تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) فهرست مطالب: فصل اوّل: کلّیات…………………………………………………………… 15 بیان مسأله……………………………………………………………….. 16 اهمیّت و ضرورت تحقیق………………………………………………….. 17 اهداف تحقیق…………………………………………………………….. 18 پیشینه تحقیق……………………………………………………………..19 سئوال اصلی……………………………………………………………….22 سئوالات فرعی…………………………………………………………… 22 فرضیۀ اصلی……………………………………………………………… 23 روش تحقیق……………………………………………………………… 23 روش گردآوری تحقیق…………………………………………………….. 24 روش تجزیه و تحلیل دادهها…………………………………………….. 25 فصلدوّم: آشنایی با عراق فعلی………………………………………. 26 بخش اوّل: مشخّصات عمومی عراق………………………………….. 27 1.جغرافیای تاریخی………………………………………………………..27 وجه تسمیه………………………………………………………………. 27 2. جغرافیای انسانی……………………………………………………. 28 مرزهای سیاسی………………………………………………………. 29 تقسیمات كشوری………………………………………………………. 29 پراکندگی جمعیت……………………………………………………….. 30 قومیّت و پراکندگی قومی……………………………………………….. 32 دین و تنوع مذهبی……………………………………………………….34 مسلمانان………………………………………………………………… 34 مسیحیان…………………………………………………………………. 34 یهودیان…………………………………………………………………… 34 مندائیان…………………………………………………………………. 35 یزیدیان………………………………………………………………….. 35 زبان…………………………………………………………………….. 36 آموزش و تحصیلات عمومی…………………………………………… 36 3. جغرافیای اقتصادی…………………………………………………… 36 کشاورزی……………………………………………………………….. 37 معادن…………………………………………………………………… 38 صنایع………………………………………………………………….. 39 بخش دوم: شیعیان عراق……………………………………………. 40 واژهشناسی شیعه……………………………………………………… 40 شیعه در لغت…………………………………………………………… 40 شیعه در اصطلاح………………………………………………………. 42 چگونگی ورود اسلام به عراق………………………………………… 43 عراق در آستانه ظهور اسلام…………………………………………. 43 ورود اسلام به عراق……………………………………………………. 43 شکلگیری جامعه شیعی عراق……………………………………….. 45 زمان و عوامل مؤثر در گسترش تشیع در عراق…………………….. 45 منشاء تشیع در عراق…………………………………………………. 46 اوضاع شیعیان عراق در عصر معاصر………………………………….. 47 شیعیان عراق پس از سقوط صدام…………………………………… 49 جمعیت شیعی عراق…………………………………………………… 50 ویژگیهای جمعیتی شیعیان عراق…………………………………… 50 شیعیان مرکز عراق………………………………………………………. 52 شیعیان جنوب عراق………………………………………………………. 53 شیعیان غرب عراق………………………………………………………. 55 شیعیان شمال عراق…………………………………………………….. 56 مؤلفههای مذهبی مؤثر بر هویتیابی شیعیان عراق……………….. 57 امامت……………………………………………………………………… 57 شهادت امام حسین (ع)………………………………………………… 58 مهدویت……………………………………………………………………. 59 مؤلفههای اجتماعی مؤثر بر جامعۀ شیعی عراق…………………….. 60 جایگاه مرجعیت به عنوان سرمایهای اجتماعی……………………….. 60 آحاد شیعیان عراق……………………………………………………….. 61 وجود عتبات عالیات و اماکن مقدّس در عراق………………………….. 62 اوقاف شیعی در عراق……………………………………………………. 64 برگزاری مناسک و آیینهای شیعی در عراق………………………….. 66 آیینهای عزاداری شیعیان عراق………………………………………….. 67 مراسم روز اربعین حسینی……………………………………………….. 67 انتظار و آیینهای آن………………………………………………………… 69 عناصر فرهنگی در جامعۀ شیعی عراق………………………………… 70 مساجد بزرگ و تاریخی………………………………………………….. 72 کتابخانهها………………………………………………………………….. 73 مجلّات……………………………………………………………………… 75 چاپ و نشر…………………………………………………………………. 77 ناشران تخصصی شیعی…………………………………………………. 78 مراکز فرهنگی……………………………………………………………… 79 شبکههای ماهوارهای و تلویزیونی……………………………………… 80 رادیو………………………………………………………………………… 81 خبرگزاریها …………………………………………………………………..81 سایتهای اینترنتی………………………………………………………. 81 آموزش و تحصیلات شیعیان عراق……………………………………… 81 دانشگاه و آموزش عالی………………………………………………….. 81 حوزه های علمیه…………………………………………………………..83 حوزه نجف…………………………………………………………………. 83 حوزه سامراء……………………………………………………………… 84 حوزه کربلا………………………………………………………………… 85 بخش سوّم: جریانهای اسلامگرای عراق……………………………. 86 جایگاه جریانهای اسلامگرای غیر شیعی عراق پس از صدام……….88 الف). جماعت اخوان المسلمین……………………………………….. 88 ب). حزب تحریر اسلامی………………………………………………… 89 فصل سوّم: جریانهای عمدۀ شیعی در عراق معاصر………………… 92 بخش اوّل: جریانهای اسلامگرای شیعی عراق پس از صدام……….. 94 1.حزب الدعوه اسلامی……………………………………………………95 زمان و مکان تشکیل حزب الدعوه………………………………………. 95 مؤسّسین حزب الدعوه…………………………………………………. 96 ساختار تشکیلاتی حزب الدعوه……………………………………….. 97 ادوار تاریخی سپری شده در حزب الدعوه…………………………….. 98 از تأسیس تا روی کار آمدن صدام حسین……………………………… 98 از روی کار آمدن رژیم بعث تا سقوط آن…………………………………. 99 از سقوط رژیم صدام حسین تا امروز…………………………………… 104 انشعابات حزب الدعوه اسلامی……………………………………….. 106 2.مجلس اعلای اسلامی عراق………………………………………… 107 زمان و مکان تشکیل «مجلس اعلای اسلامی عراق»……………….. 107 مؤسّسین مجلس اعلای اسلامی عراق……………………………… 107 ساختار تشکیلاتی مجلس اعلای اسلامی عراق……………………. 108 ادوار تاریخی سپری شده مجلس اعلای اسلامی عراق…………….. 108 انشعابات مجلس اعلا………………………………………………….. 110 3.جریان صدر……………………………………………………………… 110 زمان و مکان تأسیس جریان صدر……………………………………… 110 مؤسسین جریان صدر………………………………………………….. 111 ساختار تشکیلاتی جریان صدر………………………………………… 111 ادوار تاریخی سپرسی شده در جریان صدر…………………………… 112 مجموعههای برآمده از جریان صدر…………………………………….. 113 4.حزب فضیلت اسلامی………………………………………………….114 زمان و مکان تأسیس حزب فضیلت……………………………………. 114 مؤسسین حزب فضیلت اسلامی……………………………………… 115 ساختار تشکیلاتی حزب فضیلت اسلامی……………………………. 116 ادوارتاریخی سپری شده در حزب فضیلت…………………………….. 116 بخش دوم: جریانهای غیر مذهبی شیعی………………………….. 118 جنبش وفاق ملی عراق (العراقیه)……………………………………. 119 زمان و مکان تأسیس جریان وفاق ملی……………………………… 119 مؤسسین جریان وفاق ملی………………………………………….. 119 ادوار تاریخی سپری شده در جریان وفاق ملی…………………….. 120 اهداف و استراتژیها………………………………………………….. 122 کنگره ملی عراق………………………………………………………. 123 زمان و مکان تأسیس کنگرۀ ملی عراق…………………………….. 123 مؤسسین کنگرۀ ملّی عراق…………………………………………. 123 ادوار تاریخی سپری شده در جریان وفاق ملّی………………………124 اهداف و استراتژیها…………………………………………………….. 128 فصل چهارم: مؤلفههای اساسی و دیدگاه جریانهای عمدۀ شیعی عراق….130 بخش اوّل: مؤلفههای نظری………………………………………….. 131 نقش مرجعیت دینی در جامعه از نگاه جریانهای شیعی…………. 