1- مقدمه طرح پیشنهادی………………………………………………………………………………………………………………. 1

1-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………… 2

1-2- طرح موضوع…………………………………………………………………………………………………………………………… 4

1-3- مفروضات، محدودیت­ها……………………………………………………………………………………………………………. 6

1-4- اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………. 8

1-5- جنبه­ی جدید بودن و نوآوری………………………………………………………………………………………………….. 9

1-6- نتایج حاصل از تحقیق…………………………………………………………………………………………………………….. 9

1-7- ساختار پایان­نامه…………………………………………………………………………………………………………………. 10

2- مروری بر کارهای گذشته………………………………………………………………………………………………………. 11

2-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………… 12

2-2- توالی فرود هواپیما………………………………………………………………………………………………………………. 12

2-3- تخصیص ورودی مسافری…………………………………………………………………………………………………….. 15

2-4- پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………. 17

2-5- مدل برنامه­ریزی خطی برنامه………………………………………………………………………………………………. 21

3- روش پیشنهادی…………………………………………………………………………………………………………………… 25

3-1- راه­کار پیشنهادی…………………………………………………………………………………………………………………. 26

3-2- الگوریتم تکاملی………………………………………………………………………………………………………………….. 26

3-2-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………….. 26

3-2-2- علت استفاده از الگوریتم‌های تکاملی………………………………………………………………………………… 29

3-2-3- انواع الگوریتم‌های تکاملی………………………………………………………………………………………………… 29

3-3- الگوریتم رقابت استعماری……………………………………………………………………………………………………. 32

3-3-1- شکل­دهی امپراطوری اولیه……………………………………………………………………………………………….. 34

 

3-3-2- مدل‌سازی سیاست جذب……………………………………………………………………………………………….. 38

3-3-3- جابجایی موقعیت مستعمره و امپرالیسست……………………………………………………………………….. 41

3-3-4- قدرت کل یک امپراطوری………………………………………………………………………………………………… 42

3-3-5- رقابت استعماری…………………………………………………………………………………………………………….. 43

3-3-6- سقوط امپراطوری­های ضعیف……………………………………………………………………………………………. 46

3-3-7- همگرایی………………………………………………………………………………………………………………………… 46

3-4- الگوریتم رقابت استعماری اصلاحی………………………………………………………………………………………. 48

3-5- الگوریتم‌های ترکیبی بکار رفته…………………………………………………………………………………………….. 51

4- ارزیابی سیستم……………………………………………………………………………………………………………………. 53

4-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………… 54

4-2- مدل‌سازی روش پیشنهادی…………………………………………………………………………………………………. 55

4-3- ارزیابی راه­کار پیشنهادی………………………………………………………………………………………………………. 56

4-4- مسائل مورد مقایسه…………………………………………………………………………………………………………….. 59

4-4-1- مقایسه نتایج پروازهای ورودی و خروجی به تعداد 15………………………………………………………. 59

4-4-2- مقایسه نتایج پروازهای ورودی و خروجی به تعداد 20………………………………………………………. 61

4-4-3- مقایسه نتایج پروازهای ورودی و خروجی به تعداد 25………………………………………………………. 62

5- نتیجه­گیری و ارائه پیشنهاد‌ها…………………………………………………………………………………………….. 64

5-1- جنبه نوآوری……………………………………………………………………………………………………………………….. 65

5-2- نتیجه مقایسه نتایج…………………………………………………………………………………………………………….. 65

5-3- پیشنهاد‌ها…………………………………………………………………………………………………………………………… 66

6- مراجع……………………………………………………………………………………………………………………………………. 67

 

فهرست جدول‌ها و شکل‌ها

شکل 1-1- حل مسأله ASP به روش FCFS…………………………………………………………….. 5

شکل 2-1- فاصله ایمنی بین دو سر بال…………………………………………………………………………………………. 23

شکل 3-1- طرح کلی الگوریتم تکاملی…………………………………………………………………………………………… 28

شکل 3-2- فلوچارت الگوریتم ICA………………………………………………………………………………………………. 33

شکل 3-3- اجزای اجتماعی و سیاسی تشکیل‌دهنده کشور……………………………………………………………… 35

شکل 3-4- چگونگی شکل­گیری امپراطوری­های اولیه……………………………………………………………………… 38

شکل 3-5- شمای کلی حرکت مستعمرات به سمت امپریالیست…………………………………………………….. 39

شکل 3-6- حرکت واقعی مستعمرات به سمت امپریالیست……………………………………………………………… 40

شکل 3-7- تغییر جای استعمارگر و مستعمره………………………………………………………………………………… 42

شکل 3-8- کل امپراطوری پس از تغییر موقعیت……………………………………………………………………………… 42

شکل 3-9- شمای کلی رقابت استعماری……………………………………………………………………………………….. 43

شکل 3-10-سقوط امپراطوری ضعیف…………………………………………………………………………………………….. 47

شکل 3-11- گراف همسایگی با پنج گره……………………………………………………………………………………….. 49

شکل 3-12- بهبوددهنده سه‌نقطه‌ای……………………………………………………………………………………………… 50

شکل 3-13- فلوچارت راه­کار پیشنهادی…………………………………………………………………………………………. 52

جدول 1-1- حداقل زمان فاصله………………………………………………………………………………………………………… 6

جدول 4-1 نتایج مربوط به الگوریتم ERT و AATCSR برای 15 نمونه…………………….. 59

جدول 4-2 نتایج مربوط به الگوریتم ICA برای 15 نمونه…………………………….. 60

جدول 4-3 نتایج مربوط به الگوریتم ترکیبی MICA و ERT برای 15 نمونه……………….. 60

جدول 4-4 مقایسه نتایج مربوط به 15 پرواز…………………………………………………………………………. 60

جدول 4-5 نتایج مربوط به الگوریتم ERT و AATCSR برای 20 نمونه…………………….. 61

جدول 4-6 نتایج مربوط به الگوریتم ICA برای 20 نمونه…………………………….. 61

جدول 4-7 نتایج مربوط به الگوریتم ترکیبی MICA و ERT برای 20 نمونه……………….. 61

جدول 4-8 مقایسه نتایج مربوط به 20 پرواز…………………………………………………………………………. 62

جدول 4-9 نتایج مربوط به الگوریتم ERT و AATCSR برای 25 نمونه…………………….. 62

جدول 4-10 نتایج مربوط به الگوریتم ICA برای 25 نمونه…………………………… 62

جدول 4-11 نتایج مربوط به الگوریتم ترکیبی MICA و ERT برای 25 نمونه…………….. 63

جدول 4-12 مقایسه نتایج مربوط به 25 پرواز………………………………………………………………………. 63

 

 
 

 

1-1- مقدمه

یکی از موضوعات موردتوجه در صنعت هوانوردی، مبحث برنامه­ریزی فرود هواپیماهای ورودی به فرودگاه است. با ورود هواپیماهای مختلف به محدوده­ی راداری فرودگاه، مراقبین پرواز در برج مراقبت باید ترتیب فرود هواپیماهایی که در آن لحظه در آسمان فرودگاه در حال پرواز هستند را مشخص نمایند. برای اختصاص چنین ترتیب فرودی محدودیت­های مختلفی موردتوجه قرار­می­گیرد که از آن جمله می‌توان به محدودیت جداسازی دو هواپیما اشاره نمود. این محدودیت از دیدگاه مباحث آئرودینامیک اهمیت زیادی دارد و در صورت عدم رعایت آن امکان بروز حادثه برای هواپیماهای متوالی وجود دارد.

مهم­ترین نتیجه­ی موردنظر برنامه­ریزی فرود هواپیماها، کمینه کردن تأخیرها است که از ایجاد هزینه­ی سوخت اضافه برای هواپیماها و همین‌طور ایجاد نارضایتی مسافران جلوگیری می‌کند. ازآنجایی‌که هزینه­های مربوط به سوخت ناوگان پروازی درصد قابل‌توجهی از هزینه­های شرکت‌های هواپیمایی را شامل می­شود، برنامه­ریزی فرود هواپیماها موردتوجه شرکت‌های هواپیمایی و همچنین شرکت‌های فرودگاهی قرارگرفته است. همین امر باعث شده است که اغلب فرودگاه­هایی که عملکرد بهتری در خصوص مدیریت ترافیک پروازی دارند، توجه شرکت‌های هواپیمایی بیشتری را به خود جلب کنند. از سوی دیگر، در صورت دستیابی به عملکردی مناسب در مدیریت ترافیک پروازها، شرکت‌های فرودگاهی این امکان را خواهند داشت که در بازه زمانی ثابت، پذیرای تعداد بیشتری از هواپیما باشند.

شرکت‌های فرودگاهی بخشی از درآمد خود را از هزینه­ی اجاره­ی جایگاه پارک[1] به دست می­آورند. هزینه­ی جایگاه­های پارک، بسته به امکانات آن، متغیر است. امکاناتی نظیر برق زمینی[2] و یا ورودی­های مسافری[3] در قیمت جایگاه پارک تأثیرگذار هستند. در تمامی فرودگاه­های جهان دو نوع جایگاه پارک موجود است. جایگاه پارک با ورودی مسافر و

روباهی، غلظت­های 1/0 و 01/0 در گیاه بابونه، جهت صفات جوانه­زنی غلظت­های 2/0 و 1/0 عصاره دودی و برای صفات رشدی، غلظت­های 01/0 و 002/0، بیشترین تأثیر را داشتند و برای گیاه اکیناسه، غلظت­های 2/0 و 1/0 عصاره دودی، در بیشتر موارد اثر مثبتی بر صفات جوانه­زنی و رشدی این گیاه داشتند. تقریباً در هر سه گیاه، دود آئروسل بر بیشتر شاخص­های رشدی و جوانه­زنی، اثر مثبت داشت.

مقدمه:

با پیشرفت علم شیمی، صنعت دارو سازی نیز پیشرفت کرده ­­است و هر روز شاهد عرضه داروهای شیمیایی جدید به بازار هستیم. این داروهای شیمیایی اگر چه ممکن است اثر قویتری داشته باشند و نسبت به داروهای گیاهی سریع تر تأثیر کنند، ولی عوارض جانبی آنها در مقایسه با داروهای گیاهی بسیار بیشتر است و ممکن است بیمار به بیماری های جدیدی دچار گردد. بنابراین به منظور حفظ سلامتی، گرایش متخصصان، داروسازان و بیماران به استفاده از گیاهان داروئی به طور روزافزون در حال افزایش است.

با افزایش تقاضا برای دارو­های گیاهی و با توجه به موقعیت خاص آب و هوائی کشور ایران به دلیل دارا بودن بسیاری از گونه­های گیاهی و همچنین با توجه به سابقه دیرینه ما در طب سنتی و استفاده از گیاهان داروئی، توسعه تکنیکهای لازم برای کشت ­و­کار این گیاهان با حداقل هزینه از اهمیت بالایی برخوردار است. کشت موفق گیاهان دارویی به میزان زیادی به قابلیت جوانه زنی موفق بذور آنها وابسته است.

خصوصیات ژنتیكی، خواب بذر، قوه نامیه، قدرت جوانه زنی، بنیه یا قدرت بذر، میزان رطوبت بذر و عمر بذر از ویژگی­های مهم کیفیت بذر به شمار می­روند. اما  قدرت جوانه زنی و بنیه بذر نسبت به سایر ویژگی­ها برای زارع از اهمیت بیشتری برخوردار است. جوانه زنی، طبق تعریف انجمن متخصصین رسمی تجزیه بذر(AOSA)[1] عبارت است از توانایی بذر جهت تولید یك گیاه طبیعی در شرایط  مساعد ( گنزالز[2] و همکاران، 2008 ). بذر اغلب گونه های دارویی به جهت سازگاری اكولوژیكی با شرایط محیطی دارای انواع خواب می باشند، که این امر از مهم ترین موانع زراعت گیاهان دارویی به صورت تجاری است. بنابراین تهیه اطلاعاتی در زمینه خصوصیات مرتبط با کیفیت بذر گونه های دارویی، در تولید و پرورش این گیاهان و استقرار آنها در مزرعه جهت دستیابی به عملكرد مناسب و با کیفیت مطلوب، حائز اهمیت است.

بابونه

نام علمی: Matricaria chamomilla

بابونه متعلق به خانواده مرکبان یا گل مینا است. گیاهی است یکساله، که ارتفاع آن به 60 سانتی­متر می­رسد. ساقه آن مستقیم و منشعب است. برگ­ها دو تا سه شانه­ای، بخش­های انتهایی آن سوزنی شکل و کم ­و بیش بی کرک هستند. قطر کاپیتول که به ساقه نازکی متصل است، 1 تا 5/1 سانتی­متر است و یک ردیف گلهای زبانه دار سفید رنگ دارد. در مرکز آن گل­های لوله­ای متعدد و زرد رنگ بر روی یک نهنج مخروطی کاملاً مشخص قرار گرفته اند. زمان گل دادن اردیبهشت تا شهریور ماه است (فلوگ[3]، 1364).

اندام­های مورد استفاده:  گلهای خشک شده و به ندرت شاخ و برگ همراه با گل.

زیست­گاه گردآوری: در کشور ما ایران و در مزارع و زمین­های بایر جنوب اروپا بسیار فراوان است و به عنوان یک گیاه زینتی کاشته می­شود. این گیاه، بومی انگلستان و ویلز است و به طور محلی در ویلز و انگلستان کاشته شده و یا در زمین­های بایر می روید. گاهی با کاشت دانه­های آن در اواخر پاییز و یا در اوایل بهار کاشته می شود. گیاه را هنگامی که کاپیتول آن کاملاً باز شده است، می­چینند و در سایه، در گرمای کمتر از 35 درجه سانتیگراد خشک می کنند. کشت تجارتی آن فقط هنگامی که نیروی کار ارزان، در دسترس است از نظر اقتصادی امکان پذیر است.

ترکیبات و اثر: اسانس فرار، موسیلاژ و یک ماده ضد اسپاسم.

مصرف :

از راه خوراکی معمولاً به شکل تیزان به کار می رود (یک قاشق غذاخوری از گیاه را دریک لیتر آب سرد ریخته و حرارت نمی­دهند). برای اختلالات معدی همراه با درد، دیرهضمی، اسهال، تهوع و به ندرت برای التهاب مجاری ادرار و قاعدگی دردناک مصرف می شود. دم کرده آن به شکل کمپرس مصرف می شود. می­توان گردگیاه را بر روی زخم­های دیرالتیام پذیر، حساسیت­های پوستی و عفونت­هایی نظیر جوش، کرک و تبخال پاشید. همچنین برای بواسیر و التهاب­های دهان، گلو و چشم­ها مصرف می­شود (فلوگ،1364).

بابونه یکی از گیاهان علفی است که خواص دارویی ارزشمندی دارد. در کشورهای غربی به خصوص در اروپا از جمله کشور آلمان مصرف آن بسیار متداول است. بابونه را در بسته­های زیبا و   جذاب به عنوان چای بابونه مورد استفاده قرار می­دهند. مصرف گل بابونه به صورت جوشانده و دم­کرده برای برطرف کردن بسیاری از ناراحتی­ها توصیه می­شود. شامپوی بابونه به شرطی که از کیفیت مطلوب برخوردار باشد برای تقویت موی سر و جلوگیری از ریزش آن استفاده می­شود. بابونه، اشتها آور و برطرف کننده ناراحتی­های گوارشی است. مصرف دم­کرده بابونه جهت رفع تب، ناراحتی­های عصبی، نفخ معده، دل­درد و سایر ناراحتی­های گوارشی توصیه شده است. دم­کرده گل بابونه به عنوان داروی کاهش دهنده فشار خون و اوره خون، ضد­عفونی کننده، ضدآماس و در بهبود ناراحتی­های پوستی مؤثر است. ضماد گل بابونه برای پیچ­خوردگی مچ دست و پا استفاده می شود. گل بابونه برای بانوانی که اختلالات قاعدگی دارند و همچنین برای بانوان باردار جهت جلوگیری از استفراغهای دوره حاملگی مؤثر است. بخور گل بابونه برای رفع درد گوش توصیه شده است (کیانمهر، 1387).

اکیناسه (سرخارگل)

نام علمی: Echinacea purpurea

خصوصیات: گیاهی است چند ساله که ارتفاع آن 120-60 سانتی­متر است. این گیاه از یک ساقه عمودی، برگ­های تخم­مرغی شکل و نیزه ای زبر و دندانه دار برخوردار است. ریشه آن افشان بوده و گل­های آن به رنگ بنفش و مخروطی شکل می باشند که در تابستان و اوایل پاییز ظاهر می­شوند.

اقلیم مورد نیاز گیاه: این گیاه بومی شرق، مرکز و غرب آمریکا است. به هوای آفتابی نیاز دارد و به خشکی و سرما نیز مقاوم است.

تکثیر این گیاه از طریق بذر می­باشد و وزن هزاردانه آن حدود 5/3 گرم است. مقدار بذر مورد نیاز جهت تولید نشاء برای یک هکتار زمین، حدود یک کیلوگرم می­باشد. فواصل کاشت این گیاه، در حدود  60-40*30-20 سانتی متر و سیستم کاشت و آبیاری نیز به صورت ردیفی است.

دور آبیاری: این گیاه، نسبتاً به خشکی مقاوم است، ولی برای عملکرد خوب نیاز به آبیاری منظم دارد.

نیازهای غذایی اصلی: به کودهای شیمیایی زیاد نیازی ندارد و استفاده زیاد از کودهای نیتروژن موجب ضعیف شدن سیستم ریشه­ای می­شود. کاربرد  نیتروژن به میزان 200-100 کیلوگرم در هکتار، فسفر به میزان 120-100 کیلوگرم در هکتار و پتاس به میزان 250-200 کیلوگرم در هکتار کافی است.

روش کاشت : کاشت مستقیم در زمین اصلی و کاشت خزانه­ای.

زمان مناسب برای کاشت در خزانه: بسته به شرایط منطقه از اوایل تا اواخر بهمن ماه کاشت می­گردد.

تیمارهای مورد نیاز جهت برطرف کردن دوره خواب بذر: بدون هر گونه تیماری جوانه می زند. اما سرمادهی به مدت 4-1 هفته در ماسه مرطوب در دمای 5-0 درجه سانتیگراد درصد جوانه زنی را افزایش می دهد.

طول مدت جوانه زنی بذر، 15-10 روز و مدت زمان لازم جهت انتقال نشاء از خزانه به زمین اصلی، 70-50 روز است. بافت خاک مناسب برای رشد این گیاه، شنی لومی با زهکشی و هوادهی مناسب و  pH مطلوب آن حدود 7 است.

اندام­های مورد استفاده: به ترتیب اهمیت، گل و برگ­ ها هستند.

زمان برداشت :

1- برداشت ریشه:در پاییز سال دوم، هنگامی که اندام هوایی گیاه خشک و قهوه ای شد، باید برداشت انجام گیرد و معمولاً از ماشین­های برداشت سیب­زمینی برای این کار استفاده می­شود.

2- برداشت برگ: باید در تابستان و درست قبل از باز شدن کامل گل­ها، برداشت شود و سپس در محلی که کاملاً سایه و دور از نور آفتاب است، خشک گردد.

عملیات پس از برداشت: جدا کردن ساقه های باقی مانده از ریشه و سپس شستن ریشه ها قبل از خشک کردن آنها از مهمترین عملیات پس از برداشت به شمار می­روند. خشک کردن باید در دمای 45-40 درجه سانتی­گراد انجام شود. میزان رطوبت ریشه پس از خشک شدن باید حدود 10 درصد و میزان مواد خارجی آن کمتر از 3 درصد باشد.

دقت های لازم در عملیات برداشت: برداشت باید در هوای آفتابی و خشک انجام شود. قبل از برداشت ریشه­ها، باید اندام هوایی گیاه از ارتفاع 5 سانتی متری سطح خاک بریده شود، ضمن اینکه رطوبت خاک نیز زیاد نباشد.

مراقبت­های ویژه در زمان داشت: بلافاصله پس از انتقال نشاء، حتماً باید آبیاری انجام گیرد.

عملکرد: عملکرد ریشه خشک به میزان 2 تا 6 تن در هکتار (بر حسب تراکم کاشت). عملکرد برگ خشک به میزان 2-1 تن در هکتار و عملکرد کل اندام هوایی به میزان 10-7 تن در هکتار است.

خواص درمانی: مصرف سرخارگل، سبب تقویت سیستم ایمنی و بهبود زخم­ها می­شود و از عفونت­های دستگاه تنفسی فوقانی و سرماخوردگی پیشگیری می­کند (یزدانی و همکاران، 1383).

توت روباهی

نام علمی: Sanguisorba minor.L

توت روباهی، گیاهی چندساله است که تا ارتفاع 1 متر، رشد نموده و دارای برگ­های مرکب و گرد است. ساقه های گل دهنده باریک و منشعب می باشند. این گیاه به سالاد، پنیر و کره­های گیاهی افزوده می­شود. علاوه بر این، دارای مصارف دارویی است. گونه دیگری بنام S.anistroides نیز وجود دارد که ازآن، بعنوان دارویی برای درمان دیابت استفاده می­شود.

منشاء آن، اروپا و آسیا (S.officinalis)، یا مرکز و جنوب اروپا (S.minor) می­باشد. بیشتر، ریشه خشک و گاهی قسمت های هوایی خشک شده، مورد استفاده قرار می­گیرد.

موارد استفاده و خواص: ریشه­های توت روباهی بعنوان داروی مؤثر برای درمان اسهال و داروی بواسیر شناخته شده­اند. این گیاه برای درمان التهاب های دارای خونریزی در روده بزرگ و خونریزی رحم استفاده می­شود. همچنین، بصورت موضعی برای درمان بواسیر، ناراحتی­های مختلف پوستی ( مانند زخم ها، سوختگی ها و اگزما ) و التهاب های مخاطی ( بصورت محلول های غرغره یا مواد موجود در خمیر دندان ) بکار می رود.

در اروپا و چین، بیشترین استفاده طبی از این گیاه، به عنوان بند آورنده خون است و به همین دلیل، بخش اول نام علمی آن به معنی جذب کننده خون می باشد.

عصاره های این گیاه معمولاً در تهیه مرهم­ها و محلول­های شستشو بکار می­رود و بصورت استعمال موضعی مورد استفاده قرار می­گیرد (جعفر نیا و همکاران، 1387).

فصل اول: بررسی منابع

بررسی منابع:

نخست به دلیل اینکه برخی از محققان و دانشمندان (براون[1]  و همکاران، 1997: استادن[2]، 2000: جاین[3] و استادن، 2007: قبرهیوت[4] و همکاران، 2008) بر این باورند که تیمار دود می­تواند در زمره و مقوله پرایمینگ به شمار آید، این فصل را با توضیحی از پرایمینگ آغاز می­کنیم.  

1-1- پرایمینگ

جوانه­زنی، یک پدیده پیچیده و پویا است و شامل تغییرات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی است که به فعال شدن جنین منجر می­شود (بیولی و بلک[1]، 1985). وقوع چندین فرآیند متابولیكی همزمان كه در مرحله جوانه­زنی بذر صورت می­گیرد، مطالعه و بررسی حوادث مرتبط با آغاز فرآیند جوانه­زنی را دشوار می­نماید. در تولید گیاهان زراعی موفق، مدت زمان کاشت بذر تا مرحله­ای که گیاهچه استقرار کامل پیدا کند، از اهمیت بالایی برخوردار است. زیرا این دوره، تاثیرات زیادی بر رشد گیاه، عملکرد نهایی و کیفیت بذور، پس از برداشت خواهد داشت (وار و فلوز[2]، 1985).

تعاریف مختلفی برای جوانه­زنی ارائه شده است، از نظر متخصصان فیزیولوژی، خروج ریشه­چه از پوسته بذر، جوانه­زنی محسوب می­شود. از نظر آنالیزگران بذر، ظهور و توسعه ساختارهای ضروری از جنین را جوانه­زنی تعریف کرده­اند که نشان دهنده توانمندی بذر در تولید یک گیاه طبیعی در شرایط مطلوب می­باشد (AOSA،2000[3]). در طی جوانه­زنی بذر ممکن است محیط خاک اطراف بذر برای جوانه­زنی و رشد سریع گیاهچه مناسب نباشد. تنش­های زنده وغیر زنده مانند درجه حرارت­های بالا و پایین، خشکی یا غرقابی بودن، شوری، حشرات و عوامل بیماری­زا می­توانند سرعت، درصد جوانه­زنی و رشد گیاهچه را کاهش دهند یا به طور کامل از جوانه­زنی بذر و ظهور گیاهچه، جلوگیری نمایند (اشرف و فولاد[4]، 2005).

جوانه­زنی سریع بذر و رویش یكنواخت در زمین برای به دست آوردن محصولی خوب، در شرایط تنش و غیرتنش ضروری است. جوانه­زنی و رویش آهسته و یا پراكنده، معمولاً به پیدایش بوته­های كمتر و كوچك­تر منجر می­شود كه نسبت به تنش­های زیستی و غیر زیستی محیطی آسیب پذیرتر هستند. رویش دیرهنگام  ممكن است موجب خرابی بستر بذر و افزایش تراكم خاك گردد كه سبب استقرار ضعیف گیاه می­گردد. به طور كلی جوانه­زنی بذر سه مرحله دارد:

فاز اول، فرآیند جذب آب است كه در آن، آب توسط بذر جذب می­شود ولی فعالیت متابولیكی اندكی صورت می­گیرد.

فاز دوم، فاز تأخیری است كه در آن آب،به کندی جذب می­شود، اما فعالیت متابولیكی گسترده­ای صورت می­گیرد.

فاز سوم، كه در آن افزایش محتوای آب با پیدایش و رشد ریشه­چه همراه است.

جذب آب به صورت كنترل شده در بذر كه پس از آن نیز آبگیری انجام می­شود به هیدروپرایمینگ بذر معروف است و این گونه بذرها در شرایط تنش، جوانه­زنی بهتری نسبت به بذرهای تیمار نشده دارند و رشد گیاهچه اولیه در آنها بیشتر است. در دو دهه اخیر پرایمینگ بذر یكی از معمول­ترین روش­ها برای افزایش میزان و یكنواختی جوانه­زنی و رویش در بسیاری از گیاهان زراعی مهم شده است.

در جریان پرایمینگ، معمولاً بذرها در معرض پتانسیل آب خارجی قرار می­گیرند، مقدار این آب آنقدر اندك است كه مانع از جوانه­زنی می­شود، اما امكان وقوع یك سری فرآیندهای فیزیولوژیك و بیوشیمیایی پیش از جوانه­زنی را فراهم می­آورد. هنگامی كه بذر پرایم شده در محیط مناسب جوانه­زنی قرار می­گیرد، سریع­تر از بذرهای پرایم نشده جوانه می­زند. ایده پرایمینگ بذور کار جدیدی نیست. بنظر می­رسد این کار هزاران سال قبل با قرار دادن بذر درون آب، در مدت زمان­های مختلف قبل از کشت صورت می­گرفته است. این کار باعث جذب راحت آب، شسته شدن مواد بازدارنده و آغاز مراحل اولیه جوانه­زنی شده است.

پیشنهاد استفاده از پرایمینگ بذر برای تحمل گیاه به تنش­های محیطی به ویژه شوری، خشکی و درجه حرارت­های نامناسب با انواع محلول­های اسمزی قبل از کاشت توسط استروگونو[5] (1964) ارائه شد. وی پی برده بود که جذب کنترل شده آب توسط بذر باعث بهبود جوانه­زنی و رشد سریع گیاهچه تحت هر دو شرایط تنش و غیرتنش می­شود و به دنبال آن، باعث افزایش عملکرد نسبت به بذر پرایم نشده می­گردد.

اولین کار منتشر شده درباره پرایمینگ، اوایل دهه 1973 توسط هدیکر[6] و همکاران صورت گرفته است که آنها بذور را در لایه­های کاغذی مرطوب شده با پلی­اتیلن قرار دادند. بعد از آن روش­هایی با قرار دادن بذور در محلول پلی­اتیلن گلایکول همراه با هوادهی توسط داربی و سالتر[7] (1976) گزارش شد. در روش­های مشابه، محلول نمک­های غیرآلی برای ایجاد پتانسیل­های اسمزی به کار رفت. در واقع وقتی که بذور در پلی­اتیلن و محلول­های نمکی با غلظت مناسب قرار می­گیرند، نمی­توانند آب را به راحتی جذب کنند (جذب آب کنترل شده). روش­های مختلف دارای محاسن و معایبی هستند و تاثیر آنها بر گیاهان زراعی مختلف، یكسان نیست. همچنین تأثیر روش­های پرایمینگ از گونه­ای به گونه دیگر و از مرحله­ای از رشد گیاه به مرحله دیگر، متفاوت است.

به­طور كلی، تیمارهای شیمیایی، بیشتر مورد استفاده قرار می­گیرند و موثرتر از تیمارهای بیولوژیك هستند زیرا فرمولاسیون و استانداردهای تیمار به خوبی در آنها رعایت شده است. اما برخی از تیمارهای بیولوژیكی همراه با تیمارهای پرایمینگ فیزیكی و شیمیایی، مورد استفاده قرار می­گیرند تا جوانه­زنی و رویش گیاهچه را تحت شرایط تنشی و غیرتنشی افزایش دهند.

در اثر اعمال تیمارهای پرایمینگ، فعالیت­های متابولیکی جوانه­زنی تحریک می­شود و بهبود سرعت جوانه­زنی، یکنواختی رویش بوته­ها، جوانه­زنی تحت شرایط متنوع محیطی و بهبود بنیه و رشد گیاهچه را سبب می­شود (آنونیموس[8]، 2004). پرایمینگ می­تواند موجب تقویت قابل ملاحظه بذرهای خشك گردد (هیدکر و کولبر[9]، 1978) كه نتیجه آغاز فرآیندهای متابولیكی­ای می­باشد كه در جریان جذب آب به طور نرمال صورت می­گیرد و با خشك شدن در مرحله بعد، تثبیت شده است (هانسون[10]، 1973). در بذر نخودفرنگی[11]، پرایمینگ مانع از برخی آسیب­های كروموزومی ناشی از پیری می­شود (سیویرتیپ و درادو[12]، 1995). همچنین تحقیقات نشان داده است كه پرایمینگ سبب القای سنتز DNA هسته در سلول­های كلاهك ریشه­چه گوجه­فرنگی  (لیو[13] و همکاران، 1997) و چندین گونه گیاهی دیگر از جمله فلفل[14] (لانتری[15] و همکاران، 1993)، ذرت[16] (گارسیا[17] و همکاران، 1995) و تره­فرنگی می­گردد (اشرف و برای[18]، 1993).

[1] -Bewely and Black

[2] -Wurr and Fellows

[3] -Association of Official Seed Analysts

1-1- مقدمه. 3

1-2- کشت گیاهان داروئی… 6

1-3- تعریف گیاهان دارویی… 8

1-4- استفاده از گیاهان دارویی… 8

1-5- گل همیشه بهار. 9

1-6- کشور های تولید کننده همیشه بهار. 10

1-7- خاستگاه و پراکنش همیشه بهار. 10

1-8- رده بندی و مشخصات گیاهشناسی… 11

1-9- مواد مؤثره. 12

1-10- استفاده دارویی… 14

1-11- اثرات آلرژی‌زا و تأثیرات جانبی… 16

1-12- استفاده خوراکی… 17

1-13- استفادههای دیگر. 18

1-14- اکولوژی… 18

1-15- اثر عوامل خاکی بر همیشه بهار. 19

1-16- نیازهای غذایی و توصیههای کودی… 20

1-17- اثر نیتروژن.. 20

1-18- تاریخ و فواصل کاشت…. 21

1-19- زمان برداشت محصول.. 21

1-20- تناوب کاشت…. 22

1-21- آماده سازی خاک…. 22

1-22- روش کاشت…. 23

1-23- مراقبت و نگهداری… 24

1-24- برداشت محصول.. 26

1-25- اهداف اصلاحی و انتخاب واریته. 27

فصل دوم: مرورری بر تحقیقات انجام شده

2- مرورری بر تحقیقات انجام شده. 29

2-1- افزایش تولید محصولات… 29

2-2- عناصر غذایی و عملکرد گیاه. 30

2-3- کودهای شیمیایی… 31

2-4- اهمیت تغذیه صحیح گیاه. 32

2-5- تأثیر عوامل مختلف بر عملکرد گیاهان دارویی… 33

2-5-1 – تأثیر تاریخ کاشت در گیاهان دارویی… 33

2-5-2- تأثیر ارقام مختلف…. 41

2-5- 3- فسفر. 44

فصل سوم: مواد و روش‌ها

3- مواد و روش‌ها 49

3-1- مشخصات جغرافیائی محل اجرای آزمایش….. 49

3-2- شرایط اقلیمی محل اجرای آزمایش….. 49

3-3- مشخصات خاک محل اجرای آزمایش….. 50

3-4- محاسبات آماری طرح.. 50

3-5- تیمارهای آزمایش….. 51

3-6- روش اجرای آزمایش….. 51

3-7- روش محاسبه عملکردها 52

فصل چهارم: نتایج و بحث

4- نتایج و بحث… 54

4-1- ارتفاع ساقه. 54

4-2- تعداد غلاف در غنچه. 57

4-3- میانگین وزن هزار دانه. 60

4-4- وزن تر اندام هوایی… 63

4-5- میانگین عملکرد دانه. 65

 

4-6- میانگین عملکرد بیولوژیکی… 68

4-7- میانگین شاخص برداشت…. 71

4-8- نتیجه گیری… 75

4-9- پیشنهادها 77

فهرست منابع.. 81

چکیده

به‌منظور بررسی اثر سطوح مختلف فسفر و تاریخ کاشت بر خصوصیات کمی و کیفی گل همیشه بهار، آزمایشی در سال 1390 در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی گچساران به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با دو عامل کود فسفر در چهار سطح کودی شامل: (شاهد)، 40 کیلوگرم در هکتار، 80 کیلوگرم در هکتار و 120 کیلوگرم در هکتار از کود سوپرفسفات معمولی و تاریخ کاشت در سه سطح با 20 روز فاصله از هم در سه تکرار اجرا گردید. صفات مورد بررسی ارتفاع ساقه، تعداد غلاف در غنچه، وزن هزار دانه، وزن تر اندام هوایی، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت بود. نتایج نشان داد که اثر کود فسفر بر کلیه صفات مورد مطالعه معنی­دار بود. اثر تاریخ کاشت و همچنین اثر متقابل کود فسفر و تاریخ کاشت بر کلیه صفات مورد مطالعه به‌جز وزن هزار دانه معنی­دار می‌باشد. تیمار 3P (مصرف 80 کیلوگرم در هکتار کود فسفر) به‌عنوان مناسب‌ترین سطح فسفر و تیمار 2D (تاریخ کاشت 20 اسفند) نیز به‌عنوان مناسب‌ترین تیمار تاریخ کاشت انتخاب شد. حداکثر ارتفاع ساقه به میزان 35 سانتی‌متر، تعداد غلاف در غنچه به میزان 67/31 عدد، وزن تر اندام هوایی معادل 1888 گرم در متر مربع، عملکرد دانه معادل 290 گرم در متر مربع، عملکرد بیولوژیک به میزان 8/840 گرم در متر مربع و شاخص برداشت معادل 3/34 در تیمار 2D3P (80 کیلوگرم فسفر و تاریخ کاشت 20 اسفند) حاصل گردید که به عنوان تیمار مطلوب در این پژوهش شناخته شد.

واژه های کلیدی: همیشه بهار، تاریخ کاشت، فسفر.

 

1-1- مقدمه

از صدها قرن پیش، در روزگاران کهن و از دورانی که بشر به صورت انسان امروزی در صحنه حیات و زندگی خودنمایی داشت و برای بقاء خود مبارزه می‌کرد، به موازات تلاش برای تهیه غذا و پوشاک، به حفظ سلامت خود نیز می‌اندیشید. بنابراین اندیشه و تلاش برای تأمین سلامتی و یافتن روش‌هایی برای سالم زیستن و رفع ناراحتی‌های بدنی یا نا خوشی‌ها که بعداً به علم طب معروف شد، مسلماً در ردیف اولین جرقه‌های فکر انسان بوده و تلاش برای سالم زیستن و علم طب دارای ابعادی بسیار وسیع به درازای تاریخ خلقت انسان و پهنای هزاران تحقیق و تجسس و تجربه است. در ایران در دوران هخامنشی، طب گیاهی گسترش چشم‌گیری داشته و اضافه بر تجربیاتی که در کشور وجود داشته، از دست‌یافته‌های یونانی نیز استفاده می‌شده است. در دوره ساسانیان، طب سنتی در ایران گسترش فراوانی یافت و مدرسه طبی معروف جندی شاپور تأسیس شد. پس از انقراض سلسله ساسانیان، در دوران خلفای عباسی، مرکز طبی جندی شاپور به بغداد انتقال یافت و جنبشی برای ترجمه آثار طب یونان به زبان عربی شروع شد. از اولین پزشکان معروف ایرانی، محمدبن زکریای رازی و مؤلف دایره‌المعارف پزشکی می‌باشد و قریب یکصد جلد کتاب و رساله نظیر حاوی، منصوری، طب‌الملوکی و رساله آبله و سرخک و نظایر آن نوشته است و به ریاست مرکز طبی بغداد نیز برگزیده شد. شیخ‌الرئیس ابوعلی سینا در قرن پنجم هجری، کتاب‌های متعددی به زبان‌های عربی و فارسی نوشته است. از جمله کتاب‌های قانون، قولنج و رساله نبض، که رساله نبض به زبان فارسی است (میرحیدر، 1382). در روزگاران کهن، گیاهان نه تنها برای معالجه بیماری‌ها به کار گرفته می‌شده‌اند، بلکه عنصر اصلی تهیه مواد مختلف گیاهی برای مومیایی و حفظ اجساد و جلوگیری از فساد آنها و همچنین ترکیباتی برای زیبایی و آرایش زنان و تهیه روغن‌های طبی و عطرها و تریاق و ضد سم و نظایر آن بوده‌اند و مصارف غذایی گیاهان به عنوان ادویه خیلی محدود بوده است (فلاحتگر، 1382).

اواخر قرن نوزدهم، به دلیل پیشرفت‌های روزافزون علوم مختلف، به ویژه علم شیمی و داروسازی، اولین استخراج مواد خالص شیمیایی به منظور کاربردهای دارویی انجام گرفت و در راستای درمان بیماران، به نحو چشمگیری اعجاز نمود. بدین وسیله، طیف گسترده‌ای از داروها، در رنگ‌ها، شکل‌ها و اندازه‌های مختلف توسط متخصصان داروساز پدید آمد. ساخت این داروها سبب شد تا تحقیق بر روی گیاهان دارویی، یک باره به رکود کشیده شود آگاهی از عوارض سوء داروهای شیمیایی و با اشتیاق فراوان، آنها را  به بیماران خود تجویز می‌کردند، تا اینکه به تدریج زمزمه‌هایی در مورد عینیت یافتن مسأله اثرهای جانبی داروها در جوامع علمی شنیده شد. سرانجام، محققان با استفاده از تجربیات علمی، رفته رفته به منافع و مزایای استفاده از داروهایی با مواد مؤثره طبیعی پی بردند، بنابراین نظر پژوهش‌گران به گیاهان دارویی جلب شد و تحقیقات گسترده‌ای بر روی آنها انجام پذیرفت. به طوری که قرن بیستم را قرن گیاهان دارویی نام نهاده‌اند. در حال حاضر اهمیت کاشت، داشت، برداشت و فرآیندهایی که پس از برداشت یک گیاه دارویی به منظور افزایش مقادیر مواد مؤثره تا استحصال آنها را در صنایع داروسازی مقرون به صرفه کند، بسیار مورد قرار گرفته است. مواد مؤثره تشکیل دهنده آنها نیز به راحتی قابل کنترل است. فراهم نمودن شرایط مساعد زیست محیطی نظیر آب و هوا، مواد و عناصر غذایی خاک، بهبود وضع خاک و مبارزه با آفات و بیماری‌ها در این مساحت‌های محدود نیز می‌تواند به آسانی و به موقع انجام گیرد. از این رو، گروه‌های تحقیقاتی صنایع نوین داروسازی بسیاری از کشورها، توجه خود را به کشت و پرورش گیاهان دارویی معطوف داشته‌اند (امیدبیگی،1386).

موطن اغلب گیاهان ادویه‌ای و طبی، مشرق زمین و مناطق استوایی واقع بین 25 درجه عرض شمالی و 10 درجه عرض جنوبی استوا بوده است. قاره آسیا منشأ تولید فلفل، دارچین، میخک، زنجبیل و نظایر آن و مناطق گرمسیر کشورهای آمریکایی، منشا انواع دارچین سبز، قرمز و وانیل هستند. در حالی که مناطق مدیترانه‌ای و معتدل شمال آفریقا و آسیا موطن اغلب گیاهان برگی، طبی و سبزیجات معطر مانند گشنیز، برگ بو، زیره، رازیانه، شنبلیله و نظایر آن است و از مناطق سردسیر آسیا و شمال اروپا جز معدودی گیاهان، مانند زیره سیاه و تره، اقلام متعددی به بازار گیاهان دارویی و ادویه‌ای دنیا عرضه نمی‌شود (میرحیدر، 1382).

متأسفانه ظهور طب نوین در غرب و بسط و گسترش آن در نقاط عالم، سبب شد تا دانش و مهارت استفاده از طب سنتی و گیاهان دارویی تحت‌الشعاع  آموزه‌های جدید قرار گرفته و به کلی از برنامه‌های حذف شود. اما رویکرد دوباره بشر به این روش درمانی باعث شد که امروزه بیش از 80 درصد تحقیقات در مراکز تحقیقات دارویی دنیا معطوف به استفاده از مواد گیاهی و طبیعی گردد. در حال حاضر در کشورهای غربی و آمریکا نهضت بسیار گسترده‌ای در زمینه استفاده از داروهای گیاهی و طبیعی شروع شده است (فلاحتگر،1382).

گیاه نیز مانند هر داروی شیمیایی دیگر دارای اثرات شیمیایی خاصی است که مصرف آن همانند سایر داروهای گیاهی دارای دوز و مقدار معینی است، لذا اگر به طور سرخود و نا به جا مصرف گردد، همانند سایر داروهای شیمیایی خطرناک بوده، اثرات سوئی به دنبال خواهد داشت ( فلاحتگر، 1382 ). در دوره جدید صنایع داروسازی، پزشکان و گروه‌های تحقیقاتی بسیاری از کشورها بار دیگر توجه خود را به منابع طبیعی و گیاهان داویی معطوف داشته‌اند، به طوری که امروزه شاهد احداث مزارع وسیع آزمایشی و تولیدی هستیم. کشت گیاهان دارویی در حال حاضر شاخه مهمی از کشاورزی و منبع اصلی استخراج و مواد اولیه ساخت داروهای موجود به شمار می رود (زمان،1382).  

اهداف اجرایی این پژوهش عبارت است از :

1- بررسی و مقایسه اثر کود فسفر بر رشد گل همیشه بهار

2- بررسی اثر کاربرد کود فسفر و تاریخ کاشت بر خصوصیات کمی گل همیشه بهار

3- بررسی اثر کاربرد کود فسفر و تاریخ کاشت بر خصوصیات کیفی گل همیشه بهار

4- بررسی اثر تاریخ کاشت بر رشد گل همیشه بهار

فرضیات آزمایش نیز عبارتند از:

1- استفاده از کود فسفر باعث افزایش معنی‌دار عملکرد دانه در گل همیشه بهار می‌گردد.

2- استفاده از کود فسفر باعث افزایش معنی‌دار عملکرد بیولوژیکی در گل همیشه بهار می‌گردد.

2- افزایش معنی‌دار عملکرد بیولوژیکی در گل همیشه بهار در نتیجه مصرف کود فسفر

3- تاریخ کاشت بهینه باعث افزایش معنی‌دار عملکرد دانه در گل همیشه بهار می‌گردد.

4- تاریخ کاشت بهینه باعث افزایش معنی‌دار عملکرد بیولوژیکی در گل همیشه بهار می‌گردد.

1-2- کشت گیاهان داروئی

 فلات ایران به عنوان منشأ و خاستگاه بسیاری از گیاهان دارویی معرفی شده است و با توجه به نیاز صنایع دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی به گیاهان دارویی به عنوان مواد اولیه تولیدات صنایع مذکور، کشت گیاهان دارویی در کشور ما در حال گسترش بوده، در این رابطه انجام تحقیقات و مطالعات بیشتری لازم است (امیدبیگی، 1379). نیاز صنعت داروسازی به مواد گیاهان به حدی زیاد است که امکان تأمین آن از طبیعت غیر ممکن است، بنابراین بسیاری از این گیاهان باید در مزارع بزرگ کشت شوند و می‌باید یک سری عوامل اساسی در نظر گرفته شوند تا گیاه کیفیت و میزان مواد موثره خود را حفظ کند (زمان، 1382). روند رو به افزایش مصرف گیاهان دارویی، بدون توسعه روش‌های مناسب کاشت و مدیریت و برنامه‌ریزی صحیح، پیامدهای نگران کننده‌ای نظیر تخریب محیط زیست را در بر خواهد داشت. اگرچه قیمت گیاهان جمع‌آوری شده از منشأ طبیعی و وحشی بسیار ارزان‌تر است، ولی برای جلوگیری از نابودی عرصه‌های طبیعی، عدم یکنواختی محصولات جمع‌آوری شده و در بعضی موارد کیفیت پایین آنها، اجرای عملیات پس از برداشت نامناسب و در نهایت ناکافی، پاسخگویی نیاز صنایع دارویی نمی‌باشند و به منظور رفع نیاز صنایع دارویی، باید تولید و کشت گیاهان دارویی در مزارع و همچنین فرآوری صنعتی آنها توسط متخصصان مربوط صورت گیرد. به طوری که از منابع طبیعی به عنوان الگو و مدل به منظور تولید انبوه مواد دارویی در کشت و صنعت بهره‌برداری گردد. با توجه به این موضوع که هنوز انسان تمام استعدادهای دارویی طبیعت را به طور کامل نشناخته است، تاکید اصلی متخصصان، حفظ استعدادهای ناشناخته و جلوگیری از انقراض و حمایت از گونه های طبیعی است (امید بیگی، 1384). به منظور تامین مواد اولیه گیاهی مورد نیاز صنایع داروسازی، توصیه می‌گردد که کشت و پرورش گیاهان دارویی به صورت جدی انجام پذیرد. در این راستا بررسی عملیات زراعی مانند زمان کاشت، نحوه تکثیر، تغذیه و مدیریت آن، تاریخ برداشت و مراقبت‌های پس از برداشت در خصوص گیاهان دارویی، نقش مهمی را در افزایش محصول و کیفیت آن خواهد داشت. توجه نکردن به هر یک از موارد فوق، خسارت‌های جبران ناپذیری را متوجه تولید کنندگان خواهد نمود. برای مثال، برداشت گیاهان دارویی در زمان نامناسب، نه تنها میزان محصول به دست آمده را کاهش می‌دهد، بلکه محصول برداشت شده از کیفیت مناسبی نیز برخوردار نخواهد بود، زیرا عملکرد اندام مورد نظر و همچنین میزان متابولیت‌های ثانویه یک گیاه دارویی، در مراحل مختلف رشد و نمو گیاه متفاوت است (امیدبیگی، 1388). برداشت گیاهان دارویی مشکل است و انجام این کار با ماشین به سختی امکان پذیر است، زیرا جمع‌آوری برخی از اندام‌های حاوی مواد موثره ( نظیر گلبرگ‌ها، گل‌ها، برگ‌ها و …) تنها با دست ممکن است. از این رو، تولید گیاهان دارویی به نیروی انسانی زیادی نیاز داشته و بر خلاف محصولات کشاورزی در بخش صنعتی با جمع‌آوری گیاهان دارویی کار به اتمام نمی‌رسد، بلکه پس از برداشت محصول، اندام‌های جمع‌آوری شده را باید تحت تاثیر عملیات مناسبی قرار داد تا به صورت قابل استفاده درآید (خشک کردن، استخراج ماده موثره، بسته بندی و …). در قرن حاضر تحقیقات گسترده‌ای بر روی گیاهان دارویی انجام پذیرفته و داروهایی با ماده موثره طبیعی، افق‌های جدیدی را برای جامعه پزشکان و داروسازان پژوهش‌گر گشوده است. از این رو، صنایع داروسازی و گروه‌های تحقیقاتی بسیاری از کشورها توجه خود را به کشت و تولید گیاهان دارویی معطوف داشته‌اند. با نگاهی اجمالی به فرهنگ مصرف داروهای گیاهی در ایران، میراث گرانقدر شناسایی و مصرف این گیاهان در طب غنی سنتی مشاهده می گردد. از طرفی، فلات وسیع ایران که از اقالیم و محیط‌های گوناگون برخوردار است و به همین دلیل فراوانی و تنوع گونه‌های این گیاهان در پهنه دشت‌ها و کوهساران ایران به بیش از 7500 گونه گیاهی (حدود دو برابر تعداد گونه‌های کشورهای اروپای غربی) می‌رسد که بخش قابل ملاحظه‌ای از آنها حاوی ذخایر متابولیتی با ارزشی می‌باشند (امیدبیگی، 1384 ).

 از آنجا که گیاهان وحشی (بر خلاف گیاهان زراعی) در محدوده‌ جغرافیایی خاصی یافت می‌شوند و جمع‌آوری و دسترسی به آنها از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست و استفاده از رویشگاه‌های وحشی جوابگوی صنایع داروسازی نخواهد بود و از طرفی چنین استفاده انبوه از گیاهان در طبیعت، مسلماً موجب نابودی آنها خواهد شد، بنابراین، باید نسبت به کشت این گیاهان در سطوح زراعی اقدام نمود (امیدبیگی، 1382). تخمین زده می‌شود 25000 گونه گیاهی دارای خواص بارز دارویی باشند. هر چند از این میان تنها حدود یک درصد (250 گونه) تا کنون به شکل علمی مورد مطالعه متخصصین قرار گرفته و به صورت خالص شده به مصرف جوامع انسانی رسیده‌اند (هاندا، 2005). گیاهان دارویی جزء اولین گیاهانی بوده‌اند که توسط بشر جمع‌آوری و مورد کشت و کار قرار گرفتند. به طور مشخص از اوایل قرن نوزدهم بود که دانشمندان پی بردند که می‌توانند از مواد مؤثره دارویی موجود در گیاهان در صنایع داروسازی استفاده کنند. از آن پس روش‌های علمی وی‍‍ژه‌ای برای استخراج مواد مؤثره موجود در گیاهان و نیز برای اعمال اثرات آنها بر انسان، جایگزین روش‌های سنتی گردید. به بیان دقیق‌تر از این تاریخ به بعد بود که تحقیقات بر روی گیاهان دارویی با هدف جدا سازی مواد فعال موجود در آنها و مشخص‌سازی ترکیب آن و اثرات دارویی مرتبط با آنها تدریجاً انجام گرفت (توموتاک، 2000).

1-3- تعریف گیاهان دارویی

 گیاهان دارویی به گستره وسیعی از گیاهان اطلاق می‌شود که در درمان بیماری و یا پیشگیری از بروز آن مورد استفاده قرار می‌گیرند. حدود این گستره با فرهنگ ملی استفاده

 

1-1- بیان مسئله— 5

1-2- سؤالات تحقیق ————— 6

1-3- سابقه تحقیق- 6

1-4- فرضیه تحقیق—————- 7

1-5- ضرورت و اهداف تحقیق——– 7

1-6- روش تحقیق– 8

فصل دوم: کلیاتی در بارة عقل

 

2-1- ماهیت عقل – 10

2-1-1- تعریف عقل—————- 10

2-1-1-1- عقل در لغت ———— 10

2-1-1-2- عقل در قرآن و سنت—— 11

2-1-1-3- عقل در فقه————– 11

2-1-1-4- عقل در علم کلام اسلامی– 13

2-1-1-5- عقل نزد اخباریان——— 14

2-1-1-6- عقل در مکتب تفکیک—– 15

2-1-1-7- عقل در علم اصول شیعه— 17

2-1-1-8- عقل در علم اصول اهل سنتبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————— 20

2-1-2- مقایسه عقل با برخی عناوین— 21

2-1-2-1- عقل و عرف————– 21

2-1-2-2- عقل و علم————— 23

2-1-2-3- عقل و علوم تجربی——– 24

2-1-2-4- عقل و معرفت­های فطری— 25

2-1-2-5- عقل و بنای عقلا———- 26

2-2- تقسیمات عقل————– 27

2-2-1- عقل نظری و عملی———- 27

2-2-1-1- کلام فلاسفه ———— 27

2-2-1-2- جمع بندی کلام فلاسفه و اصولیان بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——— 28

2-2-1-3- نقد و بررسی سخنان قطب الدین رازیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——- 28

2-2-2- دیگر تقسیمات عقل——— 30

فصل سوم: دلیل عقل، قاعده ملازمه و کشف یقینی حکم شرع

 

3-1- مستقلات عقلی————- 33

درآمد———— 33

3-1-1- مسأله در آمد حجیت مطلق قطع و یقینبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——- 33

3-1-2- قاعده ملازمه ————– 34

3-1-2-1- کُلمّا حَکَمَ بِه العقل حَکَمَ بِه الشَرع بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———- 34

3-1-2-2- مراد از عقل و حکم در قاعده ملازمه بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 34

3-1-3- پیشینه قاعده ملازمه ——– 38

3-1-4- ادله منکران و طرفداران قاعده ملازمهبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———- 39

3-1-4-1- دلیل‌های منکران ——— 39

3-1-4-2- پاسخ به دلیل‌های منکران — 40

3-1-5- ادّله­ی اثبات تلازم میان حکم عقل و شرع بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در   اختیار شما قرار می گیرد—— 42

3-1-5-1- دلیل عقلی ————– 42

3-1-5-2- دلیل بداهت ————- 43

3-1-5-3- دلیل نقلی————— 43

3-1-6- حسن و قبح عقلی———– 43

3-1-6-1- منظور از حسن و قبح چیست؟بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 44

3-1-6-2- منظور از عقلی یودن حسن و قبح چیست؟بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد— 45

3-2- غیر مستقلات عقلی و کاربرد آن بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 46

3-2-1- کاربرد آلی- 46

3-2-1-1- معنا و موقعیت کار برد آلی- 46

3-2-1-2- موقعیت کار برد آلی عقل نزد فقها بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———- 46

3-2-2- مواردی از کاربرد آلی عقل در اجتهادبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———– 47

3-2-2-1- اثبات شرع و شارع توسط عقلبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 47

3-2-2-2- استفاده از عقل در مفهوم گیری از ادله بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—— 47

3-2-2-3- استفاده از عقل درتشکیل قیاسبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 48

3-2-2-4- استفاده از عقل در اصول عملیهبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 48

3-2-3- کاربرد ترخیصی و تأمینی—– 49

3-2-4- کاربرد تسبیبی————– 50

3-3- قلمرو و کارایی عقل در استنباط احکامبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——- 50

3-3-1- عقل و کشف ملاک‌ها ——– 50

3-3-1-1- امکان کشف ملاکات احکام – 52

3-3-1-2- قلمرو استنباط احکام شرعیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————— 53

3-3-1-3- قلمرو تشخیص مصلحت و بیان احکام حکومتی بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 54

3-3-1-4-نمونه‌هایی از فتواهای امام خمینی (ره) بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—— 55

3-3-2- عقل و قواعد فقهی ———- 56

فصل چهارم: نگرش تاریخی به عقل گرایی

 

4-1- سیر به کار گیری عقل نزد اهل سنتبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———- 59

4-1-1- دوره صدر اسلام ———— 59

4-1-2- دوران صحابه ————– 61

4-1-3- دوران تابعین————— 62

4-1-4- دوران مذهب فقهی ——— 64

4-1-5- دوره تقلید- 66

4-1-6- دوره‌ی کنونی ————– 67

4-2- سیر به کار گیری عقل نزد شیعهبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————– 69

4-2-1- دوره­ی صدر اسلام ———- 69

4-2-2- دوره­ی ائمه (ع)————- 70

4-2-3- دوره غیبت- 72

4-2-3-1- دوره نخست————– 74

4-2-3-2- دوره میانی ————– 77

4-2-3-3-دوره پایانی————— 78

 فصل پنجم: عقل و قیاس

 

5-1- ماهیت قیاس—————- 83

درآمد———— 83

5-1-1-قیاس در لغت و اصطلاح —— 83

5-1-2- قیاس، رای و اجتهاد——— 85

5-1-3- قیاس و استدلال———— 87

5-2- انوع قیاس – 88

5-2-1- دسته بندی ابو اسحاق شیرازیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————— 88

5-2-1-1- قیاس علت ————– 89

5-2-1-2- قیاس دلالت ————- 89

5-2-1-3- قیاس شباهت———— 90

5-2-2- دسته بندی آمدی———– 90

5-2-3- قیاس عکس و طرد———- 92

5-2-3-1- قیاس عکس ————- 92

5-2-3-2- قیاس طرد————— 92

5-2-4- قیاس تلازم ————— 92

5-3- قیاس و چگونگی سرایت دادن حکم بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——— 93

5-3-1- اثبات علت به ادله نقلی——- 93

5-3-2- اثبات علت به اجماع——— 95

5-3-3- اثبات علت به استنباط و طرق استدلالبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——— 96

5-3-3-1- مسلک مناسبت ———- 96

5-3-3-2- مسلک استدلال به فعل پیامبر(ص)بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———- 96

5-3-3-3- مسلک مشابهت———– 97

5-3-3-4- مسلک تنفیح مناط——– 97

5-4 – بررسی نظریات ————- 98

5-4-1- اهل سنت و مسأله قیاس—– 99

5-4-2- ظاهریه و مسأله قیاس——– 101

5-4-3- شیعه و مسأله قیاس——— 102

  فصل ششم: عقل و استحسان

 

6-1- ماهیت استحسان———— 107

درآمد———— 107

6-1-1- استحسان در لغت و اصطلاح— 107

6-1-1-1- استحسان در لغت ——– 107

6-1-1-2- استحسان در اصطلاح—— 108

6-1-2- استحسان و قیاس———– 109

6-1-3- استحسان و استصلاح——– 110

6-2- انواع استحسان————- 111

6-2-1- انواع استحسان به اعتبار معدول بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————– 111

6-2-2- انواع استحسان به اعتبار مستندبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————— 112

6-3 – بررسی نظریات ————- 113

6-3-1- شافعی و نفی استحسان —— 115

6-3-2- شیعه و استحسان———– 116

فصل هفتم: عقل و دیگر عرصه‌ها و منابع

 

7-1- عقل و فرمانبری————- 120

7-1-1- عقل پشتوانه احکام شرع—— 120

7-1-1-1- شکر مُنعِم و حق الطاعه—- 120

7-1-1-2- قاعده کلما حکم به الشرع حکم به العقلبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 123

7-2- عقل و سنت—————- 124

7-2-1- عقل و حجیت سنت ——– 124

7-2-1-1- عقل و حجیت سنت پیامبر(ص)بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———— 125

7-2-1-2- عقل و حجیت سنت امامان(ع)بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————– 127

نتیجه گیری و پیشنهاد———— 129

فهرست منابع—— 133

 چکیده

 

اگر چه در گذشته جمود گرایی، بی مهری و تفریط گروهی در باره توانایی عقل، موجب شد. میان دانشوران مسلمان. مباحث مربوط به ارزش عقل و تعیین جایگاه آن در منظومه معرفتی انسان پدید آید، ولی امروز دو امر، آنان را به اهمیت بحث در باره آن وا می‌دارد: از یک سو، افراط و پندار یگانه محوری عقل در منظومه معرفتی انسان موجب شده است تا با نگرش امروزین به ارزش و جایگاه آن نظر شود ؛ زیرا انسان معاصر غربی بنیاد معرفت خود را بر پایه عقل نهاده است و هیچ چیز را بدون راهنمایی آن نمی پذیرد و بر دیگر منابع معرفتی خط بطلان و خرافه کشیده است،این عقیده، باور مسلمانانی را که کتاب آسمانی خود و سنت پیامبرشان را دو منبع معرفتی می‌دانند، به چالش کشیده و باعث شده با نگاه به چالش‌های پدید آمده، میراث دینی خود را در باره ارزش و جایگاه عقل باز خوانی کنند و نسبت آن را با کتاب و سنت دریابند.

از دیگر سو، پدید آمدن پاره‌ای پرسش‌های نو پیدای فقهی که در منابع اصیل فقهی سابقه ندارند و پاسخ روشنی نمی یابند، موجب می‌گردد که به عقل به عنوان یکی از منابع احکام مراجعه کنند، ولی از سویی میان اهل سنت و شیعه بر سر منابع استنباط اختلافی کهن دیده می‌شود این در حالی است که در منابع سنیان در کنار کتاب و سنت به عنوان بنیادی ترین سر چشمه‌های راه یافتن به آموزه‌های دینی و گزاره‌ای فقهی، از دلایل عقلی چون قیاس، استحسان، استدلال و غیره سخن به میان می‌آید و از سوی دیگر در جهان اندیشه­ی شیعی پس از کتاب و سنت، سخن از دلیلی به نام دلیل عقل در میان است. در درون هر یک از دو مکتب یاد شده البته نزاع­هایی با همان گستردگی و اهمیت که میان مکتب­ها به چشم می­خورد وجود دارد.

کلید واژه‌ها: عقل، حسن و قبح عقلی، قاعده ملازمه، قیاس، استحسان.

 

مقدمه

سالهاست که دل مشغولی بسیاری ازاهل فکر و قلم بشر معاصر اندیشه، کاوش، و گفتگو درباره نسبت میان آموزه‌های وحیانی با نیازهای انسانی و دست آوردهای علمی و عقلی بشر است. بخش انبوهی از مقاله‌ها و کتاب‌هایی که در جامعه علمی امروز ما منتشر می‌شوند، به نسبت میان عقل و دین و سازگاری و ناسازگاری آن می پردازند. نگاه به نسبت یاد شده در زمینه‌های متفاوت فکری، عناوین گوناگونی دارد که هر یک زاویه‌ای از ابعاد و لایه‌های بحث یاد شده هستند. مسائلی چون آزادی در اسلام، مردم سالاری دینی، اسلام و حقوق بشر، عقلانیت و دین داری، علم و دین و.. گوهر مشترک این دست مباحث پرداختن به تعامل و شرایط میان دین و عقل است که هر کدام از چشم انداز ویژه خود آن را بررسی می‌کنند. این بحث‌ها نشان حقیقی بودن ریشه دین ژرفای وجود آدمی است، چرا که بشر معاصر به رغم دستاوردهای شگرف علمی، نتوانسته است خاطر خود را بابت دین آسوده کند  و آن را به کناری نهد و تنها به بحث تاریخی در باره آن بسنده کند ! آیا امکان دارد چیزی حقیت نداشته باشد ولی از آغاز آفرینش آدمی، تا کنون همچنان زنده و جاری و کند و کاو در باره آن پیوسته داغ و تازه باشد؟ ! آن افسانه است که زود به پایان می رسد و دل زدگی می آورد و آنچه حقیقت است، بی کران و با طراوت خواهد ماند.

با این همه، در میراث مکتوب پیشینیان و هم در آثار پیشینیان، دو نکته عمده خود نمایی می‌کند:

1- می توان گفت: به همان اندازه که حقیقت عقل حقیقی ژرف و گسترده دامن است نزاع در باره میدان گشودن بر آن در عرضة باورها و برداشتها و به ویژه در برخورد با متون دینی و آموزه‌های آسمانی نزاعی فرا گیر و آمیخته به پیچیدگیهاست. تنها در جهان اندیشه اسلامی آن هم در قلمرو و دانش اصول و فقه، از سویی میان اهل سنت و شیعه بر سر منابع استنباط اختلافی کهن دیده می‌شود و در حالی­که در منابع سنیان در کنار کتاب و سنت به عنوان بنیادی ترین سر چشمه‌های ره یافتن به آموزه‌های دینی و گزاره‌های فقهی، از دلایلی عقلی چون قیاس، استحسان، استصلاح،استدلال و… سخن به میان می‌آید و از سویی دیگر درجهان اندیشه‌ی شیعی پس از کتاب و سنت، سخن از دلیلی به نام دلیلی عقلی در میان است.

در درون هر یک از دو مکتب یاد شده نیز البته نزاعهای با همان گستردگی و اهمیت که میان مکتب‌ها به چشم می­خورد وجود دارد، در این میان مکتبی که به تکیه زدن بر ادله عقلی نامور شده مذهبهای متفاوت نگرشی نا همانند به قلمرو و عقل و ادله عقلی دارند، چونان که برای نمونه در برخورد با قیاس و اینکه قلمرو آن چیست به سختی با همدیگر اختلاف می­ورزند، یا در باره‌ی استحسان به فراوانی همدیگر را نقد می‌کنند و در مکتبی که «دلایلی چهارگانه» شعار آن شده است برخی در عمل تنها از اعتبار دو منبع کتاب و سنت می‌گویند.

افزون بر این نزاع که در ورای کتاب و سنت است، در آن دو سر چشمه و حیانی نیز چگونگی نگریستن به کارکردهای عقلی، خاستگاه دیدگاهی متفاوت شده و از این روی در دانستن برداشت‌ها از متون کتاب و سنت و دامنه‌ی حجیت و اعتبار هر یک از این دو مسلک‌هایی متفاوت در پیش گرفته شده است.

2-شاید به همین سبب مسأله یاد شده و در کنار آن بر خورد احتیاط آمیز دین و برداشت‌های مستند به متون دینی، جایگاه عقل و حتی تفسیر واژه آن و تبین قلمرو اعتبار آن با ابهامهایی فراوانی همزاد و همپای بوده است ؛ و چه بسا که در این میان وجود این ابهامها بر دامنه نزاع افزوده و گسترش دامنه نزاع نیز در برابر، این ابهامها را دو چندان ساخته است.

به هر ترتیب باید تلاش کرد جایگاه راستین عقل باز شناخته شود و حلقة وسط این افراط و تفریط آشکار گردد؛ نه بریده از عقل و نه بریده با عقل. این حلقة میانه است که یک سر آن توانایی و سر دیگر آن ناتوانی است که از ترکیب این توانایی و ناتوانی به نتیجه مطلوب خواهیم رسید.

این پژوهش تحت عنوان:«نقش عقل در فقه شیعه و تفاوت آن با اهل سنت» مشتمل بر چکیده، مقدمه و هفت فصل به ترتیب زیر به همراه یک نتیجه­گیری است.

– فصل اوّل به طرح مفاهیم و کلیات تحقیق می­پردازد.

– فصل دوّم به طرح کلیاتی در مورد عقل به بحث و بررسی می­پردازد.

– فصل سوّم تحت عنوان «دلیل عقل، قاعدۀ ملازمه و کشف یقینی حکم شرع» به تبین و توضیح دلیل عقل و قاعده ملازمه می­پردازد.

– فصل چهارم به بررسی نگرش تاریخی عقل­گرایی در فقه اهل سنت و شیعه
می­پردازد.

– فصل پنجم به مسأله قیاس و در فصل ششم به مسئله استحسان در فقه
می­پردازد و در فصل آخر به بررسی عقل و دیگر عرصه­های می­پردازد.

 فصل اول

مفاهیم و کلیات طرح تحقیق

   1-1- بیان مسأله

روشن بودن ابعاد عنوان پژوهش، مهمترین گام در تحقیق است و نقطه‌ی آغازین هر پژوهشی با یک پرسش، چهره می‌نماید؛ از این رو شایسته است آن پرسش، روشن و سوگیرانه باشد، اگر چه پاسخ آن مبهم باشد، آدمی‌دست کم باید بداند به دنبال چیست و گم شده اش کدام است؟ اگر چه نداند کجاست! یکی از عواملی که می‌تواند به شفافیت عنوان پژوهش، کمکی شایان کند، روشن بودن واژگان عنوان است که آشکار می‌کند در جست و جوی چه چیزهایی بوده و کجا می‌توان آنها را یافت و پاسخ چیست؟

تبیین عنوان، پژوهشگر را از بی راهه و گاه از کج روی باز در داشته و راه را هموار می سازد. برای نمونه، جست و جوی ریشه‌ی لغوی واژه و پس از آن، بررسی روند دگرگونی‌های احتمالی آن در قلمروهای متعدد و پیوند معنای لغوی با آن دگرگونی‌ها و از سوی دیگر، بررسی واژگانی که نزدیک به کلمه‌های به کار رفته در موضوع پژوهش است، می‌تواند خواسته‌ی پژوهشگر را شفاف کرده، او را آسانتر و دقیق تر به مقصد برساند.

جست و جوهای علمی نشان داده، نگاه تاریخی به هر مسأله، امر شایسته و در برخی موارد گریز ناپذیر است. پاره‌ای پرسشهای علمی، بسان بیماری روانی است که درمان و چارجویی آن، در گرو گزارش گذشته آن است، زیرا پاره‌ای از مسائل، پروردة نیازهای هستند که در گذر زمان سر بر آورده‌اند و آگاهی از پیشینه آنها می‌تواند فروزنده روشنایی، فرا روی اکنون قرار گیرد و راه گشای بن بست‌ها باشد.

مسئله نقش عقل در دست یابی به احکام، در شمار این گونه مسائل است، زیرا پناه آوردن به نیروی خرد و اندیشه بدست آوردن زمان است و بدین رو نیز در پیشینه خود فراز و فرودهایی را به همراه داشته است. چنانکه لغت شناسان برای واژه عقل معانی گوناگونی ذکر کرده‌اند ؛ مثلاً خلیل بن احمد می‌گوید: « العقل نقیض الجهل» (خلیل بن احمد، کتاب العین، ص565)، یا محمد باقر مجلسی می‌گوید: «عقل به بند کشیدن جهل است» (مجلسی، بحار الاانوار، جلد 1، ص117).

در این نوشتار سعی بر آن است تا گزارشی از روند نقش آفرینی عقل، از گذشته تا کنون از دیدگاه اهل تسنن و تشیع، ارائه دهیم و به رخدادهای فکری اهل سنت، به ویژه عقل آشنا شویم و تفاوتش با مفهوم دلیل عقل نزد شیعه آشکار شود و هم چنین به رویدادهای اندیشه‌ای تشیع و جایگاه عقل در فقه امامیه می پردازیم تا روشن شود آنچه پیش رو داریم از کجا و چرا پدید آمده است ؟

این نوشتار جایگاه عقل در فقه امامیه و تفاوت آن با نظرات اهل سنت بیان می‌کند و با نظر به اهمیت موضوع و پیشینه کاربرد آن به پژوهش می پردازد.

 1-2- سؤالات تحقیق

الف- سؤالات اصلی

1-مفهوم و ماهیت عقل فقهی چیست؟

2-آیا از نظر امامیه عقل توانایی استنباط احکام را دارد و اگر داشته باشد قلمرو آن تا کجاست ؟

3-منظور از عقل نزد اهل سنت چیست؟

4-آیا عقل به عنوان منبع استنباط حکم نزد اهل تسنن و تشیع پذیرفته شده است ؟

ب- سؤالات فرعی

1- مقصود از قیاس و استحسان چیست؟

ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شده و برای رتبه بندی ضمانت نامه های بانکی با توجه به غیر نرمال بودن متغیر های پژوهش از ازمون فرید من استفاده گردید. برای تجزیه وتحلیل داده های جمع آوری شده از نرم افزار آماری SPSS19 و Excel استفاده شده است .

یافته ها: نتایج حاصل نشان داد که ضمانت نامه شرکت در مناقصه، شرکت در مزایده، حسن انجام کار، استرداد کسر وجه الضمان، استرداد پیش پرداخت با جذب منابع بانک صادرات رابطه معناداری دارد .

واژگان کلیدی: ضمانت نامه شرکت در مناقصه، شرکت در مزایده، حسن انجام کار، استرداد کسر وجه الضمان، استرداد پیش پرداخت

فهرست مطالب

عنوان        صفحه

فصـــل اول. 1

1-1.مقدمه. 2

1-2. تشریح و بیان مسئله. 2

1-3.اهمیت موضوع و ضرورت  انجام تحقیق.. 3

1-4.سوالات تحقیق.. 4

1-5. اهداف تحقیق.. 4

1-6.فرضیات تحقیق.. 5

1-7.تعاریف مفهومی.. 5

1-7-1. ضمانت نامه. 5

51-7-2. ضمانت نامه های شرکت در مناقصه و مزایده. 5

1-7-3.ضمانت نامه حسن انجام کار. 6

1-7-4. ضمانت نامه استرداد کسر وجه الضمان. 6

1-7-5. ضمانت نامه استرداد پیش پرداخت… 6

1-8.تعاریف عملیاتی.. 6

1-8-1. ضمانت نامه شرکت در مناقصه. 6

1-8-2. ضمانت نامه شرکت در مزایده. 7

1-8-3.ضمانت نامه حسن انجام کار. 7

1-8-4. ضمانت نامه استرداد کسر وجه الضمان. 7

1-8-5. ضمانت نامه استرداد پیش پرداخت… 8

1-8-6.جذب منابع. 8

فصل دوم. 9

2-1.مقدمه. 10

2-2.واژه شناسی ضمانت نامه بانکی.. 11

2-3.تعریف ضمانت نامه. 11

2-4.تعریف اعتبار اسنادی.. 12

2-5.وجه تسمه. 12

2-6.اهمیت و کاربرد ضمانت نامه بانکی.. 12

2-7.اقسام ضمانت نامه بانکی.. 13

2-7-1.از نظر حقوقی.. 13

2-7-2.از نظر هدف پرداخت… 14

2-7-3.شرایط پرداخت… 15

2-7-4.از نظر تعداد ضامن ها 16

2-8.انواع ضمانت نامه. 16

2-8-1.ضمانت نامه شرکت در مناقصه یا مزایده. 17

2-8-2.ضمانت نامه حسن انجام تعهدات… 18

2-8-3.ضمانت نامه پیش پرداخت… 19

2-8-4.ضمانت نامه استرداد کسور وجه الضمان. 19

2-8-5.ضمانت نامه حسن انجام خرید. 19

2-8-6.ضمانت نامه گمرکی.. 20

2-8-7.ضمانت نامه تعهد پرداخت… 20

2-8-8.ضمانت نامه های متفرقه. 20

 

2-9.تشریفات صدور ضمانت نامه. 20

2-10.نظریه علت تعهد در ضمانت نامه بانکی.. 21

2-10-1. نظریه “سند مجرد”. 21

2-10-2. سپرده یا وثیقه دستور دهنده. 22

2-10-3. قرارداد پایه. 22

2-11.پشتوانه صدور ضمانت نامه. 23

2-12.استقلال ضمانت بانکی.. 24

2-12-1. غیر قابل استناد بودن ایرادات… 25

2-12-2. سوء استفاده آشکار. 26

2-13.مشخصات ضمانت نامه. 27

2-14.تمدید ضمانت نامه بانکی.. 27

2-15.جلوگیری از پرداخت ضمانت نامه. 28

2-15-1. دستور منع پرداخت ساده. 29

2-15-2. دستور منع پرداخت از مرجع قضایی.. 30

2-15-3. تأمین خواسته. 31

2-15-4. نقش بانک صادر کننده ضمانت نامه. 34

2-16.آئین نامه صدور ضمانت نامه. 34

2-17.نظام حقوقی ضمانت نامه بانکی.. 36

2-18.وثایق و تضمینان قابل قبول جهت صدور ضمانت نامه. 37

2-18.مسؤولیت های متعلق به طرفین قراردادها در عقد ضمان. 38

2-19.چارچوب نظری مدل پژوهش…. 38

2-19.واکاوی ادبیات پژوهش…. 39

2-19-1.واکاوی ادبیات پژوهش در جهان. 39

2-19-2.واکاوی ادبیات پژوهش در ایران. 42

2-20.بانک صادرات… 47

2-20-1.تاریخچه و بنیانگذار بانک صادرات… 47

2-20-2.سرمایه اولیه بانک  صادرات… 49

2-20-3.شروع کار اولین شعبه و افتتاح بانک صادرات و معادن ایران. 51

فصل سوم. 53

3-1. مقدمه. 54

3-2.روش تحقیق.. 55

3-3.جامعه آماری.. 55

3-4.نمونه آماری.. 56

3-5.ابزارهای گرد اوری داده ها 57

3- 6. اعتبار ابزار اندازه گیری.. 58

3-6-1.روایی پرسشنامه. 58

3-6-2. پایایی پرسشنامه. 59

3-7.متغیرهای پژوهش…. 60

3-7-1. متغیر مستقل.. 60

3-7-2.متغیر وابسته. 60

3-8. روش تجزیه و تحلیل داده ها 61

3-9. قلمرو تحقیق.. 62

3-9-1 .قلمرو مکانی تحقیق.. 62

3-9-2. قلمرو زمانی.. 62

3-9-3. قلمرو موضوعی.. 62

فصل چهارم ……….63

4-1. مقدمه. 64

4-2.توصیف متغیرهای  جمعیت شناختی.. 64

4-2-1 .جنسیت پاسخگویان. 64

4-2-2.واحد شغلی پاسخگویان. 66

4-2-3.سن پاسخگویان. 68

4-2-4.سطح تحصیلات… 69

4-2-5.سابقه ی کار. 71

4- 3. توصیف سوالات پرسشنامه در راستای متغیرهای پژوهش…. 73

4-3-1.ضمانت نامه شرکت در مناقصه. 73

4-3-2.ضمانت نامه شرکت در مزایده. 74

4-3-3.ضمانت نامه حسن انجام کار. 75

4-3-4.ضمانت نامه استرداد وجه الضمان. 76

4-3-5.ضمانت نامه پیش پرداخت… 77

4-3-6.جذب منابع بانک…. 77

4-4. آزمون  فرضیات پژوهش…. 78

4-4-1.آزمون  کولموگروف اسمیرنوف… 78

4-4-2. آزمون  فرضیات پژوهش…. 79

4-4-2-1. فرضیه  اول. 79

4-4-2-2. فرضیه دوم. 80

4-4-2-3. فرضیه سوم. 82

4-4-2-4. فرضیه چهارم. 83

4-4-2-5. فرضیه پنجم.. 85

4-5.رتبه بندی ضمانت نامه های بانکی.. 86

فصل پنجم ………….89

5-1.مقدمه. 90

5-2.خلاصه فرآیند تحقیق.. 90

5-3.نتایج حاصل از فرضیه های پژوهش…. 91

5-4.جمع بندی و نتیجه گیری.. 94

5-5.پیشنهادات تحقیق.. 95

5-5-1.پیشنهادات کاربردی.. 95

5-5-2. پیشنهادات برای تحقیقات آتی.. 95

5-6. محدودیت های پژوهش…. 97

منابع فارسی.. 98

منابع انگلیسی.. 101

منابع اینترنتی.. 102

پرسشنامه. 104

خروجی نرم افزارspss. 107

مقدمه

در سالهای اخیرمنابع و تسهیلات بانکی به مقدار کافی در اختیار متقاضیان قرار نمی گیرد و بانکها با مطالبات معوق و عدم بازپرداخت تسهیلات بانکی و کمبود منابع مالی مواجه شده اندکه یکی از دلایل این امر، کمبود ابزارهای مالی مدرن در کشور است. چرا که حتی در صورتی که بانکها منابع مناسبی هم در اختیار داشته باشند، در صورت پرداخت زیاد وام به دلیل عدم رشد تولید ناخالص داخلی متناسب با نقدینگی ایجاد شده، تورم بیش از حدی ایجاد خواهد شد ونقش منابع بانکی بی اثر خواهد شد. به این دلیل احتیاج به ابزارهای مالی مدرن همچون ضمانتنامه های تعهد پرداخت و اسناداعتباری است تا به عنوان جایگزین نقدینگی، نقش تامین مالی بنگاهها را بر عهده بگیرد. از سوی دیگر بسیاری از تولیدکنندگان ومتقاضیان منابع مالی ، غیر از دارایی های نقد و نقدینگی، دارای های دیگری همچون زمین، مسکن، املاک، کارخانه  و اموال دیگری دارند که بدون الزام به فروش، می توانند به رهن بانکها دراورده و به کمک امنیت و ایمنی ایجاد شده به پشتوانه بانکها، ضمانتنامه های تعهد پرداخت در وجه ذینفعان دولتی و خصوصی از بانکها دریافت کنند و با تحویل ضمانتنامه به ذی نفعان، از انها مواد اولیه، محصولات واسطه ای یا اجناس مورد نیاز خریداری نمایند و فروشندگان هم با دریافت ضمانتنامه تعهد پرداخت بانکی، مطمئن هستند که اگر خریدار توان پرداخت هم نداشته باشد، بانک با توجه به وثیقه های دریافتی، حق وی را پرداخت خواهد نمود.

این بخش ابتدا بیان مسئله و ضرورت انجام پژوهش و سپس اهداف ،سوالات و فرضیات پژوهش عنوان شده است و در آخر نیز تعریف مفهومی و عملیاتی ذکر شده است 

. تشریح و بیان مسئله