

2-1-7) اخلاق سازمانی.. 20

2-1-8) جو سازمانی.. 21

2-1-9)تعریف جو اخلاقی.. 22

2-1-10) اهمیت بررسی جو اخلاقی.. 23

2-1-11) ابعاد جو اخلاقی.. 24

2-1-12) عوامل موثر بر جو اخلاقی.. 26

2-1-14) جو اخلاقی و وظایف مدیران سازمانها 27

بخش دوم: رضایت شغلی.. 27

2-2-1 )تعاریف رضایت شغلی : 28

2-2-2)اهمیت رضایت شغلی: 29

2-2-3)رابطه رضایت و ترک خدمت.. 31

2-2 -4)تئوری دو عاملی هرزبرگ وعوامل رضایت شغلی.. 33

2-2 -5) عوامل تعیین کننده ابعاد رضایت شغلی: 35

2-2 -6)عوامل موثر بر رضایت شغلی.. 36

2-2 -7)دلایل نا رضایتی پرستاران. 37

2-2 -8) شیوه های ابراز نارضایی.. 38

2-2-9)دیدگاه منفی ( انتقاد به اهمیت رضایت شغلی ) 39

بخش سوم: تعهد سازمانى.. 39

2-3-1)مفهوم تعهد سازمانی.. 40

2-3-2)جایگاه تعهدسازمانی در علوم مختلف.. 42

2-3-3) اهمیت تعهد سازمانی.. 43

2-3-4) انواع تعهد سازمانی.. 44

2-3-5) مدل ها و ابعاد تعهد سازمانى.. 45

2-3-6) عوامل موثر بر تعهد سازمانی: 47

2-3-7)مشکلات مربوط به مفهوم تعهد. 50

2-3-8)مزایای تعهد سازمانی و معایب فقدان آن. 51

2-3-9) وظایف مدیران در قبال افزایش تعهد سازمانی.. 51

2-3-10) رابطه تعهد سازمانی با اخلاق و نیت ترک خدمت.. 52

بخش چهارم: نیت ترک خدمت.. 53

2-4-1) تعاریف ترک خدمت و نیت ترک خدمت.. 54

2-4-2)  اهمیت مقابله با ترک خدمت.. 55

2-4-3) رابطه نیت ترک خدمت با ترک خدمت.. 56

2-4-4) تفاوت ترک خدمت شغلی و سازمانی.. 57

2-4-5)  عوارض و هزینه های ناشی از ترک خدمت و نیت ترک خدمت.. 58

2-4-6) عوامل موثر بر پدیده ی ترک خدمت.. 59

2-4-7) وظایف مدیریت منابع انسانی در قبال ترک خدمت کارکنان. 62

بخش پنجم: پیشینه تحقیق.. 65

2-5-1) تحقیقات داخلی.. 66

2-5-2) تحقیقات خارجی.. 72

فصل سوم: روش اجرای تحقیق.. 73

3-1) مقدمه. 74

3 – 2 ) روش تحقیق.. 74

3 – 3 ) جامعه آماری.. 75

3 – 4 ) روش نمونه‌گیری و حجم نمونه. 75

3 – 5 ) روش ها و ابزار جمع آوری داده ها 77

3 – 6 ) روایی و پایایی ابزار تحقیق.. 79

3– 7) روش تجزیه و تحلیل داده ها 81

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده های تحقیق.. 83

4-1) مقدمه. 83

بخش اول: تجزیه و تحلیل توصیفی.. 84

4-2) توصیف متغیرهای جمعیت شناختی.. 85

4-3) توصیف متغیرهای اصلی تحقیق در جامعه مورد مطالعه. 91

بخش دوم: تجزیه و تحلیل استنباطی.. 93

4-5) بررسی همبستگی بین متغیر های تحقیق: 94

4-6) بررسی ارتباط خطی بین متغیر های تحقیق.. 95

4-7) بررسی رگرسیون چند گانه خطی بین متغیر های تحقیق.. 104

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات.. 110

5-1) مقدمه. 110

5-2) نتایج آمار توصیفی.. 111

5-2-1)توصیف محل کار و تعداد نمونه پرستاران. 111

5-2-2) توصیف سن پاسخ دهندگان. 111

5 -2-3)توصیف جنسیت پاسخ دهندگان. 111

5-2-4) توصیف تحصیلات پاسخ دهندگان. 111

5-2-5)توصیف وضعیت سابقه کار پاسخ دهندگان. 112

5-2-6) توصیف وضعیت استخدامی پاسخ دهندگان. 112

5-3) توصیف متغیرهای اصلی تحقیق.. 112

5-3-1)توصیف ادراک پرستاران از جو اخلاقی.. 112

5-3-2)توصیف رضایت شغلی  پرستاران. 113

5-3-3)توصیف تعهد سازمانی  پرستاران. 114

5-3-4)توصیف نیت ترک خدمت پرستاران. 114

5-4) نتایج آمار استنباطی.. 115

5-4-1) نتیجه آزمون فرضیه اول. 111

5-4-2) نتیجه آزمون فرضیه دوم. 112

5-4-3) نتیجه آزمون فرضیه سوم. 113

5-4-4) نتیجه آزمون فرضیه چهارم. 113

5-4-5) نتیجه آزمون فرضیه پنجم. 114

5-5 ) پیشنهادات حاصل از نتایج آزمون فرضیه ها 118

5-5-1) پیشنهاد با توجه به نتایج فرضیه اول. 118

5-5-2) پیشنهاد  با توجه به نتایج فرضیه دوم، 118

5-5-3) پیشنهاد با توجه به نتایج فرضیه سوم. 118

5-5-4) پیشنهاد با توجه به نتایج فرضیه چهارم. 119

5-5-5) پیشنهاد با توجه به نتایج فرضیه پنجم. 119

5-6) محدودیت های تحقیق.. 120

5-7) پیشنهادات برای تحقیقات آتی.. 121

چکیده

    جو اخلاقی بخشی از فرهنگ سازمانی و مجموعه ای ازادراکات مربوط به رفتار صحیح و روش های برخورد با مسائل اخلاقی  می باشد که می تواند پیش بینی کننده ی رفتارهای اخلاقی و غیر اخلاقی پرستاران باشد. به جهت اینکه جو اخلاقی تاثیر زیادی روی رفتار اخلاقی پرستاران می گذارد، دارای اهمیت زیادی است. پژوهش حاضر با هدف سنجش رابطه جو اخلاقی با نیت ترک خدمت از طریق رضایت شغلی و تعهد سازمانی در بین پرستاران انجام شده است. این پژوهش از لحاظ هدف،کاربردی و براساس روش تحقیق از نوع  توصیفی- همبستگی می باشد، که با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای متناسب در دسترس، تعداد 280 نفر از پرستاران بیمارستان های شهر رشت وابسته به دانشگاه علوم پزشکی گیلان به عنوان نمونه انتخاب شدند. داده ها به وسیله  ابزار پرسشنامه، جمع آوری گردیده و از طریق آزمون همبستگی و رگرسیون و با استفاده از نرم افزار آماری 21SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که بین جو اخلاقی با رضایت شغلی و تعهد سازمانی، رابطه مثبت و معنی دار، و با نیت ترک خدمت، رابطه منفی وجود دارد. هم چنین بین رضایت شغلی با تعهد سازمانی پرستاران، رابطه مثبت وجود دارد و نیز بین تعهد سازمانی و نیت ترک خدمت پرستاران رابطه ی منفی وجود دارد. از نتایج حاصله از یافته ها می توان دریافت که جو اخلاقی در سازمان منجر به رفتارهای اخلاقی می شود و مدیران سازمان می توانند با بهره گیری از راهکارهای عملیاتی ارائه شده در این پژوهش نسبت به ایجاد و بهبود جو اخلاقی در سازمان و کاهش تمایل به ترک خدمت کارکنان اقدام نمایند.

واژگان کلیدی: جو اخلاقی، نیت ترک خدمت، رضایت شغلی، تعهد سازمانی

1-1) مقدمه  
    بی شک بحث های اخلاقی از زمان پیدایش انسان آغاز شد؛ زیرا ما معتقدیم که حضرت آدم نه تنها فرزندانش را با دستورات اخلاقی آشنا ساخت بلکه خداوند از همان زمانی که او را آفرید، مسائل اخلاقی  را با اوامر و نواهی اش به او آموخت(حمیدی زاده و نکویی زاده،1389). اخلاق یعنی رعایت اصول معنوی و ارزش هایی که به رفتار شخص یا گروه حاکم است، مبنی بر اینکه درست چیست و نادرست کدام است(دفت،1389،ص 408). انجام درست کارها از عهده ی سازمان هایی بر می آید که مجهز به نظام اداری سالم باشند یکی از نمودهای سازمان سالم پایبندی کارکنان به اصول اخلاقی در محیط کار می باشد(Hilton, 2006, p46). امروزه خدمات بهداشتی و درمانی در هر جامعه ای زمینه ساز سلامت جسمی و روانی افراد و پیش نیاز توسعه پایدار است و برای رسیدن به این مهم نیازمند کارکنان ماهر و با دانش است(Alaei et al., 2012  ). به منظور کاهش هزینه ها و افزایش کیفیت خدمات، جذب مشتری، درمان و حفظ سلامت هر فرد در راستای پاسخگویی به نیازمندی های جامعه، در معرض تغییرات سریع و بنیادین است. این تغییرات در خدمات بهداشتی و درمانی ممکن است باعث افزایش تعداد و پیچیدگی سوالات اخلاقی در سازمان های درمانی شود. محیط های درمانی کنونی بر اهمیت درک پرستاران از محیط کاری، جو سازمانی، تصمیم گیری در مسائل اخلاقی و پیچیدگی های سوالات مطرح شده در زمینه اخلاقیات تاکید دارند(Ozturk, 2003). رفتارهای غیر اخلاقی منجر به پیامدهای منفی برای{سازمان}می شود؛ زیرا طرز نگرش و رفتارهای کارکنان، {پرستاران} ادراک مشتریان، {بیماران} از خدمات را تحت تاثیر قرار می دهد. کارکنان اخلاقی حس شدیدی  از صداقت و راستی را در انجام کارهایشان نشان داده و از روش های گمراه کننده و دروغین در ارضای نیازهای مشتری اجتناب می کنند. چنین افراد اخلاق مندی به ایجاد روابط مبتنی بر همکاری و صداقت کمک کرده، به حل مشکلات مربوط به فرصت طلبی کمک می کند & Hartline, 2005) Schwepker). پرستاران، به عنوان یکی از بزرگترین گروه های ارائه دهنده ی خدمات بهداشتی و درمانی مجبورند به معضلات و تعارضات اخلاقی بیشتر و پیچیده تری رسیدگی کنند که حرفه را در مقابل سازمان قرار می دهد. این تعارضات باعث احساس ناامیدی، خستگی، کاهش رضایت شغلی و افزایش قصد جا به جایی در بین پرستاران می شود(خزنی شایسته فرد، سعیدالذاکرین و چراغیان،1392).از پیامد های جو اخلاقی می توان  رضایت شغلی دانست که نشان می دهد افراد تا چه اندازه به شغل خود علاقه مند هستند .(Robbins and Judge, 2001) بسیاری از تحقیقات نشان می دهد که اخلاق در رضایت شغلی به صورت مثبت با هم در ارتباط هستند. یکی دیگر از نگرش های مثبت در سازمان تعهد سازمانی است زیرا کارکنان متعهد، اهداف و ارزش های سازمان را پذیرفته اند و تمام تلاش خود را برای تعالی آن سازمان به کار می برند از این رو جو اخلاقی باعث می شود که کارکنان به کار خود به دید مثبت نگاه کنند، مدت بیشتری را در سازمان بگذرانند و کمتر به فکر ترک خدمت باشند .بر اساس نظریه ی برابری، اگر پاداش یا تنبیه در محیط کار بر پایه ی عدل و انصاف باشد، کارکنان از شغل خود احساس رضایت خواهند کرد. اثر مستقیم جو اخلاقی بر تعهد سازمانی نیز گویای این ادعا است که نگرش و رفتار کارکنان سازمان ها حول محور مجموعه ای از عناصر ارزشی و ادراکی خاص قرار دارد و وقتی این ارزش ها اخلاقی گردند، باعث به وجود آمدن جو اخلاقی در سازمان می شوند و در نتیجه افزایش تعهد در سازمان، رضایت شغلی و کاهش در نیت ترک خدمت محتمل می گردد. به ویژه در سازمان های نظام سلامت، که رضایت و تعهد کارکنان کمتر مادی ومبتنی بر حقوق و دستمزد شکل می گیرد، جو اخلاقی تاثیر قوی تر و پایدارتری ایفا می کند، هر چند نباید از نگرش اسلامی در چهارچوب شکل گیری تعهد و رضایت، که ریشه در جو اخلاقی مورد تایید اسلام دارد، غافل شد(نادی و حاذقی، 1390). از آنجایی که پژوهشی درمورد رابطه جو اخلاقی با نیت ترک خدمت در سازمان های خدمات بهداشتی و درمانی صورت نگرفته است، لذا در این پژوهش به تبیین ضرورت شناخت جو اخلاقی بیمارستان و میزان درک آن توسط پرستاران و نقش آن در ایجاد جو مطلوب بیمارستانی وآثار آن بر نیت ترک خدمت پرستاران با توجه به عناصر رضایت شغلی و تعهد سازمانی پرداخته شده است تا مسئولان در تغییر، ارتقاء و اداره ی جو اخلاقی بیمارستان ها کمک نموده وآن امر به نوبه ی خود کاهش نیت ترک خدمت پرستاران را به دنبال داشته باشد؛ بنابراین در این فصل ابتدا به بیان مسئله مورد نظر این پژوهش پرداخته سپس ضرورت و اهمیت انجام آن  ذکر شده و  اهداف تحقیق، چارچوب نظری تحقیق، فرضیه های تحقیق بیان و متغییرهای تحقیق از دو بعد نظری و عملیاتی تعریف می شوند و در پایان، قلمرو تحقیق به لحاظ موضوعی، زمانی و مکانی مشخص می گردد.

 1-2) بیان مساله
   تقریبا در تمام کشورها عمده ترین بخش نیروی انسانی نظام بهداشتی را پرستاران تشکیل می دهند که خروج بالای پرستاران از این حرفه یک معضل جهانی است که هم در کشورهای توسعه یافته و هم در حال توسعه وجود دارد(Lu etal.,2005). در مطالعه لوتزن[1] و همکاران اکثر پرستاران (42/71 درصد) هر روز به فکر خروج از حرفه پرستاری بودند (آتش زاده، اشک تراب، یغمایی، علوی و مجد،1391).در انگلستان و اسکاتلند نیز یک سوم پرستاران و در آمریکا بیش از یک پنجم پرستاران تمایل به ترک حرفه پرستاری داشته اند ( Lu etal. 2005).درایران نیزطبق مطالعه آتش زاده و همکاران در میان پرستاران آی سی یو، میانگین قصد ترک خدمت در میان پرستاران زیاد بوده است. ترک خدمت و ترک حرفه موجب کاهش تعداد پرستاران وکاهش کیفیت مراقبت های پرستاری می شود و در نهایت خدمات سایر تخصص های گروه پزشکی و پیامد بیماران رانیز متاثر می سازد(آتش زاده و همکاران،1391). تاثیر کمبود نیروی پرستار سبب ایجاد هزینه های استخدامی، انتخاب و آموزش افراد شده، همچنین موجب حجم کاری اضافه تری برای کارکنان باقی مانده می شود که رضایتمندی آنها را کاهش می دهد و در نهایت نیز می تواند تاثیر منفی بر کیفیت مراقبت از بیماران داشته باشد (al.,2006  Hayes et).

    اسکوپکر[2] در سال 2001 در مقاله خود تحت عنوان”ارتباط جو اخلاقی بارضایت شغلی و تعهد سازمانی و نیت ترک خدمت در میان کارکنان فروش”، دریافت که جو اخلاقی سازمان به صورت غیر مستقیم بر نیت ترک خدمت کارکنان اثر دارد و باعث کاهش نیت ترک خدمت می شود ( Schwepker,2001). 

جو اخلاقی شامل الگوهایی است که  رفتار کارکنان را هدایت می کند و خصوصیات اخلاقی هر سازمان را نشان می دهد (نادی و حاذقی،1390). جو اخلاقی نوعی جو کاری است که منعکس کننده خط مشی ها، روش ها و سیاست های سازمانی و دارای نتایج اخلاقی می باشد(Martin&Cullen,2006). جو اخلاقی نشانگر درک افراد از سازمانشان است که بر نگرش و رفتار آنها تاثیر می گذارد (برهانی، جلالی، عباس زاده و حقدوست،1390). جو اخلاقی به علت تاثیرگذاری روی رفتار اخلاقی کارکنان دارای اهمیت است.جو اخلاقی یعنی فهمی فراگیر اعمال و رویه های معمول سازمانی که  مضمونی اخلاقی دارند و ضابطه هایی را بر رفتار قابل قبول پایه ریزی می کند (DeConinck,2011).  تسای و هانگ[3]، سی وشش نوع جو اخلاقی را بر اساس سه معیار(خودگرایی،خیر خواهی و ضوابط اخلاقی)و سطوح تجزیه و تحلیل(فردی،منطقه ای و جهانی)بود، توسعه دادند (Tsai&Huang,2008). 

  رضایت شغلی به نگرش کلی فرد درباره شغل اطلاق می شود و اینکه افراد تا چه اندازه به شغل خود علاقه مند هستند (نادی و حاذقی،1390).

   یکی دیگر از نگرش های مثبت در سازمان های اخلاقگرا، تعهد سازمانی است.کارکنان متعهد اهداف و ارزش های سازمانی را پذیرفته اند (Martin&Cullen,2006).

جو اخلاقی بالا به عنوان متغیر مستقل در افزایش رضایت شغلی و تعهد سازمانی(متغیرهای میانجی) نقش زیادی دارد و آنها نیز موجب کاهش ترک خدمت(متغیر وابسته)می گردند (Schwepker,2001).

  با تو جه به مطالب مطرح شده، میانگین قصد ترک خدمت در میان پرستاران در ایران و جهان  قابل توجه است که یکی از دلایل آن به جو اخلاقی سازمان برمی گردد، بیمارستان های شهر رشت نیز از این امر مستثنی نیستند. لذا با توجه به اهمیت موضوع، به بررسی ارتباط بین جو اخلاقی با رضایت شغلی، تعهد سازمانی ونیت ترک خدمت درمیان پرستاران بیمارستان های دولتی شهر رشت وابسته به دانشگاه علوم پزشکی گیلان، می پردازیم و به دنبال پاسخی برای این پرسشیم که:

آیا ارتباطی میان جو اخلاقی، رضایت شغلی تعهد سازمانی ونیت ترک خدمت درمیان پرستاران وجود دارد؟

1-3) ضرورت و اهمیت تحقیق
بیمارستان ها مهم ترین سازمان بهداشتی و پزشکی جوامع محسوب شده، متولی امور سلامت انسان ها می باشد (شاکری نیا،1391). در اکثر سازمان های مراقبت بهداشتی، پرستاران بزرگترین منابع بوده و نقش عمده ای را در کیفیت ارائه خدمات به عهده دارند، لذا رضایت و کارآیی آنان بطور معنی داری موفقیت سازمان را تحت تاثیر قرار می دهد و رسالت آنان ارائه خدمات بهداشتی، درمانی، توانبخشی در بالاترین سطح استاندارد جهت تامین، حفظ و ارتقای سلامت جامعه است. اکنون سراسر دنیا با بحران نیروی کار روبرو است که یکی از بارزترین مصادیق آن کمبود پرستار است. گسترش کمبود پرستار و خروج بالای پرستاران از این حرفه یک معضل جهانی است که هم در کشورهای توسعه یافته و هم در حال رشد وجود دارد(احمدی، مبارکی و عسکری نژاد،1391).کمبود نیروی پرستار، موجب بازماندن از دستیابی به اهداف جهانی نظام های بهداشتی و نارضایتی حرفه ای پرستاران خواهد شد. مسوولین سازمان های بهداشتی که زمان و منابع انسانی و مالی زیادی صرف استخدام پرستاران می کنند، باید توجه داشته باشند به همان اندازه نیز مهم و مقرون به صرفه است که تلاش های مشابهی را جهت جذب و حفظ کارکنان خود بکار بندند. (احمدی و همکاران،1391).کارکنانی که اندیشه ترک خدمت را در سر می پرورانند، نمی توانند افرادی پر ثمر در جهت نیل به اهداف سازمان باشند(ابراهیمی نژاد، ابراهیمی نژاد ویاری ناصریه،1388). با توجه به هزینه های مالی و انسانی ترک خدمت پرستاران در سازمان های بهداشتی و درمانی، پیش بینی آن قبل از وقوع به منظور جلو گیری از ترک خدمت پر هزینه و غیر ضروری، بسیار مهم به نظر می رسد. چرا که پژوهش ها نشان داده است که بین ترک خدمت پیش بینی شده و ترک خدمت واقعی پرستاران رابطه مستقیم برقرار می باشد( حریری، یغمایی، زاغری تفریشی و شاکری،1391). بررسی ها نشان می دهند، عدم رضایت شغلی یکی از عوامل موثر در ترک حرفه پرستاری است، یک سوم از پرستاران انگلستان و اسکاتلند و بیش از یک پنجم پرستاران آمریکا تمایل به ترک این حرفه داشته اند، در ایران نیز نتایج حاکی از آن بودکه تنها یک سوم پرستاران از شغل خود راضی هستند، محیط کار حمایتی به پرستاران جهت ارائه مراقبت شایسته، کمک کرده، رضایت شغلی را افزایش می دهد(احمدی و همکاران،1391). امروزه بیشتر افراد تقریبا نیمی از ساعات بیداری خود را را در محیط کارشان می گذرانند و بنابراین رضایت از کار و محیط کار بسیار مهم ضروری است در یک مطالعه مشخص گردید که ناهماهنگی بین اهداف شخص یعنی عدم تناسب بین شخص و سازمان، نارضایتی شغلی را به همراه دارد و باعث افزایش تمایل به ترک خدمت می شود؛ {چون} منابع انسانی سرمایه ارزشمند هر سازمان است، بنابراین لازم است مدیریت سازمان سرمایه انسانی را به درستی شناخته و استعداد های  نهفته او را پرورش داده و به نحو موثری آن را در پیشبرد هدف های سازمان بسیج کند(ابراهیمی نژاد، 1388). جو اخلاقی نیز باعث می شود که کارکنان نسبت به شغل خود دید مثبتی نشان دهند و مدت بیشتری را در سازمان بگذرانند و کمتر به فکر ترک خدمت باشند (نادی وحاذقی،1390). تحقیق دیگر هم نشان داد که هماهنگی اخلاقی منجر به پایین آمدن سطح معتمد سازمانی و افزایش خروج از سازمان می شود (احمدی و همکاران، 1391). اهمیت ایجاد جو اخلاقی مناسب در متون پرستاری مورد تائید قرار گرفته است در این راستا السون[4] اظهار می دارد جو اخلاقی، زمینه ای برای عملکرد حرفه ی پرستاری ایجاد می کند و بر برآیند مراقبت از بیماری و حتی خود پرستار تاثیر داشته و در ابقاء پرستاران در حرفه خویش نقش دارد(خزنی و همکاران،1392). و سایر شواهد نیز نشان می دهد که جو اخلاقی بر رضایت شغلی و تعهد سازمانی و قضاوت اخلاقی پرستاران، تاثیر دارد بنابراین ضرورت وجود جو اخلاقی مثبت در حرفه پرستاری اجتناب ناپذیر است و بسیاری از مدیران تصور می کنند که مهم ترین و شاید دلیل تداوم خدمت کارکنان مربوط به عوامل محیطی از قبیل نبودن فرصت های شغلی بهتر در دیگر سازمان های می باشد اما شایان توجه است که مجموعه ای از متغیر ها در تداوم خدمت و بقاء کارکنان موثر است وساده اندیش است اگر یک متغیر را به تنهایی بر ماندگاری یا ترک خدمت یک کارمند (پرستار) موثر بدانیم، هم چنین بدیهی است که چنانچه یکی از نیروهای کارآمد به دلیل عدم رضایت و یا عدم تحقیق اهداف خود، سازمان را ترک کند، جایگزینی آن نیرو باعث صرف وقت اداری، انرژی و هزینه می گردد، به علاوه با این جایگزینی ها، میزان بهره وری هم تقلیل پیدا می کند و از سوی دیگر حیثیت سایر پرسنل تضعیف می گردد و انگیزه های منفی آنای ایجاد می شود(ابطحی، 1382ص38). از آنجا که ترک خدمت  به سازمان لطمه وارد می کند و منجر به مختل شدن آن و نیز وضعیت نا مناسب درمان می شود، از این رو ضروری است با ایجاد و حفظ جو اخلاقی در حرفه و عملکرد پرستاران، و با توجه به روابط بین جو اخلاقی، رضایت شغلی و تعهد سازمانی با نیت ترک خدمت، تعهد و رضایت پرستاران را بهبود بخشیده و نیت ترک خدمت در آنان را کاهش دهیم.

1-4) اهداف تحقیق
    اهداف این تحقیق از نظرکاربردی در جامعه ی مورد نظر یعنی بیمارستان های دولتی شهر رشت وابسته به  دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گیلان شامل: بیمارستان های الزهرا(س)، پورسینا، ولایت، رازی، هفده شهریور، شفا، حشمت و امیر المومنین(ع) به شرح ذیل است:

سنجش میزان جو اخلاقی با تعدیل متغیرهای دمو گرافیک در پرستاران بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی گیلان در شهر رشت
سنجش میزان رضایت شغلی با تعدیل متغیرهای دمو گرافیک در پرستاران بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی گیلان در شهر رشت
سنجش میزان تعهد سازمانی با تعدیل متغیرهای دمو گرافیک در پرستاران بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی گیلان در شهر رشت
سنجش میزان نیت ترک خدمت با تعدیل متغیرهای دمو گرافیک در پرستاران بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی گیلان در شهر رشت
سنجش رابطه جو اخلاقی بر نیت ترک خدمت از طریق رضایت شغلی و تعهد سازمانی با تعدیل متغیرهای دمو گرافیک در پرستاران بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی گیلان در شهر رشت
1-5) چارچوب نظری تحقیق

فهرست
چکیده  1

فصل اول: کلیات   5

موضوع تحقیق: 7

پرسش تحقیق: 7

هدف تحقیق: 7

اهمیت تحقیق: 8

فرضیه: 9

روش تحقیق: 10

سه نکته مهمّ : 11

فصل دوّم: بررسی واژگان   19

الف) حقّ در لغت: 20

ب) حقّ در اصطلاح: 25

فلسفه: 25

کلام: 27

عرفان: 32

فصل سوّم: 39

معنای حقیقت از نظر ابن‌سینا 39

حقّ به معنای صدق   47

نظریه مطابقت   49

پیشینه بحث مطابقت   51

قضایای مختلف و ملاک صدق آن‌ها 53

علم از منظر ابن‌سینا 55

علم حضوری و حصولی   57

راه کسب علم حصولی از نظر ابن‌سینا 63

نفسِ عالمه انسان   67

عقل نظری و عقل عملی   73

خیال نزد ابن‌سینا 80

تصوّر و تصدیق   84

حقیقت، اخلاق و عدالت   87

ابن‌سینا و علم شهودی   98

فصل چهارم: 110

معنای حقیقت از نظر ابن‌عربی   110

مقدمه: 111

علم از منظر ابن‌عربی: 119

ملاک و میزان علم در عرفان ابن‌عربی   127

خیال از نظر ابن‌عربی   135

راه وصول به حقیقت نزد ابن‌عربی/ عقل، دل یا وحی   141

رابطه عقل و دل از نظر ابن‌عربی   143

وصول مستقیم معرفت شهودی به حقیقت 148
مصون بودن معرفت شهودی از شک، تردید، سهو و نسیان 150
وسعت بی پایان قلمرو شناخت عرفانی بر خلاف محدودیت شناخت عقلی 151
اهداف والا و نتایج ارزشمند معرفت عرفانی 152
حقیقت، تجلّی و انسان کامل   154

اصول تجلّی   163

1- نیاز تجلّی به وجه فاعلی و وجه قابلی   163

2- حقیقت، تجلّی و جمال  166

3- حقیقت، تجلّی و نزول  173

4- مرتبه الوهیت (واحدیت) و شروع تجلّی   180

5- تشکیک در مظاهر حقیقت   183

6- ارتباط میان دین و تجلّی حقیقت   184

7- ارتباط میان شکر، دعا و تجلّی حقیقت   189

فصل پنجم: نتیجه‌گیری   191

پی نوشت‌ها: 197

منابع   205

چکیده
 

موضوع: مقایسه نظریات ابن­سینا و ابن­عربی درباره حقیقت

در این رساله سعی شده تا سیر تحوّلی و تطوّری معنای حقیقت از ابن‌سینا تا ابن‌عربی بررسی شود و معلوم شود آنها در این موضوع چه اختلافات و چه اشتراکاتی دارند.

از آنجا که هدف اصلی تصوّف اسلامی کسب معرفت نسبت به ذات حقّ و وصول به آن است؛ ابن‌عربی با استدلالی کردن عرفان، آن را به مرحله جدیدی به نام عرفان نظری وارد کرد. از سوی دیگر در اندیشه و فلسفه اسلامی استدلالی‌ترین حکماء مسلمان (ابن‌سینا) رویکردی اشراقی و عارفانه نیز دیده شود. از این رو در تاریخ فلسفه اسلامی گفتگویی قابل فهم و عالمانه میان فیلسوف و عارف به وجود آمده است. این گفتگو تنها در بستر حکمت اسلامی به عنوان زمینه‌ای مشترک، میسّر شده است.

از جمله وجوه ارتباطی این دو حکیم این نکته است که ابن‌سینای پیروِ برهانِ عقلی، برای حقّ معانی وجودی قائل است[1] و عارفی چون ابن‌عربی نیز موضوع علم عرفان نظری را «وجود به معنای حقّ تعالی» قرار داده است. او در قوس صعود، اعتقاد را به عنوان وجهی از تجلّی حقّ در مظهر عالم روح انسان و عقل مطرح می‌نماید. از این‌رو تمامی اعتقادات تجلّی حقّ محسوب می‌شوند و ریشه در حقیقت مطلق دارند. وجوه وجودی و معرفتی حقّ به نوعی مایه برون رفت از مشکل ارتباط وجودی میان دانش و متعلّق آن دانست.

همچنین ابن‌سینا در کنار اعتقاد راسخ به علم حصولی (مبتنی بر صورت ذهنی) به علم حضوری قائل است. این درحالی است که اعتقاد به علم حضوری بدون اعتقاد به دریافت شهودی (بدون صورت ذهنی) ممکن نخواهد بود. ابن‌عربی نیز در مقام یک عارف راه اصلی معرفت را کشف و شهود می‌داند. در این رساله کشف و شهود عرفانی مساوق با علم حضوری در نظر گرفته نشده؛ بلکه تنها بی‌واسطگی موجود در هر دوی آنها به عنوان وجه مشابهت مد نظر بوده است.

در ضمن ابن‌سینا در برخی آثار فلسفی خود هم‌چون سلامان و ابسال، رساله الطیر، بخش‌های پایانی الإشارات و التنبیهات و … در رسیدن به وجه علمی حقّ علاوه بر علم حصولی، کشف عرفانی را پذیرفته، برای آن توجیه عقلانی ارائه داده و لذا می‌توان گفت به علم شهودی قائل شده است. در ضمن هرچند برخی عارفان طریق معرفت حصولی را بطور کامل ردّ کرده‌اند؛ ولی ابن‌عربی عقل نظری را در جای خود پذیرفته است. او در این باب طریق علم حصولی را ناکافی و غیر مطلق می‌داند. او مُبدِع عرفان نظری است و در برخی مواضع، همچون فص آدمی از کتاب فصوص، از نتایج براهین بوعلی (امکان و وجوب) نیز استفاده کرده است.

نکته دیگر آنکه از منظر عرفائی چون ابن‌عربی تنها علم شهودی شایسته است علم نامیده شود. در علم شهودی هیچ‌گاه دوگانگی میان عالم و معلوم وجود ندارد تا به دنبال ارتباط میان آنها باشیم. ابن‌سینا نیز در کتب و رسائل مختلفی در مورد کشف عارفان و علم حضوری سخن‌رانده است. پس می‌توان این سخن او را نیز به نوعی یکی از راه‌های دیگر برون رفت از فاصله موجود در دوگانگی میان معلوم بالذات و معلوم بالعرض (صورت ذهنی و متعلّق شناسایی) دانست.

نکته پایانی آنکه در فلسفه ابن‌سینا میان حقّ و عدالت ارتباط وجود دارد و در اندیشه محیی‌الدین موضوع تجلّیّات حقّ در افق انسان کامل (ولی عادل الهی) مورد اهتمام جدّی است.

واژگان کلیدی:  حقّ، حقیقت، صدق، مطابقت، تجلّی، علم حصولی و علم حضوری، عقل نظری و عقل عملی

عنوان                                                                                                                                                    صفحه

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………..1

تبیین موضوع ………………………………………………………………………………………………………..1
1-1 سؤال اصلی……………………………………………………………………………………………………6

1-2 سؤالات فرعی………………………………………………………………………………………………..6

فرضیه ها……………………………………………………………………………………………………………….6
ضرورت و اهداف تحقیق ……………………………………………………………………………………….6
پیشینه موضوع ……………………………………………………………………………………………………….7
4-1 پیشینه تاریخی موضوع ……………………………………………………………………………………7

4-2 پیشینه نگارشی موضوع …………………………………………………………………………………..9

4-2-1 پیشینه موضوع در اقتصاد متعارف ……………………………………………………………9

4-2-2 پیشینه موضوع در اقتصاد اسلامی……………………………………………………………12

روش تحقیق ……………………………………………………………………………………………………….15
سازمان دهی تحقیق ……………………………………………………………………………………………..15
فصل اول : کلیات

1-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………..19

1-2 مفهوم شناسی ………………………………………………………………………………….19

1-2-1 پول…………………………………………………………………………………………………………19

1-2-2 ارزش پول ………………………………………………………………………………………………19

1-2-3 تورم ………………………………………………………………………………………………………20

1-2-4 قدرت خرید ……………………………………………………………………………………………20

1-2-5 ضمان …………………………………………………………………………………………………….21

1-2-6 مسؤولیت ……………………………………………………………………………………………….21

1-2-7 احکام اولیه ……………………………………………………………………………………………..21

1-2-8 احکام ثانویه ……………………………………………………………………………………………22

1-2-9 احکام حکومتی ……………………………………………………………………………………….22

1-3 بررسی ماهیت و ویژگی‌های پول درعلم اقتصاد و علم حقوق…………………22

1-3-1 فلسفه پیدایش و  سیر تحولات پول ……………………………………………………………24

1-3-1-1 نظام مبادله پایاپای یا تهاتری …………………………………………………………………………………24

1-3-1-2 نظام پول کالایی ………………………………………………………………………………………………….25

1-3-1-3  نظام پول فلزی …………………………………………………………………………………………………..26

1-3-1-4 سکه های فلزی …………………………………………………………………………………………………..27

1-3-1-5 سکه‌های طلا و نقره …………………………………………………………………………………………….27

1-3-1-6 پول کاغذی جانشین …………………………………………………………………………………………….28

1-3-1-6-1 پول تمام عیار ………………………………………………………………………………………………………..28

1-3-1-6-2 پول کاغذی با تعهد ………………………………………………………………………………………………..29

1-3-1-6-3 پول کاغذی بدون تعهد ……………………………………………………………………………………………30

1-3-1-6-4   پول اعتباری بدهی …………………………………………………………………………………………………30

1-3-2 پشتوانه پول …………………………………………………………………………………………….31

1-3-2-1 پشتوانه پول در اقتصاد ………………………………………………………………………………………….32

1-3-2-2 پشتوانه پول در قانون پولی و بانکی کشور ………………………………………………………………34

1-3-3 تعریف پول …………………………………………………………………………………………….35

1-3-3-1 پول در لغت…………………………………………………………………………………………………………35

1-3-3-2 پول در اصطلاح فقهی ………………………………………………………………………………………….36

1-3-4 ماهیّت پول ……………………………………………………………………………………………..36

1-3-4-1 مالیّت پول ………………………………………………………………………………………………………….37

1-3-4-1-1 پول ( اسکناس و مسکوک ) مال است ………………………………………………………………………37

1-3-4-1-1-1با توجه به وظیفه « ذخیره ارزش بودن پول » …………………………………………………………………..38

1-3-4-1-1-2 باتوجه به تعریف پول ………………………………………………………………………………………………….38

1-3-4-1-1-3 با استفاده از تعریف مال ………………………………………………………………………………………………39

1-3-4-1-2 پول حواله و سند است ……………………………………………………………………………………………39

1-3-4-2 دیدگاه اقتصاددانان درباره ماهیت پول …………………………………………………………………….40

1-3-4-2-1 تعاریفی که به جنبه حقوقی و قانونی پول اشاره دارند …………………………………………………40

1-3-4-2-2 تعریف پول از طریق شناخت وظایف و کارکردها ………………………………………………………40

1-3-4-2-3 تعریف پول با کمک مصادیق آن ………………………………………………………………………………42

1-3-4-3 دیدگاه فقهاء و اندیشوران مسلمان در باره ماهیت پول ……………………………………………. 43

1-3-4-3-1 پول، بیان کننده قیمت است ……………………………………………………………………………………..43

1-3-4-3-2 پول چیزی است که از طرف قانون گذار به نحو قدرت خرید اعتبار مالیت شده است…………………………………………………………………………………………………………………………………………44

1-3-4-3-3 پول، ارزش مبادله‌ای محض اشیاءاست……………………………………………………………………….45

1-3-4-3-4 پول، شئی دارای ارزش مبادله‌ای عام است………………………………………………………………….45

1-3-4-4 دیدگاه عرف درباره ماهیت پول …………………………………………………………………………….46

1-3-5 ارزش پول ………………………………………………………………………………………………46

1-3-5-1 انواع ارزش پول ………………………………………………………………………………………………….46

1-3-5-1-1 ارزش اسمی ………………………………………………………………………………………………………….47

1-3-5-1-2 ارزش حقیقی …………………………………………………………………………………………………………47

1-3-5-1-3 ارزش داخلی پول …………………………………………………………………………………………………..47

1-3-5-1-4 ارزش خارجی پول………………………………………………………………………………………………….47

1-3-5-2 تغییر و کاهش ارزش پول………………………………………………………………………………………48

1-3-5-3 آثار کاهش ارزش پول…………………………………………………………………………………………. 49

1-3-5-3-1 ناهماهنگی تغییرات قیمت‌ها و درآمدها……………………………………………………………………. 49

1-3-5-3-2 تحمیل بار سنگین مخارج دولت بر دوش صاحبان درآمدهای ثابت ……………………………….49

1-3-5-3- 3 آسیب رسیدن به وظایف پول ………………………………………………………………………………….50

1-3-5-4 ضرورت حفظ ارزش پول …………………………………………………………………………………….50

1-3-5-5 علل تضعیف پول ملی ………………………………………………………………………………………….52

1-3-5-5-1 انتشار پول جدید توسط بانک مرکزی ……………………………………………………………………….52

1-3-5-5-2 انتشار پول برای  تأمین کسری بودجه ……………………………………………………………………….53

1-3-5-5-3 خلق پول توسط بانک ها …………………………………………………………………………………………54

نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………………….55

فصل دوم :اهمیت و ضرورت مدیریت پول و نقش بانک مرکزی در این امر

2-1 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………….60

2-2 اهمیت و ضرورت مدیریت پول ………………………………………………………..60

2-3 فلسفه پیدایش بانک مرکزی ………………………………………………………………61

2-4 بانک مرکزی در نظام های پولی غیر اسلامی ………………………………………..61

2-5 تأسیس و پیدایش بانک مرکزی در ایران ……………………………………………..62

2-6  وظایف و اهداف بانک مرکزی ………………………………………………………….63

2-6-1کنترل چاپ پول:  …………………………………………………………………………………………65

2-6-2 عملیات بازار باز: ………………………………………………………………………………………….65

2-7 نقش بانک مرکزی در کاهش یافتن ارزش پول و مهارآن………………………..66

2-7-1 نقش بانک مرکزی در کاهش دادن ارزش پول………………………………………………67

2-7-2 نقش بانک مرکزی در مهار کاهش ارزش پول ……………………………………………..67

2-8 نقش دولت در کاهش دادن ارزش پول و مهارآن…………………………………..67

2-8-1 نقش دولت در کاهش دادن ارزش پول………………………………………………………..67

2-8-1-1 کاهش دادن ارزش پول به منظور تأمین هزینه‌های دولت به جای مالیات …………………….68

2-8-1-2 کاهش دادن ارزش پول به منظور حمایت از اشتغال …………………………………………………68

2-8-1-3 کاهش دادن ارزش پول به منظور کاهش حقیقی بدهی‌های دولت ………………………………68

2-8-1-4 نقش درآمدهای نفتی دولت در کاهش ارزش پول …………………………………………………..68

2-8-2 نقش دولت در مهار کاهش ارزش پول…………………………………………………………69

2-9  منابع مالی دولت اسلامی …………………………………………………………………..70

2-10 بررسی فقهی عوامل کاهش ارزش پول توسط بانک مرکزی  ………………..72

2-10-1 بررسی فقهی استقراض دولت از بانک مرکزی …………………………………………..72

2-10-1 -1 آیه دین و نکات آن ………………………………………………………………………………………….73

2-10-1-2 حکم فقهی استقراض …………………………………………………………………………………………75

2-10-1-3حکم خرید و فروش اوراق قرضه بین دولت و بانک مرکزی ……………………………………75

2-10-1-4 ارکان قرض ………………………………………………………………………………………………………76

2-10-2 بررسی فقهی استقراض بانک‌ها از بانک مرکزی…………………………………………..78

2-10-3 بررسی فقهی خرید ارز حاصل از صادرات نفت و گاز توسط بانک مرکزی از دولت …………………………………………………………………………………………………………………….79

نتیجه گیری   …………………………………………………………………………………………………………..81

فصل سوم :بررسی ضمان و مسؤولیت مدنی دولت  و سازمان های دولتی

3-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………..84

3-2 مفهوم ضمانت و مسؤولیت………………………………………………………………. 84

3-2-1 ضمان …………………………………………………………………………………………………….84

3-2-1-1 ضمان در لغت …………………………………………………………………………………………………….84

3-2-1-2 ضمان در اصطلاح ……………………………………………………………………………………………….85

3-2-1-2-1 مفهوم ضمان در اصطلاح علم فقه …………………………………………….85

3-2-1-2-2 مفهوم ضمان در اصطلاح علم حقوق ………………………………………..86

3-2-2 مسؤولیت ……………………………………………………………………………………………….88

3-2-2-1 مسؤولیت در لغت ……………………………………………………………………………………………….88

3-2-2-2 مسؤولیت مدنی در اصطلاح علم حقوق …………………………………………………………………88

3-3 مبانی و منابع مسؤولیت مدنی …………………………………………………………….89

3-3-1 مبانی نظری مسؤولیت مدنی ……………………………………………………………………..90

3-3-1-1 نظریه تقصیر………………………………………………………………………………………………………..90

3-3-1-2 نظریه خطر …………………………………………………………………………………………………………91

3-3-2 مبانی فقهی مسؤولیت مدنی دولت ……………………………………………………………..92

3-3-2-1 قاعده لاضرر……………………………………………………………………………………………………… 93

3-3-2-1-1 مبنای شیخ انصاری………………………………………………………………………………………………….93

3-3-2-1-2 مبنای شیخ الشریعه …………………………………………………………………………………………………94

3-3-2-1-3 مبنای آخوند خراسانی …………………………………………………………………………………………….94

3-3-2-1-4 مبنای فاضل تونی و مرحوم نراقی………………………………………………………………………………94

3-3-2-1-5 مبنای شهید صدر…………………………………………………………………………………………………….95

3-3-2-1-6 مبنای حضرت امام خمینی………………………………………………………………………………………..95

3-3-3 مبانی قانونی مسؤولیت مدنی دولت و سازمان های دولتی …………………………….96

3-3-3-1 خسارت وارده توسط قضات ………………………………………………………………………………..97

3-3-3-2 خسارت وارده توسط کارمندان شهرداری ……………………………………………………………….97

3-4 انواع مسؤولیت ………………………………………………………………………………..98

3-4-1 مسؤولیت قراردادی ………………………………………………………………………………….98

3-4-2 مسؤولیت خارج از قرارداد (غیر قراردادی ) ………………………………………………..98

3-5 موجبات ضمان قهری در فقه و حقوق اسلامی …………………………………….98

3-5-1 ضمان ناشی از غصب و شبه آن …………………………………………………………………99

3-5-2 ضمان ناشی از استیفاء……………………………………………………………………………..100

3-5-3 ضمان ناشی از قاعده « اتلاف »…………………………………………………………………101

3-5-4 ضمان ناشی از  قاعده « تسبیب »………………………………………………………………103

3-6 مسؤولیت مدنی دولت …………………………………………………………………….104

نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………………..107

فصل چهارم : بررسی ضمانت بانک مرکزی

 4-1مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………109

4-2 بررسی ضمانت بانک مرکزی بر اساس مبانی نظری مسؤولیت مدنی………109

4-3 بررسی ضمانت بانک مرکزی بر اساس مبانی فقهی مسؤولیت مدنی……….110

4-3 -1 انواع احکام شرعی ………………………………………………………………………………..111

4-3-1-1 احکام اولی و احکام ثانوی …………………………………………………………………………………111

4-3-1-2 تفاوت میان حکم اولى و حکم ثانوى……………………………………………………………………111

4-3-1-3 تشخیص عناوین اوّلیه یا ثانویّه…………………………………………………………………………….112

4-3-1-4 حکم حکومتى…………………………………………………………………………………………………..113

4-3-2 بررسی ضمانت بانک مرکزی از منظر احکام اولی……………………………………….114

4-3-2-1 باتوجه به ضمان ناشی از غصب و شبه آن ……………………………………………………………116

4-3-2-2 قاعده «ضمان ید» ………………………………………………………………………………………………117

4-3-2-3  قاعده «عدم ضمان الامین الا بالتعدی و التفریط»  ………………………………………………….118

4-3-2-4 قاعده « اتلاف» …………………………………………………………………………………………………121

4-3-2-4-1 اشکال اول : …………………………………………………………………………………………………………122

4-3-2-4-2 اشکال دوم: ………………………………………………………………………………………………………….124

4-3-2-4-3 اشکال سوم: …………………………………………………………………………………………………………124

4-3-2-5 قاعده «تسبیب»…………………………………………………………………………………………………..127

4-3-2-6 قاعده« وفای به عقود» ………………………………………………………………………………………..127

4-3-2-7 قاعده «سلطنت»………………………………………………………………………………………………….128

4-3-2– 8 قاعده «احترام به مال مسلم»………………………………………………………………………………..131

4-3-2-9 قاعده «لاضرر»……………………………………………………………………………………………………132

4-3-2-9-1 مبنای مرحوم شریعت اصفهانی……………………………………………………………………………….132

4-3-2-9-2 مبنای مرحوم نراقی و فاضل تونی……………………………………………………………………………133

4-3-2-9-3 مبنای شهید صدر…………………………………………………………………………………………………..133

4-3-2-10 ضمان قراردادی ………………………………………………………………………………………………134

4-3-3 بررسی ضمانت بانک مرکزی از منظر احکام ثانویه …………………………………….134

4-3-3-1 قاعده « ضرورت و اضطرار »……………………………………………………………………………….136

4-3-3-2 قاعده« لا ضرر»………………………………………………………………………………………………….137

4-3-3-2-1 مبنای شیخ انصاری……………………………………………………………………………………138

4-3-3-2-2 مبنای آخوند خراسانی……………………………………………………………………………….139

4-3-3-2-3 مبنای فاضل تونی و مرحوم نراقی……………………………………………………………….140

4-3-4 بررسی ضمانت بانک مرکزی از منظر احکام حکومتی ………………………………..140

4-4بررسی ضمان بانک مرکزی با توجه به قوانین حقوقی……………………………144

نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………….146

نتایج تحقیق، حوزه های خالی و ارائه راه‌کارهای سیاستی نتایج…………………………………………………………………………………………….147

پیشنهادها ……………………………………………………………………………………..152

منابع و مآخذ

منابع فارسی ……………………………………………………………………………………………..158

منابع عربی ……………………………………………………………………………………………….161

مقالات…………………………………………………………………………………………………….165

منابع لاتین……………………………………………………………………………………………………167

مقدمه

موضوع اصلی این پایان نامه، ‌ضمان بانک مرکزی در رابطه با کاهش دادن ارزش پول ملی می‌باشد. قبل از پرداختن به موضوع پایان نامه لازم است ابتدا مسأله کاهش ارزش پول و ضمان بانک مرکزی تبیین و روشن گردد. همچنین ضرورت از انجام این پژوهش و اهداف نگارش آن بیان شود و پیشینه موضوع، مورد بحث و بررسی قرار گیرد. بنابر این، در این مقدمه نکاتی در جهت تعریف موضوع، روش علمی اتخاذ شده و اهداف کلی و … نوشته شده است تا محدوده انتظار لازم از این نوشتار آشکار گردد.

1- تبیین موضوع

سالیان متمادی است که اقتصاد ایران و کشورهای در حال توسعه، دچار تورم، فقر و بیکاری است که حکایت از بیماری اقتصاد این کشورها دارد؛ زیرا به رغم دسترسی به منابع عظیم مالی ناشی از صادرات نفت وگاز؛ باز هم این مشکلات دست به گریبان آنهاست. اقتصاددانان اعتراف دارند که این معضلات علایم و عوارض بیماری عمیق و مزمنی هستند که به جای تشخیص و درمان آن با شیوه‌ای علمی، فقط به تزریق مسکنها اکتفا شده است، غافل از این که این مسکنها، گرچه ممکن است درکوتاه مدت از شدت درد بکاهد؛ اما در نهایت درمان بیماری را پیچیدهتر و سختتر میکند . مسؤولان کشور به جای مبارزه با عوامل ایجاد کننده و تداوم بخش فقر، بیشتر در فکر اعطای یارانه به گروههای کم درآمد یا بهتر بگوییم به فکر اعطای یارانه به تمامی گروههای درآمدی برآمدهاند و به جای پرداختن به ریشههای تورم، به کنترل اداری آن روی آوردند. امروزه اقتصاددانان ایران بر این رأی هستند که ریشه خیلی از معضلات اقتصادی ایران به رفتار اقتصادی دولت به ویژه در شیوه تأمین مالی بودجه و کسری آن برمیگردد. تجارب و شواهد نشان میدهد که سیاست کسری بودجه به عنوان یکی از رویههای سیاست مالی در ایران به طور مداوم استفاده شده است.

مسأله مهم در این رابطه چگونگی تأمین کسری بودجه میباشد که در بعضی از سالها بیش از 90 درصد آن از طریق استقراض از بانک مرکزی تأمین شده است که تأثیر انبساطی قابل ملاحظهای بر تقاضای کل و سطح عمومی قیمتها بر جای گذاشته است. به عنوان نمونه در فاصله سالهای 1384 تا 1390 حجم نقدینگی در کشور از 92 تریلیون تومان به 350 تریلیون تومان افزایش یافته است؛ یعنی280 درصد افزایش داشته است (8/3برابر). در عین حال معضل کمبود نقدینگی در میان فعالان اقتصادی همچنان وجود دارد. این در حالی است که رشد اقتصادی در این مدت کمتر از 92 درصد بوده است (92/1برابر).

 وقتی دولت برای تأمین مخارج و کسری بودجه خود پول جدید چاپ و منتشر میکند، سود کسب میکند؛ زیرا هزینه انتشار پول جدید خیلی کمتر از ارزش اسمی آن است. سود ناشی از انتشار پول جدید «حقالضرب» نامیده میشود. افزایش میزان حجم پول مازاد بر رشد اقتصادی وسیلهای است تا دولت بتواند از این طریق منابع بخش خصوصی را به خود اختصاص دهد؛ زیرا پولهای منتشرشده تقاضای کل را افزایش داده، موجب تورم میشود. تورم با انتقال قدرت خرید پول مردم به دولت همچون مالیات  عمل میکند. اقتصاددانان این پدیده سلب مالکیت از ملت و انتقال آن به دولت را « مالیات تورمی » مینامند.  مالیاتی که بدون مجوز قانونی و به صرف استفاده از سازوکار تورمی بر ملت تحمیل میشود. مالیات تورمی از این جهت که به چشم نمیآید «  مالیات پنهان » نامیده میشود.

نتیجه تحقیقات محققین نشان میدهد مالیات تورمی آثار منفی زیادی از خود بر جای میگذارد که گوشهای از آن عبارتند از: بیثباتی اقتصادی، کاهش ارزش حقیقی بدهیهای دولت به ملت، گسترش بیعدالتی، بدتر شدن وضعیت فقر وتوزیع درآمد، عدم شفافیت رابطه دولت و ملت، کاهش ارزش واقعی مخارج دولت در دوره بعد، ایجاد دور بسته کسری بودجه، جانشینی مخارج مصرفی دولت با مخارج مصرفی بخش خصوصی، کاهش سرمایهگذاری به دلیل کاهش سطح دسترسی بخش خصوصی به اعتبارات، فرار سرمایه از کشور، کاهش اعتماد ملت به پول ملی؛ انتقال درآمد از ملت به اقلیت اولین دریافت کننده نقدینگی، ایجاد رانت برای بعضیها، انتقال بخشی از قدرت خرید طلبکاران به بدهکاران، به هم خوردن ساختار قیمتهای نسبی، تخصیص غیر بهینه منابع، تشدید فرایند تورمی، افزایش ماندههای سفتهبازی، افزایش مخاطرات تصمیمگیریهای اقتصادی، ایجاد نابسامانی در روابط بازرگانی خارجی، کاهش ارزش خارجی پول، افزایش طول عمر اجرای طرحهای عمرانی، کاهش بهرهوری، ایجاد نابسامانی در بازار سرمایه، افزایش تعداد دفعات تبدیل داراییها به پول، افزایش تعداد دفعات تغییر قیمتها ودستمزدهای اسمی، اختلال در نظام مالیاتی، تغییر جذابیت انواع مختلف سرمایهگذاری، اختلال در محاسبات مردم در امر پسانداز برای دوره بازنشستگی وخریدهای رهنی وسرمایهگذاریهای بلند مدت و دهها پیامد منفی دیگر.

این در حالی است که در کشورهای پیشرفته کسری بودجه نباید تورم‌زا باشد؛ حتی تورمهای خفیف نیز تجاوز به حقوق شهروندان شناخته شده و ناقض آزادیهای فردی و تعدی به حقوق مالکیت مردم اعلام شده است. در جوامع مدنی پیشرفته تعدی به حقوق مردم از طریق ایجاد تورم که قدرت خرید مردم را به دولت انتقال می دهد، مجاز نیست. وجود 15 درصد تورم؛ یعنی مصادره 15 درصد از قدرت خرید مردم و سپردههای آنها در نظام بانکی کشور به نفع دولت؛ که این اقدام دولت از وجاهت قانونی برخوردار نیست.

