چكیده:……………………………………………………………………………………………………………… 1

فصل اول: كلیات تحقیق

1-1-مقدمه: ……………………………………………………………………………………………………… 3

1-2- بیان مسأله………………………………………………………………………………………………… 4

1-3- سؤالات تحقیق………………………………………………………………………………………….. 5

1-4- فرضیات تحقیق…………………………………………………………………………………………. 5

1-5- اهداف و ضروریات تحقیق…………………………………………………………………………… 5

1-6-پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………5

1-7- روش تحقیق…………………………………………………………………………………………….. 6

فصل دوم: مبانی و مفاهیم  مفسد‌فی‌الارض

2-1- تبیین لغوی افساد‌فی‌الارض……………………………………………………………………….. 8

2-2- مبنای فقهی جرم افساد………………………………………………………………………………… 10

2-2-1- آیات…………………………………………………………………………………………………… 10

2-2-2- روایات………………………………………………………………………………………………… 21

2-2-3- جواز قتل مفسد از باب امر به معروف و نهی از منكر………………………………………. 28

2-2-4- ادلة وارد در جرائم تعزیری………………………………………………………………………. 29

فصل سوم: مصادیق فقهی و حقوقی  مفسد‌فی‌الارض

3-1- قاتل اهل ذمّه…………………………………………………………………………………………….. 34

3-2- كفن دزد (نبّاش)………………………………………………………………………………………… 35

3-3- آتش افروز……………………………………………………………………………………………….. 37

3-4- تكراركنندگان محرمات………………………………………………………………………………… 39

3-5- مجازات ساحر…………………………………………………………………………………………… 41

3-6- مجازات محتال………………………………………………………………………………………….. 42

3-7- مجازات سارق زیرانداز مسجد………………………………………………………………………. 43

3-8- مجازات محارب………………………………………………………………………………………… 43

3-9-1- محاربه و بغی………………………………………………………………………………………… 43

3-9-2- محاربه در قوانین موضوعه………………………………………………………………………… 45

3-9-3- سرقت مسلحانه و قطع‌الطریق……………………………………………………………………. 48

3-9-4- اقدام مسلحانه علیه حكومت اسلامی……………………………………………………………. 50

3-9-5- مصادیق محارب در قانون تعزیرات…………………………………………………………….. 52

3-9-6- مجازات محارب…………………………………………………………………………………….. 53

3-10- مجازات مربوط به مواد مخدر……………………………………………………………………… 55

3-10-1- حكم تكلیفی موادمخدر…………………………………………………………………………. 55

3-10-2- حرمت تولید، معاملات و قاچاق موادمخدر…………………………………………………. 61

3-10-3- احكام وضعی در خصوص موادمخدر……………………………………………………….. 64

3-10-4- احكام جزائی و مجازات………………………………………………………………………… 67

3-10-5- جرم استعمال موادمخدر و آنچه موجب زوال یا تغییر عقل است………………………. 69

3-10-6- تكرار برخی از جرائم تعزیری…………………………………………………………………. 70

3-10-7- مجازات حدی مستقل افساد‌فی‌الارض مقتضای نظام كیفری اسلام…………………….. 70

3-10-8- مجازات حدی افساد‌فی‌الارض لازمة حفظ مصالح خمسه……………………………….. 71

3-10-9- دو عنصر جرم افساد‌فی‌الارض………………………………………………………………… 73

3-10-10- قانون مبارزه با موادمخدر……………………………………………………………………… 74

 

3-11- مجازات قاچاق انسان……………………………………………………………………………….. 76

3-11-1- واژة قاچاق انسان…………………………………………………………………………………. 76

3-11-2- قاچاق انسان از لحاظ حقوقی…………………………………………………………………. 76

3-11-3- جرایم سازمان یافتة فراملی……………………………………………………………………… 77

3-11-4- توریسم جنسی……………………………………………………………………………………. 78

3-11-5- اهداف تجارت انسانی…………………………………………………………………………… 79

3-11-6- رویكرد حقوقی ایران نسبت به جرم تجارت انسان……………………………………….. 80

3-11-7- مستندات فقهی جرم قاچاق انسان……………………………………………………………. 89

3-12- مجازات فحشاء در فضای سایبری (پورنوگرافی)……………………………………………… 94

3-12-1- مفهوم و پیشینه پورنوگرافی…………………………………………………………………….. 94

3-12-2-مبانی فقهی پرونوگرافی………………………………………………………………………….. 99

3-12-3- مصادیق حقوقی پورنوگرافی…………………………………………………………………… 103

3-12-4- مجازات پورنوگرافی رایانه ای…………………………………………………………………. 115

3-13- سایر مصادیق مفسد‌فی‌الارض……………………………………………………………………… 117

3-13-1- مرتكبان ارتشا، اختلاس و كلاهبرداری………………………………………………………. 117

3-13-2- اخلالگران اقتصادی………………………………………………………………………………. 118

3-13-3- جاعلان اسكناس………………………………………………………………………………….. 119

3-13-4- جرائم نیروهای مسلح……………………………………………………………………………. 120

3-13-5- محتكران و گرانفروشان…………………………………………………………………………. 122

فصل چهارم: نتیجه گیری

نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………125

داشته اند توزیع گردید. داده ها پس از استخراج توسط نرم افزار SPSS.18 مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفت.

نتایج و یافته ها: نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان می دهد که گردشگران نسبت به استفاده از ذخیره اتاق از طریق پایگاههای الکترونیکی اقبال زیادی نشان می دهند.

 

واژگان کلیدی: فناوری اطلاعات و ارتباطات، صنعت گردشگری، پایگاههای الکترونیکی، ذخیره اتاق

 

