1-5-2- اهداف فرعی…………………………………………………………………………………… 5

1-6- چارچوب نظری…………………………………………………………………………………. 5

1-6-1- نظریه آکادمی هوش عاطفی دانیل گولمن…………………………………………………….. 5

1-6-2- نظریه میخائیل مارکوارت…………………………………………………………………….. 6

1-7- فرضیه های تحقیق……………………………………………………………………………….. 6

1-7-1- فرضیه اصلی………………………………………………………………………………….. 6

1-7-2- فرضیه های فرعی…………………………………………………………………………….. 6

1-8- متغیرهای تحقیق…………………………………………………………………………………… 7

1-8-1 متغیر مستقل…………………………………………………………………………………….. 7

1-8-2- متغیر وابسته……………………………………………………………………………………. 7

1-9- قلمروتحقیق………………………………………………………………………………………… 7

1-10- تعریف مفهومی متغیرها…………………………………………………………………………. 7

1-11- تعریف عملیاتی متغیرها…………………………………………………………………………. 8

1-12- مدل مفهومی تحقیق…………………………………………………………………………… 9

1-13- مدل عملیاتی تحقیق……………………………………………………………………………. 9

فصل دوم :ادبیات تحقیق

بخش اول: هوش عاطفی

2-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………….. 10

2-2- عاطفه……………………………………………………………………………………………. 11      

2-3- هوش…………………………………………………………………………………………….. 12

2-3-2- نظریه سه وجهی استرنبرگ…………………………………………………………………. 12

2-3-3-نظریه هوش چندگانه………………………………………………………………………….. 13

2-4- انواع هوش……………………………………………………………………………………… 14

2-4-1- هوش مصنوعی ……………………………………………………………………………. 14

2-4-2- هوش طبیعی………………………………………………………………………………….. 15

2-4-3- هوش اجتماعی………………………………………………………………………………. 16

2-5- هوش عاطفی و بهره هوشی…………………………………………………………………… 16

2-5-1- مقایسه هوش عاطفی و عقلی………………………………………………………………… 17

2-5-2- رابطه هوش عاطفی و اثربخشی مدیران…………………………………………………… 18

2-5-3- مفاهیم اساسی هوش عاطفی ازدیدگاه مایر و سالووی…………………………………….. 18

2-5-4- مفاهیم اساسی هوش عاطفی ازنظر بار – آن……………………………………………… 20

2-6- هوش فرهنگی…………………………………………………………………………………… 24

2-6-1- تعریف هوش فرهنگی………………………………………………………………………. 24

2-6-2- ابعاد هوش فرهنگی…………………………………………………………………………. 25

2-6-3- اجزای هوش فرهنگی………………………………………………………………………. 25

2-7- هوش عاطفی……………………………………………………………………………………. 26

2-7-1- تعریف هیجان……………………………………………………………………………….. 29

2-7-2- تعریف هوش هیجانی دانیل گولمن…………………………………………………………. 29

2-7-3- ابعاد هوش هیجانی………………………………………………………………………….. 29

2-7-4- رابطه هوش عاطفی و شخصیت……………………………………………………………. 30

2-7-5- جذابیت هوش هیجانی……………………………………………………………………….. 30

2-7-6- هوش عاطفی و بهره هوشی………………………………………………………………… 31

2-7-7- اندازه گیری هوش هیجانی………………………………………………………………….. 31

2-7-8- اهمیت هوش هیجانی………………………………………………………………………… 32

2-7-9- گسترش هوش هیجانی………………………………………………………………………. 33

2-7-10- رابطه هوش هیجانی با هوش فرهنگی……………………………………………………. 33

2-7-11- آموزش هوش هیجانی……………………………………………………………………… 34

2-7-12- مبانی هوش هیجانی ……………………………………………………………………….. 34

بخش دوم: فرهنگ سازمانی یادگیرنده

2-2-1-مقدمه …………………………………………………………………………………………. 35

2-2-2- تعریف فرهنگ………………………………………………………………………………. 35

2-2-3- تعریف فرهنگ سازمانی …………………………………………………………………… 36

2-2-4- مدل های رایج فرهنگ ……………………………………………………………………. 36

2-2-5- ویژگی های فرهنگ سازمانی ……………………………………………………………… 37

2-2-6- نقش و کارکرد های فرهنگ در سازمان …………………………………………………… 38