در کشورهای عضو اتحادیه اروپا رقم کسری بودجه مجاز برای دولتها 3 درصد تولید ناخالص ملی هر کشور تعیین شده است وآن را شرط اصلی پیوستن به حوزه یورو قلمداد کردند و استقرار وحدت اقتصادی و پولی اروپا را وظیفهای دائم تلقی کردند که هدف آن، رشد بدون تورم و بی‌زیان برای محیط زیست اقتصادی است.

بر اساس اساسنامه اتحادیه اروپا؛ حق اولویت دراعمال سیاست پولی و ارزی، با هدف ثبات ارزش پول است و تأمین مالی کسریهای بودجه از طریق نظام بانک مرکزی اروپا تقریباً ممنوع است و کشورهای عضو موظفند از کسری غیر متعارف بودجههای خود اجتناب کنند. کمیسیون اتحادیه اروپا موظف است، وضعیت بودجهها و میزان بدهکاریهای بخش عمومی را تحت مراقبت قرار دهد. در مرحله نهایی در این اتحادیه، توافق کردند که دولتهای عضو باید ثبات مداوم قیمتها و نرخ تورمی را که مجاز اعلام گردیده است، رعایت کنند و این نرخ تورم نباید از 5/1 درصد بیشتر باشد و کشورهای عضو در زمان سنجش سطح قیمتها و تورم، نباید دارای کسری بودجه غیر متعارف باشند.

این در حالی است که در کشور ما نیز در قانون پولی و بانکی، هدف از تأسیس بانک مرکزی ایران، حفظ ارزش پول و موازنه پرداخت ها و تسهیل در مبادلات و کمک به رشد اقتصادی کشور شمرده شده است. اما با این وجود،  سیاست کسری بودجه سالیان متمادی است که در حال اعمال است. آمارها نشان میدهند ازسال 1345 به تدریج سهم سایر منابع تأمین اعتبار که بیانگر کسری بودجه دولت است، در کل منابع مورد استفاده دولت افزایش یافته است و در سال 1348 به 16درصد رسید. در فاصله سالهای 1357تا1359 استفاده ازمنابع بانک مرکزی به شدت افزایش یافته و در سال 1359 به 45 درصد و در سالهای 65 و67 حدوداً به 47 درصد رسید. این روند پیوسته ادامه داشته و در دهه هشتاد نیز تراز عملیاتی بودجه عمومی دولت پیوسته با کسری مواجه بوده است. همانطوری که در جدول(الف) مشاهده می شود، بررسی ارقام عملکرد بودجه طی سالهای 1389-1381 نشان میدهد کسری تراز عملیاتی بودجه عمومی دولت از7/86188 میلیارد ریال در سال 1381به 5/275053 میلیارد ریال در سال 1389 افزایش یافته؛ یعنی 2/3  برابر شده است. همینطور تراز عملیاتی و سرمایهای نیز پیوسته با کسری مواجه بوده و از 6/20299 میلیارد ریال در سال 1381به 3/77118  میلیارد ریال در 1389 افزایش یافته است؛ یعنی 8/3  برابر شد. کسریهای مذکور عمدتاً از طریق برداشت از حساب ذخیره ارزی و بعضاً از طریق واگذاری شرکتهای دولتی تأمین گردیده است. به عنوان نمونه در سال 1382 درآمد ریالی حاصل از فروش نفت خام 3/25 درصد رشد داشته و معادل ریالی 4/15 میلیارد دلار درآمد نفت به حساب خزانه واریز شد که حکایت از ارتباط بودجه با متغیرهای پولی دارد. به این گونه که کسری بودجه پیوسته به بانک مرکزی منتقل شده و به ایجاد پول جدید انجامیده است. با نگاهی به ارقام کسری بودجه، پول پایه و نقدینگی میتوان دریافت که پیوسته این دو امر با هم انطباق داشتهاند. بیشتر بررسیها از پولی بودن پدیده تورم در ایران حکایت دارند. مفهوم آن این است که به میزان تورم قدرت خرید از مردم به دولت انتقال مییابد.

با بررسی نکات فوق و با توجه به اینکه منابع مالی دولت با استناد به منابع دینی و فقه اسلامی خمس و زکات است و در صورت عدم کفایت آن طبق حکم حکومتی گرفتن مالیات از اشخاص حقیقی و حقوقی است، سؤالهای زیادی مطرح میشود و نیاز است تا از منظر فقه و حقوق اسلامی مورد بررسی قرار گیرند.

1-1 سؤال اصلی

سؤال اصلی که در این پایان نامه مورد پیگیری قرار می‌گیرد این است که:

ضمانت بانک مرکزی در کاهش دادن ارزش پول با توجه به مبانی فقهی و قوانین حقوقی چگونه می‌باشد؟

1-2 سؤالات فرعی

سؤالاتی که در این پایان نامه، پس از بررسی مبانی نظری و پیشینه مطالعات انجام شده پیرامون ضمانت بانک مرکزی در کاهش ارزش پول و مالیات تورمی مطرح میشود ، این است که:

آیا انتشار اسکناس به عنوان منبع در آمد دولت، شرعی است یا خیر؟
آیا بانک مرکزی، از منظر فقه و حقوق اسلامی در تأمین مالی کسری بودجه دولت، از طریق انتشار پول جدید، که باعث انتقال قدرت خرید از ملت به دولت می شود، ضامن هست یا خیر؟
3.آیا با اذن ولی فقیه و با استناد به احکام حکومتی در موارد ضرورت می‌توان از انتشار اسکناس برای تأمین کسری بودجه استفاده کرد یا خیر؟

2- فرضیه ها

صیانت از ارزش پول ملی از وظایف بانک مرکزی و دولت اسلامی است و انتشار اسکناس نمی‌تواند به عنوان یکی از ابزار های در آمدی دولت عمل کند.
اختیارات بانک مرکزی در کاهش ارزش پول با هر انگیزه و هدفی بسیار محدود بوده و در تأمین مالی کسری بودجه دولت نمی توان از این ابزار استفاده کرد. از این رو، ضمانت و مسؤولیت خسارات ناشی از آن، متوجه کسانی است که بدون وجود اختیارات شرعی و قانونی، چنین تصمیماتی میگیرند.
براساس احکام اولیه اسلام نمیتوان به طور دستوری به تغییر ارزش پول اقدام کرد و کاهش ارزش پول ملی و انتقال قدرت خرید از ملت به دولت به حکم حکومتی ولی فقیه زمان نیاز دارد و در شرایط خاصی امکان پذیر است .
3-  ضرورت و اهداف تحقیق

یکی از نعمت هایی که خداوند بر بشر ارزانی داشته، استعداد خلق و ابتکار پول است که امروزه بخش عظیمی از اقتصاد و تجارت جهان را به خود اختصاص داده است. این نعمت همانند سایر نعمت های بیکران پروردگار، هم قابل استفاده‌ی مشروع و مفید است؛ و هم قابل استفاده‌ی نامشروع و فساد انگیز. امروزه پول و بانک، اساس زندگی ملت ها و کشور‌ها را تشکیل و نقش بسیار حساسی در پیشرفت یا سقوط ملت‌ها ایفا کرده و می‌کند، پول و بانک در عصر حاضر و در سطح ملی و بین المللی بسیار حساس و ظریف بوده و نیازمند تدبیر و سیاست گذاری و هدایت مدبرانه است. هر چقدر بانک‌های مرکزی و دولت‌ها در این زمینه هوشیار‌تر بوده و بهتر عمل کنند، موفق‌تر خواهند بود. تنظیم و اجرای صحیح سیاست‌های پولی و اعتباری، و تنظیم عرضه و تقاضای پول و حفظ ارزش پول، از عوامل موثر در موفقیت و رشد و توسعه ملت‌ها خواهد بود. از این رو ضرورت دارد تا ماهیت و نقش پول به خوبی بررسی فقهی و حقوقی شود.

دولت اسلامی از آنجایی که اقامه کننده احکام و حدود الهی است،  اهداف مقدسی دارد؛ ولی این مجوز این امر نمیشود که برای رسیدن به این اهداف هر چند به خیر و صلاح مردم باشد، از ابزارها و روشهای ناصحیح برای رسیدن به آنها استفاده نماید ؛ زیرا در اسلام هدف وسیله را توجیه نمیکند؛ حتی اگر هدف مقدس باشد. در اسلام همانطور که هدف باید مقدس باشد، روشها و ابزارهایی که برای رسیدن به این هدف مقدس استخدام میشود نیز باید مقدس باشد. هدف از انجام این تحقیق بررسی فقهی و حقوقی ضمانت بانک مرکزی در رابطه با کاهش دادن اختیاری ارزش پول ملی است.

4- پیشینه موضوع

از آنجایی که هر تحقیقی بر پایه‌ها و ارکان و نتایج مطالعات و تحقیقات گذشتگان استوار است؛ لازم است قبل از شروع بحث اصلی، پیشینه تاریخی و همچنین پیشینه نگارشی ضمانت بانک مرکزی در کاهش ارزش پول مورد بحث و بررسی قرار گیرد :

4-1 پیشینه تاریخی موضوع

در ابتدا، معاملات انسان‌ها، به صورت پایاپای یا کالا به کالا بوده است، اما به دلیل معایبی که داشت بشر به سمت انتخاب کالاهایی به عنوان وسیله مبادله و معیار سنجش ارزش معاملات روی آورد که می توان آن‌ها را به عنوان اولین پول‌ها به شمار آورد. رفته رفته به منظور کاهش هزینه ها و تسهیل معاملات، پول‌ها پیشرفته‌تر شدند تا به پول تحریری و پول الکترونیکی امروزی رسیدند که صرفاً اعتبار است و حتی کاغذ پول‌های کاغذی را هم ندارد. در حقیقت پیدایش پول به عنوان معیار سنجش ارزش و وسیله دادوستد به موازات گسترش مبادلات میان جوامع، صورت گرفته است، و احتیاجات متعدد انسان و عدم توانایی وی در تأمین آن‌ها موجب پیدایش این پدیده مهم در تاریخ اقتصاد شده است.

تحولات پدید آمده در عرصه اقتصاد و ماهیت پول، باعث شده تا ارزش پول، سیر نزولی را در پیش گیرد. به عنوان مثال بعد از ورود پول‌های کاغذی و تحریری به میدان معاملات، سیر نزولی ارزش پول شدت بیشتری گرفته و در قراردادهای بلند مدت ارزش پول به نحو چشمگیری کاهش می‌یابد. به گفته ارنست ماندل، برخی نوشته‌های تاریخی، تورم‌های خیلی شدیدی را از دوران پول فلزی از قرن‌های خیلی پیش حتی قبل از میلاد، ذکر کرده‌اند.

اما پیشینه تاریخی موضوع مورد بحث به زمان کاهش ارزش پول و همچنین پیدایش بانک مرکزی و استقراض دولت از این بانک و در نتیجه کاهش ارزش پول و تحمیل مالیات تورمی توسط این ارگان دولتی، برمی‌گردد. در تاریخ ایران بانک مرکزی در سال 1339 تاسیس شده و از این تاریخ ضمان بانک مرکزی و عملکرد این سازمان در انتشار پول و کاهش ارزش آن، مورد بررسی قرار می‌گیرد. همانگونه که قبلاً اشاره شد، آمارها نشان میدهند که از سال 1345 به تدریج سهم سایر منابع تأمین اعتبار که بیانگر کسری بودجه دولت است، در کل منابع مورد استفاده دولت افزایش یافته و در سال 1348به 16درصد رسیده است. در فاصله سالهای 1357تا1359 استفاده از منابع بانک مرکزی به شدت افزایش یافته و در سال 1359 به 45 درصد و در سالهای 65 و 67 حدوداً به 47 درصد رسیده است. این روند پیوسته ادامه داشته و در دهه هشتاد نیز تراز عملیاتی بودجه عمومی دولت پیوسته با کسری مواجه بوده است. بررسی ارقام عملکرد بودجه طی سالهای 1389-1381 نشان میدهد کسری تراز عملیاتی بودجه عمومی دولت از7/86188 میلیارد ریال در سال 1381به 5/275053 میلیارد ریال در سال 1389 افزایش یافت؛ یعنی 2/3  برابر شد. همینطور تراز عملیاتی وسرمایهای نیز پیوسته با کسری مواجه بود و از 6/20299 میلیارد ریال در سال 1381به 3/77118  میلیارد ریال در 1389 افزایش یافت؛ یعنی 8/3 برابر شد. کسریهای مذکور عمدتاً از طریق برداشت از حساب ذخیره ارزی و بعضاً از طریق واگذاری شرکتهای دولتی تأمین گردیده است. به عنوان نمونه در سال 1382 درآمد ریالی حاصل از فروش نفت خام 3/25 درصد رشد داشته و معادل ریالی 4/15 میلیارد دلار درآمد نفت به حساب خزانه واریز شد که حکایت از ارتباط بودجه با متغیرهای پولی دارد. به این گونه که کسری بودجه پیوسته به بانک مرکزی منتقل شده و به ایجاد پول جدید انجامیده است. از آن جایی که آمار ها از سال 45 در دسترس است و اسناد با ذکر تاریخ در دسترس می باشند، از همین زمان است که می توان ضمان بانک مرکزی در کاهش ارزش پول از طریق انتشار اسکناس را مورد بررسی قرار داد. و پیشینه تاریخی مورد بحث از شروع کاهش ارزش پول با اعمال سیاست‌های نامناسب بانک مرکزی بر می‌گردد.

4-2 پیشینه نگارشی موضوع

به صراحت می‌توان بیان داشت که تا کنون هیچ پژوهشگری به صورت مستقیم به موضوع ضمانت بانک مرکزی در کاهش دادن ارزش پول نپرداخته است. اما تحقیقاتی چند پیرامون این مسأله و تا حدودی مرتبط با آن صورت گرفته است که به طور کلی در2 عنوان، مورد بررسی قرار می‌گیرد:

4-2-1 پیشینه موضوع در اقتصاد متعارف

در اقتصاد متعارف پیرامون تحمیل مالیات تورمی توسط دولت بر ملت، تحقیقات فراوان و گسترده‌ای صورت گرفته است که در اینجا به بعضی از آن ها اشاره می شود.

لسلی در فصل اول کتابش به «حقالضرب و مالیات تورمی» میپردازد. وی ابتدا حالتی را در نظر میگیرد که نرخ تورم صفر باشد و اقتصاد با افزایش رشد محصول حقیقی مواجه است که موجب افزایش تقاضا برای پول میشود، چون حجم پول را ثابت در نظر گرفته، قیمتها شروع به کاهش نموده و دولت میتواند برای این که قیمتها ثابت باقی بمانند و کاهش نیابند، حجم پول را افزایش دهد تا هماهنگی میان حجم نقدینگی و رشد محصول حقیقی حفظ شود. به این میزان افزایش حجم پول «حقالضرب» میگویند. و به این دلیل که موجب کاهش مصرف ملت میشود از آن به «مالیات» نیز تعبیر میشود. چون پس‌اندازی از ملت به دولت انتقال مییابد. وی اثبات میکند که اگر رشد محصول وجود نداشته باشد، میزان حقالضرب برابر صفر خواهد بود؛ چرا که دولت در این صورت دست به انتشار اسکناس نمی زند.
وی سپس حالت دوم را در نظر میگیرد که نرخ تورم مثبت و نرخ رشد محصول حقیقی ثابت است؛ لذا هیچگونه حقالضربی نمیتواند از این منبع به دست آورد، چرا که انتشار

سهم لختی مزرعه بادی ، همانطوری که توسط سیستم قدرت تجربه می‌شود، در زمانی که توربین‌های بادی پشتیبانی موقّت  توان اکتیوِ اضافی معادل با  با تخلیه انرژی جنبشی موجود در جرم چرخان توربین را فراهم می‌کنند، توسط رابطه3-12 بیان می‌شود:

(3-12)
 
که در آن:

(3-13)
 
برای یک تغییر بار پله ای  و ضریب نفوذ مشخّصی از تولید بادی ، لختی توربین‌های بادی موقّتاً به لختی شبکه اضافه شود. به عبارت دیگر با تحویل توان اضافی، علاوه بر توان حالت ماندگار تحویلی توربین‌های بادی به کنترلر مبدل پاور الکترونیک، با جذب انرژی ذخیره شده در قسمت چرخان توربین‌ها لختی شبکه نیز به نسبت افزایش می‌یابد.
سهم لختی توربین بادی ، بر اساس مدل تاخیری توربین- گاورنر که در [35] [57] بیان شده، بدست آمده است. ثابت لختی  مجدّداً می‌تواند برای ضریب نفوذ مشخّصی از تولید بادی و همچنین سطح مشخّصی از پشتیبانی موقّت توان اکتیو محاسبه شده و برای اصلاح ثابت لختی معادل سیستم، در معادله 3-10 وارد شود.
مجموع تاخیر زمانی  که در معادله 3-12 عنوان شد، بر اساس مدلی است که در [57] بیان شده است.  زمانی است که در آن بیشترین تغییر فرکانس پس از بروز اغتشاشی در بار پدید می‌آید. این تاخیر متشکّل است از ثابت زمانی گاورنر ، ثابت زمانی ناشی ازحرکت دریچه شیر بخار  و همچنین تأخیر ناشی از پاسخ توربین .

(3-14)
 
از اینرو، مجموع تاخیر زمانی ، برای هر واحد تولیدی منحصر به فرد می‌باشد. برای نیروگاه‌های حرارتی می‌توان تأخیر زمانی را به صورتی که در ادامه می‌آید، نتیجه گرفت:

تأخیر زمانی مرتبط با گاورنر:
تأخیر زمانی ناشی از حرکت دریچه شیر بخار :
برای توربین بخار باز گرم کن:
 
تأخیر ناشی از پاسخ توربین :
برای تورین بخار باز گرم کن [35] :
 
همانطور که عنوان شد، قابلیّت تنظیم فرکانس بر اساس رابطه 3-8 برای ضرایب نفوذ مختلف باد و شدّت باد، تغییر می‌کند. تغییر در لختی سیستم در ازای ضرایب مختلف نفوذ تولید بادی، متناسب با نقشی که تولید بادی در کنترل فرکانس شبکه می پذیرد، متفاوت است. تغییر لختی سیستم وقتی تولید بادی در کنترل فرکانس شرکت نمی‌کند مطابق رابطه 3-10 و وقتی در آن شرکت دارد برابر رابطه 3-11 تعیین می‌شود. با حضور تولید بادی DFIG بدون آنکه مدل جامع  DFIGدر آن وارد شود، مقادیر تخمینی تنظیم فرکانس و ثابت لختی شبکه در مدل خطی سیستم دوناحیه ای قدرت نشان داده شده در شکل 1-8 تغییر کرده و تاثیرات حضور سیستم کنترلی در آن در نظر گرفته می‌شود. جدول 3-1 مقادیر تخمینی تنظیم دروپ و لختی سیستم قدرت در حضور تولید بادی DFIG برای افزایش توان اکتیو معادل 0.05 توان مبنای مزرعه بادی در حضور ضرایب نفوذ متفاوت تولید بادی را نشان می‌دهد.

در حضور قابلیت پشتیبانی فرکانس
 
بدون پشتیبانی فرکانسی
 
شاخص
30%
20%
10%
 
30%
20%
10%
0%
ضریب نفوذ
 
 
 
 
 
 
 
 
پارامتر
0.0714
0.0625
0.055
 
0.0714
0.0625
0.055
0.05
 
4.2185
4.5061
4.7654
 
3.5
4
4.5
5
 
جدول 3- 1تغییر در تنظیم دروپ واحد های تولیدی و لختی سیستم برای ضریب نفوذ های متفاوت باد

3-2-8- کنترلر پیشنهادی برای پشتیبانی توان اکتیو از DFIG برای کنترل فرکانس
مشابه تولید متداول، توربین‌های بادی مقدار مشخّصی انرژی جنبشی در قسمت چرخان توربین خود ذخیره می کنند. در مورد توربین‌های بادی سرعت متغیّر این انرژی نقشی در کمک به لختی شبکه ندارد. زیرا ادوات الکترونیک قدرت حائل میان توربین بادی و شبکه، کوپلاژ میان سرعت چرخشی و فرکانس شبکه را از بین می‌برد. به عبارت دیگر حضور مبدل الکترونیک قدرت میان توربین بادی و شبکه، مفهوم لختی توربین‌های بادی را برای شبکه از میان می‌برد.
معمولاً، کنترلرهای توربین بادی سرعت متغیّر سعی می‌کنند توربین‌ها را در سرعت بهینه‌ای مورد بهره برداری قرار دهند تا بتوانند بیشینه توان را متناسب با آن استحصال کنند. کنترلر بر اساس سرعت و توان الکتریکی اندازه گیری شده، نقطه مرجع گشتاور را تعیین می‌کند.
همانطور که شکل (3-1) نشان می دهد نقطه مرجع گشتاور ، ورودی مبدل الکترونیک قدرت است که با کنترل کلیدزنی و تنظیم جریان خروجی مبدل، توان تحویلی به شبکه را تأمین می‌کند. برای بکار بردن انرژی و لختی توربین‌های بادی جهت تزریق توان اکتیو به شبکه و کمک به کنترل فرکانس، سیگنال کنترلی جدیدی مطابق با آنچه در شکل 3-9 در داخل خط چین نشان داده شده است، پیشنهاد می‌شود.
این سیگنال کنترلی در زمان تشخیص انحراف فرکانس در شبکه، کنترل اولیّه فرکانس توربین‌های بادی  DFIG را فعّال کرده و تغییر توان اکتیوی متناسب با   تغییرات فرکانس سیستم  و همچنین نرخ تغییرات فرکانس شبکه  برای شبکه قدرت فراهم می‌آورد. اثر لختی توربین‌های بادی با ثابت کنترلر  و پشتیبانی کنترل اولیّه فرکانس نسبت مستقیم با  دارد. این افزایش توان علاوه بر مقدار توان تحویلی توربین‌های بادی قبل از بروز اغتشاش بار  بوده و با اعمال سیگنال کنترلی جدید انرژی جنبشی موجود در جرم چرخان توربین‌ها به این مقدار اضافه شده و مقدار جدیدی  را اخذ می کند. لازم به ذکر است بخاطر جذب انرژی جنبشی موجود در توربین‌های چرخان بادی جهت تزریق آن به شبکه، سرعت چرخش توربین‌ها از سرعت بهینه شان کاهش می‌یابد. نرخ کاهش سرعت توربین بادی به تغییرات فرکانس و نرخ تغییرات آن وابسته است.
ذکر این نکته ضروری است، توان اکتیو اضافی DFIG، تنها در دوره ای گذرا در کنترل اولیّه فرکانس شرکت دارد. وقتی سیستم به حالت ماندگار جدیدی دست پیدا کرد که با حالت بهینه آن اختلاف دارد، نرخ تغییرات فرکانس توسط ثابت میراکنندگی بار و تنظیم دروپ سیستم تاثیر می پذیرد. کنترلر انتگرالگیر
شکل 3- 9 کنترلر پیشنهادی برای پشتیبانی فرکانس
حلقه ثانویه کنترل (AGC) سعی در از بین بردن خطای حالت ماندگار شبکه می‌نماید و فرکانس شبکه و توان انتقالی خطوط را به مقدار نامی و از پیش مقرّر شده آن باز می‌گرداند. در نتیجه، سیگنال کنترلی اضافی ای که برای مبدل الکترونیک قدرت در نظر گرفته شده بود و به عنوان تابعی از تغییرات فرکانس و نرخ تغییرات فرکانس عمل می‌کرد(شکل 3-9 )، غیرفعّال شده و عملکرد نرمال DFIG پیگیری می‌گردد تا مجدّداً سرعت چرخش توربین‌های بادی را به میزان بهینه آن باز گرداند و زمینه مشارکت‌های بعدی را فراهم کند.

3-3- مشارکت واحد های تولید توان خورشیدی در کنترل فرکانس شبکه
با توجّه به سابقه تحقیق مطرح شده در باب کنترل فرکانس سیستم‌های تولید انرژی خورشیدی که در فصل پیش آمد، مشخّص شد، جایگزینی تولید خورشیدی به جای تولید متداول مستقیماً لختی شبکه را کاهش می‌دهد. علاوه بر آن با توجّه به نوسانات تابشی خورشید، توان استحصالی از انرژی خورشید ثابت نبوده و با تغییر شدّت تابش خورشید، تغییر می‌کند. خصوصیاتی که استحصال انرژی توسط سیستم‌های خورشیدی به صورت MPPT به دنبال دارد، ویژگی‌های مطلوبی برای بهره‌برداری از تولید خورشیدی در مقیاس بالا نیست. ورود یک چنین منبع کنترل نشده‌ای به شبکه، بار اضافی برای سیستم‌های کنترل فرکانس به حساب می‌آید.
در این بخش ابتدا به چگونگی جذب انرژی خورشیدی توسط پانل‌های خورشیدی و معادلات مربوطه بیان می‌شود. در ادامه استراتژی کنترلی مناسبی برای شرکت دادن تولید خورشیدی در کنترل اولیّه فرکانس بیان می‌شود. تاثیرات استفاده از یک چنین سیستم کنترلی بر روی سیستم قدرت مدل شده و ساختار کنترل فرکانس بار شبکه در حضور این کنترلر به روز می‌شود.

3-3-1- مشخّصات پانل‌های خورشیدی و مدلسازی آنها
در اینجا به صورت مختصر خصوصیات و مدل ماژول‌های خورشیدی بیان می‌شود [58]. ماژول خورشیدی، تجهیزی غیر خطی است که می‌توان آنرا همانطور که در شکل 3-10 آمده به عنوان منبع جریان در نظر گرفت.
با صرفنظر از مقاومت‌های سری داخلی ، می‌توان معادلات متداول  یک ماژول خورشیدی را به صورت بیان شده در رابطه 3-16 ذکر کرد:

(3-16)
 
شکل 3- 10 مدار معادل ماژول خورشیدی [21]
که در آن  و  به ترتیب جریان و ولتاژ خروجی ماژول خروجی می باشند.  جریان تولیدی تحت تابش خورشیدی،  جریان اشباع معکوس،  شارژ الکتریکی الکترون،  ثابت بولتزمن،   فاکتور ایده‌آلی دیود،  دمای ماژول خورشیدی (به کلوین)،  تعداد سلول‌های خورشیدی موازی و  جریان ذاتی شاخه مقاومت موازی ماژول خورشیدی است. همانطور که در معادله 3-17 فرمول بندی شده، جریان اشباع ماژول خورشیدی  با نوسانات دما تغییر می‌کند:

1-3-3. آبشکن­های باز ………………………………………………………………………………………………………………………. 13
1-3-4. آبشکن­های بسته …………………………………………………………………………………………………………………… 14
1-3-5. انواع آبشکن­های بسته از نظر قرارگیری نسبت به امتداد جریان ………………………………………………….. 15
1-3-6. مصالح ساخت آبشکن …………………………………………………………………………………………………………….. 16
1-3-7. طبقه بندی آبشکن­ها …………………………………………………………………………………………………………….. 17
1-4. تاریخچه علم رسوب …………………………………………………………………………………………………………………… 18
1-5. آبشستگی …………………………………………………………………………………………………………………………………. 20
1-5-1. فرایندهای آبشستگی ……………………………………………………………………………………………………………… 25
1-5-2. آبشستگی عمومی ………………………………………………………………………………………………………………….. 26
1-5-3. افت سراسری تراز بستر …………………………………………………………………………………………………………… 26
1-5-4. آبشستگی تنگ شدگی …………………………………………………………………………………………………………… 27
1-5-5. آبشستگی در خمیدگی ها ………………………………………………………………………………………………………. 28
1-5-6. آبشستگی در چند شاخه­ها ……………………………………………………………………………………………………… 28
1-5-7. آبشستگی موضعی …………………………………………………………………………………………………………………. 29
1-5-8. آبشستگی آب زلال ………………………………………………………………………………………………………………… 30
1-5-8. آبشستگی کل ……………………………………………………………………………………………………………………….. 32
1-5-8. آبشستگی استاتیکی و دینامیکی ……………………………………………………………………………………………… 32
1-6. اهداف ………………………………………………………………………………………………………………………………………. 33
1-7. روش کار و محدوده تحقیق …………………………………………………………………………………………………………. 33
1-8. نحوه تدوین پایان نامه ……………………………………………………………………………………………………………….. 34
فصل دوم:
مروری بر منابع تحقیق
2-1. مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………. 36
2-2. طول و فاصله آبشکن­ها ………………………………………………………………………………………………………………. 38
2-3. جهت آبشکن …………………………………………………………………………………………………………………………….. 42
2-4. نفوذپذیری ………………………………………………………………………………………………………………………………… 45
2-5. ارتفاع آبشکن، حالت تاج، شکل دماغه آبشکن ……………………………………………………………………………….. 47
2-6. محاسبه زمان ……………………………………………………………………………………………………………………………. 48
2-7. اثر سرعت جریان ……………………………………………………………………………………………………………………….. 49
2-8. اثر اندازه رسوب …………………………………………………………………………………………………………………………. 51
2-9. مکانیسم آبشستگی ……………………………………………………………………………………………………………………. 52
2-10. مطالعه­های صورت گرفته بر آبشستگی در زمینه آبشکن­ها   …………………………………………………………… 54
2-11. رابطه­های آزمایشگاهی …………………………………………………………………………………………………………….. 60
فصل سوم:
مواد و روش تحقیق
3-1. مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………. 63
3-2. وسایل آزمایشگاهی مورد استفاده ………………………………………………………………………………………………… 63
3-2-1. معرفی فلوم آزمایشگاهی و سیستم جریان بسته آب ………………………………………………………………….. 63
3-2-2. موقعیت نصب آبشکن …………………………………………………………………………………………………………….. 64
3-2-3. توزیع اندازه ذرات …………………………………………………………………………………………………………………… 65
3-2-4. اندازه گیری دبی ……………………………………………………………………………………………………………………. 69
3-2-5. اندازه گیری عمق …………………………………………………………………………………………………………………… 70
3-2-6. مشخصات آبشکن بکار رفته در آزمایش ها ……………………………………………………………………………….. 70
3-2-7. تنظیم عمق در محل مورد نظر ……………………………………………………………………………………………….. 71
3-3. نحوه انجام آزمایش ها ………………………………………………………………………………………………………………… 72
3-3-1. تعیین سرعت آستانه حرکت ذرات بستر …………………………………………………………………………………… 72
3-3-2. تنظیم عمق جریان توسط دریچه انتهایی …………………………………………………………………………………. 74
3-3-3. آزمایش­های اولیه تعیین زمان تعادل ……………………………………………………………………………………….. 75
3-3-4. انجام آزمایش های اصلی ………………………………………………………………………………………………………… 77
3-4. آنالیز ابعادی ……………………………………………………………………………………………………………………………… 78
3-5. الگوی جریان …………………………………………………………………………………………………………………………….. 80
3-5-1. الگوی جریان در اطراف یک آبشکن …………………………………………………………………………………………. 80
3-5-2. الگوی جریان در بین دو آبشکن ………………………………………………………………………………………………. 82
3-6. آزمایش های مربوط به عمق آبشستگی و سری آزمایش ها …………………………………………………………….. 84
فصل چهارم:
مشاهدات و تجزیه و تحلیل
4-1. تغییرات زمانی فرسایش و رسوبگذاری در طول دوره 23 ساعته ……………………………………………………… 87
4-2. الگوی جریان اطراف آبشکن ها ……………………………………………………………………………………………………. 89
4-3. رابطه عمق آبشستگی با قطر متوسط ذرات …………………………………………………………………………………… 92
4-4. تغییرات حداکثر عمق آبشستگی با عدد فرود ……………………………………………………………………………….. 94
4-5. اثر فاصله بر روی حداکثر عمق آبشستگی نسبی ……………………………………………………………………………. 95
4-6. اثر فاصله بین آبشکن­ها بر روی حداکثر عمق آبشستگی برای ذرات ثابت …………………………………………. 97
4-7. فرسایش و توپوگرافی بستر …………………………………………………………………………………………………………. 98
4-8. ارائه رابطه برازشی به منظور برآورد حداکثر عمق آبشستگی …………………………………………………………… 104
فصل پنجم:
نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات
5-1. نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………………………. 107
5-2. پیشنهادها ……………………………………………………………………………………………………… 109
منابع ……………………………………………………………………………………………………………………… 111
پیوست الف: سایر نمودارها ………………………………………………………………………………………………. 115
پیوست ب: عکس های اضافی ……………………………………………………………………………….. 122
چکیده
جهت انحراف جریان از ساحل فرسایش پذیر رودخانه و حفاظت دیواره خارجی رودخانه ها از سازه هایی مختلف، بایستی استفاده نمود و از آن جمله می توان گفت که آبشکن­های بسته یا نفوذناپذیر از جمله سازه­های حفاظتی هستند که برای این منظور و حفاظت از حواشی آسیب­پذیر رودخانه یا ایجاد شرایط مساعد پاکسازی مسیر از انباشته­های رسوبی در رودخانه­های با بار بستر زیاد استفاده نمود. در این نوع سازه­ها سرعت جریان آب در میدان آبشکن تقلیل یافته و با ترسیب مواد رسوبی شرایط لازم پایداری در امتداد کناره­ها فراهم می­گردد. در عین حال سازه­های آبشکن، هر چند با هدف رسوبگذاری و جلوگیری از فرسایش کناره­ها و تثبیت موقعیت رودخانه احداث می­گردند اما خود تحت تأثیر فرسایش ناشی از تمرکز جریان بخصوص در قسمت دماغه می­باشند. در قسمت دماغه، افزایش تنش­های حاصله از افزایش سرعت و وقوع جریان چرخشی منجر به تشکیل چاله آبشستگی گردیده و سلامت و استحکام سازه را به مخاطره می­اندازد. در این تحقیق با مطالعه آزمایشگاهی بر روی سری آبشکن های L شکل در شرایط آب زلال، آزمایشاتی با سه نوع دانه بندی مختلف، با تغییر در میزان دبی ورودی در سه حالت مختلف و با سه فاصله متغییر بین آبشکن ها انجام گرفته است و نتایج تحقیق نشان می دهد که در یک فاصله ثابت بین آبشکن ها هر چقدر دبی افزایش یابد میزان عمق آبشستگی افزایش می یابد. همچنین تغییر فاصله بین آبشکن­ها اثر قابل توجه­ای بر میزان عمق آبشستگی ایجاد شده در طول آبشکن اولی ایجاد نمی­کند، بلکه بر روی فرسایش و رسوبگذاری بین آبشکن ها تاثیر می گذارد. در یک دبی ثابت با افزایش فاصله بین آبشکن­ها، میزان نسبت عمق آبشستگی به عمق جریان روند کاهشی دارد و بیشترین میزان عمق آبشستگی در طول آبشکن اول اتفاق می­افتد. همچنین در یک دانه بندی ثابت، با افزایش عدد فرود جریان، میزان نسبت عمق آبشستگی به عمق جریان روند افزایشی دارد.
فصل اول: کلیات

حقوقی کشور شده است.

به موجب اصل 35 ق.ا.ج.ا.ا.، به عنوان مهمترین قانون در طبقه بندی قوانین از حیث سلسله مراتب در کشور : «در همه دادگاه ها طرفین دعوی حق دارند برای خود وکیل انتخاب نمایند و اگرتوانایی انتخاب وکیل نداشته باشند باید برای آنها امکانات تعیین وکیل فراهم گردد.»

بین در دسترس بودن رب گوجه فرنگی و خرید این محصول رابطه معناداری وجود دارد.
   این تحقیق از نظر هدف یک تحقیق کاربردی می­باشد. جامعه آماری این تحقیق سیزده منطقه شهرداری شهر مشهد می­باشد و محقق از روش نمونه­گیری خوشه­ای استفاده کرده است و هفت منطقه را به طور تصادفی انتخاب کرده است. و ابزار اندازه­گیری در این تحقیق پرسشنامه می­باشد. که تعداد 427 پرسشنامه توزیع گردید. و همچنین از آزمون کای-دو برای وجود رابطه معناداری استفاده شده و در صورت وجود رابطه معناداری برای محاسبه شدت آن از ضریب همبستگی استفاده شده است. و همچنین برای رتبه­بندی آن از آزمون فریدمن استفاده شده است.

فصل اول : کلیات تحقیق

1-1-مقدمه……………………………………………………………………………………………………………3

1-2-تبیین مساله تحقیق…………………………………………………………………………………………..3

1-3-ضرورت واهمیت تحقیق………………………………………………………………………………….4

1-4-اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………..6

1-5-سوالات تحقیق……………………………………………………………………………………………..6

فصل دوم:مبانی نظری و پیشینه مطالعات تحقیق

2-1-پیشینه مطالعات تحقیق…………………………………………………………………………………….8

2-2- مروری برمبانی نظری تحقیق…………………………………………………………………………..11

2-2-1-نظریه های مربوط به مشارکت……………………………………………………………………..11

2-2-2-دیدگاه های عوامل اجتماعی  موثر بر مشارکت اقتصادی……………………………13

1-قدرت طلبی……………………………………………………………………………………15

2-استقلال مالی …………………………………………………………………………………21

3-منزلت اجتماعی………………………………………………………………………………22

4- تحصیلات……………………………………………………………………………………23

5- سن…………………………………………………………………………………………..24

6-مسئولیت اجتماعی……………………………………………………………………………25

7-تاهل وتجرد…………………………………………………………………………………..26

2-2-3-مشارکت زنان………………………………………………………………………….27

2-3-چارچوب نظری تحقیق…………………………………………………………………..31

2-4- فرضیات تحقیق………………………………………………………………………….34

2-5- مدل تحقیق……………………………………………………………………………….35

فصل  سوم : متدولوژی تحقیق

3-1- روش تحقیق…………………………………………………………………………….38

3-2- جامعه آماری……………………………………………………………………………38

3-3- نحوه تعیین حجم نمونه …………………………………………………………………39

3-4- روش نمونه گیری………………………………………………………………………..39

3-5- نحوه و روش گرد آوری داده ها…………………………………………………………40

3-5-1- مقیاس و طیف ابزار اندازه گیری…………………………………………………….40

3-6- تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها …………………………………………………….41

3-7- روایی و پایایی ابزار اندازه گیری……………………………………………………….45

3-8- روش تجزیه و تحلیل داده ها ……………………………………………………………46

3-9- نحوه پردازش داده ها ……………………………………………………………………47

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل آمار داده های تحقیق

4-1- مقدمه …………………………………………………………………………………….50

4-2- داده های توصیفی ………………………………………………………………………..50

4-2-1- بررسی ویژ گیهای جمعی شناختی گرو ههای پاسخ دهنده ………………………….51

4-3- تحلیل توصیفی مو لفه ها و متغیر ها …………………………………………………….57

4-3-1- تحلیل توصیفی شاخص احساس مسولیت پذیری اجتماعی ………………………….57

4-3-2- تحلیل توصیفی شاخص احساس منزلت اجتماعی ……………………………………57

4-3-3- تحلیل توصیفی شاخص تمایل به استقلال مالی ………………………………………58

4-3-4- تحلیل توصیفی شاخص تمایل به قدرت طلبی ……………………………………….59

4-3-5- تحلیل توصیفی شاخص سن ………………………………………………………….59

4-3-6- تحلیل توصیفی شاخص تاهل و تجرد ……………………………………………….60

4-4- تحلیل استنباطی …………………………………………………………………………60

4-4-1- آزمون فرضیه اول …………………………………………………………………..60

4-4-2- آزمون فرضیه دوم ……………………………………………………………………62

4-4-3- آزمون فرضیه سوم …………………………………………………………………..63

4-4-4- آزمون فرضیه چهارم …………………………………………………………………65

4-4-5- آزمون فرضیه پنجم ……………………………………………………………………66

4-4-6- آزمون فرضیه ششم ……………………………………………………………………68

4-5- نتایج حاصل از ضریب همبستگی چوپروف …………………………………………..69

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات تحقیق

5- مقدمه ………………………………………………………………………………………72

5-1- نتایج حاصل از آزمون فرضیات تحقیق ……………………………………………..72

5-1-1- یافته های مربوط به فرضیه اول تحقیق ……………………………………………72

5-1-2- یافته های مربوط به فرضیه دوم تحقیق ……………………………………………73

5-1-3- یافته های مربوط به فرضیه سوم تحقیق …………………………………………..73

5-1-4- یافته های مربوط به فرضیه چهارم تحقیق ………………………………………..74

5-1-5- یافته های مربوط به فرضیه پنجم تحقیق ………………………………………….75

5-1-6- یافته های مربوط به فرضیه ششم تحقیق ……………………………………………75

5-1-7- الویت بندی شاخص ها ……………………………………………………………..76

5-2- پیشنهادات مبتنی بر یافته های تحقیق ……………………………………………………77

5-2-2- پیشنهادات برای تحقیقات آتی ………………………………………………………..78

5-3- محدودیت های تحقیق …………………………………………………………………..79

فهرست منابع و ماخذ …………………………………………………………………………80

پیوست …………………………………………………………………………………………84

پرسشنامه ………………………………………………………………………………………85

چکیده انگلیسی ……………………………………………………………………………….92

فهرست جداول

عنوان                                                                                                صفحه

3-1-جدول ضرایب پایایی با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ مرحله اول………………46

4-1-جدول توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب سن ………………………………….51

4-2-جدول توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب سابقه کاری………………………….52

4-3-جدول توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب سطح تحصیلات…………………….54

4-4-جدول توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب شغل…………………………………55

4-5-جدول توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب درآمد………………………………..56

4-6-جدول توزیع فراوانی ارزیابی مسئولیت اجتماعی در میزان مشارکت اقتصادی…..57

4-7-جدول توزیع فراوانی ارزیابی منزلت اجتماعی در میزان مشارکت اقتصادی…….57

4-9-جدول توزیع فراوانی ارزیابی استقلال مالی در میزان مشارکت اقتصادی………..58

-10-جدول توزیع فراوانی ارزیابی قدرت طلبی در میزان مشارکت اقتصادی……….594

4-11-جدول توزیع فراوانی ارزیابی میزان سن در میزان مشارکت اقتصادی…………59

4-12-جدول توزیع فراوانی ارزیابی تاهل وتجرد در میزان مشارکت اقتصادی………60

4-13-جدول نتایج تحلیلی آزمون چی دو جهت شناسایی رابطه دو متغیرباتوجه به تحلیل دادهای مسئولیت پذیری اجتماعی………………………………………………………….61

4-15-جدول نتایج تحلیلی آزمون چی دو جهت شناسایی رابطه دو متغیرباتوجه به تحلیل

دادهای منزلت اجتماعی…………………………………………………………………….62

4-17-جدول نتایج تحلیلی آزمون چی دو جهت شناسایی رابطه دو متغیرباتوجه به تحلیل دادهای استقلال مالی……………………………………………………………………….64

4-19-جدول نتایج تحلیلی آزمون چی دو جهت شناسایی رابطه دو متغیرباتوجه به تحلیل دادهای قدرت طلبی…………………………………………………………………………65

4-21-جدول نتایج تحلیلی آزمون چی دو جهت شناسایی رابطه دو متغیرباتوجه به تحلیل دادهای تاهل وتجرد…………………………………………………………………………67

4-23-جدول نتایج تحلیلی آزمون چی دو جهت شناسایی رابطه دو متغیرباتوجه به تحلیل دادهای سن…………………………………………………………………………………….68

4-25-جدول نتایج رتبه بندی از طریق آزمون ضریب چوپروف…………………………70

فهرست نمودارها

4-1-نمودار توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب سن …………………………………52

4-2-نمودار توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب سابقه کاری…………………………53

4-3-نمودار توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب سطح تحصیلات……………………54

بخش اول : جوسازمانی

مقدمه

2-1- تعاریف جو سازمانی

2-2- مولفه های جو سازمانی

2-3-ابعاد جو سازمانی

2-4- دیدگاه های گو ناگون در مورد شکل گیری جوسازمانی

4-2-1- رویکرد ساختاری

4-2-2- رویکرد ادراکی

4-2-3- رویکرد تعاملی

4-2-4- رویکرد فرهنگی

5-2- تفاوت جو سازمانی با فرهنگ سازمانی

6-2- مبانی نظری و مدل های جوسازمانی

6-2-1- جو سازمانی از نظر استرن و استینهوف

6-2-2- جو سازمانی از نگاه هاجتس

6-2-3- انواع جوسازمانی طبق مدل هالپین و کرافت

7-2- پیشینه تحفیفات خارجی

8-2- پیشینه تحقیقات داخلی

بخش دوم :استرس شغلی

9-2- تعاریف استرس شغلی

10-2- پیامد های استرس بر عملکرد شغلی

11-2- ویژگی های شخصیتی تاثیر گذار بر استرس شغلی

11-2-1- رفتار نوع A

11-2-2- اثربخشی منفی

11-2-3- احساس کنترل پایین

11-2-4- خود اثربخشی

12-2- استرس در محیط کار

12-2-1- نا امنی شغلی

12-2-2- انتظار عملکرد بهتر

12-2-3- مشکلات شخصی و خانوادگی

12-2-4- استرس شغلی و زنان

13-2- نظریه در مورد استرس شغلی

14-2- پیشینه تحقیقات خارجی

15-2- پیشینه تحقیقات داخلی

بخش سوم :رضایت شغلی

16-3- تعاریف رضایت شغلی

17-3- عوامل موثربر رضایت شغلی

17-3-1- عوامل سازمانی

17-3-2- عوامل محیطی

17-3-3- ماهیت کار

17-3-4- عوامل فردی

18-3- ابعاد رضایت شغلی

19-3- اثار و نتایج رضایت شغلی

20-3- نظریه های مختلف رضایت شغلی

20-3-1- نظریه بروفی

20-3-2- نظریه کورمن

20-3-3- نظریه پارسون

20-3-4- نظریه انگیزشی – بهداشتی هرزبرگ

20-3-5- نظریه پورتر ولاولر

21-3- پیشینه تحقیقات خارجی

22-3- پیشینه تحقیقات داخلی

خلاصه پیشینه تحقیقات خارجی و داخلی

چهار چوب نظری

مدل مفهومی پژوهش

فصل سوم :روش تحقیق

مقدمه

3-1- روش تحقیق

3-2- جامعه اماری

3-3- حجم نمونه

3-4- شیوه نمونه گیری

3-5- روش گرد اوری اطلاعات

3-6- ابزار جمع اوری داده ها

3-7- فرایند ابزار سازی

3-8- تعیین روایی و پایایی ابزار اندازه گیری

3-9- شیوه تجزیه وتحلیل داده ها

3-10- مراحل انجام تحقیق

فصل چهارم : تجزیه وتحلیل داده ها

مقدمه

4-1- بخش توصیف داده های تحقیق

4-2- بخش استنباطی داده های تحقیق

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

خلاصه تحقیق

5-1- یافته های تحقیق

5-2- پیشنهادهای تحقیق

5-3- محدودیت های تحقیق

منابع فارسی

منابع انگلیسی

پیوست ها

چکیده انگلیسی

فهرست جداول:

3-1- جدول توزیع فراوانی جامعه اماری به تفکیک اموزشگاه

مقطع متوسطه سال 1394-1393

3-2- سوال های پرسش نامه جو سازمانی به تفکیک براساس سوال های تحقیق

3-3- سوال های پرسش نامه استرس شغلی به تفکیک براساس سوال های تحقیق

3-4- سوال های پرسش نامه رضایت شغلی به تفکیک براساس سوال های تحقیق

4-1- جدول شاخص های توصیفی مربوط به سن افراد مورد بررسی

4-2- جدول توزیع فراوانی نمونه مورد بررسی براساس تحصیلات

4-3- جدول شاخص های توصیفی مربوط به سابقه افراد مورد بررسی

4-4- جدول توزیع فراوانی نمونه مورد بررسی براساس وضعیت استخدامی

4-5- جدول شاخص های توصیفی مربوط به امتیازات خرده مقیاس

روحیه گروهی  از پرسش نامه جو سازمانی

4-6- جدول شاخص های توصیفی مربوط به امتیازات خرده

مقیاس مزاحمت  از پرسش نامه جو سازمانی

4-7- جدول شاخص های توصیفی مربوط به امتیازات خرده مقیاس

صمیمیت  از پرسش نامه جو سازمانی

4-8- جدول شاخص های توصیفی مربوط به امتیازات خرده

مقیاس علاقه مندی  از پرسش نامه جو سازمانی

4-9- جدول شاخص های توصیفی مربوط به امتیازات

خرده مقیاس ملاحظه گری  از پرسش نامه جو سازمانی

4-10- جدول شاخص های توصیفی مربوط به امتیازات

خرده مقیاس فاصله گیری از پرسش نامه جو سازمانی

4-11- جدول شاخص های توصیفی مربوط به امتیازات

خرده مقیاس نفوذ وپو یایی

از پرسش نامه جو سازمانی

4-12- جدول شاخص های توصیفی مربوط به امتیازات

خرده مقیاس تاکید بر تولید

از پرسش نامه جو سازمانی

4-13- جدول شاخص های توصیفی مربوط به امتیازات متغیر جو سازمانی

4-14- جدول شاخص های توصیفی مربوط به امتیازات پرسش نامه رضایت شغلی

4-15- جدول شاخص های توصیفی مربوط به امتیازات

خرده مقیاس روابط بین فردی

از پرسش نامه استرس شغلی

4-16- جدول شاخص های توصیفی مربوط به امتیازات خرده مقیاس وضعیت جسمانی

از پرسش نامه استرس شغلی

4-17- جدول شاخص های توصیفی مربوط به امتیازات خرده مقیاس علایق شغلی

از پرسش نامه استرس شغلی

4-18- جدول شاخص های توصیفی مربوط به امتیازات از پرسش نامه استرس شغلی

4-19- جدول ضزیب هم بستگی جو سازمانی و استرس شغلی

4-20- جدول ضریب هم بستگی جو سازمانی و رضایت شغلی

4-21- جدول ضریب هم بستگی ماتریس

چکیده :

هدف این پژوهش بررسی رابطه بین جو سازمانی با استرس شغلی و رضایت شغلی دبیران دخترانه شهرستان گرمسار می باشد تحقیق از نوع توصیفی – هم بستگی است جامعه اماری شامل :286 نفر از دبیران مدارس متوسطه شهرستان گرمسار که در سال تحصیلی 94-93مشغول به تدریس بود ه اند می باشد با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای تعداد 83 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند . ابزار گرداوری داده ها پرسش نامه جوسازمانی هالپین و کرافت ،استرس شغلی فیلیپ ال رایس و رضایت شغلی محقق ساخته زهره بیابانکی بوده است . برای تجزیه وتحلیل داده ها از امار توصیفی (میانگین ، میانه ، واریانس  و انحراف معیار )و امار استنباطی (ازمون کالمو گروف و اسمیرنوف ، ضریب همبستگی پیرسون وماتریس ) استفاده شد . روایی اندازه گیری تحت نظر استاد راهنما صورت گرفت و برای پایایی ابزار اندازه گیری از ضریب الفا ی کرونباخ جوسازمانی 81/0و استرس شغلی 88/0و رضایت شغلی 94/0 استفاده شد .  نتایج این پژوهش نشان می دهد که بین جو سازمانی با استرس شغلی و رضایت شغلی و همچنین بین جو سازمانی با استرس شغلی با توجه به سن و سابقه خدمت رابطه معنا داری وجود دارد .

کلید واژه : جو سازمانی ، استرس شغلی ، رضایت شغلی ، دبیران

فصل اول

کلیات تحقیق

مقدمه :

امروزه نظام اموزش وپرورش بنا به ضرورت تغییرات اجتماعی یکی از سازمانهای پیچیده وبزرگ اجتماعی در هر کشوری محسوب می شود وبا رشد و توسعۀ اجتماعی ،اقتصادی وفرهنگی ، پیوندی ناگسستنی دارد و به تدریج از یک حالت سادهء ابتدائی به یک حالت پیچیده در امده است.

لذا ،همه دولت ها ،پرداختن به اموزش و پرورش مردم خود را در شمار وظایف اساسی دانسته اند . از این رو بسیاری از صاحب نظران معتقدند که در اتخاذ سیاست های جدید فرهنگی و اموزشی وانجام اصلاحات به جا باید به بررسی و تحلیل وضعیت موجود وشناخت چالش ها و تنگناهای حاکم بر هر یک از اجزای نظام اموزشی بپردازندو معتقدند که توسعه بازسازی تحول زا و اصلاحات  ریشه ای، سخت نیازمند بصیرتی است که سر اغاز ان ، شناخت و بررسی مسائل اموزش وپرورش است.

اموزش وپرورش به لحاظ همگانی ، همیشگی و همه جایی بودن ، طبعا مسائلی را با خود دارد که شناخت انها به ویژه برای دست اندر کاران تعلیم وتربیت یک ضرورت است . از این رو رفع موانع و فراهم کردن و تسهیل جریان اموزش و پرورش یک وظیفه انسانی و سازمانی خواهد بود . (صافی ،ص 5)

در این راستا توجه به محیط های اموزشی و به خصوص انتقال دهندگان فرهنگ و دانش از اهمیت ویژه ای برخوردار است . بدین سبب ایجاد محیط هایی به دور از تشنج که در ان معلمان از سطح استرس پایینی برخوردار بوده و با اشتیاق و رضایت از جو سازمانی به کار خود ادامه دهندازوظایف سازمان اموزش و پرورش هر کشوری به  شمار می رود چنین تاکیداتی روی اموزش وپرورش و رسالت ان ، ما را بر ان می دارد ، تا با نگاهی دقیق تر و علمی تر به مراکز اموزشی خود ، عواملی را که در بهر ه وری و اثربخشی انها موثرند را  مورد توجه قرار دهیم .

1- 1- بیان مسئله

در هر سازمانی، نوعی احساس هویت جمعی پدید می اید که تجمع ساده افراد را به شخصیت متمایز محل کار تبدیل می کند. این، احساس طبیعی ناشی از محل کار، تحت عناوین متعدد از جمله خصوصیات سازمانی، محیط اجتماعی، جو 2، ایدئولوژی، اقلیم 3فرهنگ، سیستم پیش آمده 4، و سازمان رسمی 5، تحلیل و مطالعه شده است. جو سازمانی  هوی و میسکل (  2001  )    :  اصطلاح وسیعی است که به ادراک کارکنان از محیط های عمومی کار در آموزش و پرورش اطلاق شده و متأثر از سازمان رسمی، غیررسمی، شخصیت  افراد و رهبری سازمانی است) ترجمه عباس زاده، .   ظ( 1376  هالپین ( 1963 ) 1 برای درک بهتر جوسازمانی آنرا با شخصیت انسان مقایسه کرده و جوسازمانی را وابسته  به ادراکات مشترک  ، خط مش یها  و عادات و …. می  داند. (

از انجایی که  نیروی انسانی در هرجامعه و سازمانی مهمترین سرمایه ان محسوب می شوداز این رو بدون توجه به انگیزه ها و تمایلات درونی افراد درون یک سازمان ، نیل به اهداف سازمانی نیز مشکل خواهد بود . بنابراین یکی از دغدغه های اصلی مدیران سازمانها ، همواره کارایی کارکنان بوده  است . چرا که سازمان ها سالانه  مبالغ عظیمی بر روی منابع انسانی خود سرمایه گذاری می کنند تا از این راه بتوانند کاهش هزینه ها ، افزایش کیفیت ،افزایش رضایت مندی و بهبود کلی عملیات را بدست اورند . ( دانشور، ص118)

در این راستا ، سازمانهایی موفق خواهند بود که به میزان تحریک پذیری و نقش عوامل مختلف در انگیزش افراد و نهایتا شناخت ابعاد و زوایای مختلف روان ادمی و کشف توانایی  ها و استعداد های بالقوه وی در عرصه ی تشکیلات سازمانی نتیجه کافی مبذول نماید و بتوانند وی را در مسیر اهداف کلی سازمان هدایت و رهبری کنند (     جمشید زاده 1387  ) .