131 تعریف مشارکت و مقاومت از سوی جریانهای شیعی عراق……… 133 شکل و الگوی حکومت مطلوب از نظر جریانهای شیعی عراق…… 135 رابطۀ دین وسیاست از نگاه جریانهای شیعی عراق……………… 138 بخش دوّم: دیدگاههای عملی………………………………………… 143 موضع سیاست خارجی جریانهای شیعی در عراق………………. 143 میزان تأثیر جریانهای شیعی بر ساختاهای قدرت عراق………….. 147 دیدگاه جریانها در باره هلال شیعی…………………………………… 151 دیدگاه جریانها در مورد توسعۀ فرهنگی……………………………. 152 دیدگاه جریانها در توسعۀ سیاسی………………………………….. 153 دیدگاه جریانها در توسعه اقتصادی…………………………………… 155 فصل پنجم: تحولات عراق نوین و رویکرد جریانهای شیعی عراق…….157 تحولات عمومی…………………………………………………………. 158 1.امنیت در عراق………………………………………………………… 158 2.انتخابات عراق و روندهای آن…………………………………………. 159 جریانهای شیعی و ائتلافهای انتخاباتی………………………………. 162 ائتلاف ملی عراق……………………………………………………….. 162 سوابق تاریخی – تشکیلاتی……………………………………………162 وضعیت آرا در انتخابات…………………………………………………. 163 خواسته ها و مواضع…………………………………………………… 163 کیفیت تعامل با سایر گروهها …………………………………………..163 ائتلاف دولت قانون………………………………………………………. 164 ترکیب احزاب و شخصیت-های حاضر در ائتلاف دولت قانون……….. 164 سوابق تاریخی ‑ تشکیلاتی………………………………………….. 166 وضعیت آرا در انتخابات………………………………………………….. 166 خواسته ها و مواضع……………………………………………………… 166 کیفیت تعامل با سایر گروهها………………………………………….. 167 ائتلاف العراقیه (حرکت ملی عراق)……………………………………. 168 سوابق تاریخی – تشکیلاتی………………………………………….. 169 وضعیت آرا در انتخابات………………………………………………….. 169 خواسته ها و مواضع……………………………………………………… 170 نوع تعامل با سایر گروهها………………………………………………. 170 رویکرد جریانهای شیعی نسبت به انتخابات…………………………… 171 3.روند حضور و خروج اشغالگران از شهرهای عراق…………………… 174 4.احیای فعالیت حزب بعث………………………………………………. 175 5.رویکرد جریانهای داخلی و خارجی نسبت به مواضع شیعیان در عراق…..179 تحولات راهبردی………………………………………………………….. 181 تعاملات عراق نوین با جمهوری اسلامی ایران……………………….. 181 تاریخچۀ مناسبات کشور عراق با ایران……………………………….. 182 دوران سلطنت در هر دو کشور………………………………………… 182 سقوط نظام پادشاه عراق………………………………………………. 183 انقلاب اسلامی ایران……………………………………………………… 183 پس از سقوط صدام……………………………………………………… 187 تعاملات سیاسی عراق نوین با جمهوری اسلامی ایران……………. 191 تعاملات نظامی عراق نوین با جمهوری اسلامی ایران………………. 193 تعاملات رسانهای عراق نوین با جهموری اسلامی ایران……………. 195 تعاملات علمی و حوزوی عراق نوین با جمهوری اسلامی ایران………197 تعاملات اقتصادی ایران و عراق……………………………………………. 199 گردشگری مذهبی بین دو کشور………………………………………… 201 مناقشات عراق با جمهوری اسلامی ایران………………………………. 203 اروند رود و تصمیمات مقامات دو کشور در مورد آن……………………. 203 موقعیت اروند رود…………………………………………………………….203 اروند رود تا قبل از سقوط رژیم بعث…………………………………….. 203 اروند رود، پس از سرنگونی رژیم بعث…………………………………… 206 جنگ تحمیلی 8 ساله عراق علیه ایران و نوع برخورد دولتمردان دو کشور در حال حاضر….207 تصمیمات دولت مردان در مورد پرداخت غرامت جنگی عراق به جمهوری اسلامی ایران…..209 حضور منافقین در خاک عراق……………………………………………. 211 کردهای جدایی طلب و تعاملات جریانهای شیعی با آنها…………… 213 تحرّکات ضد ایرانی بعثیان………………………………………………… 214 مسأله زیارت عتبات عالیات و تأمین امنیت زوار ایرانی………………. 218 ایالات متحده آمریکا و عراق نوین……………………………………….. 220 بهانۀ آمریکائیها برای حضور در خاک عراق……………………………… 220 انتظارات آمریکا از حضور در عراق………………………………………… 221 واقعیتهای عراق پس از حملۀ آمریکا در 2003 میلادی……………….. 221 شیعیان و رویکرد آنها نسبت به حضور آمریکا در عراق………………… 223 آمریکا و رویکرد آنها نسبت به قدرت یابی شیعیان عراق……………….. 228 فصل ششم: نتیجهگیری………………………………………………….. 231 نتیجه گیری…………………………………………………………………. 232 ضمیمهها……………………………………………………………………. 234 جداول…………………………………………………………………………. 234 نقشهها……………………………………………………………………… 238 نمودارها…………………………………………………………………….. 245 فهرست منابع………………………………………………………………. 247 کتب فارسی……………………………………………………………….. 247 مقالات فارسی…………………………………………………………….. 252 منابع عربی…………………………………………………………………. 254 منابع لاتین…………………………………………………………………. 256 خبرگزاری ها و روزنامهها…………………………………………………… 258 سایتهای اینترنتی………………………………………………………. 260 چکیده: این تحفیق در صدد است، از طریق چشمانداز جامعه شناختی جوامع شیعی، نگاهی نو و متفاوت را در حوزۀ جامعه شناسی نسبت به شیعیان مطرح سازد. بررسی منطقی، علمی و واقعبینانۀ جریانهای عمدۀ شیعی در عراق معاصر، با توجّه به شاخصهایی نظیر قدرتیابی جریانهای شیعی، وجود رهبران تأثیرگذار و جهتگیریهای دینی و حضور مردمی، ناگزیر مینماید. در حوزه سیاسی، قانون، حقوق شهروندی، مشاركت سیاسی و حق اكثریت و به دنبال آن تفكر ناسیونالیستی و ایجاد دولت‑ ملتهای جدید و انقراض خلافت اسلامی مسایلی بودند كه در قالب امواج توفندۀ فراگیری، جوانان مسلمان و شیعه عراقی را در خود جذب میکرد اما علیرغم دشواری موجود، ظهور جریانهای شیعی اسلامگرا ویژگی عمدۀ توسعه سیاسی و اجتماعی عراق بود؛ اندیشۀ شیعی در عراق توانست مقاومت فكری و فرهنگی مناسبی را بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و حاكمیّت سیاسی تفكّر شیعی، در قالب گروههای معارض از خود نشان دهد. امروزه سرنگونی صدام و تغییر ارزشها و ترجیحات سیاسی مبتنی بر ایدئولوژی بعث، فضای جدیدی فراهم ساخته، که باعث شده است تحولات سیاسی جدیدی مبتنی بر ارزشها و قواعد مردممدار شکل گیرد. درک تحوّلات عراق در چند دهۀ اخیر و مخصوصاً پس از صدام، بخش مهمی از آینده این سرزمین را رقم خواهد زد. تحوّلات اخیر، بنیادی و در راستای بازیابی هویت دینی و متفاوت از اتفاقات علمی و عملی پیشینی جامعۀ شیعی عراق در دوره معاصر است. اگرچه نقش اشغالگران در سقوط صدام نیز از عوامل تسهیلکنندۀ وضعیت نوین شیعیان عراق قابل ارزیابی است امّا تنها عقبۀ اجتماعی نزدیك به مبانی این تحرّکات، انقلاب اسلامی ایران است؛ بنابراین تبیین نقش شیعیان در تحولات نوین عمومی و راهبردی عراق، با توجه به ماهیت دینی پر رنگ این جریانها ضروری مینماید. فصل اول: کلیات بیان مسأله: امروزه به خصوص پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، شیعیان در کانون توجّهات بینالمللی قرار گرفتهاند؛ به وضوح نمونهی آن را میتوان در مطالعات اسلامی و تحلیلهای آکادمیک دید، آنجا که در کنار دیدگاههای جریان اکثریتی اسلام، نقطه نظر شیعیان نیز میآید. نقش شیعیان چه در کشورهایی که اکثریت جمعیّت را تشکیل میدهند و چه در میان کشورهایی که اقلّیت قابل ملاحظهای را به وجود میآورند، نقشی تعیینکننده بودهاست. البته روز به روز بر پر رنگ شدن این تأثیرات در سطح دنیا افزوده می شود[1]. در چند دهه گذشته، اسلامگرایان در شکل احزاب و جریانهای گوناگون که بیش از سیصد گروه در خاورمیانه و شمال آفریقا تخمین زده میشوند[2]، به واسطهی مجموعهای از تحوّلات و همچنین تلاشهای خود، در کانون صحنهی فعالیتهای سیاسی در کشورهای این منطقه قرار گرفتهاند. حضور آنها نیز خیلی تازگی نداشته و پیشینهی اکثر آنان به دهههای قبل باز میگردد. این نیروها حتّی در اوج ملّیگرایی در خاورمیانه نیز به حیات خود ادامه دادند و به عنوان رقیب ملّیگرایان برای رویارویی با پیشروی کمونیسم در منطقه مطرح بودند.