الف. ردیابی در منابع قدیم…………………………………………………………………………………………. 13

ب. جستجو در تحقیقات جدید…………………………………………………………………………………………………………………… 14

ج. صحّت انتساب آثار………………………………………………………………………………………………. 18

سفرنامه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 18

قانون الملک…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 18

امالی نظام الملک فی الحدیث………………………………………………………………………………………………………………….. 18

اشعار………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 19

مکاتبات…………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 21

مکاتبات…………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 21

نصیحت نامه…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 22

منشآت…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 22

وصیت نامه………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 23

دستورالوزاره یا وصایای خواجه نظام الملک……………………………………………………………………………………………….. 23

دستورالوزاره………………………………………………………………………………. 27
2-1. کتابشناسی………………………………………………………………………………………………. 27

2-2. نام‌ها و عناوین………………………………………………………………………………………….. 31

2-3. تبارشناسی………………………………………………………………………………………………. 33

2-4. اصالت…………………………………………………………………………………………………….. 34

2-5. زمان نگارش…………………………………………………………………………………………….. 36

2-6. مُهدی الیه……………………………………………………………………………………………….. 38

2-7. مؤلّف………………………………………………………………………………………………………. 40

مولانا عبدالوهّاب عدنی طوسی…………………………………………………………………………………………………………………. 43

الف. خواجه نظام الملک طوسی………………………………………………………………………………………………………………… 44

ب. فخر الدّین حسن………………………………………………………………………………………………………………………………… 46

ج. محمد طاهر اراسنجی قزوینی………………………………………………………………………………………………………………. 47

د. عبدالوهّاب قدپی طوسی……………………………………………………………………………………………………………………….. 47

ه. عبدالوهّاب امامی…………………………………………………………………………………………………………………………………..   برای دانلود متن کامل پایان نامه ها اینجا کلیک کنید 49

دلایل ردّ انتساب………………………………………………………………………………………………………………………………………. 49

2-8. اهمیّت و ویژگی………………………………………………………………………………………… 56

2-9. از نگاه کتاب‌شناسان ایرانی و خاورشناسان…………………………………………………… 61

جایگاه دستور الوزاره در سنّت اندرزنامه نویسی مسلمانان…………………………………… 66
3-1. اهمیّت وزارت…………………………………………………………………………………………… 67

3-2. کتابهای موسوم به دستورالوزاره………………………………………………………………….. 67

3-3. دستورالوزاره و نگارش های اخلاقی……………………………………………………………… 69

3-4. مقایسه سیر الملوک و دستور الوزاره…………………………………………………………….. 71

درباره تصحیح کتاب دستور الوزاره………………………………………………………… 74
4-1. شیوه تصحیح…………………………………………………………………………………………… 74

4-2. گروه بندی نسخه های همگون و هم نسبت…………………………………………………… 77

4-3. معرفی و ارزیابی نسخ استفاده شده در تصحیح……………………………………………… 82

4-3-1. نسخه هایی که کاملاً به نسخه اساس عرض شده و تطبیق یافته است…………………………. 82

نسخه الف= نسخه کتابخانه بادلیان= نسخه اساس نسبی………………………………………………………………………….. 82

نسخه ب= نسخه کتابخانه آستان قدس به شماره 6323…………………………………………………………………………… 86

نسخه ج= نسخه کتابخانه آستان قدس به شماره 292………………………………………………………………………………. 90

نسخه د= نسخه چاپ سنگی به تاریخ چاپ 1305ق ………………………………………………………………………………… 90

نسخه ه= نسخه کتابخانه آستان قدس به شماره 294……………………………………………………………………………….. 93

نسخه ت= نسخه کتابخانه دانشگاه تهران به شماره 1/7907……………………………………………………………………. 94