از انجا که کارایی نیروی انسانی همیشه بر اساس محاسبات اقتصادی قابل پیش بینی نیست لذا عوامل متعدد دیگری که برخواسته از نیاز های برترانسان از ابعاد اجتماعی است از اهمیت خاصی برخوردارند ، که از جمله این عوامل می توان به جو سازمانی اشاره نمود . (هاشمی،1389) .

جو سازمانی مدارس دست آورد تلاش و کوشش، پیوندها و کنش های متقابل میان گروههای درونی مدرسه یعنی مدیران، آموزگاران ، کارکنان و دانش آموزان است . از آنجا که معلمان در جریان آموزش، رکن اساسی و بنیادی هر جامعه ای بشمار می روند، لذا صاحب نظران امر آموزش، بهبود کیفیت نظام آموزشی جامعه را به میزان شایان توجهی مدیون بهبود کیفیت کارکردمعلمان می دانند .  از این رو، به کارگیری معلمان کارآمد و اثربخش از موضوع هایی است که باید در هر نظام آموزش و پرورش بدان اندیشیده شود تا در محیط مدرسه جوی پدید آیدکه در کنار پرورش دانش آموزان کارآمد و اثربخش بتواند این ویژگی را در معلمان نیز پایدار سازد ( عراقی، 1374 ) .

مدارسی که دارای جو سازمانی خوبی هستند ، بالطبع دارای معلمانی بشاش و اجتماعی هستند که با اعتماد به نفس قوی تری بر سر کلاس حاضر می شو ند (رنجبریان ، 1375) .

بنا بر این مساعد ساختن محیط تربیتی، مرهون ایجاد شرایطی است که معلم را به کار خوددلگرم کند و در حمایت از او مؤثرباشد. یکی از عوامل مهمی که بر رفتار معلم تأثیر میگذارد جوّ سازمانی مدرسه است. منظور از جو همان برداشت معلمان از محیط کار است؛ به عبارت دیگر جو عبارت است از کیفیت نسبتًا پایدار محیطی مدرسه که معلمان آن را تجربه می کنند و بر رفتار آنان تأثیر می گذارد   و مبتنی بر ادراک جمعی رفتار در مدرسه می باشد.

جو سازمانی برای اولین بار در سال 1951 توسط کرت لوین مطرح شد .اواین فرض را مطرح کرد که رفتار فرد تابع محیط اطراف اوست . این مفهوم طی سال های 1960 در ادبیات جوسازمانی رواج گرفت . ماهیت جو سازمانی آشکار ساختن چگونگی درک  کارکنان از محیط کاریشان و تعبیر آنها از سازمان می باشد. درک بهتر جوسازمانی می تواند بصورت بنیادین در بهتر کردن سطح تولید، انگیزه و رضایت کارکنان تاثیرگذار باشد  .

اندیشمندان علوم انسانی جو سازمانی را از ابعاد متفاوتی بررسی و تعریف کرده اند: – تاجی یوری جو سازمانی را رابطه محیط داخلی سازمان با کارکنان که توسط اعضای سازمان درک می شود، بر رفتار کارکنان تاثیر می گذارد و بیانگر نگرش ها ی افراد از سازمان و ارزش ها و هنجارهای آن سازمان می باشد، تعریف می نماید(1968,25-27  تاجی یوری ، لیتوین1) .

موران و ولکوین2جو سازمانی را به 4 جنبه ی ادراکی، تعاملی، ساختاری وفرهنگی تقسیم می کنند، آنها هر یک از این چهار جنبه را بصورت زیر خلاصه می کنند:

جنبه ادراکی: بر مبنای درک افراد از مفهوم سازمان شکل می گیرد.

جنبه تعاملی: توسط تعامل اعضای سازمان پدید می آید.

جنبه ساختاری: بر مبنای تفسیر هدف و ساختار سازمان پدید می آید.

جنبه فرهنگی: توسط هنجارها و ایده های مشترک کارکنان سازمان از فرهنگ سازمانی پدید می آید.

اونز معتقد است : که هر مدرسه دارای فردیت وجودی خاص خود است که ،  باعث تمایز مدارس از یکدیگر می شود که آن را جوّ سازمانی می گویند. به عبارت دیگر مفهوم جوّ سازمانی را می توان در محیط مدرسه به این صورت تبیین کرد که آن تحت تأثیر رهبری مدیر مدرسه قرار می گیرد، بر رفتار اعضا تأثیر می گذارد، از طرف معلمان تجربه می شود و بر پایه برداشت های دسته جمعی بنیاد یافته است.

از سوی دیگر مطالعات نشان می دهد جوسازمانی با عوامل و متغیرهای سازمانی زیادی نظیر  رضایت شغلی پیشوا، 1378 )، ارتباط اثربخش(هاشمی طاری، 1379 )، مشارکت کارکنان (براون 2004 3،(شخصیت مدیر(ویزنباخ 20041 ، )، پیشرفت تحصیلی)(ایرنی( 2004 ، ؛ لی  تانگ 2004 ، ؛ یولاین و موران2، 2008 ) و یادگیری سازمانی )مندز3   2006)،  در ارتباط است.(استورا4،1991) .

رضایت شغلی یکی از عوامل بسیار مهم در افزایش کارآئی و ایجاد نگرش مثبت در فرد نسبت به کارش می‌باشد. صاحبنظران، رضایت شغلی را از دیدگاههای گوناگون تعریف نموده‌اند که به چند مورد از این تعاریف اشاره می‌شود.

مطالعه رسمی رضایت شغلی با مطالعات هانورن در اوایل دهه 1930 شروع شد و از دهه 1930 رضایت شغلی گسترده مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. تلاش کلاسیک برای تعریف رضایت شغلی در سال 1935 توسط رابرت هاپاک انجام شد. وی می‌گوید رضایت شغلی مفهومی پیچیده و چند بعدی است که با عوامل روانی، اجتماعی و جسمانی ارتباط دارد. تنها یک عامل موجب رضایت شغلی نمی‌شود و ترکیب معینی از مجموعه  عوامل گوناگون سبب می‌گردد که فرد شاغل در لحظه معینی از زمان از شغل خود احساس رضایت نماید و به خود بگوید که از شغل خود راضی است و از آن لذت می‌برد. فرد با تاکیدی که بر عوامل مختلف از قبیل میزان درآمد، ارزش اجتماعی شغل، شرایط محیط کار و اشتغال در زمانهای متفاوت دارد به طرق گوناگون از شغلش احساس رضایت می‌کند. (هوی و میسکل5، 1371، ص 276)

بطور کلی رضایت شغلی را بصورت زیر می‌توان نیز تعریف کرد:

رضایت شغلی که نوعی احساس مثبت  فرد نسبت به شغلش می‌باشد زائیده عواملی نظیر: شرایط محیط کار، نظام سازمانی شغل، روابط حاکم بر محیط  و تأثیر عوامل فرهنگی است. لذا می‌توان نتیجه گرفت رضایت شغلی، احساس روانی است که از عوامل اجتماعی نیز متأثر می‌باشد.

رضایت شغلی ماحصل تاثیر و تأثر عوامل زیادی نظیر نیازها، علایق انگیزه‌ها، نگرش و شخصیت افراد از یک طرف و مختصات شغلی نظیر محیط کار، جو سازمانی، فرهنگ سازمانی و نیز مدیریت از طرف دیگر می‌باشد. چنانچه این عوامل مؤید یکدیگر باشند موجب حالتی می‌شوند که فرد در خود احساس رضایت مندی می‌کند. در غیر این صورت فرد احساس نارضایتی از  موقعیت خویش دارد.که می  تواند در فرد ایجاد استرس نماید .

موضوع استرس شغلی با مطالعه هانس سلیه 1 در سال 1965 ، شروع شد.  لو 1375 )و بهاهمیت آن در محیط های آموزشی تأکید شد(چان، 1998 ). استرس شغلی عبارت است از اینکه تعامل بین شرایط کار و فرد شاغل به گونه ای باشد که فرد نتواند از عهده فشارهای مرتبط با آن برآید (راس و آلتمایر، 1377 ). مطالعات نشان داده است که استرس شغلی سلامت روانی کارکنان را به خطر می اندازد (میرکمالی،1378 ) به فرسودگی جسمانی(لونستین 1991 2،  ) نارضایتی شغلی (وفایی، 1379 ) منجر میشود و عکس العملهای خاصی را در افراد به دنبال .( دارد (مورهد و گریفین ، 1374 هوی و کلاور  معتقدند که عامل مهم دیگری که رفتار معلم را تحت تأثیر قرار می دهد رضایت شغلی است. وجود نارضایتی در معلم موجب می گردد که او حداکثر تلاش و کوشش خود را در جریان تعلیم و تربیت به عمل نیاورد. در نتیجه مؤسسهآموزشی با حداقل کفایت و کارایی به کار خود ادامه می دهد. این عمل موجب خواهد شدکه به توسعه و بهبود تعلیم و تربیت فراگیران آسیب وارد شود.

از انجا که  جو سازمانی می تواند بر عملکرد نیروهای سازمان تاثیر گذار باشددر این پژوهش  سعی گردیده تا به رابطه ی  بین جو سازمانی با استرس شغلی و رضایت شغلی دبیران پرداخته شود.

1- 2 – اهمیت و ضرورت تحقیق:

بدون تردید ترقی هر جامعه ای در گرو نوع و چگونگی فعالیتی است که در سازمانهای اموزشی ان انجام می گیرد پژوهشگران معتقدند که رضایت اعضای سازمان مدرسه از جو مدرسه ، خود یک ارزش اساسی محسوب می شود بنابراین اقداماتی که در جهت بهبود ان صورت می گیرد تنها به منظور تسهیل موفقیت تحصیلی دانش اموزان نیست بلکه دلایل انسانی ایجاب می کند که افراد بتوانند در محیط کار و تحصیل خود از فضای روانی سالم ،پذیرا ،عقلانی و ارامش بخش برخوردار باشد(هاینز 1،1989)

به همین علت بهبود جو 1 مدارس یکی از نیاز های آشکار مدارس و محیط آموزشی  به شمار می رود . بسیاری از رفتارها وقوانین حاکم بر مدارس به صورت متمرکز باعث شده که معلمان در مدارس بی روحیه، بی تفاوت وروی هم رفته غیر حساس نسبت به محیط اطراف خود باشند . به نظر می رسد در چنین جو وفضای آموزشی تعلیم و تربیت انجام

.1-6 نوع و روش پژوهش 9

1-7 ابزارهای گردآوری داده ها 9

1-7-1 مطالعات کتابخانه ای 9

1-7-2 تحقیقات میدانی 9

1-8 جامعه آماری 10

1-9  طرح نمونه گیری(روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه) 10

1-10 قلمرو زمانی و مکانی تحقیق 10

1-11 شرح واژه ها و اصطلاح های بکاررفته در تحقیق 10

1-11-1 بسته بندی 10

1-11-2 محصولات سنتی 11

1-11-3 متغیرهای جمعیت شناختی 12

1-11-4 ویژگی دیداری بسته بندی 12

1-11-5 ویژگی کارکردی بسته بندی 12

1-12 رابطه شماتیک متغیرهای مستقل و وابسته در پژوهش 14

1-13 ساختار کلی پایان نامه 15

فصل دوم: ادبیات و پیشینه نظری

مقدمه 17

2-1 پیشینه بسته بندی 18

2- 2 عوامل توسعه صنعت بسته بندی 19

2-3 اهمیت و ضرورت بسته بندی 19

2-4 مشکلات بسته بندی در ایران 20

2-5 بسته بندی و صادرات 21

2-6 بسته بندی و توسعه پایدار 22

2-7 بسته بندی و محیط زیست 23

2-8 اهداف و وظایف بسته بندی 24

2-8-1اطلاع رسانی 24

2-8-2 ایجاد اطمینان کالا 24

2-8-3 محافظت 25

2-8-4 حمل محصولات 25

2-8-5 سهولت مصرف 26

2-8-6 سلامت و بهداشت محصولات 26

2-8-7 ترغیب مصرف کننده 26

2-8-8 کاهش سرقت 26

2-8-9 بازاریابی 26

2-9 انتخاب مواد بسته بندی 27

2-10 مدیریت فرآیند بسته بندی 27

2-10-1 مدیریت بسته بندی و فن آوریهای نو ظهور 30

2-10-2 مدیریت بسته بندی و گروه های ذینفع 30

2-10-3 مدیریت بسته بندی و نیروهای رقابتی 31

2-10-3-1 تازه واردها 32

2-10-3-2 خریداران 32

2-10-3-3 رقبا ( شدت رقابت ) 32

2-10-3-4  تامین کنندگان 33

2-10-3-5 تهدید جایگزین 33

2-10-4 مدیریت بسته بندی و قوانین و مقررات 33

2-11 تقسیم بندی ویژگی های بسته بندی 34

2-12  ویژگی دیداری بسته بندی 35

2-12-1 گرافیک و طراحی 36

2-12-2 طراحان و بسته بندی 37

2-12-3  رنگ 38

2-12-4  شکل و فرم بسته بندی 39

2-12-5 اندازه بسته بندی 39

2-12-6  تصاویر بسته بندی 40

2-12-7 اطلاعات روی بسته بندی 41

2-12-8 صفحه آرایی یا ترکیب بندی 41

2-12- 9   نوشتار و طراحی خط بسته بندی 41

2-13 ویژگی کارکردی بسته بندی 42

2-14 رفتار مصرف کننده 42

2-14-1 عوامل موثر در رفتار مصرف کننده 43

2-14-2 فرآیند تصمیم گیری خرید 44

2-14-3 انواع رفتار خرید 45

رفتار (تصمیم گیری)عادی 45

تصمیم گیری محدود (مشکل گشائی مجدد) 45

تصمیم گیری پیچیده(مشکل گسترده) 45

2-14-4 فرایند تصمیم گیری مصرف کننده 46

-تشخیص مسئله 46

-جستجوی اطلاعات 46

-ارزیابی گزینه ها 46

-تصمیم به خرید 47

-رفتار پس از خرید 47

2- 15 خرید ناگهانی 47

2-15-1 عوامل اثر گذار بر خرید ناگهانی 49

2-15-2 تاثیرات اجتماعی  بر رفتار خرید ناگهانی 49

2-16 پیشینه پژوهش در جهان 51

2-16-1 مطالعات در خصوص اندازه بسته بندی 52

2-16-2 مطالعات در خصوص رنگ بسته بندی 52

2-16-3 مطالعات در خصوص تصاویر بسته بندی 53

2- 16-4 مطالعات در خصوص شکل گرافیکی 53

2- 16-5 مطالعه در خصوص اطلاعات روی بسته بندی 54

2-16-6 مطالعه در خصوص ویژگی های کارکردی 54

2-16-7 مطالعه در خصوص تعدیل گری ویژگی های جمعیت شناختی 54

2- 17 پیشینه پژوهش در ایران 55

2- 18 جمع بندی پایه های تجربی 57

فصل سوم: روش شناسی پژوهش

مقدمه 59

3-1 نوع و روش پژوهش 60

3-2 جامعه آماری 60

3-3 نمونه آماری و روش نمونه گیری و حجم نمونه 61

3-4 متغیر های مستقل و وابسته تحقیق 61

3-4-1 متغیرهای مستقل 61

3-4-2 متغیر وابسته 62

3-5 ابزار گردآوری داده ها 62

3-5-1 مطالعات کتابخانه ای 63

3-5-2  تحقیقات میدانی 63

3-5-4 روایی و پایایی پرسشنامه 64

3-5-6 ساختار پرسشنامه 65

3-6 روش های تجزیه و تحلیل داده ها 67

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

مقدمه 69

4-1  سیمای جمعیت شناختی نمونه 70

4-1-1 توزیع جنسیت پاسخگویان 70

4-1-2 توزیع سن پاسخگویان 71

4-1-3 وضعیت تأهل پاسخگویان 72

4-1-4 سطح تحصیلات پاسخگویان 73

4-1-5 وضعیت درآمد پاسخگویان 74

4-1-6 فراوانی اتباع کشورها در نمونه 75

4-2 نتایج توصیفی حاصل از پرسشنامه 76

4-3 استنباط آماری بر اساس داده های نمونه 88

4-3-1رگرسیون میان ویژگی های دیداری و کارکردی با خرید 88

4-3-2 رگرسیون مولفه های ویژگی های دیداری با خرید 90

4-3-2 رگرسیون مولفه های ویژگی های کارکردی با خرید 91

4-3-3 رگرسیون همه مولفه های ویژگی های دیداری و کارکردی با خرید 92

4-3-4 رگرسیون ویژگی های دیداری و کارکردی با خرید ناگهانی 93

4-3-5 بررسی رابطه رگرسیون ویژگی های دیداری و کارکردی با خرید بر حسب کشورها 94

-کشور افغانستان 94

-کشور آذربایجان 95

-کشور هندوستان 96

-کشور پاکستان 97

4-3-6- بررسی اثرگذاری تعدیل گرهای جمعیت شناختی در رگرسیون 98

-بررسی نقش تعدیل گری جنسیت در رگرسیون متغیرهای دیداری- کارکردی بسته بندی و خرید 98

-بررسی تعدیل گری وضعیت تأهل در رگرسیون متغیرهای دیداری- کارکردی بسته بندی و خرید 99

-بررسی تعدیل گری تحصیلات در رگرسیون متغیرهای دیداری- کارکردی بسته بندی و خرید 100

-بررسی تعدیل گری درآمد در رگرسیون متغیرهای دیداری- کارکردی بسته بندی و خرید 101

-بررسی تعدیل گری سن در رگرسیون متغیرهای دیداری- کارکردی بسته بندی و خرید 102

-بررسی تعدیل گری کشورها در رگرسیون متغیرهای دیداری- کارکردی بسته بندی و خرید 103

-بررسی نقش تعدیل گری جنسیت در رگرسیون متغیرهای دیداری بسته بندی و خرید 104

-بررسی تعدیل گری وضعیت تأهل در رگرسیون متغیرهای دیداری بسته بندی و خرید 105

-بررسی تعدیل گری تحصیلات در رگرسیون متغیرهای دیداری بسته بندی و خرید 106

-بررسی تعدیل گری درآمد در رگرسیون متغیرهای دیداری بسته بندی و خرید 107

-بررسی تعدیل گری سن در رگرسیون متغیرهای دیداری بسته بندی و خرید 108

-بررسی تعدیل گری کشورها در رگرسیون متغیرهای دیداری بسته بندی و خرید 109

-بررسی نقش تعدیل گری جنسیت در رگرسیون متغیرهای کارکردی بسته بندی و خرید 110

-بررسی تعدیل گری وضعیت تأهل در رگرسیون متغیرهای کارکردی بسته بندی و خرید 111

-بررسی تعدیل گری تحصیلات در رگرسیون متغیرهای کارکردی بسته بندی و خرید 112

-بررسی تعدیل گری درآمد در رگرسیون متغیرهای کارکردی بسته بندی و خرید 113

-بررسی تعدیل گری سن در رگرسیون متغیرهای کارکردی بسته بندی و خرید 114

-بررسی تعدیل گری کشورها در رگرسیون متغیرهای دیداری بسته بندی و خرید 115

فصل پنجم: یافته ها و پیشنهادها

مقدمه 117

5-1 یافته های پژوهش 117

5-1-1 یافته های حاصل از تحلیل توصیفی 118

5-1-2 یافته های حاصل از تحلیل استنباطی پژوهش 118

5-2 یافته های جانبی تحقیق 120

5-3 محدودیت ها 121

5-4 پیشنهادهای حاصل از نتایج تحقیق 122

5-5 پیشنهاد های برای تحقیق های آتی 123

منابع 125

ضمائم 129

چکیده:

هدف پژوهش پیش رو، بررسی تاثیر ویژگی های دیداری و کارکردی بسته بندی محصولات سنتی بر خرید دانشجویان خارجی با تکیه بر متغیرهای جمعیت شناختی است.

این پژوهش از دید روش، توصیفی/ پیمایشی و از نظر هدف، پژوهشی کاربردی است. داده های پژوهش با کمک پرسش نامه هایی گردآوری شد که در میان دانشجویان خارجی چهار کشور آذربایجان، افغانستان، پاکستان و هندوستان به تعداد 390 عدد توزیع گردید. در سنجش روایی پرسشنامه از روش روایی محتوایی و در سنجش پایایی از روش آلفای کرونباخ (برای کل پرسشنامه و متغیرهای پژوهش به صورت جداگانه) استفاده شده است.

نتایج این پژوهش حاکی از آن بود که ویژگی های دیداری و کارکردی بسته بندی محصولات سنتی، هر دو بر خرید دانشجویان خارجی اثر گذارند اما تاثیر ویژگی های دیداری بیش از ویژگی های کارکردی بسته بندی است. در میان مولفه های ویژگی دیداری، مولفه های اندازه، طراحی و تایپوگرافی و در میان مولفه های ویژگی کارکردی، مولفه های قابلیت استفاده مجدد، سهولت در باز شدن، قابلیت تجزیه و ماندگاری محصول بیشترین اثر را بر خرید می گذارند. از سوی دیگر، مشخص شد که در میان ویژگی های جمعیت شناختی، مولفه های تحصیلات و درآمد دانشجویان اثر کاهشی بر خرید داشته و دیگر این که دانشجو تبعه کدام کشور است در میزان خرید او تاثیر مستقیم دارد. همچنین مشخص شد دیگر مولفه های جمعیت شناختی از جمله سن، تاهل و جنسیت تاثیری در رابطه رگرسیونی بین ویژگی های دیداری و کارکردی با خرید ندارند.

واژه های کلیدی:

 ویژگی های دیداری بسته بندی، ویژگی کارکردی بسته بندی، محصولات سنتی، خرید دانشجویان خارجی

 مقدمه:

امروزه رقابت موجود در بازارها با تنوع و گستردگی بالاتری در مقایسه با گذشته روبه روست. در محیط پر چالش امروز بسیاری از بنگاه های کسب و کار در تلاشند با تهیه و تدوین استراتژی رقابتی مناسب به کسب مزیتی های رقابتی دست یابند و با افزایش میزان رقابت پذیری محصولات تولیدی خود، موجبات پیشرفت و شکوفایی خود را فراهم سازند. سازمان ها و شرکت ها از طریق روشهای متعدد ترویج فروش و بازاریابی بهره می برند تا بتوانند مصرف کنندگان را قانع و یا حتی وادار کنند تا از بین مارکهای مختلف، کالای مورد نظر آن ها را خریداری نمایند. بر اساس مطالعات انجام شده، متغیر بسته بندی به عنوان یکی از قسمت های مهم  محصول، نقشی به غایت حیاتی در آفرینش مزیتی پایدار و امتیازی موثر برای محصولات دارد.(رحیم نیا، مرتضوی و علوی، 1387،72) و می تواند بر جلب نظر خریدار به یک محصول، آزمایش و در نهایت خرید آن تاثیرگذار باشد. (Enneking, Neuman, and Heneberg, 2005)

در یک تقسیم بندى کلى، سه سطح اصلى مى توان براى هر کالا در نظر گرفت. اول خود کالاست که شامل خدمات مشکل گشا و یا فواید اساسى است که خریداران در هنگام خرید آن را انتظار دارند. در سطح بعدى طراحان بر مبناى شالوده کالا و با کمک عواملی مثل طرح، نام تجاری، کیفیت و بسته بندی یک کالاى واقعى را به وجود مى آورند که ارائه کننده فایده اصلی کالا می باشد. و نهایتا آخرین سطحى که مورد توجه قرار مى گیرد مزایاى اضافى مثل خدمات پس از فروش، تضمین ها، نصب و شرایط تحویل است.

 در این میان بسته بندى سبب ساز اولین ارتباط مستقیم با مشترى است و تا حد زیادى وظیفه ارائه یک تصویر ذهنى مطلوب از کالا را به عهده دارد. بسته بندى همچون چراغ قرمزى است برای توقف عابران جلوى ویترین خرده فروشى ها و به حق آن را به عنوان «فروشنده خاموش» مى شناسند که می تواند پیام تولید کننده را به خریدار رسانده، بین آنها ارتباط برقرار نموده، به محصول شخصیت داده و محافظت از کالا در برابر ضربه، رطوبت، شرایط اقلیمى، بوها، گازها، ارتعاش، میکرو ارگانیسم، فشار، متلاشى شدن و حشرات را انجام دهد. به همین جهت تعدادى از تئوریسین هاى بازاریابى از بسته بندى به عنوان پنجمین متغیر قابل کنترل بازار (در کنار محصول، قیمت، مکان و ترفیع) یاد مى کنند. در فروش محصولات مصرفی این امر زمانی اهمیت فراتری می یابد که در حال حاضر بسیاری از خریدها در فروشگاه های بزرگ و بدون برنامه ریزی از پیش تعیین شده اتفاق می افتد. (فیض و سلحشور،1389 ، 116)

در تعریف بازاریابی آمده است که فرآیندی است اجتماعی و مدیریتی که به وسیله آن، افراد و گروه ها نیازها و خواسته های خود را از طریق تولید، عرضه و مبادله کالاهای مفید و با ارزش، با دیگران تامین می کنند. (کاتلر، 1391، 46) بنا بر این تعریف می بایست ابتدا نیاز مصرف کننده شناسایی شده و آنچه این نیاز را مرتفع می سازد، تعیین و ایجاد گردد و به گونه ای در اختیار مصرف کننده  قرار بگیرد که رضایت او جلب و بتوان روابط بلند مدت و سودمند دو طرفه ای را با او بر قرار کرد. با توجه به این تعریف افزایش درک رفتار مصرف کنندگان بر کسی پوشیده نیست و سازمان ها در تلاشند تا بهتر از رقبای خود عمل نموده و سهم بیشتری از بازار را به سبب شناخت وسیع تر خود از مشتری بدست آورند.

بررسی ها حاوی این نکته است که ظواهر فیزیکی محصول از جمله بسته بندی می تواند بر جلب توجه و نظر خریدار به محصول، امتحان کردن آن و در نتیجه، خرید آن اثر گذار باشد. مرور مطالعات انجام شده پیرامون این موضوع حاکی از آن است که بیشتر تمرکز تجزیه و تحلیل های سنتی بر مشخصه های درونی و کیفی محصول بوده است که این موضوع به هیچ عنوان، پاسخگوی نیازمندی های بازارهای امروزی با میزان رقابت بالا نخواهد بود. (Enneking, Neuman and Heneberg, 2005 )

با توجه به لزوم تصمیم گیری مناسب در خصوص ارائه محصول با کیفیت به مشتری و درک روند مستمر و رو به رشد تبلیغات شرکت ها برای جذب مشتری، بر آن شدیم تا در زمینه تاثیر ویژگی های بسته بندی محصولات سنتی بر روی خرید تحقیقی را انجام دهد. امید است که بتوانیم قدمی هر چند کوچک در خصوص افزایش صادرات و بازاریابی بیشتر این محصولات داشته باشیم.

در این فصل بیان مساله پژوهش، اهمیت و ضرورت پژوهش، اهداف و فرضیه ها، تعاریف نظری و عملیاتی متغیرهای مورد بررسی، روش انجام تحقیق، ابزار گردآوری اطلاعات، جامعه آماری، قلمرو زمانی و مکانی تحقیق بیان شده و در خاتمه ساختار کلی پایان نامه  ارائه خواهد شد.

.1-1 بیان مسئله

فضای جدید به وجود آمده در بازارهای دنیا رویکردهای پیشین بازاریابی را به چالش کشیده است و در عین حال لزوم استفاده ساز و کارهای جدید در امر ارتقای فروش و افزایش احتمال پدیده خرید، ضرورتی دو چندان یافته است.

بی شک از جمله عوامل اثر گذار بر تصمیم خرید در نقطه فروش، بسته بندی می باشد. بسته بندی بخشی از برنامه ریزی محصول است و نیازهای مشتریان امروزی ایجاب می کند که از بسته بندی تنها انتظار حفاظت از کالا را نداشته باشیم. (Lofgren and Witell,  2005 )  بلکه علاوه بر این مسئولیت به تدریج ویژگی های تازه ای برای بسته بندی تعریف می شود که می تواند در افزایش انگیزه برای خرید موثر واقع شود. ویژگی هایی از قبیل طرح، رنگ و شکل بسته بندی مواردی هستند که می توانند بر جنبه انگیزشی خرید موثر واقع شوند.(رحیم نیا، مرتضوی و علوی، 1387، 74)

از آنجایی که بسته بندی می تواند ابزاری متقاعد کننده در مرحله تصمیم گیری برای خرید باشد برخی از صاحب نظران در حوزه بازاریابی به بسته بندی لقب “تمام کننده فروش” را داده اند. (Warde, 1999 )

تنوع در بسته بندی موجبات تغییر در الگوی مصرف است و به عنوان یک قسمت لازم برای یک تجربه کسب و کار موفق شناخته می شود. طراحی مناسب و نوآورانه بسته بندی نه تنها درک از محصول را تغییر می دهد بلکه با ایجاد ارتباطی سریع، قوی و کم هزینه بین تولید و مصرف می تواند منجر به ایجاد ارزش افزوده در فرآیند حمل و نقل، انبارداری و فروش شده  و سهولت استفاده در اجرای فعالیت ها را سبب شود. (Brody and Marsh , 1997 ) از این جهت برای بازاریابان ضروری است که به صورت جزئی تری به مباحث مربوط به بسته بندی بپردازند تا متوجه شوند که چه خصوصیاتی در تصمیم خرید مصرف کننده بیشتر مورد توجه است.

امروزه بنگاه های تولیدی به طور فزاینده ای تمرکز بر ویژگی ها و شاخص های مختلف بسته بندی را مد نظر قرار داده و به خوبی نسبت به این مسئله آگاهند که می توانند با اندک تغییراتی در فرم بسته بندی به سود بالایی در فروش محصول دست یابند. (رحیم نیا، علوی و سیاهرودی، 1391، 66) مزایا و فواید بسته بندی زمانی چشمگیر خواهد بود که تولید کننده درک صحیحی از  اثر ویژگی های بسته بندی بر خرید مصرف کنندگان از جمله ویژگی های دیداری و کارکردی داشته باشد. به اعتقاد نگارنده تاثیر ویژگی های یاد شده می تواند در شرایط مختلف به لحاظ جمعیت شناختی (مانند سن، جنسیت، تحصیلات و درآمد) مختلف بوده و استراتژی های متفاوتی را برای تولید بسته بندی های مشتری پسند به همراه داشته باشد.

غالب ویژگی هایی که در مجموعه ویژگی های دیداری طبقه بندی می شوند شاخص هایی از قبیل طراحی، اطلاعات موجود بر روی بسته، رنگ، اندازه بسته و سبک نوشتار را در بر می گیرند. از سویی دیگر ویژگی هایی همچون دوام، حمل آسان، سهولت در باز شدن، کاربرد مجدد و قابلیت بازیافت از مواردی است که در ویژگی های کارکردی بسته بندی آنرا طبقه بندی می کنیم.(رحیم نیا، علوی و سیاهرودی،1391 ،69 )

استان قم به عنوان مرکز تشیع در جهان اسلام و با وجود داشتن اماکن زیارتی محل عبور و مرور خارجیان زیادی است. همچنین به علت تاسیس دانشگاه بین المللی جامعه المصطفی در قم،  دانش پژوهان مختلفی از اقصی نقاط جهان (بخصوص هند، پاکستان، افغانستان و آذربایجان ) به منظور تحصیل علوم دینی در قم مقیم شده اند. تاثیر قابل تامل بسته بندی محصول در افزایش یا کاهش فروش و وجود پتانسیل بالقوه برای صادرات محصولات سنتی(از قبیل سوهان و گز) که در استان قم تولید می شود و می تواند به عنوان سوغات و هدیه مورد استفاده قرار گیرد و همچنین جامعه آماری مناسب، نگارنده را بر آن داشت تا تحقیقی را در این خصوص انجام دهد. از آنجا که در ایران شناخت مکفی از مزایای طراحی و ارائه بسته بندی های متناسب با نیاز مشتری وجود نداشته (امام پور، 1384) و یا بومی سازی نشده است  بررسی آثار مترتب این ویژگی ها بر افزایش میزان خرید می تواند در افزایش صادرات محصولات بویژه محصولات سنتی که بیشتر بر اساس پندار و باورهای پیشینیان، بسته بندی و به خریدار ارائه می شدند، تاثیر به سزایی داشته باشد.

بنابراین مسئله اساسی این پژوهش عبارتند از بررسی تاثیر ویژگی های بسته بندی محصولات سنتی اعم از دیداری و کارکردی بر خرید دانشجویان خارجی مقیم استان قم با تکیه بر متغیرهای جمعیت شناختی

1-2 اهمیت و ضرورت پژوهش

از آنجا که طراحی بسته بندی در بازار رقابتی کنونی از اهمیت به سزایی برخوردار است تا جاییکه می توان از آن به عنوان یکی از ابزار اصلی ارتباطات با مشتری و تبلیغ برند استفاده کرد؛ ضرورت انجام تحقیقاتی با رویکرد شناسایی عوامل اثرگذار بر تولید بسته بندی نوآورانه و ترغیب کننده بیش از پیش احساس می شود. 

عناصر بسته بندی اعم از دیداری و کارکردی می تواند بر درک مصرف کننده از ماهیت محصول اثر گذار باشند برای دستیابی اثر بخش تر به اهدافی که برای بسته بندی در حوزه ارتباط با مشتری متصور است تولید کنندگان می بایست از واکنش مصرف کننده به بسته بندی های خود، آگاهی داشته باشند و طراحی های خود را با فرآیند ادراکی مصرف کننده منطبق سازند. این کلید موفقیت بسیاری از استراتژی های بازاریابی است.

متاسفانه مطالعات انجام شده در ایران در حوزه بسته بندی کافی نبوده و بیشتر تحقیقات انجام شده در باب واکنش مشتریان به بسته بندی، در ایالات متحده آمریکا انجام شده است. بنابراین امکان دارد که مشتریان در فرهنگ های مختلف پاسخ های مختلفی به ابعاد بسته بندی بدهند. این مساله موید ضرورت بومی سازی مطالعات، متناسب با فرهنگ محل مطالعه و مصرف کنندگان خواهد بود و ضرورت تئوریک آن را ایجاب می کند.

دست اندرکاران بسته بندی در ایران معترفند که بسیاری از فعالیتهای انجام شده در زمینه بسته بندی، بر اساس باورها و پندارهای سنتی صورت گرفته و تحقیقات میدانی، نقش چندانی ندارد. به نظر می رسد با توجه به شرایط فعلی، تولید کنندگان و عرضه کنندگان محصولات در ایران، شناخت چندانی از مزایای طراحی و ارائه بسته بندی های متناسب با نیازها و خواسته های مشتریان ندارند.

استمرار حضور کالاهای سنتی در بازارهای بین المللی و تجاری می تواند اثر سازنده ای بر رشد اقتصادی کشور داشته باشند. همچنین به دلیل پیشرفت سریع فناوری در دنیای امروز، تلاش و توجه لازم در جهت هماهنگی با فناوری های نوین و ایجاد پویایی لازم در ساختار تولید و صادرات کشور به ویژه در زمینه کالاهای سنتی ضروری به نظر می رسد.

این مطالعه از آن جهت سودمند است که بصورت متمرکز و محلی مطالعه ای در این خصوص انجام نشده است و بنابراین ممکن است که نتایج مطالعات دیگر در اینجا صدق نکند. لذا این مطالعه بنا دارد با ارائه چارچوبی نظری بر اساس پژوهش هایی که تاکنون انجام شده است به بررسی اثر ویژگی های دیداری و کارکردی بسته بندی محصولات سنتی بر خرید بپردازد و سعی بر آن است که پیشنهادهای برآمده از این بررسی بتواند بینش جدیدی را برای بازاریابان و صادرکنندگان محصولات سنتی در شهر قم و در سطح وسیع تر در کل کشور ایجاد کند تا با بکارگیری راهکارهای مناسب به طراحی بسته بندی های متمایز  و مشتری مدار نایل آییم.

1-3 اهداف پژوهش

هدف اصلی این تحقیق بررسی تاثیر ویژگی های بسته بندی (دیداری- کارکردی) محصولات سنتی بر خرید دانشجویان خارجی با توجه به متغیرهای جمعیت شنناختی دانشجویان خارجی مقیم در استان قم می باشد. اهداف جزئی تحقیق عبارتند از:

تعیین اولویت هر یک از عناصر دیداری بسته بندی بر خرید دانشجویان خارجی
تعیین اولویت هر یک از عناصر کارکردی بسته بندی بر خرید دانشجویان خارجی
1-4 فرضیه های پژوهش

پس از بررسی مقاله ها و تحقیقات که در حوزه بسته بندی محصولات و ارتباط متغیرهای آن با فرآیند خرید و رفتار مصرف کننده و همچنین بررسی عوامل جمعیت شناختی که این رابطه را تحت تاثیر قرار می دهند، انجام گرفت  فرضیه های زیر در قالب فرضیات اصلی و فرعی طراحی شد.

فرضیه اصلی
ویژگی های بسته بندی (دیداری- کارکردی) محصولات سنتی بر خرید دانشجویان خارجی مقیم در استان قم موثر است.

1-4-2 فرضیه های فرعی

ویژگی دیداری بسته بندی محصولات سنتی بر خرید دانشجویان خارجی موثر است.
ویژگی کارکردی بسته بندی محصولات سنتی بر خرید دانشجویان خارجی موثر است.
متغیرهای جمعیت شناختی دانش پژوهان (سن، درآمد، تاهل، جنسیت، تحصیلات و کشور تابعه) به عنوان متغیر تعدیل کننده رابطه بین ویژگی دیداری بسته بندی محصولات سنتی و خرید را تعدیل میکند.
متغیرهای جمعیت شناختی دانش پژوهان (سن، درآمد، تاهل، جنسیت، تحصیلات و کشور تابعه) به عنوان متغیر تعدیل کننده رابطه بین ویژگی کارکردی بسته بندی محصولات سنتی و خرید را تعدیل میکند.
متغیرهای جمعیت شناختی دانش پژوهان (سن، درآمد، تاهل، جنسیت، تحصیلات و کشور تابعه) به عنوان متغیر تعدیل کننده رابطه بین ویژگی دیداری- کارکردی بسته بندی محصولات سنتی و خرید را تعدیل می کند.
.1-6 نوع و روش پژوهش

روش این پژوهش، بر حسب هدف کاربردی و بر اساس شیوه گردآوری داده ها توصیفی از نوع پیمایشی است.

1-7 ابزارهای گردآوری داده ها

روش گردآوری اطلاعات پژوهش حاضر از دو بخش تشکیل شده است که عبارتند از:

1-7-1 مطالعات کتابخانه ای

 برای بررسی ادبیات موضوعی تحقیق به طور عمده از کتب، مقالات و منابع لاتین و فارسی حاصل از جستجو در اینترنت، منابع اطلاعاتی و کتابخانه ها استفاده شده است.

1-7-2 تحقیقات میدانی

به منظور جمع آوری اطلاعات مورد نظر و سنجش متغیرهای تحقیق، از پرسشنامه استفاده شده است. همچنین جهت تکمیل اطلاعات لازم، از ابزار مصاحبه با افراد متخصص در زمینه تحقیق نیز استفاده می شود. پرسشنامه مذکور شامل بخش هایی است که شامل اطلاعات پاسخ دهنده و وضعیت جمعیت شناختی ایشان بوده و بخش دوم شامل سوالات اصلی تحقیق می باشد.

اگر وسیله جمع آوری اطلاعات از صفت جامعیت و مانعیت برخوردار نباشد و یا به عبارتی نتواند، همه آنچه را که مد نظر است به درستی اندازه گیری نماید و یا نتواند مانع شود تا آنچه را که نمی خواهیم بسنجیم در یافته ها دخالت نماید، نتایج حاصله دور از واقعیت خواهد بود. به لحاظ پیشگیری از این امر، باید اعتبار علمی پرسشنامه محقق گردد. در این پژوهش برای افزایش روایی محتوایی پرسشنامه از ابزارهای ذیل استفاده شده است:

بررسی و مطالعه تحقیقات مشابه
مطالعه مقالات متعدد در رابطه با موضوع بسته بندی و رفتار خرید و کلیه مسائل مرتبط با آن
جویا شدن نظر خبرگان و افراد صاحب نظر و اخذ راهنمایی از آنان در رابطه با شاخص های تحقیق
در این تحقیق از روش آلفای کرونباخ جهت تعیین پایایی پرسشنامه مورد استفاده قرار گرفته است. آلفای کرونباخ یک ضریب است که میزان همبستگی مثبت اعضای یک مجموعه را با هم منعکس می کند آلفای کرونباخ بر حسب میانگین داخلی میان پرسشهایی که یک مفهوم را می سنجد محاسبه می شود و هر قدر آلفای کرونباخ به عدد یک نزدیکتر باشد اعتبار سازگاری درونی بیشتر خواهد بود.

1-8 جامعه آماری

این پژوهش جهت استفاده تولیدکنندگان و صادر کنندگان محصولات سنتی خوراکی (منحصرا بر روی  سوهان و گز) انجام می گیرد. از آنجایی که ارتباط با کشورهای مختلف در امر صادرات و واردات می تواند به افزایش تعاملات میان کشورها منجر شود لذا از دانشجویان خارجی که برای تحصیل در ایران مقیم شده اند جهت جمع آوری اطلاعات استفاده می شود. به جهت آنکه جمع آوری اطلاعات از کلیه دانشجویان امری بسیار مشکل می باشد لذا از دانشجویان چهار کشور آذربایجان، افغانستان، پاکستان و هندوستان جهت این تحقیق استفاده شده است.

1-9  طرح نمونه گیری(روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه)

روش نمونه گیری در این پایان نامه بصورت نمونه گیری طبقه ای است و از بین تمامی دانشجویان خارجی مقیم در استان قم چهار کشور پاکستان، افغانستان، هندوستان و آذربایجان که بیش از همه در قم تبعه دارند به تناسب جمعیتشان از طریق فرمول کوکران انتخاب گردیدند. در این پایان نامه فرضیه های تحقیق از طریق آزمون آماری متناسب با سوالات پرسشنامه ها مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می گیرند. لازم به ذکر است که تجزیه و تحلیل اطلاعات آماری این تحقیق بوسیله نرم افزارspss انجام می گیرد.

 1-10 قلمرو زمانی و مکانی تحقیق

این پژوهش به لحاظ زمانی در نیمه دوم سال 1393 به انجام رسیده است و موضوع آن همان گونه که بیان شد بررسی تاثیر ویژگی های بسته بندی محصولات سنتی (ویژگی های دیداری – کارکردی) بر خرید دانشجویان خارجی است. به دلیل اقامت دانش پژوهان از اقصی نقاط کشورهای اسلامی در استان قم از نظر مکانی این پژوهش در استان قم انجام شده است.

1-11 شرح واژه ها و اصطلاح های بکاررفته در تحقیق

1-11-1 بسته بندی

تعاریف متعددی برای بسته بندی وجود دارد که هر یک از آنها از دیدگاه خاصی به این مقوله پرداخته اند. که در ذیل به مواردی از آن اشاره می شود:

در استاندارد بریتانیا، واژه بسته بندی، به عنوان هنر یا عملیات مورد استفاده در آماده سازی کالا برای حمل، نگهداری و یا تحویل به مشتری تعریف شده است. (polonsky and others,  1998 )

از نظر فیلیپ کاتلر، بسته بندی همه فعالیت های مربوط به طراحی و ایجاد جعبه یا لفاف برای یک کالا را در بر می گیرد که سه وظیفه اصلی را بر عهده دارد: محافظت از محتویات بسته، تأمین اطلاعات و متمایز کردن محصول از سایر مارک ها از طریق جلب توجه مصرف کننده. وی معتقد است که مفهوم بسته بندی تعیین می کند که بسته بندی اساسا چگونه باید باشد و برای یک کالای خاص چه کاری را انجام می دهد بر اساس این نظر استراتژی طراحی بسته بندی به پاسخ این سوال وابسته است که آیا بسته بندی برای محافظت از کالاست و یا آنکه می خواهد محتوای نوآورانه را توضیح دهد و یا آنکه وظیفه رساندن مطلبی درباره کالا یا شرکت را بر عهده دارد. (کاتلر 1391، 499)

از دید پاتسولا بسته بندی علاوه بر وظیفه اصلی خود که حفظ و نگهداری از کالاست وظایف دیگری را نیز بر عهده دارد. به عقیده وی دو کارکرد اصلی و کلی برای بسته بندی

در ایران: 7

در خارج از کشور: 10

فصل سوم: مواد و روش کار  13

3-1- منطقه مورد مطالعه. 13

3-2-1- شناسایی و انتخاب عوامل مؤثر در مکانیابی تغذیه آبهای زیرزمینی.. 15

3-2-2- تهیه نقشه کاربری و پوشش زمین.. 18

3-2-3- عملیات تهیه نقشه های سطح آب و کیفیت آب.. 22

3-3- برآورد اوزان عوامل مؤثر بر مکان‌یابی تغذیه آبهای زیرزمینی.. 25

3-4- سازگاری در قضاوت ها 27

فصل چهارم: نتایج   32

4-1- نقشه های طبقات عوامل مؤثر بر تغذیه مصنوعی آبهای زیرزمینی.. 32

4-1-1- نقشه طبقات شیب.. 32

4-1-2- نقشه طبقات رتبه آبراهه. 34

4-1-3- نقشه طبقات عمق آب زیرزمینی.. 37

4-1-4- نقشه طبقات کیفیت آب.. 38

4-1-5- نقشه طبقات زمین شناسی.. 39

4-2- نقشه کاربری اراضی/پوشش زمین.. 41

4-2-1- ارزیابی صحت نقشه کاربری اراضی/ پوشش زمین.. 42

4-3- نتیجه مقایسات زوجی و وزن معیارها و زیرمعیارها با روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) 43

4-3-1- نتیجه مقایسات زوجی و میزان وزن معیارهای اصلی.. 43

4-5-2- اوزان طبقات معیارهای اصلی (زیرمعیارها) 45

4-5-3- تهیه نقشه مناطق مناسب تغذیه مصنوعی آب زیرزمینی.. 49

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری   63

5-1- بحث.. 63

5-2- نتیجه گیری.. 67

5-3- پیشنهادات.. 68

منابع  69

فهرست جداول

عنوان                                                                       صفحه

جدول 3-1- عوامل مهم و مؤثر در مطالعات تغذیه مصنوعی آب زیرزمینی.. 18

جدول 3-2- مقادیر ترجیحات برای مقایسه های زوجی (قدسی پور، 1385) 27

جدول 4-1- ارزیابی صحت نقشه کاربری و پوشش زمین در منطقه موردمطالعه. 42

جدول 4-2- مقادیر کاپای شرطی برای هریک از طبقات در نقشه کاربری و پوشش زمین.. 42

جدول 4-3- میانگین هندسی مقایسات زوجی معیارهای اصلی قضاوتهای کارشناسان آبخیزداری.. 43

جدول 4-4- میانگین هندسی مقایسات زوجی معیارهای اصلی قضاوتهای کارشناسان آبیاری.. 43

جدول 4-5- میانگین هندسی مقایسات زوجی معیارهای اصلی قضاوتهای کارشناسان زمین شناسی.. 44

جدول 4-6- میانگین هندسی مقایسات زوجی زیرمعیارها در روش AHP. 45

ادامه جدول 4-6- میانگین هندسی مقایسات زوجی زیرمعیارها در روش AHP. 46

ادامه جدول 4-6- میانگین هندسی مقایسات زوجی زیرمعیارها در روش AHP. 47

جدول 4-7- مساحت طبقات پهنه های مختلف تغذیه مصنوعی آب زیرزمینی بدون محدودیت کاربری.. 52

جدول 4-8- میزان مساحت طبقات پهنه های مختلف تغذیه مصنوعی آب زیرزمینی بعد از اعمال محدودیت کاربری   57

جدول 4-9- مساحت طبقات مناطق مناسب اجرای تغذیه مصنوعی به تفکیک طبقات مؤثر بر اجرای طرح. 61

جدول 4-10- مساحت مناطق مشابه تلفیق شده در دیدگاه های کارشناسی مختلف.. 62

فهرست اشکال

عنوان                                                                                                     صفحه

شکل 3-1- موقعیت دشت خوی نسبت به کشور، استان آذربایجان غربی و شهرستان خوی   14

شکل 3-2- جهت جریان در پیکسل‌ها از پیکسل با شیب بیشتر به پیکسل با شیب کمتر. 15

شکل 3-3- نمایش شماتیک جهت جریان به‌دست‌آمده از نرم‌افزار ArcMap. 16

شکل 3-4- جریان از 35 سلول به سمت سلول مشخص‌شده است.. 17

شکل 3-5- تصویر ماهواره لندست 8 تاریخ 29 تیر 1393 منطقه موردمطالعه. 19

شکل 3-6- نقاط نمونه اطلاعات زمینی تولیدشده به‌صورت تصادفی- سیستماتیک در منطقه موردمطالعه. 22

شکل 3-7- موقعیت و پراکنش نقاط اندازهگیری (چاه آب) کیفیت و سطح آب در منطقه موردمطالعه. 25

3-3- برآورد اوزان عوامل مؤثر بر مکان‌یابی تغذیه آبهای زیرزمینی.. 25

شکل 3-8- سلسه‌مراتبی معیارهای و زیرمعیارهای مؤثر بر مکانیابی تغذیه آبهای زیرزمینی.. 26

شکل 3-9- ماتریس مقایسه زوجی در حالت قضاوت‌های شخصی.. 26

شکل 4-1- نقشه طبقات شیب دشت خوی.. 33

شکل 4-2- نقشه ارتفاع (DEM) دشت خوی.. 34

شکل 4-3- نقشه جهت جریان (Flow Direction) دشت خوی.. 35

شکل 4-5- نقشه انباشت جریان (Flow Accumulation) دشت خوی.. 35

شکل 4-6- نقشه رتبهبندی آبراههها در دشت خوی.. 36

شکل 4-7- نقشه عمق آب زیرزمینی در دشت خوی.. 37

شکل 4-8- نقشه عمق آب زیرزمینی در دشت خوی.. 38

شکل 4-9- نقشه واحدهای زمینشناسی در دشت خوی.. 40

شکل 4-10- نقشه طبقات کاربری اراضی/پوشش زمین دشت خوی.. 41

شکل 4-11- اولویتبندی و اوزان عوامل مؤثر بر تغذیه آب زیرزمینی با نظر کارشناسان آبخیزداری به روش AHP  در نرم افزار Expert Choice  44

شکل 4-12- اولویت بندی و اوزان عوامل مؤثر بر تغذیه آب زیرزمینی با نظر کارشناسان آبیاری به روش AHP  در نرم افزار Expert Choice  44

شکل 4-13- اولویت بندی و اوزان عوامل مؤثر بر تغذیه آب زیرزمینی با نظر کارشناسان زمینشناسی به روش AHP  در نرم افزار Expert Choice  45

شکل 4-14- نقشه های وزنی عامل شیب در دیدگاه های مختلف کارشناسی به ترتیب از راست به چپ:  زمین شناسی، آبیاری و آبخیزداری   48

شکل 4-15- نقشه های وزنی عامل کیفت آب در دیدگاه های مختلف کارشناسی به ترتیب از راست به چپ:  زمین شناسی، آبیاری و آبخیزداری   48

شکل 4-16- نقشه های وزنی عامل عمق آب زیرزمینی در دیدگاه های مختلف کارشناسی به ترتیب از راست به چپ:  زمین شناسی، آبیاری و آبخیزداری.. 49

شکل 4-17- نقشه های وزنی عامل واحدهای زمین شناسی در دیدگاه های مختلف کارشناسی به ترتیب از راست به چپ: زمین شناسی، آبیاری و آبخیزداری.. 49

شکل 4-18- نقشۀ اولیه پهنه بندی مناطق تغذیه مصنوعی آب زیرزمینی در دیدگاه آبخیزداری.. 50

شکل 4-19- نقشۀ اولیه پهنه بندی مناطق تغذیه مصنوعی آب زیرزمینی در دیدگاه آبیاری.. 51

شکل 4-20- نقشۀ اولیه پهنه بندی مناطق تغذیه مصنوعی آب زیرزمینی در دیدگاه زمین شناسی.. 51

شکل 4-21- نقشۀ محدودیت انجام عملیات تغذیه مصنوعی آب زیرزمینی.. 53

شکل 4-22- پهنه بندی تغذیه مصنوعی در دیدگاه کارشناسان آبخیزداری.. 54

شکل 4-23- پهنه بندی تغذیه مصنوعی در دیدگاه کارشناسان آبیاری.. 55

شکل 4-24- پهنه بندی تغذیه مصنوعی در دیدگاه کارشناسان زمین شناسی.. 56

شکل 4-25- مناطق مناسب برای اجرای عملیات تغذیه مصنوعی از دیدگاه کارشناسان آبخیزداری.. 58

شکل 4-26- مناطق مناسب برای اجرای عملیات تغذیه مصنوعی از دیدگاه کارشناسان آبیاری.. 59

شکل 4-27- مناطق مناسب برای اجرای عملیات تغذیه مصنوعی از دیدگاه کارشناسان زمین شناسی.. 60

شکل 4-28- تلفیق پهنه های مختلف تغذیه مصنوعی در دیدگاه های مختلف کارشناسی در دشت خوی.. 62

چکیده
منابع آب زیرزمینی بعد از یخچال­ها و پهنه­های یخی، بزرگ­ترین ذخیره آب شیرین زمین را تشکیل می­دهند و یکی از منابع مهم تأمین آب شیرین موردنیاز انسان هستند. ازآنجاکه در اکثر نقاط کشور بارش­ها اغلب ناچیز و گاه به­صورت سیلاب­های مخرب ظاهر می­شوند، می­توان از عملیات تغذیه مصنوعی آب­های زیرزمینی به‌عنوان یک راهکار مناسب جهت استفاده بهینه از سیلاب­ها و پایداری سفره­های آب زیرزمینی استفاده کرد. تعیین مناطق مناسب برای تغذیه مصنوعی از اهمیت بسیاری برخوردار است که لازم است با دقت کافی انجام شود. به علت وجود پارامترهای متعدد مؤثر در مکان­یابی و نیاز به بررسی توأم معیارهای ارزیابی‌شده و تغییرات مداوم آن‌ها، سامانه اطلاعات جغرافیایی ابزاری کارا برای مدیریت و به­کارگیری داده­های مکانی در این زمینه است. در این تحقیق برای مکان­یابی مناطق مناسب تغذیه مصنوعی آب­های زیرزمینی در دشت خوی در شمال غربی ایران از فاکتورهای شیب، کیفیت آب، عمق آب زیرزمینی و واحدهای زمین­شناسی استفاده‌شده است. نقشه­های فوق در محیط GIS و با اعمال روش آنالیز سلسله مراتبی تلفیق شدند. در این مطالعه به‌منظور مقایسات زوجی معیارها و زیر معیارهای مؤثر بر تغذیه مصنوعی با تهیه پرسشنامه از دیدگاه­های کارشناسان آبخیزداری، آبیاری و زمین­شناسی به ترتیب به تعداد 16، 13 و 12 استفاده و نتایج هرکدام به­طور جداگانه­ای موردبررسی قرار گرفتند. همچنین نقشه کاربری اراضی منطقه نیز از تصاویر ماهواره­ای لندست 8 به­منظور اعمال محدودیت کاربری موجود در منطقه استخراج گردید و پس از روی‌هم گذاری لایه نهایی با بافر 50 و 100 متری برای آبراهه­های پر آب با رتبه 3 و 4 نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که بر اساس هرکدام از دیدگاه­های کارشناسی آبخیزداری، آبیاری و زمین­شناسی به ترتیب حدود 00/48، 11/38 و 76/7 هکتار که شامل 39، 81 و 14 پلی گون می­شود در منطقه دشت خوی برای تغذیه مصنوعی مناسب است.

واژه­های کلیدی: دشت خوی، مکان­یابی، تغذیه مصنوعی، فرایند تحلیل سلسله مراتبی، آبخیزداری، آبیاری، زمین­شناسی.

فصل اول:
مقدمه
همزمان با افزایش جمعیت نیاز به آب سالم و قابل شرب روند صعودی داشته و از سویی منابع آب سطحی نیز با مسئله آلودگی و تغییرات حجمی در طول زمان روبرو هستند، درنتیجه نگاه برنامه­ریزان به‌سوی منابع آب­های زیرزمینی که منابع حیاتی آب در مناطق خشک و نیمه‌خشک محسوب می­شوند، سوق یافته است. منابع آب زیرزمینی بعد از یخچال­ها و پهنه­های یخی، بزرگ­ترین ذخیره آب شیرین زمین را تشکیل می­دهند و یکی از منابع مهم تأمین آب شیرین انسان هستند (Freeze & Cherry, 1979). لزوم شناخت و بهره­برداری بهینه از آب­های زیرزمینی ازآنجا ناشی می­شود که این منابع 99% از کل آب­های شیرین قابل‌دسترس را تشکیل می­دهند (کوثر، 1364). علاوه بر این در بسیاری از کشورهای واقع در نواحی خشک و نیمه‌خشک بیش از 80% منابع آب مورداستفاده را تشکیل می­دهند (صداقت، 1372).

در سال­های اخیر با افزایش روزافزون جمعیت، توسعه صنعت، رشد شهرنشینی و به‌تبع آن افزایش تقاضا به مواد غذایی، بهره­برداری از منابع آب چندین برابر بیشتر از گذشته است به‌طوری‌که میزان بهره­کشی و مصرف آب­های زیرزمینی بیشتر از میزان تغذیه این منابع شده است، به‌عبارت‌دیگر ورودی سیستم آب زیرزمینی از خروجی آن کمتر شده و سیستم با بیلان منفی دارای پس‌خوراند مثبت و در حال اضمحلال است؛ بنابراین شناسایی و تعیین مناسب­ترین مکان جهت این مهم از اهمیت به سزایی برخوردار است. مدیریت منابع آب مجموعه­ای از اقدامات متعدد مدیریتی است که باهدف بهره­برداری بهینه از منابع آب و کاهش خسارت اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی صورت می­گیرد.

کشور ایران به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و ناهمواری­های بسیار پراکنده و شرایط اقلیمی و وضعیت ریزش­های جوی، از مناطق خشک و نیمه‌خشک جهان به شمار می­رود. ولی همین مقدار بارندگی نیز پراکنش زمانی و مکانی مناسبی ندارد. به‌طوری‌که یک‌سوم بارندگی در بیش از نیمی از کشور (در کویر مرکزی) و یک‌سوم در سطحی حدود 10% از مساحت کل کشور و یک‌سوم بقیه در سایر نقاط نازل می­شود (اصغر پور، 1383). بدین لحاظ محدودیت منابع آب از دیرباز موردتوجه ایرانیان بوده است. با توجه به اینکه آب­های زیرزمینی 99% از کل آب شیرین قابل‌استفاده را تشکیل می­دهند (اکبرپور، 1388) و از طرفی هم بسیاری از مناطق کشورمان ازنظر اقلیم جزو اقلیم خشک می­باشند، بخش بزرگی از تأمین آب خود را از منابع زیرزمینی تأمین می­کنند. تخلیه آب زیرزمینی و عدم جایگزین شدن آب این منابع یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی است که جوامع بشری مخصوصاً کشورمان با آن روبرو است.

یکی از شیوه­های برطرف نمودن چالش­های مرتبط با تراز منفی آب­های زیرزمینی، مطالعه و اجرای پروژه­های تغذیه مصنوعی در حوزه­هایی است که از این بابت با مشکل مواجه

دسته بندی رنگها                                                                                   14

رنگ شناسی کودکان                                                                              21

رویت رنگ                                                                                             25

طبیعت رنگها                                                                                         26

دسته بندی رنگها                                                                                   14

رنگ شناسی کودکان                                                                              21

رویت رنگ                                                                                             25

طبیعت رنگها                                                                                         26

آمیزش رنگها                                                                                         27

اختلالات رویت رنگ                                                                                 30

فیزیولوژی رنگ                                                                                       32

تقویت درک رنگ                                                                                     33

حافظه                                                                                                 34

رشد حافظه در نوباوگی                                                                           40

حافظه چیست ؟                                                                                    42

انواع حافظه                                                                                          46

حافظه کوتاه مدت                                                                                  47

حافظه بلند مدت                                                                                    49

اندازه گیری حافظه (یادآوری با فرایندشناسی بازآموزی)                                  53

حافظه سازنده                                                                                      56

عوامل موثر بر یادگیری وتقویت حافظه                                                         57

تداعی اندیشه ها                                                                                  59

درباره فرایند به خاطر سپردن                                                                    61

حافظه و فراگیری                                                                                   63

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

جامعه آماری                                                                                         69

روش تحقیق                                                                                         69

نمونه                                                                                                  69

حجم نمونه                                                                                           69

روش نمونه گیری                                                                                   70

ابزار تحقیق                                                                                           70

روش و چگونگی اجرا                                                                               70

روش آماری                                                                                           71

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل

جدول شماره 1 و 2 برای گروه رنگی و بازشناسی همراه با نمودار                       73

جدول شماره 3 برای گروه سیاه و سفید همراه با نمودار                                   74

جدول شماره 4 برای بازشناسی گروه سیاه و سفید همراه با نمودار                    75

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

خلاصه مطالب                                                                                         82

محدودیتهای پژوهش و پیشنهادات

منابع

ضمایم

چکیده:

در پژوهش حاضر تأثیر رنگ بر حافظه کودکان اول دبستان پسرانه شهید عباسپور شهرستان کرج در سال 84-1383 مورد آزمون قرار گرفته است. جامعه آماری و تعداد دانش آموزان، آزمون شده 42 نفر می باشند که با استفاده از روش دو گروه مستقل و تصادفی مورد سنجش قرار گرفته اند. ابزار اندازه گیری در این پژوهش یک سری تصاویر که تعداد آنها 20 عدد بوده است و به صورت رنگی در همان تعداد بصورت سیاه و سفید تهیه شده است و هر دو گروه با یک سری از این تصاویر یعنی گروهی با تصاویر رنگی و گروه دیگر با تصاویر سیاه و سفید مورد سنجش قرار گرفته اند. مسأله در این پژوهش این بود که آیا رنگ بر حافظه تأثیر مثبت دارد. آیا بین رنگ و حافظه رابطه مستقیم است، که با انجام عملیات آماری که در این پژوهش از آزمون t دو گروه مستقل استفاده شده و پس از تجزیه و   تحلیل نتایج زیر بدست آمده که اولاً رنگ بر حافظه تأثیر مثبت دارد، ثانیاً رابطه بین رنگ و حافظه مستقیم است.

مقدمه:

حافظه موضوعی است که از دیرزمان مورد توجه انسان بوده و او همواره برای شناخت و بهبود آن کوشیده است. در واقع کمتر فردی است که با توانمندی های حافظه خویش درگیر نبوده و برای تقویت آن تلاش نکند. از نظر مردم، موفقیتهای تحصیلی و شغلی مستقیماً با این توانایی ارتباط دارد. پژوهشگران و رهبران عموماً افرادی با حافظه قوی بوده و از آن در راه رسیدن به اهداف خود کمک گرفته اند. هر چند حافظه قوی به معنای «هوش و خلاقیت» زیاد نیست آزمایشها نشان داده اند که این دو، با حافظه ارتباط مستقیم دارند. (جعفریان، 1375)

درگیری فکری با استعداد پرسش برانگیز حافظه حوضه اختصاصی انسان نوین نیست، زیرا که بسیاری از تمدنها در گذشته، منشأ کارکرد و تربیت آن را عمیقاً مد نظر داشته‌اند در حقیقت، مطالعه حافظه از تاریخچه ای غنی برخوردار است که به روزگاران دور یعنی آغاز تمدن مغرب زمین باز می گردد. این مطلب موضوعی است مورد علاقه و تفحص برای اندیشمندان بزرگ تمامی دوره ها بوده است.(ابراهیم زاده، 1368، ص 18)

عوامل مختلفی بر حافظه مؤثر هستند از جمله هیجان، هوش، سن و رنگ که در اینجا ما به تأثیر رنگ بر حافظه پرداخته ایم.

رنگ در محیط زندگی انسان اهمیت بسزایی برخوردار است تا جایی که زندگی بدون رنگ قابل تصور نیست. یکی از کیفیات بارز و ملموس اشیا و پدیده های جهان، رنگ است. از زمانی که قوه بینایی بشر به موازات رشد و تکوین سیستم فکری وی به فعلیت در آمد، قدرت پیدا کرد از رنگ به عنوان عاملی در ایجاد تمایز و تشخیص وجوه اشتراک و همچنین اختلاف اشیا استفاده کند. رنگ تدریجاً نزد بشر اولیه جنبه ای سمبولیک یا نمادین یافت. بدین معنا که بسیاری از اقوام بشر برای هر رنگی رمز ویژه ای وضوع کرده بودند، که در صورت آشنایی با آن رمزها، مخاطبان آنها می‌توانستند مفاهیم مربوط را به سهولت دریافت کنند. برای نمونه در ایران باستان، سیاه، رنگ تاریکی و دنیای اهریمن بود. رنگی بود که ناخودآگاه شب را به خاطر مردم می آورد. و شب نیز به نوبه خود برای بشر احساسات نامطلوبی چون وحشت، رعب و اضطراب و … را به همراه داشت. حال آنکه سفید، رنگ روز و روشنایی بود. رنگی بود که مفاهیمی چون پاکی، صفا و خلوص و قداست را در نظر مردم تداعی می کرد.

رنگها خواه به طور جداگانه و خواه در ترکیب با یکدیگر، تأثیرات متفاوتی بر روح و روان آدمی باقی می گذارند. در واقع تأثیرات رنگها و احساساتی که در اثر مشاهده آنها در انسان ظاهر می شود، آنچنان است که امروزه رنگ در روانکاوی اشخاص بویژه کودکان در حکم یکی از عوامل اساسی تلقی می شود. رنگ و تصویر بیش از هر چیز دیگر ذهن کودک رابه خود جلب می کند برای درک رنگ و تصویر کافی است که چشم او ببیندو برای خلق آن کافیست که کودک دست در رنگ کند و بر روی کاغذ بمالد رنگ وسیله ای است که کودک آرزوها و پیامهای خود را در قالب آن بیان می‌کند. (دوالو، 1371، ص1)

یکی از با نفوذترین جنبه ها در کیفیت زندگیمان رنگ است. ما از قدرت ادراکمان هر روز از رنگ استفاده می کنیم.

بدون رنگ هیچ چیز بر ما قابل تشخیص نیست، علائمی که عدم ترافیک در خیابانها را باعث شوند و به وسیله آن سرعت ماشینها تنظیم شود و قابل کنترل نیست. از همه مهمتر تکنیک یادگیری (که مورد بحث ما نیز هست) بمراتب افزایش می یابد.یک وظیفه مهم رنگ این است که به قسمت سازماندهی ادراکی مغز ما علامت فرستاده و به آن کمک می کند. رنگ یکی از پارامترهای مهمی است که با ارسال علامت به قوه ادراک ما کمک و آن را سازماندهی می کند. رنگ حافظه نمودی است که توسط آن ویژگیهای متفاوت اشیاء شناسایی و لذا درک ما را از آنها روشن می کند. رنگ حافظه نمودی است که رنگ متعلق به موضوع مشخصه ادراکمان از طریق آن رنگ نفوذ می کند. بنا به دلایل زیاد مطالعه آنچه که رنگها مهارت در از بر کردن را به حداکثر میرساند بسیار مهم است. ما انسانها به رنگ اعتماد می کنیم که در زندگیمان نظم وجود دارد.]ترافیک علامت می دهد … و خیلی علامتهای دیگر به ادراک رنگ نیاز دارند به این ترتیب مؤثر بودن رنگ کاربرد اعمال دنیای ما آشفته می شود.

مؤثرترین رنگهائی که قدرت فراگیری (از بر کردن) و همچنین نظم در زندگیمان را افزایش می دهند پیدا کنید.

همچنین رنگهائیکه حافظه فراگیری را بهتر تحریک کرده و مهارت یادگیری یا بطور خاص ناتوانی فراگیری در دانشجویان را بهبود بخشد پیدا کنید. رنگ حافظه هم چنین می تواند در تجارت نیز بکار گرفته شود مثلاً فروش بهینه توسط استفاده از رنگهائی که بیشتر مورد پستد مردم و توجه شان را بیشتر جلب می کند. پیش بردن مطالعه تأثیر رنگ بر

آمیزش رنگها                                                                                         27

اختلالات رویت رنگ                                                                                 30

فیزیولوژی رنگ                                                                                       32

تقویت درک رنگ                                                                                     33

حافظه                                                                                                 34

رشد حافظه در نوباوگی                                                                           40

حافظه چیست ؟                                                                                    42

انواع حافظه                                                                                          46

حافظه کوتاه مدت                                                                                  47

حافظه بلند مدت                                                                                    49

اندازه گیری حافظه (یادآوری با فرایندشناسی بازآموزی)                                  53

حافظه سازنده                                                                                      56

عوامل موثر بر یادگیری وتقویت حافظه                                                         57

تداعی اندیشه ها                                                                                  59

درباره فرایند به خاطر سپردن                                                                    61

حافظه و فراگیری                                                                                   63

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

جامعه آماری                                                                                         69

روش تحقیق                                                                                         69

نمونه                                                                                                  69

حجم نمونه                                                                                           69

روش نمونه گیری                                                                                   70

ابزار تحقیق                                                                                           70

روش و چگونگی اجرا                                                                               70

روش آماری                                                                                           71

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل

جدول شماره 1 و 2 برای گروه رنگی و بازشناسی همراه با نمودار                       73

جدول شماره 3 برای گروه سیاه و سفید همراه با نمودار                                   74

جدول شماره 4 برای بازشناسی گروه سیاه و سفید همراه با نمودار                    75

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

خلاصه مطالب                                                                                         82

محدودیتهای پژوهش و پیشنهادات

منابع

ضمایم

چکیده:

در پژوهش حاضر تأثیر رنگ بر حافظه کودکان اول دبستان پسرانه شهید عباسپور شهرستان کرج در سال 84-1383 مورد آزمون قرار گرفته است. جامعه آماری و تعداد دانش آموزان، آزمون شده 42 نفر می باشند که با استفاده از روش دو گروه مستقل و تصادفی مورد سنجش قرار گرفته اند. ابزار اندازه گیری در این پژوهش یک سری تصاویر که تعداد آنها 20 عدد بوده است و به صورت رنگی در همان تعداد بصورت سیاه و سفید تهیه شده است و هر دو گروه با یک سری از این تصاویر یعنی گروهی با تصاویر رنگی و گروه دیگر با تصاویر سیاه و سفید مورد سنجش قرار گرفته اند. مسأله در این پژوهش این بود که آیا رنگ بر حافظه تأثیر مثبت دارد. آیا بین رنگ و حافظه رابطه مستقیم است، که با انجام عملیات آماری که در این پژوهش از آزمون t دو گروه مستقل استفاده شده و پس از تجزیه و تحلیل نتایج زیر بدست آمده که اولاً رنگ بر حافظه تأثیر مثبت دارد، ثانیاً رابطه بین رنگ و حافظه مستقیم است.

مقدمه:

حافظه موضوعی است که از دیرزمان مورد توجه انسان بوده و او همواره برای شناخت و بهبود آن کوشیده است. در واقع کمتر فردی است که با توانمندی های حافظه خویش درگیر نبوده و برای تقویت آن تلاش نکند. از نظر مردم، موفقیتهای تحصیلی و شغلی مستقیماً با این توانایی ارتباط دارد. پژوهشگران و رهبران عموماً افرادی با حافظه قوی بوده و از آن در راه رسیدن به اهداف خود کمک گرفته اند. هر چند حافظه قوی به معنای «هوش و خلاقیت» زیاد نیست آزمایشها نشان داده اند که این دو، با حافظه ارتباط مستقیم دارند. (جعفریان، 1375)

درگیری فکری با استعداد پرسش برانگیز حافظه حوضه اختصاصی انسان نوین نیست، زیرا که بسیاری از تمدنها در گذشته، منشأ کارکرد و تربیت آن را عمیقاً مد نظر داشته‌اند در حقیقت، مطالعه حافظه از تاریخچه ای غنی برخوردار است که به روزگاران دور یعنی آغاز تمدن مغرب زمین باز می گردد. این مطلب موضوعی است مورد علاقه و تفحص برای اندیشمندان بزرگ تمامی دوره ها بوده است.(ابراهیم زاده، 1368، ص 18)

عوامل مختلفی بر حافظه مؤثر هستند از جمله هیجان، هوش، سن و رنگ که در اینجا ما به تأثیر رنگ بر حافظه پرداخته ایم.

رنگ در محیط زندگی انسان اهمیت بسزایی برخوردار است تا جایی که زندگی بدون رنگ قابل تصور نیست. یکی از کیفیات بارز و ملموس اشیا و پدیده های جهان، رنگ است. از زمانی که قوه بینایی بشر به موازات رشد و تکوین سیستم فکری وی به فعلیت در آمد، قدرت پیدا کرد از رنگ به عنوان عاملی در ایجاد تمایز و تشخیص وجوه اشتراک و همچنین اختلاف اشیا استفاده کند. رنگ تدریجاً نزد بشر اولیه جنبه ای سمبولیک یا نمادین یافت. بدین معنا که بسیاری از اقوام بشر برای هر رنگی رمز ویژه ای وضوع کرده بودند، که در صورت آشنایی با آن رمزها، مخاطبان آنها می‌توانستند مفاهیم مربوط را به سهولت دریافت کنند. برای نمونه در ایران باستان، سیاه، رنگ تاریکی و دنیای اهریمن بود. رنگی بود که ناخودآگاه شب را به خاطر مردم می آورد. و شب نیز به نوبه خود برای بشر احساسات نامطلوبی چون وحشت، رعب و اضطراب و … را به همراه داشت. حال آنکه سفید، رنگ روز و روشنایی بود. رنگی بود که مفاهیمی چون پاکی، صفا و خلوص و قداست را در نظر مردم تداعی می کرد.

رنگها خواه به طور جداگانه و خواه در ترکیب با یکدیگر، تأثیرات متفاوتی بر روح و روان آدمی باقی می گذارند. در واقع تأثیرات رنگها و احساساتی که در اثر مشاهده آنها در انسان ظاهر می شود، آنچنان است که امروزه رنگ در روانکاوی اشخاص بویژه کودکان در حکم یکی از عوامل اساسی تلقی می شود. رنگ و تصویر بیش از هر چیز دیگر ذهن کودک رابه خود جلب می کند برای درک رنگ و تصویر کافی است که چشم او ببیندو برای خلق آن کافیست که کودک دست در رنگ کند و بر روی کاغذ بمالد رنگ وسیله ای است که کودک آرزوها و پیامهای خود را در قالب آن بیان می‌کند. (دوالو، 1371، ص1)

یکی از با نفوذترین جنبه ها در کیفیت زندگیما

&nbsp;

<a href="http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%da%a9%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d9%86%d8%a7%d8%b3%db%8c-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%b1%d8%b4%d8%aa%d9%87-%d8%b1%d9%88%d8%a7%d9%86%d8%b4%d9%86%d8%a7-26/"><img class="alignnone size-medium wp-image-170861″ src="https://arshadfile.ir/wp-content/uploads/2019/08/erer_001-300x254-300x254.png” alt="برای دانلود متن کامل پایان نامه ها اینجا کلیک کنید” width="300″ height="254″ /></a>

ن رنگ است. ما از قدرت ادراکمان هر روز از رنگ استفاده می کنیم.

بدون رنگ هیچ چیز بر ما قابل تشخیص نیست، علائمی که عدم ترافیک در خیابانها را باعث شوند و به وسیله آن سرعت ماشینها تنظیم شود و قابل کنترل نیست. از همه مهمتر تکنیک یادگیری (که مورد بحث ما نیز هست) بمراتب افزایش می یابد.یک وظیفه مهم رنگ این است که به قسمت سازماندهی ادراکی مغز ما علامت فرستاده و به آن کمک می کند. رنگ یکی از پارامترهای مهمی است که با ارسال علامت به قوه ادراک ما کمک و آن را سازماندهی می کند. رنگ حافظه نمودی است که توسط آن ویژگیهای متفاوت اشیاء شناسایی و لذا درک ما را از آنها روشن می کند. رنگ حافظه نمودی است که رنگ متعلق به موضوع مشخصه ادراکمان از طریق آن رنگ نفوذ می کند. بنا به دلایل زیاد مطالعه آنچه که رنگها مهارت در از بر کردن را به حداکثر میرساند بسیار مهم است. ما انسانها به رنگ اعتماد می کنیم که در زندگیمان نظم وجود دارد.]ترافیک علامت می دهد … و خیلی علامتهای دیگر به ادراک رنگ نیاز دارند به این ترتیب مؤثر بودن رنگ کاربرد اعمال دنیای ما آشفته می شود.

مؤثرترین رنگهائی که قدرت فراگیری (از بر کردن) و همچنین نظم در زندگیمان را افزایش می دهند پیدا کنید.

همچنین رنگهائیکه حافظه فراگیری را بهتر تحریک کرده و مهارت یادگیری یا بطور خاص ناتوانی فراگیری در دانشجویان را بهبود بخشد پیدا کنید. رنگ حافظه هم چنین می تواند در تجارت نیز بکار گرفته شود مثلاً فروش بهینه توسط استفاده از رنگهائی که بیشتر مورد پستد مردم و توجه شان را بیشتر جلب می کند. پیش بردن مطالعه تأثیر رنگ بر

فصل اول– کلیات و تاریخچه

اهمیت غلات…………………………………………………………………………………………………………………………….6
1-2 گندم……………………………………………………………………………………………………………………………………….6

1-2-1 گیاهشناسی……………………………………………………………………………………………

فصل اول– کلیات و تاریخچه

اهمیت غلات…………………………………………………………………………………………………………………………….6
1-2 گندم……………………………………………………………………………………………………………………………………….6

1-2-1 گیاهشناسی…………………………………………………………………………………………………………………………….6

1-2-1-1 ریشه……………………………………………………………………………………………………………………………….7

1-2-1-2 ساقه…………………………………………………………………………………………………………………………………7

1-2-1-3 برگ………………………………………………………………………………………………………………………………..7

1-2-1-4 گل آذین……………………………………………………………………………………………………………………………..8

1-2-1-5 میوه…………………………………………………………………………………………………………………….8

1-2-2 فیزیولوژی………………………………………………………………………………………………………………..9

1-2-3 اکولوژی…………………………………………………………………………………………………………………..9

1-2-3-1 شرایط مناسب رشد……………………………………………………………………………………………………9

1-2-3-2 آب و هوای مناسب رشد…………………………………………………………………………………………….10

1-2-4 سطح زیر کشت و میزان تولید. ……………………………………………………………………………………….10

1-3 پیریدوکسین…………………………………………………………………………………………………………………12

1-3-1 پیریدوکسین و تأثیر آن بر گیاه…………………………………………………………………………………………12

1-3-2 تأثیر پیریدوکسین بر رشد و جذب در گیاه…………………………………………………………………………….13

فصل دوم- بررسی منابع

1-2 مروری کوتاه بر پژوهش‌های انجام شده در زمینه‌ی پرایمینگ بر شاخص‌های جوانه زنی………………………….15

2-2 مروری کوتاه بر پژوهش‌های انجام شده در زمینه‌ی اثرات پیریدوکسین بر شاخص‌های جوانه زنی………………..18

2-3 مروری کوتاه بر پژوهش‌های انجام شده در زمینه‌ی اثرات پیریدوکسین و سایر ویتامین‌ها بر روی فعالیت دو آنزیم کاتالاز و پراکسیداز……………………………………………………………………………………………………………..19

2-4 مروری کوتاه بر پژوهش‌های انجام شده در زمینه‌ی طول‌دوره ی پرایمینگ بر شاخص‌های جوانه ………………..24

فصل سوم- مواد و روش‌ها

3-1 مواد و روش‌ها…………………………………………………………………………………………………………….27

3-2 سترون سازی بذور………………………………………………………………………………………………………..27

3-3 تهیه‌ی محلول‌های لازم برای اعمال تیمارهای مختلف…………………………………………………………………..28

3-3-1 تهیه‌ی محلول پیریدوکسین……………………………………………………………………………………………..28

3-4 تیمارهای به کار رفته در آزمایش………………………………………………………………………………………..28

3-5 روش کشت بذر……………………………………………………………………………………………………………29

کشت در پتریدیش……………………………………………………………………………………………………………….29

3-6 استخراج پروتئین برای سنجش فعالیت آنزیم (Sundhakar et al., 2001)…………………………………………30

3-7 سنجش فعالیت آنزیم کاتالاز (Kar Mischra, 1976)…………………………………………………………………30

3-8 سنجش فعالیت آنزیم پراکسیداز (حدادچی، 1365)……………………………………………………………………..31

3-9 اندازه گیری شاخص‌های جوانه زنی……………………………………………………………………………………..31

3-10 تجزیه و تحلیل آماری……………………………………………………………………………………………………34

فصل چهارم- نتایج

4-1 طول ریشه‌چه…………………………………………………………………………………………………………….36

4-2 طول ساقه‌چه……………………………………………………………………………………………………………….40

4-3 درصد جوانه‌ زنی………………………………………………………………………………………………………….44

4-4 وزن تر گیاهچه…………………………………………………………………………………………………………….48

4-5 وزن خشک گیاهچه………………………………………………………………………………………………………..52

4-6 سرعت جوانه ‌زنی…………………………………………………………………………………………………………56

4-7 ضریب سرعت جوانه ‌زنی………………………………………………………………………………………………..60

4-8 بنیه بذر……………………………………………………………………………………………………………………..64

4-9 میانگین مدت جوانه ‌زنی………………………………………………………………………………………………….68

4-10 میانگین جوانه زنی ‌روزانه……………………………………………………………………………………………..72

4-11 سرعت جوانه ‌زنی روزانه………………………………………………………………………………………………76

4-12 بنیه گیاهچه……………………………………………………………………………………………………………….80

4-13 فعالیت آنزیم کاتالاز……………………………………………………………………………………………………..83

4-14 فعالیت آنزیم پراکسیداز……………………………………………… …………………………………………………87

فصل پنجم- بحث و نتیجه‌گیری

5-1 شاخص‌های جوانه زنی………………………………………………………………………………………………….101

5-2 فعالیت کاتالازی و پراکسیدازی…………………………………………………………………………………………102

5-3 نتیجه‌ گیری……………………………………………………………………………………………………………….103

5-4 پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………………104

فصل ششم- منابع

منابع……………………………………………………………………………………………………………………………106

فهرست جداول

جدول 4-1 نتایج تجزیه واریانس تأثیر سطوح مختلف رقم، پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد یر مؤلفه‌های جوانه ‌زنی رشد گیاهچه گندم………………………………………………………………………………………………………………..92

ادامه‌ی جدول 4-1 نتایج تجزیه واریانس تأثیر سطوح مختلف رقم، پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد یر مؤلفه‌های جوانه ‌زنی رشد گیاهچه گندم……………………………………………………………………………………………………93

جدول 4-2 مقایسه میانگین تیمارهای ارقام در شاخص‌های جوانه ‌زنی گندم………………………………………………..93

ادامه‌ی جدول 4-2 مقایسه میانگین تیمارهای ارقام در شاخص‌های جوانه‌ زنی گندم……………………………………….93

جدول 4-3 مقایسه میانگین تیمارهای سطوح پیریدوکسین در شاخص‌های جوانه‌ زنی گندم………………………………..94

ادامه‌ی جدول 4-3 مقایسه میانگین تیمارهای سطوح پیریدوکسین در شاخص‌های جوانه ‌زنی گندم……………………….94

جدول 4-4 مقایسه میانگین تیمارهای سطوح طول دوره‌ی کاربرد در شاخص‌های جوانه ‌زنی گندم………………………94

ادامه‌ی جدول 4-4 مقایسه میانگین تیمارهای سطوح طول دوره‌ی کاربرد در شاخص‌های جوانه ‌زنی گندم……………..94

جدول 4-5 مقایسه میانگین تیمارهای رقم و سطوح پیریدوکسین در شاخص‌های جوانه ‌زنی گندم…………………………95

ادامه‌ی جدول 4-5 مقایسه میانگین تیمارهای رقم و سطوح پیریدوکسین در شاخص‌های جوانه ‌زنی گندم………………..95

جدول 4-6 مقایسه میانگین تیمارهای رقم و سطوح طول دوره‌ی کاربرد در شاخص‌های جوانه ‌زنی گندم……………….95

ادامه‌ی جدول 4-6 مقایسه میانگین تیمارهای رقم و سطوح طول دوره‌ی کاربرد شاخص‌های جوانه ‌زنی گندم………….96

جدول 4-7 مقایسه میانگین تیمارهای سطوح پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد در شاخص‌های جوانه ‌زنی گندم……..96

ادامه‌ی جدول 4-7 مقایسه میانگین تیمارهای سطوح پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد شاخص‌های جوانه ‌زنی گندم..97

جدول 4-8 مقایسه میانگین تیمارهای رقم، سطوح پیریدوکسین و طول دوره ی کاربرد در شاخص‌های جوانه‌ زنی گندم.98

ادامه‌ی جدول 4-8 مقایسه میانگین تیمارهای رقم، سطوح پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد در شاخص‌های جوانه ‌زنی گندم…………………………………………………………………………………………………………………………….99

فهرست نمودارها

نمودار‌1-1 توزیع سطح برداشت گندم استان‌ها نسبت به کل کشور در سال زراعی 1389-1388……………………….11

نمودار‌1-2‌ توزیع سطح تولید گندم استان ها نسبت به کل کشور در سال زراعی 1389-1388………………………….12

نمودار 4-1 بررسی طول ریشه‌چه گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین…………………………………………………..38

نمودار 4-2 بررسی طول ریشه‌چه گیاه گندم تحت تیمارهای طول دوره‌ی کاربرد…………………………………………38

نمودار 4-3 بررسی طول ریشه‌چه گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و پیریدوکسین……………………………………………39

نمودار 4-4 بررسی طول ریشه‌چه گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و طول دوره‌ی کاربرد………………………………….39

نمودار 4-5 بررسی طول ریشه‌چه گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد…………………………40

نمودار 4-6 بررسی طول ساقه‌چه گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین……………………………………………………42

نمودار 4-7 بررسی طول ساقه‌چه گیاه گندم تحت تیمارهای طول دوره‌ی کاربرد………………………………………….42

نمودار 4-8 بررسی طول ساقه‌چه گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و پیریدوکسین…………………………………………….43

نمودار 4-9 بررسی طول ساقه‌چه گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و طول دوره‌ی کاربرد…………………………………..43

نمودار 4-10 بررسی طول ساقه‌چه گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد………………………..44

نمودار 4-11 بررسی درصد جوانه‌ زنی گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین…………………………………………….46

نمودار 4-12 بررسی درصد جوانه ‌زنی گیاه گندم تحت تیمارهای طول دوره‌ی کاربرد…………………………………..46

نمودار 4-13 بررسی درصد جوانه‌ زنی گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و پیریدوکسین……………………………………..47

نمودار 4-14 بررسی درصد جوانه ‌زنی گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و طول دوره‌ی کاربرد……………………………47

نمودار 4-15 بررسی درصد جوانه ‌زنی گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد………………….48

نمودار 4-16 بررسی وزن تر گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین……………………………………………………….50

نمودار 4-17 بررسی وزن تر گیاه گندم تحت تیمارهای طول دوره‌ی کاربرد………………………………………………50

نمودار 4-18 بررسی وزن تر گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و پیریدوکسین………………………………………………..51

نمودار 4-19 بررسی وزن تر گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و طول دوره‌ی کاربرد……………………………………….51

نمودار 4-20 بررسی وزن تر گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد……………………………..52

نمودار 4-21 بررسی وزن خشک گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین…………………………………………………..54

نمودار 4-22 بررسی وزن خشک گیاه گندم تحت تیمارهای طول دوره‌ی کاربرد…………………………………………54

نمودار 4-23 بررسی وزن خشک گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و پیریدوکسین……………………………………………55

نمودار 4-24 بررسی وزن خشک گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و طول دوره‌ی کاربرد…………………………………..55

نمودار 4-25 بررسی وزن خشک گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد…………………………56

نمودار 4-26 بررسی سرعت جوانه‌ زنی گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین……………………………………………58

نمودار 4-27 بررسی سرعت جوانه‌ زنی گیاه گندم تحت تیمارهای طول دوره‌ی کاربرد………………………………….58

نمودار 4-28 بررسی سرعت جوانه ‌زنی گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و پیریدوکسین…………………………………….59

نمودار 4-29 بررسی سرعت جوانه‌ زنی گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و طول دوره‌ی کاربرد…………………………..59

نمودار 4-30 بررسی سرعت جوانه ‌زنی گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد…………………60

نمودار 4-31 بررسی ضریب سرعت جوانه ‌زنی گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین…………………………………..62

نمودار 4-32 بررسی ضریب سرعت جوانه‌ زنی گیاه گندم تحت تیمارهای طول دوره‌ی کاربرد…………………………62

نمودار 4-33 بررسی ضریب سرعت جوانه‌ زنی گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و پیریدوکسین…………………………..63

نمودار 4-34 بررسی ضریب سرعت جوانه زنی گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و طول دوره ی کاربرد…………………63

نمودار 4-35 بررسی ضریب سرعت جوانه‌ زنی گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد………..64

نمودار 4-36 بررسی بنیه بذر گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین……………………………………………………….66

نمودار 4-37 بررسی بنیه بذر گیاه گندم تحت تیمارهای طول دوره‌ی کاربرد………………………………………………66

نمودار 4-38 بررسی بنیه بذر گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و پیریدوکسین………………………………………………..67

نمودار 4-39 بررسی بنیه بذر گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و طول دوره‌ی کاربرد……………………………………….67

نمودار 4-40 بررسی بنیه بذر گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد……………………………..68

نمودار 4-41 بررسی میانگین مدت جوانه ‌زنی گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین…………………………………….70

نمودار 4-42 بررسی میانگین مدت جوانه‌ زنی گیاه گندم تحت تیمارهای طول دوره‌ی کاربرد……………………………70

نمودار 4-43 بررسی میانگین مدت جوانه ‌زنی گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و پیریدوکسین……………………………..71

نمودار 4-44 بررسی میانگین مدت جوانه ‌زنی گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و طول دوره‌ی کاربرد……………………71

نمودار 4-45 بررسی میانگین مدت جوانه ‌زنی گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد…………..72

نمودار 4-46 بررسی میانگین جوانه ‌زنی روزانه گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین………………………………….74

نمودار 4-47 بررسی میانگین جوانه ‌زنی روزانه گیاه گندم تحت تیمارهای طول دوره‌ی کاربرد………………………..74

نمودار 4-48 بررسی میانگین جوانه ‌زنی روزانه گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و پیریدوکسین…………………………..75

نمودار 4-49 بررسی میانگین جوانه ‌زنی روزانه گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و طول دوره‌ی کاربرد…………………75

نمودار 4-50 بررسی میانگین جوانه‌ زنی روزانه گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد………..76

نمودار 4-51 بررسی سرعت جوانه ‌زنی روزانه گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین…………………………………..78

نمودار 4-52 بررسی سرعت جوانه‌ زنی روزانه گیاه گندم تحت تیمارهای طول دوره‌ی کاربرد…………………………78

نمودار 4-53 بررسی سرعت جوانه‌زنی روزانه گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و پیریدوکسین…………………………….79

نمودار 4-54 بررسی سرعت جوانه ‌زنی روزانه گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و طول دوره‌ی کاربرد………………….79

نمودار 4-55 بررسی سرعت جوانه‌ زنی روزانه گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد………..80

نمودار 4-56 بررسی بنیه گیاهچه گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین……………………………………………………81

نمودار 4-57 بررسی بنیه گیاهچه گیاه گندم تحت تیمارهای طول دوره‌ی کاربرد………………………………………….82

نمودار 4-58 بررسی بنیه گیاهچه گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و پیریدوکسین…………………………………………….82

نمودار 4-59 بررسی بنیه گیاهچه گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و طول دوره‌ی کاربرد…………………………………..83

نمودار 4-60 بررسی بنیه گیاهچه گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد………………………….83

نمودار 4-61 بررسی فعالیت آنزیم کاتالاز گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین………………………………………..85

نمودار 4-62 بررسی فعالیت آنزیم کاتالاز گیاه گندم تحت تیمارهای طول دوره‌ی کاربرد………………………………85

نمودار 4-63 بررسی فعالیت آنزیم کاتالاز گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و پیریدوکسین…………………………………86

نمودار 4-64 بررسی فعالیت آنزیم کاتالاز گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و طول دوره‌ی کاربرد……………………….86

نمودار 4-65 بررسی فعالیت آنزیم کاتالاز گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد………………87

نمودار 4-66 بررسی فعالیت آنزیم پراکسیداز گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین…………………………………….89

نمودار 4-67 بررسی فعالیت آنزیم پراکسیداز گیاه گندم تحت تیمارهای طول دوره ی کاربرد………………………….89

نمودار 4-68 بررسی فعالیت آنزیم پراکسیداز گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و پیریدوکسین……………………………..90

نمودار 4-69 بررسی فعالیت آنزیم پراکسیداز گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و طول دوره‌ی کاربرد……………………90

نمودار 4-70 بررسی فعالیت آنزیم پراکسیداز گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد…………..91

چکیده

گندم یکی از مهمترین محصولات کشاورزی است که در بیشترین سطح، در ایران و جهان کشت می‌شود و اهمیت غذایی آن برای همه روشن است. اهمیت غذایی و اقتصادی این محصول کشورها را به تلاش برای تولید بیشتر و خودکفایی سوق می‌دهد. برای اصلاح این گیاه زراعی در جهت افزایش قدرت استقرار و تولید، در مرحله جوانه ‌زنی شناخت شاخص‌های جوانه‌ زنی ضرورت دارد. در جوانه‌زنی بذر گیاهان زراعی اجزای سرعت جوانه‌ زنی، درصد نهایی جوانه‌زنی، رشد هتروترفیک گیاهچه حائز اهمیت است. از این‌ رو، این مطالعه به منظور بررسی واکنش اجزای جوانه زنی بذر گندم به سطوح مختلف پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد پیریدوکسین انجام شد. جهت انجام این آزمایش از بذور گندم، رقم آذر‌2 و امید استفاده شد. نمونه بذرها از سازمان تحقیقات اصلاح و نهال بذر شهرستان کرج در زمستان 1390 دریافت گردید. کشت داخل ژرمیناتور و آزمایشات مربوط به این تحقیق در آزمایشگاه فیزیولوژی گیاهی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه انجام شده است. این آزمایش در پتریدیش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط آزمایشگاه به اجراء در آمد. فاکتورهای این آزمایش شامل دو رقم آذر‌2 و امید، پیریدوکسین با غلظت‌های صفر یا شاهد، 02/0 درصد، 04/0 درصد و 06/0 درصد و طول دوره‌ی کاربرد پیریدوکسین به مدت صفر یا شاهد، 8، 16 و 24 ساعت بوده است. نتایج بدست آمده در این تحقیق نشان داد افزایش غلظت کاربرد پیریدوکسین اعمال شده و افزایش طول دوره‌ی کاربرد پیریدوکسین سبب افزایش شاخص‌های جوانه ‌زنی و کاهش فعالیت آنزیم‌های کاتالاز و پراکسیداز گردیده است. همچنین این نتایج نشان داد که رقم آذر‌2 در مقایسه با رقم امید به پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد آن نتیجه‌ی بهتری داشته است. نتایج نشان داد که اعمال تیمار پیریدوکسین 04/0 و طول دوره‌ی کاربرد پیریدوکسین به مدت 24 ساعت سبب ظهور بیشترین مقدار شاخص‌های جوانه‌ زنی، کمترین فعالیت آنزیم‌های کاتالاز و پراکسیداز شد.

کلمات کلیدی: پراکسیداز، پیریدوکسین، شاخص‌های جوانه ‌زنی، طول دوره‌ی کاربرد، کاتالاز، گندم

مقدمه

جمعیت کره زمین پیوسته در حال افزایش است این جمعیت که در سال 1930 میلادی تنها 2 میلیارد نفر بود و در سال 2000 میلادی از 6 میلیارد نفر تجاوز کرد و پیش‌بینی می شود که در سال 2025 میلادی به 58  میلیارد نفر برسد. بیشتر جمعیت جهان در کشورهای در حال توسعه بسر می برند و متاسفانه سهم عمده ی افزایش جمعیت مربوط به این کشورها می باشد که امروزه با مشکل گرسنگی و سوء‌تغذیه دست به گریبان هستند به گونه‌ای که 20 درصد جمعیت این کشورها هم اکنون با سوء‌تغذیه دست و پنجه نرم می کنند. گندم مهمترین گیاه زراعی روی زمین است. معروف است که در هر روز در نقطه ای از کره زمین کاشت و در همان روز در نقطه‌ای دیگر برداشت می شود. این امر حاکی از توانایی سازش بسیار زیاد این گیاه با اقلیم‌های گوناگون است. به گونه‌ای که گندم را از فنلاند در نیم کره شمالی تا آرژانتین در نیم کره جنوبی کشت می کنند. در سطح جهانی نزدیک به 52 در صد زمین‌های قابل کشت دنیا (معادل 707 میلیون هکتار) به کشت غلات اختصاص دارد که از این مقدار نزدیک به 232 میلیون هکتار زیر کشت گندم است. تولید جهانی غلات دانه‌ای درسالهای نخستین هزاره سوم میلادی در حدود 2000 میلیون تن بوده که حدود 600 میلیون تن آن گندم بوده است. اهمیت غلات حتی در تکامل و شهرنشینی انسان هم مهم است، گندم به عنوان محصول استراتژیک می تواند کشورهای بسیاری را مستعمره کند. اهمیت گندم تا به آنجاست که بسیاری از کشورهای سلطه‌گر آن را به عنوان حربه‌ای در دست گرفته‌اند. خود کفایی در تولید گندم برای هر کشوری از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار است، کمتر کسی در جهان است که ادعا کند یکی از فرآورده‌های گندم در سبد غذایی روزانه وی جایی ندارد و به صور گوناگون در تغذیه انسان‌ها نقش دارد. گندم در پخت انواع نان‌ها، انواع کیک‌ها و شیرینی‌جات، انواع غذاها و همینطور به عنوان تعلیف دام و مصارف صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مبدأ گندم را آسیای غربی (سوریه، فلسطین، ایران و هند) می‌دانند. احتمالا 6700 سال قبل از میلاد شناخته شده است. از نظر ژنتیکی هگزاپلویید است و تعداد کروموزم‌های آن n2=42 است. بیشتر گندم‌های زراعی از نوع هگزاپلویید و تتراپلویید هستند. گندم از چندین لحاظ یک گیاه ویژه است: 1)  احتمالاً اولین گیاه است که 15 تا 20 هزار سال قبل اهلی شده است. 2)  سطح کشت آن حدود 240 میلیون هکتار است که از سطح زیر کشت سایر گیاهان به مراتب بیشتر است. گندم تقریباً 22 درصد سطح زیر کشت غلات را به خود اختصاص داده است. 3)  گندم در مقایسه با سایر گیاهان زراعی بیشترین کالری و پروتئین را برای تغذیه انسان دارد. 4)  تجارت جهانی گندم بیش از تجارت مجموع سایر غلات است. 5)  نان گندم به خاطر وجود پروتئین الاستیکی به نام گلوتن حجم زیادی پیدا می کند. 6)  گندم به دلیل امکان کشت در فصول مختلف سال و نیز قدرت تطابق با شرایط اقلیمی متفاوت در سرتاسر کره زمین سطح وسیعی از زراعت‌های آبی و دیم را به خود اختصاص داده است. امروزه در دنیا مواد غذایی به عنوان برنده ترین سلاح مورد استفاده قرار می گیرد و این سؤال پیش می‌آید که آیا می توان مدعی استقلال باشیم و به غذای مردم اهمیت ندهیم. فراهم نمودن زمینه‌های رشد در بخش کشاورزی به منظور رسیدن به تأمین امنیت غذایی، خود‌کفایی در محصولات اساسی و توسعه‌ی صادرات محصولات کشاورزی، حفاظت از منابع طبیعی، از مسئولیت‌های مهم بخش کشاورزی و منابع طبیعی در تحقق رسیدن به اهداف کشاورزی و کشاورزی پایدار می‌باشد که در این میان گندم نه تنها به عنوان یک محصول و یک کالای مهم تجاری در دنیا می باشد، بلکه به عنوان سلاحی برتر در مناسبات سیاسی و جهانی است که روز به روز بر اهمیت

……………………………….6

1-2-1-1 ریشه……………………………………………………………………………………………………………………………….7

1-2-1-2 ساقه…………………………………………………………………………………………………………………………………7

1-2-1-3 برگ………………………………………………………………………………………………………………………………..7

1-2-1-4 گل آذین……………………………………………………………………………………………………………………………..8

1-2-1-5 میوه…………………………………………………………………………………………………………………….8

1-2-2 فیزیولوژی………………………………………………………………………………………………………………..9

1-2-3 اکولوژی…………………………………………………………………………………………………………………..9

1-2-3-1 شرایط مناسب رشد……………………………………………………………………………………………………9

1-2-3-2 آب و هوای مناسب رشد…………………………………………………………………………………………….10

1-2-4 سطح زیر کشت و میزان تولید. ……………………………………………………………………………………….10

1-3 پیریدوکسین…………………………………………………………………………………………………………………12

1-3-1 پیریدوکسین و تأثیر آن بر گیاه…………………………………………………………………………………………12

1-3-2 تأثیر پیریدوکسین بر رشد و جذب در گیاه…………………………………………………………………………….13

فصل دوم- بررسی منابع

1-2 مروری کوتاه بر پژوهش‌های انجام شده در زمینه‌ی پرایمینگ بر شاخص‌های جوانه زنی………………………….15

2-2 مروری کوتاه بر پژوهش‌های انجام شده در زمینه‌ی اثرات پیریدوکسین بر شاخص‌های جوانه زنی………………..18

2-3 مروری کوتاه بر پژوهش‌های انجام شده در زمینه‌ی اثرات پیریدوکسین و سایر ویتامین‌ها بر روی فعالیت دو آنزیم کاتالاز و پراکسیداز……………………………………………………………………………………………………………..19

2-4 مروری کوتاه بر پژوهش‌های انجام شده در زمینه‌ی طول‌دوره ی پرایمینگ بر شاخص‌های جوانه ………………..24

فصل سوم- مواد و روش‌ها

3-1 مواد و روش‌ها…………………………………………………………………………………………………………….27

3-2 سترون سازی بذور………………………………………………………………………………………………………..27

3-3 تهیه‌ی محلول‌های لازم برای اعمال تیمارهای مختلف…………………………………………………………………..28

3-3-1 تهیه‌ی محلول پیریدوکسین……………………………………………………………………………………………..28

3-4 تیمارهای به کار رفته در آزمایش………………………………………………………………………………………..28

3-5 روش کشت بذر……………………………………………………………………………………………………………29

کشت در پتریدیش……………………………………………………………………………………………………………….29

3-6 استخراج پروتئین برای سنجش فعالیت آنزیم (Sundhakar et al., 2001)…………………………………………30

3-7 سنجش فعالیت آنزیم کاتالاز (Kar Mischra, 1976)…………………………………………………………………30

3-8 سنجش فعالیت آنزیم پراکسیداز (حدادچی، 1365)……………………………………………………………………..31

3-9 اندازه گیری شاخص‌های جوانه زنی……………………………………………………………………………………..31

3-10 تجزیه و تحلیل آماری……………………………………………………………………………………………………34

فصل چهارم- نتایج

4-1 طول ریشه‌چه…………………………………………………………………………………………………………….36

4-2 طول ساقه‌چه……………………………………………………………………………………………………………….40

4-3 درصد جوانه‌ زنی………………………………………………………………………………………………………….44

4-4 وزن تر گیاهچه…………………………………………………………………………………………………………….48

4-5 وزن خشک گیاهچه………………………………………………………………………………………………………..52

4-6 سرعت جوانه ‌زنی…………………………………………………………………………………………………………56

4-7 ضریب سرعت جوانه ‌زنی………………………………………………………………………………………………..60

4-8 بنیه بذر……………………………………………………………………………………………………………………..64

4-9 میانگین مدت جوانه ‌زنی………………………………………………………………………………………………….68

4-10 میانگین جوانه زنی ‌روزانه……………………………………………………………………………………………..72

4-11 سرعت جوانه ‌زنی روزانه………………………………………………………………………………………………76

4-12 بنیه گیاهچه……………………………………………………………………………………………………………….80

4-13 فعالیت آنزیم کاتالاز……………………………………………………………………………………………………..83

4-14 فعالیت آنزیم پراکسیداز……………………………………………… …………………………………………………87

فصل پنجم- بحث و نتیجه‌گیری

5-1 شاخص‌های جوانه زنی………………………………………………………………………………………………….101

5-2 فعالیت کاتالازی و پراکسیدازی…………………………………………………………………………………………102

5-3 نتیجه‌ گیری……………………………………………………………………………………………………………….103

5-4 پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………………104

فصل ششم- منابع

منابع……………………………………………………………………………………………………………………………106

فهرست جداول

جدول 4-1 نتایج تجزیه واریانس تأثیر سطوح مختلف رقم، پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد یر مؤلفه‌های جوانه ‌زنی رشد گیاهچه گندم………………………………………………………………………………………………………………..92

ادامه‌ی جدول 4-1 نتایج تجزیه واریانس تأثیر سطوح مختلف رقم، پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد یر مؤلفه‌های جوانه ‌زنی رشد گیاهچه گندم……………………………………………………………………………………………………93

جدول 4-2 مقایسه میانگین تیمارهای ارقام در شاخص‌های جوانه ‌زنی گندم………………………………………………..93

ادامه‌ی جدول 4-2 مقایسه میانگین تیمارهای ارقام در شاخص‌های جوانه‌ زنی گندم……………………………………….93

جدول 4-3 مقایسه میانگین تیمارهای سطوح پیریدوکسین در شاخص‌های جوانه‌ زنی گندم………………………………..94

ادامه‌ی جدول 4-3 مقایسه میانگین تیمارهای سطوح پیریدوکسین در شاخص‌های جوانه ‌زنی گندم……………………….94

جدول 4-4 مقایسه میانگین تیمارهای سطوح طول دوره‌ی کاربرد در شاخص‌های جوانه ‌زنی گندم………………………94

ادامه‌ی جدول 4-4 مقایسه میانگین تیمارهای سطوح طول دوره‌ی کاربرد در شاخص‌های جوانه ‌زنی گندم……………..94

جدول 4-5 مقایسه میانگین تیمارهای رقم و سطوح پیریدوکسین در شاخص‌های جوانه ‌زنی گندم…………………………95

ادامه‌ی جدول 4-5 مقایسه میانگین تیمارهای رقم و سطوح پیریدوکسین در شاخص‌های جوانه ‌زنی گندم………………..95

جدول 4-6 مقایسه میانگین تیمارهای رقم و سطوح طول دوره‌ی کاربرد در شاخص‌های جوانه ‌زنی گندم……………….95

ادامه‌ی جدول 4-6 مقایسه میانگین تیمارهای رقم و سطوح طول دوره‌ی کاربرد شاخص‌های جوانه ‌زنی گندم………….96

جدول 4-7 مقایسه میانگین تیمارهای سطوح پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد در شاخص‌های جوانه ‌زنی گندم……..96

ادامه‌ی جدول 4-7 مقایسه میانگین تیمارهای سطوح پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد شاخص‌های جوانه ‌زنی گندم..97

جدول 4-8 مقایسه میانگین تیمارهای رقم، سطوح پیریدوکسین و طول دوره ی کاربرد در شاخص‌های جوانه‌ زنی گندم.98

ادامه‌ی جدول 4-8 مقایسه میانگین تیمارهای رقم، سطوح پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد در شاخص‌های جوانه ‌زنی گندم…………………………………………………………………………………………………………………………….99

فهرست نمودارها

نمودار‌1-1 توزیع سطح برداشت گندم استان‌ها نسبت به کل کشور در سال زراعی 1389-1388……………………….11

نمودار‌1-2‌ توزیع سطح تولید گندم استان ها نسبت به کل کشور در سال زراعی 1389-1388………………………….12

نمودار 4-1 بررسی طول ریشه‌چه گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین…………………………………………………..38

نمودار 4-2 بررسی طول ریشه‌چه گیاه گندم تحت تیمارهای طول دوره‌ی کاربرد…………………………………………38

نمودار 4-3 بررسی طول ریشه‌چه گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و پیریدوکسین……………………………………………39

نمودار 4-4 بررسی طول ریشه‌چه گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و طول دوره‌ی کاربرد………………………………….39

نمودار 4-5 بررسی طول ریشه‌چه گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد…………………………40

نمودار 4-6 بررسی طول ساقه‌چه گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین……………………………………………………42

نمودار 4-7 بررسی طول ساقه‌چه گیاه گندم تحت تیمارهای طول دوره‌ی کاربرد………………………………………….42

نمودار 4-8 بررسی طول ساقه‌چه گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و پیریدوکسین…………………………………………….43

نمودار 4-9 بررسی طول ساقه‌چه گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و طول دوره‌ی کاربرد…………………………………..43

نمودار 4-10 بررسی طول ساقه‌چه گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد………………………..44

نمودار 4-11 بررسی درصد جوانه‌ زنی گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین…………………………………………….46

نمودار 4-12 بررسی درصد جوانه ‌زنی گیاه گندم تحت تیمارهای طول دوره‌ی کاربرد…………………………………..46

نمودار 4-13 بررسی درصد جوانه‌ زنی گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و پیریدوکسین……………………………………..47

نمودار 4-14 بررسی درصد جوانه ‌زنی گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و طول دوره‌ی کاربرد……………………………47

نمودار 4-15 بررسی درصد جوانه ‌زنی گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد………………….48

نمودار 4-16 بررسی وزن تر گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین……………………………………………………….50

