این تحقیق در سال 1392 با مراجعه و نظرخواهی از 185 نفر از مدیران، متخصصان و کارشناسان پژوهشگاه مذکور با ابزار پرسشنامه و نیز نظر خواهی از خبرگان و محققان دانشگاهی صورت گرفته است. روش تحقیق این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر آماری توصیفی – تحلیلی و پیمایشی است. این پرسشنامه 32 سوالی از روایی و پایایی بالایی (93/0) برخوردار بوده است. برای شناسایی عوامل زیربنایی از تحلیل عاملی اکتشافی و برای رتبه بندی عوامل، از تحلیل فریدمن استفاده شده است. یافته­ های حاصل از تحلیلهای مربوطه، بیانگر کشف 5 عامل (کاربرپسند، انعطاف پذیر و سازگاربودن، مدیریت پروژه استقرار، همسویی با نیازهای کاربران، مدیریت تغییر سازمانی، رعایت اصول طراحی) در پیاده سازی موفقیت آمیز ERP در پژوهشگاه مذکور است. لذا پیشنهاد می گردد مدیران ارشد و بدنه اجرایی پژوهشگاه با تمرکز بر عوامل مذکور استقرار موفقیت آمیز ERP را تضمین نمایند.

واژگان کلیدی: سیستم های برنامه ریزی منابع سازمانی، پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، عوامل کلیدی موفقیت

 

فهرست مطالب

عنـــوان                                                                                                                           صفحـــه

فصل اول : کلیات تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………………1

1-1مقدمه. 3

1-2 بیان مسئله. 3

1-3 ضرورت و اهمیت تحقیق.. 5

1-4  اهداف تحقیق.. 6

1-5 سؤالات پژوهش… 6

1- 6 قلمرو پژوهش… 7

1-7 متغیرهای پژوهش… 7

1-8 تعریف عملیاتی متغیرها 8

1-9 ساختار پژوهش… 9

فصل دوم : پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………11

2-1  مقدمه. 13

2-2 تعریف ERP. 14

2-3 مزایای پیاده سازی ERP. 14

2-4 زمینه های مشکل ساز در ERP. 16

2-5 روندهای جدید ERP. 18

2-6 چرا سازمانها به ERP نیاز دارند؟ 19

2-7 ERP  و تکنولوژی.. 20

2-8 عوامل مؤثر بر استقرار ERP. 20

2- 9 تعیین معیارهای انتخاب سیستم ERP. 23

2-10 سنجش موفقیت سیستم های اطلاعاتی.. 25

2-11 بررسی مقالات بین المللی و تعیین CSFهای اولیه. 25

2-12 مدلهای عوامل کلیدی موفقیت در پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمان. 32

2-12-1 مدل   Nah, Lou, Kuang. 32

2-12-1-1 سیستمهای کسب وکار وتکنولوژی اطلاعات مناسب موجود در سازمان. 32

2-12-1-2  ارتباطات 33

2-12-1-3  ترکیب سیستم کاری پروژهERP 33

2-12-1-4  قهرمان پروژه 33

2-12-1-5  مدیریت پروژه 34

2-12-1-6  حمایت وپشتیبانی مدیریت عالی سازمان 34

2-12-1-7  توسعه،تست ومشکل زدایی نرم افراز 34

2-12-1-8  برنامه و فرهنگ مدیریت تغییر 35

2-12-1-9  طراح کسب وکار و آرمان 35

2-12-1-10  نظارت و ارزیابی عملکرد 35

2-12-2  مدل Majed AL-mashari ,Abdullah AL-mudimigh ,Mohammad Zairi 36

2-12-2-1  مدیریت و رهبری.. 36

2-12-2-2  آینده نگری و برنامه ریزی.. 37

2-12-2-3  انتخاب بسته نرم افزاری ERP. 38

2-12-2-4  ارتباطات.. 38

2-12-2-5 مدیریت فرآیند 39

2-12-2-6  آموزش و تعلیم. 39

2-12-2-7  مدیریت پروژه 40

2-12-2-8  مدیریت سیستم های موجود در سازمان. 40

2-12-2-9  یکپارچه سازی سیستم ERP. 41

2-12- 2- 10 آزمایش سیستم. 41

2-12-2- 11  تغییرات فرهنگی و ساختاری.. 42

2-12-2-12  مدیریت و ارزیابی عملکرد 42

2-12-3  مدل Somers and  Nelson. 43

2-12-3-1 پشتیبانی مدیریت عالی سازمان. 45

2-12-3-2  قهرمان پروژه 45

 