فهرست مطالب

فصل اول. 1

1-1 مقدمه. 2

1-2 بیان مساله و تعریف موضوع پژوهش… 4

1-3  اهمیت و ضرورت انجام پژوهش… 6

1- 4  اهداف پژوهش… 8

1-5  پرسش های پژوهش… 8

1-6 فرضیه ها ی پژوهش… 9

1-7 روش انجام پژوهش… 9

1-8 محدودیتهای پژوهش… 10

1- 9 تعریف واژه ها و اصطلاحات.. 10

فصل دوم. 12

2-1 مقدمه. 13

2-2 تعاریف گردشگری و گردشگر. 14

2-3 اهداف گردشگری.. 16

2- 4 انگیزه سفر. 16

2- 5 توسعه گردشگری.. 17

2- 6 اجزای توسعه گردشگری.. 18

2- 7 عوامل موثر در توسعه گردشگری.. 19

2-8 گردشگری پایدار. 20

2-9 تاسیسات اقامتی گردشگری.. 20

2- 10 هتل. 21

2-11 تجارت الکترونیک.. 24

2- 12 گردشگری الکترونیکی. 25

2- 13 فناوری اطلاعات و ارتباطات در گردشگری.. 26

2- 14 اینترنت و حضور  آن در گردشگری.. 28

2- 15 پایگاههای الکترونیکی و جامعه مجازی.. 29

2- 16 اینترنت، پایگاههای الکترونیکی و هتل ها 33

2- 17 ذخیره اتاق. 39

2- 18 روشهای ذخیره اتاق. 40

فصل سوم. 44

3-1 مقدمه. 45

3-2 موقعیت جغرافیایی پروژه 45

3-3 موقعیت جمعیتی. 46

3-4 درباره شهر یزد 47

3-5 روش تحقیق. 48

3–6 تکنیک تحقیق. 48

3-7 ابزار جمع­آوری داده­ها 49

3-8 جامعه­ی آماری.. 52

3-9 واحد تحلیل. 53

3-10  قلمرو زمانی و مکانی تحقیق. 53

3-11 حجم نمونه و شیوه نمونه­گیری.. 54

3-12 پایایی. 55

3-13 اعتبار. 57

3-14 فنون تحلیل داده­ها 58

فصل چهارم. 59

4-1 مقدمه. 60

4-2 آمار توصیفی. 60

4-3 آمار توصیفی از گردشگران خارجی. 65

4-4 آمار استنباطی. 70

فصل پنجم. 80

5-1 نتیجه گیری از آمارهای توصیفی. 81

5-2 نتیجه گیری از فرضیه های پژوهش… 83

5-3 پیشنهادات.. 84

5-4 پیشنهاد  برای  پژوهشهای آینده 85

منابع فارسی. 86

منابع لاتین. 90

پیوست………………………94

مقدمه
امروزه استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات(ICT) یک امر ضروری و غیر قابل انکار برای شرکتها، موسسات، سازمان ها و نهادهای دولتی و خصوصی و صنایع مختلف شده است. همچنین سرعت گسترش این فناوری به نحوی است که روز به روز بر میزان، نحوه استفاده و کاربرد آن توسط ارگانهای مختلف اضافه می گردد و اگر آنها خود را با این گسترش وفق ندهند به نوعی از عرصه تجارت حذف خواهند شد (مدهوشی و صفاری نژاد، 1383).

 

فناوری اطلاعات و ارتباطات باعث ایجاد مفهومی به نام تجارت الکترونیک ( e-commerce)  شده است که در دهه های اخیر موجبات رشد و پیشرفت تجارت، صرفه جویی در هزینه ها، عدم حضور واسطه، خدمات و ارتباطات بهتر به مشتریان، افزایش سطح رفاه زندگی مردم و … را فراهم ساخته است (همان، 164). اینترنت به عنوان یکی از مهمترین ابزار گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات کمک بزرگی به مقوله تجارت الکترونیک کرده است به طوری که اکنون کسب و کارهای مختلف از اینترنت به عنوان مزیت رقابتی در جهت برآوردن نیازها و خواستهای مشتریان خود استفاده می کنند (Kim et al., 2006: 893). در چنین شرایطی می توان گفت که موفقیت یک کسب و کار بستگی به توانایی آن نسبت به استفاده و به کار بردن اطلاعات به روز شده برای کمک به برنامه ریزی و بازاریابی دارد (Law et al., 2009: 599). درواقع مهمترین مزیت استفاده از تکنولوژی های جدید فناوری اطلاعات افزایش عرضه اطلاعات و در اختیار قراردادن آنها به طیف وسیعی از مخاطبان است (Shanker, 2008).

صنعت گردشگری نیز عرصه رقابت بخش های مختلف این خدمات است که به دلیل وابستگی زیاد به اطلاعات و ارتباطات می توان گفت بیش از سایر صنایع  به فناوری اطلاعات و ارتباطات نیاز دارد به طوری که “شلدون” (1993) از اطلاعات برای گردشگری با عنوان “خون زندگی”(lifeblood) یاد می کند که بر این اساس اینترنت را می توان به عنوان قلب در نظر گرفت که این خون را در بدنه ی صنعت گردشگری به جریان می اندازد (Lee et al., 2006: 815). فناوری اطلاعات و ارتباطات از دهه 80 میلادی تا کنون تاثیر انقلابی بر صنعت گردشگری و پذیرایی گذاشته است ( Buhalis and Law, 2008).  به طور کلی این فناوری بر روی دانش، نوع نگرش و رفتار مسافر تاثیر گذار است (Sigala, 2005). همچنین وجود بانکهای اطلاعاتی با داده های بسیار زیاد درمورد روند بازارها، ویژگیهای مصرف کنندگان، انواع فعالیتها، مقاصد و جریانهای گردشگری که با وجود شبکه و اینترنت به سهولت قابل دسترسی است به برنامه ریزان و بازاریابان صنعت گردشگری در گذشته، حال و به صورت گسترده تری در آینده کمک شایانی می کند ( حیدری چیانه، 1389: 217). در مجموع می توان اظهار داشت که با افزایش دسترسی مردم به اتصال اینترنت پرسرعت، گردشگری در فضای مجازی به عنوان “منبع اطلاعاتی سفر” به رشد خود ادامه خواهد داد (Ku & Fan, 2009: 483). خوشبختانه ارزش و اهمیتی که فناوری اطلاعات و ارتباطات برای توسعه زیرساختهای گردشگری از جمله آنها مراکز اقامتی در دنیا ایجاد کرده است بسیار جالب و قابل تامل است. وقتی یک گردشگر بتواند اطلاعات گردشگری مربوط به مکانهای تاریخی و امکانات زیرساختی یک کشور را در اینترنت ملاحظه کند و درباره آنها اطلاعات صوتی و تصویری و متنی خوبی به دست آورد مشتاق می شود. سپس از طریق کانالهای مربوطه نسبت به سفر به کشور مطبوع خود اقدام می کند. به همین ترتیب به راحتی می تواند از طریق پایگاههای الکترونیکی اقدام به ذخیره اتاق نماید.(زارعیان و دیگران، 1390)

 

امروزه استفاده گردشگران از موتورهای جستجوی اینترنتی به ویژه Google (Law and Haung, 2006) برای یافتن مقاصد گردشگری، اقامتگاهها و کسب اطلاعات مورد نیاز برای مقصد بسیار شایع گشته است. همچنین نهادها، موسسات و مراکز گردشگری اقدام به راه اندازی پایگاههای الکترونیکی برای در اختیار قرار دادن خدمات و اطلاعات مربوطه به آن کرده اند و خود را متصل به این موتورهای جستجو نموده اند تا در دسترس جستجوگران قرار گیرند.

 

یک پایگاه الکترونیکی موفق در زمینه ی گردشگری باید به راحتی قابل دسترس بوده و قابلیت یافتن اطلاعات اصلی در آن فراهم شده باشد و ضمن داشتن قابلیت خرید و اطلاعات جزئی دیگر توجه مشتریان را نیز به خود جلب نماید (Werthner and Ricci, 2004). متصدیان مراکز گردشگری امروزه مزیت مهم اینترنت را در امر جذب مشتری به خوبی درک کرده اند و به طور فزاینده ای زمان و تلاش صرف گسترش پایگاههای الکترونیکی شان می کنند تا ارتباط با مشتری را نگاه داشته و سهمشان را از بازار فزونی بخشند (Law et al., 2010).

در این پژوهش نیز سعی بر آن شده است تا با در نظر گرفتن رشد و تاثیر بسزای فناوری اطلاعات و ارتباطات در صنعت گردشگری به مساله ای خاص در این زمینه مرتبط با پایگاههای الکترونیکی هتل ها بپردازد.

1-2 بیان مساله و تعریف موضوع پژوهش
رشد و گسترش روز افزون شبکه جهانی اینترنت و تاثیر و بکارگیری آن برای پیشبرد خدمات و تبلیغات در سطح شرکتها و موسسات مختلف در عصر حاضر بیش از پیش نمود پیدا کرده است. صنعت گردشگری و بخشهای مختلف آن همواره توانسته از این فناوری ارتباطی و اطلاعاتی استفاده کرده و به سمت رشد و توسعه با سرعت بیشتری حرکت کند.

