فصل اول:کلیات و مفاهیم

1- کلیات و مفاهیم 4

1-1 ضرورت اجرای آزمایش: 4

1-2 فرضیات تحقیق: 5

1-3 اهداف تحقیق: 5

1-4 گیاه شناسی یونجه: 5

1-5  ارزش غذایی یونجه: 6

1-6 عوامل موثر بر ارزش غذایی یونجه: 6

1-6-1- گونه، واریته و سویه گیاه: 6

1-6-2-نسبت برگ به ساقه: 7

1-6-3- مرحله رشد در زمان برداشت: 7

1-6-4- حاصلخیزی و خصوصیات خاک: 7

1-6-5- اثرات اقلیم فصل آب و هوا  روی ترکیبات یونجه: 7

1-6-6-زمان و فصل برداشت یونجه: 8

1-7 انواع یونجه ایرانی: 8

1-7-1– یونجه بغدادی: 8

1-7-2- یونجه همدانی: 8

1-7-3- یونجه یزدی: 9

1-7-4- یونجه بمی: 9

1-8 اهمیت یونجه در تغذیه دام: 9

1-9- سطح زیر کشت یونجه: 10

1-10- کشت  یونجه: 10

1-11- علف های هرز غالب یونجه تازه کاشت: 11

1-12-روشهای پیشگیری و کنترل علفهای هرز: 11

1-13-کنترل مکانیکی: 12

1-14-کنترل زراعی: 12

1-15-کنترل شیمیایی: 12

فصل دوم:بررسی منابع

2- بررسی منابع 12

2-1- تحقیقات انجام شده: 12

2-1-1-مولیبدن: 15

2-1-2-اهمیت  مولیبدن در تغذیه گیاهان زراعی و باغی : 17

2-1-3-نقش‌ مولیبدن‌ در تغذیه‌ انسان‌ و دام‌ : 18

2-1-4-پراکندگی‌ جغرافیایی‌مولیبدن در جهان : 18

2-1-5-مکانیسم‌های‌ جذب‌ و انتقال مولیبدن در گیاهان : ‌ 19

2-2- پتاسم 19

2-2-1 اثر پتاسیم در رشد و نمو گیاهان 19

2-2-2- کودهای پتاسه 20

2-2-3 انواع کودهای پتاسه: 20

2-2-3-1-کود سولفات پتاسیم: 20

2-2-3-2-کودکلریدپتاسیم : 20

2-2-3-3-کود نیترات پتاسیم: 20

2-2-3-4-کود سولفات پتاسیم ومنیزیم: 20

2-3-زمان مصرف پتاسیم 21

2-4-نقش های پتاسیم درگیاه 22

فصل سوم: مواد و روشها

3-  مواد و روشها 29

3-1- زمان و محل اجرای آزمایش 29

3-2-خصوصیات خاک محل اجرای آزمایش 29

3-3-درجه حرارت 30

3-4- رطوبت نسبی 31

 

3-5- مشخصات طرح آزمایشی 31

3-6-تیمارها: 32

3-6-1-تیمارهای مولیبدن 32

3-6-2-تیمارهای کود سولفات پتاسیم 32

3-6-3-تیمارهای  همکنش سولفید مولیبدن و  سولفات پتاسیم 33

3-7-تیمارهای  مورد استفاده در آزمایش 33

3-7-1-سولفات پتاسیم: 33

3-7-2-سولفید مولیبدن: 33

3-8-روش اجرای آزمایش 34

3-8-1-کاشت 34

3-8- 2-وجین علف های هرز 34

3-8-3-آبیاری 34

3-8-4- داشت: 34

3-8-5- برداشت: 34

3-9-صفات اندازه گیری شده 35

3-10- محاسبات آماری و نرم افزارهای مورد استفاده در آزمایش 36

فصل چهارم: نتایج وبحث

4- نتایج وبحث 38

4-1- ارتفاع بوته (سانتی متر): 67

4-2- وزن هزار دانه (گرم): 69

4-3- عملکرد دانه ( اقتصادی) (کیلوگرم در هکتار): 72

4-4- طول ریشه (سانتیمتر): 75

4-5- وزن تر اندام هوایی( تن در هکتار): 78

4-5- عملکرد علوفه ( تن در هکتار): 81

4-7- طول برگچه (سانتیمتر) 84

4-8- فاصله گره های ساقه (سانتیمتر): 87

4-8- نتیجه گیری: 90

4-10- پیشنهادات: 92

منابع 94

 

چکیده

 

