برای تبیین بهتر موضوع، ابتدا به جریان­شناسی سیره­پژوهی در غرب، به خصوص در دوره­ی معاصر پرداخته شد تا به جایگاه وات در این میان بهتر پی ببریم، سپس به مطالعه و تحلیل آثار وات، اعمّ از کتاب­ها و مقالات وی در نشریات و دایرة المعارف­ها، به ویژه آثار سیره و تاریخی وی پرداخته شد تا اولاً روش­شناسی، مبانی، منابع مورد استفاده­ی وات و در یک کلام، رهیافت وات در سیره­پژوهی تبیین و شناسانده شود و ثانیاً آرا و اندیشه­های وی، در صورت لزوم، مورد بررسی و نقد قرار گیرد.

کلیدواژه­ها: سیره­ی پیامبر(ص)، سیره­پژوهی، حدیث، حدیث­پژوهی، ویلیام مُنتگمری وات، خاورشناسان.

 

فهرست مطالب
فهرست مطالب… ‌أ

فصل اول: کلیات… 1

1-1. بیان مسأله. 1

1-2. سؤالات تحقیق.. 2

1-3. فرضیه­های تحقیق.. 2

1-4. ضرورت و اهمیت تحقیق.. 3

1-5. اهداف تحقیق.. 4

1-6. پیشینه­ی تحقیق.. 4

1-7. روش تحقیق.. 7

1-8. مفاهیم و اصطلاحات… 8

1-8-1. «سیره». 8

1-9. معرفی ویلیام مُنتگمری وات… 11

1-9-1. زیستنامه­ی علمی وات… 11

1-9-2. آثار وات… 14

1-10. حوزه­های مورد بررسیِ وات در سیره­ی پیامبر(ص) و تاریخ اسلام. 34

فصل دوم: جریان­شناسی سیره­پژوهی در غرب… 36

2-1. پیشینه­ی پژوهش­های مستشرقان در باب سیره­ی پیامبر(ص) از قرن نهم میلادی تا دوره­ی معاصر 36

2-2. جریان­شناسی سیره­پژوهیِ معاصر در غرب… 48

2-2-1. رویکرد «سنتی یا سنت­گرا» (Traditional) یا «خوش­بین» (Sanguine) 48

2-2-2. رویکرد «تجدیدنظرطلب» (Revisionist) یا «شکّاک» (Sceptic) 76

2-2-3. رویکرد بازگشتی (Recursive) یا انتقادی (Critical) 109

2-3. اهمّ جریان­های خاورشناسی در حوزه­ی حدیث… 127

2-3-1. نقد و بررسی اهمّ دیدگاه­های ایگناتس گلدتسیهر و یوزف شاخت در حوزه­ی حدیث   130

2-4. دیدگاه­های اندیشمندان عرب پیرامون پژوهش­های خاورشناسان درباره­ی سیره­ی پیامبر(ص) 131

جمع­بندی و نتیجه­گیری: 135

فصل سوم: روش­شناسی، مبانی و منابع وات در سیره­پژوهی پیامبر(ص) 139

3-1. مهم­ترین افکار و اندیشه­های وات… 140

3-2. روش­شناسی وات در سیره­پژوهی پیامبر(ص) و مطالعات ادیان.. 149

3-2-1. اثرپذیری از مکتب تجربه­گرایی و اعتقاد به تاریخ­نگاری اثباتی.. 149

3-2-2. تبیین وقایع تاریخی همراه با تحلیل­های ذهنی.. 153

3-2-3. توجه به جوانب مختلف یک مسأله یا موضوع. 153

3-2-4. تحلیل­های روان­شناختی، پدیدارشناسانه و جامعه­شناختی وات از سیره­ی نبوی.. 154

3-2-5. رویکرد تقریب­گرایانه­ی وات نسبت به ادیان الهی.. 159

3-3. مبانی تاریخ­نگاری، سیره­پژوهی و الهیاتی وات… 162

3-3-1. اسطوره­ای بودنِ برخی حقایق تاریخی­نما 162

3-3-2. عدم تاریخی­نگری در گزاره­های وحیانی.. 163

3-3-3. «ثمرات» یک دین به عنوان معیار داوری در مورد آن دین.. 164

3-3-4. پذیرش پلورالیسم دینی از سوی وات… 165

3-3-5. لزوم تمایز میان آموزه­های اساسی و آموزه­های فرعی دین (ذاتی و عرضی دین) 166