یکی از اقداماتی که می توان از طریق اینترنت توسط مشتریان صنعت گردشگری یا گردشگران بسط و گسترش داد خرید اینترنتی است. اینترنت درواقع با حذف نیاز مشتری به مراجعه به شرکت یا مغازه و همچنین جلوگیری از ارتباط رو در رو با کارمند آن شرکت، کار خرید را برای مشتریان آسان می سازد (Meuter et al., 2000). به طور کلی استفاده از اینترنت به خریداران محصولات و خدمات گردشگری کمک می کند تا از دسترسی راحت لذت برده و نرخ های متفاوتی را مشاهده کنند که در این صورت در وقت صرفه جویی شده و باعث کاهش هزینه ها و زمان مذاکره با متصدیان می گردد  (Wu & Chang, 2005).

 

 از اقدامات و لزومات سفر برای گردشگران انتخاب محل اقامت در مقصد مورد نظرشان است که این امر توسط اینترنت امروزه به طور وسیعی انجام می گیرد. از اینرو صاحبان هتل ها و اقامتگاههای گردشگری با راه اندازی پایگاههای الکترونیکی در اینترنت سعی در ارائه اطلاعات، خدمات و امکاناتشان برای اقامت گردشگران دارند. درواقع پایگاه الکترونیکی یک میانجی و بستری برای نمایندگی یک شرکت است که به عنوان شکلی از یک رسانه هرکس می تواند از آن اطلاعات کسب نماید. به همین ترتیب شرکت می تواند از پایگاه الکترونیکی برای ایجاد یک جامعه آنلاین که اطلاعات و نظرات را هرکجا و هر زمان انتقال می دهد استفاده کند و محصولات و خدمات خود را برای فروش عرضه نماید (Chaiprasit et al., 2011). از اینرو پایگاه الکترونیکی برای هتل ها امروزه در فضای رقابتی رسانه ای و فناوری های نوین یک نیاز تلقی می گردد که می تواند استفاده از روشهای سنتی و پرهزینه برای مشتریان را حذف کند.

  

یک پایگاه الکترونیکی هتل علاوه بر ارائه اطلاعات مورد نیاز در مورد هتل عملیات خرید از آن یا همان ذخیره اتاق (جا) را میسر ساخته و همانطور که اشاره شد مزیت آن نسبت به روشهای سنتی ذخیره اتاق کم هزینه  و راحت تر بودن آن است. در واقع یکی از مزیتهای مهم پایگاه الکترونیکی هتل ها امکان دسترسی به آنها به صورت 24 ساعته و در هفت شبانه روز هفته است (Wong and Law, 2005: 312) و از آن گذشته این کانال ارتباطی خوشامد گوی مشتریان از سراسر دنیا و بدون محدودیت جغرافیایی می باشد (Law and Leung, 2000).

 

اما مساله اصلی که ما در این پژوهش با آن روبرو هستیم یافتن ارتباط توسعه­ی پایگاههای الکترونیک هتل های موجود در شهر یزد با افزایش میزان گردشگران است. هتل ها می توانند با ایجاد و گسترش پایگاههای الکترونیکی اطلاعات مربوط به هتل را در اختیار مشتریان قرار دهند و امکان ذخیره اتاق پیش از ورود به هتل در مبدا از طریق اینترنت را برای مشتریان فراهم سازد. اما اصولا آیا با گسترش و بهبود سازی پایگاههای الکترونیکی هتل ها میزان میهمانان و ذخیره اتاقها افزایش می یابد؟ آیا این کار باعث رونق و توسعه گردشگری در نگاه کلی خواهد شد؟ آیا می توان گفت برای مثال زیبایی محیط پایگاه الکترونیکی هتلها و وجود اطلاعات صحیح و دقیق در آن و با فرض گمنام بودن هتل باعث جذب بیشتر گردشگر به آن مکان خواهد شد؟

1-3  اهمیت و ضرورت انجام پژوهش
پیشرفت ها در دنیای فناوری اطلاعات و ارتباطات آنقدر قابل توجه بوده است که تاثیر آن بر روی زندگی افراد بسیار چشمگیر است. مسلما حضور فناوری های جدید ارتباطی و اطلاعاتی از قبیل اینترنت که ابزار کاربردی و مناسب برای ایجاد ارتباط و گسترش اطلاعات است غیر قابل انکار بوده و برای کسب و کارها و صنایعی همچون گردشگری که نیاز به ایجاد ارتباط و اطلاع رسانی دارد بیش از یک نیاز است. از طرفی پیش بینی وضعیت صنعت گردشگری در سال 2020 حاکی از آن است که تعداد گردشگران به 6/1 میلیارد نفر افزایش خواهد یافت و این یعنی 5/2 برابر آنچه در پایان دهه 90 میلادی شاهد آن بودیم. (رنجبران و زاهدی، 1390: 219) بنابراین این آمار نشان می دهد که این صنعت نیازمند بروز شدن و انطباق با فن آوری های جدید است تا بتوان آن را به سهولت به کنترل درآورد.

 

اتفاقی که در دهه اخیر رخ داده است این بوده که شبکه های سنتی توزیع امکانات اقامتی برای گردشگران به سرعت جای خود را به پایگاههای الکترونیکی و واسطه های اینترنتی داده اند (Kasavana and Singh, 2001: 127). اینترنت به مشتریان بالقوه هتل ها اجازه می دهد که درمورد تسهیلات هتلها آشنایی پیدا کرده و قیمتها را بدون ارتباط با مسئول فروش هتل مقایسه نمایند (Connolly et.al., 1998). همچنین اینترنت فرصتی را برای شرکتها فراهم کرده است که بتواند از طریق آن علاوه بر کسب بازار داخلی خود را به بازارهای جهانی نیز معرفی کنند (Yeh et.al., 2005). از طرفی دیگر شرکتهای ارئه دهنده خدمات پذیرایی (مانند هتل ها) از پایگاههای الکترونیکی به منظور بهره بردن از استفاده های عملی و خلاقانه تجارت اینترنتی استفاده می کنند (Kim et.al., 2006: 890). صنعت هتلداری از فناوری اطلاعات خصوصا نظام دخیره اتاق بصورت اینترنتی با دانستن نیازهای اطلاعاتی مشتریان درمورد خدمات و محصولات هتل، استفاده می کند که در نهایت بتواند انتظارات مشتری را برآورده سازد و ضمن بهبود بخشیدن به خدمات خود درآمد را افزایش و هزینه ها را کاهش دهد (Siguaw et.al., 2000).