نمودار 4-17 بررسی وزن تر گیاه گندم تحت تیمارهای طول دوره‌ی کاربرد………………………………………………50

نمودار 4-18 بررسی وزن تر گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و پیریدوکسین………………………………………………..51

نمودار 4-19 بررسی وزن تر گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و طول دوره‌ی کاربرد……………………………………….51

نمودار 4-20 بررسی وزن تر گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد……………………………..52

نمودار 4-21 بررسی وزن خشک گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین…………………………………………………..54

نمودار 4-22 بررسی وزن خشک گیاه گندم تحت تیمارهای طول دوره‌ی کاربرد…………………………………………54

نمودار 4-23 بررسی وزن خشک گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و پیریدوکسین……………………………………………55

نمودار 4-24 بررسی وزن خشک گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و طول دوره‌ی کاربرد…………………………………..55

نمودار 4-25 بررسی وزن خشک گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد…………………………56

نمودار 4-26 بررسی سرعت جوانه‌ زنی گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین……………………………………………58

نمودار 4-27 بررسی سرعت جوانه‌ زنی گیاه گندم تحت تیمارهای طول دوره‌ی کاربرد………………………………….58

نمودار 4-28 بررسی سرعت جوانه ‌زنی گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و پیریدوکسین…………………………………….59

نمودار 4-29 بررسی سرعت جوانه‌ زنی گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و طول دوره‌ی کاربرد…………………………..59

نمودار 4-30 بررسی سرعت جوانه ‌زنی گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد…………………60

نمودار 4-31 بررسی ضریب سرعت جوانه ‌زنی گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین…………………………………..62

نمودار 4-32 بررسی ضریب سرعت جوانه‌ زنی گیاه گندم تحت تیمارهای طول دوره‌ی کاربرد…………………………62

نمودار 4-33 بررسی ضریب سرعت جوانه‌ زنی گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و پیریدوکسین…………………………..63

نمودار 4-34 بررسی ضریب سرعت جوانه زنی گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و طول دوره ی کاربرد…………………63

نمودار 4-35 بررسی ضریب سرعت جوانه‌ زنی گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد………..64

نمودار 4-36 بررسی بنیه بذر گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین……………………………………………………….66

نمودار 4-37 بررسی بنیه بذر گیاه گندم تحت تیمارهای طول دوره‌ی کاربرد………………………………………………66

نمودار 4-38 بررسی بنیه بذر گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و پیریدوکسین………………………………………………..67

نمودار 4-39 بررسی بنیه بذر گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و طول دوره‌ی کاربرد……………………………………….67

نمودار 4-40 بررسی بنیه بذر گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد……………………………..68

نمودار 4-41 بررسی میانگین مدت جوانه ‌زنی گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین…………………………………….70

نمودار 4-42 بررسی میانگین مدت جوانه‌ زنی گیاه گندم تحت تیمارهای طول دوره‌ی کاربرد……………………………70

نمودار 4-43 بررسی میانگین مدت جوانه ‌زنی گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و پیریدوکسین……………………………..71

نمودار 4-44 بررسی میانگین مدت جوانه ‌زنی گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و طول دوره‌ی کاربرد……………………71

نمودار 4-45 بررسی میانگین مدت جوانه ‌زنی گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد…………..72

نمودار 4-46 بررسی میانگین جوانه ‌زنی روزانه گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین………………………………….74

نمودار 4-47 بررسی میانگین جوانه ‌زنی روزانه گیاه گندم تحت تیمارهای طول دوره‌ی کاربرد………………………..74

نمودار 4-48 بررسی میانگین جوانه ‌زنی روزانه گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و پیریدوکسین…………………………..75

نمودار 4-49 بررسی میانگین جوانه ‌زنی روزانه گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و طول دوره‌ی کاربرد…………………75

نمودار 4-50 بررسی میانگین جوانه‌ زنی روزانه گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد………..76

نمودار 4-51 بررسی سرعت جوانه ‌زنی روزانه گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین…………………………………..78

نمودار 4-52 بررسی سرعت جوانه‌ زنی روزانه گیاه گندم تحت تیمارهای طول دوره‌ی کاربرد…………………………78

نمودار 4-53 بررسی سرعت جوانه‌زنی روزانه گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و پیریدوکسین…………………………….79

نمودار 4-54 بررسی سرعت جوانه ‌زنی روزانه گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و طول دوره‌ی کاربرد………………….79

نمودار 4-55 بررسی سرعت جوانه‌ زنی روزانه گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد………..80

نمودار 4-56 بررسی بنیه گیاهچه گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین……………………………………………………81

نمودار 4-57 بررسی بنیه گیاهچه گیاه گندم تحت تیمارهای طول دوره‌ی کاربرد………………………………………….82

نمودار 4-58 بررسی بنیه گیاهچه گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و پیریدوکسین…………………………………………….82

نمودار 4-59 بررسی بنیه گیاهچه گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و طول دوره‌ی کاربرد…………………………………..83

نمودار 4-60 بررسی بنیه گیاهچه گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد………………………….83

نمودار 4-61 بررسی فعالیت آنزیم کاتالاز گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین………………………………………..85

نمودار 4-62 بررسی فعالیت آنزیم کاتالاز گیاه گندم تحت تیمارهای طول دوره‌ی کاربرد………………………………85

نمودار 4-63 بررسی فعالیت آنزیم کاتالاز گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و پیریدوکسین…………………………………86

نمودار 4-64 بررسی فعالیت آنزیم کاتالاز گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و طول دوره‌ی کاربرد……………………….86

نمودار 4-65 بررسی فعالیت آنزیم کاتالاز گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد………………87

نمودار 4-66 بررسی فعالیت آنزیم پراکسیداز گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین…………………………………….89

نمودار 4-67 بررسی فعالیت آنزیم پراکسیداز گیاه گندم تحت تیمارهای طول دوره ی کاربرد………………………….89

نمودار 4-68 بررسی فعالیت آنزیم پراکسیداز گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و پیریدوکسین……………………………..90

نمودار 4-69 بررسی فعالیت آنزیم پراکسیداز گیاه گندم تحت تیمارهای رقم و طول دوره‌ی کاربرد……………………90

نمودار 4-70 بررسی فعالیت آنزیم پراکسیداز گیاه گندم تحت تیمارهای پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد…………..91

چکیده

گندم یکی از مهمترین محصولات کشاورزی است که در بیشترین سطح، در ایران و جهان کشت می‌شود و اهمیت غذایی آن برای همه روشن است. اهمیت غذایی و اقتصادی این محصول کشورها را به تلاش برای تولید بیشتر و خودکفایی سوق می‌دهد. برای اصلاح این گیاه زراعی در جهت افزایش قدرت استقرار و تولید، در مرحله جوانه ‌زنی شناخت شاخص‌های جوانه‌ زنی ضرورت دارد. در جوانه‌زنی بذر گیاهان زراعی اجزای سرعت جوانه‌ زنی، درصد نهایی جوانه‌زنی، رشد هتروترفیک گیاهچه حائز اهمیت است. از این‌ رو، این مطالعه به منظور بررسی واکنش اجزای جوانه زنی بذر گندم به سطوح مختلف پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد پیریدوکسین انجام شد. جهت انجام این آزمایش از بذور گندم، رقم آذر‌2 و امید استفاده شد. نمونه بذرها از سازمان تحقیقات اصلاح و نهال بذر شهرستان کرج در زمستان 1390 دریافت گردید. کشت داخل ژرمیناتور و آزمایشات مربوط به این تحقیق در آزمایشگاه فیزیولوژی گیاهی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه انجام شده است. این آزمایش در پتریدیش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط آزمایشگاه به اجراء در آمد. فاکتورهای این آزمایش شامل دو رقم آذر‌2 و امید، پیریدوکسین با غلظت‌های صفر یا شاهد، 02/0 درصد، 04/0 درصد و 06/0 درصد و طول دوره‌ی کاربرد پیریدوکسین به مدت صفر یا شاهد، 8، 16 و 24 ساعت بوده است. نتایج بدست آمده در این تحقیق نشان داد افزایش غلظت کاربرد پیریدوکسین اعمال شده و افزایش طول دوره‌ی کاربرد پیریدوکسین سبب افزایش شاخص‌های جوانه ‌زنی و کاهش فعالیت آنزیم‌های کاتالاز و پراکسیداز گردیده است. همچنین این نتایج نشان داد که رقم آذر‌2 در مقایسه با رقم امید به پیریدوکسین و طول دوره‌ی کاربرد آن نتیجه‌ی بهتری داشته است. نتایج نشان داد که اعمال تیمار پیریدوکسین 04/0 و طول دوره‌ی کاربرد پیریدوکسین به مدت 24 ساعت سبب ظهور بیشترین مقدار شاخص‌های جوانه‌ زنی، کمترین فعالیت آنزیم‌های کاتالاز و پراکسیداز شد.

کلمات کلیدی: پراکسیداز، پیریدوکسین، شاخص‌های جوانه ‌زنی، طول دوره‌ی کاربرد، کاتالاز، گندم

مقدمه

جمعیت کره زمین پیوسته در حال افزایش است این جمعیت که در سال 1930 میلادی تنها 2 میلیارد نفر بود و در سال 2000 میلادی از 6 میلیارد نفر تجاوز کرد و پیش‌بینی می شود که در سال 2025 میلادی به 58  میلیارد نفر برسد. بیشتر جمعیت جهان در کشورهای در حال توسعه بسر می برند و متاسفانه سهم عمده ی افزایش جمعیت مربوط به این کشورها می باشد که امروزه با مشکل گرسنگی و سوء‌تغذیه دست به گریبان هستند به گونه‌ای که 20 درصد جمعیت این کشورها هم اکنون با سوء‌تغذیه دست و پنجه نرم می کنند. گندم مهمترین گیاه زراعی روی زمین است. معروف است که در هر روز در نقطه ای از کره زمین کاشت و در همان روز در نقطه‌ای دیگر برداشت می شود. این امر حاکی از توانایی سازش بسیار زیاد این گیاه با اقلیم‌های گوناگون است. به گونه‌ای که گندم را از فنلاند در نیم کره شمالی تا آرژانتین در نیم کره جنوبی کشت می کنند. در سطح جهانی نزدیک به 52 در صد زمین‌های قابل کشت دنیا (معادل 707 میلیون هکتار) به کشت غلات اختصاص دارد که از این مقدار نزدیک به 232 میلیون هکتار زیر کشت گندم است. تولید جهانی غلات دانه‌ای درسالهای نخستین هزاره سوم میلادی در حدود 2000 میلیون تن بوده که حدود 600 میلیون تن آن گندم بوده است. اهمیت غلات

&nbsp;

<a href="http://zusa.ir/%d8%af%d8%a7%d9%86%d9%84%d9%88%d8%af-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af%d8%aa%d8%a3%d8%ab%d9%8a%d8%b1-%d8%af%d9%88%d8%b1%d9%87-%d9%88-%d9%85%d9%82%d8%af-2/"><img class="alignnone size-medium wp-image-170861″ src="https://arshadfile.ir/wp-content/uploads/2019/08/erer_001-300x254-300x254.png” alt="برای دانلود متن کامل پایان نامه ها اینجا کلیک کنید” width="300″ height="254″ /></a>

حتی در تکامل و شهرنشینی انسان هم مهم است، گندم به عنوان محصول استراتژیک می تواند کشورهای بسیاری را مستعمره کند. اهمیت گندم تا به آنجاست که بسیاری از کشورهای سلطه‌گر آن را به عنوان حربه‌ای در دست گرفته‌اند. خود کفایی در تولید گندم برای هر کشوری از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار است، کمتر کسی در جهان است که ادعا کند یکی از فرآورده‌های گندم در سبد غذایی روزانه وی جایی ندارد و به صور گوناگون در تغذیه انسان‌ها نقش دارد. گندم در پخت انواع نان‌ها، انواع کیک‌ها و شیرینی‌جات، انواع غذاها و همینطور به عنوان تعلیف دام و مصارف صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مبدأ گندم را آسیای غربی (سوریه، فلسطین، ایران و هند) می‌دانند. احتمالا 6700 سال قبل از میلاد شناخته شده است. از نظر ژنتیکی هگزاپلویید است و تعداد کروموزم‌های آن n2=42 است. بیشتر گندم‌های زراعی از نوع هگزاپلویید و تتراپلویید هستند. گندم از چندین لحاظ یک گیاه ویژه است: 1)  احتمالاً اولین گیاه است که 15 تا 20 هزار سال قبل اهلی شده است. 2)  سطح کشت آن حدود 240 میلیون هکتار است که از سطح زیر کشت سایر گیاهان به مراتب بیشتر است. گندم تقریباً 22 درصد سطح زیر کشت غلات را به خود اختصاص داده است. 3)  گندم در مقایسه با سایر گیاهان زراعی بیشترین کالری و پروتئین را برای تغذیه انسان دارد. 4)  تجارت جهانی گندم بیش از تجارت مجموع سایر غلات است. 5)  نان گندم به خاطر وجود پروتئین الاستیکی به نام گلوتن حجم زیادی پیدا می کند. 6)  گندم به دلیل امکان کشت در فصول مختلف سال و نیز قدرت تطابق با شرایط اقلیمی متفاوت در سرتاسر کره زمین سطح وسیعی از زراعت‌های آبی و دیم را به خود اختصاص داده است. امروزه در دنیا مواد غذایی به عنوان برنده ترین سلاح مورد استفاده قرار می گیرد و این سؤال پیش می‌آید که آیا می توان مدعی استقلال باشیم و به غذای مردم اهمیت ندهیم. فراهم نمودن زمینه‌های رشد در بخش کشاورزی به منظور رسیدن به تأمین امنیت غذایی، خود‌کفایی در محصولات اساسی و توسعه‌ی صادرات محصولات کشاورزی، حفاظت از منابع طبیعی، از مسئولیت‌های مهم بخش کشاورزی و منابع طبیعی در تحقق رسیدن به اهداف کشاورزی و کشاورزی پایدار می‌باشد که در این میان گندم نه تنها به عنوان یک محصول و یک کالای مهم تجاری در دنیا می باشد، بلکه به عنوان سلاحی برتر در مناسبات سیاسی و جهانی است که روز به روز بر اهمیت

“M.Sc”
مهندسی کامپیوتر – نرم افزار
عنوان :
تدابیر ایمنی و امنیتی پدافند غیر عامل در محیطهای IT
نگارش :
منیر سادات شاه ولایتی
-1 استاد راهنما : دکتر ناصر مدیری
2 -مدیر گروه : دکتر محمدرضا صالح نمدی
1388 17/3/ : دفاعیه تاریخ
ج
تقدیم به عزیزانم:
پدر ، مادر ، همسر و یگانه دخترم ، که با صبری به گستردگی آسما ن و قلبی به گرمی خورشید
مرا در طی طریق زندگی یاری نمودند و خواهند نمود و به بار نشستن هدفم بواسطه ی باران
محبت و حمایت بی دریغ آنان بود .
د
سپاسگزاری
با سپاس بی اندازه از خداوند متعال و قدردانی و تشکر فراوان از استاد ارجمند جناب آقای
دکترناصر مدیری که مرا در حصول نتیجه، مورد راهنمایی و حمایت های ارزشمند شان قرار
دادند. بدیهی است که پیشنهادات وانتقادات سازنده ی استاد گرامی مرا در بهبود کار و انجام
هرچه بهتراین سمینار یاری نمود. یابه ن امید که این سمینار در جهت ارتقای سطح علمی و
تشویق دانشجویان پرتلاش ، دریچه ای هرچند کوچک را بگشاید.

فهرست مطالب
عنوان مطالب شماره صفحه
چکیده …………………………………………………………………………………. 1
مقدمه ………………………………………………………………………………….. 2
فصل اول : کلیات
4 ……………………………………………………………………………هدف 1 -1( °
4 …………………………………………………………………..تحقیق پیشینه 1 -2( °
° )3 -1 روش کار و تحقیق ……………………………………………………………… 5
فصل دوم : اصول و مبانی پدافند غیر عامل
° 1 -2 ( مفهوم پدافند غیرعامل………………………………………………………. .. 7
° )2 -2 ضرورت وجود پدافند غیر عامل………………………………………………… 7
° 3 -2 ( قابلیت های پدافند غیر عامل ………………………………………………….. 8
° )4 -2 اصول پدافند غیرعامل ………………………………………………………. … 8
9 …………………………………………………………………….کلان اهداف ) 2 -5 °
9 ……………………………………………………………………….. راهبردها 2 -6 ( °
فصل سوم : شیوه چیدمان، کلاسه بندی و دستورالعملهای پدافند غیر عامل
جهت پیشگیری و کاهش نفوذ به محیطهای IT
° )1 -3 سه استرانژی مهم برای ایمن سازی فضای IT ……………………………….. 12
° 2 -3 ( ضرورت تامین پدافند غیر عامل در محیطهای IT .. …………………………..12
° 3 -3 ( تقسیم بندی تدابیر ایمنی پدافند غیر عامل در زمینه IT ……………………. 13
14 …………………………………………………………………فیزیکی تدابیر ) 3 -4 °
14 …………………………………………….IT محیطهای فیزیکی امنیت ) 3 -4-1 °
° 1-1-4 -3 ( مکان و مشخصات ساختمانی محیط………………………………… 15
16 …………………………………………….الکتریسیته و تغذیه منبع ) 3 -4-1-2 °
17 ……………………………………………………………… دیوارها ) 3 -4-1-3 °
° ) 4-1-4 -3 خنک سازی ،تهویه هوا و رطوبت……………………………………. 17
° 5-1-4 -3 ( کنترل،تشخیص و پیشگیری از حریق……………………………….. 17
18 ……………………………………….نظارتی سیستمهای از استفاده 3 -4-1-6 ( °
18 ……………………………………………………… کاذب کف قاب ) 3 -4-1-7 °
و
فهرست مطالب
عنوان مطالب شماره صفحه
° 8-1-4 -3 ( استفاده از امنیت فیزیکی لایه ای …………………………………… 18
° 9-1-4 -3 ( نگهداری نسخههای پشتیبان در مکانی امن…………………………. 19
19 ………………………………………….. فیزیکی دسترسی کنترل) 10 3 -4-1- °
° )2-4 -3 ارائه یک مدل از طراحی شبکه ارتباطی امن ………………………….. … 19
19 … ………………………….. CISCO شرکت SAFE معماری معرفی ) 3 -4-2-1 °
21 ………………………………………..SAFE معماری های ویژگی 3 -4-2-2( °
° 3-4 -3 ( نحوه چیدمان پیشگیرانه پدافند غیر عامل……………………………….. 22
° 5 -3 ( تدابیر منطقی پدافند غیر عامل ………………………………………………. 22
° ) 6 -3 دستورالعملهای امنیتی یا روشهای انجام کار …………………………………. 24
° 1-6 -3 ( انواع آسیب پذیریها و تهدیدات موجود در محیط IT …………………… 26
29 ………………………………………………………. نفوذ کلی سناریوی 3 -6-2 ( °
° )3-6 -3 دستورالعملهای پیشگیرانه و کاهنده پدافند غیرعامل جهت تامین امنیت … 31
° 1-3-6 -3 ( ایمن نمودن سیستم های عامل و برنامه های کاربردی ……………… 31
° ) 2-3-6 -3 حذف سرویس های غیر ضروری…………………………………….. 31
31 ……………………………………………………………..عبور رمز ) 3 -6-3-3 °
° 4-3-6 -3 ( عدم اجرای برنامه هایی که منابع آنها تایید شده نیست(سیاست PKI (33
33 ………………………. E-mail ضمائم از برخی در محدودیت ایجاد ) 3 -6-3-5 °
° ) 6-3-6 -3 اعطای حداقل امتیاز به   کاربران……………………………………… 34
35 …………………………………(Log Files ) رخداد ثبت فایلهای ) 3 -6-3-7 °
38 .. ………………………………………………………. شبکه چاپگر 3 -6-3-8 ( °
38 …………………………………………………….SNMP پروتکل 3 -6-3-9 ( °
38 ………………………………………………… شبکه امنیت تست) 10 3 -6-3- °
38 ………………………………………………نفوذ کاهش دستورالعملهای 3 -6-4 ( °
° )1-4-6 -3 آشنایی با Netstat و سوئیچ های آن ………………………………… 39
° 5-6 -3 ( ویژگیهای یک سیاست امنیتی خوب…………………………………….. 40
° ) 6-6 -3 راهکارهای کلی پیشگیری از حملات…………………………………….. 41
° 7-6 -3 ( اقدامات مؤثر برای به حداقل رساندن زمان برگشت به حالت اولیه……….. 42
ز
فهرست مطالب
عنوان مطالب شماره صفحه
° 8-6 -3 ( عوامل مؤثر در هزینه احیای سیستم ها پس از یک حمله ……………….. 43
° فصل چهارم:ارائه مدل شناسایی و ایمن سازی پدافند غیرعامل در محیطهای مبتنی بر IT
° )1 -4 اهداف ایجاد امنیت…………………………………………………………… 46
° )2 -4 انواع سیکل های امنیتی……………………………………………………… 46
° )3 -4 مفاهیم پایه در مدیریت و شناسایی خطر…………………………………….. 48
° )4 -4 سیکل بهینه پیشنهادی متناسب با پدافند غیرعامل………………………….. 49
51 ……………………………………………………………خطر شناسایی 4 -4-1( °
° )1-1-4 -4 انواع حملات در محیطهای کامپیوتری………………………………. 52
° )2-1-4 -4 تجزیه و تحلیل خطر در مورد سیستم عاملها………………………… 54
° )2-4 -4 شناسایی عوامل ایجاد خطر ……………………………………………… 55
° )3-4 -4 شناسایی عواقب ایجاد خطر……………………………………………… 56
57 … ………………………………………………………. خسارات ارزیابی 4 -4-4( °
59 ……………………………………………………….خطر سطوح تعیین 4 -4-5( °
° )6-4 -4 شناسایی راه حل های مختلف……………………………………………. 60
° )7-4 -4 انتخاب بهترین گزینه ها …………………………………………………. 61
62 .. ………………………………………………………. کنترل و بازنگری 4 -4-8( °
فصل پنجم : نتیجهگیری و پیشنهادات
نتیجهگیری و پیشنهادات…………………………………………………………… 64
منابع فارسی……………………………………………………………………….. 65
منابع انگلیسی………………………………………………………………………. 66
سایتهای علمی و اطلاعاتی………………………………………………………. … 67
چکیده انگلیسی…………………………………………………………………….. 68
ح
فهرست جداول
عنوان شماره صفحه
جدول : 1-3 تدابیر امنیت فیزیکی محیطهای IT ……………………………………. 14
جدول : 2-3 انواع سرورهای موجود در شبکه ……………………………………….. 24
° جدول : 3-3 نمونه پیکر بندی یک روتر نمونه مطابق استانداردهای Cisco …………24
°جدول : 4-3 آسیب پذیری های مهم برای سیستم های موجود در شبکه…………… 28
°جدول : 5-3 آسیب پذیری های مهم برای یک سیستم واحد……………………….. 29
°جدول : 6-3 ایجاد محدودیت در برخی از ضمائم Mail-E ………………………….33
°جدول : 7-3 طبقه بندی انواع داده برای ثبت و بازبینی………………………….. … 37
°جدول : 8-3 اقداماتی در لازم سازمانها و بخشهای دولتی ………………………….. . 41
°جدول : 9-3 اقداماتی در لازم زیر ساختهای فناوری اطلاعات و بخشهای خصوصی …. 42
°جدول -3: 10 عوامل مؤثر در هزینه احیای سیستم ها پس از یک حمله……………. 43
°جدول : 1-4 اهداف نفوذگران………………………………………………………. . 52
°جدول : 2-4 انواع حملات…………………………………………………………… 52
°جدول : 3-4 مرحله شنایایی خطر در مورد سیستم عامل ویندوز……………………. 54
° : 4 -4 جدول جدول شناسایی خطرات ………………………………………………. 59
° : 5 -4 جدول ماتریس احتمال وقوع خطر به شدت عواقب ………………………….. . 60
° جدول : 6-4 بررسی راه حل های مختلف ………………………………………….. 62
ط
فهرست شکل ها
عنوان شماره صفحه
° شکل : 1 -3 کاربرد تدابیر پدافندی در زمینه IT ……………………………………. 13
° شکل : 2 -3 تقسیم بندی تدابیر ایمنی پدافند غیر عامل در زمینه IT ……………….13
° شکل : 3 -3 مدل ارائه شده توسط شرکت سیسکو از یک شبکه سازمانی ……………. 20
° شکل : 4 -3 بلوک دیاگرام معماری SAFE ………………………………………….21
° شکل : 5 -3 دیوارهای آتش مورد نیاز برای ایجاد پدافند غیر عامل در شبکه ………… 22
° شکل : 6 -3 سناریوی به روز رسانی سیستم عامل یک روتر نمونه …………………… 25
° شکل : 7 -3 گامهای مربوط به سناریوی ارائه شده………………………………….. 25
° شکل : 1 -4 اولین سیکل امنیتی…………………………………………………….. 47
° شکل : 2 -4 دومین سیکل امنیتی…………………………………………………… 48
° شکل : 3 -4 سیکل امنیتی پیشنهادی……………………………………………….. 50
° شکل : 4 -4 شکل کلی درخت تحلیل خطا ………………………………………….. 55
° شکل : 5 -4 درخت تحلیل خطا برای IE …………………………………………… 56
°
١
چکیده
فضای سایبر شامل اینترنت و دیگر شبکه های مبتنی بر کامپیوتر در حال تبدیل شدن به یکی از
مهمترین تاسیسات زیربنایی است که اجتماعات مدرن را توصیف می نماید. در میان این شبکه ها،
سیستم هایی وجود دارد که کنترل و مدیریت سایر تاسیسات زیربنایی مانند بانکها، سرویسهای حیاتی و
اورژانس، انتقال انرژی و خیلی از سیستم های نظامی را بر عهده دارند و خیلی از مراکز اقتصادی و ثبات
سیاسی و اجتماعی نیز ممکن است به این شبکه ها وابسته باشند. از طرفی اینترنت به عنوان دنیایی که
نسخه دیجیتال شده دنیای واقعی است، محیطی را ایجاد کرده است که در آن می توان انواع و اقسام
جرایم را شاهد بود. البته محصور بودن دنیای واقعی سبب می شود فرآیند کنترل در آن امکان پذیر باشد
ولی از آنجایی که محیط مجازی هیچ مرزی ندارد، مشکلات فراوانی پیش روی قانون گذار وجود خواهد
داشت. بنابراین ما نیاز داریم علاوه بر برقرار کردن حفاظتهای تکنیکی در شبکه ، هوشیاری و آگاهی
کامل ی نسبت به همه کاربران و خطرات همراه آنها در استفاده از سیستم های متصل به شبکه داشته
باشیم. نکته حیاتی در استراتژی های دفاعی نظارت مداوم بر شبکه و همچنین نوآوری در ایجاد
تکنیکهای جدید نظارتی بمنظور به حداقل رساندن عوامل ایجاد خطرات می باشد. در هر صورت در هر
استراتژی دفاعی که فی نفسه یک سیستم پیچیده می باشد، باید مراحلی وجود داشته باشد که که باعث
پیشگیری یا کاهش اثرات حملات گردد. این مراحل می تواند شامل مدیریت وقایع موجود در سازمان،
بازسازی مجدد پس از وقوع حمله و بهبود بخشیدن کارایی دفاعی ، بوسیله تحلیل و طراحی مجدد
المانهایی که مورد سوء استفاده جهت ایجاد نفوذ قرار گرفته اند باشد و قبل از وقوع حملات باید پیش
بینی گردند .
٢
مقدمه
در عصر کنونی با گسترش تکنولوژی اطلاعات یا IT ،گردش امور کشور ها از جمله امور اداری، اقتصادی،
آموزشی و سیاست به شبکه های کامپیوتری محول گردیده و البته در برخی از کشورها از جمله ایران
حرکتی برای اجرایی نمودن آن صورت گرفته است. بدلیل ساختار شکننده کنونی اینترنت، که در مقابل
تهدیدات امنیتی به تلنگری فرو می پاشد، لزوم تامین امنیت این شبکه و حفاظت از اطلاعات مبادلاتی بر
روی این بستر آشفته، امروزه بیش از پیش احساس می شود و عدم توجه به آن خسارات غیر قابل جبرانی
به پیکره آن کشور، سازمانهای فعال و تمام افراد درگیر با این شبکه ارتباطی وارد می کند. در ایران علاوه
بر مخاطرات فوق ، عدم وجود ستون فقرات انتقال اطلاعات باعث شده جریان اطلاعاتی کشورمان از
شاهراههای اطلاعاتی مغرب زمین عبور کند! و این موضوع نیز به نوبه خود ابتدای ناامنی محسوب می
شود و از طرفی توسعه دهندگان اینترنت در ایران که بیشتر از صنف تجارند تا متخصصین، به امنیت
اطلاعات کمتر توجه نموده و برای کاهش هزینه ها از کنار آن به سادگی می گذرند ! بحث امنیت در
اینترنت بحث گسترده ای است و امروزه لازم است یک مجموعه از پارامترهای امنیتی در کنار هم قرار
گیرند تا بتوانند امنیت را در حد مطلوب برای یک شبکه و سیستمهای منفرد فعال در این شبکه حفظ
نمایند. امنیت در اینترنت، رهیافتی است برای حفاظت از اطلاعات مبادلاتی و سیستم های مرتبط با آن
در بستر شبکه گسترده ای همچون اینترنت که تهدیدات بسیاری بعلت وجود آسیب پذیریهای شناخته
شده و همچنین ناشناخته در پروتکلهای ارتباطی، پیکربندی نادرست سیستم های امنیتی و سیستم های
درگیر با امنیت و برنامه های مرتبط با آن، سهل انگاری کاربران و …. مطرح می باشد .
نکته ای که همواره باید به آن توجه نمود این است که بحث امنیت یک فراورده نیست، بلکه یک فرایند
است و با استفاده از مجموعه ای از ابزارها و پروتکل های امنیتی و همچنین تکنیک های مرتبط برای
پیکربندی صحیح آنها قابل تامین می باشد. امنیت در شبکه و سیستم های مرتبط با آن همچون فرایندی
است که هرگز نمی توان گفت راهی برای نفوذگران جهت دسترسی غیر مجاز به شبکه و سیستم های
کاربران وجود ندارد، زیرا همیشه شکافی بین امنیت ایدهآل و امنیت واقعی وجود دارد.تنها با به روز نگه
داشتن دانش خود و کاربران خود می توان سطح امنیتی شبکه و سیستم های موجود را درحد مطلوب
نگاه داشت و حفظ نمود .
بنابراین در دنیای دیجیتالی امروز، با توجه بـه ازدیـاد حمـلات اطلاعـاتی، لـزوم بررسـی و تحقیقـات در
روشهای مقابله ، بیش از پیش ضروری است. بهترین راه مقابله با این حملات اطلاعاتی در محـیط سـایبر،
تقویت اقدامات امنیتی در شبکه های رایانه ای و اینترنتی و اجرای دستورالعمل های مبتنـی بـر پدافنـد
غیرعامل است. راهکار مناسب برای مقابله این است که نقشه و روش درستی برای این کار داشته باشیم و
در اولین گام ، اهداف ، روش های عملیاتی و منابع حمله کننده را بشناسیم. بنابراین باید با داشتن روش و
نقشه درست و اجرای قدم به قدم آن، در صورت وقوع بحران ، از گسترش آن جلوگیری شود و تمام نیروها
برای کاهش بحران و کنترل اوضاع آماده و بسیج شوند تا شرایط به وضعیت مطلوب اولیه بازگردد .
٣
فصل اول
کلیات تحقیق
۴
فصل اول: کلیات تحقیق
هدف 1 -1(
از آنجا که اهمیت امنیت تبادل اطلاعات و ایجاد محیطهای امن ارتباطی، اصلی مهم در مدیریت شبکه
های کامپیوتری و مخابراتی می باشد، لذا کنترل سطح امنیت شبکه و اطمینان از سطح امنیت تبادل
اطلاعات، نیاز به واحد پدافند غیر عامل را، به عنوان بخشی از واحد کنترل شبکه ضروری می نماید.
همچنین بدلیل تقسیم محیطهای IT به سه بخش فیزیکی ( شامل تجهیزات و امکانات)، منطقی( شامل
اطلاعات، برنامه ها، نرم افزارها و) دستورالعملها (شامل شیوه ها و دستورالعملهای پیشگیری و کاهش
نفوذ ، ) تدابیر امنیتی پدافند غیر عامل نیز متناسب با هر قسمت پیش بینی گردد. پدافند غیر عامل در
محیط فیزیکی شامل نحوه چیدمان پیشگیرانه و معماری امن محیط می باشد که با پرداختن و بررسی
یک معماری امن مطابق استانداردهای Cisco این بخش بررسی خواهد گردید . پدافند غیر عامل در
محیط منطقی شامل نحوه پیکربندی سیستم عاملها و پرداختن به نحوه تهیه نرم افزارها می باشد و نهایتا
پدافند غیر عامل در قسمت دستورالعملها شامل تدابیر پیشگیرانه و کاهنده در مقابل نفوذ و حملات می
گردد. همچنین سعی میگردد به معرفی آسیب پذیری های موجود در مراکز داده و سایتهای اطلاع رسانی
پرداخته شود و سپس راهکارهای مقابله با این آسیب پذیریها عنوان گردد.همچنین انواع حملات موجود
در یک محیط و IT روشهای مقابله با آنها و همچنین روشهایی که موجب کاهش آسیب پذیری و ایمن
سازی محیطهای IT می گردند بررسی شوند.بدین منظور انواع سیکلهای امنیتی استاندارد موجود معرفی
می گردند و یک سیکل امنیتی بهینه که مطابق با نیازهای پدافند غیر عامل در محیطهای IT باشد ارائه
می گردد بر و مبنای آن فعالیتهای لازم برای رسیدن به امنیت در این محیطها بررسی می گردند .
)2 -1 پیشینه تحقیق
شبکه های ارتباطی زیر ساخت لازم برای عرضه اطلاعات در یک سازمان را فراهم می نمایند. به موازات
رشد وگسترش تکنولوژی اطلاعات، مقوله امنیت در شبکه های کامپیوتری و ارتباطی، بطور چشمگیری
مورد توجه قرار گرفته و همه روزه بر تعداد پژوهشهایی که در زمینه اصول سیستمهای امنیتی می باشند
افزوده می گردد. جایگاه امنیت در شبکه های کامپیوتری و ارتباطی یکی از مسائل مهم در دنیای امروز
می باشد. مدتهاست که استفاده گسترده از کامپیوتر در ارتش و تاسیسات دفاعی، بکارگیری قوانین و
آیین نامه های ویژه ای را برای حفظ امنیت در سیستمهای فضای سایبر ضروری ساخته است .
میتوان ادعا نمود که قدمت پدافند غیر عامل به قدمت تمدن بشری باز میگردد. لیکن این موضوع برای
نسلهای بشر به صورت تلاشهای آنها برای حراست و مراقبت در برابر دشمنان طبیعی و انسانی آنها
نمایان شده است. برج و باروهای حفاظتی شهرها ، قلعهها و حصارها نمونههای بارزی در این خصوص
میباشند .
در عصر جدید با توجه به مقتضیات عالم جدید و ایجاد دولت و ملتها، این موضوع از حیطه شهری به
۵
گستره ملی انتقال پیدا نمود. با بروز جنگ جهانی اول و دوم و کشیده شدن پای جنگ به شهرها این
موضوع اهمیت بیشتری یافت و شکل علنی به خود گرفت. پس از آن جنگ سرد و چالشهای جهانی
مرتبط با سلاحهای کشتار جمعی اهمیت این بحث را بیشتر نمود. در نهایت با وقوع حادثه 11 سپتامبر
این مبحث وارد فاز جدیدی از مطالعات و برنامههای اجرایی شد.امروزه تروریست های فضای IT به جای
استفاده از سلاح های رایج، بمب ها و موشک ها یا سایر ابزارهای معمول از روشهای جدیدی برای پیشبرد
اهداف خود استفاده میکنند . نرم افزارهای مخرب رایانه ای ، ویروس ها، کرم ها، تروجان ها، ایمیل
بمبینگ، گوگل بمبینگ، هک و نفوذ رایانه ای و خرابکاری یا دستکاری های اینترنتی و شبکه ای، بخشی
از ابزارهای تروریست های مجازی به شمار می رود .
امنیت شبکه های سایبری و کلیه سیستم های رایانه ای در هر کشوری از اهمیت زیادی برخوردار
است.تقویت زیرساخت های سایبری همچنین جایگاه ویژه ای در پدافند غیر عامل که به تازگی از سوی
مراجع ذی صلاح در ایران ابلاغ شده است، دارد. اتخاذ تدابیر امنیتی در زمینه فناوری های رایانه ای و
سایبرنتیک مهم ترین اقدام برای پیشگیری از آسیب های احتمالی در برابر هر گونه اقدامات تروریسم
سایبری می باشد . بنابراین برای کاهش تهدیدپذیری ملی در برابر این حملات، در ابتدا باید انواع حملات
احتمالی و روشهای ایجاد این حملات را شناسایی نمود و سپس روشهای مقابله با حملات ، نحوه پاتک
زدن در مقابل آنها و نحوه کنترل این حملات را شناخت و آنها را بکار برد و این میسر نیست جز با
داشتن برنامه جامع و مدون بین تمام سازمانها و نهادها برای پیشگیری و کاهش حملات نفوذگران داخلی
و خارجی. از آنجا که مبحث پدافند غیر عامل به تازگی در ایران مطرح گردیده ، پژوهشهای در این زمینه
هنوز نوپا و در ابتدای راه است. امید که مطالب این مستند در جهت ارتقای سطح علمی و تشویق
دانشجویان پرتلاش، دریچه ای هرچند کوچک را بگشاید .
)3 -1 روش کار و تحقیق
– 1 شناخت اصول و مبانی و تعاریف پدافند غیر عامل
– 2 شناخت تقسیم بندی محیطهای IT و تدابیر امنیتی متناسب با هر قسمت
– 3 شناخت آسیب پذیریهای محیطهای IT
– 4 شناخت چیدمان پیشگیرانه و کاهش نفوذ پدافند غیر عامل
– 5 شناخت انواع سیکلهای امنیتی موجود در استانداردهای ایمن سازی سایتهای کامپیوتری
– 6 ارائه یک سیکل امنیتی بهینه مطابق با نیازهای پدافند غیر عامل در محیطهای IT
۶
فصل دوم
اصول و مبانی پدافند غیر عامل
٧
1 فصل دوم : اصول و مبانی پدافند غیر عامل
)1-2 مفهوم پدافند غیرعامل
پدافند در معنای لغوی مترادف با دفاع است، دفاع نیز بر دو قسم است دفاع عامل و دفاع غیر عامل. دفاع
عامل مبتنی بر فعالیت نیروهای مسلح و متکی بر تسلیحات و تجهیزات نظامی میباشد. [3[
در کنار پدافند عامل، نوع دیگری از دفاع وجود دارد که به آن پدافند غیر عامل میگویند، تعریف این
نوع پدافند در تمام دنیا یکسان است و به دفاعی گفته میشود که متکی به تجهیزات و تسلیحات نظامی
نیست. پدافند غیر عامل مجموعهای از برنامهریزیها، طراحیها و اقدامات است که باعث کاهش آسیب
پذیری در مقابل تهدیدات دشمن میشود. از این مفهوم تحت عنوان بازدارندگی نیز یاد میشود.
سیاستهای اصلی پدافند غیر عامل مبتنی بر بقا و حفظ امنیت میباشد.
به بیان دیگر هر اقدام غیر مسلحانه ای که موجب کاهش آسیب پذیری نیروی انسانی، ساختمان ها،
تاسیسات، تجهیزات، اسناد و شریان های کشور در مقابل عملیـات خصـمانه و مـخرب دشمن گردد،
پدافند غیرعامل خوانده می شود.به بیان سادهتر پدافند غیرعامل، مجموعه اقداماتی است که انجام می
شود تا در صورت بروز جنگ، خسارات احتمالی به حداقل میزان خود برسدو با به کار بردن مجموعه
تمهیدات، روش ها واقداماتی که بدون نیاز به هیچ نوع جنگ افزار نظامی و صرفأ بر مبنای رعایت اصول
طراحی وبرنامه ریزی بتوان آسیب های ناشی از تهاجم دشمن را کاهش داد ویا به را آن حداقل رساند
وموجب بهبود قابلیت های دفاعی و افزایش توان مقاومت گردد .
ـه دف از اجـرای طـ رحهای پدافـند غیرعـامل کاسـتن از آسیبپذیری نیروی انسانی ، تجهیزات حیاتی و
حساس و مهم کشور علیرغـم حـملات خصـمانه و مخرب دشمن و استمرار فعالیتها و خدمات زیر بنایی
و تامین نیازهای حیاتی و تداوم اداره کشور در شرایط بحرانی ناشی از جنگ است. در پدافند عامل تنها
نیروهای نظامی و نیروهای مسلح مسئولیت دارند م ، انند سیستم های ضد هوایی و هواپیماهای رهگیر، در
حالی که در پدافند غیرعامل تمام نهادها، نیروها، سازمان ها، صنایع و حتی مردم عادی می توانند نقش
مؤثری بر عهده گیرند. راهبردها 2-6(
· تعامل گسترده و فراگیر با سازمان ها و ایجاد سازو کارهای مناسب در جهت ایمن سازی و حفاظت
از تاسیسات زیربنایی .
· ساماندهی آمایش سرزمین ملی و آمایش دفاعی از منظر پدافند غیرعامل به منظور استفاده
حداکثری از پهنه جغرافیایی کشور .
· ایفای نقش هدایتی و نظارتی بر سازملن ها و نهادهای کشوری و لشکری در زمینه مطالعات و
طراحی فنی طرح های پدافند غیرعامل .
· بکارگیری و بسیج امکانات در جهت ارزان سازی، تنوع و ابتکار عمل در سامانه ها و شیوه های
پدافند غیرعامل .
١٠
· استفاده حداکثرسازی از پهناوری و عمق سرزمینی و عوارض طبیعی کشور و به کاهش مخاطرات و
خسارات .
· ساماندهی مناسب استفاده از فناوری های نوین به منظور کاهش آسیب پذیری ناشی از وابستگی و
امکان جمع آوری اطلاعات توسط دشمن .
· توسعه و تعامل موثر و سازنده با نهادهای سیاست گذار، قانون گذار و اجرایی کشور .
· توسعه علمی و تولید دانش فنی و ارتقاء فناوری و برنامه جامع آموزشی و همچنین ، بهینه سازی
تولید صنعتی با استفاده از تمامی ظرفیت ها .
· نهادینه نمودن نظام جامع و استفاده از اصول و ضوابط در طرح های توسعه کشور .
· توسعه فرهنگی و ارتقاء باور عمومی و تقویت عزم و اقتدار ملی مسبت به ایمن سازی مراکز حیاتی،
حساس و مهم .
· توسعه فرهنگ و نهادینه سازی باور عمومی نسبت به تاثیر پدافندغیرعامل درکاهش آسیب پذیری ها .
١١
فصل سوم
شیوه چیدمان، کلاسه بندی و دستورالعملهای پدافند غیر
عامل جهت پیشگیری و کاهش نفوذ به محیطهای IT
١٢
فصل سوم: شیوه چیدمان، کلاسه بندی و دستورالعملهای پدافند غیر عامل جهت پیشگیری و
کاهش نفوذ به محیطهای IT
3( 1 -س ه استراتژی مهم برای ایمن سازی فضای IT
جلوگیری از ایجاد حملات سایبر با ایجاد سد دفاعی در برابر حملات .
کاهش تهدید پذیری ملی در برایر حملات سایبر و پیشگیری از ایجاد حملات سایبر با ارزیابی میزان
آسیب پذیری و کم کردن آسیب پذیری با رفع ضعف های موجود .
به حداقل رساندن زمان برگشت به حالت اولیه و ترمیم خرابیهای ایجاد شده پس از حمله. [1[
3( 2 -ضرورت تامین پدافند غیر عامل در محیطهای IT
منظور از پدافند غیر عامل در محیط های IT ، مجمو عه تمهیدات، اقـدامات و طرحهـایی اسـت کـه بـا
استفاده از ابزار، شرایط و حتی المقدور بدون نیاز به نیروی انسانی، موجب کاهش آسیب پذیری در برابـر
حملات و اعمال برنامه ریزی شده و هدفمند علیه رایانه ها، برنامه ها و اطلاعات ذخیره شده در درون آن
ها می گردد. این حملات میتواند از طریق شبکه های جهانی با اغراض سیاسی یا غیر سیاسی و شخصـی
صورت می گیرد و باعث نابودی یا وارد آوردن آسیب های جدی به رایانه ها و یا زیر ساختهای اطلاعـاتی
کشور گردد .
با این اقدامات پدافندی باید بتوان از یک سو توان دفاعی محیط های IT را در زمان بحران افزایش داد و
از سویی دیگر پیامد های بحران را کا هش و امکان باز سازی آسیبهای وارده را با کمترین هزینـه فـراهم
نمود . در حقیقت باید قبل از شروع تهاجم و پیش آمدن بحران بدنبال تبیین راهکارهـا و ارائـه روشـهای
علمی و عملی بود و با توجه به فرصت هایی که در زمان صلح فراهم می گردد، این تمهیدات می بایست
در متن پروژه های IT لحاظ گردند . به کارگیری این اقـدامات پدافنـدی ، در محـیط هـای IT ، عـلاوه
برکاهش شدید هزینه ها، باعث افزایش قابل ملاحظه کار آیی دفاعی در زمان بحران خواهد شد .
در عصر کنونی با گسترش تکنولوژی اطلاعات یا IT ،گردش امور کشور ها از جمله امور اداری، اقتصـادی،
آموزشی و سیاست به شبکه های کامپیوتری محول گردیده و البته در برخی از کشـورها از جملـه ایـران
حرکتی برای اجرایی نمودن آن صورت گرفته است. بدلیل ساختار شکننده کنونی اینترنت ، که در مقابـل
تهدیدات امنیتی به تلنگری فرو می پاشد، لزوم تامین امنیت این شبکه و حفاظت از اطلاعات مبادلاتی بر
روی این بستر آشفته، امروزه بیش از پیش احساس م ی شود و عدم توجه به آن خسارات غیر قابل جبرانی
به پیکره آ ن کشور، سازمانهای فعال و تمام افراد درگیر با این شبکه ارتباطی وارد می کند . در ایران علاوه
بر مخاطرات فوق ، عدم وجود ستون فقرات انتقال اطلاعـات باعـث شـده جریـان اطلاعـاتی کشـورمان از
شاهراه های اطلاعاتی مغرب زمین عبور کند! و این موضوع نیز به نوبه خود ابتدای نـاامنی محسـوب مـی
شود و از طرفی توسعه دهندگان اینترنت در ایران که بیشتر از صنف تجارند تـا متخصصـین، بـه امنیـت
اطلاعات کمتر توجه نموده و برای کاهش هزینه ها از کنار آن به سادگی می گذرند !
١٣
در عصر کنونی، یعنی عصر اطلاعات، ارائه و استفاده به موقع از اطلاعات شرط اولیه موفقیت افراد و جوامع
بشری محسوب می شود و این میسر نخواهد شد جز با استفاده از ابزارها و تکنیکهـای صـحیح امنیتـی و
تدابیر درست و در ادامه آن دانش به روز شده جهت مقابله با مجموعه تهدیـداتی کـه ایـن بسـتر حیـاتی
ارتباطی را به مخاطره می اندازند. بیشترین نیاز به این ابزارها و تدابیر در محیط سایتهای سخت افزاری و
1 نرم افزاری
قابل مشاهده است. به عبارتی هر جایی که یک شبکه محلی یا اینترانتی متصل بـه اینترنـت
وجود داشته باشد، این تدابیر باید در نظر گرفته شوند. هنگامی که سایتها ساختار منسجم تر و جامعتری
2 به خود می گیرند و تبدیل به مراکز داده
می شوند نیـاز بـه تـدابیر پدافنـدی شـدیدتر مـی گـردد و در
3 بالاترین مرتبه، وجود تدابیر پدافندی در مراکز کنترل شبکه ها
که از اهمیت بالایی برخوردارند، حیـاتی
می باشد. CISCO شرکت SAFE
شرکت CISCO یک نوع معماری امنیتی به نام SAFE طراحی نموده است که یک چارچوب برای طراحی
و پیاده سازی سایتها بصورت امن می باشدو در اصل یک رهیافت امنیتی بـرای طراحـی سـایت شـبکه
ایمن است.این معماری یک برنامه کاری برای ایمن سازی شبکه ها می باشد و فـرض بـر ایـن اسـت کـه
آزمایشگاه تخصصی امنیت شبکه از این معماری اسـتفاده کنـد .ایـن معمـاری بـر حمـلات کـامپیوتری و
روشهای کاهش آنها تاکید دارد. طراحی امن (PRINT BLUE SAFE (سیسکو در واقع رهیافت لایه ای را
١
Secure Architecture For Enterprises (SAFE)
٢٠
برای برقراری امنیت در شبکه ارائه می نماید بطوریکه خرابی یک سیستم منجر به مخـاطره اف تـادن کـل
شبکه نمی شود. این معماری با تجهیزات عملیاتی شبکه های عظیم امروزی رابطه نزدیکـی دارد و نـوعی
معماری امنیتی است که می باید از حملاتی که پارامترهای منابع شبکه را تحت تاثیر قرار می دهد، جلـو
گیری کند. اهداف این معماری به ترتیب اولویت عبارت است از :
– 1 امنیت و کاهش حملات بر اساس سیاستگزاری
– 2 پیادهسازی امنیت در سراسر زیرساخت
– 3 مدیریت و گزارشگیری امن
– 4 احراز هویت و تفویض اختیار به کاربران و مدیران در مورد منابع حیاتی شبکه
– 5 تشخیص نفوذ برای منابع و زیر شبکه های حیاتی
– 6 پشتیبانی از برنامه های کاربردی شبکه ای ایجاد شده
در شکل 3-3 مدل ارائه شده توسط شرکت سیسکو از یک شبکه سازمانی نشان داده شده است.همانگونه
که در شکل مشخص گردیده، این شبکه از سه بخش تشکیل گردیده است که عبارتند از :
– بخشی که در درون خود سازمان یا شرکت قرار داشته و فقط با قسمتهای داخلـی شـرکت در ارتبـاط
است و با Campus Enterprise نشان داده شده است.
– بخشی که ارتباط شرکت با خارج از آن را برقرار می کند و Edge Enterprise نامیده می شود.
– فراهم کنندگان خدمات ارتباطی که سازمان از طریق آنها با خارج از موسسه، بـه ویـژه اینترنـت
ارتباط برقرار می کند و اصطلاحĤ به آن Edge SP گفته می شود.
شکل : 3 -3 مدل ارائه شده توسط شرکت سیسکو از یک شبکه سازمانی
معماری SAFE از یک راهکار ماجولار برای ایمنسازی یک سایت بهره میگیرد.این راهکار دو مزیت دارد :
– 1 به معماری اجازه آدرسدهی رابطهای ایمن بین بلوکهای مشغول به کار را میدهد.به عبـارتی اجـازه
می دهد که این معماری، ارتباط امنیتی بین اجزای کارکردی شبکه را نشان دهد .
– 2 امکان ارزیابی و پیادهسازی امنیت به صورت ماجول به ماجول را به طراحان میدهد.
بلوک دیاگرام این معماری در شکل 4-3 نشان داده شده است.
٢١
شکل : 4 -3 بلوک دیاگرام معماری SAFE
شکل فوق شمایی از ماجولها در هر محیط مشغول به کار را نمایش می دهد. هر یک از ماجولهای
وظایف مشخصی را در سایت اجرا می کنند ونیازهای امنیتی خاصی دارند که عبارتند از:
ماجول management : هدف اصلی این ماژول تسهیل مدیریت امنیت همهی device ها و host ها
در سایت می باشد .
ماجول core : این ماجول ترافیک شبکه را کنترل می .کند
ماجول building : SAFE این ماجول را به عنوان بخش وسیعی از سایت که شامل ایسـتگاههای کـاری
کاربران نهایی است، تعریف میکند. هدف این بخش فراهم کردن سرویس برای کاربران نهایی میباشد .
ماجول server : این ماجول به سرویسدهندگان و کاربران سرویسدهی می .کند
ماجول distribution Edge : هدف این ماجول اتصال بخشهای مختلف در سایت است .
ماجول internet corporate : این ماجول اتصال کاربران داخلی را به سرویسهای اینترنت ودسترسـی
کاربران را به اطلاعات سرورها فراهم میکند .
SAFE معماری های ویژگی- 2-2( -4 3
-معماری SAFE نوعی معماری امنیتی است که باید از بیشتر حملاتی که بر منابع با ارزش شـبکه تـاثیر
گذارند جلوگیری کند. بنابراین حملاتی که از اولین خط دفاعی عبور کرده یا از داخل شبکه سرچشـمه
می گیرند باید به دقت شناسایی و سریعĤ جلوی آنها گرفته شود تا تĤثیر آنها بر بقیه شـبکه بـه حـداقل
برسد، ضمن اینکه شبکه باید به ارائه خدمات حیاتی مورد انتظار کاربران ادامه دهد .
1معماری SAFE قابل ارتجاع
است و این خاصیت ارتجاعی شامل افزونگـی فیزیکـی اسـت تـا در برابـر
2 خرابی یک دستگاه، چه از طریق پیکربندی اشتباه
، اشکال فیزیکی یا حمله به شبکه محافظت نماید .
-معماری SAFE مقیاس پذیر است، بدین معنا که با رشد ابعاد شبکه خود را وفق می دهد.
١

4-2 گیاه‌شناسی نخل خرما 9

1-4-2 برگ‌ها 9

2-4-2 اندام‌های تولید مثلی 9

3-4-2 میوه 11

5-2 تکثیر نخل خرما 12

1-5-2 تکثیر از طریق دانه 12

2-5-2 تکثیر از طریق پاجوش 12

3-5-2 تکثیر از طریق کشت بافت 13

6-2 عوامل مؤثر بر رشد و نمو ریز‌نمونه 13

1-6-2 محیط کشت 14

1-1-6-2 آب 15

2-1-6-2 عامل ژله‌ای 15

3-1-6-2 کربوهیدات‌ها ( منبع کربن و انرژی) 16

4-1-6-2 عناصر معدنی 18

5-1-6-2 اسیدیته (pH) 18

6-1-6-2 هورمون‌ها و تنظیم‌کنندهای رشد 19

1-6-1-6-2 اکسین‌ها 19

2-6-1-6-2 سیتوکینین‌ها 22

7-1-6-2 ویتامین‌ها 23

8-1-6-2 اسید‌های آمینه 24

9-1-6-2 زغال فعال 24

7-2 کشت ریز نمونه 25

1-7-2 کشت ریز نمونه برگ 25

2-7-2 کشت ریز نمونه بساک 26

1-2-7-2 تولید گیاهان هاپلوئید مضاعف 28

3- 7-2 کشت ریز نمونه جنین 31

4-7-2 کشت ریز نمونه گل آذین 33

5-7-2 کشت آندوسپرم 34

فصل سوم مواد و روش‌ها 37

1-3 زمان و محل انجام آزمایش 39

2-3 تجهیزات آزمایشگاهی 39

1-2-3 تهیه ترکیبات مختلف، محلول‌های پایه و محیط‌های کشت 39

2-2-3 ابزار و وسایل مورد نیاز برای تهیه و نگه‌داری محیط کشت: 40

3-2-3 اتاق رشد 40

3-3 تهیه مواد گیاهی 41

4-3 محیط کشت 41

1-4-3 تهیه محیط کشت 41

2-4-3 تهیه استوک هورمون‌ها 41

5-3 آزمایشات انجام شده 42

1-5-3 آزمایش اول: بررسی تأثیر تنظیم‌کننده‌های رشد 2,4-D، TDZ و BAP بر جنین‌زایی سوماتیکی از ریز نمونه برگ خرما 42