به منظور بررسی اثر مولیبدن و پتاسیم بر عملکرد و اجزای عملکرد یونجه همدانی در منطقه یاسوج ، آزمایشی بصورت  فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی، در سال زراعی 92-1391 به اجرا  در آمد. فاکتورها شامل کود مولیبدن (سولفید مولیبدن) (M)  در سه سطح (0، 50، 100 کیلوگرم در هکتار) و فاکتور سولفات پتاسیم  (P) در سطوح (0، 200 و 400 کیلوگرم در هکتار) که تعداد تیمارها جمعا 9 و3 تکرار بودند که جمعا 27  کرت انتخاب گردید. شاخص هایی که اندازه گیری شد عبارتند از ارتفاع بوته، طول ریشه، وزن تر اندام هوایی، عملکرد علوفه، عملکرد دانه، وزن هزار دانه، طول برگچه و فاصله گره های ساقه. نتایج مقایسه میانگین داده ها و تجزیه واریانس آنها نشان داد مصرف سولفات پتاسیم به میزان 400 کیلوگرم در هکتار باعث افزایش عملکرد، ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، عملکرد اقتصادی (عملکرد دانه)، طول ریشه، وزن تر اندام هوایی، طول برگچه و فاصله گره های ساقه می­شود. در حالی که مصرف سولفید مولیبدن باعث افزایش عملکرد، ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، وزن تر اندام هوایی و طول برگچه و فاصله گره های ساقه نگردید. بیشترین اثر افزایش عناصر مغذی پتاسیم و مولیبدن بر صفات اندازه گیری شده و همچنین حداکثر عملکرد علوفه  به میزان 1/5 تن در هکتار در تیمار مصرف 400 کیلوگرم پتاسیم و50 کیلوگرم مولیبدن در هکتار بدست آمد. بنابراین بهترین تیمار از لحاظ افزایش عملکرد در صفات مورد بررسی تیمار P 400  M 50بود.

واژه‌ی های کلیدی: مولیبدن ، پتاسیم ،  عملکرد و اجزاء عملکرد، یونجه همدانی ، شاخص برداشت ،  یاسوج.

 مقدمه

یونجه (Alfalfa  ) با نام علمیMedicago sativa  از مهمترین گیاهان علوفه ای دنیا که مقاوم به شوری و خشکی است، یونجه با ارزش غذایی بالا و طیف سازگاری وسیع در دنیا و با تثبیت زیستی ازت گیاه ارزشمندی محسوب می شود(خواجه پور، 1373).  یونجه در شرایط آب و هوای سرد و  تابستانهای گرم و خشک رشد خوبی دارد(زند وهمکاران، 1381).

اهمیت و ارزش غذایی علوفه یونجه به حدی است که موجب شده به ملکه نباتات علوفه ای شهره گردد. خاستگاه و مرکز پیدایش یونجه Medicago satival ) ) ایران زمین است. کشت یونجه سابقه ای بسیار طولانی دارد به طوری که قدمت آن به ابتدای تاریخ تمدن می رسد. کشت یونجه در اکثر نقاط دنیا رایج بوده و روز به روز به سطح زیر کشت آن افزوده می شود. بهترین شرایط برای رشد ونمو یونجه در مناطق خشک ، آفتابی ، گرم و با آب فراوان انجام می گیرد. ترکیب صفات زیر به همراه سازگاری گسترده به محیط های متنوع یونجه را به عنوان یک محصول منحصر به فرد معرفی نموده است این صفات عبارتند از : ظرفیت رشد مجدد توانایی تثبیت بیو لوژیکی نیتروژن مقاومت به سرما و گرما- مقاومت به خشکی- دارا بودن دورۀ خاک- کیفیت مناسب علوفه- هضم پذیری بالا- مغذی بودن- قابلیت ذخیره و انبار کرد- قابلیت استفاده به صورت چرای مستقیم ، کود سبز- قدرت رقابت با علف های هرز- تکثیر به وسیله بذر ، ریزوم ، استولون- پایا و چند ساله بودن.

 

1- کلیات و مفاهیم

1-1 ضرورت اجرای آزمایش:

یونجه یکى از مهم‌ترین گیاهان علوفه‌اى کشور است. داراى کیفیت و خوش‌خوراکى بسیار بالائى است و معدن ذخائر مواد غذائى مى‌باشد. بیش از ده نوع پروتئین و مواد معدنى بسیار زیادى دارد. ارزش یونجه علاوه بر ذخائر غذائى تأثیر زیادى است که در حاصلخیزى خاک و تهویه زمین دارد.