نسخه س= نسخه کتابخانه مجلس شورای اسلامی به شماره 3/619……………………………………………………….. 94

نسخه ع= نسخه کتابخانه مجلس شورای اسلامی به شماره 3243…………………………………………………………… 94

نسخه ن= نسخه کتابخانه مجلس شورای اسلامی به شماره 26/8984…………………………………………………….. 95

4-3-2. نمونه نسخی که به قسمتی از آنها مراجعه شده است……………………………………………… 95

نسخه م= نسخه کتابخانه دانشگاه کالیفرنیا آمریکا به شماره 411……………………………………………………………… 96

نسخه ی= نسخه کتابخانه ملی ایران به شماره 15349……………………………………………………………………………. 97

نسخه غ = نسخه کتابخانه مجلس به شماره  1/ 13718………………………………………………………………………….. 97

4-4. مراحل تصحیح…………………………………………………………………………………………. 97

4-5. نکات ضروری در خصوص تصحیح………………………………………………………………. 98

4-6. رسم الخطّ نسخه‏ تصحیح شده…………………………………………………………………… 99

دشواری های تحقیق………………………………………………………………………. 102
نشانه های اختصاری………………………………………………………………………. 111
فهرست نسخه های خطی دستورالوزاره در کتابخانه های ایران و جهان……………………… 113
7-1. فهرست نسخه هایی که در این تصحیح از آنها استفاده شده به ترتیب تاریخ کتابت…………… 114

7-2. فهرست همه نسخه های پیدا شده به ترتیب تاریخ کتابت از اقدم نسخ………………………….. 118

7-3. فهرست همه نسخه ها به تفکیک نام کتابخانه ها و محل نگهداری نسخ…………………………. 128

تصاویر صفحات آغاز و انجام نسخه هایی که در این تصحیح از آنها استفاده شده…………….. 138
متن کتاب دستور الوزاره………………………………………………………………….. 156
دیباچه/ اهمیت وزارت و سبب تألیف کتاب……………………………………………………….. 157

مقدّمه/ شرح حال خواجه نظام الملک…………………………………………………………… 170

تفضیل وزارت خواجه بر سایر وزراء به نقل از  امام  محمد ناصحی در دستورالوزراء……………………………………………………. 170

روایت ابوجعفر نصیری، مؤلّف تاریخ مدرّسان  نظامیه، از دوران تحصیل خواجه………………………………………………………….. 172

روایت فقیه عبدالصمد فتدروجی از وقایع هنگام تولّد و طفولیّت خواجه…………………………………………………………………….. 174

فصل اول: در تحریض فرزندان بر ترک وزارت …………………………………………………… 186

موعظه /  بعد از زمان من وزارت اختیار نکنی و پیرامن شواغل و مشاغل نگردی………………………………………………………. 187

مخاطره اوّل/ وزیر را هر روز از هر باب بر هر کس چند حکم مختلف می باید کرد……………………… 188

حکایت/ تفسیر شیخ ابواسحق فیروزآبادی از حکمت کدورت بی دلیل سلطان با وزیر………………………………………………….. 189

مخاطره دوّم/ چند هزار کس از خود آزرده باید داشت به امید رضای خاطر  یک کس………………….. 192

حکایت/ پاسخ امام الحرمین جوینی به پرسش نظام الملک در خصوص علت کدورت سلطان از او………………………………….. 192

حکایت/ مقایسه خدمت پادشاه با طاعت خداوند از زبان ربیع فضل در همراهی هارون الرشید به سفر حج………………………… 197

مخاطره سوّم/ ملال جانب ابناء ملوک است و تدارک آن در غایت صعوبت………………………………. 199

حکایت/ انحراف مزاج سلطان محمد، فرزند ملکشاه، از خواجه نظام الملک………………………………………………………………… 201

حکایت/ اسارت ملک روم و خیانت عمید منصور در اموال اهدائی رومیان…………………………………………………………………. 203

مخاطره چهارم /  ناگزیر بودن وزیر  از مجالست و مرافقت با کبار امرا و ارکان دولت………………….. 209

مخاطرات دوستی با کبار امرا و ارکان دولت……………………………………………………………………………………………………….. 210

حکایت/ نزاع و خلاف میان خواجه نظام الملک و التونیاق ترکمانی…………………………………………………………………………. 212

ضررهای دشمنی و عداوت با کبار امرا و ارکان دولت…………………………………………………………………………………………… 213

حکایت/ نتیجه مکاوحت  امیر علی خویشاوند با ابوالعّباس اسفراینی…………………………………………………………………………. 214

مخاطره پنجم/ جماعتی چون کتّاب و عمّال را در حیّز ترتیب  و رعایت می باید داشت…………………. 219

اقارب  و عشایر را مباشر مهمّات ملک گردانیدن خطرها دارد………………………………………………………………………………….. 221

مضار و مفاسد تفویض مهمات به بیگانگان……………………………………………………………………………………………………….. 222

حکایت آشنایی و همدرسی نظام الملک با حسن صباح و عمر خیّام…………………………………………………………………………. 222

حکایت/ محاسبه اجرت مکاریان که رخام از حلب برای سلطان به اصفهان برده بودند توسط حسن صباح………………………… 229

التزام حسن صباح بر تکمیل دفاتر جمع و خرج ممالک به عشر مدتی که نظام الملک مهلت خواسته بود………………………….. 232

فصل دوّم در آداب وزارت و شرایط آن ………………………………………………………… 234

شرط منصب وزارت آن است که چهار جانب نگاهداری و مراقبه آن واجب و ملاحظه آن مفروض شماری………………………. 234

شرط اوّل / حفظ جانب حضرت ربوبیّت……………………………………………………………………….. 235

ملاحظه اوّل: بر اعتقاد صحیح، ثابت و راسخ باشی و به تسویلات فرق ضالّه از مرکز استقامت منحرف نشوی                  235

حکایت/ مواصلت و مصاهرت سلطان ملک شاه با خلیفه و رؤیای خواجه در خصوص تهیّج شیطان…………………………………. 237

ملاحظه دوّم: اتّفاقات حسنه را نتیجه تدبیر خود نداند؛ هر چند در عقب آن واقع گردد………………………………………………… 241

حکایت/ نقش تقدیر الهی در شکست فضلون از نظام الملک………………………………………………………………………………….. 242

حکایت/ نقش تقدیر الهی در فتح قلعه مریم نشین توسط ملکشاه……………………………………………………………………………. 245

شرط دوّم / رعایت جانب پادشاه……………………………………………………………………………………………………………. 248

ملاحظه اوّل: بی توفیق الهی و تأیید سماوی هرگز کسی آمر و ناهی نتواند شد………………………………………………………….. 250

حکایت/ ابن اعلم رصدی و شاگردش ناصر بتانی…………………………………………………………………………………………………. 251

ملاحظه دوّم: چون از جهت امری تفرقه خاطر پادشاه تفرّس افتد متوجّه اصلاح آن باید گشت………………………………………. 254

حکایت / امیر اسماعیل سامانی با عمرولیث……………………………………………………………………………………………………….. 255

حکایت/ خزاین سلطان آلب ارسلان در  قلعه کیو………………………………………………………………………………………………… 258

ملاحظه سوّم: سعی نماید تا در حق او از همه کس دعای بخیر حاصل کند و آن به انتشار عدل و احسان و انصاف باشد      260

ملاحظه چهارم: در ابقاء ذکر جمیل پادشاه باید کوشید و آن به اظهار حسن سیرت و راستی و عدالت باشد با جمیع خلایق    260

ملاحظه پنجم: هرچند از پادشاه مباسطت و عنایت و تقرّب و تربیت مشاهده افتد به هیچ باب بر آن اعتماد نشاید              260

ملاحظه ششم: پیوسته طالب آن باید بود که معلوم گردد میل طبیعت پادشاه به کدام مطلوب و مرغوب متوجّه است            260

حکایت/ فرستادن هر یک از اقارب و عشایر درگاه سلطان آلب ارسلان به حکومت ناحیتی……………………………………………. 261

حکایت/ روایت اصمعی از عمرو بن عبید که از مشایخ بغداد بود و منصور، مرید او……………………………………………………… 262

ملاحظه هفتم: چنان باید که قدرت و استعداد آن باشد تا هر سخن که در حضرت بگذرد به قدری در آن دخلی توان کرد     265

فنونی که در امر مال و ملک از مهارت استکمال آن، کما هو حقّه چاره نیست، اوّل قسم حساب و دوّم فنّ تاریخ                266

فایده دانستن تاریخ………………………………………………………………………………………………………………………………………. 266

قصّه لشکر بخارا و حیله ای که البتکین با ایشان کر……………………………………………………………………………………………. 266

حکایت/ مباحثه ماجندی و قاضی مرو بر سر معنی الخالق الباری المصور………………………………………………………………….. 268

شرط سوّم / رعایت جانب نزدیکان پادشاه  …………………………………………………………………. 270

شرط عمومی یا کلّی: ثبات بر جاده راستی و درستی به درجه ای باشد که هیچ آفریده را بر آن سخن نرسد……………………… 271

شرایط اختصاصی یا شرط رعایت اصناف اربعه……………………………………………………………………………………………………. 271

صنف اوّل: حرم های بزرگ……………………………………………………………………………………………………………………………. 272

حکایت/ فرستادن التونیاش به حکومت خوارزم توسط سلطان محمود و فرار التونیاش از شرّ جمیله قندهاری……………………… 273

حکایت / رقابت خواجه احمد حسن با خواجه حسنک متکانی بر سر وزارت……………………………………………………………….. 275

صنف دوّم: مراقبت ابناء ملوک………………………………………………………………………………………………………………………… 279

حکایت/ مقایسه رفتار خواجه احمد حسن و حسنک متکانی با مسعود غزنوی…………………………………………………………….. 282

صنف سوّم: امراء بزرگ…………………………………………………………………………………………………………………………………. 285

خواجه احمد حسن و علی خویشاوند…………………………………………………………………………………………………………………. 285

حکایت / سلطان محمود و دابشلیم هند…………………………………………………………………………………………………………….. 288

صنف چهارم: سایر ملازمان……………………………………………………………………………………………………………………………. 293

فرقه اوّل: ندماء مجلس جشن………………………………………………………………………………………………………………………… 293

حکایت / تعبیر خواب فضل ربیع توسط ابوالحسن معبّر که از احفاد ابن سیرین بود……………………………………………………… 295

فرقه دوّم: اصحاب سیف و ارباب قلم………………………………………………………………………………………………………………… 296

وصیّت عبدالحمید احمد به پسر خود در موازنه درجات مهّمات مملکت به احوال کتّاب………………………………………………… 296

حکایت / سخن محرمانه انوشیروان از خفایا و اسرار ملکی با بوذرجمهر حکیم……………………………………………………………. 297

حکایت / هلاکت ناصر میکال را اکثر خلق از تهیّج خواجه احمد دانستند………………………………………………………………….. 299

حکایت / کابوس های نظام الملک در سالگرد کشتن عبدالملک کندری……………………………………………………………………. 300

حکایت / گزارش ده تن از کتّاب به الب ارسلان در تهمت خیانت نظام الملک به ملک و مال………………………………………. 302

شرط چهارم / رعایت جانب خلایق……………………………………………………………………………. 303

حکایت/ پیشنهاد نظام الملک به سلطان الب ارسلان برای گریز از مرگ و بلیّه به نقل از تاریخ باستان……………………………. 304

انجامه کتاب………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 307

ضمائم………………………………………………………………………………………………………… 308
وصیّتنامه خواجه………………………………………………………………………………………………. 308 

کتابشناسی……………………………………………………………………………………………………….. 311 

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...