[3] «در دهههای اخیر تحقّق انقلاب اسلامی ایران نه تنها در عراق شیعی بلکه نقش تعینکنندهای را در بازیابی هویت شیعی در یک مقیاس جهانی و در میان کلّ مسلمانان جهان ایفا کرده است.»[4] از آنجاییکه جریانهای عمدۀ شیعی پس از سقوط صدّام در پی دستیابی به سهم بیشتر و تأثیرگذارتری از قدرت سیاسی و ایجاد امنیّت و ثبات در عراق جدید با اتّکای به عنصر جمعیت اکثریشان به عنوان گروه مسلّط در حاکمیت هستند بنابراین، پژوهش حاضر جهت شناختی دقیق از این جریانها به بررسی ابعاد گوناگون آنها اعم از زمینههای اجتماعی پیدایش آنها، پیشینه، رویکردهای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی و نیز نقش آنها در سپهر سیاست و قدرت امروز عراق با رویکردی جامعه شناسانه میپردازد. اهمیت و ضرورت تحقیق: فراهم آمدن شرایط مناسب جهت مطالعه جامعهشناختی جمعیّتهای شیعی پراکنده در جهان در قالب معرفت میانرشتهای شیعهشناسی در فضای دانشگاهی جمهوری اسلامی ایران و در سطوح آموزش عالی کشور، زیر نظر اساتید خبرهای که اقدام به راهنمایی دانشجویان علاقهمند مطالعات شیعه شناسانه میکنند، اهمیّت پرداختن به جمعیتهای شیعی همچون شیعیان عراق و جایگاه امروز آنها را در صحنۀ نوین عراق برجسته مینماید. زیرا قرار گرفتن عراق در زمرۀ کشورهایی که جمعیت شیعی در آن، اکثریت محسوب شده از یک سو، و طغیان موجی از جریانها و ائتلافهای سیاسی‑ اجتماعی موافق و مخالف قدرتگیری شیعیان برای کسب جایگاه مناسب خود در عراق، و علاقهی بیشتر و قویتر جریانهای عمدۀ شیعی در عراق، برای ورود به رقابتهای انتخاباتی و سیاست پارلمانی از سوی دیگر ما را جهت انتخاب این کشور و شیعیان آن رهنمون شده است. تاریخ معاصر عراق مخصوصاً در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران نشان میدهد که «موج اسلامخواهی در عراق چهرهای شیعیانه»[1] داشتهاست. سرنگونی صدام وتغییر ارزشها و ترجیحات سیاسی مبتنی بر ایدئولوژی بعث، فضای جدیدی فراهم ساخته است که روندها و رویدادهای سیاسی جدیدی مبتنی بر ارزشها و قواعد مردممدار شکل گیرد. امروزه درک روندهای عراق پس از صدّام بخش مهمی از آینده این سرزمین را رقم خواهد زد. در عراق نوین افراد، طیفها و جریانهای سیاسی مؤثر و مهمی ظهور کردهاند که گرچه تجربۀ جدیدی از حکومتداری است، امّا ریشه در باورها، اندیشهها و مؤلفههای تمدنی و کهن شیعیان عرق دارد. اگر بخواهیم به جریانهای شیعی با توجه به جغرافیای مذهبی بپردازیم اولویت و ضرورت ایجاب میکند پژوهشی مستقل درباره عراق و محیط شیعی آن صورت پذیرد. بنابر ادّعاهای موجود در فضای مجازی[2] و یک آمار ارائه شده، عراق جزء 4 کشوری است که شیعیان اکثریّت جمعیّت آن را تشکیل میدهند[3]؛ همچنین شیعیان عراق، علاوه بر نفوس جمعیّتیشان، از نظر تأثیر فکری و ایدئولوژیک، مهمترین گروه شیعه در جهان عرب به شمار میروند. حمله به عراق و عواقب اشغال آن توسّط نیروهای نظامی به رهبری آمریکا به اکثریت شیعیان عراق فرصت داد تا به لحاظ سیاسی خود را تقویّت کنند. ظهور آگاهیهای سیاسی قوی در میان شیعیان عراق به دنبال شکست سلطۀ اقلیّت سنّیتبار و بعثی صدّام حسین در این کشور، توجّه همگان را به اهمیّت هویّت اجتماعی در شکلگیری توسعۀ سیاسی کشور جلب نمود.[4] از طرف دیگر تحوّلات کشور عراق و نقش شیعیان برای جمهوری اسلامی ایران از اهمیّت فراوانی برخوردار است؛ زیرا این تحوّلات تأثیر به سزایی در امنیت و منافع ملّی آن بر جای خواهد گذاشت[5]؛ ادامۀ حاکمیّت آنها برای شیعیان ایران از اهمیّت ویژهای برخوردار است زیرا پیوندهای مذهبی فراوانی بین شیعیان ایران و عراق و نیز ارتباطاتی عمیق مابین حوزههای علمیّه نجف، قم، خراسان و اصفهان در طول تاریخ اسلام وجود داشته است. حال اینکه جریانشناسی برای مدیریت فکری و مهندسی فرهنگی یک جامعه بدیهیتر از آن است که نیاز به توضیح داشته باشد در عین حال یک جریانشناسی اجتماعی قابل قبول را میتوان شامل: معرّفی مهمترین جریانها، و بیان مؤلفهها و دیدگاهها آنها، شخصیتهای اصلی و تأثیرگذار، محتوای جریان و رویکرد آنها به تحوّلات جاری دانست. بنابراین ضروری مینماید به دلیل مسائل مذکور تحقیقاتی قوی در جهت پویایی این روابط و اهمیّت آنها صورت بگیرد. اهداف تحقیق: هدف از این پژوهش انجام کاری روشمند در حوزه جامعهشناسی جریانهای شیعی است که تا به حال با این موضوع و با توجه به بررسیهای انجام شده در مراکز متعدد دانشگاهی و پژوهشی، مرتبط با شیعیان عراق صورت نگرفته است. پژوهشهای صورت گرفته بیشتر در حوزۀ علوم سیاسی و تاریخی و در بافت کلّی کشور عراق بوده است. کشور عراق به عنوان اوّلین کشور شیعه نشین در جهان عرب مهمترین گروه شیعه عرب محسوب می شود که از نظر درصد جمعیتی، موقعیت ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیکی این کشور در همسایگی جمهوری اسلامی ایران قرار دارد؛ بررسی، تحلیل و شناخت اوضاع جریانهای عمدۀ شیعی در عراق معاصر با وجود معادلههای سیاسی اجتماعی جدید میتواند کمکی به شناخت بهتر زمینههای همکاری متقابل بین شیعیان ایران و عراق باشد. سیاستگذاریهای امنیتی، اطلاعاتی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و نیز بازنگری سیاستها و سوق دادن راهبردها از دلایلی است که انجام مطالعات و تحقیقات کاربردی را در این منطقه ضروری می نماید. ازجمله : 1- وجود اکثریت شیعهی امامیه در ساختار جمعیتی این کشور و ابتلائات موجود برای این جمعیت اکثریتی