 

به این ترتیب استفاده هتلداران از خدمات اینترنتی به شکل راه اندازی پایگاههای الکترونیکی و قرار دادن اطلاعات لازم برای مشتریان به صورت چند رسانه ای در آن و همچنین برقراری امکان ذخیره اتاق و پرداخت اینترنتی بسیار مورد نیاز به نظر می رسد. حال باید دید که ایجاد و توسعه این پایگاههای الکترونیکی قادر خواهد بود تا میزان گردشگران و مراجعین به این پایگاهها را افزایش دهد و در واقع ارتباطی بین این دو مورد وجود دارد یا خیر. درواقع دانستن این مطلب یک نیاز برای هتلداران محسوب میشود، چراکه اگر- با توجه به مزیتهایی که قبلا اشاره شد- ایجاد و توسعه یک پایگاه الکترونیکی علاوه بر رفع نیاز مشتریان بتواند مشتری هتل را نیز افزایش دهد با در نظر گرفتن میزان هزینه نسبتا اندکی که در بر میگیرد سودآوری بالایی را برای هتل ها خواهد داشت و در نگاه کلی می توان اعتماد به صنعت گردشگری را بیشتر کرده و آن را رونق بخشد. از طرف دیگر هتلداران میتوانند با اطمینانی بیشتر نسبت به روز کردن اطلاعات خود در پایگاههای الکترونیکی و اضافه کردن امنیت، نظم و سرعت بیشتر به آن که از جمله عوامل موثر در جذب مشتری از بازدید یک پایگاه الکترونیکی است میزان گردشگران را افزایش دهند. از سوی دیگر پژوهش حاضر با توجه به رشد فناوری اینترنت سعی در پی بردن به روابط

سریع تر می باشد.
مقدمه
امروزه مواد فیبری، به دلیل خواص کاربردی و مفید آنها در بسیاری از زمینه های مهندسی استفاده می شوند. مواد فیبری در برگیرنده خواص مکانیکی خوبی مانند انعطاف پذیری در شرایط خاص طراحی، سبکی وزن، مقاومت بالا در مقابل خستگی و خوردگی، چگالی کم، مقاومت در برابر دما و صدا و خواص الکتریکی آنها، می باشند.
تحقیق در مورد انتقال حرارت در محیط های فیبری، به دلیل کاربردهای صنعتی فراوان آن و بخصوص به عنوان عایق حرارتی در زمینه های ساختمانی، صنعتی و هوا و فضا، موضوع قابل توجهی جهت بسیاری از تحقیقات می باشد و همچنین با توجه به گسترش تکنولوژی انتقال حرارت، این موضوع در نظر مهندسانی که در زمینه های کنترل حرارت فعالیت می کنند، بسیار مهم و مورد توجه می باشند. بررسی انتقال حرارت در درون عایق های فیبری موضوع بحث بسیاری از محققان در چهل سال گذشته بوده است، ولی هرکدام از آنها تنها از جنبه خاصی از این موضوع را مورد بررسی قرار داده اند. شکل (I-1) نشان دهنده تقسیم بندی انواع جنس عایق های مورد استفاده در دماهای مختلف می باشد.
در میان مواد مقاوم در برابر حرارت، اکسیدهای با دمای ذوب بالا بسیار مهم می باشند. این ترکیبات، با مشخصه دمای ذوب بالا (1700 – 2800 درجه سانتی گراد) و مق   اومت در برابر اکسیداسیون، بر بسیاری از مواد مقاوم در برابر حرارت برتری دارند. ضریب هدایتی آنها بسیار پایین تر از فلزات می باشد. اینگونه اکسیدها به آسانی در دسترس بوده

1-5-1 : هدف کلی : 10

2-5-1 : اهداف جزئی : 10

فصل اول: مبانی نظری و چهارچوب تحقیق

1-2 : مقدمه : 15

2-2 : مبانی تجربی و مطالعات پیشین تحقیق : 16

1-2-2 : پیشینۀ داخلی : 16

2-2-2 : پیشینۀ خارجی : 18

3-2 : مبانی نظری و رویکرد مفهومی تحقیق : 21

1-3-2 : کسب دانش سلامت : 21

2-3-2 : تأثیر وسایل ار تباط جمعی : 22

1-2-3-2 : نظریۀ برجسته سازی : 24

2-2-3-2 : نظریۀ استفاده و خشنودی : 29

3-2-3-2 : فرضیۀ شکاف آگاهی : 33

4-2-3-2 : شکل گیری نگرش و رفتار : 35

3-3-2 : سبک زندگی سلامت محور : 40

1-3-3-2 : ماکس وبر : 41

2-3-3-2 : آنتونی گیدنز : 43

3-3-3-2 : پیر بوردیو : 45

4-3-2 : چارچوب نظری : 54

4-2 : فرضیات تحقیق : 59

5-2 : مدل تحلیلی تحقیق : 60

6- 2 : مدل سنجشی تحقیق  : 61

فصل سوم: روش شناسی تحقیق

1-3 : شیوه تحقیق.. 65

1-1-3 : مقدمه : 65

2-1-3 : نوع و روش تحقیق : 66

3-1-3 : ابزار گردآوری تحقیق : 67

4-1-3 : تعیین و اندازه گیری متغیرهای تحقیق : 68

1-4-1-3 : متغیرهای درونی : 68

2-4-1-3 : متغیرهای بیرونی : 77

3-4-1-3 : متغیرهای زمینه ای : 79

5-1-3 : اعتبار و دقت اندازه گیری : 79

1-5-1-3 : اعتبار تحقیق : 79

2-5-1-3 : پایایی تحقیق : 86

6-1-3 : قلمرو تحقیق : 89

1-6-1-3 : قلمرو موضوعی تحقیق : 89

2-6-1-3 : قلمرو مکانی و جامعه آماری تحقیق : 89

3-6-1-3 : قلمرو زمانی تحقیق : 89

7-1-3 : واحد تحلیل و سطح مشاهده : 90

8-1-3 : روش نمونه گیری : 90

9-1-3 : شیوه تعیین حجم نمونه : 91

فصل چهارم: یافته‌های تحقیق

1-4 : مقدمه. 95

2-4 : مشخصات عمومی پاسخگویان.. 96

1-2-4 : جنسیت : 96

2-2-4 : سن.. 96

3-2-4 : قومیت… 97

4-2-4 : وضعیت تأهل.. 97

3-4 : توصیف متغیرهای اصلی تحقیق : 98

1-3-4 : شاخص کاربرد رسانه ای در کسب اطلاعات سلامت… 100

2-3-4 : شاخص کاربرد رسانه ای فعال.. 101

3-3-4 : شاخص کاربرد رسانه ای منفعل.. 102

4-3-4 : شاخص دانش مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 102

5-3-4 : شاخص نگرش مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 103

6-3-4 : شاخص درک مخاطره آمیز از رفتارهای ناسالم.. 104

7-3-4 : شاخص رفتارهای مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 104

8-3-4 : شاخص احساس نیاز به راهنمایی در زمینۀ رفتارهای مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 105

9-3-4 : شاخص موقعیت اجتماعی- اقتصادی افراد. 106

10-3-4 : شاخص پذیرش اجتماعی رفتارهای مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 106

4- 4 : تحلیل مسیر : 107

5-4 : جمع بندی نتایج تحلیل مسیر در مراحل مختلف : 124

6- 4 : بررسی دیگر روابط میان متغیرهای مدل تحقیق.. 127

7-4 : بررسی فرضیات تحقیق.. 139

8- 4 : مدل تجربی تحقیق : 147

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

1-5 : مقدمه. 151

2- 5 : خلاصۀ روند انجام پژوهش…. 152

3- 5 : نتایج بدست آمده از تحلیل فرضیات… 154

4- 5 : تحلیل نتایج.. 161

5- 5 : پیشنهادات… 166

 

6- 5 : محدودیتهای پژوهش…. 167

الف) منابع فارسی.. 169

 

فهرست جداول

جدول 3- 1 : گویه های سنجش شاخص میزان کاربرد رسانه های چاپی.. 69

جدول 3- 2 : گویه های سنجش شاخص میزان کاربرد رسانه های الکترونیک…. 70

جدول 3- 3 : گویه های سنجش شاخص میزان کاربرد رسانه های دیجیتال.. 70

جدول 3- 4 : گویه های سنجش شاخص دانش مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 72

جدول 3- 5 : گویه های سنجش شاخص نگرش مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 74

جدول 3- 6 : گویه های سنجش درک مخاطره آمیز از رفتارهای ناسالم.. 75

جدول 3- 7 : گویه های سنجش شاخص رفتارهای مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 76