2-5-3 آزمایش دوم: تأثیر غلظت اکسین‌های مختلف (2,4-D،IAA ، IBA و NAA) بر جنین‌زایی سوماتیکی بر روی ریز نمونه برگ خرما 44

3-5-3 آزمایش سوم: بررسی تأثیر تیمارهای تنظیم‌کننده‌های رشد 2,4-D، TDZ و BAP بر جنین‌زایی سوماتیکی بساک خرما در محیط کشت MS 45

4-5-3 آزمایش چهارم: بررسی تأثیر تیمارهای تنظیم‌کننده‌های رشد 2,4-D، TDZ و BAP بر جنین‌زایی سوماتیکی ریزنمونه بساک خرما در محیط کشت Y3 مایع 46

5-5-3 آزمایش پنجم: بررسی تأثیر غلظت ساکارز بر کشت بساک خرما 47

6-5-3 آزمایش ششم: بررسی تأثیر غلظت‌های مختلف کلشی‌سین بر روی کشت بساک خرما 48

7-5-3 آزمایش هفتم: کشت میکروسپور 48

8-5-3 آزمایش هشتم: بررسی تأثیر تیمارهای تنظیم‌کننده‌های رشد 2,4-D، TDZ و BAP بر جنین‌زایی سوماتیکی ریز نمونه میوه نارس خرما 49

6-3 روش‌ها و محاسبات آماری 51

فصل چهارم نتایج و بحث 53

1-4 آزمایش اول: بررسی تأثیر تنظیم‌کننده‌های رشد 2,4-D، TDZ و BAP بر جنین‌زایی سوماتیکی از ریز‌نمونه برگ رقم خضراوی 53

2-4 آزمایش دوم: تأثیر غلظت‌ اکسین‌های مختلف (2,4-D،IAA ، IBA و NAA) بر جنین‌زایی سوماتیکی بر روی ریز نمونه برگ رقم استعمران 55

3-4 آزمایش سوم: بررسی تأثیر تیمارهای تنظیم‌کننده‌های رشد 2,4-D، TDZ و BAP جنین‌زایی سوماتیکی ریز نمونه بساک خرما در محیط MS 58

4-4 آزمایش چهارم: بررسی تأثیر تیمارهای تنظیم‌کننده‌های رشد 2,4-D، TDZ و BAP جنین‌زایی سوماتیکی ریزنمونه بساک در محیط کشت Y3 مایع 59

5-4 آزمایش پنجم: بررسی میزان غلظت ساکارز بر کشت بساک خرما 61

6-4 آزمایش ششم: بررسی تأثیر غلظت‌های مختلف کلشی‌سین بر روی کشت بساک 61

7-4 آزمایش هفتم: کشت میکروسپور 63

8-4 آزمایش هشتم: بررسی تأثیر تیمارهای تنظیم‌کننده‌های رشد 2,4-D، TDZ و BAP جنین‌زایی سوماتیکی ریز نمونه میوه نارس 64

فصل پنجم نتیجه گیری کلی و پیشنهادات 69

1-5 نتیجه‌گیری کلی 70

2-5 پیشنهاد‌ها 72

فهرست منابع 74

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                                صفحه

جدول 1-3 ترکیبات تنظیم‌کننده‌های رشد در محیط کشت در آزمایشات اول، سوم، چهارم و هشتم 43

جدول 2-3 ترکیبات اکسین‌های مختلف در محیط کشت در آزمایشات دوم و نهم 44

جدول 1-4 تأثیر تنظیم‌کننده‌های رشد 2,4-D، TDZ و BAP بر جنین‌زایی سوماتیکی از ریز نمونه برگ رقم خضراوی 53

جدول 2-4 تأثیر غلظت ‌اکسین‌های مختلف بر جنین‌زایی سوماتیکی از ریز‌نمونه برگ رقم استعمران 56

جدول3-4 تجزیه واریانس تأثیر کلشی‌سین و مدت زمان بر روی کالوس زایی در کشت بساک خرما ……….. 62

جدول 4-4 تجزیه واریانس تأثیر تیمار تنظیم‌کننده‌ی رشد بر کالوس‌زایی میوه نارس نخل خرما. 64

جدول 5-4 تجزیه واریانس تأثیر تیمار‌های تنظیم‌کننده‌ی رشد برکالوس‌زایی آندوسپرم نخل خرما 67

فهرست تصاویر

عنوان                                                                                                                                صفحه

تصویر 1-2 گل آذین ماده و نر نخل خرما 10

تصویر 2-2 نمای شماتیک درخت و میوه‌ی نخل خرما 11

تصویر 1-3 تهیه برگ از پاجوش، برش برگ‌ها با طول 1-2 سانتی متر، کشت ریز‌نمونه در محیط کشت 43

تصویر 2-3 برش برگ‌ها، قرار دادن برگ‌ها در آنتی اکسیدانت، برش ابتدایی و انتهایی برگ‌ها 45

تصویر 3-3 اسپات گل آذین نر، گل آذین باز شده از پوشینه، پوشانیدن اسپات گل نر در فویل آلومینیومی، خوشه‌های برش شده به قطعاتی حاوی چند گلچه، کشت بساک‌ها در محیط کشت، مرحله‌ی ‌نموی میکروسپور‌ها 46

تصویر 4-3 خوشه‌چه همراه با محور گل نر خرما، کشت بساک در محیط کشت مایع، قرار دادن پتری‌ها بر روی شیکر 47

تصویر 5-3 خوشه‌چه‌های نر خرما، بساک گل نر، قرار دادن بساک‌ها در محیط کشت 48

تصویر 6-3 تصویر مش، رسوب میکروسپورها در محیط کشت ایزولاسیون، تصویر لام هموسایترمری 49

تصویر 7-3 گل آذین ماده، برش گل آذین به قطعاتی شامل 2-3 گلچه، کشت میوه‌های نارس در محیط کشت به 4 صورت مختلف. 50

تصویر 8-3 میوه نخل خرما، آندوسپرم جدا شده از پریکارپ، کشت آندوسپرم به همراه جنین و پریکارپ 51

تصویر 1-4 تشکیل کالوس در لبه خارجی ریزنمونه‌ها، افزاش حجم کالوس در لبه خارجی ریزنمونه‌ها، تشکیل کالوس در کناره‌های رگبرگ مرکزی ریزنمونه‌ی برگی، کالوس‌زایی نسبتاً پایین در لبه‌های خارجی ریزنمونه‌ها 55

تصویر 2-4 رنگ سبز متمایل به زرد برگ‌های قرار گرفته در تاریکی، قهوه‌ای شدن برگ‌های قرار گرفته در نور، تشکیل کالوس در لبه خرجی برگ‌ها، قهوه‌ای شدن کاوس‌های تولید شده در برگ‌های قرار گرفته در معرض نور 58

تصویر 3- 4 نقاط سفید رنگ بر روی بساک، اندام‌زایی بر روی بساک، تولید کالوس در انتهای بساک‌ها 59

تصویر 4-4 ظهورنقاط سفید رنگ برروی بساک، ظهور رنگ سفید گچی در بساک‌های کشت شده در روز پنج‌ام، ظهور نقاط برجسته و متورم در بساک‌ها، تغییر رنگ‌ محیط‌های کشت در بساک‌های کاشته شده در روز‌های متفاوت، انتقال بساک‌ها به محیط کشت نیمه جامد. 60

تصویر 5 -4 کالوس تولید شده از بساک، جنین تولید شده از بساک. 63

تصویر 6-4: تشکیل کالوس سفید رنگ در ترکیب تیماری 2 (5 میلی‌گرم در لیتر 2,4-Dو TDZ)، سفید شدن میوه‌ها، تشکیل جنین در ترکیب تیماری 1 (5 میلی‌گرم در لیتر TDZ)، افزایش حجم کالوس در ترکیب تیماری 2 (5 میلی‌گرم در لیتر 2,4-D و TDZ). 66

تصویر 7–4 تشکیل کالوس، تشکیل ریشه‌چه در ترکیب تیماری 10 (5 میلی‌گرم 2,4-D و4 میلی‌گرم TDZ)، ج- تشکیل ساقه‌چه در ترکیب تیماری 17 (10 میلی‌گرم در لیتر 2,4-D، 1 میلی‌گر‌م در لیتر BAP و 4 میلی‌گرم در لیتر TDZ) 68

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                                 صفحه

نمودار 1-4 تأثیر تنظیم‌کننده‌های رشد مختلف 2,4-D، TDZ و BAP بر جنین‌زایی سوماتیکی از ریز نمونه برگ رقم خضراوی 54

نمودار 2-4 مقایسه میانگین تأثیر تنظیم‌کننده‌های رشدی 2,4-D،IAA ، IBA و NAA بر جنین‌زایی سوماتیکی بر روی ریز نمونه برگ رقم استعمران. 57

نمودار 3-4 مقایسه میانگین اثرات متقابل غلظت‌های مختلف کلشی‌سین و مدت زمان تیمار با کلشی‌سین روی کالوس‌زایی بساک خرما 63

نمودار شماره 4-4 مقایسه میانگین تأثیر تیمارهای تنظیم‌کننده‌ی رشد 2,4-D، TDZ و BAP بر روی کالوس‌زایی میوه نارس نخل خرما 65

نمودار 5-4 مقایسه میانگین تأثیر تیمارهای تنظیم‌کننده‌ی رشد 2,4-D، TDZ و BAP بر روی کالوس‌زایی آندوسپرم خرما 67

فهرست پیوست‌ها

عنوان                                                                                                                                صفحه

پیوست 1 ترکیب محیط کشت پایه MS و محلول‌های ذخیره‌ای آن 94

پیوست 2 ترکیب محیط کشت پایه Y3 مایع و محلول‌های ذخیره آن 95

فصل اول
مقدمه و اهداف
 

فصل اول مقدمه و اهداف
1-1 مقدمه
نخل خرما[1] (Phoenix dactylifera L.) گیاهی دیپلوئید (2n = 36)، چند ساله[2]، تک‌لپه[3]، دو‌پایه[4]، دگرگشن[5] و همیشه سبز[6] بلند است که متعلق به خانواده آراکاسه[7] می‌باشد (اسلام و همکاران[8]، 2011). این خانواده ۲۰۰ جنس و 2۵۰۰ گونه دارد (فاو[9]، 2008). نخل خرما به دلیل سازگاری و تحمل طبیعی بالا با شرایط نامساعد محیطی از قبیل خشکی، شوری و درجه حرارت بالا نقش اقتصادی و اجتماعی مهمی در مناطق بیابانی خاور‌میانه و شمال آفریقا را داراست (باکیت و همکاران[10]، 2008). به طوری که تقریباً 95 درصد از خرمای تولیدی کل جهان در خاور‌میانه تولید می‌شود (اسلام و همکاران، 2011).

براساس شواهد باستان شناسی قدمت کشت نخل خرما در ایران بیش از هفت هزار سال پیش می‌رسد که از بین‌النهرین منشاء گرفته است (وریگلی[11]، 1995). تعداد کل درختان نخل در جهان 105 میلیون و مساحتی حدود 800 هزار هکتار را می‌پوشاند (جین[12]، 2007). در حال حاضر خرما در پنج قاره دنیا و در بیش از ۳۴ کشور کشت و مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. بیش از نیمی از خاک کشور ایران مستعد کشت و پرورش خرما می‌باشد. در حال حاضر، 21 درصد خرمای جهان از ایران تأمین می‌شود. در سال 1388، ایران با حدود 253 هزار هکتار سطح زیر کشت و با تولیدی بالغ بر 105400 تن، از بزرگ‌ترین تولید‌کنندگان خرما در دنیا بوده است و از نظر سطح زیر کشت بعد از امارات متحده عربی و از نظر تولید بعد از کشور مصر در رتبه دوم جهانی قرار داشت (فاو، 2009) که از این سطح 84 درصد را درختان بارور و 16 درصد را درختان غیر بارور یا نهال تشکیل می‌دهند.

2-1 بیان مسأله
خرما گیاهیست دو‌پایه که پایه‌های نر و ماده آن به صورت مجزا هستند. اما تا زمان گلدهی از همدیگر قابل تفکیک نیستند. نخل خرمای ماده پس از 5-3 سال به ثمر می‌نشیند و به طور کامل در 12 سالگی بالغ می‌شوند (جین، 2006). تکثیر خرما از طریق جنسی[13] و رویشی[14] است که تکثیر رویشی از طریق پاجوش[15] و تکثیر جنسی آن از طریق بذر صورت می‌گیرد. در گیاهان تکثیر شده از طریق رویشی بیماری‌های متعددی از قبیل بیماری‌های باکتریایی، قارچی، ویروسی و مایکوپلاسمایی تجمع‌ یافته که باعث کاهش بهره‌وری می‌گردد. معمولاً برای تکثیر خرما پا‌جوش‌های ریشه‌دار شده ترجیح داده می‌شوند زیرا آنها تولید درختان با کیفیت مشابه با درختان مادری خود می‌کنند (الخیری[16]، 2001). به این که هر درخت تعداد بسیار کمی پا‌جوش در طول زندگی خود تولید می کند (3-8 عدد) و برخی از ژنوتیپ‌ها پاجوش تولید نکرده و پا‌جوش‌ها مشکلاتی از قبیل عدم وجود ریشه را خواهند داشت (پوپنو[17]، 1973)، تولید از طریق پاجوش محدود بوده و مقرون به‌صرفه نمی‌باشد. تکثیر از طریق بذر نیز دارای محدودیت‌هایی از قبیل سرعت کم جوانه‌زنی، تنوع در نتاج تولیدی و نیاز به چندین سال برای رسیدن به مرحله‌ی باردهی و عدم تمایز درختان نر و ماده از هم تقریباً تا 5 سال بعد از کشت می‌باشد (چند و همکاران[18]، 2004).

برای غلبه بر مشکلات تکثیری، حل مشکلات مربوط به هیبریداسیون و برای حفظ ژرم پلاسم، ریز‌ازدیادی در شرایط آزمایشگاهی[19] (جنین‌زایی سوماتیکی یا اندام‌زایی) یک روش موفقیت‌آمیز است که تکثیر سریع جهت تولید تجاری ارقام برگزیده، تکثیر گیاهان با کیفیت بالا و یکسان از لحاظ ژنتیکی، تکثیر در مقیاس وسیع، ذخیره سازی طولانی مدت (انجماد[20])، بسته‌بندی، صادرات آسان و سریع، دستکاری ژنتیکی، کاهش مدت زمان تولید نهال، تولید خارج از فصل و گیاهچه‌های عاری از آلودگی را فراهم می‌آورد (ایک و همکاران[21]، 2005). جنین‌های سوماتیکی می‌توانند به طور غیر‌مستقیم از طریق کالوس یا به طور مستقیم و بدون دخالت کالوس تشکیل ‌شوند. گیاهچه‌های حاصل از کالوس گاهی اوقات تفاوت‌های ژنتیکی یا اپی‌ژنتیکی مختلف نسبت به کلون والدینی خود نشان می‌دهند به‌ویژه زمانی که دوره واکشت طولانی گردد در نتیجه کالوس غیر‌یکنواخت حاصل می‌گردد (کنی‌تا و کوثری[22]، 2002). همچنین برخی از هورمون‌ها در محیط کشت مانند 2,4-D ماهیتاً جهش‌زا هستند (حمید و همکاران[23]، 2009). جهش رخ داده در طی کالوس‌زایی که سبب ایجاد تنوع سوماتیکی در گیاهچه‌ها گردیده به‌ویژه زمانی که تنوع ایجاد شده سبب ایجاد صفاتی مانند تحمل به تنش‌های زنده و غیر زنده، کیفیت بالاتر از کلون‌های مادری و دیگر صفات زراعی باشد، می‌تواند مفید واقع ‌گردد (ال‌حفرمی[24]، 2009)، همچنین زمانی که تولید زیاد گیاهچه مد نظر است جنین‌زایی غیر‌مستقیم کاربرد دارد. جنین‌زایی سوماتیکی به واسطه‌ی مرحله کالوس‌زایی در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی بسیار کار‌آمد و محبوب است.زیرا گیاهچه‌های کشت بافتی که از طریق کالوس تولید می‌شود پتانسیل جنین‌زایی نابجا را دارا هستند. این جنین‌های سوماتیکی را می‌توان با پوشش مناسب به عنوان بذور مصنوعی به‌‌کار برد (بابخیت، 2005). تکنیک‌های موجود تکثیر سریع خرما به افزایش تقاضا برای میوه خرما در سراسر جهان کمک کرده است (جین، 2011).

3-1 ضرورت و اهمیت موضوع
در جنین‌زایی سوماتیکی انتخاب منبع ریز‌نمونه حساس‌ترین تصمیم بوده است، لذا از منابع مختلف گزارش‌های متعددی منتشر شده است. تلاش‌های اولیه از طریق رویان‌های تخم (شروئیدر[25]، 1970) بوده و بعد‌ها ریزنمونه‌هایی از قبیل رأس ساقه، برگ‌های اولیه‌، جوانه‌ی‌ جانبی، برگ‌های جوان و گل آذین مورد بررسی قرار گرفته است. در بسیاری از آزمایشگاه‌های تجاری، نخل خرما با جنین‌زایی از ریز‌نمونه رأس ساقه تولید می‌گردد که استفاده از این ریزنمونه‌ و استفاده از محیط‌های با اکسین بالا باعث بسیاری از مشکلات تکنیکی از جمله آلودگی‌های درون‌زای باکتریایی، قهوه‌ای شدن، تنوع سوماکلونال و مدت زمان طولانی جهت تولید (حدود 3 سال) شده است و این در صورتی انجام‌پذیر است که پروتکل شناخته شده‌ای وجود داشته باشد ( ابول ‌سعود[26] و همکاران، 2004). بنابراین ریزنمونه‌های جایگزین مناسب برای غلبه بر مشکلات ذکر شده در بالا مورد نیاز است. به عنوان مثال در آلودگی‌های باکتریایی میان‌بافتی می‌توان از ریز‌نمونه‌های جوان یا ریز‌نمونه‌های بافت آوندی نابالغ استفاده کرد (افکای[27]، 2005). همچنین استفاده از گل نر و بلاخص بساک‌ها به دلیل هاپلوئید بودن آنها و آلودگی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. با این حال، نرزایی در گونه‌های چوبی[28] تنها در تعداد معدودی موفقیت‌آمیز بوده است (پیکسا و همکاران[29]، 2004). تاکنون نر‌زایی در نخل خرما گزارش نگردیده است و تنها مطالعات کمی بر روی کشت بساک نارگیل انجام گرفته است. از دیگر موارد، کشت جنین است که شامل برداشت جنین استریل از بذر و کاشت آن در یک محیط غذایی استریل است. کشت جنین برای نجات جنین‌ و یا رشد جنین از هیبریداسیون بین‌گونه‌ای[30] (جانستون و استرن[31]، 1957) و کاهش دوره خواب[32] طولانی مورد استفاده قرار می‌گیرد (هودد[33]، 1977). رابشلت و گس[34]، 1974 ریزنمونه‌هایی از جنین خرما را در شرایط درون ‌شیشه‌ای کشت دادند، میوه سبز نخل خرما، دو تا سه ماه بعد از گرده افشانی برداشت شده و در یک محیط غنی شده با 2,4-D کاشته شد، و پس از آن کالوس گره‌دار کرم رنگ به‌دست آمد.

4-1 اهداف تحقیق
1- تعیین تأثیر تنظیم‌کننده‌های رشد گیاهی[35] مختلف بر جنین‌زایی سوماتیکی در خرما

2- بررسی اثر نوع ریزنمونه بر جنین‌زایی سوماتیکی در خرما

3- بررسی امکان نرزایی در نخل خرما

فصل دوم
مروری بر پیشینه موضوع

فصل دوم مروری بر پیشینه موضوع
 

1-2 منشأ و تاریخچه نخل خرما
نخل خرما با نام علمی (Phoenix dactylifera L.)، احتمالاً یک واژه فنیقی[36] است. واژه “Phoenix” از یک پرنده‌ی اسطوره‌ای یونان باستان به‌نام سیمرغ گرفته شده که زائیده‌ی آتش است و dactylifera از واژه‌ی یونانی “daktulos” به معنای یک انگشت است که بیانگر شکل میوه ‌خرماست (لینه[37]، 1734).

نخل خرما در لوح‌های آشوریان و بابلی‌ها به تصویر کشیده است، ازجمله لوح مشهور حمورابی، که شامل قوانین مربوط به کشت و فروش نخل خرماست. منابع مربوط به نخل خرما نیز در نوشته‌های مصر باستان، سوریه، لیبی و فلسطین یافت می‌شود (پوپنو، 1973). از آنجایی که سابقه‌ی طولانی مدت در کشت و توزیع گسترده و صادرات نخل خرما وجود دارد، منشاء دقیق نخل خرما ناشناخته است، اما به احتمال زیاد از منطقه بین‌النهرین و یا غرب هند سرچشمه گرفته است (وریگلی، 1995). مدارک بیشتر از قدمت زیاد درختان خرما در دره نیل مصر خبر می‌دهد که از آن به عنوان نمادی برای سال در هیروگلیف مصری و برگ ساقه آن به عنوان یک نماد برای ماه استفاده شده است (داوسن[38]، 1982).

2-2 گسترش جغرافیایی نخل خرما در جهان
نخل خرما متعلق به خانواده پالمئاسه[39] است که حدود 200 جنس و 2500 گونه را داراست (داوسن، 1982). بر اساس گزارش درانسفیلد و اول[40] (1986) نخل خرما به شرح زیر طبقه‌بندی شده است: گروه: اسپادیسی‌فلورا[41]، راسته: پالمئا[42]، خانواده: پالمئاسه،[43]، زیر خانواده: کوری‌فوئیده[44]، قبیله: فونیسه[45]، جنس: فونیکس، گونه: داکتیلی‌فرا. فونیکس دارای 12 گونه است که اکثراً به عنوان درخت زینتی شناخته شده و دارای ارزش تجاری بسیاری هستند از جمله P. canariensis Chabeaud که معمولاً به نام نخل جزیره قناری نامیده می‌شود. همچنین P. sylvestris Roxb به ‌طور گسترده‌ای در هند به عنوان یک منبع قندی استفاده می‌شود.

[1] . Date palm

[2] . Perennial

[3] . Monocotyledon

[4] . Dioecious

[5] . Out-cross

[6] . Evergreen

[7] . Arecaceae

[8] . Aslam et al.

[9] . Fao

[10] . Bakheet et al.

[11] . Wrigley

[12] . Jain

[13] . Sexual

[14] . Vegetative

[15] . Offshoot

[16] . Al-Khayri

[17] . Popenoe

[18] . Chand et al

[19] . In vitro

[20] . Cryopreservation

[21] . Eke et al

[22] . Kanita and Kothari

[23] . Hameed et al

[24] . El Hadrami

[25] . Schroeder

[26] . Abul-Soad

دست زده اند. رویکرد صرف شهرسازی به ابعاد کالبدی- کارکردی شهر بدون توجه به ارزشها و اهداف اجتماعی و اقتصادی مترتب بر آن، فلسفه وجودی شهرها، به عنوان محلی برای زندگی را با تردیدهای جدی مواجه کرده است، به گونه ای که عمده انتقادات علیه این نوع برنامه ریزی، متوجه اهداف و ارزش های اجتماعی و کیفی و به عبارتی «قابل زیست بودن شهر»  متمرکز شده بود. از آنجایی که بیش از نیم قرن از آغاز آپارتمان سازی در کشور می گذرد. دلایل زیاد و متفاوتی برای این موضوع بیان شده است؛ از جمله زیاد شدن جمعیت، کمبود زمین برای احداث خانه های تک واحدی، امنیت بیشتر در مجتمع های مسکونی، توان مالی شهروندان و بسیاری دلایل دیگر که بر افزایش آپارتمان سازی و توسعه ی آپارتمان نشینی تاثیر می گذارند. با توجه به وجود مجتمع های مسکونی و بلند مرتبه سازی های صورت گرفته در منطقه 22 تهران، هدف این تحقیق این بود که با مطالعات و انجام تحقیقاتی جامع در راستای پایداری اجتماعی، چارچوبی مناسب برای برنامه ریزی مجتمع های مسکونی جهت ارتقای تعلقات اجتماعی و کیفیت سکونت و دستیابی به شاخصهای توسعه پایدار اجتماعی را پیشنهاد کند. روش مطالعه در این پایان نامه توصیفی- تحلیلی است و با نگرش سیستمی پایداری اجتماعی در مجتمع های مسکونی منطقه 22 تهران را مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. جامعه آماری مورد پرسشگری 60 نفر از ساکنین مجتمع های مسکونی و 20 نفر از مسئولین و تعاونی های مسکن مورد پرسشگری قرار گرفتند. تحلیل های آماری پرسشنامه ها با استفاده از نرم افزارSPSS و بر اساس آزمون کولموگروف – اسمیرنوف جهت برازندگی توزیع نرمال به داده­ها انجام شد و سپس از آزمون  T-testبا ارزش­ آزمون 3 و ارزش آزمون 5/1 و آزمون فریدمن جهت تجزیه و تحلیل داده­ها استفاده شد. بر اساس نتایج تحقیق دسترسی به زمین، تعاونی های مسکن و غیره موجب هدایت سازمان ها و ارگان های دولتی، نظامی و غیره به این منطقه شده است و در پرسشنامه مربوط به ساکنین، نتایج تحقیق نشان داد که زندگی در مجتمع های مسکونی علاوه بر افزایش امنیت و کاهش هزینه های عمومی زندگی موجب کاهش حس تعلق به مکان و انزوا و بیگانگی شده است.

کلمات کلیدی:  توسعه پایدار، پایداری اجتماعی، مجتمع مسکونی، منطقه 22 تهران

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                      صفحه

1 فصل اول: کلیات تحقیق… ………………………………………………………………………………….3

1-1 مقدمه. 3

1-2 طرح مسئله. 5

1-3 سوالات تحقیق.. 7

1-4 فرضیات تحقیق.. 7

1-5 اهداف تحقیق.. 7

1-6 روش تحقیق.. 8

1-7 روش برآورد حجم نمونه. 9

1-8 روایی و پایای ابزار اندازه گیری.. 9

1-9 محدودیت های تحقیق.. 10

1-10 مراحل تدوین پایان نامه. 11

1-11 پیشینه تحقیق.. 12

1-11-1 پایان نامه های داخلی.. 12

1-11-2 مقالات داخلی.. 13

1-11-3 مقالات و پایان نامه های خارجی.. 15

1-12 تعاریفی از کلمات کلیدی تحقیق.. 16

1-12-1 توسعه پایدار Sustainable Development)) 16

1-12-2 پایداری اجتماعی (Social Sustainability) 16

1-12-3 مجتمع مسکونی (Residential Complexes) 17

2 فصل دوم: تعاریف و مبانی و چهارچوب نظری تحقیق… 19

2-1 مقدمه. 19

2-2 بیان مفاهیم و تعاریف تحقیق.. 19

2-2-1 توسعه (Development) 19

2-2-2 تعریف پایداری (sustainability) 19

2-2-3 توسعه پایدار (Sustainable Development) 20

2-2-4 شهر پایدار (sustainability City ) 20

2-2-5 پایداری اجتماعی (Social sustainability) 20

2-2-6 سرمایه اجتماعی (Social capital) 20

2-2-7 مسکن (Housing) 21

2-2-8 مسکن پایدار (Housing sustainability) 22

2-2-9 آپارتمان (apartement) 22

2-2-10 مجتمع های مسکونی (Residential Complexes) 22

3- مبانی نظری تحقیق.. 22

2-3-1 مفهوم توسعه پایدار (Sustainable Dvelopment) 22

2-3-2 اصول توسعه پایدار (Principles of sustainable development) 25

2-3-3 دیدگاه های مختلف درباره توسعه پایدار 26

2-3-3-1 دیدگاه اقتصاد نئو کلاسیک: 26

2-3-3-2 دیدگاه اکولوژی.. 26

2-3-3-3 دیدگاه عدالت بین نسلی.. 27

2-3-3-4 دیدگاه توازن مواد. 27

2-3-4 شاخص های توسعه پایدار 29

2-3-5 الگوی گسترش فضایی شهرها 30

2-3-5-1 پراکنش افقی شهری.. 30

2-3-5-2 پراکنش شهری (Urban distribution) 33

2-3-5-2-1 پیامدهای الگوی پراکنش شهری.. 33

2-3-5-3 رشد فشرده (Compact City) 34

2-3-5-4 گسترش عمودی شهر ((Vertical expansion of the city.. 36

2-3-6 مفهوم فضا (Space) 37

2-3-6-1 فضای شهری (CitySpace) 37

2-3-6-2 انواع فضای شهری.. 39

2-3-6-2-1 فضای خصوصی.. 39

2-3-6-2-2 فضایی نیمه خصوصی/ نیمه عمومی.. 39

2-3-6-2-3 فضای عمومی.. 39

2-3-6-3 فضاهای اجتماعی (Social Spaces) 40

2-3-7 ناپایداری اجتماعی (Social Unsustainability) 41

2-3-8 پایداری اجتماعی (Social Sustainability) 42

2-3-9 دیدگاه ها و نظریات  در حوزه پایداری اجتماعی در سطح جهان.. 45

2-3-9-1 جان اورتون و همکاران.. 45

2-3-9-2 دیویدسون و ویلسون.. 46

2-3-9-3 نظریه کنش پارسونز. 46

2-3-9-4 برملی و همکاران.. 47

2-3-9-5 بارون و گانلت… 47

2-3-9-6 براملی و همکاران.. 48

2-3-9-7 جان و لی.. 48

2-3-9-8 تین و همکاران.. 48

2-3-9-9 ریک گیت ماریو. 49

2-3-10 شاخص های کلیدی در پایداری اجتماعی.. 50

2-3-11ابعاد مختلف پایداری اجتماعی.. 56

2-3-11-1 حس تعلق و و ابستگی (Sense of belonging and affiliation) 56

2-3-11-2 شاخصه های حس تعلق و وابستگی.. 57

2-3-11-2-1 حس رضایت (Sense of Satisfaction) 57

2-3-11-2-2 حس مالکیت (Sense of Ownership) 58

2-3-11-2-3 مدت اقامت (Length of stay) 58

2-3-11-3  مشارکت (partnership) 58

2-3-11-4 امنیت (Security) 60

2-3-11-5  هویت اجتماعی (Social identity) 62

2-3-11-6 گروه ها وطبقات اجتماعی (Social classes and groups) 63

2-3-11-7 عدالت اجتماعی و برابری (Social justice and equality) 63

2-3-11-8 دسترسی (Access) 65

2-3-11-9 رفاه اجتماعی (social welfare) 65

2-3-11-10 آموزش (Education) 66

2-3-11-11 تعامل اجتماعی (Social interaction) 66

2-3-12 مفهوم کاربری زمین (Land Use) 68

2-3-13 مفهوم زمین شهری (Urban land) 69

2-3-13-1 ویژگی های زمین شهری.. 69

2-3-13-2 اثرات واگذاری زمین شهری.. 70

2-3-14 کاربری مسکونی (Residential Users) 70

2-3-15 مسکن (Housing) 71

2-3-16 مفهوم مسکن پایدار (Sustainable Housing) 72

2-3-17 جایگاه مسکن به لحاظ بعد اهمیت… 74

2-3-17-1 بعد اقتصادی مسکن.. 74

2-3-17-2 بعد اجتماعی مسکن.. 75

2-3-17-3 بعد حقوقی مسکن.. 76

2-3-18 برنامه ریزی مسکن (Housing Planning) 76

2-3-19 آپارتمان نشینی (Apartment retreat) 78

2-3-20 سابقه و پیشینه آپارتمان نشینی و آپارتمان سازی در جهان.. 79

2-3-21 سابقه آپارتمان نشینی و آپارتمان سازی در ایران.. 81

2-3-22 مجتمع مسکونی (Residential Complex) 82

2-3-22-1 فضاهای باز در مجتمع های مسکونی بلند مرتبه. 84

2-3-23 سابقه کشورهای مختلف در حوزه پایداری اجتماعی در مجتمع های مسکونی.. 86

2-3-23-1 اتریش…. 86

2-3-23-2 دانمارک… 86

2-3-23-3 انگلستان.. 87

4-نظریات و دیدگاه های تحقیق.. 87

2-4 نظریات در حوزه پایداری اجتماعی و مسکن.. 87

2-4-1 نظریه اجتماعی و کیفی توسعه. 87

2-4-2 نظریه اکولوژی اجتماعی شهری.. 88

2-4-3 نظریه سرمایه اجتماعی.. 91

2-4-3-1 دیدگاه های در باب سرمایه اجتماعی.. 93

2-4-3-1-1 نظریه کلمن.. 93

2-4-3-1-2 نظریه بوردیو. 94

2-4-3-1-3 نظریه فرانسیس فوکویاما 95

2-4-3-1-4 نظریه پونتام: 95

2-4-3-1-5 نظریه باس…. 96

2-4-3-1-6 نظریه لوری.. 96

2-4-3-1-7 نظریه پا اکستون.. 97

2-4-4 نظریه توسعه اجتماعی.. 97

2-4-5  نظریه رشد هوشمندی شهری.. 99

2-4-5-1 اصول رشد هوشمند. 99

2-4-5-2 مزایای رشد هوشمند. 100

2-4-5-3 استراتژی های رشد هوشمندی شهر. 100

2-4-6 نظریه مجتمع های شهری اریک گلودن.. 103

2-4-7 نظریه شهر سالم.. 103

2-4-7-1 شاخص های شهر سالم.. 105

2-4-7-2 راهکارهای دستیابی به شهر سالم.. 106

2-4-8 نظریه کیفیت زندگی.. 106

2-4-9 مدل بوم شناختی مکتب شیکاگو. 108

2-4-9-1 هجوم و جانشینی.. 109

2-4-9-2جدایی و تجمع.. 110

5-مدل به کار رفته در تحقیق.. 111

2-5 تکنیک مدلSWOT.. 111

2-6 جمع بندی و نتیجه گیری.. 118

3 فصل سوم:  شناخت و معرفی محدوده مورد مطالعه. 121

3-1 مقدمه. 121

3-2 معرفی محدوده مورد مطالعه منطقه ۲۲ شهرداری تهران.. 121

3-3 مشخصات جغرافیایی و اقلیمی منطقه ۲۲ شهرداری تهران.. 125

3-4 موقعیت استراتژیک منطقه 22 تهران.. 126

3-5 ویژگی های طبیعی منطقه 22 تهران.. 126

3-5-1 توپوگرافی و ژئومورفولوژی.. 126

3-5-2 زمین شناسی.. 130

3-5-3 خاک… 131

3-5-4 منابع آب… 132

3-5-5 پوشش گیاهی.. 132

3-6 بررسی منطقه از بعد های مختلف… 133

3-6-1 ویژگی های جمعیتی………………………………………………………………………………………..133

3-6-2 ویژگی های اقتصادی منطقه 22.. 135

3-6-2-1 عملکرد منطقه در بخش بودجه و اعتبارات… 137

3-6-3 ویژگی های  آموزشی منطقه 22.. 138

3-6-4 ویژگی های کالبدی در منطقه 22 تهران.. 139

3-6-4-1 وضعیت مسکن منطقه. 141

3-6-4-2 تعاونی های مسکونی.. 142

3-6-5 ویژگی های تفریحی- گردشگری منطقه 22.. 144

3-6-6 ویژگی های خدماتی در منطقه 22.. 144

3-6-7 ویژگی های اجتماعی محدوده مورد مطالعه. 145

3-6-8 زیر ساخت های شهری منطقه 22 تهران.. 148

3-6-9 طرح تفصیلی جدید ملاک عمل منطقه 22.. 151

3-7 نتیجه گیری.. 154

4  فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش…. 155

4-1-مقدمه. 156

4-2- تجزیه و تحلیل داده ­های حاصل از پرسشنامه­های توزیع شده در بین ساکنین……….156

4-2-1 یافته های توصیفی نمونه آماری ساکنین مجتمعهای مسکونی.. 156

4-2-1-1-جنسیت… 156

4-2-1-2- تحصیلات… 157

4-2-1-3- وضعیت تأهل.. 158

4-2-1-4- وضعیت اشتغال.. 159

4-2-1-5- سن.. 160

4-2-1-6- تعداد فرزندان.. 161

4-2-1-7- وضعیت مالکیت… 162

4-2-1-8- مساحت واحد. 163

4-2-1-9- دلیل انتخاب مجتمع مسکونی.. 165

4-2-1-10- مدت اقامت در مجتمع مسکونی منطقه 22 تهران.. 166

4-3 تحلیل توصیفی مربوط به سنجش شاخص های مربوط به تعامل اجتماعی.. 168

4-4 تحلیل سوالات تشریحی پرسشنامه ساکنین در مجتمع های مسکونی.. 172

4-5 تجزیه و تحلیل پایداری اجتماعی در مجتمع های مسکونی با مدل SWOT.. 177

5  فصل پنجم: آزمون و فرضیات، نتیجه گیری و پیشنهادات… 182

5-1 مقدمه. 183

5-2-تجزیه و تحلیل داده های پرسشنامه های مسئولین و تعاونی های مسکن.. 183

5-2-1-شاخصهای آمار توصیفی(مرکزی و پراکندگی) 183

5-2-2-آزمون کولموگروف – اسمیرنوف… 184

5-2-3-آزمون فرضیه اول.. 185

5-3 شاخصهای آماری (مرکزی و پراکندگی) 187

5-3-1 شاخصهای آماری برای گویه های پرسشنامه های ساکنین.. 187

5-3-2- شاخصهای آماری برای متغیرهای پژوهش…. 190

5-3-3-آزمون کولموگروف-اسمیرنوف… 191

5-3-4-آزمون فرضیه دوم. 192

5-4 میزان دستیابی به اهداف پژوهش………………………………………………………………………….199

5-5 نتیجه گیری.. 200

5-6 پیشنهادات… 201

5-7 منابع و مأخذ………………………………………………………………………………………………………………203

فهرست ضمائم

جداول

جدول شماره 2-1: دیدگاه های مختلف درباره توسعه پایدار 28

جدول شماره 2-2: شاخص های توسعه پایدار…… 29

جدول شماره 2-3: علل پراکنش افقی.. 31

جدول شماره 2-4: پیامدهای پراکنش افقی در شهرها 32

جدول شماره 2-5: علل نظری ناپایداری اجتماعی در جوامع شهری.. 42

جدول شماره 2-6: اهداف عمده پایداری اجتماعی در شهرهای مختلف جهان.. 54

جدول شماره 2-7: مفهوم یابی معیارهای پایداری اجتماعی.. 55

جدول شماره 2-8: معیارهای سنجش عدالت بر اساس دیدگاه های راولز و هاروی.. 64

جدول شماره 2-9: پایداری اجتماعی از دیدگاه سازمان های جهانی و نظریه پردازان.. 67

جدول شماره 2-10: جنبه های مختلف در برنامه ریزی مسکن.. 77

جدول شماره 2- 11: استراتژی های رشد هوشمندی شهر. 102

جدول شماره 2-12: شاخص های شهر سالم.. 105

جدول شماره 3-1: سطوح راتفاعی منطقه 22 شهرداری تهران.. 128

جدول شماره 3-2: ساختار سنی جمعیت منطقه 22 بر حسب گروه های سنی.. 134

جدول شماره 3-3: گزارش مقایسه ای اعتبارات مصوب سالهای 92- 88 137

جدول شماره 3-4: وضعیت فعالیت های اقتصادی ساکنین منطقه 22.. 137

جدول شماره 3-5: شاغلان بر حسب جنس و گروه های فعالیت در منطقه 22.. 138

جدول شماره 3-6:  سطح سواد در منطقه 22 بر حسب تفکیک جنسیتی و جمعیت 6 ساله و بیشتر 139

جدول شماره 3-7: تعداد واحدهای مسکونی منطقه 22.. 141

جدول شماره 3-8: بررسی تعاونی های مسکونی در منطقه 22 تهران.. 142

جدول شماره 3-9:  تعداد مصوبات شورایاری با منطقه و نواحی، 92- 1390.. 146

جدول شماره 3-10:  آمار فعالیت های شهرداری در حوزه سلامت… 147

جدول شماره(4-1): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای جنسیت ساکنین.. 156

جدول شماره(4-2): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای تحصیلات ساکنین.. 157

جدول شماره(4-3): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای وضعیت تأهل ساکنین.. 158

جدول شماره(4-4): توزیع فراوانی و درصد فراوانی وضعیت اشتغال ساکنین.. 159

جدول شماره(4-5): توزیع فراوانی و درصد فراوانی رده ی سنی ساکنین.. 160

جدول شماره(4-6): توزیع فراوانی و درصد فراوانی تعداد فرزندان خانوار ساکنین.. 161

جدول شماره(4-7): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای وضعیت مالکیت ساکنین.. 162

جدول شماره(4-8): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای مساحت واحد  ساکنین.. 164

جدول شماره(4-9): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای دلیل انتخاب مجتمع مسکونی  ساکنین  165

جدول شماره(4-10): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای مدت اقامت ساکنین.. 166

جدول شماره(4-11): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای سؤال آیا تمایل به ترک از این مجتمع دارید؟…………………… 167

جدول شماره(4-12): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای سؤال ارتباط اجتماعی شما با همسایگان در چه حد است؟…….. 169

جدول شماره(4-13): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای سؤال میزان اعتماد شما به همسایه کدام یک از موارد زیر است؟ 170

جدول شماره(4-14): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای سؤال چنانچه در مجتمع رفتار نابهنجاری مشاهده کنید چگونه برخورد خواهید نمود ؟. 171

جدول شماره 4-15: مزایا و معایب داخل مجتمع مسکونی……………………………………………..176

جدول شماره 4-16: مقایسه زوجی نقاط قوت… 178

جدول شماره 4-17: مقایسه زوجی نقاط ضعف… 178

جدول شماره 4-18: مقایسه زوجی نقاط فرصت… 178

جدول شماره 4-19: مقایسه زوجی نقاط تهدید. 178

جدول شماره 4-20 :  ماتریس عوامل موثر داخلی در پایداری اجتماعی در مجتمع های مسکونی  179

جدول شماره 4-21 :  ماتریس عوامل موثر خارجی در پایداری اجتماعی در مجتمع های مسکونی  179

جدول شماره 4-22: راهبردهای ارائه شده درراستایی پایداری اجتماعی.. 180

جدول شماره (5-1): شاخصهای آمار توصیفی نظیر میانگین، انحراف استاندارد، کمترین، بیشترین، دامنه تغییرات  183

جدول شماره (5-2): نتایج آزمون کولموگروف-اسمیرنوف برای برازندگی توزیع نرمال برای گویههای پرسشنامه مسئولین و تعاونیهای مسکن……………………………………………………………………………………………………………….. 185

جدول شماره (5-3): نتایج آزمون تی تک نمونهای برای گویههای پرسشنامه مسئولین و تعاونیهای مسکن  186

جدول شماره(5-4): نتایج آزمون فریدمن برای رتبه بندی عوامل مؤثر بر ساخت و ساز مجتمعهای 187

جدول شماره(5-5): شاخصهای آماری هریک از گویههای پرسشنامه های توزیع شده در بین ساکنین       188

جدول شماره(5-6): شاخصهای آماری(مرکزی و پراکندگی) برای متغیرهای پژوهش. 190

جدول(5-7): نتایج آزمون کولموگروف-اسمیرنوف برای برازندگی توزیع نرمال متغیرهای پژوهش   192

جدول شماره(5-8): شاخصهای آماری هریک از گویههای پرسشنامه های توزیع شده در بین ساکنین       195

جدول شماره(5-9) نتایج آزمون تی تک نمونهای برای شاخصها………………………………… 198

جدول شماره(5-10) نتایج آزمون تی تک نمونهای برای میزان هزینههای عمومی زندگی 198

جدول شماره (5-11): میزان دستیابی به اهداف پژوهش………………………………………………..199

نمودارها

نمودار شماره3-1: هرم سنی جمعیت منطقه 22.. 135

نمودار شماره 3-2: درصد واحدهای مسکونی در منطقه 22 تهران.. 141

نمودار شماره(4-1): نمودار میله ای برای جنسیت نمونه آماری ساکنین.. 157

نمودار شماره(4-2) برای تحصیلات نمونه آماری.. 158

نمودار شماره(4-3) برای وضعیت تأهل.. 159

نمودار شماره(4-4) برای وضعیت اشتغال.. 160

نمودار شماره(4-5) برای رده ی سنی.. 161

نمودار شماره(4-6) برای ردهی سنی.. 162

نمودار شماره(4-7): برای وضعیت مالکیت… 163

نمودار شماره(4-8) برای مساحت واحد. 164

نمودار شماره(4-9) برای دلیل انتخاب واحد مسکونی مجتمع مسکونی.. 166

نمودار شماره(4-10) برای مدت اقامت در مجتمع مسکونی منطقه 22 تهران.. 167

نمودار شماره(4-11) برای سؤال آیا تمایل به ترک از این مجتمع دارید. 168

نمودار شماره (4-12) برای سؤال ارتباط اجتماعی شما با همسایگان در چه حد است… 169

نمودار شماره (4-13) برای سؤال معیار اعتماد شما به همسایه. 170

نمودار شماره (4-14) برای سؤال چنانچه در مجتمع رفتار نابهنجاری مشاهده کنید. 171

نمودار شماره 4-15: بررسی میزان حس تعلق ساکنین در مجتمع مسکونی.. 172

نمودار شماره 4-16: بررسی میزان ذهنیت ساکنین مجتمع قبل از سکونت……………………173

نمودار شماره 4-17: ارتباط مشارکت بین همسایگان با رفاه و آسایش داخل مجتمع.. 174

نمودار شماره 4-18: مجتمع دارای فضایی برای تعامل ساکنین.. 175

نمودار شماره 4-19: بررسی دعوا و نزاع بین ساکنین مجتمع مسکونی.. 176

نقشه ها

نقشه شماره 3-1: موقعیت جغرافیایی منطقه 22 تهران………………………………………………..123

نقشه شماره 3-2: نقشه وضع موجود منطقه 22 تهران…………………………………………………..124

نقشه شماره 3-3: سطوح راتفاعی منطقه 22 شهرداری تهران……………………………………..129

اشکال

 شکل شماره 2-1: مدل ادراکی  توسعه پایدار 28

شکل شماره 2-2: شاخص ها، راهبردها و رویکردهای پایداری اجتماعی.. 52

شکل شماره 2-3: بررسی شاخص های اجتماعی در آپارتمان نشینی.. 53

شکل شماره 2-4: سه استاندارد در پایداری اجتماعی.. 55

شکل شماره 2-5: رابطه مشارکت با پدیده های اجتماعی.. 60

شکل 2-6: چرخه ارزیابی پایداری اجتماعی، جامعه…………………………………………………………….68 

شکل شماره 2-7:  روابط کلیدی در مسکن پایدار 74

شکل شماره 2-8: فرایند گسترش آپارتمان نشینی.. 79

شکل شماره 2-9: مدل سرمایه اجتماعی.. 92

شکل شماره 2-10: شاخص  متغییرهای کیفیت زندگی…………………………………………………108

شکل 4-1: ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام استراتژیک……………………………………………………181  

مقدمه

مسکن یکی از نیازهای اساسی انسان است که موقعیت اجتماعی، کیفیت زندگی و رفاه و جایگاه او را در جامعه تعیین می کند. خانه ها مکانی هستند که باید خوب طراحی و خوب ساخته شوند و به طور مطلوب در ارتباط یا عوامل محیط زیستی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی قرار گیرد. در واقع می توان گفت مسکن بر روی زندگی روزمره انسان، سلامت و امنیت و رفاه او تاثیر می گذارد در واقع به عنوان یک عنصر کالبدی می تواند ارتباط دهنده بین جامعه و محیط زیست باشد (Golubchikov & Badyina, 2012:9).

د : اهمیت موضوع و هدف از تدوین پایان نامه. 4

ه – پیشینه تحقیق. 5

        و : توجیه ساختار تحقیق …..5

فصل اول: مفهوم تعهد طبیعی،اهمیت وارکان تشکیل دهنده آن. 6

مبحث نخست: تعریف تعهد طبیعی و نسبت آن با تعهد مدنی و اخلاقی. 7

گفتار نخست: تعریف تعهد طبیعی و نقش ضمانت اجرا در آن. 7

      الف : تعریف تعهد طبیعی…7

      ب : انواع تعهد طبیعی …………9.

     1-تعهد طبیعی مسبوق به یک تعهد مدنی (تعهد ناقص): 10

     2 -تعهد طبیعی ساده: 11

        ج : ضمانت اجرا در تعهد ات طبیعی…….13

گفتار دوم: نسبت تعهد طبیعی با تعهد مدنی و تعهد اخلاقی. 15

        الف : نسبت تعهد طبیعی با تعهد مدنی …….15

     ب: نسبت تعهد طبیعی با تعهد اخلاقی.. 16

     ج : نسبت اخلاق با حقوق. 17

   -راهها و چگونگی نفوذ اخلاق در حقوق. 19

     د: تفاوت تعهد طبیعی با  تعهد مدنی و شباهت آن با وظیفه اخلاقی.. 20

– لزوم حفظ مرز بین اخلاق و حقوق. 21

مبحث دوم: اهمیت و ارکان تشکیل دهنده تعهد طبیعی. 24

گفتار نخست: اهمیت تعهد طبیعی. 24

     الف: اهمیت اینگونه تعهدات در حقوق کنونی.. 24

      ب : تردید در فایدة این تعهدات.. 25

گفتار دوم: ارکان تشکیل دهنده تعهدات  طبیعی. 26

      الف :ارکان تشکیل دهنده تعهدات طبیعی به طور کلی.. 26

       ب: ارکان تشکیل دهنده تعهدات.. 27

       ج- شرایط تحقق تعهدات طبیعی.. 28

     – باور و تأیید وجدان و افکار عمومی؛ عدم وجود ضمانت اجرا 29

فصل دوم: اجرای تعهدات طبیعی‌،  شرایط و موانع ورود تعهدات طبیعی به قلمرو حقوق و    بررسی فقهی این نهاد  31

مبحث نخست: اجرای تعهدات طبیعی.. 33

گفتار نخست: وضعیت خاص اجرای تعهات طبیعی. 33

      الف: ماهیت وفای به عهد در تعهدات مدنی.. 33

      ب: ماهیت وفای به عهد در تعهدات طبیعی.. 35

گفتار دوم: اعتبار پرداخت در تعهدات طبیعی.. 38

     الف :نقش اشتباه در پرداخت دین طبیعی: 39

      ب : تفاوت پرداخت در تعهدات طبیعی با اعمال رایگان. 41

مبحث دوم: شرایط و موانع ورود تعهدات طبیعی به قلمرو حقوق. 43

گفتار نخست: شرایط ورود تعهدات طبیعی به قلمرو حقوق. 43

      الف: نقش اراده مدیون. 43

   – نتیجه گیری طرفداران ایقاع: 44

   – نظریه مخالفین.. 45

   – طرح مساله در حقوق ایران. 46

      ب: نقش وجدان اجتماعی و باور افکار عمومی.. 48

    – مفهوم وجدان اجتماعی.. 49

    – تبدیل تکالیف اخلاقی به تعهدات مدنی (نظر ساوتیه): 49

گفتار دوم: موانع ورود تعهدات طبیعی به قلمرو حقوق: 50

مبحث سوم: بررسی فقهی تعهدات طبیعی. 52

گفتار نخست: جایگاه تعهدات طبیعی در متون فقهی. 52

گفتار دوم: مصادیقی از تعهدات طبیعی در فقه. 54

      الف: تعهد یا شرط ابتدایی.. 54

      ب: صدقه. 58

    – تفاوت هبه با صدقه: 59

      ج)تقاص شرعی: 61

فصل سوم: آثار و مصادیق تعهدات طبیعی. 64

مبحث نخست: آثار تعهدات طبیعی.. 66

گفتار نخست: آثار ناشی از اجرای تعهدات طبیعی.. 67

      الف: اعتبار پرداخت قسمتی از دین طبیعی.. 67

      ب: پرداخت دین طبیعی توسط غیر مدیون. 68

      ج: امكان دادن نمایندگی در اجرای تعهد طبیعی.. 69

      د: اجرای فضولی تعهد طبیعی.. 69

    1- تعهدات ناقص یا عقیم: 70

    2 – تعهد طبیعی ساده: 70

گفتار دوم: سایر آثار تعهدات طبیعی. 72

      الف: آثار مورد اتفاق تعهدات طبیعی.. 72

    – اجرای تعهد طبیعی ایفاء دین است.. 72

    – عدم امكان استرداد آنچه پرداخت شده است.. 73

      ب: آثار مورد اختلاف تعهدات طبیعی.. 75

     1-تهاتر بین دو دین طبیعی و مدنی: 75

      2- تهاتر بین دو دین طبیعی: 76

      3- ابراء دین طبیعی: 77

         4- تبدیل تعهد طبیعی به تعهد مدنی.. 80

         5- انتقال تعهد طبیعی.. 82

مبحث دوم: مصادیق تعهدات طبیعی. 87

گفتار نخست: مصادیق تعهدات طبیعی مسبوق به یك تعهد مدنی. 88

      الف: دین ناشی از قرار داد ارفاقی.. 88

   – تعهدات طبیعی ناشی از قرار داد ارفاقی: 90

       ب : دین مشمول مرور زمان. 93

       ج: اعتبار امر قضاوت شده 95

        د: قسم قاطع دعوی.. 96

      -آثار سوگند: 98

      -تأثیر قسم قاطع دعوی در ایجاد تعهد طبیعی: 99

گفتار دوم: مصادیق تعهد طبیعی ساده 101

        الف: تعهد به انفاق طفل طبیعی.. 101

        -طرح مسئله و هدف از بحث.. 102

         ب: وظیفه انفاق به برادر و خواهر و خویشاوندان نزدیك… 105

         ج: صدقه. 107

         د: جهیزیه. 108

          ه‍‍  :تكلیف حق شناسی و جبران خدمت.. 110

نتیجه‌گیری.. 112

منابع و مآخذ. 113

چکیده

ماده 266 قانون مدنی در مبحث « وفای به عهد »از تعهداتی سخن می‌گوید که«برای متعهد له قانوناً حق مطالبه نمی باشد »، در واقع طبق این ماده با وجود اینکه متعهد‌، مدیون می‌باشد ولی طلبکار نمی تواند به دادگاه مراجعه کرده و مطالبه حق بکند و مدیون مکلف به پرداخت دین نمی باشد مگر اینکه خود مدیون به اختیار دست به این اقدام بزند‌، این رابطه را تعهد یا دین «طبیعی »نامیده‌اند.