2-12-3-3  آموزش و تعلیم کاربر 46

2-12-3-4  مدیریت انتظارات.. 46

2-12-3-5  شراکت فروشنده- مشتری.. 47

2-12-3-6  استفاده از ابزارهای توسعه فروشنده نرم افزار 47

2-12-3-7  انتخاب ERP مناسب.. 47

2-12-3-8  مدیریت پروژه 48

2-12-3-9  کمیته راهبری.. 48

2-12-3-10  استفاده از مشاوران. 48

2-12-3-11  حداقل کردن سفارشی سازی.. 49

2-12-3-12  تجزیه و تحلیل و تبدیل داده ها 49

2-12-3-13  مهندسی مجدد فرآیندهای کسب و کاری.. 49

2-12-3-14  تعریف معماری.. 50

2-12-3-15  منابع تخصیص داده شده 50

2-12-3-16  ترکیب تیم  پروژه 50

2-12-3-17  مدیریت تغییر 51

2-12-3-18  اهداف و مقاصد روشن.. 51

2-12-3-19 آموزش فرآیندهای کسب و کار جدید. 51

2-12-3-20  ارتباطات بین بخشی.. 51

2-12-3-21  هماهنگی بین بخشی.. 52

2-12-3-22  پشتیبانی مستمر فروشنده 52

2-12-4  مدل Holland and Light 52

2-12-4-1 عوامل استراتژیک… 53

2-12-4-1-1  آرمان کسب و کار 54

2-12-4-1-2  پشتیبانی مدیریت عالی.. 54

2-12-4-1-3  برنامه ریزی و زمان بندی پروژه 54

2-12-4-1-4  سیستمهای موجود (قدیمی) در سازمان. 54

2-12-4-1-5  استراتژی ERP. 54

2-12-4-2 عوامل تاکتیکی.. 55

2-12-4-2-1  پرسنل.. 55

2-12-4-2-2  مشاوره فروشنده نرم افزار 55

2-12-4-2-3  پیکربندی نرم افزار و مهندسی مجدد 55

2-12-4-2-4  پذیرش کاربر 56

2-12-4-2-5  نظارت و بازخورد 56

2-12-4-2-6  ارتباطات.. 56

2-12-4-2-7  مشکل زدایی.. 56

2-12-5  مدل   Pastor and Esteves 57

2-12-5-1 دیدگاه سازمانی.. 58

2-12-5-1-1  حمایت مدیریت عالی سازمان. 58

2-12-5-1-2  مدیریت تغییر سازمانی.. 59

2-12-5-1-3  مدیریت گسترده پروژه 59

2-12-5-1-4  ترکیب مناسب تیم پروژه 59

2-12-5-1-5  مهندسی مجدد جامع فرآیندهای کسب و کار 59

2-12-5-1-6  قهرمان پروژه 60

2-12-5-1-7  مشارکت کاربران. 60

2-12-5-1-8  اعتماد بین ذی نفعان پروژه 60

2-12-5-1-9  افراد متخصص و  مشاوران. 61

2-12-5-1-10  ارتباطات  قوی  داخلی و  خارجی.. 61

2-12-5-1-11  برنامه و زمان بندی مشخص پروژه 61

2-12-5-1-12  برنامه آموزشی مناسب.. 62

2-12-5-1-13  کاهش مشکل زدایی.. 62

2-12-5-1-14  استفاده مناسب از مشاوران. 62

2-12-5-1-15  تصمیم گیران قوی.. 63

2-12-5-2  دیدگاه تکنولوژیکی.. 63

2-12-5-2-1  استراتژی مناسب پیاده سازی ERP. 63

2-12-5-2-2  اجتناب از سفارشی سازی.. 63

2-12-5-2-3  نسخه مناسب از سیستم های ERP. 64

2-12-5-2-4  پیکر بندی مناسب نرم افزار 64

2-12-5-2-5 سیستم های سنتی.. 64

2-12-6  مدل  Mohammad Zairi 64

2-12-6 -1  حمایت وپشتیبانی مدیریت عالی سازمان. 66

2-12-6 -2  مورد کاری.. 67

2-12-6-3  مدیریت تغییر 67

2-12-6-4  مدیریت پروژه 67

2-12-6-5 آموزش… 68

2-12-6-6  ارتباطات.. 68

2-12-6-7  ارزیابی سیستم موجود 68

2-12-6-8  آرمان پروژه 69

2-12-6-9 استراتژی پیاده سازی.. 69

2-12-6-10  استخدام مشاوران. 69

2-12-6-11  محک زنی.. 70

2-12-6-12  تغییر فرآیند کسب و کارBPC   70

2-12-6-13 انتخاب نرم افزار 70