2-2-7- شکل گیری فرهنگ سازمانی …………………………………………………………….. 38

2-2-8- انواع فرهنگ سازمانی …………………………………………………………………… 39

2-2-9- سطوح فرهنگ سازمانی شاین…………………………………………………………….. 40

2-2-10- مفهوم سازمان یادگیرنده …………………………………………………………………. 42

2-2-10-1- تعریف سازمان…………………………………………………………………………. 42

2-2-10-2- تعریف یادگیری…………………………………………………………………………. 42

2-2-10-3- تعریف سازمان یادگیرنده………………………………………………………………. 42

2-2-11- ابعاد سازمان یادگیرنده…………………………………………………………………….. 43

2-2-12- ساختار سازمان یادگیرنده………………………………………………………………….. 43

2-2-13- تاثیر ارزش بر فرهنگ سازمانی………………………………………………………….. 44

2-2-14- مدیریت ساز مان های یادگیرنده…………………………………………………………… 44

2-2-15- تاریخچه سازمان یادگیرنده………………………………………………………………… 44

2-2-16- قواعد کلی در سازمان های یادگیرنده……………………………………………………… 45

بخش سوم: هوش هیجانی و فرهنگ سازمانی یادگیرنده

2-3-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………. 47

2-3-2- خودآگاهی و فرهنگ سازمانی یادگیرنده…………………………………………………… 47

2-3-3- فرهنگ سازمانی یادگیرنده…………………………………………………………………. 47

2-3-3-1- ویژگی های فرهنگ سازمانی یادگیرنده………………………………………………… 48

2-3-4- تاریخچه پست…………………………………………………………………………………. 50

2-3-4-1- اداره کل پست استان آذربایجان شرقی……………………………………………………. 50

بخش چهارم:پیشینه تحقیق

2-4-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………… 51

2-4-2- تحقیقات انجام شده در داخل وخارج………………………………………………………….. 51

2-4-2-1- تحقیقات انجام شده در داخل کشور………………………………………………………… 51

2-4-2-2- تحقیقات انجام شده در خارج کشور………………………………………………………. 51

2-4-3- انواع مدل های هوش عاطفی ………………………………………………………………… 52

فصل سوم: روش شناسی تحقیق

3-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………. 53

3-2- روش تحقیق……………………………………………………………………………………….. 54

3-3- جامعه و نمونه آماری……………………………………………………………………………. 54

3-4- ابزار جمع آوری اطلاعات……………………………………………………………………… 54

3-5- پایایی و روایی ابزار سنجش……………………………………………………………………. 55

3-6- روش تجزیه و تحلیل داده های آماری………………………………………………………….. 56

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل آماری اطلاعات

4-1-مقدمه………………………………………………………………………………………………. 57

4-2- بخش اول: آمار توصیفی…………………………………………………………………………. 58

4-3- بخش دوم: آمار توصیفی………………………………………………………………………… 60

4-4- بخش سوم: آزمون فرضیه ها …………………………………………………………………… 64

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها

5-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………… 68

5-2- نتیجه گیری……………………………………………………………………………………….. 68

5-3- پیشنهاد ها………………………………………………………………………………………… 69

5-4- محدودیت های تحقیق……………………………………………………………………………. 69

منابع و ماخذ ……………………………………………………………………………………………. 71

پیوست ها………………………………………………………………………………………………… 76

چکیده:

مدیران اثربخش و موفق به قابلیت های عاطفی افراد توجه دارند و در ارتباطات خود به خوبی می توانند عواطف و احساسات دیگران را درک کنند و متناسب با آن عکس العمل نشان دهند و در یک کلام از هوش عاطفی بالایی برخوردارند و همین توانایی باعث می شود تا یک جو سازمانی مناسب برای پرورش بیشتر استعداد کارکنان ایجاد شود و در نهایت منجر به فراهم شدن شرایطی به منظور پیاده سازی فرهنگ سازمانی یادگیرنده در سازمان هایی گردد که به عنوان مزیت رقابتی در دنیای رقابتی امروز مطرح می باشد.