قانون مدنی ما از نام نهادن به  این مفهوم دریغ کرده است‌، نه مصداقی از آن را معین می‌کند و نه آثار تعهد طبیعی و تنها به اعلان این نکته اکتفا می‌کند که :« اگر متعهد به میل خود آن را ایفاء نماید‌، دعوای استرداد او مسموع نخواه بود ».معلوم می‌شود که مقصود «حقی است که طلبکار آن نمی تواند الزام مدیون را بخواهد ولی  اگر مدیون به میل خود آن را بپردازد‌، وفای به عهد کرده است و حق ندارد آنچه را که پرداخته پس بگیرد ».از این تعریف چنین بر می‌آید که تعهد طبیعی نهادی است میان تعهد اخلاقی و تعهد حقوقی که از قلمرو اخلاق گذشته و در آستانه ورود به جهان حقوق می‌باشد.

در نظام های حقوقی خارجی نیز نویسندگان حقوقی در باب ماهیت تعهد طبیعی اختلاف نظر وجود دارد و نظرات متفاوتی  ارائه شده که همه ی  این اختلاف نظرها ناشی از اختلاف در شناخت ماهیت تعهد طبیعی است برخی این نهاد را ماهیتا” یک نهاد حقوقی و برخی اخلاقی می‌دانند ولی اخلاقی بودن تعهد طبیعی پیش از تأیید و اجرای مدیون مورد تأیید بسیاری از نویسندگان قرارگرفته است

 کلید واژه ها: ماهیت‌، حقوق، فقه‌،  تعهد طبیعی‌،  تعهد اخلاقی‌،  ضمانت اجرا

مقدمه:

الف :بیان مسئله

در هر تعهد اجرای آن بر مدیون واجب است. ایجاد تکلیف در ذات و جوهر هر تعهد نهفته است و مفهوم آن با اختیار جمع نمی شود. به همین جهت‌، کسی را که در انجام دادن کاری آزاد است، نمی توان متعهد به آن پنداشت.  تعهد طبیعی نهادی دو رگه از اخلاق و حقوق است که هر چند مهمترین تضمین حقوقی یعنی امکان اجبار مدیون و مطالبه را ندارد ولی بدون حمایت نیز نمانده که درماده 266  قانون  مدنی به آن اشاره دارد.   وضع  پیچیده و نا متعارف تعهد  طبیعی پرسش های  گوناگونی  را  درباره ماهیت و مبنای آن مطرح می‌سازد.  با توجه به اینکه تعهد طبیعی  یک  تعهد اخلاقی است چه عاملی باعث گذر از اخلاق به  حقوق در این زمینه شده است و در واقع  همان تعهد حقوقی است که به  دلیلی ضمانت اجرای خود را  از دست داده. متأسفانه در ادبیات حقوقی ما نظریه تعهد طبیعی  چندان پرورده نشده است نویسندگان به جای بحث فلسفی درباره ماهیت و مبنای این تعهد‌،  دینی را که مشمول مرور زمان شده است همراه با سوگند انکارشده از مصداقهای تعهد طبیعی شمرده اند.

 ب : سوالات تحقیق

1 – نظریه تعهد طبیعی  در نظام حقوقی ما و فقه از چه جایگاهی  برخوردار است؟

2 –  در تعهد ات طبیعی چه عواملی باعث گذر تعهد  از اخلاق به حقوق می‌شود ؟

3 – سایر کشورها  در برخورد با این نهاد چگونه عمل کرده‌اند؟

ج : فرضیه های تحقیق

1 –  در ادبیات حقوقی ما نظریه تعهد  طبیعی چندان پرورده نشده است و مورد استقبال واقع نشده است و رویه قضایی نیز نسبت به قلمرو آن و بیان آثار و مبانی تعهد طبیعی ساکت است و حقوقدانان نیز به صورت گذرا وغالبا” در قالب مطالبی کلی گویی می‌کنند و در فقه نیز به جهت اینکه اینگونه تعهدات نوعی تأسیس حقوقی وارداتی از حقوق غرب است طبیعی است که تحت این عنوان بحثی صورت نگرفته و شاید به همین دلیل است که در حقوق ما این موضوع در انزوا بوده هرچند با توجه به ویژگی اینگونه تعهدات و وحدت ملاک بتوان به مصادیقی از تعهدات طبیعی در فقه برمی خوریم.

2 – اخلاقی بودن تعهد طبیعی پیش از تأیید واجرای مدیون مورد تأیید بسیاری از نویسندگان قرار گرفته است و همه آنان پذیرفته‌اندکه آنچه مورد حمایت قانون قرار می‌گیرد تکلیف وجدانی مدیون است منتها اشکال عمده در تمییز عاملی است که باعث گذر تعهد از قلمرو  اخلاق به حقوق است.  در این زمینه نیز واقعیت این است که هر سه عامل قانون‌، اخلاق و اراده مدیون مؤثر است اراده مدیون نه سبب اصلی و انشا کننده است و نه کاشف ساده بلکه شرط تحقق است و مقتضی فراهم آمده را به دین کامل ارتقا می‌دهد

3 – در سایر کشورها نیز در برخورد با این مقوله‌، نظریه پردازی وجود دارد که برای ایجاد قاعده حقوقی دخالت و حمایت دولت را ضروری می‌دانند و به ویژه اراده مدیون را به عنوان منبع تعهد نمی پذیرند و نفوذ آن را منوط به اعطای صلاحیت از سوی قانون می‌شمارند و نقش دادرس را تمییز تعهد طبیعی از سایر تعهدهای اخلاقی اصیل می‌بینند زیرا اوست که باید راه نفوذ اخلاق را در حقوق هموار سازد که در قانون مدنی مصر در برخورد با  تعهد طبیعی در ماده 200  از جمله کشورهای هستند که از این نظر پیروی کرده‌اندهمچنین در حقوق فرانسه تعهد طبیعی را یک تعهد مدنی ناقص می‌دانند که در بند دو ماده 1235 به آن اشاره شده است.

 د : اهمیت موضوع و هدف از تدوین پایان نامه

 بررسی مسئله «ماهیت تعهد طبیعی »در حقوق مدنی و فقه‌، اهمیت ویژه ای دارد و باعث نفوذ هرچه بیشتر اخلاق در حقوق می‌شود. اثر اخلاق تنها در تهیه قواعد حقوقی نیست‌، در اجرا و تفسیر آن نیز اثر دارد.

وضعیت تعهد طبیعی به گونه ای است که پوشش های گوناگونی را در ماهیت و مبنای این نهاد دو رگه حقوقی – اخلاقی مطرح می‌سازد که باید پیش از هر اظهار نظر نسبت به مفهوم واقعی و آثار و قلمرو آن مورد مطالعه قرار گیرد‌، آیا تعهدی که امروز طبیعی می‌نامیم ماهیت حقوقی دارد که به دلیلی ضمانت اجرای خود را از دست داده؟ یا باید آن را ندای وجدان یا بازتاب اخلاق عمومی در ضمیر مدیون شمرد. ناتمام گذاردن هر بحث  راه حلی را در حقوق موضوعه پیچیده و قلمرو این نهاد مفید و مهجور را در سایه ای از ابهام باقی می‌گذارد.

 ساده نگری و چشم پوشی  یا بی توجهی از کنار موضوعی این چنینی شاید محققی را از دغدغه تفکر نجات بخشد و از اشتباه مصون دارد ولی برای تأمین این آسودگی خیال بهای گزافی باید پرداخت که عقب ماندگی نظام حقوقی در این موضوع و صدمه به اجرای عدالت از اجزای آن است.

بدین ترتیب برای استفاده از این نهاد مفید‌،  نظریه پردازی و نقد فلسفی و اجتماعی و توجه به مبانی تاریخی « تعهد طبیعی » ضروری است و راه را بر رشد این فکر که ندای وجدای و داوری اخلاق عمومی نیز می‌تواند، در ایجاد تعهد حقوقی نقش برجسته ای داشته باشد باز می‌کند. مخصوصاً جنبه فقهی موضوع که هیچ گونه کتاب یا مقاله ای در این زمینه نوشته نشده است. امید است که این تحقیق قدمی باشد در راه بررسی فقهی این موضوع.

 ه – پیشینه تحقیق 

متاسفانه در خصوص این امر در نظام حقوق ما به ندرت می‌توان مباحثی را به صورت اختصاصی یافت نمود. و حتی در این حجم مقالات و مجلات نیز به طور محدود و انگشت شمار مشاهده شده که در خصوص این موضوع بحثی به میان آمده باشد  به خصوص در زمینه فقهی این موضوع هیچگونه تحقیقاتی صورت نگرفته و در زمینه حقوقی نیز تعهدات فاقد ضمانت را به طور کلی برخی مورد بررسی قرار داده‌اندکه ما به طور اختصاصی تعهدات طبیعی را همراه با جنبه فقهی موضوع که به نوعی مصداقی از آن تعهدات است را مورد بررسی قرار داده ایم. البته نباید از نظر دور داشت که برخی از علمای  حقوق به گونه ای بسیار گذرا در آثار خود راجع به موضوع این نوشتار نکاتی را یادآور شده‌اند.

و : توجیه ساختار تحقیق

این پایان نامه متشکل از سه فصل می‌باشد که فصل نخست آن را اختصاص داده ایم برای شناخت این نهاد از جمله ساختار درونی آن و تفاوت های که این تعهد با تعهد های دیگر دارد بنابراین در دو  مبحث و زیر مجموعه هر مبحث دو گفتار به این موضوع  پرداخته ایم. بعد از معرفی این نهاد و ساختمان درونی آن درفصل دوم ماهیت آن را که بحث اصلی ماست البته از لحاظ اجرای و عواملی که باعث گذر تعهد از اخلاق به حقوق می‌شود را مورد کنکاش قرار داده ایم و بعد از شناخت ماهیت آن لازم بود ببینیم این نهاد چه آثاری به دنبال خود دارد  بنابراین ما نیز آثار  آن را به دلیل  طولانی نشدن  فصل‌، همراه با مصادیق و نمونه های از تعهد های طبیعی که به صورت پراکنده در نظام های حقوقی ما وجود دارد را در فصل سوم در زیر مجموعه دو مبحث مورد بررسی قرار داده ایم که درمبحث نخست آثار را و در مبحث دوم مصادیق و نمونه ها ی از تعهد طبیعی را ذکر کردیم.

فصل اول:

مفهوم تعهدطبیعی،اهمیت وارکان تشکیل دهنده آن

در این فصل گفتگو درباره جوهر و ساختار تعهد طبیعی خواهد  بود و به طور کلی در جهت معرفی و شناخت ساختمان تشکیل دهنده آن و اینکه این تعهدات چگونه تشکیل می‌شود و در صورت اجرا یا عدم اجرای آن چه ضمانت اجرای به دنبال  خواهد داشت مورد بررسی قرار می‌گیرد و از طرف دیگر ارتباط و برخورد این نوع تعهدات  با تعهد مدنی و اخلا قی مورد کنکاش قرار می‌گیرد

مبحث نخست: تعریف تعهد طبیعی و نسبت آن با تعهد مدنی و اخلاقی

گفتار نخست: تعریف تعهد طبیعی و نقش ضمانت اجرا در آن

الف: تعریف تعهد طبیعی

ریشة اصطلاح «تعهد طبیعی» را باید در حقوق رم جستجو کرد، این مفهوم در حقوق رم قدیم ناشناخته بود. در سده‌های نخستین دوران امپراتوری و در اثر نفوذ حکمت یونان بوسیلة حقوقدانان رومی ارائه شد؛ البته اصطلاح دین طبیعی برای حقوقدانان رومی مفهومی گسترده‌تر از تعهد طبیعی داشت، و شامل وظایف اخلاقی و وجدانی نیز

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

فصل اول : اهمیت مو در طول تاریـــــــخ

1-1 تاریخچه ……………………………………………………………………………………………………………. 1
فصل دوم : آناتومی و فیزیولوژی موی سر

2-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………….. 7
2-2 رژیم های مراقبت از مو ………………………………………………………………………………………. 8
2-3 فولیکول مو ……………………………………………………………………………………………………….. 9
2-4 ساختمان پوست سر ………………………………………………………………………………………….. 14
2-5 چرخه طبیعی رشد مو ……………………………………………………………………………………….. 15
2-6 بررسی شیمیایی تار مو ………………………………………………………………………………………. 17
2-6-1-استحکام تار مو …………………………………………………………………………………………… 18
2-6-2-شکل ظاهری تار مو …………………………………………………………………………………….. 19
فصل سوم : آسیب های وارده به موی سر

3-1 بررسی انواع آسیب های وارد شده به تار مو ………………………………………………………… 21
فصل چهارم : شامپو

4-1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………. 29
4-2 فرمول بندی شامپو ……………………………………………………………………………………………. 30
4-3 انواع شامپو ………………………………………………………………………………………………………. 31
4-4 بررسی حالت دهنده ها ……………………………………………………………………………………… 33
4-5 مکانیسم اثر ترمیمی حالت دهنده ها ……………………………………………………………………. 36
4-6 طراحی فرمولاسیون حالت دهنده ها ……………………………………………………………………..37
4-6-1 حالت دهنده های چهار جزئی ………………………………………………………………………… 37
4-6-2 حالت دهنده های تشکیل دهنده لایه نازک بر روی مو …………………………………….. 37
4-6-3 حالت دهنده های دارای پروتئین …………………………………………………………………… 38
4-6-4 حالت دهنده های سیلیـــکونی …………………………………………………………………….. 39
4-6-5 گوناگونی حالت دهــــــنده ها ……………………………………………………………………. 40
4-6-5 حالت دهنده های فوری ………………………………………………………………………………. 41
4-6-6 حالت دهنده های عمیق ……………………………………………………………………………….. 41
4-6-7 حالت دهنده های بدون نیاز به آبکشی ……………………………………………………………. 42
4-7 پاک کردن مو توسط شامپو ………………………………………………………………………………… 43
4-8 مروری بر خواص پاک کنندگی شامپو …………………………………………………………………. 44
4-9 کف کنندگی شامپــــو ها …………………………………………………………………………………. 44
4-10 اجزای شامپو…………………………………………………………………………………………………… 46
4-10-1 مواد فعال در سطح ……………………………………………………………………………………… 47
4-10-1-1دسته بندی مواد فعال در سطح……………………………………………………………………. 49
4-10-1-2 سورفکتان های آنــیونی ………………………………………………………………………….. 50
4-10-1-3 سورفکتان های غیر یونی …………………………………………………………………………. 54
4-10-1-4 سورفکتان های آمفوتری…………………………………………………………………………… 55
4-10-1-5 سورفکتان های کاتـــیونی ………………………………………………………………………. 55
4-10-1-6 سورفکتان های چند عاملی ………………………………………………………………………. 56
4-11 افزودنی های ساختـــمانی ………………………………………………………………………………. 57
4-12 افزودنی های عملـــکردی ………………………………………………………………………………. 58
4-13 بررسی پلی کواترنیوم های محلول در آب …………………………………………………………. 60
4-14   افزودنی های سیلیـــکونی ………………………………………………………………………………. 61
 فصل پنجم : بررسی پلیمرها و شیمی پلیمرها در محصولات مراقبت از مو

5- 1 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………… 63
5-2 اتصال پلیمر به تار مو ………………………………………………………………………………………. 64
5-3 پیوند های شیمـــیایی ……………………………………………………………………………………… 64
-4 نقطه ایزوالکتریک مو دوام پلیمر ………………………………………………………………………. 66
5-5 نفوذ پلیمر به درون تار مو ……………………………………………………………………………….. 67
5-6 پلیمرهای کاتیونی و واکنش آنها با مو ………………………………………………………………. 68
5-7 واکنش پلیمر های چهارتایی سلولزی با موی انسان ……………………………………………. 69
5-7-1 جذب سطحی و جذب به مو ……………………………………………………………………… 70
5-7-2اثر وزن مولکولی …………………………………………………………………………………………70
5-7-3 تاثیر بار …………………………………………………………………………………………………… 70
5-7-4 تاثیر pH ………………………………………………………………………………………………….. 71
5-7-5 تاثیر نمک ………………………………………………………………………………………………….71
5-7-6 تاثیر آسیب به مو ………………………………………………………………………………………. 71
5-8 تاثیر سورفکتانت بر جذب پلیمر …………………………………………………………………….. 72
5-9 پلیمر خنــــثی و آنیونی ……………………………………………………………………………….. 73
5-10 مطالعات آزمایشگاهی ………………………………………………………………………………… 74
مراجع……………………………………………………………………………………………………………………………94

فهرست اشکال

گفتار دوم- پیشینه سازش و داوری.. 23

الف) سازش… 23

ب) داوری.. 34

فصل سوم:مفهوم سازش و داوری در امور حسبی.. 43

گفتار اول: تعاریف و مفاهیم. 43

بند اول: تعریف امور حسبی.. 44

بند دوم: نحوه رسیدگی به امور حسبی.. 45

گفتار دوم: داوری و سازش در امور حسبی. 48

گفتار سوم: تصمیمات در امور حسبی.. 51

گفتار چهارم: رابطه داوری و سازش در امور حسبی 55

فصل چهارم: مصادیق امور حسبی در ارتباط با سازش و داوری……………………………………………61

گفتار اول: قیمومیت…………………………………………………………………………………………………….61

گفتار دوم: امین…………………………………………………………………………………………………………..71

گفتار سوم: غایب مفقودالاثر…………………………………………………………………………………………74

گفتار چهارم: ترکه………………………………………………………………………………………………………79

گفتار پنجم:وصیت………………………………………………………………………………………………………94

گفتار ششم: تقسیم………………………………………………………………………………………………………99

گفتار هفتم: ترکه متوفای بلاوارث………………………………………………………………………………..108

فصل پنجم: نتیجه گیری:……………………………………………………………………………………………….111

فهرست منابع:…………………………………………………………………………………………………………….113

چکیده:

استفاده از روش سازش و داوری برای حل و فصل اختلافات در ادوار گذشته به اشكال مختلف در بین مردم جریان داشته است. بسیاری از اختلافات در فرایند اقدامات نهاد‌های مردمی و با توجه به ویژگیهای فرهنگی و آداب و رسوم قومی و با پادرمیانی بزرگان به تفاهم كشیده شده و حل و فصل می‌گردید. لكن ایجاد نظامهای حكومتی و توسعه آن در زمینه‌های قضایی‏، حقوقی و رسیدگی به اختلافات توسط نهادهای رسمی، فعالیت نهادهای مدنی را تحت تاثیر قرارداد به نحوی كه به مجرد بروز اختلاف در بین مردم، توجه همه به سوی دادگاهها و مراجع رسمی حل اختلاف روانه می گردید. با پیشرفت جوامع و توسعه دامنه حكومتها، رسیدگی و حل و فصل اختلافات نیز مرجع رسمی خود را پیدا كرده و مراجع رسیدگی و حل اختلافات به دستگاههای رسمی به عنوان تنها مراجع صلاحیتدار و مجاز خلاصه شد. اما درطول زمان توسعه نظامهای اقتصادی، اجتماعی و ارتباطات بین ملتها از یك طرف و نیز عدم جامعیت و كارایی نظامهای قضائی و اداری كشورها از سوی دیگر و همچنین تعارض قوانین در عرصه جهانی باعث شد حقوقدانان، صاحب نظران این عرصه، برای حل و فصل سریع، كم هزینه و بی طرفانه اختلافات به فكر چاره میانبر و مناسب بیوفتند. در این زمینه، روشها و نمونه‌هایی از قبیل سازش و داروری مرسوم شد.

آنچه در امور حسبی و امکان داوری و سازش در آن قابل توجه می‌باشد، این است که اصولا داوری و سازش روشی است که در صورت وجود منازعه میان طرفین، به‌عنوان یک مسیر حل اختلاف متفاوت و جدید، با تمام مزایا و معایب احتمالی آن، می‌تواند مطرح شود. این در حالی است که اولین و مشخص‌ترین ویژگی امور حسبی، غیرترافعی بودن آن است که حتی در تعریف قانونی آن در ماده یک قانون امور حسبی به آن اشاره شده است. اما با این وجود در این تحقیق سعی شده است تا این مساله به طور دقیق بررسی شود.

کلیدواژگان: داوری، سازش، امور حسبی، حقوق ایران

فصل اول: مقدمه

باب اول قانون امر حسبی در خصوص کلیات است که در ماده یک، تعریف امور حسبی ارائه شده است. مطابق این ماده امور حسبی اموری است که دادگاه‌ها مکلفند نسبت به آن امور اقدام نموده و تصمیمی اتخاذ نمایند بدون اینکه رسیدگی به آنها متوقف بر وقوع اختلاف و منازعه بین اشخاص و اقامه دعوی از ناحیه آنها باشد. نکته قابل توجه اینجاست که در فراز اول ماده آمده است که «دادگاه‌ها» مکلفند نسبت به امور حسبی اقدام نمایند. با توجه به اینکه کلمه مذکور در این ماده به معنی واقعی آن، یعنی محکمه قضایی، مورد استفاده قرار گرفته است، در ابتدا به نظر می‌رسد مقنن اعتمادی به سایر نهادها، از جمله داوری، در خصوص تعیین تکلیف در زمینه امور حسبی را نداشته و رتق و فتق این امور را تنها در اختیار دادگاه‌ها قرار داده است. مگر اینکه قائل باشیم تصویب این ماده و استفاده از «دادگاه» بر اساس غلبه بوده و استفاده از این کلمه در معنی واقعی آن، نفی سایر نهادهای رسیدگی کننده نبوده است. ناگفته نماند که قانون امور حسبی، مصوب 2/4/1319 بوده و مفهوم داوری در آن تاریخ، در قوانین مورد شناسایی قرار داشته است. در هیچ یک از مواد قانون امور حسبی، تجویز ارجاع امر به داوری به چشم نمی‌خورد. لیکن با توجه به ماده دو این قانون که مقرر می‌دارد رسیدگی به امور حسبی تابع مقررات این باب می‌باشد مگر اینکه خلاف آن مقرر شده باشد، سوالی مطرح می‌شود که آیا با تصویب قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب، قانون امور حسبی منسوخ است یا خیر؟ برای پاسخ به این پرسش باید به چند نکته اشاره کرد: اولا امور حسبی را نمی‌توان دعوی به معنی واقعی آن تلقی کرد. ثانیا ماده یک ق.آ.د.م، در مقام تعریف آیین دادرسی است و نفی کننده صلاحیت دادگاه در رسیدگی به امور حسبی نمی‌باشد. ثالثا قانون امور حسبی خاص است و قانون آیین دادرسی، عام و عام لاحق نمی‌تواند ناسخ خاص سابق باشد. رابعا ماهیت امور حسبی به نحوی است که رسیدگی به آن براساس قانون آیین دادرسی، موجب تاخیر و اطاله و تضییع حق است. خامسا از تعریف مندرج در ماده یک قانون مرقوم چنین استنباط می‌‌شود که قانون امور حسبی را در زمره قانون آیین دادرسی محسوب نموده نه اینکه قانون آیین دادرسی ناسخ قانون امور حسبی باشد. با این حال به نظر می‌رسد که دادگاه‌ها برای رسیدگی به امور حسبی باید اصول و قواعد مقرر در قانون آیین دادرسی را رعایت کنند مگر اینکه در قانون امور حسبی، نص خاصی وجود داشته باشد. نظریه شماره 2721/7-30/8/79 اداره حقوقی قوه قضاییه نیز بر همین مبنا صادر شده است. البته نظرات فوق به این پرسش به صراحت پاسخ نمی‌دهند که نهادهای خاص مندرج در قانون آیین دادرسی، مانند داوری، می‌توانند بر امور حسبی نیز بار شوند یا خیر؟ البته در مواد 5 و 7 قانون مذکور، بهره‌برداری از قانون آیین دادرسی در پاره‌ای از امور تجویز شده است که می‌تواند مشروعیت جمع سایر نهادهای قانون آیین دارسی با قانون امور حسبی را نیز نتیجه دهد.

در ماده 3 قانون امور حسبی نیز با عبارت “دادگاه‌های حقوقی” روبرو هستیم. لیکن به‌نظر می‌رسد تصریح “دادگاه‌های حقوقی” در این ماده در برابر دادگاه‌های کیفری بوده و در واقع به منظور تأیید صلاحیت محاکم حقوقی و نفی صلاحیت محاکم کیفری آمده است و از این ماده نمی‌توان ممنوعیت ارجاع به داوری را استنباط کرد.

در مواد 4 و5 قانون امور حسبی، از نیابت قضایی صحبت شده و مقررات راجع به نیابت مندرج در قانون آیین دادرسی مدنی را در خصوص امور حسبی نیز معتبر و لازم‌الاجرا دانسته است. مقررات مربوط به نیابت از قانون آیین دادرسی مدنی، در مواد 290 الی 294 این قانون پیش بینی شده است. در مورد نیابت‌های داخلی این موضوع کاملا مشخص است. مطابق ماده 290 ق.آ.د.م، نیابت صرفا به دادگاه واجد صلاحیت اعطا خواهد شد. قید کلمه “دادگاه” در این ماده، امکان اعطاء نیابت به غیر آن ‌را سلب کرده است. دادگاه نایب نیز می‌بایست موضوع نیابت را بر اساس قوانین و مقررات موجود به انجام برساند به نحوی که اقدامات مذکور در صورتی معتبر خواهد بود که مورد وثوق دادگاه معطی نیابت باشد. لذا اگر دادگاه نایب، موضوع نیابت را رأسا انجام نداده و به کارشناس یا داور ارجاع نماید، اگر این اقدامات مورد وثوق دادگاه معطی نیابت باشد، قابل پذیرش خواهد بود. در خصوص نیابت‌های خارجی، زمانی‌که تحقیقات باید در خارج از ایران به انجام برسد، مطابق ماده 291 قانون مذکور، نتیجه تسطحقیقات در صورتی مورد پذیرش خواهد بود که اقدامات انجام شده مورد وثوق دادگاه ایرانی باشد. هرچند در این ماده نیز تصریح شده است که موضوع نیابت می‌بایست به دادگاه کشوری که تحقیقات باید در آن انجام شود ارجاع خواهد شد، لیکن در نیابتهای خارجی قانون‌گذار پیش‌بینی نموده است که دادگاه مجری نیابت می‌تواند تحقیقات لازم راسا و بدون توجه به ترتیبات مشخص شده از ناحیه دادگاه ایرانی به انجام برساند. ماده 294 ق.آ.د.م در این خصوص اشاره دارد: «در نیابت تحقیقات قضایی خارج از کشور، دادگاه حوزه بررسی و تحقیق را برابر قوانین ایران تعیین و از دادگاه خارجی که به آن نیابت داده می‌شود می‌خواهد که براساس آن کار تحقیقات را انجام دهد. در صورتی که دادگاه یاد شده به طریق دیگری اقدام به بررسی و تحقیق نماید اعتبار آن منوط به نظر دادگاه خواهد بود». به عنوان مثال، هرچند دادگاه ایرانی انجام مورد نیابت را از همتای خارجی خود درخواست نموده است، لیکن دادگاه خارجی می‌تواند مورد را به کارشناس یا داور صالح ارجاع کند و صرفا نتیجه تحقیقات را برای دادگاه ایرانی ارسال نماید. در این صورت، مطابق قسمت اخیر ماده فوق‌الذکر، اعتبار تحقیقات منوط به نظر دادگاه بوده و مطلقا مردود شناخته نشده است. در خصوص نیابت‌هایی که دادگاه‌های خارجی به دادگاه ایرانی ارجاع می‌نمایند نیز موضوع به همین صورت است. مطابق ماده 292، دادگاه‌های ایرانی می‌توانند به شرط معامله متقابل، نیابتی که از طرف دادگاه‌های کشورهایی دیگر راجع به تحقیقات قضایی به آنها داده می‌شود قبول کنند. ثانیا مطابق ماده 293 قانون مورد اشاره، دادگاه‌های ایران نیابت تحقیقات قضایی را برابر قانون ایران انجام می‌دهند، لکن چنانچه دادگاه کشور خارجی ترتیب خاصی برای رسیدگی معین کرده باشد، دادگاه ایران می‌تواند به شرط معامله متقابل و در صورتی‌که مخالف با موازین اسلام و قوانین مربوط به نظم عمومی و اخلاق حسنه نباشد برابر آن عمل نماید. لذا اگر به عنوان مثال، کشور خارجی قائل باشد امور حسبی اتباع خود را می‌تواند از طریق داوری  حل و فصل نماید، می‌تواند از دادگاه ایران بخواهد که موضوع را از طریق ارجاع به کارشناس یا داور متخصص به انجام برساند. با توجه به اینکه قانون ایران، اصل رسیدگی به احوال شخصیه بر اساس قانون متبوع شخص را پذیرفته است و امور حسبی می‌تواند بخشی از احوال شخصیه تبعه خارجی باشد، بعید به نظر می‌رسد که این مطلب (رسیدگی به امور حسبی تبعه خارجی از طریق ارجاع به داور متخصص یا کارشناس) خلاف نظم عمومی و اخلاق حسنه بوده و مانعی برای انجام آن وجود داشته باشد. در ماده 8 قانون امور حسبی، موارد ممنوعیت  دادرس از مداخله در این امور، احصاء شده است. موارد ممنوعیت مداخله دادرس به شرح این ماده عبارتند از:

1-اموری که در آنها ذی‌نفع است.

2-امور راجع به زوجه خود (زوجه‌ای که در عده طلاق رجعی است در حکم زوجه است )

3-امور اقربای نسبی و سببی خود در درجه 1 و 2 از طبقه اول و درجه یک از طبقه دوم.

4-امور راجع به اشخاصی که سمت ولایت یا قیمومیت یا نمایندگی نسبت به آنها دارد.

اما اگر امکان ارجاع امور حسبی به داوری را تأیید کنیم، این سؤال مطرح می‌شود که ممنوعیت‌های مندرج در این ماده در خصوص داوران نیز اعمال خواهد شد یا خیر؟ شاید در وهله اول این پاسخ به ذهن متبادر شود که از باب ممنوعیت مداخله، تفاوتی میان دادرس و داور وجود ندارد و همانطور که دادرس در امور فوق از مداخله در امور حسبی منع شده است، به طریق اولی، داورانی که دارای هریک از شرایط ماده مذکور باشد، از داوری منع خواهند شد. اما به نظر می‌رسد برای پاسخ به این سؤال، باید با دقت بیشتری عمل شود. هرگاه مداخله داور در امور حسبی را بپذیریم، به ناچار باید از قواعد مربوط به داوری نیز تبعیت کنیم. در حال حاضر تنها قانونی که در خصوص داوری های داخلی اظهارنظر و ارائه طریق نموده است، قانون آیین دادرسی مدنی، مصوب 1379 می‌باشد که در باب هفت از این قانون، مقررات مربوط به داوری لحاظ شده است. موارد ممنوعیت اشخاص از مداخله در داوری، در ماده 466 این قانون قید شده و صرفا دو مورد است. اول اشخاصی که فاقد اهلیت قانونی باشند و دوم اشخاصی که به موجب حکم قطعی دادگاه، یا در اثر آن، از داوری منع شده‌اند. اشخاص مذکور، حتی باتوافق و تراضی طرفین اختلاف، قابلیت انتخاب به عنوان داور را ندارند. البته باید ممنوعیت مندرج در ماده 470 قانون آیین دادرسی مدنی را نیز به ممنوعیت‌های غیرقابل تغییر ماده 466 اضافه کرد. مطابق این ماده، کلیه قضات و کارمندان اداری شاغل در محاکم قضایی، هرچند با تراضی طرفین، نمی‌توانند داوری نمایند. ملاحظه می‌شود که هیچکدام از شرایط چهارگانه ماده 8 قانون امور حسبی، در مواد 466 و 470 قانون آیین دادرسی مدنی پیش‌بینی نشده است. بنابراین، داورانی که دارای شرایط مندرج در ماده 8 ق.ا.ح می‌باشند، ذاتا ممنوع از داوری نیستند. لیکن ماده 469 قانون آیین دادرسی مدنی نیز مواردی را مطرح می‌کند که داوران در آن موارد، حق مداخله در امر داوری را نخواهند داشت، مگر با توافق و رضایت طرفین. این موارد عبارتند از: کسانی که سن آن‌ها کمتر از 25 سال تمام باشد، کسی که در دعوی ذی‌نفع باشند و کسانی‌که با یکی از اصحاب دعوی، قرابت سببی یا نسبی تا درجه دوم از طبقه سوم داشته باشند. موارد سه‌گانه این ماده، شباهت‌هایی با ممنوعیت ماده 8 قانون امور حسبی دارد، با این تفاوت که ممنوعیتهای ماده 8، ذاتی بوده و با توافق و تراضی طرفین، قابل اغماض و چشم‌پوشی نمی‌باشد. لذا اگر دادرسی که دارای یکی از شرایط مندرج در ماده 8 ق.ا.ح باشد، بدون توجه به ایراد سمت، اقدام به اخذ تصمیم در خصوص امور حسبی نماید، تصمیم وی از درجه اعتبار ساقط بوده و حتی رضایت طرفین، باعث اعتبار بخشیدن به آن تصمیم نخواهد شد. آمره بودن قانون امور حسبی در این بخش، تایید کننده این نظر است. اما اگر شخصی که به عنوان داور مرضی‌الطرفین انتخاب می‌شود، یکی از شرایط ماده 469 ق.آ.د.م را دارا باشد، از آنجا که با توافق طرفین به سمت داوری انتخاب شده است، می‌تواند در خصوص موضوع متنازع‌فیه، اظهارنظر کرده و رأی داوری صادر کند و موجباتی برای ابطال رأی داور وجود نخواهد داشت. نتیجه اینکه ممنوعیت‌های دادرس در رسیدگی به امور حسبی، محدود به شخص وی بوده و این ممنوعیتها قابل تسری به داوران نمی‌باشد و ممنوعیت داوران همانی است که در قانون آیین دادرسی مدنی و در مواد پیش گفته، درج شده است. مواد دیگر قانون امور حسبی تا ماده 13، به صلاحیت دادگا‌ه‌های رسیدگی کننده و موارد منع مداخله دادرس و مسئولیت‌های ناشی از آن و شرایط شکلی درخواست در امور حسبی اشاره دارد که ارتباطی با موضوع داوری نداشته و از آنها عبور می‌کنیم.

در ماده 14 قانون مذکور، با عبارتی برخورد می‌کنیم که باید در خصوص آن، توضیحاتی ارائه شود. مطابق این ماده، در امور حسبی دادرس باید هرگونه بازجویی و اقدامی که برای اثبات قضیه لازم است به عمل آورد هرچند درخواستی از دادرس نسبت به آن اقدام نشده باشد و در تمام مواقع رسیدگی می‌تواند دلایلی که مورد استناد واقع می‌شود قبول نماید. در این ماده، اصطلاح “بازجویی”، که صرفا در صلاحیت مرجع یا ضابطین قضایی می‌باشد، این شائبه را ایجاد می‌کند که شخص داور اجازه انجام بازجویی را از طرفین نخواهد داشت، بنابراین نمی‌تواند در امور حسبی مداخله نماید. باید پاسخ گفت که در سایر دعاوی حقوقی که پرونده به دلیل وجود شرط داوری و یا توافق طرفین دعوی، به داوری ارجاع می‌شود، داور می‌تواند کلیه تحقیقات لازم در خصوص موضوع داوری را انجام دهد. زمانی هم که برای برخی از تحقیقات، دستور مقام قضایی لازم باشد، (استعلام از ادارات و نهادهای دولتی و غیره) دادگاه‌ها به درخواست داور، مورد را انجام داده و از این لحاظ تأخیر با مشکلی در اجرای داوری به وجود نمی‌آید. لذا در امور حسبی نیز هرچند مرجع قضایی اختیار بازجویی از طرفین را دارد و طرفین ملزم به پاسخگویی به شخصی غیر از قاضی نمی‌باشند، لیکن اگر امور حسبی را بتوان به داوری ارجاع کرد، اختیارات قاضی در خصوص تحقیق و بررسی موضوع را نیز می‌توان به داور تفویض نمود و در امور غیرقابل تفویض، مقام قضایی به درخواست داور، راسا اقدام خواهد کرد.

ماده 15 قانون امور حسبی و تبصره آن[1]، مداخله افرادی غیر از ذینفع و مقام قضایی را در دادرسی‌های مزبور به امور حسبی مجاز می‌داند. براساس این ماده، اشخاص ذی‌نفع می‌توانند شخصا در دادگاه حاضر شوند یا نماینده بفرستند و نیز می‌توانند کسی را به سمت مشاور همراه خود به دادگاه بیاورند و در صورتی که نماینده به دادگاه فرستاده شود نمایندگی او باید نزد دادرس محرز شود. و در تبصره آن تصریح شده است که نماینده می‌تواند وکیل دادگستری یا غیر آن باشد. زمانی که ذی‌نفع می‌تواند برخلاف عمومات قانون آیین دادرسی مدنی، از وکیلی غیر از وکلای دادگستری استفاده نماید و یا به همراه خود مشاوری داشته باشد که سمتی در موضوع پرونده نداشته و علی‌الاصول نباید حق مداخله و اظهار نظر در روند رسیدگی به پرونده را داشته باشد، شاید بتوان استدلال کرد که مداخله داور در این امور نیز بلامانع است. چرا که اصولا امر داوری به معتمدان طرفین اختلاف یا متخصصین موضوع دعوی ارجاع می‌شود. و عنوان “مشاور” که در ماده مذکور آمده است، همین معنی را به ذهن متبادر می‌کند. لیکن مفهوم داوری با موضوع مشاوره دارای تفاوت است. اینکه هریک از طرفین دخیل در امور حسبی بتواند به همراه خود مشاور، داور، کارشناس و یا وکیلی غیر از وکلای دادگستری داشته باشد، تکلیف یا حتی تجویزی برای دادگاه رسیدگی کننده ایجاد نمی‌کند که موضوع اختلاف را به داوری ارجاع نماید. زیرا آنچه که در فصول قبل و مفهوم داوری در اختیار قرار گرفت، حل و فصل غیرقضایی موضوع اختلاف است که جز در موارد موجود مندرج در قانون آیین دادرسی مدنی، قابل ابطال نخواهد بود. لذا امر داوری یک رسیدگی ماهیتی که صرف نظر از برخی شرایط شکلی، معمولا اعتبار یک حکم قضایی را داشته و برای طرفین لازم خواهد بود. در حالی‌که ماده 15 قانون امور حسبی، هرچند مداخلات افرادی غیر از قاضی و ذی‌نفع را تجویز می‌کند، لیکن این مداخله در حد همراهی، نیابت و یا ارائه مشاوره به طرفین پرونده است.

ماده19 قانون امور حسبی بیان می‌دارد: هرگاه ضمن رسیدگی به امور حسبی دعوایی از طرف اشخاص ذی‌نفع حادث شود که رسیدگی به امور حسبی متوقف به تعیین تکلیف نسبت به آن دعوی باشد دادرس در صورت درخواست دستور موقتی در موضوع آن دعوی مطابق مقررات دادرسی فوری صادر می‌نماید. همانگونه که از این ماده استنباط می‍شود، ممکن است وجود یا اقامه یک دعوی ترافعی، مانع از اتخاذ تصمیم قاضی در امور حسبی باشد. در این حالت، پرونده مربوط به امور حسبی، تا زمان اتخاذ تصمیم دادگاه ترافعی، متوقف خواهد شد. لذا اگر دعوی مذکور از زمره دعاوی باشد که قابل ارجاع به داوری بوده و از این طریق حل و فصل گردد، امر حسبی نیز با توجه به نتیجه داوری مرتفع خواهد شد. بنابراین زمانی‌که یکی از امور حسبی می‌تواند غیرمستقیم توسط داوری منجر به اتخاذ تصمیم گردد، ارجاع مستقیم امور حسبی به داوری، تا آنجا که با قواعد آمره و نظم عمومی نداشته باشد، بلامانع به نظر می‌رسد.

ماده 20 قانون امور حسبی، امکان اقدام و دخالت دادستان در این امور را مخصوص به مواردی می‌داند که در قانون تصریح شده است. با توجه به اینکه دادستان در امور حسبی، سمتی برای اتخاذ رأی و اظهار نظر قضایی ندارد، امکان وجود شباهتهایی بین دادستان در این نقش و داور وجود دارد که بررسی اقدام و دخالت ایشان در این امور به ما کمک می‌کند که این شباهتهای احتمالی را کشف کنیم. در خلال مواد قانونی مربوط به مداخله دادستان در امور حسبی، به این مهم اشاره خواهد شد که آیا نقش دادستان به عنوان داور با توجه به معنی عرفی آن، قابل شناخت می‌باشد یا خیر؟ لیکن ذکر این نکته ضروری است که در قوانین قدیم و جدید، جایی که وجود شخص محجور احراز شود، نقش دادستانی در موضوع پررنگ شده تا جایی که انجام برخی از اقدامات در خصوص محجورین بدون اعلام نظر دادستان، صحیح و نافذ نخواهد بود. به عنوان مثال ماده 139 قانون آیین دادرسی مدنی مصوب سال 1318، مواردی را که دادستان باید در دادرسی‌های مدنی و بازرگانی در دادگاه‌های شهرستان و استان دخالت کنند در 4 بند تصریح شده است که در بند 4 آن، دعاوی راجع به محجورین و غایب مفقودالاثر ذکر شده است که در زمره دعاوی امور حسبی می‌باشند. لذا در این فرض، صدور رأی بر ضرر محجور بدون استماع عقیده دادستان، موجبی برای نقض حکم خواهد بود.[2]

در ماده 22 قانون امور حسبی نیز تصریح شده است که دادرس پس از تمام شدن بازجویی و رسیدگی منتهی در ظرف دو روز تصمیم خود را اعلام می‌نماید. اینکه دادرس مکلف به اظهارنظر ظرف دو روز از ختم بازجویی و رسیدگی شده است، صراحتا به معنی منع مداخله اشخاص دیگر در امر رسیدگی به امور حسبی نمی‌باشد. چرا که اگر امر حسبی قابل ارجاع به داوری باشد، مهلت‌های مندرج در قانون آیین دادرسی مدنی در بحث داوری بر موضوع حاکم خواهد بود. به‌علاوه مستند بودن رأی دادرس به اظهارنظر کارشناس یا داور مرضی‌الطرفین که قاطع دعوی نباشد، (موضوع ماده 23 ق.ا.ح) به موجه و مدلل بودن آن کمک می‌کند.

مواد24 الی 26 قانون، در خصوص امر ابلاغ است که ارتباطی با موضوع داوری در امور حسبی ندارد. مواد 27 الی 29 که در خصوص نحوه پژوهش خواهی از آراء صادره در امور حسبی می‌باشد با توجه به مقررات قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 1379 در این خصوص، نسخ شده و در حال حاضر طبق قانون آیین دادرسی مدنی عمل می‌شود. در خصوص نحوه اعتراض به آراء صادره در خصوص امور حسبی، باید قواعد تجدیدنظرخواهی مورد بررسی قرار گیرد. رأی در لغت به معنای عقیده، اعتقاد، مشورت می‌باشد[3] و در اصطلاح حقوقی به تصمیم دادگاه که برای حل امر ترافعی گرفته می‌شود، رأی می‌گویند که هرگاه راجع به ماهیت دعوا باشد و یا آن‌را کلا یا بعضا قطع کند حکم است و گرنه قرار است.[4] و اعتراض نیز به معنی خرده گرفتن، انگشت بر حرف نهادن، ایراد گرفتن آمده است.[5] حتی بهترین قضات، مانند سایر افراد بشری همواره در معرض اشتباه و لغزش می‌باشند در نتیجه باید تربیتی مقرر شود که رأی قاضی در جهت بازبینی بتواند مورد شکایت طرفین قرار گیرد که جزئا یا کلا علیه او صادر شده است، اما این امر نباید به گونه‌ای باشد که فصل خصومت را غیرممکن نموده و رأی قاضی را به صورت یک «پیش نویس» درآورده که همواره از طرق مختلف و متنوع و به دفعات به درخواست شخص یا مقامات مختلف ممکن است مورد حک و صلاح قرار گیرد. برای رفع نگرانی از اینکه بی‌گناهی با حکم دادگاه بدوی در معرض مجازات قرار گیرد، تحت شرایطی مرحله تجدیدنظر پیش‌بینی شده است. تجدیدنظر در لغت به معنی «در امری یا نوشته‌ای دوباره نظر کردن، آن‌را مورد بررسی مجدد قرار دادن» آمده است.[6] مفهوم اصطلاحی تجدیدنظر از همان اختیاراتی برخوردار است که دادگاه بدوی دارا است. یعنی هم نسبت به امور موضوعی و هم نسبت به امور حکمی رسیدگی و قضاوت می‌نماید. به شرح ماده 348 قانون آیین دادرسی مدنی، جهات تجدیدنظر به طور مختصر عبارتند از:

1-ادعای عدم اعتبار مستندات دادگاه؛

2- ادعای فقدان شرائط قانونی شهادت شهود؛

3-ادعای عدم توجه قاضی به دلایل ابرازی؛

4-ادعای عدم صلاحیت قاضی یا دادگاه صادر کننده رأی؛

5-ادعای مخالف بودن رأی با موازین شرعی یا مقررات قانونی. هیئت عمومی دیوان عالی کشور در رأی وحدت رویه شماره 640-18/8/78 قابل اعتراض بودن قرارها را اصل دانسته است.

آراء قابل تجدیدنظر در امور مدنی نیز عبارتند از:

1-احکام صادره در دعاوی مالی که خواسته یا ارزش آن سه میلیون ریال متجاوز باشد. (ماده 331 ق.آ.د.م بند الف). چنانچه خواسته مصرحه در دادخواست یک میلیون ریال باشد و تا پایان اولین جلسه دادرسی خواهان آنرا به بیش از سه میلیون ریال افزایش دهد، حکم صادره در این حالت قطعی محسوب نگردیده و قابل تجدینظر خواهد شد و بالعکس، در صورتی‌که خواسته مندرج در دادخواست بیش از سه میلیون ریال باشد و تا قبل از صدور حکم به سه میلیون ریال یا کمتر کاهش یابد، حکم صادره قطعی خواهد بود.

2-کلیه احکام صادره در دعاوی غیرمالی قابل تجدیدنظر می‌باشند و تفاوتی ندارد که دعوی غیرمالی ذاتی و یا غیرمالی اعتباری باشد. (ماده 331 بند ب)

3-حکم راجع به متفرعات دعوا در صورتی که حکم راجع به اصل دعوا قابل تجدیدنظر باشد.(ماده 331 بند ج) منظور از متفرعات دعوی، حقوقی است که علاوه بر اصل خواسته قابل مطالبه بوده و مستلزم اقامه دعوای مستقل نباشد و به صرف درخواست آن در دادخواست، قابل رسیدگی باشد که از جمله آنها می‌توان به هزینه دادرسی، حق‌الوکاله وکیل، خسارات ناشی از تأخیر در ادای دین و یا عدم تسلیم خواسته، هزینه واخواست اسناد تجاری و … اشاره کرد. چنانچه در حکم نسبت به آن اتخاذ تصمیم شده باشد، قابل تجدیدنظر است. در این خصوص تفاوتی بین دعاوی مالی و غیرمالی وجود ندارد و تفاوتی ندارد که متفرعی که مورد خواسته و یا حکم قرار گرفته کمتر و یا بیشتر از سه میلیون ریال باشد و حکم راجع به اصل دعوا مورد درخواست تجدیدنظر قرار گرفته شده باشد یا نگرفته باشد.[7]

4-قرارهای قاطع دعوا در صورتی که حکم راجع به اصل دعوا قابل درخواست تجدیدنظر باشد. که این قرارها در ماده 332 ق.آ.د.م بدین شرح می‌باشد: قرار ابطال دادخواست، قرار رد دادخواست که از دادگاه صادر شده باشد، قرار رد دعوی، قرار رد استماع دعوی، قرار سقوط دعوی، و قرار عدم اهلیت یکی از طرفین دعوی. بنابراین قرارهای اعدادی یا مقدماتی مستقلا قابل تجدید نظر نمی‌باشد. لازم به ذکر است قانونگذار قرارهایی را ضمن تجدیدنظر به اصل رأی، صریحا قابل تجدیدنظر اعلام نموده است. مانند اعتراض به قبول یا رد درخواست دستور موقت مندرج در ماده 325 ق.آ.د.م.اشخاصی که در مورد احکام حقوقی حق تجدیدنظر دارند نیز عبارتند از طرفین دعوا یا وکلا یا نماینده قانونی یا قائم مقام آنها. منظور از نمایندگان قانونی وراث، وصی، قیم و انتقال گیرنده و یا مدیر شرکت محکوم‌علیه و … می‌باشد.[8] در مورد مدیران شرکت‌ها، تجدیدنظرخواهی مدیر یا مدیرانی پذیرفته می‌شود که صاحب امضاء مجاز محسوب شوند(رأی اصراری شماره 2110- 10/10/35 هیئت عمومی شعب حقوقی دیوان عالی کشور). در ماده 336 ق.آ.د.م، مهلت درخواست تجدیدنظر اصحاب دعوی، برای اشخاص مقیم ایران بیست روز و برای افراد مقیم خارج از کشور دو ماه از تاریخ ابلاغ یا انقضای مدت واخواهی تعیین شده است. تجدیدنظرخواهی دارای دو اثر تعلیقی و انتقالی است. اثر تعلیقی یعنی اولا تا انقضاء مهلت تجدید نظر، آراء قابل تجدید نظر قابل اجرا نمی‌باشد و ثانیا در صورتی که نسبت به رأی تجدید نظر خواهی به عمل آمده، تا روشن شدن نتیجه تجدید نظر، دستور اجرای رأی نباید صادر شود. اثر انتقالی نیز یعنی به وسیله تجدید نظر، اختلاف از دادگاه بدوی به دادگاه تجدید نظر، با تمام مسائل موضوعی و حکمی که داشته است، منتقل می‌شود.[9] محدوده مرحله تجدید نظر علی‌القاعده نمی‌تواند وسیع‌تر از مرحله بدوی باشد و مرجع تجدید نظر فقط به آنچه که مورد تجدید نظر خواهی است و در مرحله نخستین مورد حکم قرار گرفته رسیدگی می‌نماید. (ماده 349 ق.آ.د.م) از قاعده مقرر در ماده 349 ق.آ.د.م استنتاج میشود که دادگاه تجدید نظر می‌تواند محکومیت اعلام شده، تجدید نظر خواه را تشدید نماید.[10] طبق ماده 339 ق.آ.د.م، متقاضی تجدید نظر باید دادخواست خود را ظرف مهلت مقرر به دفتر صادر کننده رأی یا دفتر شعبه اول دادگاه تجدید نظر یا به دفتر بازداشتگاهی که در آنجا توقیف است تسلیم نماید. تاریخ تسلیم که توسط هر یک از مراجع مذکور بر روی کلیه برگ‌های دادخواست یا درخواست تجدید نظر قید می‌شود، تاریخ تجدید نظر خواهی محسوب می‌گردد. دادخواست تجدید نظر باید دارای همان شرایط دادخواست در مرحله بدوی باشد.

تصمیمات دادگاه تجدید نظر می‌تواند یکی از موارد زیر باشد:

1-چنانچه دادگاه تجدید نظر، ادعای تجدید نظر خواه را بپذیرد، رأی بدوی را نقض و رأی مقتضی صادر می‌نماید. در غیر این صورت با رد درخواست و تأیید رأی، پرونده را به دادگاه بدوی اعاده خواهد کرد.(ماده 358 ق.آ.د.م)

2-دادگاه تجدید نظر در صورتی که قرار مورد شکایت را مطابق با موازین قانونی تشخیص دهد، آ‌ن‌را تأیید و در غیر این صورت پس از نقض، پرونده را برای رسیدگی ماهوی، به دادگاه بدوی اعاده خواهد کرد.(ماده 353 ق.آ.د.م) اگر دادگاه تجدید نظر، رأی دادگاه بدوی را نقض نموده ولی اظهار نظر ننماید، تخلف انتظامی محسوب می‌شود. (حکم شماره 2641- 8/2/1318 محکمه عالی انتظامی  قضات)

3-عودت پرونده به دادگاه بدوی به علت نقص دادخواست یا عدم ابلاغ رأی دادگاه بدوی به اصحاب دعوی.

4-صدور قرار رد دعوی بدوی به علت عدم رفع نقص دادخواست دهنده بدوی در مهلت مقرر و یا محرز نبودن سمت دادخواست دهنده بدوی.

5-صدور قرار عدم صلاحیت مطابق ماده 329 ق.آ.د.م.

6-قرار رد درخواست تجدید نظر. (تبصره 2 ماده 339 ق.آ.د.م)

7-صدور قرار عدم استماع دعوای تجدید نظر در صورتی که رأی تجدید نظر خواسته به هر علتی قابل تجدید نظر یا قابل استماع نباشد.[11]

9-تشخیص قرار یا حکم بودن رأی بدوی. عالی بودن دادگاه تجدید نظر نسبت به داگاه بدوی و حق دادگاه تجدید نظر در فسخ آراء دادگاه‌های تالی و نیز ملاک ماده 403 ق.آ.د.م، مفید این معناست که دادگاه تجدید نظر در تشخیص رأی تجدید نظر خواسته به حکم یا قرار، اختیار مطلق دارد.

10-نقض رأی بدوی که ممکن است به علت عدم صلاحیت دادگاه بدوی باشد (ماده 352 ق.آ.د.م) یا به علت مخالفت قرارهای قاطع دعوی با موازین قانونی.(ماده 353 ق.آ.د.م) واخواهی از رأی تجدید نظر نیز در ماده 364 ق.آ.د.م پیش‌بینی شده است. مطابق این ماده در مواردی که رأی دادگاه تجدید نظر مبنی بر محکومیت متهم یا خوانده باشد و وکیل آنها در هیچ‌یک از مراحل دادرسی حاضر نبوده و لایحه دفاعیه و یا اعتراضیه‌ای هم نداده باشند، رأی دادگاه تجدید نظر ظرف مدت 20 روز پس از ابلاغ واقعی به محکوم‌علیه یا وکیل او، قابل واخواهی و رسیدگی در همان دادگاه تجدید نظر می‌باشد، رأی صادره قطعی است.

مواد 30 الی 41 قانون امور حسبی نیز در مورد امکان تجدید نظر از تصمیمات قاضی در امور حسبی و نحوه تجدید نظر خواهی و بروز اشتباه در تصمیم دادگاه و چگونگی رفع آن را بیان نموده است.

مواد 42 و 43 قانون امور حسبی، اولین موادی در این قانون هستند که به نقش دادستانی در این امور اشاره می‌کنند. در ماده 42 نقش دادستان به عنوان مشاوره اخذ نظر دیوان عالی کشور، بعد از بروز اختلاف بین قضات دادگاه تجدید نظر، تعریف شده است که این قسمت از وظایف دادستانی، جنبه اداری داشته و فاقد ماهیت داورگونه می‌باشد. مطابق این ماده هرگاه در استنباط از مواد قانون بین دادرس‌هایی که رسیدگی پژوهش می‌کنند اختلاف نظر باشد دادگاهی که به امر حسبی رسیدگی پژوهشی می‌نماید می‌تواند به توسط دادستان دیوان کشور نظر هیئت عمومی دیوان عالی کشور را بخواهد و در این صورت دادگاه نظر خود را با دلایل آن برای دادستان دیوان کشور دادگاه می‌فرستد و پس از آن‌که نظر خود را با دلایل آن برای دادستان دیوان مکلف است مطابق آن عمل نماید. لیکن این نقش در ماده 43 اندکی تغییر می‌یابد. در این ماده، دادستان دیوان کشور، راسا می‌تواند در صورت احراز اختلاف نظر مندرج در ماده قبل و یا به طور کلی وجود اختلاف نظر دادگاه‌ها در امور حسبی، جهت ایجاد وحدت رویه، نظر هیئت عمومی دیوان عالی کشور را اخذ نماید. هرچند دادستان در ایفای این وظیفه خود مستقل عمل می‌نماید، لیکن این نقش دادستان جنبه اداری داشته و نمی‌توان از آن تعبیری شبیه داوری داشت.