3-3-6. کلیت دین ملاک صدق و کذب است، نه تک­تکِ گزاره­ها 167

3-3-7. زبان دین، زبان نمادین و تمثالی.. 169

3-3-8. توجه به نظریات (الگوهای) بدیل در قضاوت در مورد وقایع تاریخی.. 170

3-3-9. دخالت خدا در تاریخ.. 172

3-4. منابع وات در سیره­پژوهی پیامبر(ص) 174

3-4-1. به­کارگیری روش نقد تاریخی از سوی وات در بررسی سیره­ی پیامبر(ص) 178

3-4-2. اعتماد و استناد وات به روایات تاریخی.. 180

جمع­بندی و نتیجه­گیری: 180

فصل چهارم: مهم­ترین دیدگاه­های وات پیرامون وحی، نبوت، سیره و احادیث پیامبر(ص) 183

4-1. سیره­پژوهی وات… 185

4-1-1. وضعیت پیامبر(ص) پیش از اسلام. 185

4-1-2. ظهور پیامبر(ص) و اسلام. 187

4-1-3. وحی از دیدگاه وات… 191

4-1-4. نبوت پیامبر اسلام(ص) از دیدگاه وات… 205

4-1-5. مهم­ترین وقایع دوران مکیِ پیامبر(ص) 220

4-1-6. مهم­ترین وقایع دوران مدنیِ پیامبر(ص) 224

4-2. حدیث­پژوهی وات… 298

4-2-1. دیدگاه وات درباره­ی «حدیث». 298

4-2-2. رابطه­ی فقه و حدیث با سنت پیامبر(ص) 304

4-2-3. مقایسه­ی کتاب مقدس با احادیث اسلامی.. 305

 

جمع­بندی و نتیجه­گیری: 306

فصل پنجم: نقد و بررسی دیدگاه­های وات در سیره­پژوهی پیامبر(ص) 313

5-1. تحلیل و نقد اندیشه­های ویلیام مُنتگمری وات در باب وحی.. 313

5-1-1. تحلیل و نقد جامع.. 314

5-1-2. تحلیل و نقد موردی.. 320

5-2. تحلیل و نقد دیدگاه وات پیرامون داستان «آیات شیطانی» یا افسانه­ی غرانیق.. 347

5-2-1. تحلیل و نقد جامع.. 347

5-2-2. تحلیل و نقد موردی.. 357

5-3. حقیقت جهاد در سیره­ی نبوی.. 360

5-4. فلسفه­ی تعدد زوجات پیامبر(ص) 365

5-4-1. ازدواج پیامبر(ص) با حضرت خدیجه(س) 368

5-4-2. ازدواج پیامبر(ص) با زینب بنت جحش…. 369

5-5. شرایط اجتماعی- فرهنگی حاکم بر محیط عربستان.. 373

5-6. ولادت و دوران کودکی پیامبر(ص) 374

5-7. نقش ورقة بن نوفل در نبوت پیامبر(ص) 375

5-8. اولین مسلمان.. 378

5-9. اسلام حضرت ابوطالب(ع) 379

5-10. مسأله­ی هجرت به حبشه. 381

5-11. جنگ­ها و غزوات پیامبر(ص) 382

5-11-1. نخستین سریه­ها و غزوات پیامبر(ص) 382

5-11-2. غزوه­ی بدر 385

5-11-3. غزوه­ی اُحد. 387

5-11-4. اخراج یهودیان بنی نضیر. 388

5-11-5. غزوه­ی خندق یا احزاب… 388

5-11-6. غزوه­ی خیبر. 389

5-11-7. فتح مکه. 390

5-11-8. غزوه­ی تبوک… 391

5-12. مسأله­ی رحلت پیامبر(ص) و جانشین پس از وی.. 392

5-13. سیاست و پیامبر(ص) 393

5-14. ابعاد جهانی دین اسلام. 394

5-15. مسأله­ی جزیه در اسلام. 395

5-16. امّی بودنِ پیامبر(ص) 396

5-17. قرآن و فرهنگ زمانه. 402

5-18. اسطوره­انگاری برخی حقایق تاریخی و آموزه­های دینی.. 403

5-19. نقد نظریه­ی «پلورالیزم دینی». 411

5-20. نقد نظریه­ی «ذاتی و عرضی دین». 425

5-21. نقد کلی اتهامات و داوری­های ناروای مستشرقان نسبت به پیامبر اسلام(ص) 431

جمع­بندی و نتیجه­گیری: 433

نتایج کل رساله: 439

پیشنهادات: 450

منابع.. 452

الف) کتاب­های فارسی و عربی.. 452

ب) مقالات فارسی و عربی.. 464

ج) کتاب­ها، مقالات و سایت­های انگلیسی.. 471

نمایه­ها 476

آیات… 476
روایات… 485
اصطلاحات… 488
الف) فارسی به انگلیسی.. 488

ب) انگلیسی به فارسی.. 493

اعلام. 500
اماکن.. 510
پیوست… 515

فهرستی از کتب و مقالات خاورشناسان پیرامون اسلام و سیره­ی پیامبر(ص) 515