2-12-6-14 رویکرد پیاده سازی.. 71

2-12-6-15 آزمایش سیستم 71

2-12-6-16 یکپارچه سازی سیستم ERP. 71

2-12-7  مدل  Umble، Haft،Umble. 72

2-12-7-1 عوامل کلیدی  موفقیت.. 72

2-12-7-1-1 درک و فهم روشن از اهداف استراتژیک… 72

2-12-7-1-2  حمایت مدیریت عالی سازمان. 72

2-12-7-1-3  مدیریت پروژه 73

2-12-7-1-4 مدیریت تغییر سازمانی.. 73

2-12-7-1-5 تیم پیاده سازی.. 74

2-12-7-1-6  صحت داده ای.. 74

2-12-7-1-7  آموزش و تعلیم گسترده 74

2-12-7-1-8  اندازه گیری عملکرد 75

2-12-7-1-9  استفاده چند محلی از ERP. 75

2-12-8  مدل www.Buker.com.. 76

2-12-8-1  آموزش… 76

2-12-8-2  رهبری.. 77

2-12-8-3  ارزش حاصل از پروژه 77

2-12-8-4 اندازه گیری عملکرد 77

2-12-8-5 مسئولیت سازمانی.. 78

2-12-8-6 مدیریت تغییر 78

2-12-8-7 سازمان پروژه 78

2-12-8-8  فرآیندهای کسب وکار 79

2-12-8-9 ارزیابی تکنولوژی.. 79

2-12-8-10 برنامه ریزی پروژه 79

2-12-8-10-1 مأموریت.. 80

2-12-8-10-2 برنامه عملیاتی.. 80

2-12-8-10-3  برنامه پیاده سازی سیستم. 80

2-12-8-10-4  برنامه آموزش و تعلیم. 80

2-12-9  مدل  Yingjie. 80

1-2-4  مدل مفهومی پژوهش… 82

2-13 جمع بندی.. 87

فصل سوم : مواد و روش ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………….89

3-1 مقدمه. 91

3- 2 روش پژوهش… 91

3-3 جامعه آماری.. 93

3-4 توصیف سایت جامعه آماری.. 94

3-5  نمونه آماری.. 94

3-6  روش گردآوری داده ها 94

3-7  توصیف پرسشنامه. 95

3- 8  روایی و پایایی پرسش نامه. 96

3-8–1 روایی پرسشنامه. 97

3-8-2 پایایی پرسشنامه. 97

3- 9  روش تحلیل داده ها 98

3-9-1  آمار توصیفی.. 98

 

3-9-2  آمار تحلیلی.. 98

فصل چهارم : بحث و نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………………………………………….101

4-1 مقدمه. 103

4-2  آمارهای جمعیت شناختی.. 104

4-2-1 تجزیه و تحلیل داده های مربوط به جنسیت.. 104

4-2-2 تجزیه و تحلیل داده های مربوط به سابقه کار 106

4-2-3 تجزیه و تحلیل داده های مربوط به حسب تحصیلات.. 108

4-2-4  تجزیه و تحلیل داده های مربوط به سمت سازمانی.. 110

4-3. آمارهای توصیفی.. 112

4-3  آمارهای تحلیلی.. 118

4-3-1 استخراج عوامل کلیدی موفقیت در پیاده سازی ERP. 119

4-4 استخراج مجموعه عوامل نهایی از طریق دوران. 122

4-5 اهمیت رتبه ای عوامل.. 123

4-6 مدل نهایی پژوهش… 124

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………………………….125

5-1 مقدمه. 127

5-2 نتیجه گیری.. 127

5-3 اهمیت رتبه ای عوامل.. 128

5-4 سازگاری یافته ها با تحقیقات پیشین.. 129

5-5 محدودیت های پژوهش… 130

5-6  پیشنهادهای مبتنی بر یافته های پژوهش… 131

5-7  توصیه به پژوهشگران آتی.. 133

فهرست منابع و مآخذ. 137

ضمائم و پیوست ها …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….147

فهرست جدول ها

عنـــوان                                                                                                                صفحـــه