ماده 44 نیز در خصوص اعتراض اشخاصی است که در جریان رسیدگی به دعوی مربوط به امور حسبی دخالتی نداشته و رأی صادره در این خصوص را بنا بر دلایلی، به ضرر خود می‌دانند. لذا این ماده قانون امور حسبی تا حدی شبیه مبحث اعتراض ثالث در قانون آیین دادرسی مدنی است. هرچند در صدر ماده به اعتراض اشخاص از تصمیم دادگاه اشاره شده است، لیکن حکم شماره 363- 15/3/23 شعبه 6 دیوان عالی کشور چنین اشعار می‌دارد: اگر دعوی مربوط به صغار بدون دخالت دادستان منجر به صلح گردد، دادگاه استان نمی‌تواند به استدلال خاتمه یافتن قضیه به صلح، آن را قابل پژوهش نداند. بلکه بایستی با در نظر گرفتن مفاد ماده 1242 قانون مدنی رأی مقتضی را صادر کند. ماده 1242 قانون مدنی نیز در این خصوص بیان می‌دارد: قیم نمی‌تواند دعوی مربوط به مولی‌علیه را به صلح خاتمه دهد مگر با تصویب مدعی‌العموم؛

لذا از این ماده و رأی صادره از شعبه 6 دیوان عالی کشور و با بررسی مفهوم صلح که در این دو مستند به آن اشاره شده است، می‌توان استنباط کرد که ارجاع امر به داوری می‌تواند نوعی مصالحه باشد که در صورت پذیرش توسط طرفین اختلاف و تأیید مرجع قضایی، دادگاه را از رسیدگی ماهیتی به موضوع، معاف می‌کند. به نظر می‌رسد منطوق ماده 1242 قانون مدنی و مفهوم رأی شعبه ششم دیوان عالی کشور، ارجاع امر به داوری در امور حسبی یا حداقل برخی از ابواب این قانون را مجاز می‌شمارد.

در ماده 47 قانون امور حسبی ماده است: در مورد دعوی خیانت یا عدم لیاقت و سایر موجبات عزل وصی یا قیم یا ضم امین ترتیب رسیدگی مطابق مقررات این قانون است و حکمی که در این خصوص صادر می‌شود مطابق آیین دادرسی مدنی قابل پژوهش و فرجام است. این ماده به برخی از دعاوی مرتبط با قیم و وصی و عزل آنها و ضم امین اشاره دارد. در این ماده صرفا اشاره شده است که اینگونه دعاوی، مطابق مقررات قانون امور حسبی، حل و فصل خواهد شد وآراء صادره در این خصوص قابل تجدید نظر و فرجام خواهی است. در همین خصوص باید به چند نکته اشاره شود. اول اینکه دعاوی مرتبط با خیانت یا عدم لیاقت وصی و قیم و سایر دعاوی مرتبط، تمام شرایط یک دعوی کامل را خواهد داشت و به نظر نمی‌رسد که این دعاوی مطلقا در زمره دعاوی مربوط به امور حسبی قرار گیرد که طرح و اقامه آنها نیاز به وجود مخاصمه میان طرفین نداشته باشد. لذا برای اثبات بی‌کفایتی قیم یا وصی، اگر مورد از دعاوی مربوط به امور کیفری نباشد، اقامه دعوی در محکمه و ارائه اسناد و مدارک مثبت در خصوص موضوع خواسته و نهایتا صدور رأی در دادگاه رسیدگی کننده مورد نیاز می‌باشد. لذا به نظر می‌رسد محدود کردن رسیدگی به این امور صرفا با توجه به قانون امور حسبی، راه‌گشا نباشد. دوم اینکه با تصویب قانون آیین دادرسی مدنی و  اشارات این قانون در باب دعاوی قابل تجدید نظر و بالاخص فرجام، مقررا سایر قوانین در خصوص قابلیت فرجام خواهی از احکام صادره در دادگاه‌ها نسخ و قانون آیین دادرسی مدنی در این خصوص لازم‌الرعایه باشد. سوم اینکه حکم شماره 257/12-28/12/20 شعبه یک دیوان عالی کشور در این خصوص قابل توجه است. مطابق این حکم، مادام که خیانت و ناتوانی ولی قهری صغیر محرز نشود، صرف موافقت ولی مزبور با ضم امین، مجوز صدور حکم بر ضم امین نخواهد بود. از این حکم چنین استنابط می‌شود که ضم امین به ولی قهری، در زمره قواعد آمره امور حسبی می‌باشد که توافق و تراضی برخلاف قانون در این بخش، قابل استناد و استفاده نیست. لذا با فرض قابلیت ارجاع امور حسبی به داوری، در این بخش، داوران مکلف به تبعیت از قانون بوده و رأی صادره در این خصوص، اگر برخلاف قانون باشد، قابل ابطال بوده و فاقد وجاهت قانونی است. در تأیید این ظن، به حکم شماره 585-24/12/26 هیات عمومی دیوان عالی کشور می‌توان اشاره کرد که عزل وصی را صرفا در صورت وجود جهات قانونی مطابق عموم و اطلاق ماده 859 قانون مدنی، تجویز می‌نماید و استناد به مواد 5 و 26 آیین نامه قانون اوقاف 1314 را در خصوص امکان عزل وصی، مؤثر در مقام نمی‌داند.[12] بنابراین بر فرض مثال، با توجه به اینکه عزل ولی قهری در هیچ یک از قوانین مربوطه پیش‌بینی نشده است، تنها راه ممکن در خصوص محدود کردن اختیارات ولی قهری و جلوگیری از اقدامات نامبرده برخلاف غبطه مولی‌علیه خود، صرفا ضم امین می‌باشد و مقام رسیدگی کننده، اعم از مقام قضایی یا داور، نمی‌تواند حکم

در
رشته جامعه‌شناسی
تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

چکیده:

در این مطالعه دست به بررسی عوامل موثر بر ترجیحات ارزشی دانش‌آموزان دبیرستانی شهرتهران زده شده است. اهداف تحقیق در وهله اوّل شناخت ارزش‌های مورد اقبال جمعیت مورد بررسی می‌باشد و در مرحله بعد سعی در تبیین عوامل مؤثر بر این ارزش‌ها را داشته‌ایم. ارزش‌ها را به پیروی از طبقه‌بندی آلپورت به 6 دسته تقسیم نمودیم (ارزش‌های اقتصادی, اجتماعی, علمی, سیاسی, زیباشناختی و مذهبی) و متغیرهای مستقل ما نیز شامل موارد زیر بودند: پایگاه اقتصادی- اجتماعی، ارزش‌های پدر و مادر (خانواده)، رسانه‌ها, معلم، خوشبین بودن دانش‌آموز، موافقت با رعایت هنجارهای اجتماعی و میزان مذهبی بودن دانش‌آموز.

چارچوب نظری تحقیق فوق نیز نظریه مادی- فرامادی اینگلهارت می‌باشد که بر روی دو فرضیه کمیابی و اجتماعی شدن بنا شده است. در تحلیل مطالعه حاضر از فرضیه اجتماعی شدن بهره فراوان گرفته شده است.

چهار
نتایج بدست آمده نشان دادند که پدر و مادر (خانواده) بیشترین سهم را در شکل‌گیری ارزش‌های دانش‌آموز داشته‌اند. البته در پایان نامه به تفصیل با ارائه تحلیل مسیر عوامل, تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم هر‌کدام از متغیرها آورده شده است.

با تقدیر و تشکر از اساتید محترم که مرا در انجام پایان‌نامه یاری رساندند:

جناب آقای دکتر تقی آزاد ارمکی

استاد محترم راهنما

جناب آقای دکتر باقر ساروخانی

استاد محترم مشاور

 
 
پنج
فهرست

فصل اول؛ کلیات …………………….مقدمه 7
طرح مسئله و ضرورت بحث ………………………….. 11
اهداف تحقیق 14
مروری بر مطالعات پیشین ………………………. 15
فصل دوم؛ ادبیات نظری ……………….ارزش‌ها وتغییرات ارزشی ……………………… 18
رویکرد جامعه شناسان به ارزش‌ها ……………………. 19
اینگلهارت و تحّولات ارزشی ………………………… 20
رویکرد روانشناسان به ارزش‌ها ………………… 24
نظریه خرده فرهنگ‌های طبقاتی …………………….. 34
سبک زندگی و پایگاه اجتماعی اقتصادی ………………. 40
ملاحظات روانشناختی و مکانی ………………….. 44
ملاحظات نسلی 49
فصل سوم؛ روش شناسی تحقیق ……………مدل تحلیلی ……………………..چهارچوب نظری …………………………..
فرضیات تحقیق …………………………..
روش تحقیق
متغیرهای اصلی ………………………
تعریف عملیاتی ……………………

شش
اعتبار و پایایی تحقیق ……………….
فصل چهارم؛ توصیفات آماری و تجزیه تحلیل آماریتوصیفات آماری ………………………………
فرضیات و نتایج تحقیق …………………………
جمع بندی
فصل پنجم؛ پیشنهادات تحقیق …………..
منابع …………………………….
ضمیمه ………………………………

پرسشنامه ……………………………

 
 
هفت

فهرست جداول

طبقه‌بندی روکیچ از ارزش‌ها…………………. 27
فهرست ارزش‌های شوارتز …………………. 29
تعریف متغیرهای مستقل و وابسته………….. 61
تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم متغیرهای مستقل بر ارزش اقتصادی 84
تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم متغیرهای مستقل بر   ارزش مذهبی 85
تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم متغیرهای مستقل بر ارزش سیاسی 87
تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم متغیرهای مستقل بر ارزش علمی 88
تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم متغیرهای مستقل بر ارزش زیباشناختی……………………… 89
تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم متغیرهای مستقل بر ارزش اجتماعی 90
 

 
 
هشت

فهرست شكل‌ها و نمودارها

سلسله مراتب نیازهای مازلو………… 20
پیش‌بینی تاثیر پایگاه اجتماعی بر ارزش‌ها طبق نظریه اینگلهارت………………………. 55
نگرانی‌های پیش‌رو …………………
تحلیل مسیر ارزش‌های سیاسی…………. 94
تحلیل مسیر ارزش‌های اقتصادی……….. 95
تحلیل مسیر ارزش‌های مذهبی…………. 96
تحلیل مسیر ارزش‌های علمی………….. 97
تحلیل مسیر ارزش‌های زیباشناختی…….. 98
تحلیل مسیر ارزش‌های اجتماعی……….. 99
میانگین ارزش‌های دانش‌آموزان طبقات مختلف بدون در نظرگرفتن متغیرهای دیگر ………………….. 100
 

پایگاه اقتصادی اجتماعی دانش‌آموزان……….. 69
وضعیت تحصیلی پدر دانش‌آموزان………………….. 70
میزان مذهبی بودن دانش‌آموزان…………………. 72
میزان خوشبین بودن دانش‌آموزان…………………. 74
میزان رضایت از زندگی در میان دانش‌آموزان………. 75
میزان مصرف رسانه‌ها در میان دانش‌آموزان……….. 76

نه
در صورت استفاده از اینترنت‌، ‌بیشتر چه استفاده‌هایی از آن می‌نمایید؟………………………. 77
اگر مخیر بودید‌که در صورت تمایل در خارج از کشور زندگی کنید و به شما این آزادی را می‌دادند که یک کشور را به دلخواه انتخاب می‌کردید, شما کدام کشور را بر می‌گزیدید؟ ……………………… 78
مسائل خیلی خصوصی را در مرتبه اول با چه کسی مطرح می‌کنید؟ 79
صمیمی‌ترین دوستانتان بیشتردرکدام طیف ازگروهای زیرمی‌باشند؟ 80
 

 
 
ده
 

فصل اول

کلّیــات

كلیاتمقدمه
ارزش‌های اجتماعی بُعد مهمی از نظام فرهنگی هر جامعه محسوب می‌شود, چرا که شناخت نظام فرهنگی جز در سایه شناخت آنان ممکن نمی‌گردد. در عین حال اهمیت ارزش‌های اجتماعی از آن روست که ترجیحات و سوگیری‌های ارزشی یکی از مهم‌ترین تعیین‌کننده‌های جهت‌های رفتاری اعضای یک جامعه به شمار می‌روند. ارزش‌ها ریشه در باورها و عقاید یک جامعه دارند و براساس این باورهاست که اعضای جامعه چیزی را خوب یا بد, زشت یا زیبا, اخلاقی یا غیراخلاقی می‌دانند. بنابراین می‌توان گفت تغییرات اجتماعی ریشه در تغییر باورها و ارزش‌های یک جامعه دارند و تا زمانی که باورها و ارزش‌های اجتماعی در یک جامعه تغییر ننماید, در آن جامعه تغییری بوجود نخواهدآمد. از این رو سنجش نظام ارزشی جوامع از مهم ترین دغدغه‌های اندیشمندان علوم اجتماعی به شمار می‌رود.

ارزش‌های اجتماعی, دیرپا و ماندگارند و یک شبه تغییر نمی‌نمایند. همانگونه که استقرار ارزش‌ها دیر زمانی به طول می‌انجامد, تغییر آنها و جایگزینی ارزش‌های نوین نیز اینگونه می‌باشد. نهایتاً باید گفت تغییر ارزش‌ها به تغییر نظام اجتماعی منجر خواهد شد و پربیراه نیست که موضوع تغییر ارزش‌های اجتماعی مورد توجه صاحب‌نظران, اندیشمندان و مسئولان کشور قرار دارد.

بی‌گمان بخش مهمی از چالش‌های فرهنگی موجود در جامعه ما ناشی از تعارض ارزش‌ها و یا مقاومت‌هایی است که در مقابل دگرگونی ارزش‌ها صورت می‌گیرد. چالش سنت و تجدد یکی از این چالش‌های دیرینه‌ای است که بسیاری از کشورهای جهان به ویژه کشورهای مسلمان را در خود غوطه‌ور ساخته است. مظاهر این چالش را می‌توان در ابعاد و زوایای گوناگون زندگی اجتماعی دید. به عنوان مثال چالش میان دین که سرچشمه اصلی فرهنگ سنتی ماست و فرهنگ مدرن هر روز جدی و شدید‌تر می‌شود. اخذ و جذب تکنولوژی‌که میوه فرهنگ مدرن است, امروزه گریزناپذیر است و تن‌دادن به لوازم نهفته در آن که همانا عناصر فرهنگی غرب می‌باشد, گریز ناپذیرتر. امروزه توسعه اقتصادی که در بطن خود آرزوی آوردن صنعت و تکنولوژی غرب را می‌پروراند, به یکی از کارزارهای اصلی رقابت میان سنت و تجدد درآمده, که امید خلاصی از آن خود آرزویی است بزرگ‌تر. از دیگر سو باید توجه داشت که ابعاد فرهنگی نوسازی اقتصادی نیز مسئله قابل ملاحظه‌ای است که نباید از آن مغفول ماند. برخی مطالعات جامعه شناختی حاکی از آن است که آنچه در دهه دوم انقلاب اسلامی تحت عنوان نوسازی اقتصادی صورت گرفته, نقش مهمی در دگرگونی‌های ارزشی بعد از انقلاب ایفاء نموده است.(رفیع پور,1377,ص537 و کوثری78,ص3)

علاوه بر صنعتی شدن و توسعه اقتصادی, رشد و نمو تکنولوژی فرهنگی که جهان را چون دهکده‌ای کوچک درآورده نیز کارزاری جدید به این رقابت میان سنت و تجدد افزوده است و این پرسش را پیش روی ما نهاده که آیا چالش‌های این عرصه سر آمدنی است و یا همچنان باید ادامه آن را انتظار کشید؟ در کنار رشد تکنولوژی و تسهیل رفت و آمد میان کشورهای مختلف, رسانه‌ها از عوامل این دگرگونی‌های فرهنگی در جهان جدید به شمار می‌روند. اگر روزی مارکوپلو می‌بایست از ونیز پا به سفر طول و دراز چین بگذارد و طی این سفر پرمخاطره، در سفرنامه خود‌، مردمان اروپا را با فرهنگهای شرقی آشنا کند، امروزه این جعبهء جادویی بی هیچ مخاطره و دردسری این وظیفه را انجام می‌دهد.گسترش ماهواره‌ها، به تعبیر «مک لوهان» جهان را بسان یک دهکده کوچکی کرده است که مردم جنوبی‌ترین نقاط استرالیا می‌توانند لحظه به لحظه شاهد یک گروگانگیری مسلحانه در مسکو باشند و یا یک رویداد جام جهانی فوتبال را نیمی از مردم کرهء زمین به طور مستقیم مشاهده کنند. اگر روزی پیدا کردن یک دوست از یک فرهنگ بیگانه، متضمن سفر حداقل از یک کشور به کشور دیگر بود، امروزه با ورود اینترنت به صحنه زندگی مردم و استفاده از چت‌های اینترنتی به هرکسی این امکان را می‌دهد که ده‌ها دوست از فرهنگ‌های دیگر داشته باشد و گفتگو با آدمهای متفاوت از فرهنگ‌های مختلف بهترین راهگشا برای درک جدیدی از جهان شود و تغییر در آراء و افکار و عقاید طرف‌های درگیر در این تعاملات را به ارمغان آورد.

اگر در گذشته مردمان محکوم بودند که در فرهنگی که به دنیا آمده‌اند، تا آخرعمر با همان عقاید زندگی‌کنند و تن به ملزومات همان فرهنگ بسپرند و در مواجهه با مسائل، فقط یک هنجار یا راه‌حل فرهنگی مقابل خود ببینند، امروزه مردمان همیشه در حال محک‌زدن هنجارهای سنتی خود هستند و چه بسا افراد راه حل‌ها و هنجارهای سنتی فرهنگ‌های دیگر را به عاریت بگیرند. چیزی که پذیرش آن برای نسل‌های جوان آسان‌تراست.

اگر در گذشته در هند و در یکی از هفتاد ودو ملت ساکن در این شبه قاره، زنی که شوهرش می‌مرد مجبور بود که زنده زنده با جنازهء شوهرش بسوزد و چه بسا این مسئله براحتی نیز برای وی و قبیله اش پذیرفته شده بود، امروزه مراودهء فرهنگی و امکان وجود راه‌های دیگر برای زنان هندی پس از مرگ شوهر، دیگر نمی‌توان به چنین رأیی تن داد، نه برای خود زن و نه برای اقوام و نزدیکان وی. چه بسا امروزه یک ازدواج رمانتیک جایگزین تقدیر مرگ دیروز شود و یا حکمی مثل سنگسار که از احکام صریح دین اسلام می‌باشد، در زمان حاضر و در مواجهه فرهنگی که مواجهه عقلانیتی هم در آن ملحوظ است‌، باعث شده این حکم برای بسیاری از مسلمین نیز غیرقابل پذیرش باشد‌!

تکثر فرهنگی به عنوان دیگر کارزاری است که در دنیای امروز توانسته چالشی بزرگ پیشاروی سنت‌گرایان قرار دهد. تفکیک اجتماعی گروه‌های متعدد اجتماعی که هرکدام خرده فرهنگ خاص خود را حمل می‌کنند, پیامد اجتناب‌ناپذیر این تکثر فرهنگی و چالش‌های فرهنگی ناشی از آن به شمار می‌رود. در جامعه امروز ما دو رویکرد آرمان گرا و واقع‌گرا در مورد این مسئله وجود دارد. نگاه آرمان‌گرا با دلبستگی ذاتی خود به سنت, سعی در حذف هرگونه چالش و تعارض پیش آمده به نفع سنت می‌کند, حال آنکه نگاه واقع‌بینانه, تکثر و گوناگونی فرهنگی را به عنوان امری لازم و واقعی در نظر می‌گیرد و اجازه نمی‌دهد سنگینی ارزش‌های سنتی راه را بر ارزش‌های مدرن ببندد.

امروزه جامعه‌شناسان, مردم شناسان و روانشناسان اجتماعی بیشترین سعی خود را بر روی بررسی نظام ارزشی و مسائلی نظیر شکاف ارزشی در سطوح ملی و نسلی (درون نسلی و بین نسلی) گذارده‌اند که حاکی از اهمیت موضوع مورد نظر دارد. آنان در پی یافتن پاسخ‌هایی برای سئوالاتی از این قبیل می‌باشند: آیا اصلا چنین تحولات ارزشی آنگونه که توصیف می‌شود, روی داده است؟ تغییر ارزش‌ها در جامعه در طی نسل‌های مختلف چه نگرانی‌هایی را می‌تواند ببار بنشاند؟ آیا در چنین دنیایی که نسل‌های مختلف با ارزش‌های مختلفی زندگی می‌نمایند, امکان همزیستی ممکن است؟ و کلاً دوام و پایداری جامعه مورد نظر چگونه حاصل می‌شود؟ و عامل یا عوامل اصلی این تغییر و دگرگونی‌ها را در کجا باید جستجو نمود؟و…

طرح مسئله و ضرورت بحث
تجربه چند دهه اخیر جامعه ایران نشان از تحولات اجتماعی عظیمی است که جامعه را در دوره‌های مختلف دستخوش تغییرات بنیادین قرار داده است. با توجه به آنچه پیشتر گفته شد, چالش‌های ما بین ارزش‌های سنتی و مدرن, و همچنین ورود تکنولوژی و فرهنگ نهفته در بطن آن, بعلاوه تحولاّت عمیق و گسترده سیاسی و اقتصادی و پیدایش یک طبقه متوسط پرشمار شهری- روستایی و افزایش بی سابقه مصرف کالاهای جدید، تحولات ساختاری در ترکیب جمعیتی و بالا رفتن نسبت جمعیت جوان کشور،تحولات اساسی در مرجعیت فرهنگی جامعه از طریق گسترش شبکه گسترده‌ای از مدارس و دانشگاه‌ها، اشاعه وسایل و امکانات جدید ارتباطی با افزون شدن فعالیت شبکه‌های ویدئویی وتلوزیونی ماهواره‌ای، گسترش اینترنت در سالهای اخیر و ورود به زندگی عادّی شهروندان همگی بصورت عاملی درآمده‌اند که باعث گشته‌اند تغییرات ارزشی در جامعه ایران با شدت و حدّت بیشتری نمایان شود و جامعه ما در وضعیت درحال گذاری قرار داده, که لاجرم دگرگونی‌های اجتماعی و تحولات فرهنگی را با نوسان‌های بیشتری نسبت به کشورهای دیگر به ثبت برسانند.

ارزش‌های جامعه ایران درسه قرن اخیر تغییرات بسیاری کرده است. تحولات گسترده جامعه ایران در دهه پنجاه که منتهی به انقلاب اسلامی شد ودر دهه شصت که با جنگ هشت‌ساله با عراق ادامه یافت و دوران پس از جنگ در دهه هفتاد این دگرگونی‌های ارزشی را بخوبی نشان می‌دهند.

بعنوان مثال برای درک تغییرات ارزشی در جامعه ایران می‌توان دست به بررسی تغییر ذائقه سینمایی در دوره بیست ساله بعد از انقلاب زد. مثلاً فیلم‌های “برزخی‌ها” و “بایکوت ” که حاوی مضامینی انقلابی و ظلم ستیزی و مبارزه برای رسیدن به آرمان‌های متعالی می‌باشند، به ترتیب در سال‌های 60 و 65 به عنوان پرفروش ترین فیلم‌‌های سال انتخاب شدند. با گذشت یک دهه، در سال هفتاد فیلم‌ “‌عروس‌” توانست به این جایگاه برسد در حالی‌که نه به خاطر مضمون انقلابی‌گری یا آرمان‌خواهی، بلکه به خاطر وجود هنرپیشه نقش اول زن توانست پرفروش‌ترین فیلم سال شود. این تغییری بود که در دیگر فیلم‌های دهه هفتاد نیز روی داد، یعنی وجود جذابیت‌های ظاهری هنرپیشه‌های فیلم از عوامل مهم تاثیرگذار در موفقیت فروش گیشه به شمار آمدند. درست چیزی که در دهه 60 سهم چندانی در جذب تماشاچی نداشت. این‌ها همه نشان از یک چیز می‌باشد و آن تغییر ذائقه سینماروها که اغلب نسل جوان را در خود جای می‌دهد، می‌باشد. طبعاً بررسی و تجزیه و تحلیل سینمای کشور در دو دهه اخیر می‌تواند تغییرات و تحولات ارزشی رخ داده شده درایران را به روشنی به تصویر بکشد. که البته پژوهشی جداگانه و مفصّلی را می‌طلبد.

شناخت تغییرات ارزشی برای مسئولین و مدیران یک جامعه بسیار حائز اهمیت است. همان طورکه یک پزشک باید همیشه مقدار فشار و تعداد ضربان قلب مریض خود را تحت نظر داشته باشد تا در صورت تغییری در علائم هشدار دهنده، به مداوای بیمار خود بپردازد، مسئولین و کارگزاران یک جامعه نیز باید با در نظر داشتن تغییرات فرهنگی یک جامعه، نوسان‌های آنرا به دقت در نظر بگیرند. البته شاید به زعم عده‌ای تعبیر و تمثیل طبیب و بیمار برای کارگزاران فرهنگی یک جامعه، برگرفته از قرائتی اقتدارگرایانه از جامعه و فرهنگ باشد، که شاید پُر بیراه هم نباشد، اما حداقل می‌توان با آنان به این توافق رسید که مسئولین و مدیران یک جامعه با دریافت و شناخت تغییرات فرهنگی جامعه بهتر می‌توانند به وظایف خود که همانا برنامه‌ریزی صحیح درباره آینده و ارائه خدمات بهتر به اعضای جامعه می‌باشد، بپردازند.

با توجه به مباحثی که تاکنون مطرح کردیم و ذکراهمیت بحث، تحقیق حاضر نیز در این راستا ارزیابی می‌شود. دغدغه اصلی محقّق، شناخت و درک تغییرات فرهنگی در میان نسل سوم انقلاب می‌باشد. یعنی نسلی که تا چند سال آینده به تدریج زمام امور کشور و هدایت جامعه ایران را بدست می‌گیرد. در حقیقت شناخت و درک تغییرات ارزشی و فرهنگی این نسل یعنی تعیین مسیر فردای جامعه ایران و این خود به وضوح اهمیت و لزوم انجام چنین تحقیقی را بیان می‌دارد. و هرچه این تحقیق در سطح وسیع‌تر و گسترده‌تری انجام شود، اعتبار آن بیشترخواهد بود. اما با توجه به محدودیت‌های مالی و زمانی موجود، چاره‌ای جز محدود‌کردن جمعیت مورد بررسی نداشتیم.

اهداف تحقیق
اهداف تحقیق در وهله اوّل شناخت ارزش‌های مورد اقبال جمعیت مورد بررسی (یعنی دانش‌آموزان دبیرستان‌های پسرانه شهر تهران) می‌باشد و در مرحله بعد سعی در تبیین عوامل مؤثر بر این ارزش‌ها را داریم. از این بابت در طرح عنوان پایان‌نامه از لفظ ترجیحات ارزشی استفاده شده، چون در میان طیف مورد بررسی، پیش بینی میشود که همگونی زیادی مشاهده شود، الاّ اینکه بعضی ترجیحات ارزشی درطیف‌های مختلف (‌مثلا طبقات بالا یا پایین‌) دیده شود. مثلا پیش‌بینی می‌شود که طبقه بالای اقتصادی- اجتماعی، ارزش‌های زیباشناختی را نسبت به طبقات پایین جامعه مرجح بدانند.

اهداف عام این تحقیق عبارتند از شناخت ارزش‌های دانش‌آموزان مطابق طبقه‌بندی آلپورت. یعنی برای دانش‌آموزان تهرانی آیا در نقاط مختلف شهر تهران ارزش‌های سیاسی, اجتماعی, اقتصادی, مذهبی, زیباشناختی و علمی تفاوتی می‌کند. عموماً کدام دسته از ارزش‌ها برای دانش‌آموزان از اولویت بالاتری برخوردار است؟ از دیگر اهداف این تحقیق بررسی و شناخت بعضی ارزش‌ها و هنجارهای خاص در میان دانش‌آموزان می‌باشد. مانند میزان مذهبی‌بودن دانش‌آموزش, میزان خوشبین‌بین بودن و میزان رعایت هنجارهای اجتماعی، از قبیل میزان موافقت یا عدم موافقت با پرداخت کرایه وسائل نقلیه عمومی, موافقت یا عدم موافقت با پرداخت مالیات, روابط آزادانه دختر و پسر و … می‌باشد.

از اهداف خاص این تحقیق می‌توان بررسی عوامل موثر بر ارزش‌های دانش‌آموزان را برشمرد. آیا گروهی از این ارزش‌ها برای دانش‌آموزان شمال شهر نسبت به دانش‌آموزان جنوب شهر از اهمیت بالاتری برخوردارند؟آیا پایگاه اقتصادی اجتماعی بر روی ارزش‌های شش‌گانه تاثیری می‌گذارد؟ تاثیر و نقش خانواده بر روی ارزش‌های دانش‌آموزی چقدر است؟ آیا معلم و یا عامل دیگری می‌تواند در ترجیح‌دادن ارزشی نسبت به ارزش دیگر موثر باشد؟

مروری بر مطالعات پیشین
در زمینه ترجیحات ارزشی تحقیقات کمی صورت گرفته و به همین دلیل این موضوع علیرغم اهمیت زیادی که دارد, آنچنان که شایسته آن می‌باشد, مورد توجه و عنایت قرار نگرفته است.

در میان کارهایی که در همین زمینه انجام گرفته است, یکی تحقیقی است که کاوه تیموری در زمینه فاصله ارزشی پدران و پسران انجام داده و دیگری تحقیقی است که امیر

در پیدایش خیانت نقش دارند. علاوه بر مباحثی که در روانشناسی پیرامون خیانت، علل و آثار آن مطرح است این موضوع دارای عوارض و آثار بسیاری از منظر فقهی می‌باشد. همچون تداوم یا عدم تداوم زوجیت و لزوم فسخ یا طلاق پس از خیانت و نیز وضعیت مهریه و نفقه، حضانت فرزندان و سقوط یا عدم سقوط حق تمکین زوج و مباحث دیگری که همگی لازم است مورد بررسی قرار گرفته است هرچند در قانون مدنی به تکلیف وفاداری زن و شوهر به دلیل بدیهی بودن این تکلیف هیچ اشاره‌ای نشده است. اما از منظر حقوقی این مسئله بدون ضمانت نیست و در صورت تخلف از آن می‌توان به عنوان سو رفتار یا ارتکاب جرمی که با حیثیت خانوادگی تعارض دارد، درخواست طلاق نمود. و همسری که زیان می‌بیند می‌تواند درخواست جبران خسارت مالی و معنوی کند. همچنین روابط نامشروع از سوی زنان و مردان متاهل براساس قوانین جزایی مجازات سختی را در پی خواهد داشت.

کلید واژگان:

خیانت همسران، زوج، زوجه، ازدواج، طلاق، زنا

فهرست مطالب
عنوان                            صفحه

مقدمه: 1

الف) بیان مسئله: 1

ب) سؤالات تحقیق: 2

ج) فرضیه ها: 2

د) ضرورت انجام تحقیق: 2

هـ) پیشینه تحقیق: 3

و) اهداف تحقیق: 3

ز) روش تحقیق: 3

ح) ساختار تحقیق: 3

فصل اول. 4

شناخت خیانت و آثار آن. 4

1-1خیانت در لغت و اصطلاح: 5

1-2 شاخصه‌های خیانت: 6

1-2-1 خیانت مخفیانه و بدون اطلاع همسر انجام می‌‌شود: 6

1-2-2 بدون توسل به دروغ، خیانت امکان پذیر نیست: 6

1-3 دلایل و زمینه‌های پیدایش خیانت: 7

1-3-1 دلایل و انگیزه‌های مردان: 7

1-4 زمینه های پیدایش خیانت: 9

1-4-1 نارضایتی از زندگی زناشویی: 9

1-4-2 طلاق : 9

1-4-3 پایین بودن سن ازدواج: 10

1-4-4 وضعیت شغلی: 10

1-4-5 درآمد: 10

1-4-6 تحصیلات: 10

1-4-7 فقدان عقاید مذهبی: 10

1-4-8 ویژگی های روانی و شخصیتی.. 11

1-5 عوامل پیش بینی کننده خیانت: 12

1-6 مراحل خیانت همسر: 15

1-7 واکنش‌های مرد و زن پس از آشکار شدن خیانت: 15

1-7-1 واکنش های فرد خیانت شونده: 15

1-7-2 واکنش‌های فرد خیانت کننده: 19

1-8 آثار خیانت: 22

1-8-1 آثار خیانت بر روی خود اقدام کننده: 22

1-8-2 آثار خیانت بر طرف مقابل: 25

1-8-3 آثار خیانت بر روی فرزندان: 29

1-9 سرانجام‌ خیانت: 31

1-9-1 بعضی از خیانت‌ها پایان کم آسیب‌تری را داشته و پس از مدتی پایان یافته و همسر، خانواده و سایرین از آن آگاه‌ نمی‌شوند: 31

1-9-2 موارد قابل توجهی از خیانت‌ها، سرانجام مشکل‌آفرینی را داشته و درنهایت همسر از آن آگاه شده و درگیریی‌های بسیاری را به همراه دارد: 32

1-9-3 بعضی از خیانت‌ها سرانجام ناگواری را داشته و در نهایت به زندان، بیمارستان و در مواردی نیز به قبرستان ختم می‌‌شود: 33

1-9-4 بعضی از خیانت‌ها سرانجام به طلاق ختم می‌شود: 34

1-10 موضع اسلام، مسیحیت و یهودیت در قبال خیانت: 36

فصل دوم. 40

احکام و آثار مترتب بر خیانت همسران از دیدگاه فقهی.. 40

مقدمه: 41

2-1 آثار و احکام خیانت زوجه: 41

2-1-1 تداوم یا عدم تداوم زوجیت: 41

2-1-2 وضعیت مهریه: 46

2-1-3 وضعیت نفقه: 47

2-1-4 وضعیت فرزندان: 53

2-1-5 لعان: 53

2-1-6 مجازات زوجه زناکار در صورت اثبات: 55

چکیده:

همه مردم مشکلات و عوامل استرس زا را در زندگی شان تجربه می کنند و بایستی مکانیزم هایی برای مقابله با این دشواری ها پیدا کنند. این عوامل استرس زا در دامنه ای از هر روز، در حد معمول و یا خیلی شدید همچون بیکاری و بیماری قرار می گیرد. این که مردم چگونه با استرس مقابله می کنند از شخصی به شخص دیگر متفاوت است. حتی همچنان که یک موقعیت خاص ممکن است رشد کند ، راهبردهای استفاده شده توسط یک فرد هم ممکن است، تغییر و رشد یابد. در این پژوهش رابطه راهبردهای مقابله ای با سلامت روانی مورد بررسی قرار گرفت. هدف اصلی تبیین سلامت روانی بر حسب راهبردهای مقابله ای است

پژوهش حاضر به مقایسه راهبردهای مقابله ای معلمین زن ومرد آموزشگاههای ابتدایی شهرستان بهاباد  و ارتباط آن باسلامت روانی   پرداخته است. جامعه آماری این پژوهش همه ی معلمین شاغل در مدارس ابتدایی شهرستان بهاباد بودند. کل جامعه آماری این پژوهش که شامل 90نفر از معلمین زن ومرد است، به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. ازکل نمونه 90نفری، تعداد 89نفر از آموزگاران (40نفر مرد و 49نفر زن) به پرسشنامه ها پاسخ دادند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه ای مقابله ای لازاروس وفولکمن وهمچنین پرسشبنامه سلامت کلدبرگ استفاده شد.مهارت های مقابله ای لازاروس – فولکمن نیز که ضریب پایایی آن در پژوهش حاضر با استفاده از آلفای کرانباخ 90% محاسبه گردید، استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی برای بدست آوردن میانگین، انحراف معیار، درصد، درصد تراکمی و جدولهای توزیع فراوانی و برای آزمون فرضیه های پژوهش از آماراستنباطی (ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون گام به گام، T گروههای مستقل و آزمون تفاوت بین دو همبستگی از گروههای مستقل) استفاده شده است.

نتایج این پژوهش بیانگر آن است که:

بین راهبرد مقابله ای ارزیابی مجدد با سلامت روان معلمین مرد و زن رابطه منفی و معنادار وجود دارد (01/0>p ، 24/0- =r).
بین راهبرد مقابله ای مسالهگشاییبرنامهریزیشده با سلامت روان معلمین مرد و زن رابطه منفی و معنادار وجود دارد (05/0>p ، 21/0- =r).
بین راهبرد مقابله ای مسئولیتپذیری با سلامت روان معلمین مرد و زن رابطه منفی و معنادار وجود دارد (01/0>p ، 38/0- =r).
بین راهبرد مقابله ای جستجویحمایتاجتماعی با سلامت روان معلمین مرد و زن رابطه منفی و معنادار وجود دارد (05/0>p ، 19/0- =r).
بین راهبرد مقابله ای خویشتنداری با سلامت روان معلمین مرد و زن رابطه معنادار وجود ندارد (05/0<p ، 10/0 =r).
بین راهبرد مقابله ای گریز-اجتناب با سلامت روان معلمین مرد و زن رابطه معنادار وجود ندارد (05/0<p ، 11/0 =r).
بین راهبرد مقابله ای دوری گزینی با سلامت روان معلمین مرد و زن رابطه مثبت و معنادار وجود دارد (01/0>p ، 35/0 =r).
بین راهبرد مقابله ای مقابله مستقیم با سلامت روان معلمین مرد و زن رابطه مثبت و معنادار وجود دارد (05/0>p ، 19/0 =r).
متغیرهای پیش بین جمعاً 16 درصد از واریانس سلامت روان معلمان را تبیین می کنند و از بین این متغیرها به ترتیب مسئولیت پذیری، دوری گزینی ومساله گشایی برنامه ریزی شده نقش معناداری در پیش بینی سلامت روان معلمان دارا می باشند.
سطوح معناداری تمامی آزمون ها بیانگر آن هستند که بین دو گروه معلمان زن و مرد در هیچکدام از راهبردهای مقابله ای مساله مدار و هیجان مدار تفاوت معناداری مشاهده نمی شود (05/0 < pو 578/F=).
تفاوت بین میانگین گروه ها از لحاظ آماری معنادار نیست]05/0<P و 535/0-= [t. لذا فرضیه یازدهم پژوهش تأیید نمی شود.
بحث: به طور کلی نتایج نشان می دهد که بهداشت روانی افراد در زمینه های جسمانی، روانی و اجتماعی تحت تاثیر شیوه مقابله فرد با مسایل قرار می گیرد.

کلید واژه: راهبردهای مقابله ، سلامت روانی و معلمین شهرستان بهاباد

فصل اول

طرح کلی تحقیق

مقدمه:

از نظر سازمان بهداشت جهانی، سلامت یکی از شاخصهای توسعه یافتگی کشورهاست. سلامتی کیفیتی است که تعریف آن دشوار و اندازه گیری واقعی آن تقریباً ناممکن است. متخصصان تعاریف متعددی از این مفهوم ارایه کرده اند. هر چند که تقریباً همه ی آنها موضوع مشترکی دارند و آن مسئولیت در قبال خود و انتخاب سبک زندگی سالم است. سلامت روانشناختی یکی از جنبه های  مفهوم کلی سلامت است که همانند مفهوم کلی سلامت دارای تعاریف متعددی است که این تنوع در تعاریف میتواند ناشی از تفاوت رویکردهای گوناگون در روانشناسی و باور متفاوت مؤلفان نسبت به مؤلفه های گوناگونی باشد که در ارتباط با سلامت روان شناختی وجود دارد و یا در برخی مواقع به واسطه ی نتایجی که از پاره ای بررسی ها بدست می آید. بنا به تعریف سازمان بهداشت روانی ،   سلامت روانی حالتی از رفاه و بهبود ی است که طی آن هر فرد بتواند توانایی های بالقوه ی خویش را تحقق بخشد، با استر سهای معمول در زندگی مقابله کند و به شکل مثمر ثمر وسازنده ای به کار و فعالیت بپردازد و در اجتماعی که به آن تعلق دارد نقشی مؤثر ایفا کند.
( گزارش . بهداشت جهانی، 2001)

امروزه موضوع سلامت روان مورد توجه بسیاری از پژوهشگران، پزشکان و رسانه های گروهی قرار گرفته است که صرف نظر از دیدگاهها و به تبع آن تعاریف گوناگون دربارهی سلامت روان شناختی، مشخص شده است عوامل متعددی وجود دارند که می توانند مستقیم یا غیرمستقیم و به گونه یمثبت یا منفی بر آن تأثیر بگذارند که از بین این عوامل تأثیرگذار می توان به مهارت های مقابله ای  که در این مطالعه نیز مورد بررسی قرار گرفته اند، اشاره کرد مهارتهای مقابلهای یکی از مولفههای مهم سلامت روانی است که در سالهای اخیر مورد  مطالعه قرار گرفته است و چگونگی واکنش انسان در برابر مسایل و مشکلات زندگی است که مطرح شدن مفاهیمی چون مقابله و سبکهای مقابله  را در پی داشته است.

(اسمیت  وهمکاران ( 2003) ترجمه ی ساعتچی و همکاران،( 1386)

 اصطلاح مقابله را به فرآیندی اطلاق نموده اند که از راه آن فرد سعی می کند فشارهای روانی را کنترل و مدیریت کند. (پیرلین و اسکولر 1978)؛ به نقل از محمدی، (1385) نیز بیان کرده اند که مقابله عبارت است از هرگونه پاسخی که در برابر ناملایمات زندگی داده میشود و از ناراحتی عاطفی جلوگیری می کند و یا فرد را از آن مصون میدارد و یا بر آن چیره میگرداند. رویدادهای بیرونی که شخص تجربه میکند ممکن است او را به کوششهای مقابله جویانه وا دارد به همین سان محیط درونی شخص یعنی اندیشه ها و احساس هایی که نسبت به این رویدادها دارد و پاسخی که در برابر آنها نشان میدهد نیز ممکن است نتایجی مثبت به بار آورد ،( لازاروس  و همکاران 1981) ؛ به نقل از محمدی، (1385) همچنین مقابله را کوششهای روان شناختی و رفتاری میدانند که برای کنترل نیازهای درونی و بیرونی و تعارضات میان آنها صورت میگیرد. آنان بر این باورند که این اعمال یا کوششهای روان شناختی و رفتاری برای غلبه یافتن، تحمل کردن، کاهش یا کمینه کردن نیازهای درونی و بیرونی انجام میگیرد که بر فرد فشار وارد میکند

انسانها هنگام مقابله با مشکلات، در برخی مواقع میکوشند تا از عهده ی حل تضادهایی که بین مقتضیات یک موقعیت تنیدگی زا و توانایی خود احساس می کنند، برآیند . در وضع مطلوب مردم کوشش خود را به حل مشکلاتی که با آن ها مواجه اند؛ معطوف می دارند، ولی در کوشش برای مهار کنترل تحمل، کاهش یا کمینه کردن تضاد میان مقتضیات موقعیت و توانایی های خود ، گاهی میکوشند از اموری که آ ن ها را خطرناک می دانند؛ بگریزند یا از آ ن ها دوری کنند . همچنین، آنان منفعلانه می کوشند تا موقعیت هایی را که نامعقول یافت ه اند، بپذیرند . گر چه از نظر فنی تعریف کنارآمدن می تواند شامل همه ی کوشش های فرد از جمله خود تخریبی  برای رو به رو شدن با موقعیتهای تنیدگی زا شود. (دیماتئو، 1991: ترجمه ی موسوی اصل و همکاران، 1387).

کنار آمدن فرآیندی پویاست و فرد ممکن است کوشش های گوناگونی برای این کار انجام دهد و پسخوراند موفقیت در یک کوشش خاص، معمولاً فرد را برمیانگیزد که دوباره آن را امتحان کند از سوی دیگر، شکست موجب روی آوردن به روشی دیگر م ی شود . فرد پیوسته محیط وکوششهایش را برای کنار آمدن ارزیابی کرده و در ارزیابی خود تجدید نظرمی کند . به همین  منظور، لازاروس و فولکمن 1984 ؛ به نقل از هنرپروران، 1386  انواع مقابله را بر مبنای کانون مقابله به دو مقوله ی کاربردی عمده؛ مقابله ی متمرکز بر مسئله و مقابله ی متمرکز بر هیجان  برای مهار استرس تقسیم می کند. (فولکمن و لازاروس 1984 ؛ به نقل از محمدی ،(1385)مقابله ی متمرکز بر مسئله با هدف از میان برداشتن مشکل یا تعدیل آن  و کاهش ملزومات موقعیت استرس زا و افزایش منابع برای رویارویی با آن صورت می گیرد ( سارافینو 60022 ؛ ترجمه ی میرزایی و همکاران، 1387).

تلاش های مسئله مدار معطوف به تغییر موقعیت فشار زاست و بر مهار عوامل فشارزا بمنظور کاهش یا حذف پریشان کنندگی آن توجه دارد (فولکمن و لاز اروس1984،به نقل از محمدی 1385 ) به بیان دیگر ، کوشش های مسئله محور شامل انجام فعالیت های مستقیم بمنظور تغییر موقعیت تنیدگی زا و پیشگیری یا کاستن از تأثیرات آن است . افراد، کنار آمدن مسئله محور را زمانی بکار می برند که باور داشته باشند میتوانند در باب مو قعیت تنیدگی ؛ زایی که با آن مواجه اند، کاری انجام دهند ( لازاروس و فولکمن، 1984 ؛ به نقل از دیماتئو، 1991ترجمه ی موسوی اصل و همکاران، (1387)  مقابله ی متمرکز بر هیجان در صدد است تا پیامدهای هیجانی عامل استرس زا را مهار کند (فولکمن و لازاروس 1984 ؛ به نقل از محمدی، 1385).

تلاشهای هیجان مدار معطوف به تغییر واکنش های هیجانی به عوامل فشارزاست، یعنی بر مهارپاسخهای هیجانی و برانگیختگی فیزیولوژیایی در جهت کاهش فشار روانی تأکید دارد (فولکمن و لازاروس، 1984 ؛ به نقل از محمدی،5 138).

به بیان دیگر ، کوشش های ((هیجان محور)) شامل کوشش هایی است که پیامدهای عاطفی و اجتماعی حوادث را تعدیل کرده یا کاهش می دهد.( بیلینگز و موس ، 1981 ؛ به نقل از سارافینو ،2002 ؛ ترجمه ی میرزایی و همکاران، (1387).

 با وجود این، در بیشتر موارد برای کنار آمدن مؤثر و دراز مدت، هر دو رویکرد مساله محور و عاطفه محور ضروری است . گرچه کنار آمدن با جنبه های عاطفی یک رویداد تنیدگی زا ممکن است بسیار مهم باشد، ولی کوشش های کنار آمدن عاطفه محور با واقعیت مس ئله برخورد نمی کند و راه حل دراز مدتی برای آن فراهم نمی آورد. همچنین، کوشش های مداوم برای حل یک مسئله بدون  توجه به تأثیرات روانی آن بر فرد، ممکن است سلامت او را به مخاطره اندازد. راه حل واقع گرایانه و دراز مدت ممکن است به سلامت روانی فرد آسیب رساند و کوشش در جهت حل دراز مدت مسئله، بدون کسب آرامش کوتاه مدت از راه سازگاری عاطفه محور به شکست منجر شود . منابع مقابله ای مجموعهای پیچیده از عوامل هیجانی، انگیزشی، شناختی و روی هم رفته، ویژگیهای شخصیتی هستند که زمینهی لازم را برای روشهای مقابلهای فراهم میکنند. این منابع به عنوان ویژگیهای غیر موقعیتی ثابتی هستند که بر فرایندهای مقابلهای اثر میگذارند. به بیان دیگر، منابع مقابله ای اقدامهای پیشگیری کنندهی اجتماعی و روان شناختی هستند که می توانند احتمال آسیب دیدگی ناشی از تنیدگی را کاهش دهند یا به افراد کمک کنند تا در مواجهه با رویدادهای تنیدگیزا، نشانههای مرضی کمتری داشته باشند یا اینکه پس از مواجهه به سرعت بهبود یابند. از این رو، در خلال دو دههی گذشته حجم وسیعی از پژوهشهای تجربی نقش سبکهای مقابلهای را در گسترهی زندگی افراد به عنوان عاملی مهم در بروز و نگهداری نشانه های مرضی مورد تایید قرار داده اند .(بیلینگز و موس، 1981 ؛ به نقل از سارافینو، 2002 ؛ ترجمه ی . میرزایی و همکاران، 1387)

زندگی در سده کنونی با پیچیدگی و سختی ویژه‌ای همراه است. دگرگونی‌های اجتماعی و خانوادگی، بروز بیماری‌های خطرناک، آلودگی‌های فراگیر زیستی، جنگ و رقابت و نظایر این‌ها، هرکدام به تنهایی می‌تواند فشار و اضطراب فراوانی را فرد وارد سازد. زندگی در چنین جهانی نیازمند داشتن توانایی، مهارت و برنامه‌ریزی شایسته‌ای است که بتواند سازگاری و توان پایداری فرد در برابر سختی‌ها و در عین حال سلامتی او را افزایش دهد(اکبرزاده، 1376).

سازگاری و سلامتی افراد ممکن است با ورود به محیط های تازه‌ای کاهش یابد. چرا که برای فرد رویارویی با افراد و محیط ناآشنا، خواست‌ها و کمبودها و یورش اندیشه‌های گوناگون، می‌تواند از مهم‌ترین منابع فشارروانی  به حساب آید. آن‌ها برای کاهش احساس ناخوشایند استرس و گاه برای برطرف کردن عامل آن به افراد، امکانات و شیوه‌های گوناگون روی می‌آورند. اما کدام شیوه موفقیت و سلامتی او را تضمین خواهد کرد؟ (اکبرزاده، 1376).

بدیهی است نمی‌توان به گونه‌ای فراگیر عوامل فشارروانی را از بین برد، زیرا اساساً کشمکش و فشار(تنش) برای رشد شکوفایی و سلامتی انسان ضروری است. بنابراین

1-3- سابقه و ضرورت انجام تحقیق.. 5

1-4- هدف از انجام تحقیق.. 6

1-5- اهداف کاربردی تحقیق.. 6

1-6- جنبه نوآوری تحقیق.. 6

1-7- روش انجام تحقیق.. 6

1-8- روش تجزیه وتحلیل و ابزار گرد آوری داده ها 7

1-9- مراجع استفاده کننده از نتایج پایان نامه. 7

فصل دوم: مروری بر ادبیات و پیشینه تحقیق

2-1- مقدمه. 9

2-2- تاریخچه و مدل های مرسوم در DEA.. 10

2-2-1 تاریخچه تحلیل پوششی داده ها 10

2-2-2 مبانی ابتدایی در مدل DEA.. 12

2-2-2-1 تعریف کارایی.. 12

2-2-2-2 تعریف بهره وری.. 12

2-2-2-3 تعریف ورودی.. 13

2-2-2-4 تعریف خروجی.. 13

2-2-2-5 تعریف واحد تصمیم گیرنده 13

2-2-2-6 تعریف واحد تصمیم گیرنده متجانس…. 14

2-2-3 مفاهیم DEA.. 14

2-2-3-1 تعریف مرز کارایی.. 15

2-2-3-3  اصول موضوعه. 16

2-2-3-4 مجموعه مرجع.. 17

2-2-4 به دست آوردن یک مدل خطی DEA با استفاده از مفهوم کارایی.. 17

2-2-4-1 انواع کارایی از دیدگاه فارل. 17

2-2-4-2 اندازه گیری کارایی.. 18

2-2-4-3 مدل ریاضی اولیه جهت محاسبه کارایی.. 19

2-2-5 مدل های متداول در DEA.. 20

2-2-5-1 مدل CCR.. 20

2-2-5-1-1 برنامه ریزی ریاضی کسری مدل CCR.. 20

2-2-5-1-2 تبدیل مدل کسری CCR به برنامه ریزی خطی.. 21

2-2-5-1-3 قضیه استقلال از واحد اندازه گیری.. 21

2-2-5-1-4 کارای –CCR.. 21

2-2-5-1-5 مجوعه امکان تولید در مدل CCR.. 21

2-2-5-1-6 مساله دوگان مدل CCR.. 22

2-2-5-1-7 دلایل استفاده از DLP برای حل مدل CCR.. 22

2-2-5-2 مدل BCC.. 23

2-2-5-2-1 تعریف مدل BCC.. 23

2-2-5-2-2 مدل برنامه ریزی خطی مدل BCC.. 24

2-2-5-2-3 مدل دوگان برنامه ریزی خطی BCC.. 24

2-2-5-2-4 کارایی مدل BCC.. 24

2-2-5-2-5 مجموعه امکان تولید مدل BCC.. 25

2-2-5-3 مدل های جمعی.. 25

2-2-5-3-1 تعریف مدل های جمعی.. 25

2-2-5-3-2 مجموعه امکان تولید در ADD.. 26

2-2-5-3-3 مدل برنامه ریزی خطی مدل ADD.. 26

2-2-5-3-4مدل برنامه ریزی خطی دوال ADD.. 26

2-2-5-3-5 کارایی درADD.. 27

2-3- بازده به مقیاس… 27

2-3-1 تعریف بازده به مقیاس… 27

2-3-2 مفهوم ریاضی بازده به مقیاس… 27

2-3-3 بازده به مقیاس در مدل CCR.. 28

2-3-4 بازده به مقیاس در مدل BCC.. 28

2-3-5 بازده به مقیاس در مدل ADD.. 29

2-3-6 تعریف نقطه MPSS. 29

2-4- منطق فازی.. 30

2-4-1 مقدمه. 30

2-4-2 مجموعه های کلاسیک… 31

2-4-3 مجموعه های فازی.. 32

2-4-4 تابع عضویت مجموعه های فازی.. 33

2-4-5 خواص مجموعه های فازی.. 33

2-4-6 عملگر های فازی.. 34

2-4-6-1 اجتماع دو مجموعه فازی.. 34

2-4-6-2 اشتراک دو مجموعه فازی.. 34

2-4-6-3 ماکزیمم روی اعداد فازی.. 34

2-4-6-4 مینیمم روی اعداد فازی.. 34

2-4-7 اعداد فازی.. 34

2-4-7-1 تعریف ریاضی عدد فازی.. 34

2-4-7-2 اعداد فازی خاص…. 35

2-4-7-2-1 اعداد فازی مثلثی.. 35

2-4-7-2-1-1 اعمال جبری بر روی اعداد فازی مثلثی.. 35

2-4-7-2-2 اعداد فازی ذوزنقه ای.. 36

2-4-7-2-2-1 اعمال جبری بر روی اعداد ذوزنقه ای.. 36

2-4-8 آلفا- برش عدد فازی.. 37