 برای تعیین حاصلخیزی خاک از نظر عناصر غذایی باید واکنش یونجه به این عناصر مشخص شود و وضعیت آنها در خاک ارزیابی گردد. در نتیجه می توان از میزان نیاز کودهای شیمیایی ازجمله پتاسیم برآورد صحیح داشت تا حداکثر کارآیی بدست آید.                                                      

هر گیاه زراعی از نظر نیاز به عناصر غذایی احتیاجات به خصوصی دارد و این احتیاج با توجه به شرایط آب و هوایی ،  نوع خاک و شرایط کشت و  کار فرق می کند (بومن و همکاران، 2000 ). به عبارت دیگر ، مقدار مناسب کودهای شیمیایی برای زراعتهای مختلف بستگی به نوع محصول ، طرز  کشت ، زمان کشت ، آبیاری و درجه حرارت محیط دارد.(یانگ و همکاران، 2004).

هدف از این تحقیق دستیابی به الگوی مناسب مصرف کودهای پتاسیم و مولیبدن در اراضی تحت کشت یونجه به منظور حفظ سطح مطلوب پتاسیم در خاک، تامین پتاسیم مورد نیاز گیاه ودستیابی به تولید بیشتر و مطلوبتر میباشد.

 امروزه بشر با توجه به افزایش جمعیت بدون توجه به عواقب و مسائل زیست محیطی کودهای شیمیایی بخصوص کشاورزان سنتی کودها را در مقادیر زیاد به خاک اضافه می کنند که کارشناسان کشاورزی و محیط زیست باید تحقیقات بیشتری را به مسائل کوددهی در کشاورزی اختصاص دهند تا تولید خوبی در واحد سطح با حداقل خسارت زیست محیطی داشته باشیم. که این تحقیق در همین راستا انجام می گیرد.

1-2 فرضیات تحقیق:

1-کاربرد سولفات پتاسیم با نسبت های مختلف اثر معنی داری بر رشد و نمو ، عملکرد گیاه یونجه همدانی  دارد.

2-کاربرد مولیبدن (سولفید مولیبدن) با نسبت های مختلف اثر معنی داری بر رشد و نمو ، عملکرد گیاه یونجه همدانی دارد.

3- برهمکنش کاربرد سولفات پتاسیم و مولیبدن (سولفید مولیبدن) با نسبت های مختلف اثر معنی داری بر رشد و نمو ، عملکرد گیاه یونجه همدانی دارد.

1-3 اهداف تحقیق:

1-بررسی اثر کاربرد مقادیر مختلف کود سولفات پتاسیم  بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه یونجه همدانی.

2- بررسی اثر کاربرد مقادیر مختلف کود سولفید مولیبدن بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه یونجه همدانی.

3-تعیین مناسب ترین تیمار  کودی  سولفات پتاسیم و سولفید مولیبدن برای دستیابی به حداکثر عملکرد یونجه همدانی.

1-4 گیاه شناسی یونجه:

یونجه گیاهی است چند ساله یا دائمی که ریشه ای راست و مستقیم دارد و به ریشه اولیه یونجه معروف است. این ریشه، بعد از قرار گرفتن بذر در خاک و جذب رطوبت، بدون انشعاب به وجود می آید. به موازات پیدایش ریشه اولیه، قسمت زیر لپه یا هیپوکوتیل در زیر سطح خاک قرار می گیرد و با طویل شدن زیر لپه باعث جوانه زدن و خارج شدن از سطح خاک می شود. یونجه جوانه زده در این موقع نسبت به آب بیش از اندازه، کمبود آب،شوری خاک و با سله بستن سطح خاک، حساسیت خاصی نشان می دهد. چنانچه در این موقع سطح خاک سله ببندد، زیر لپه یونجه که به صوت قوسی در زیر سطح خاک قرار گرفته است. نمی تواند به سهولت سطح خاک را بشکافد و از آن خارج شود. گیاه یونجه علاوه بر ریشه اصلی راست و مستقیم اولیه، ریشه های جانبی نیز دارد که از سلولهای حاشیه استوانه مرکزی ریشه اصلی سر چشمه می گیرند ( کریمی، 1369)

1-5  ارزش غذایی یونجه:

ارزش غذایی یونجه بیش از سایر گیاهان علوفه ای می باشد در صورتی که نسبت انرژی به پروتئین آن کمتر است. یونجه در هر چین دارای مراحل مختلفی از رشد می باشد که ترکیبات شیمیایی آن در هر مرحله با مرحله قبل و بعد آن فرق می کند. از طرف دیگر ترکیبات شیمیایی برگ و ساقه نیز اختلاف دارد. یعنی برگ آن بسیار پر ارزش تر از ساقه آن است یونجه از نظر کلسیم گیاهی غنی است. ولی فسفر آن متوسط است(راندی گبی ، 2000).