جدول 2-1: مجموعه مهمترین موانع کاربرد فناوری اطلاعات.. 21

جدول 2-2: مهم ترین معیارهای انتخاب ERP در پژوهش های پیشین.. 24

جدول 2-3: CSFهای اولیه بدست آمده از مطالعه ادبیات.. 26

جدول 2-4 : ماخذ CSFهای اولیه. 27

جدول 2-5 : عوامل بحرانی موفقیت سیستم ERP……………………………………………………………………………………………………………44

جدول 2-6 : عوامل بحرانی موفقیت در مراحل پروژه ERP………………………………………………………………………………………………..66

جدول 2-7: CSFهای مدل پژوهشی مورد استفاده و منابع آن. 83

جدول 3-1: مقیاس لیکرت پرسشنامه. 95

جدول 3-2:  ضریب پایایی عناصر پرسشنامه ERP. 98

جدول 4-1: فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب جنسیت.. 105

جدول 4-2: فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب سابقه کار 106

جدول 4-3 : فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب تحصیلات.. 108

جدول 4-4: فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب سمت سازمانی.. 110

جدول 4-5: آمارهای توصیفی شاخص های عامل اول. 112

جدول 4-6: آمارهای توصیفی شاخص های عامل دوم. 114

جدول 4-7: آمارهای توصیفی شاخص های عامل سوم. 115

جدول 4-8: آمارهای توصیفی شاخص های عامل چهارم. 116

جدول 4-9: آمارهای توصیفی شاخص های عامل پنجم. 117

جدول 4-10:  نتایج آزمون کرویت بارتلت وKMO.. 118

جدول 4-11: عوامل مؤثر بر استقرار موفقیت آمیز برنامه ریزی منابع سازمان. 119

جدول 4-12: اهمیت رتبه ای عوامل تأثیر گذار 123

فهرست نمودارها

عنـــوان                                                                                                              صفحـــه

نمودار 4-1 : فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب جنسیت.. 105

نمودار 4-2 : فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب سابقه کار 107

نمودار 4-3 : فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب تحصیلات.. 109

نمودار 4-4 : فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب سمت سازمانی.. 111

نمودار 4-5 : مدل نهایی پژوهش (عوامل مؤثر بر استقرار موفقیت آمیز ERP) 124

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست شکل ها

عنـــوان                                                                                                              صفحـــه

شکل 2-1 :  زمینه های مشکل آفرین در سیستم های اطلاعاتی……………………………………………………………………………………….17

شکل 2-2 :  مدلسازی جریان اطلاعات برای کل سازمان. 19

شکل 2 -3 :  اندازه گیری موفقیت سیستم های اطلاعاتی.. 25

شکل 2-4  :طبقه بندی عوامل کلیدی موفقیت در پیاده سازی موفق پروژه های ERP. 32

شکل 2-5 :  طبقه بندی عوامل بحرانی ERP. 36

شکل 2-6 :  مدل فاکتورهای بحرانی موفقیت با عوامل استراتژیکی و تاکتیکی.. 53

شکل 2-7 :  عوامل کلیدی موفقیت ERP. 58

شکل 2-8 :  عوامل بحرانی موفقیت و سطوح ارتباطات.. 65

شکل 2-9 :  هرم آموزش… 77

شکل 2-10 :  سازمان پروژه 79

شکل 2-11 :  مدل مفهومی پژوهش… 88

شکل 3-1:  مدل پیاز تحقیق.. 92

شکل 5-1 :  عوامل کلیدی مؤثر بر استقرار ERP. 129

 

 

 

 

 

1-1مقدمه
در شرایط دائماً در حال تغییر ما نیز باید تغییر نمائیم و گرنه بهای سنگینی بابت عدم تغییر پرداخت خواهیم
کرد (دکتر نوردال، رئیس اتحادیه جهانی علم و بهره وری: پیام مدیریت).