جدول 3- 8 : گویه های سنجش شاخص پذیرش اجتماعی رفتارهای مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 77

جدول 3- 9 : گویه های سنجش شاخص نیاز به راهنمایی در زمینه ی رفتارهای سلامت… 78

جدول 3- 10 : گویه های سنجش موقعیت اجتماعی-اقتصادی.. 78

جدول 3- 11 : گویه های سنجش متغیرهای زمینه ای.. 79

جدول 3- 12 : تحلیل عاملی کاربرد رسانه ای : 83

جدول 3- 13 : تحلیل عاملی رفتار مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 83

جدول 3- 14 : تحلیل عاملی نگرش مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 84

جدول 3- 15 : تحلیل عاملی نیاز به راهنمایی در زمینۀ رفتارهای سلامت… 84

جدول 3- 16 : تحلیل عاملی پذیرش اجتماعی رفتارهای مرتبط با سبک زندگی سالم.. 85

جدول 3- 17 : تحلیل عاملی مخاطره آمیز بودن رفتارهای ناسالم.. 85

جدول 3- 18 : تحلیل عاملی موقعیت اجتماعی-اقتصادی.. 86

جدول 3- 19 : میزان پایایی شاخص های متغیر مستقل و وابسته براساس آلفای کرونباخ در پیش آزمون.. 88

جدول 3- 20 : مناطق انتخابی و تعداد نمونه ها بر اساس نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای.. 91

جدول 3- 21 : اطلاعات توصیفی مورد استفاده در این تحقیق.. 92

جدول 4- 3  : توزیع جمعیت نمونه بر حسب قومیت… 97

جدول 4- 4 : توزیع جمعیت نمونه بر حسب وضعیت تأهل.. 97

جدول 4- 5 : شاخص های توصیفی متغیرهای درونی.. 99

جدول 4- 6 : شاخص های توصیفی متغیرهای بیرونی.. 100

جدول 4- 7 : توزیع فراوانی جمعیت نمونه بر اساس کاربرد رسانه ای در کسب اطلاعات سلامت… 101

جدول 4- 8 : توزیع فراوانی جمعیت نمونه بر اساس کاربرد رسانه ای فعال.. 101

جدول 4- 9 : توزیع فراوانی جمعیت نمونه بر اساس کاربرد رسانه ای منفعل.. 102

جدول 4- 10 : توزیع فراوانی جمعیت نمونه بر اساس دانش مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 103

جدول 4- 11 : توزیع فراوانی جمعیت نمونه بر اساس نگرش مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 103

جدول 4- 12 : توزیع فراوانی جمعیت نمونه بر اساس میزان درک مخاطره آمیز از رفتارهای ناسالم.. 104

جدول 4- 13 : توزیع فراوانی جمعیت نمونه بر اساس سطح رفتارهای مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 105

جدول 4- 14 : توزیع فراوانی جمعیت نمونه بر اساس میزان احساس نیاز به راهنمایی در زمینۀ رفتاهای  سلامت   105

جدول 4- 15 : توزیع فراوانی جمعیت نمونه بر اساس موقعیت اجتماعی- اقتصادی.. 106

4- 16 : توزیع فراوانی جمعیت نمونه بر اساس میزان پذیرش اجتماعی رفتاهای مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 107

جدول 4- 17 : ضریب همبستگی و ضریب تعیین برای بررسی شدت رابطۀ مجموعه متغیرهای مستقل با متغیر وابسته  108

جدول 4- 18 : تحلیل واریانس برای بررسی معنی داری سطح تبیین تغییرات توسط متغیرهای مستقل.. 109

جدول 4- 19 : ضرایب تأثیر رگرسیونی مجموعه متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته رفتار مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 109

جدول 4- 20 : ضریب همبستگی و ضریب تعیین برای بررسی شدت رابطۀ مجموعه متغیرهای مستقل با متغیر وابسته  110

جدول 4- 21 : تحلیل واریانس برای بررسی معنی داری سطح تبیین تغییرات توسط متغیرهای مستقل.. 111

جدول 4- 22 : ضرایب تأثیر رگرسیونی مجموعه متغیرهای مستقل بر متغیر نگرش مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 112

جدول 4- 23 : ضریب همبستگی و ضریب تعیین برای بررسی شدت رابطۀ مجموعه متغیرهای مستقل با متغیر وابسته  113

جدول 4- 24 : تحلیل واریانس برای بررسی معنی داری سطح تبیین تغییرات توسط متغیرهای مستقل.. 114

جدول 4- 25 : ضرایب تأثیر رگرسیونی مجموعه متغیرهای مستقل بر متغیر نگرش مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 114

جدول 4- 26 : ضریب همبستگی و ضریب تعیین برای بررسی شدت رابطۀ مجموعه متغیرهای مستقل با متغیر وابسته  115

جدول 4- 27 : تحلیل واریانس برای بررسی معنی داری سطح تبیین تغییرات توسط متغیرهای مستقل.. 116

جدول 4- 28 : ضرایب تأثیر رگرسیونی مجموعه متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته دانش مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 116

جدول 4- 29 : ضریب همبستگی و ضریب تعیین برای بررسی شدت رابطۀ متغیر مستقل با متغیر وابسته. 117

جدول 4- 30 : تحلیل واریانس برای بررسی معنی داری سطح تبیین تغییرات توسط متغیرهای مستقل.. 118

جدول 4- 31 : ضرایب تأثیر رگرسیونی مجموعه متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته دانش مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 118

جدول 4- 32 : ضریب همبستگی و ضریب تعیین برای بررسی شدت رابطۀ مجموعه متغیرهای مستقل با متغیر وابسته  119

جدول 4- 33 : تحلیل واریانس برای بررسی معنی داری سطح تبیین تغییرات توسط متغیرهای مستقل.. 120

جدول 4- 34 : ضرایب تأثیر رگرسیونی مجموعه متغیرهای مستقل بر متغیر میزان کاربرد رسانه ای.. 120

جدول 4- 35 : ضریب همبستگی و ضریب تعیین برای بررسی شدت رابطۀ متغیر مستقل با متغیر وابسته. 121

جدول 4- 36 : تحلیل واریانس برای بررسی معنی داری سطح تبیین تغییرات توسط متغیرهای مستقل.. 122

جدول 4- 37 : ضریب تأثیر رگرسیونی  متغیر دانش مرتبط با سبک زندگی سلامت محور بر متغیردرک مخاطره آمیز از رفتار ناسالم.. 122

جدول 4- 38 : ضریب همبستگی و ضریب تعیین برای بررسی شدت رابطۀ مجموعه متغیر مستقل با متغیر وابسته  123

جدول 4- 39 : تحلیل واریانس برای بررسی معنی داری سطح تبیین تغییرات توسط متغیر مستقل.. 123

جدول 4- 40 : ضریب تأثیر رگرسیونی متغیر موقعیت اجتماعی- اقتصادی بر متغیر احساس نیاز به راهنمایی در زمینۀ رفتار سلامت… 123

جدول 4- 41 : میزان تأثیر مستقیم ، غیرمستقیم و کل متغیرهای مستقل بر متغیرهای وابستۀ نهایی.. 126

جدول 4- 42 : ضرایب چهارگانۀ رابطۀ علّی متغیر موقعیت اجتماعی- اقتصادی با ابعاد رفتار مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 128

جدول 4- 43 : ضرایب چهارگانۀ رابطۀ علّی متغیر موقعیت اجتماعی- اقتصادی با ابعاد پذیرش اجتماعی رفتار سبک زندگی سالم  129

جدول 4- 44 : ضرایب چهارگانۀ رابطۀ علّی متغیر موقعیت اجتماعی- اقتصادی با ابعاد کاربرد رسانه ای و درک مخاطره آمیز 129

جدول 4- 45 : ضرایب همبستگی پیرسون برای بررسی رابطۀ ابعاد هفتگانۀ متغیر رفتار مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 130

جدول 4- 46 : ضرایب همبستگی پیرسون برای بررسی رابطۀ ابعاد پذیرش اجتماعی و رفتار مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 135

جدول 4- 47 : ضرایب همبستگی پیرسون برای بررسی رابطۀ  پذیرش اجتماعی رفتار سلامت و کاربرد رسانه ای  138

جدول 4- 48 : مقایسۀ میزان تأثیر مستقیم ، غیرمستقیم و کل دو متغیر کاربرد رسانه ای فعال و منفعل بر مجموعه متغیرهای وابسته. 142

 

 

 

 

 

فصل اوّل

کلیات

 

 

1-1 مقدمه :

سلامت به دلیل تأثیر فراوانی که بر کیفیت و طول عمر انسان دارد ، همیشه یکی از دغدغه های جدی برای بشریت بوده است . سلامت توسط سازمان بهداشت جهانی[1] به عنوان وضعیتی از تندرستی کامل جسمی ، ذهنی و اجتماعی تعریف شده است ، و نه صرفاً عدم ناخوشی یا ناتوانی (کاکرهام و ریتچی ، 1997 : 51) . سازمان بین المللی مهاجرت[2] در سال 1999 مدلی از تعیین کننده های فردی و محیطی که کیفیت زندگی مرتبط با سلامت را تحت تأثیر قرار می دهند ، ارائه کرده است ؛ تعیین کننده های فردی عبارتند از : جریان زندگی ، سبک زندگی ، رفتار سلامت ، رفتار بیماری ، شخصیت ، انگیزه فردی و وضعیت زیست شناختی . اما تعیین کننده های محیطی عبارتند از : شرایط اجتماعی و فرهنگی ، عوامل سیاسی و اقتصادی ، عوامل فیزیکی و جغرافیایی و مراقبت های اجتماعی و بهداشتی (1999 : 61) . در طول تاریخ و همزمان با پیشرفت های رخ داده در حوزه های مختلف زندگی ، بسیاری از عوامل تأثیرگذار بر سلامت افراد نیز تغییر یافته اند . لذا با تغییرات عمده ای که در سبک زندگی افراد روی داده است ، بطور کلی کیفیت زندگی بهبود یافته و مسائل سلامت نیز ، در جهان امروزی ، تحت کنترل و نظارت بیشتر قرار گرفته اند .

امروزه ماهیت و ابعاد خود بیماری تغییر کرده است . در زمان های پیشین ، عمده ی بیماریها ، امراض عفونی مثل سل ، مالاریا ، وبا و فلج اطفال بودند . این بیماری ها غالباً سرایت عمومی پیدا می کردند و می توانستند کل یک جمعیت را تهدید کنند . در کشورهای صنعتی امروزی این امراض وخیم عفونی جزو علل فرعی مرگ و میر هستند و بعضی از آنها کاملاً ریشه کن شده اند . رایج ترین علل مرگ و میر در این کشورها ، در زمان حاضر ، بیماریهای مزمن غیر عفونی همانند سرطان ، ناراحتی قلبی ، دیابت یا بیماری های دوره ای است . به این تحول ، گذار سلامتی[3] می گویند (گیدنز ، 1387 : 230) . همچنین باید اضافه نمود که هرچند در جوامع پیشامدرن بالاترین نرخ مرگ و میر در میان نوزادان و کودکان دیده می شد ، امروزه نرخ مرگ و میر با افزایش سن بالاتر می رود . لذا ، چونکه مردم عمر بیشتری می کنند و عمدتاً از بیماریهای مزمن کشنده ای رنج می برند ، به رهیافت نوینی در قبال تندرستی و مراقبت نیاز است . (همان : 230) . لذا ، یکی از مباحث مهم در حوزۀ سلامت ، مدیریت سلامت[4] است ، که اشاره به مسئول بودن فرد در قبال سلامتی و بهداشت خود دارد ؛ به عبارتی دیگر ، فرد باید در مدیریت سلامت خود نقش مهمی را ایفا کند و دربارۀ تندرستی خود بتواند تصمیم گیری نماید . در جامعه ای که بر مسئولیت فردی شخص در قبال سلامتی اش تأکید می شود ، اطلاعات سلامت نقش مهمی را برای شخصی که جستجوگر اطلاعات سلامت است و مسئولیت سلامت خود را نیز بعهده دارد ، ایفا می کند (احدزاده ، 1391 : 2) . برپایه ی این بحث ، درک و باور رو به رشدی وجود دارد که فقط متخصصان پزشکی نیستند که صاحب دانش و معرفتی درباره ی سلامتی و بیماری اند . همه ی ما در وضعیتی هستیم که می توانیم رفاه و سعادت خویش را برمبنای فهمی که از بدن خویش داریم و از طریق انتخاب هایی که در جریان زندگی روزمره ی خود ، درباره ی رژیم غذایی ، ورزش ، الگوهای مصرف و سبک زندگی کلی مان به عمل می آوریم ، مورد تعبیر و تفسیر قرار دهیم و به آن شکل بخشیم (گیدنز ، 1387 : 230) .

هم اکنون ، ما در عصری زندگی می کنیم که اطلاعات بیشتری از منابع گوناگون در دسترس ما قرار می گیرد و می توانیم در تصمیم گیری های مان درباره ی زندگی خود از آنها استفاده کنیم . مراقبت از سلامتی نیز از این قاعده مستثنی نیست . افراد به نحو فزاینده ای به «مصرف کنندگان سلامتی» تبدیل می شوند ؛ یعنی موضع فعالانه ای در قبال سلامتی و رفاه خویش اتخاذ می کنند . در این باره ، با توسعه در تکنولوژی اطلاعات ، رسانه ها به عنوان یکی از اجزای قدرتمند جامعۀ مدنی و تأثیرگذار بر افکار عمومی به شمار می آیند که می توانند با آموزش و اطلاع رسانی ، دانش ، نگرش و رفتار ها را متأثر از خود سازند و افراد جامعه را آمادۀ مشارکت و تصمیم گیری در جهت کنش و رفتاری خاص نمایند . هرچند برخی ، رسانه های گروهی را غالباً با تفریحات و سرگرمی ها مرتبط می دانند ، و از این نظر ، در زندگی اکثر مردم نسبتاً فرعی و حاشیه ای دانسته می شوند ، اما چنین دیدگاهی بسیار ناقص و محدود است : ارتباطات جمعی دربرگیرنده ی بسیاری از جنبه های دیگر فعالیت های اجتماعی ما نیز هست . رسانه هایی مانند روزنامه یا تلویزیون تأثیر و نفوذ پردامنه ای روی تجربه های ما و همچنین روی افکار عمومی دارند . دلیل این تأثیر و نفوذ فقط این نیست که این رسانه ها به طریقی بر نگرش ها و ایستارهای ما تأثیر می گذارند ، بلکه این است که آنها ابزارهای دسترسی به دانش و معرفتی هستند که بسیاری از فعالیت های اجتماعی ، وابسته به آن است (همان : 653) . یک رسانه می تواند سبک روابط انسانی را شکل دهد و معیار عملکردهای موجود در این رابطه را مشخص کند . در ارتباط با این تأثیرگذاری ، با توجه به اهمیت موضوع سلامت و شعار جهانی « انسان سالم ، محور توسعه » ، بسیاری از سیاستگذاریها و برنامه ریزی های کلان ملی و بین المللی برای ارتقای سطح بهداشت و سلامت جوامع انجام می شود و رسانه های جمعی نیز سعی نموده اند ، با گسترش قلمرو انتشار و پخش برنامه های خود ، در کانال هایی عمومی و اختصاصی ، در این زمینه نقش پررنگی را ایفا نمایند . در واقع می توان گفت ، در سراسر مراحل زندگی ، افراد با منابع متعدد اطلاعات در مورد مطالب بهداشتی برخورد می کنند که بیشتر آنها رسانه هایی از قبیل تلویزیون ، رادیو ، روزنامه ، مجله ، اینترنت و فیلم هستند که پس زمینه ی ثابت زندگی ما را تشکیل می دهند و حاوی پیام های متعدد تلویحی یا صریح در مورد سلامت و بهداشت اند (سیل ، 1387 : 2) .

در پژوهشی که در پیش روی داریم ، در فصل اول ، به ترتیب الف) بیان مسئله ب) اهمیت و ضرورت تحقیق ج) اهداف تحقیق د) سؤالات تحقیق ، مورد بحث قرار خواهند گرفت .

2-1 بیان مسئله :

یکی از مفاهیم کلیدی در توضیح رفتار اجتماعی انسان ، مفهوم سبک زندگی است که از جمله ی مهمترین توسعه های نوین در نظریۀ جامعه شناختی می باشد . سبک زندگی را می توان به مجموعه ای کم و بیش جامع از عملکردها تعبیر کرد که فرد آنها را به کار می گیرد چون نه فقط نیازهای جاری او را برمی آورند بلکه روایت خاصی را هم که وی برای هویت شخصی خود برگزیده است در برابر دیگران متجسم می سازد (گیدنز ، 1388 : 122) . شیوه های زندگی بصورت عملکردهای روزمره درمی آیند ، عملکردهایی که در نوع پوشش ، خوراک ، طرزکار ، و محیط های مطلوب برای ملاقات با دیگران تجسم می یابند (همان :120) . سبک زندگی[5] را می توان در زیرشاخه ها و انواع گوناگونی تعریف و تقسیم بندی نمود ؛ یکی از این زیرشاخه ها سبک زندگی سلامت محور[6] است . بطورکلی ، این دسته از سبک های زندگی را می توان به عنوان شیوه های زندگی اتخاذ شده ای از سوی افراد سالم تصور نمود که می خواهند سلامت شان را حفظ و یا افزایش دهند و نیز خود را از آسیب و بیماری دور نگه دارند(کاکرهام و ریتچی، 1997 : 58-57) .

یکی از مسائل پیش روی جوامع امروزی همانطورکه اشاره شد ، بیماریهای مزمن یا غیرواگیر هستند . بنابر گزارشات منتشر شده از سازمان جهانی بهداشت (2006) ، 60% علل

کلیات…. 2

1 – 1مقدمه.. 3

1- 2 بیان مسئله.. 4

1-3  ضرورت و اهمیت تحقیق…. 6

1-4 اهداف تحقیق…. 9

1 تاثیر روش حل مساله در آموزش مبحث دینامیک بر درک مفهومی دانش آموزان.. 9

1-5 فرضیه های پژوهش…… 9

1 –6 تعاریف عملیاتی و مفهومی متغیر ها 10

1 –6– 1 تعریف مفهومی… 10

1-6-2 تعریف عملیاتی… 11

فصل دوم.. 13

مبانی نظری و پیشینه پژوهش…… 13

1-2 مقدمه.. 14

2-2- پیشرفت تحصیلی… 16

2-2-1- عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی… 18

2-2-1-1- برنامه درسی… 18

2-2-1-2- کتابهای درسی و مواد آموزشی… 18

2-2-1-3- معلم، روش تدریس…… 19

2-2-1-4- ایجاد هوشیاری و توجه در دانش اموزان برای پیشرفت درسی… 19

2-2-2-1- ارزشیابی پیشرفت تحصیلی… 20

2-2-3- اهداف ارزشیابی پیشرفت تحصیلی… 20

2-3- تعریف روش های تدریس…… 22

2-3-1- روش تدریس سنتی (غیرفعال). 22

2-3-2- روش تدریس نوین (فعال). 22

2-4- تاریخچه حل مسأله.. 23

2-5- دیدگاه های نظریه های مختلف یادگیری در مورد حل مسأله.. 28

2-5-1- نظریه های فراشناخت در مورد روش حل مسأله.. 28

2-5-2- نظریه ی رفتار گرایان در مورد روش حل مسأله.. 29

2-5-3- نظریه یادگیری شناختی در مورد روش حل مسأله.. 30

2-5-4- نظریه ساختار گرایی در مورد روش حل مسأله.. 32

2-6- روش حل مسأله به عنوان یک روش تدریس فرآیند مدار. 33

2-7- روش یاددهی، یادگیری با روش فعال… 36

2-8- ویژگی های برجسته روش حل مسأله.. 37

2-9- روش آموزش روش حل مسأله.. 39

2-10- هدف اساسی روش حل مسأله.. 41

2-11- مفاهیم اساسی روش حل مسأله.. 42

2-12- راهبردهای حل مسأله. 43

2-12-1- تشخیص مسأله.. 44

2-12-2- تعریف و بازنمایی مسأله.. 44

2-12-3- کشف راهبردهای احتمالی… 45

1) راهبرد الگوریتمی : 45

2) راهبرد اکتشافی: 45

2-12-4- استفاده از بهترین راهبردها و ارزیابی نتایج… 45

2-13- پیشنهادی برای افزایش توانایی های حل مسأله در یادگیرندگان… 46

2-14- حل مسأله با روش «دیویی». 47

2-15- تعریف و تحلیل تدریس به روش حل مسأله.. 48

2-16- اصولی برای تدریس روش حل مسأله.. 49

2-17- مهارت های مورد نیاز یادگیرندگان برای حل مسأله.. 52

2-18- پیشینه ی تحقیق…. 53

2-18-1- پیشینه پژوهش های داخلی… 53

2-18-2- پیشینه ی خارجی… 56

2-19- جمع بندی… 59

فصل سوم.. 60

روش تحقیق…. 60

3-1- مقدمه.. 61

3-2- روش  تحقیق…. 61

3-3- جامعه آماری… 61

3-4- نمونه آماری و روش نمونه گیری… 61

3-5- ابزار جمع آوری داده ها 62

3-6- روش اجرای تحقیق…. 62

3-7- روش های تجزیه و تحلیل… 63

فصل چهارم.. 64

تجزیه و تحلیل داده ها 64

4-1 مقدمه.. 65

4-2 توصیف داده ها 65

4-3 تحلیل استنباطی داده ها 73

فصل پنجم.. 78

بحث و نتیجه گیری… 78

5-1- مقدمه.. 79

بحث درباره نتایج… 79

بیان محدودیت ها، ارائه پیشنهادهای کاربردی… 79

 

5- بحث و نتیجه گیری… 79

بحث فرضیه اول:… 79

بحث فرضیه دوم:… 80

بحث فرضیه سوم:… 80

5-3- محدودیت ها و تنگناهای پژوهش: 81

5-4- پیشنهادها 82

5-4-1- پیشنهادهای کاربردی: 82

5-4-2- پیشنهاد های پژوهشی: 83

فهرست منابع… 84

فهرست منابع فارسی… 85

پیوستها 89

 