هدف از این تحقیق بررسی تاثیر هوش عاطفی مدیران بر فرهنگ سازمانی یادگیرنده در اداره کل پست استان آذربایجان شرقی است. چهار چوب نظری مورد استناد در تحقیق حاضر ترکیبی از نظریه آکادمی هوش عاطفی و نظریه میخائیل مارکوارت می باشد که در آن برای بررسی هوش عاطفی از چار مولفه، خودآگاهی، خود مدیریتی، آگاهی اجتماعی و مدیریت روابط استفاده شده است.

برای دست یابی به این هدف یک فرضیه اصلی و چها فرضیه فرعی تنظیم و برای آزمون این فرضیه ها، پرسشنامه ای شامل 54سوال طراحی گردید. پس از سنجش روایی و پایایی، پرسشنامه در اختیار نمونه آماری که تعداد آن 125نفر بود قرار گرفت. پس از جمع آوری پرسشنامه ها، اطلاعات حاصله تلخیص و طبقه بندی شد و سپس برای تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از روشهای آماری توصیفی و استنباطی استفاده گردید . نتایج حاصل ا ز تحقیق نشان می دهد که از بین مولفه های چهار گانه هوش عاطفی فقط مولفه خود مدیریتی با فرهنگ سازمانی یادگیرنده در اداره کل پست استان آذر بایجان شرقی رابطه ندارد.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

مدتهاست مردم درباره هوش هیجانی حرف می زنند اما قادر نبوده اند آن را کنترل و از آن استفاده کنند. ما بیشترین قسمت از انرژی خود برا ی خود – بهبودی 1 را به کسب معلومات تجربه، هوش شناختی2 و تحصیلات اختصاصی می دهیم. این کار زمانی عالی می شود که بتوانیم هیجان های خود، هیجان های دیگران و تاثیر عمیقی را که بر زندگی روزمره ما دارند به طور کامل درک کنیم. فکر می کنیم که فاصله زیاد بین محبوبیت هوش هیجانی به عنوان یک مفهوم و کاربرد آن در جامعه، دو علت دارد:

علت اصلی این است که مردم آن را متوجه نمی شوند و نمی فهمند. آنها هوش هیجانی را اغلب با کاریزما و اجتماعی بودن اشتباه می گیرند. علت دوم این است که آنها فکر می کنند انسان ها هوش هیجانی را یا به طور کامل دارند یا اصلا ندارند (برادبری ، 1384).

با توجه به موارد مذکور و اهمیت هوش عاطفی به عنوان یکی از فاکتورهای حیاتی موفقیت مدیران جهانی، در این تحقیق سعی شده است تا میزان این رابطه در مدیران ایرانی (اداره کل پست استان آذر بایجان شرقی) سنجیده شود تا آن را در جهت رسیدن به اهداف سازمان به کار برد.در این فصل ما به بیان مساله، سوال آغازین، اهمیت و ضرورت تحقیق، اهداف تحقیق، چارچوب نظری، مدل تحلیلی تحقیق، مدل عملیاتی تحقیق فرضیه های تحقیق، متغیرهای تحقیق، قلمرو تحقیق، محدودیت های تحقیق، تعریف مفهومی متغیرها و تعریف عملیاتی متغیرها اشاره می کنیم.

2-1- بیان مسئله

سالها قبل ، صحبت از هوش شناختی (IQ) و چگونگی سنجش آن مورد توجه اکثر متخصصین در جهان محسوب می گردید. اما در دهه ی کنونی در تمامی محیط های کاری علی الخصوص سازمان های آموزشی، هوش عاطفی بعنوان پارادایم فکری اکثر متخصصین منابع انسانی گردیده است؛ بطوریکه اظهار می دارند80 درصد موفقیت های افراد در سرکار به هوش عاطفی آنها وابسته است و تنها 20 درصد آن به بهره هوشی مربوط می شود. با این حساب ، هوش عاطفی، اصطلاح فراگیری است که مجموعه گسترده ای از مهارت ها و خصوصیات فردی را در برگرفته و معمولا ً به آن دسته مهارت های درون فردی و بین فردی اطلاق می گردد که فراتر از حوزه مشخصی از دانش های پیشین ، چون هوشبهر و مهارت های فنی یا حرفه ای است(سبحانی نژاد،2009).

در برخی از تحقیقات نیز نشان داده شده که توانایی هوش عاطفی باعث می شود تا یک جو سازمانی مناسب بر ای پرورش بیشتر استعداد کارکنان ایجاد شود و در نهایت منجر به فراهم شدن شرایطی به منظور پیاده سازی فرهنگ سازمانی یادگیری در سازمان ها می گردد، که به عنوان یک مزیت رقابتی در دنیای رقابتی مطرح می باشد. پس می توان گفت که با وجود اینکه نیروی محرک تحولات در قرن بیستم هوش عقلی یا منطقی بوده است، اما طبق شواهد موجود در آغاز قرن بیست و یکم هوش عاطفی موجب تحولات روزافزون خواهد بود(دیربرن،2003 ).

امروزه اصلاح قانونگذاری ، تجدید ساختار سازمان ها، کاربردهای متنوع و روزافززون فن آوری ، ادارات پست را از بنگاههای دولتی به کسب و کارهای تجاری با اهداف تجاری و عملیاتی تبدیل کرده است . پیشرفتهای چشمگیر و پی در پی در عرصه فناوری اطلاعاتی، برخی ناظران را به این نتیجه رسانده که بخش پستی در حال افول بوده و روزهای خوش آن گذشته است. اما باید به این نکته توجه داشت که در حال حاضر در کشورهای توسعه یافته مثل آمریکا، آلمان، سوئد، هلند، ژاپن و …. پست ازجایگاه تجاری و ارائه دهنده خدمات خوبی برخوردار می باشد بطوریکه پست کره جنوبی پنجمین شرکت بزرگ تجاری، بعد از شرکت های سامسونگ، هیوندای، ال.جی و کره تله کوم می باشد.(پورتال شرکت پست جمهوری اسلامی ایران). از سوی دیگر روند رو به رشد جهانی شدن و از بین رفتن موانع تجاری باعث تحریک رقابتی فراتر از بازارهای پستی ملی شده است. مرزهای سنتی و جغرافیایی محو شده و روش های پذیرفته شده تعامل با ادارات پست هر روز با چالش شدید روبروست و این امر بی شک بی ارتباط با هوش مدیران و فرهنگ سازمانی نیست.

مدیریت و یا عوامل انسانی مهمترین دلایل تحولاتی است که امروزه بشر در همه زمینه ها و به هر شکل در جوامع گوناگون شاهد آن است که برای حرکت به سوی شرایط بهتر علاوه بر عواملی چون سرمایه ، مواد اولیه و غیره مهمترین و اصلی ترین عامل نیروی انسانی است و لذا هوش عاطفی می تواند شکل تکامل یافته ای از توجه به انسان در سازمان ها باشد و ابزاری نوین و شایسته در دستان مدیران تجاری و تامین رضایت آنها باشد و نیز به عنوان توانایی درک احساسات و نیاز دیگران در جهت آموزش و هدایت آنان در راهی که منتهی به اهداف بلند مدت و کوتاه مدت سازمانی و رضایت افراد در جامعه می شود ، کمک بسیار کارسازی است . مدیران اثر بخش و موفق به قابلیت های عاطفی توجه فراوان دارند و در ارتباطات خود به خوبی می توانند عواطف و احساسات دیگران را درک کنند و متناسب با آن عکس العمل نشان دهند و در یک کلام از هوش