جهانی شدن رقابت سازمانها و شرکت ها جهت عرضه محصولات و خدمات خود، آنها را ناگزیز به پیوستن به بازارهای جهانی کرده است. یکی از ابزارهای مهم فناوری اطلاعات و ارتباطات که نقش مهمی در یکپارچگی اطلاعات در سازمان دارد و از شروط اصلی پیوستن به بازار جهانی است، سیستم های برنامه ریزی منابع سازمانی (ERP) است. این سیستم هم اکنون به عنوان جدیدترین و مؤثرترین ابزار برنامه ریزی کل منابع سازمان مطرح بوده و شامل یک نظام بهم پیوسته اطلاعاتی، مهندسی و مدیریتی است که همه نیازهای یک سازمان را با نگرشی فرایندی (در جهت نیل به اهداف سازمان و یکپارچه سازی تمام عملیات) برآورده می کند. ERP با یک نگاه متفاوت روند کلیه فعالیتهای شرکتها را از حالت وظیفه گرایی به فرایند محوری تغییر جهت می دهد.

پیاده سازی ERP علاوه بر پر هزینه و وقت گیر بودن با ایجاد تغییرات بنیادین در فرایندها باعث ایجاد تنشهایی در اکثر بخشهای سازمان می شود که اگر سازمان بدون توجه و اطلاع از مشکلات و چالشهایی که هنگام پیاده سازی ERP با آنها مواجه خواهد شد، اقدام به پیاده سازی کند، قطعاً با شکست مواجه خواهد شد.

1-2 بیان مسئله
بر اساس برنامه های چهارم و پنجم توسعه، دولت موظف است، نظر به اهمیت نقش دانش و فناوری و مهارت، به عنوان اصلی­ترین عوامل ایجاد ارزش افزوده در اقتصاد نوین، زمینه نوسازی و بازسازی سیاست ها و راهبردهای پژوهشی، فناوری و آموزشی را جهت رفع نیاز های کشور با عنایت به فضای رقابت فزاینده عرصه جهانی فراهم نماید.

پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات (مرکز تحقیقات مخابرات ایران) قصد دارد در چارچوب ماموریت سازمانی خود یعنی تحقیقات در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات، سیاست های فوق الذکر را در تدوین برنامه های خود مد نظر قرارداده و به یکپارچه سازی اطلاعات در برنامه ریزی منابع سازمانی اقدام کند. زیرا نبود یکپارچگی اطلاعات در سازمان، بخشهای مختلف را تبدیل به جزایری مستقل از هم کرده و نبود توزیع مناسب و یکپارچه اطلاعات بین اجزای مختلف باعث شده است که هر بخشی تنها به بهینه کردن منافع خود بیندیشد. ERP یکی از فناوریهای بسیار پیشرفته برای یکپارچه سازی سیستم های اطلاعاتی در سازمان است، اما سازمانهای مختلف در پیاده سازی آن شکست های قابل توجهی را تجربه کرده اند (سوه، کین و تای یاپ[1]، 2002؛ و ریبرز و اسکو[2]، 2000). از این رو، دغدغه خاطر مسئولین پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات شناسایی عوامل کلیدی در پیاده سازی موفقیت آمیز آن است تا از شکست احتمالی پروژه اجتناب کنند.

همانگونه که استیوز و پاستور[3] (2002) بیان کرده اند با وجود اینکه اجرای ERP مزایای مشهود و غیرمشهودی برای سازمان دارد، اما چگونگی پیاده سازی آن یکی از مسائل کلیدی در مدیریت سازمانهاست. اجرای موفقیت آمیز ERP مستلزم شناسایی عوامل بازدارنده و جلوبرنده است. از این رو، لازم است در استقرار چنین سیستمی بر شرایط وضعی خاص سازمانها متمرکز شویم. استقرار برنامه ریزی منابع سازمانی فرایند بسیار پیچیده ای است که علیرغم تلاش اندیشمندان و پژوهشگران برای شفاف سازی آن (بنگی، شارما و گودلا[4]، 1999؛ هولند و لایت[5]، 1999؛ هونگ و کیم[6]، 2002؛ سامرز و نلسون[7]، 2001)، جنبه های مجهول و مبهم آن نیازمند بررسی مجدد است. یکی از این جنبه های مجهول فقدان مدل های بومی و نامشخص بودن عوامل کلیدی تاثیرگذار است. ضروری است با تجمیع تحقیقات صورت گرفته و آزمون آنها در شرایط وضعی سازمانهای دولتی و غیردولتی مدل هایی را احصاء کرد که از برازش بالایی برای تبیین شرایط بومی کشور برخوردار باشد. بنابراین، این تحقیق در پی شناسایی عوامل مؤثر در پیاده سازی موفقیت آمیز ERP در پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات است که مسئله اصلی این تحقیق محسوب می­شود.

1-3 ضرورت و اهمیت تحقیق