 

فهرست جدول ها

عنوان                                                                                                                         شماره صفحه

جدول 4-1) توزیع فراوانی آزمودنی های پژوهش به تفکیک گروه 65

جدول (4-2) شاخص­های توصیفی نمرات پیش آزمون پیشرفت تحصیلی آزمودنی ها به تفکیک گروه­های آزمایش و کنترل  66

جدول 4-3) شاخص­های توصیفی نمرات پس آزمون پیشرفت تحصیلی آزمودنی ها به تفکیک گروه­های آزمایش و کنترل 68

جدول (4-4) شاخص­های توصیفی نمرات پس آزمون کاربرد استراتژی حل مساله آزمودنی ها به تفکیک گروه­های آزمایش و کنترل 70

جدول (4-5) شاخص­های توصیفی نمرات پس آزمون درک مفهومی آزمودنی ها به تفکیک گروه­های آزمایش و کنترل 72

جدول(4-6)  نتیجه­ی آزمون t برای مقایسه­ی میانگین نمرات پیش آزمون پیشرفت تحصیلی دانش آموزان.. 74

جدول (4-7)  نتیجه­ی آزمون t برای مقایسه­ی میانگین نمرات پس آزمون پیشرفت تحصیلی دانش آموزان.. 75

جدول (4-8)  نتیجه­ی آزمون t برای مقایسه­ی میانگین نمرات درک مفهومی دانش آموزان.. 76

جدول (4-9)  نتیجه­ی آزمون t برای مقایسه­ی میانگین نمرات کاربرداستراتژی حل مساله  دانش آموزان.. 77

 

فهرست اشکال

عنوان                                                                                                                         شماره صفحه

شکل (4-1) نمودار هیستوگرام همراه با چند ضلعی.. 67

شکل (4-2) نمودار هیستوگرام همراه با چند ضلعی برای توزیع فراوانی نمرات پس آزمون.. 69

شکل (4-3) نمودار هیستوگرام همراه با چند ضلعی برای توزیع فراوانی نمرات استراتژی حل مساله. 71

شکل (4-4) نمودار هیستوگرام همراه با چند ضلعی برای توزیع فراوانی نمرات پس آزمون درک مفهومی.. 73
چکیده

هدف کلی از انجام این پژوهش مقایسه اثر بخشی آموزش مبحث دینامیک درس فیزیک با روش های تدریس حل مسأاله و سنتی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر سال دوم دبیرستان بود. روش تحقیق از نوع نیمه تجربی با پیش آزمون – پس آزمون با دو گروه تصادفی بود. جامعه آماری این پژوهش شامل 380 دانش آموز دختر سال دوم متوسطه شهر ملایر در سال 95-94 بود. بدین منظور 56 نفر از دانش آموزان سال دوم متوسطه دبیرستان های شهر ملایر در دو گروه حل مسأله و سنتی در پژوهش شرکت نمودند. ابزار گرد آوری اطلاعات در این پژوهش آزمون محقق ساخته سنجش پیشرفت تحصیلی درس فیزیک مبحث دینامیک سال دوم متوسطه بود که روایی آن توسط استاد راهنما مورد تأیید قرار گرفت و پایایی این آزمون 89/0 بود. قبل و بعد از دوره آموزش از شرکت کننده ها آزمون پیشرفت تحصیلی به عمل آمد و نتایج آن مورد بررسی قرار گرفت که نتایج به دست آمده نشان داد که دانش آموزانی که به روش حل مسأله آموزش دیده اند پیشرفت تحصیلی بیشتری نسبت به دانش آموزانی که با روش تدریس سنتی آموزش دیده اند.

کلمات کلیدی: روش تدریس، روش تدریس سنتی، روش تدریس حل مسأله، دینامیک

 

فصل اول

کلیات

 

 

1 – 1مقدمه

نظریه تحول های بسیار سریع در عرصه های مختلف و برای پاسخ گویی به نیازهای اجتماعی و اقتصادی، دانش آموزانی که فردا در قالب عضوی از جامعه در توسعه کشور نقش مهمی ایفا خواهند  کرد، اهمیت آموزش متوسطه روز به روز بیشتر می شود (رهبر، 1385). امروزه این امر پذیرفته شده است که جوامع موفق و پیشرو، جوامعی هستند که مردم آن بهتر فکر  می کنند و در برخورد با مسائل بهتر می اندیشند و در نتیجه راه حل های صحیح تری را ارائه می دهند.لازمه ماندگاری و بقاء انسان ها در عرصه پرشتاب تحولات، همانا بیشتر به کیفیت نظام آموزشی دارد. تحولات پرشتاب در مراکز آموزشی بیشتر از سایر سازمان ها بوده، بدین ترتیب مسئولین مدارس باید عادت ها ورویه ها را محک مجدد بزنند وبا دید بهتری به راهیابی بهتر در همه زمینه ها بپردازد.(خورشیدی، 1381).

 فیزیک، یکی از دروسی است که اهمیت زیادی در برنامه درسی متوسطه دارد. مطالعات نشان داده اند که پدیده ها، با اینکه ممکن است متفاوت باشند؛ لیکن از قانون خاصی پیروی می کنند. هدف اصلی علم فیزیک کشف و بیان این قانون ها است (رهبر، 1381).

دربسیاری از کلاس های فیزیک مقدماتی از جمله دوره متوسطه، موضوع یا بحث مکانیک اغلب اولین حوزه هایی است در باره اش بحث یا توضیح داده می شود. موضوع مکانیک، حرکت اجسام است و چون هر پدیده ای به نوعی وابسته به حرکت است، از این رو، مکانیک به عنوان پایه و زیر بنای همه بخش های گوناگون فیزیک و نخستین بخشی است که مورد مطالعه قرار می گیرد. مکانیک را به بخش های سینماتیک ودینامیک تقسیم می کنند. در سینماتیک، حرکت اجسام از نظر مسیر و

 

 

سرعت و شتاب مورد مطالعه قرار می گیرد. دینامیک از نیرو وحرکت اجسام گفتگو می کند (معتمدی، 1384).

یکی از مهم ترین وظایف آموزش و پرورش که بیشترین مسئولیت را برای تعلیم و تربیت نسل جدید به عهده دارد، ایجاد عادت های صحیح فکر کردن در دانش آموزان است. دست اندر کاران تعیلم وتربیت باید شرایطی را فراهم کنند تا دانش آموزان به اندیشیدن و تفکر تشویق شوند و محیط های آموزش را به مراکز فعالیت و تفکر تبدیل کنند. این ممکن نیست مگر که معلمان با اصول یادگیری و روش های تدریس نوین آشنا باشند. بنابراین، یکی از ضروری ترین تحولات در نظام آموزشی، در روش تدریس معلمان است. باید در فعالیت های آموزشی با توجه به پیشرفت علوم و فنون، به این باور برسیم که وظیفه ما در فرآیند آموزشی تنها انتقال واقعیات عملی نیست، بلکه باید موقعیت مطلوب یادگیری را نیز فراهم کنیم. معلمان باید چگونه اندیشیدن و چگونه آموختن را به دانش آموزان بیاموزند. بدین ترتیب یکی از از مسائل مهم در کلاس درس، روش های تدریس است، که در این پژوهش به بررسی تفاوت اثر های آموزشی دو روش تدریسی حل مسئله و سنتی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس فیزیک پرداخته ایم است.