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود (در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است) تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) فهرست مطالب: فصل اول……………………………………………………………………………………………………….. 1 1-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………….. 2 1-2- بیان مسئله تحقیق……………………………………………………………………………………. 3 1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق…………………………………………………………………… 5 1-4- نوآوری تحقیق…………………………………………………………………………………………… 6 1-5- اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………… 6 1-6- فرضیه های تحقیق………………………………………………………………………………………. 7 فصل دوم: مرور منابع………………………………………………………………………………………. 8 2-1- تعاریف، اصول و مبانی نظری………………………………………………………………………. 9 2-1-1- مناطق خشک………………………………………………………………………………………. 9 2-1-2- فلزات سنگین…………………………………………………………………………………………. 10 2-1-3- دسته بندی عناصر……………………………………………………………………………….. 11 2-1-3-1- مس(Cu) ………………………………………………………………………………………. 12 2-1-3-1-1- مس در خاک …………………………………………………………………………………… 12 2-1-3-1-2- آلودگی خاک ……………………………………………………………………………… 13 2-1-3-1-3- فراهمی زیستی مس ……………………………………………………………………….. 13 2-1-3-1-4- مس در گیاهان ……………………………………………………………………………… 13 2-1-3-1-5- اثرات مس بر گیاهان ……………………………………………………………………. 14 2-1-3-1-6- واکنش با عناصر دیگر ……………………………………………………………………. 14 2-1-3-1-7- اثرات مس بر سلامتی انسان ………………………………………………………. 14 2-1-3-2- سرب(Pb) ………………………………………………………………………………………. 15 2-1-3-2-1- سرب در خاک …………………………………………………………………………….. 15 2-1-3-2-2- آلودگی خاک …………………………………………………………………………….. 15 2-1-3-2-3- سرب در گیاهان …………………………………………………………………………… 16 2-1-3-2-4- جذب و انتقال در گیاهان ……………………………………………………………… 16 2-1-3-2-5- اثرات سرب بر گیاهان …………………………………………………………………… 17 2-1-3-2-6- اثرات سرب بر سلامتی انسان…………………………………………………………. 17 2-1-3-3- کادمیوم(Cd) ……………………………………………………………………………….. 17 2-1-3-4- روی(Zn) ……………………………………………………………………………………….. 18 2-1-3-4-1- روی در خاک ………………………………………………………………………………… 18 2-1-3-4-2- آلودگی خاک ……………………………………………………………………………… 18 2-1-3-4-3- روی در گیاهان …………………………………………………………………………….. 19 2-1-3-4-4- اثرات روی بر گیاهان ……………………………………………………………………. 19 2-1-3-4-5- واکنش با عناصر دیگر…………………………………………………………………… 19 2-1-4- منشا آلایندهها………………………………………………………………………………….. 20 2-1-5- گیاهپالایی……………………………………………………………………………………….. 20 2-1-5-1- تاریخچه گیاهپالایی…………………………………………………………………. 21 2-1-5-2- تکنولوژیهای گیاهپالایی…………………………………………………………………. 21 2-1-5-2-1- گیاه استخراجی………………………………………………………………………… 23 2-1-5-2-2- گیاه تبخیری………………………………………………………………………….. 24 2-1-5-2-3- تصفیه ریشهای………………………………………………………………………… 25 2-1-5-2-4- گیاه تثبیتی…………………………………………………………………………….. 25 2-1-5-2-5- تجزیه ریشهای………………………………………………………………………….. 26 2-1-5-2-6- تجزیه گیاهی……………………………………………………………………………. 26 2-1-5-3- واکنش گیاهان به فلزات سنگین……………………………………………………. 27 2-1-5-4- شرایط و محیطهای قابل استفاده برای گیاهپالایی……………………………… 28 2-1-6- گونه مورد مطالعه…………………………………………………………………………. 28 2-1-6-1- اکالیپتوس…………………………………………………………………………………… 28 2-1-6-1- مشخصات گیاهشناسی………………………………………………………………….. 28 2-1-6-3- موطن اصلی اکالیپتوس………………………………………………………………. 29 2-1-6-4- اکولوژی اکالیپتوس………………………………………………………………………. 29 2-1-6-5- کشت و پرورش اکالیپتوس………………………………………………………….. 30 2-1-6-6- برداشت اکالیپتوس………………………………………………………………………. 30 2-1-6-7- موارد مصرف چوب اکالیپتوس……………………………………………………… 30 2-2- مروری بر ادبیات موضوع………………………………………………………………………. 31 2-2-1- مطالعات صورت گرفته در خارج از کشور………………………………………….. 31 2-2-2- مطالعات صورت گرفته در داخل کشور………………………………………………… 36 فصل سوم: روش تحقیق…………………………………………………………………………… 41 3-1- آزمون گلخانهای…………………………………………………………………….. 42 3-1-1- موقعیت جغرافیایی گلخانه و منطقه مورد مطالعه……………………………. 42 3-1-2- عملیات کاشت……………………………………………………………………….. 43 3-1-2-1- انتخاب و نمونه برداری خاک…………………………………………………. 43 3-1-2-2- انتخاب و تهیه نهالها…………………………………………………………… 43 3-1-2-3- کشت گیاه……………………………………………………………………………. 44 3-1-3- عملیات داشت………………………………………………………………………… 44 3-1-3-1- اعمال تیمارهای فلزات سنگین……………………………………………….. 45 3-1-4- عملیات برداشت…………………………………………………………………… 45 3-2- اندازه گیری پارامترهای فیزیک و شیمیایی خاک…………………………………. 45 3-2-1- اندازه گیری واکنش خاک pH……………………………………………………. 3-2-2- اندازه قابلیت هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک(EC)………………….. 46 3-2-3- اندازه گیری بافت خاک به روش هیدرومتری………………………………… 46 3-3- تجزیه نمونههای گیاهی…………………………………………………………………… 46 3-3-1- اندازهگیری عناصر سنگین نمونه های گیاهی…………………………………. 46 3-4- تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………….. 47 فصل چهارم: نتایج وتفسیر آنها…………………………………………………………. 48 4-1- نتایج…………………………………………………………………………………… 49 4-2- مقایسه قابلیت جذب عناصر سنگین خاک توسط دو گونه اکالیپتوس…. 49 4-2-1- مس (Cu)…………………………………………………………………………….. 49 4-2-2- روی (Zn)……………………………………………………………………………. 50 4-2-3- سرب (Pb)………………………………………………………………………….. 51 4-2-4- کادمیوم (Cd)……………………………………………………………………….. 53 4-3- اثر متقابل (برهمکنش) غلظتهای مختلف عناصر مس، روی، سرب و کادمیوم بر یکدیگر و تاثیر آن در جذب دو گونه E. microtheca و E. camaldulensis……………………………………… 4-3-1- تاثیر سطوح مختلف روی، سرب، کادمیوم و تیمار ترکیبی بر جذب مس….. 54 4-3-1-1- روی (Zn)………………………………………………………………………………. 54 4-3-1-2- سرب (Pb)……………………………………………………………………………….. 56 4-3-1-3- کادمیوم (Cd)…………………………………………………………………………… 58 4-3-1-4- تیمار ترکیبی (Cu, Zn, Pb, Cd)………………………………………. 60 4-3-2- تاثیر سطوح مختلف مس، روی، کادمیوم و تیمار ترکیبی بر جذب سرب……. 62 4-3-2-1- مس (Cu)……………………………………………………………………………. 62 4-3-2-2- روی (Zn)………………………………………………………………………………. 64 4-3-2-3- کادمیوم (Cd)………………………………………………………………………. 66 4-3-2-4- تیمار ترکیبی (Cu, Zn, Pb, Cd)…………………………………………… 68 4-3-3- تاثیر سطوح مختلف مس، سرب، کادمیوم و تیمار ترکیبی بر جذب روی….. 70 4-3-3-1- مس (Cu)……………………………………………………………………………… 70 4-3-3-2- سرب (Pb)………………………………………………………………………….. 72 4-3-3-3- کادمیوم (Cd)…………………………………………………………………………. 74 4-3-3-4- تیمار ترکیبی (Cu, Zn, Pb, Cd)………………………………………………… 76 4-3-4- تاثیر سطوح مختلف مس، روی، سرب و تیمار ترکیبی بر جذب کادمیوم… 77 4-3-4-1- مس (Cu)………………………………………………………………………….. 77 4-3-4-2- روی (Zn)………………………………………………………………………….. 79 4-3-4-3- سرب (Pb)……………………………………………………………………….. 80 4-3-4-4- تیمار ترکیبی (Cu, Zn, Pb, Cd)………………………………………….. 81 4-4- مقایسه میانگین غلظت فلزات سنگین در گونه های اکالیپتوس با مقادیر مجاز…. 82 فصل پنجم: جمعبندی و پیشنهادات…………………………………………………… 85 5-1- محتوا………………………………………………………………………………………… 86 5-2-1- بحث……………………………………………………………………………………….. 86 5-2-1-1- مقایسه قابلیت دو گونه اکالیپتوس E. Microtheca و E. Camaldulensis در جذب برخی از عناصر سنگین خاک….86 5-2-1-2- اثر متقابل (برهمکنش) غلظتهای مختلف عناصر مس، روی، سرب و کادمیوم بر یکدیگر و تاثیر آن در جذب دو گونه E. microtheca و E. camaldulensis………………………………………. 5-2-1-2-1- تاثیر سطوح مختلف روی، سرب، کادمیوم و تیمار ترکیبی بر جذب مس ……. 88 5-2-1-2-2- تاثیر سطوح مختلف مس، سرب، کادمیوم و تیمار ترکیبی بر جذب روی…… 89 5-2-1-2-3- تاثیر سطوح مختلف مس، روی، کادمیوم و تیمار ترکیبی بر جذب سرب…… 90 5-2-1-2-4- تاثیر سطوح مختلف مس، روی، سرب و تیمار ترکیبی بر جذب کادمیوم…… 91 5-2-1-3- مقایسه میانگین غلظت فلزات سنگین در گونه های گیاهی با مقادیر مجاز…. 93 5-2-2- نتیجهگیری………………………………………………………………………………. 95 5-2-3- پیشنهادات……………………………………………………………………………….. 96 مراجع…………………………………………………………………………………………………. 97 چکیده: فلزات سنگین از آلایندههای خطرناک محیط زیست هستند که از طریق ورود به زنجیره غذایی موجب بروز خطرات برای انسان، گیاهان و سایر موجودات زنده میشوند. در خاکهای آلوده به فلزات سنگین، استفاده از گیاهانی که توانایی رشد، سازگاری و جذب فلزات را دارند بهعنوان یکی از روشهای پاکسازی این خاکها مطرح است. گیاهپالایی یكی از روشهای زیستپالایی است كه در دهههای اخیر برای اصلاح و پالایش خاكهای آلوده به تركیبات آلی و معدنی ارائه شده است. مطالعات گذشته عمدتا متمرکز بر روی جذب یک عنصر بودهاند درحالیکه در این مطالعه علاوه بر افزودن چند عنصر اقدام به بررسی دقیق برهمکنش عناصر بر روی جذب هر یک از عناصر صورت گرفته است. هدف این تحقیق بررسی تاثیر غلظتهای مختلف مس، روی، سرب، کادمیوم و ترکیب این عناصر موجود در خاک بر میزان تجمع در اندامهای گیاهی دو گونه اکالیپتوس Eucalyptus microtheca و Eucalyptus camaldulensis میباشد. برای انجام این مطالعه سه تیمار مس (غلظتهای 5، 10، 20ppm )، سه تیمار روی (غلظتهای 1، 3، 10ppm )، سه تیمار سرب (غلظتهای 50، 100، 200ppm )، سه تیمار کادمیوم (غلظتهای 5، 10، 15ppm ) و سه تیمار مخلوط از این عناصر در سه سطح با 3 تکرار و در قالب طرح کاملا تصادفی برای دو گونه اکالیپتوس در نظر گرفته شد. پس از 13 هفته از اعمال تیمارها، تمامی درختان اکالیپتوس قطع و به برگ، ساقه و ریشه تقسیم شدند و پس از آمادهسازی اولیه، غلظت فلزات سنگین موجود در نمونهها توسط دستگاه ICP اندازهگیری شد و آنالیزهای آماری دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS نسخه 19 انجام شد. این تحقیق در آزمایشگاه و گلخانه بخش تحقیقات منابع طبیعی اداره کل مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی واقع در شهر گرگان اجرا شد. نتایج این مطالعه نشان داد که دو گونه اکالیپتوس توانایی جذب عناصر سنگین در سطح مجاز و بحرانی که طبق استانداردهای جهانی تعریف شده است را دارند که با توجه به آلودگی بسیار بالای شهرهای بزرگ می توان از گیاه همیشه سبز اکالیپتوس که توانایی بالایی در جذب عناصر سنگین دارد بهره برد. طبق نتایج به دست آمده از تحقیق میتوان گفت دو گونه اکالیپتوس E. microtheca و E. camaldulensis در سطوح کم تیمار شاهد، از نظر جذب عناصر سنگین خاک اختلاف چندانی باهم ندارند اما با افزایش میزان غلظتهای مس، روی، سرب و کادمیوم این گونه E. camaldulensis است که توانسته در جذب برخی از عناصر سنگین موفقتر عمل کند. تاثیر مهم نوع و غلظت عناصر سنگین موجود در خاک بر میزان جذب و ذخیرهسازی و همچنین اثر برهمکنش عناصر سنگین ذکر شده بر تجمع آنها در اندامهای مختلف E. microtheca و E. camaldulensis از دیگر نتایج این تحقیق بشمار میآید. فصل اول: مقدمه 1-1- مقدمه منابع طبیعی هر جامعهای سرمایه ملی آن جامعه محسوب میشود. گیاهان بهعنوان تولیدکنندگان اولیه نقش مهمی در اکوسیستمها بازی میکنند و بهعنوان بخش مهمی از منابع طبیعی در دسترس ما هستند. اعمال مدیریت صحیح و کارا بر منابع طبیعی هر منطقه نیازمند داشتن اطلاعات دقیق از ویژگیهای کمی و کیفی رستنیها و آگاهی از روابط بین گیاهان و عوامل محیطی آنها (از جمله خاک) میباشد (میرغفاری، 1384). خاک در منابع طبیعی از ارزش و اهمیت بالایی برخوردار است زیرا ارتباط بسیار نزدیکی با پوشش گیاهی دارد به گونهای که میتوان با دیدن وضعیت گیاهی یک منطقه به وضعیت خاک آن پیبرد (غازان شاهی، 1376). آلودگی خاک بهعنوان یکی از مهمترین پیامدهای فعالیتهای انسان بر محیط زیست از دیرباز مورد توجه بسیاری از محققین علوم طبیعی قرار داشته است (براتی و میرغفاری، 1391). از نظر تاریخی آلودگی خاک بهوسیلهی فلزات سنگین ابتدا از معادن استخراج و کارخانههای ذوب اینگونه فلزات شروع شد. فعالیتهای معدنکاری انسان جهت استخراج فلزات سرب و روی باعث بروز مشکلات زیستمحیطی بسیار جدی در مناطق مجاور این معادن گردیده است. آلودگی خاک منجر به بروز مسمومیت در گیاهان یک منطقه و از بین رفتن پوششگیاهی و در نتیجه افزایش شدید نرخ فرسایشهای آبی و بادی در این مناطق میگردد (عرفان منش، 1387). خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک از جمله pH، درصد ماسه و رس، مقدار کربنات کلسیم موجود در خاک، مقدار مواد آلی، قابلیت تبادل کاتیونی (CEC)، نوع کانی رسی، درصد وزنی اکسیدهای سیلیسیم، آلومینیوم و آهن تاثیر مشخصی بر میزان جذب عناصر سنگین دارد (Wang et al., 2009). گیاهپالایی[1]، تكنولوژی پاكسازی خاكها و سیستمهای آبـی از فلزات سنگین آلاینده است (Clements et al., 2002). از فواید گیـاهپـالایی ایـن است كه حاصلخیزی خـاك بعـد از برداشـت فلـزات سـنگین تغییری نمیكند. البته تعداد زیادی از این تكنیكهای مهندسی بهدلیل محدودیتهای اقتصادی و منطقی قابل اجرا نیـست (Hulme & Hill, 2004). پاکسازی محیطزیست آلوده به فلزات سنگین و آلایندههای آلی توسط جذب آنها بهوسیله گیاهان یا گیاهپالایی امروزه جایگاه ویژهای پیدا کرده است. با توجه به اینکه روشهای سنتی برداشت عناصر سنگین از خاک و آب بسیار پرهزینه و دشوار و اغلب ناموفق است، لزوم استفاده از گیاهان کاهشدهنده آلودگی خاک و آب روشن است. از طرفی با توجه به نیاز روزافزون جنگلکاری در ایران، لازم است که تحقیقی جامع بر روی گونههای اکالیپتوس و نقش این گیاهان در جذب عناصر سنگین انجام شود. گیاهپالایی یک گزینه کم هزینه، بهویژه برای مناطق آلوده محسوب میشود. توانایی تجمع فوقالعاده فلزات سنگین در کاربرد روش گیاهپالایی، بر مبنای سرعت رشد (تولید زیستتوده) و میزان تجمع فلز سنگین (گرم فلز بر کیلوگرم بافت گیاه) استوار است. از اینرو یافتن مؤثرترین گیاه سریعالرشد اکالیپتوس با توانایی حداکثر در جذب فلزات سنگین منجر به اقدام بعدی برای معرفی گیاهان با توان ژنتیکی بالاتر میگردد. بررسیهای گوناگونی در مورد قابلیت جذب فلزات سنگین و دیگر آلایندهها توسط گونههای درختی در ایران و دیگر کشورها شده است. اکالیپتوس با رشد و تولید چوب بیشتر و جذب و نگهداری بیشتر عناصر و فلزات سنگین از خاک آبیاری شده با فاضلاب در اندامهای خود و تعریق فزونتر نسبت به سایر گونههای درختی کندرشد، در پالایش خاک از آلایندهها نقش مهمی را ایفا میکند. بهعنوانمثال راد[2] و همکاران در سال 2010، پس از آزمایش سازگاری و عملکرد هشت گونه اکالیپتوس با استفاده از فاضلاب شهری و صنعتی یزد، نتیجه گرفتند که گونه E.camaldulensis از نظر سازگاری، رشد ارتفاعی و قطری و قدرت جذب آب، موفقتر از سایر گونهها بوده است. 2-1- بیان مسئله تحقیق طی سالهای اخیر و در نتیجه اجرای بعضی برنامههای توسعه اقتصادی، صنعتی، كشاورزی و خدماتی در مناطق مختلف جهان، تعادل و توازن طبیعت در مواردی برهم خورده است كه این امر عوارضی را در مقیاسهای محلی یا منطقهای و حتی جهانی به همراه داشته است (تائبی و اسحاقی، 1380). آلودگی محیط زیست از جمله آلودگی خاك یكی از عوارض مهم به هم خوردن تعادل و توازن طبعیت میباشد. مهمترین آلایندههای خاك شامل فلزات سنگین، بارشهای اسیدی و مواد آلی میباشند كه از این میان فلزات سنگین به واسطه غیر قابل تجزیه بودن، سمیت زیاد، اثرات تجمعی و سرطانزایی مورد توجه میباشند(Mico et al., 2006). فلزات سنگین به فلزاتی گفته میشود كه دارای چگالی نسبتا بالا بوده و در غلظتهای كم سمی باشند (عرفان منش و افیونی، 1379). هرچند این عناصر به طور طبیعی دارای غلظت كمی در خاك موجود هستند اما پراكنش جغرافیایی آنها چه بهصورت طبیعی و چه از طریق فعالیتهای انسانی مشكلات و مسائلی را در بر خواهد داشت. الگوی فعالیتهای صنعتی امروزی به آلودگیهای زیستمحیطی، بهویژه آلودگی با فلزات سنگین منجر میشود (Chehregani and Malayeri, 2007). میزان تخلیه آلایندههای فلزی در محیط با افزایش زندگی شهری رو به توسعه است. آلودگی زمینهای كشاورزی به وسیله فلزات سنگین در حال افزایش است. بعضی از بومشناسان اخیر منابع مختلفی از آلایندهها در اكوسیستمهای خاكی طبیعی را كه شامل فلزات انتقال یافته توسط هوا، از دود اگزوز اتومبیلها، كارخانههای باتریسازی و رنگسازی و دیگر فعالیتهای صنعتی هستند، تشخیص دادهاند (Jaja and Odoemena, 2004). در دهههای اخیر، فلزات سنگین بهدلیل خصوصیت آلایندگی ویژه آنها بسیار مورد توجه قرار گرفتهاند. برخی از این ویژگیها عبارتند از (Facchinelli et al., 2001): – آنها مانند بسیاری از مواد آلی در طول زمان تجزیه نمیشوند. – ورود آنها در خاک میتواند با هوازدگی سنگهای مادری و پدوژنزی ارتباط داشته باشد. – اغلب به صورت کاتیونها هستند. در نتیجه تغییر شرایط زیستمحیطی در اثر فعالیتهای انسان (تغییر کاربری زمین، کشاورزی و تغییرات اقلیمی) یا از طریق اشباع شدن بیش از ظرفیت بافری خاک میتوانند تحرک پیدا کرده که در چنین وضعیتی بسیار خطرناک خواهند بود. آلودگی فلزات سنگین یکی از مشکلات عمده زیستمحیطی است و معمولا ناشی از فعالیتهای صنعتی، نظیر بهرهبرداری از معادن، ذوب فلزات، فرایندهای تخلیه گاز، تولید انرژی و سوخت، کاربرد کود و آفتکش و فراوری پسماندهای شهری است. بدیهی است این پدیده با صنعتی شدن و نوگرایی جوامع شدت بیشتری یافته است (Tanhan et al., 2007) و این فعالیتها باعث ورود مقدار زیادی از عناصر سنگین به اتمسفر میشود. عناصر موجود در اتمسفر در نهایت به صورت فرونشست خشک[1]، یا فرونشست تر[2] روی سطح خاک و گیاهان قرار میگیرند. در مقیاس جهانی فرونشست جوی مهمترین عامل ورود عناصر سنگین به خاک محسوب میشوند (Deboudt et al., 2004; Schilling, and Lehman, 2002). علیرغم تفاوتهایی كه در رفتار عناصر سنگین از لحاظ تحرک و قابلیت جذب آنها در خاک وجود دارد، در اغلب موارد میزان خروج آنها از طریق آبشویی و یا جذب به وسیله گیاهان نسبت به میزان ورود آنها به خاك بسیار كمتر است. این امر موجب انباشته شدن تدریجی عناصر در خاک می شود. روند انباشت عناصر سنگین در خاک بسیار كند بوده و اثرات آن پس از دهها سال قابل تشخیص است. به دلیل فرآیند انباشت عناصر تقریبا یك فرآیند برگشت ناپذیر است که در درازمدت موجب كاهش كیفیت خاك و در نهایت تخریب اراضی كشاورزی می شود (امینی و همکاران، 1385).
چکیده
تمرین تناوبی با شدت بالا و حجم پایین ( HIT ) موجب سازگاریهای عملکردی و متابولیکی در عضلات اسکلتی میشود که مشابه تمرین استقامتی سنتی است. با توجه به اینکه آنژیوژنز یکی از سازگاریهای تمرین استقامتی است لذا هدف از پژوهش حاضر تعیین اثر چهار هفته تمرین تناوبی با شدت بالا و حجم پایین بر میزان VEGF پلاسمای استراحتی و همچنین بررسی پاسخ و سازگاری در پاسخ VEGF پلاسما در یک وهله فعالیت استقامتی به دنبال چهار هفته تمرین تناوبی با شدت بالا و حجم پایین بود. بدین منظور 20 نفر مرد جوان به طور تصادفی در دو گروه تمرین (تعداد 10 نفر، سن: 3/19 سال، وزن: 2/67 کیلوگرم و قد:7/172 سانتیمتر) و گروه کنترل (تعداد 10 نفر، سن: 7/19 سال، وزن: 9/65 کیلوگرم و قد:4/174 سانتیمتر) تقسیم شدند و گروه تمرین به مدت چهار هفته و سه جلسه در هفته به تمرینHIT پرداخت. هر جلسه تمرینی شامل 8 تا 11 تناوب رکاب زدن 60 ثانیهای با شدتی برابر با اوج توان کسب شده در انتهای آزمون VO2peak بود، و بین هر تناوب، 75 ثانیه رکابزدن با شدت 30 وات به عنوان ریکاوری وجود داشت. 48 ساعت قبل از شروع پروتکل تمرینی HIT خونگیری از دو گروه کنترل و تمرین، قبل و بعد از یک فعالیت استقامتی با 60 درصد VO2peak انجام شد و مقدار VEGF پلاسمایی به روش الایزا تعیین گردید، که این فعالیت استقامتی و مراحل خونگیری بعد از تمرین HIT عیناً تکرار شد. از روشهای آماری ANCOVA و t زوجی برای تجزیه و تحلیل دادهها استفاده شد. نتایج نشان داد که سطوح پلاسمایی VEGF، در پاسخ به یک جلسه فعالیت استقامتی با 60 درصد VO2peak افزایش معناداری پیدا کرد (05/0 > p). همچنین نتایج نشان داد چهار هفته تمرین HIT با حجم پایین در میزان VEGF استراحتی پلاسمایی تاثیری ندارد (05/0 > p) .درحالی که تمرین HIT موجب افزایش تغییرات VEGF در طول یک
جلسه فعالیت استقامتی شد (05/0 > p)، که نشان اثرگذاری مطلوب HIT با حجم پایین بر تغییرات پاسخیVEGF است و به نظر میرسد مشابه سازگاریهای بوجود آمده در اثر تمرین استقامتی سنتی در فاکتورهای رگزایی باشد. با این حال برای تایید این امر نیاز به مطالعات بیشتری است.
واژه های کلیدی: تمرین تناوبی با شدت بالا و حجم پایین، آنژیوژنز، VEGFپلاسما
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول : مقدمه و معرفی پژوهش
1-1 مقدمه. 2
1-2 بیان مسأله. 3
1-3 ضرورت و اهمیت پژوهش… 6
1-4 اهداف پژوهش… 7
1-4-1 هدف کلی. 7
1-4-2 اهداف اختصاصی. 8
1-5 فرضیات پژوهش… 8
1-5-1 فرض کلی. 8
2-5-1 فرضیات اختصاصی. 8
1-6 محدوده پژوهش… 9
1-7 محدودیتهای پژوهش… 9
1-8 واژههای کلیدی. 10
فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه پژوهش
2-1 مقدمه. 12
2-2 آنژیوژنز 12
2-2-1 آنژیوژنز به روش جوانه زدن (sprouting angiogenesis) 13
2-2-2 آنژیوژنز به روش دو نیم شدن (intussusceptive angiogenesis ) 14
2-3 روشهای اصلی عروقی شدن بدن. 15
2-4 محرکهای آنژیوژنز 16
2-5 تنظیم آنژیوژنز 18
2-5-1 فاکتورهای محدودکننده آنژیوژنز 19
2-5-2 فاکتورهای موافق آنژیوژنز (فاکتورهای پروآنژیوژنیک) 21
2-6 فاکتور رشد اندوتلیال عروقی (VEGF) 23
2-7 گیرنده های VEGF. 25
2-8 تنظیم بیان VEGF. 27
2-9 پاسخ فاکتورهای آنژیوژنیک به فعالیتهای حاد ورزشی. 28
2-10 پژوهشهایی که سازگاری به تمرین و سازگاری در پاسخ تغییرات VEGF را بررسی کردهاند. 37
2-11 تمرینات تناوبی با شدت بالا (HIT) و آنژیوژنز 43
2-12 جمع بندی. 45
فصل سوم : روش شناسی پژوهش
3-1 نوع، روش و طرح پژوهش… 48
3-2 جامعه آماری و نمونه پژوهش، روش و نحوه گزینش نمونهها 49
3-3 متغیرهای پژوهش… 49
3-4 روش انجام پژوهش… 50
3-4-1 آزمون VO2peak. 50
3-4-2 اوج اکسیژن مصرفی و RER. 51
3-4-3 آزمون فعالیت تداومی روی چرخ کارسنج با حدود 60 درصد VO2peak. 53
3-4-5 پروتکل تمرینی. 54
3-4-6 اندازهگیری VEGF. 54
3-4-7 کنترل تغذیه. 54
3-4-8 ابزار گردآوری اطلاعات.. 55
3-5 روش آماری. 56
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش
4-1 مقدمه. 58
4-2 آزمون فرضیه های پژوهش… 58
فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری
5-1 مقدمه. 62
5-2 خلاصه پژوهش… 62
5-3 بحث و نتیجهگیری. 64
5-3-1. پاسخ فاکتور رشد اندوتلیال عروقی(VEGF) به یک جلسه فعالیت هوازی…………………………. 64
5-3-2. بررسی میزان پلاسمای فاکتور رشد آندوتلیال عروقی(VEGF) استراحتی به دنبال یک دوره (HIT)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 67
5-3-3. بررسی سازگاری در پاسخ VEGF پلاسمای به دنبال یک دوره (HIT)……………………………… 70
5-4 نتیجهگیری. 71
5-5 پیشنهادات برای پژوهش های آینده 71
منابع و مآخذ. 73
فهرست اشکال
عنوان صفحه
شکل 2-1. مراحل آنژیوژنز به روش جوانه زدن. 14
شکل 2-2. نمای دو بعدی و سه بعدی آنژیوژنز به روش دو نیم شدن. 15
شکل 2-3. نقش محوری اکسیژن در رشد یا بازگشت عروق. 17
شکل 2-4. محرک های آنژیوژنز و مسیرهای سیگنالیی که منجر به آنژیوژنز میگردند. 18
شکل 2-5. انواع VEGFو گیرندههای آن. 27
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول 2-1. طبقه بندی فاکتورهای محدودکننده آنژیوژنز در عضلات اسکلتی. 21
جدول 3-1. شمای کلی طرح پژوهش… 48
جدول 3-2. ویژگیهای آزمودنیهای پژوهش (انحراف استاندارد ± میانگین) 49
جدول 3-3. توصیف مقادیر و مقایسه بین گروهی VO2peak، و RER و ضربان قلب در VO2peak. 51
جدول 4-3. توصیف مقادیر و مقایسه تغییرات بین گروهی VO2، % VO2peak و RER در آزمون 60 دقیقه رکاب زدن. 52
جدول 3-5. نوع و میزان مواد غذایی، 24 ساعت قبل از آزمون 60 دقیقه رکاب زدن…………………… 55
جدول 4-1. توصیف و مقایسه میزان “VEGF” پلاسما، پیش و پس از یک وهله فعالیت استقامتی زیر بیشینه در مردان جوان (20 = n) 58
جدول 4-2. توصیف میزان “VEGF” پلاسما، پیش و پس از یک وهله فعالیت استقامتی زیر بیشینه در پیش و پس آزمون، به تفکیک گروه 59
جدول 4-3. مقایسه میزان تغییرات “VEGF” بین دو گروه کنترل و تجربی در شرایط سازگاری و سازگاری در پاسخ. 60
فصل اول
مقدمه و معرفی پژوهش
1-1. مقدمه
فعالیت بدنی منظم یکی از مهمترین عوامل توسعه سلامتی بشمار میرود و به نظر میرسد برای مقابله با عوامل خطرزای رایج در جوامع بشری، همچون بیماریهای قلبی- عروقی و متابولیکی بهترین و اثربخشترین راهحل ممکن باشد و از نظر اقتصادی برای جوامع بسیار مقرون به صرفه میباشد (1, 2). در این میان براساس یافتههای پژوهشی، برای ایجاد سازگاری در جهت بهبود و افزایش کارایی سیستم قلبی-عروقی و توسعه آمادگی سیستم هوازی به انجام تمرینات استقامتی با شدت پایین و زمان نسبتاً طولانی بسیار توجه شده است (3). افزایش ظرفیت هوازی به دنبال تمرینات حاصل، نشاندهنده سازگاریهای مرکزی و محیطی در بدن میباشد (4). از عمدهترین این سازگاریها متعاقب تمرین استقامتی، افزایش حجم و تعداد میتوکندریها، افزایش آنزیمهای هوازی در سطح عضله و همچنین تغییر در فنوتیپ عضله میباشد (5, 6). به هر حال از اصلیترین سازگاریهای محیطی عضلات در این نوع تمرینات، افزایش چگالی مویرگی میباشد (3, 4) که از طریق افزایش سطح انتشار، افزایش زمان تبادل خون و بافت و کاهش مسافت انتشار اکسیژن، موجب افزایش اختلاف اکسیژن خون سرخرگی-سیاهرگی، متعاقباً افزایش max2 VO و به تعویق افتادن خستگی و تداوم اجرای ورزشی با شدت بالاتر میشود (3).
اخیراً محققین نشان دادهاند که تمرینات تناوبی با شدت بالا (HIT) منجر به سازگاریهای بیشمار فیزیولوژیکی میشود که مشابه تمرینات استقامتی است با این تفاوت که حجم کل فعالیت ورزشی پایین است (2, 7). در واقع این نوع تمرینات از نظر صرفهجویی در زمان، راهکار کارآمدی در ایجاد سازگاریهای مرتبط با تمرین استقامتی به شمار می رود (6, 7).
لذا پژوهش حاضر به منظور مطالعه نقش تمرینهای تناوبی شدید با حجم پایین در پاسخ و ایجاد سازگاری مربوط به افزایش چگالی مویرگی با تاکید بر تغییرات پروتئین اصلی رگزایی در سطح پلاسما انجام شد.
1-2. بیان مسأله
ساختار عروق عضله اسکلتی برای برآورد نیازهای عضله اسکلتی تغییر میکند (8) و هنگام فعالیت ورزشی دو نوع تغییر در ساختار عروق عضلات اسکلتی در جهت رفع شرایط استرسی صورت میگیرد که شامل آرتریوژنز و آنژیوژنز میباشد (3, 8). آرتریوژنز موجب افزایش قطر داخلی عروق یا کامپلیانس عروق میشود (8, 9). این فرایند شامل بزرگ شدن بخش عضلانی دیواره سرخرگچههای موجود است که مستلزم تکثیر سلولهای اندوتلیال است (8, 9). بنابر یافتههای موجود، بهترین محرک برای آرتریوژنز فشارهای برشی است. از طرف دیگر آنژیوژنز به معنی بوجود آمدن مویرگ جدید از مویرگ قبلی است که به دو صورت جوانهزدن یا دو نیمشدن مویرگ موجود صورت میگیرد (10)، این فرآیند پیچیده شامل فعل و انفعلات گسترده بین سلولها، فاکتورهای محلول و اجزای ماتریکس خارج سلولی (ECM)[1] و انواع گیرندهها است (11, 12). در شرایط فیزیولوژیک طبیعی شکلگیری عروق نیازمند تخریب غشای پایه، فعال شدن، مهاجرت و تکثیر سلولهای اندوتلیال است (11, 12). این روند نیازمند فاکتورهای رشدی مانند فاکتور رشد اندوتلیال عروقی(VEGF)، فاکتور رشد پایهای(B-FGF) و فاکتور رشد شبه انسولین-1(IGF-1) است که تکثیر و انتقال سلولهای عروقی را حمایت میکنند (13, 14) و ماتریکس پروتئینهایی نظیر فیبرونکتین، لامینین و کلاژنها که داربستی برای آنژیوژنژ تشکیل میدهند (15-17). تاکنون حدود 50 فاکتور برای آنژیوژنژ شناخته شدهاند که بعضی از این فاکتورها محدود کننده آنژیوژنز و بعضی دیگر تحریک کننده آنژیوژنز هستند که در شرایط طبیعی تعادل بین آنها باعث کنترل دقیق آنژیوژنز میشود اما زمانی که فاکتورهای رشد آنژیوژنز نسبت به مهار کنندهها بیشتر گردد تعادل به سمت رشد عروق پیش میرود (18).
از میان فاکتورهای آنژیوژنیک، VEGF به عنوان قویترین میتوژن مخصوص سلولهای اندوتلیال شناخته شده است (19) VEGF.پروتئینی ترشحی با وزن مولکولی 45 کیلودالتون است که عمدتا توسط سلولهای اندوتلیال، عضله صاف، طحال، کلیه، مغز، کبد، پلاکتها و عضله اسکلتی ترشح میشود (20). وجود این فاکتور برای شروع تخریب ماتریکس خارج سلولی، تکثیر، زنده ماندن و مهاجرت سلول های اندوتلیال نیاز است و نفوذپذیری عروق را برای شروع آنژیوژنز افزایش میدهد (21, 22).VEGF از طریق گیرندههای تیروزین کینازیVEGFR-2، VEGFR-1، VEGFR-3 و همچنین گیرندههای غیر پروتئینی تیروزین کینازی نروپلین-1 و نروپلین-2 اعمال فوق را انجام میدهد (19, 23, 24). برخی از پژوهشها نشان دادهاند که به دنبال فعالیت ورزشی در انسان و حیوان mRNA VEGF افزایش مییابد که در پی آن VEGFعضله اسکلتی نیز افزایش مییابد ( هیستوک و همکاران 2003، گاوین و همکاران 2005، کارولی و همکاران 2005 ) .همچنین پژوهشهای زیادی نیز افزایش چگالی مویرگی ناشی از VEGF را در پی تمرین ورزشی در انسان و حیوان گزارش کردهاند (گوستافسن و همکاران 2001، هیستوگ و همکاران 2003، جانسون و همکاران 2004، جیان و همکاران 2006، گوستافسن و همکاران 2007، زاکروفسکا و همکاران 2011).
به هر حال در جوامع امروزی بیشتر افراد معمولا به دلیل کمبود وقت[2] از پرداختن به فعالیتهای طولانی مدت قصور میورزند (25, 26) و از طرفی بر اساس یافتهها و توصیههای متخصصین، برای دستیابی به سازگاریهای مطلوب تمرینات استقامتی در جهت جلوگیری از بیماریهای مزمن و مرگ نابهنگام و زودرس، بایستی 30 تا 60 دقیقه فعالیت ورزشی را در همه روزهای هفته انجام دهند (27). بنابراین، اخیراً به منظور حل مشکلات کمبود وقت، تمرینات تناوبی با شدت بالا (HIT) نظر پژوهشگران را به خود جلب نموده است. در همین راستا برخی مطالعات پیشنهاد کردهاند که تمایل افراد برای اجرای تمرین با تکرار پایین و شدت بالا، بیشتر از برنامه تمرینی با تکرار بالا و شدت پایین است (7) و حتی درک لذت بیشتری نیز دارند (27). هر چند در رویکردهای گذشته بسیاری از افراد از HIT به دلیل خطرناک بودن، کاربردی نبودن و یا غیر قابل تحمل بودن معاف میشدند، اما امروزه ارزش بالقوه تمرین شدید تناوبی در زمینه توسعه سلامت و آمادگی، حتی در افرادی که شرایط بیماری گوناگونی دارند نیز درک شده است (28, 29).
پژوهشهای اخیر صورت گرفته به خوبی روشن ساخته است که سازگاریهای مشابه زیادی در دو نوع تمرین استقامتی طولانی مدت و HIT روی میدهد. بنابراین به نظر میرسد HIT میتواند جایگزین مناسبی برای تمرینات استقامتی طولانی مدت باشد. در همین راستا چندین پژوهش نشان دادهاند که سازگاریهای مشابه و حتی بیشتری در پی تمرینات HIT از نظر فیزیولوژیکی و عملکردی در مقابل تمرینات استقامتی طولانی مدت در افراد سالم، ورزشکار و همچنین افراد با بیماری های متابولیکی بوجود آمده است (2, 29-31). حال با توجه به اینکه پژوهشهایی که، پاسخ تک جلسهای فاکتورهای آنژیوژنز را بررسی کردهاند نتایج متناقضی گزارش کردهاند به طوری که بعضی افزایش، بعضی کاهش و بعضی عدم تغییر را در سطح پلاسما یا سرم گزارش کردهاند و از طرفی در زمینه سازگاریهای مربوط به آنژیوژنژ و فاکتورهای پلاسمایی در پی تمرینات HIT پژوهشهای اندکی انجام گرفته است اکنون این سوال برای ما پیش آمده است که آیا یک جلسه تمرین استقامتی میتواند تغییری در فاکتور رشد اندوتلیال عروقی VEGF ایجاد کند و آیا در پی 4 هفته تمرین HIT با شدت بالا حجم پایین تغییری در میزان VEGF پلاسمایی استراحتی به عنوان مهمترین فاکتور آنژیوژنز روی میدهد؟ و آیا در تغییرات فاکتور آنژیوژنیک VEGF در پاسخ به یک وهله فعالیت استقامتی پس از سازگاری به تمرینHIT با شدت بالا و حجم پایین تغییری صورت میگیرد؟
1-3. ضرورت و اهمیت پژوهش
شیوع سندرم متابولیکی (شاخهای از فاکتورهای خطر قلبی عروقی، شامل فشار خون بالا، دیس لیپیدمیا[3]، مقاومت انسولینی و چاقی) که بیشتر در نتیجه افزایش کالری دریافتی و اتخاذ سبک زندگی ساکن است (32) به طور همهگیر در حال رشد است و گزارش شده که بیش از 300 میلیون انسان در دنیا با این مشکل روبرو هستند (33). مطالعات زیادی نشان داده است که افزایش در فعالیت بدنی راه حلی موثر و کم هزینه برای مقابله با چنین نشانههای مرتبط با اختلالات متابولیکی است (34-36). به هر حال با وجود پتانسیل درمانی آشکار فعالیت ورزشی، بسیاری از مردم برای شرکت در فعالیت ورزشی بیمیل هستند و اغلب کمبود وقت را به عنوان عامل اصلی ذکر میکنند (25, 26). امروزه تمرینات HIT به عنوان یک راهکار کارا از نظر زمان در سازگاریهای مربوط به سلامت مورد توجه قرار گرفته و بر طبق یافتههای موجود، سازگاریهای متابولیک به این تمرینات مشابه سازگاری به تمرینات استقامتی با حجم بالا است (37). همچنین به خوبی نشان داده شده است تمرین ورزشی استقامتی باعث سازگاریهای چشمگیری در سیستم قلبی و عروقی از جمله افزایش چگالی مویرگی میشود که باعث افزایش سطح انتشار، افزایش زمان تبادل خون و بافت و کاهش مسافت انتشار اکسیژن، افزایش اختلاف اکسیژن خون سرخرگی سیاهرگی و متعاقبا افزایش max2VO و به تعویق افتادن خستگی و تداوم اجرای ورزشی با شدت بالاتر میشود (3). همچنین توسعه شبکه مویرگی همواره یکی از فاکتورهای مهم برای بالا بردن توان عملکردی محسوب میشود چون باعث انتقال سریع گلوکز و اکسیژن به بافتها شده از طرف دیگر باعث دفع سریعتر مواد زاید ناشی از متابولیسم و کاهش زمان انتشار مواد بین مویرگ و بافت میشود (3, 4). بعلاوه این عامل میتواند یکی از فاکتورهای مهم برای ورزشکاران، علیالخصوص ورزشکاران استقامتی باشد چون باعث به تعویق افتادن خستگی ورزشکاران میشود و ورزشکار را قادر به اجرای فعالیت بدنی در مدت و شدت بیشتری میسازد (3).
<< 1 ... 632 633 634 635 636 637 ...638 ...639 640 641 642 643