بنابراین در صورتیکه بخواهیم از این ماده خوراکی به مقدار زیاد مصرف کنید، بایستی در جهت حفظ تعادل کلسیم به فسفر اقدام گردد. حیوانات یونجه هایی را که به مقدار زیاد به گل نشسته و یا در پایان گل دادن باشد، با بی اشتهایی می خورند، علت آنرا در بالا رفتن در صد مقدار الیاف خام در مرحله پایان گل و سخت و خشبی شدن گیاه می دانند، دوم وجود مواد تلخ و همچنین ساپونین و نوعی الکالوئید مخصوص حبوبات در آن می دانند. بهترین زمان برداشت یونجه به هدف استفاده از آن بستگی دارد در صورتیکه می خواهید یونجه ای با کیفیت بالا مثلاً جهت خوراک گاوهای شیری فروخته شود زمان برداشت یونجه باید در مرحله غنچه دهی یا زودتر از آن انجام گیرد (دوره 28 روز یا کمتر) اما اگر قصد تغذیه گوساله های پروای را دارید (یونجه با کیفیت زیاد مد نظر نیست) یونجه راباید در زمان 50-25 درصد گلدهی (دوره 42-35 روز) برداشت نمایند تا حد اکثر محصول بدست آید. زمانیکه یونجه در مرحله غنچه دهی محصول علوفه تولیدی شما 30-20 درصد کمتر شود اما از نظر پروتئین و نسبت ارزش غذایی بیشتری نسبت به زمان چیدن در مرحله اواسط گلدهی باشد (کش و هاوارد، 1993).

1-6 عوامل موثر بر ارزش غذایی یونجه:

1-6-1- گونه، واریته و سویه گیاه:

ترکیب شیمیایی و ارزش غذایی یونجه خشک تا حدودی به گونه، و سویه گیاه ارتباط دارد. ارقام مختلف یونجه که تحت شرایط یکسانی، کشت می شوند، حاوی سطوح متفاوتی از یک یا چند نوع مواد معدنی مباشد.

1-6-2-نسبت برگ به ساقه:

 نسبت برگ به ساقه یکی از عوامل سنجش به نژادی این گیاه است.  50درصد میزان پروتئین قسمت هوایی یونجه در برگ بوده است. در گیاه یونجه برگ ها تقریباً یک سوم کل ماده خشک را تشکیل می دهند. در حالی که از نظر غذایی دو سوم آن را شامل می شوند.

1-6-3- مرحله رشد در زمان برداشت:

مرحله رشد مهمترین عامل موثر بر ترکیب گیاه یونجه می باشد. با ازدیاد سن گیاه میزان احتیاج  آن به بافت های ساختمانی افزایش یافته و در نتیجه مقادیر کربوهیدرات های ساختمانی (سلولز، همی سلولز) و لیگنین آن زیاد می گردد، و از مقدار پروتئین آن کاسته می شود.

1-6-4- حاصلخیزی و خصوصیات خاک:

ترکیبات و ارزش غذایی گونه های علوفه ای تحت تاثیرنوع خاک تغییر پیدا می کند. یونجه به خاک حاصلخیزی، همراه با مقادیر کافی از عناصر معدنی و PH کاملاً بالا احتیاج دارد. حد مطلوب PH خاک برای یونجه 5.6 است. یونجه را در خاک های اسیدی و سبک می توان کاشت و علوفه رضایت بخش هم به دست آورد. ضمن اینکه کشت یونجه در چنین خاک های باعث حاصلخیزی و بهبود ساختمان آنها می شود ( کریمی، 1369).

یکی از عوامل عمده موثر در قابلیت جذب مواد معدنی برای یونجه، PH خاک است. بسیاری از مواد معدنی از جمله روی، منگنز، نیکل و کبالت بیشتر برای یونجه قابل جذب هستند که در خاک هایی با PH پایین کشت می شوند. در مقابل سایر مواد معدنی بویژه مولیبدن و سیلینوم در خاک های با PH بالا بیشتر قابل جذب هستند.

1-6-5- اثرات اقلیم فصل آب و هوا  روی ترکیبات یونجه: