-3-3-1 اسانس‌ها……………………………………….. 6
1-3-4- مواد تلخ…………………………………………. 6
1-3-5- فلاون‌ها و فلاونوئیدها…………………………… 7
1-3-6- موسیلاژها………………………………………. 7
1-3-7- ساپونین ها……………………………………… 8
1-3-8- تانن‌ها…………………………………………….. 8
1-3-9- ویتامین‌ها………………………………………… 8
1-4- معرفی تفصیلی آلکالوئیدها………………………. 8
1-4-1- تعریف آلکالوئیدها……………………………….. 8
1-4-2- پراکندگی آلکالوئیدها در گیاهان………………. 9
1-4-3- نقش آلکالوئیدها در گیاهان…………………… 9
1-4-4- مکان بیوسنتز و ذخیره آلکالوئیدها در گیاهان…10
1-4-5- ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی آلکالوئیدها….11
1-4-6- طبقه بندی آلکالوئیدها …………………………11
1-5- معرفی تفصیلی فلاونوئیدها……………………… 12
1-5-1- مقدمه…………………………………………….. 12
1-5-2- خصوصیات فیزیکی و شیمیایی فلاونوئیدها……13
1-5-3- آثار و نقش فلاونوئید ها در گیاهان…………….. 13
1-5-4- طبقه بندی فلاونوئید ها…………………………. 13
1-5-4-1- فلاونوئیدهای -Oگلیکوزیده …………………..14
1-5-4-2- فلاونوئیدهای – C گلیکوزیده………………….. 14
1-5-4-3- فلاونوئیدها (بر اساس ساختار مولکولی…….14
1-5-5- استخراج و جداسازی فلاونوئیدها……………….16
1-5-6- روش‌های شناسایی فلاونوئیدها……………… 17
1-6- معرفی تفصیلی تانن‌ها…………………………… 17
1-6-1- مقدمه……………………………………………. 17
1-6-2- نقش تانن ها در گیاهان……………………….. 18
1-6-3- ماهیت شیمیایی تانن ها……………………… 18
1-6-4- خواص دارویی تانن ها………………………….. 18
1-6-5- کاربرد تانن ها……………………………………. 19
1-6-6- طبقه بندی تانن‌ها براساس خواص ساختاری….19
1-6-6-1- تانن‌های متراکم ( Condensed tannins]……..
1-6-6-2- تانن‌های کمپلکس شونده (Complex Tanins]……..
1-6-6-3- تانن‌های دروغین ( Pseudotannins]………..
1-6-6-4- تانن‌های هیدرولیزشونده (Hydrolysable tannins]……..
1-6-7- استخراج تانن‌ها…………………………………… 22
1-6-8- اندازه گیری تانن‌ها……………………………….. 22
1-7- معرفی تفصیلی روغن‌های اسانسی……………… 23
1-7-1- مقدمه………………………………………………. 23
1-7-2- نقش روغن‌های اسانسی در گیاه……………… 23
1-7-3- خواص مشترک روغن‌های اسانسی……………. 23
1-7-4- دسته بندی ترکیبات اسانسی………………….. 24
1-7-4-1- طبقه‌بندی اسانس‌ها بر اساس ترکیبات شیمیایی…..25
1-7-4-2- طبقه‌بندی اسانس‌ها بر اساس مبدأ بیوسنتز…….25
1-7-5- روش‌های استخراج روغن‌های اسانسی………….25
1-7-6- روش‌های تجزیه و شناسایی اسانس‌ها………….25
1-8- خواص بیولوژیک……………………………………….. 27
1-8-1- خواص آنتی اکسیدانی……………………………. 27
1-8-2- خواص ضدسرطانی………………………………… 28
1-8-3- خواص ضد میکروبی………………………………… 29
1-8-3-1- منابع طبیعی آنتی بیوتیک ها…………………. 30
1-8-3-2- ساز و کار عمل داروهای ضد میکروبی………… 30
1-9- مبانی علمی دستگاه اسانس گیری با بخار سرد….30
1-9-1- تاریخچه امواج فراصوت……………………………… 30
1-9-2- تعریف صوت…………………………………………. 31
1-9-3- اصول عملی مبدل فراصوت…………………………. 31
1-9-4- تعریف کاویتاسیون………………………………….. 32
1-9-5- انواع کاویتاسیون……………………………………. 35
1-9-6- روش‌های تولید امواج فراصوت…………………….. 36
1-9-6-1- روش پیزو الکتریسیته…………………………… 37
1-9-6-2- روش مگنتو استریکسیون ( Magnetostrictive ]………
2- فصل دوم………………………………………………….. 40
1-2- شرح کلی……………………………………………… 40
2-2- وسایل، مواد و دستگاه‌های مورد استفاده………… 41
2-2-1- وسایل آزمایشگاهی………………………………. 41
2-2-2- مواد شیمیایی………………………………………..41
2-2-3- دستگاه‌های مورد استفاده………………………… 42
2-3- طراحی دستگاه اسانس گیری با بخار سرد………… 43
2-3-1- استخراج اسانس ‌از نمونه‌های گیاهی…………… 44
2-3-2- جداسازی و شناسایی ترکیب‌های اسانسی……. 44
2-4- شناسایی متابولیت‌های ثانویه غیرفرار موجود در گیاه….45
2-4-1- آزمون شناسایی آلکالوئیدها…………………….. 45
2-4-2- آزمون سیانیدین برای تعیین آنتوسیانین ها و فلاونوئیدها….45
2-4-3- آزمون حضور تانن ها……………………………… 46
2-5- عصاره‌ گیری از نمونه‌های گیاهی…………………. 47
2-6- ارزیابی اثرات بیولوژیکی……………………………. 48
2-6-1- بررسی اثر آنتی اکسیدانی…………………….. 48
2-6-1-1– بررسی خاصیت آنتی اکسیدانی به روش DPPH…….
2-6-1-2- بررسی محتوای ترکیبات فنلی‌‌‌ به روش فولین سیکالتو….. 51
2-6-1-3- آزمون بی رنگ شدن بتاکاروتن در حضور لینولئیک اسید… 54
2-6-1-4- آزمون های میکروبی……………………………. 57
2-6-1-5- آزمون تعیین سمیّت سلولی………………….. 58
3- فصل سوم……………………………………………….. 60
3-1- آماده سازی نمونه گیاهی………………………….. 60
3-2- معرفی اجزای درونی دستگاه اسانس گیری با بخار سرد…..61
3-2-1- شرح وظایف هر قسمت از دستگاه اسانس گیری به کمک مبدل امواج فراصوت…..62
3-3- استخراج و شناسایی اجزای اسانس‌…………….. 64
3-3-1- استخراج اسانس………………………………….. 64
3-3-1-1- اجزای تشکیل دهنده اسانس گیاه بومادران…..65
3-3-1-2- اجزای تشکیل دهنده اسانس گیاه مینای دماوندی…..69
3-3-1-3- مقایسه روش اسانس گیری فراصوت و تقطیر با بخار آب……72
3-4- آزمون‌های فیتوشیمیایی………………………………… 77
3-4-1- بررسی آزمون‌های فیتوشیمیایی در گیاه بومادران……77
3-4-2- بررسی آزمون‌های فیتوشیمیایی در گیاه مینای دماوندی….78
3-5- بررسی اثرات بیولوژیکی………………………………….. 79
3-5-1- بررسی فعالیت های آنتی اکسیدانی………………… 79
3-5-1-1- نتایج ارزیابی اثر آنتی اکسیدانی به روش DPPH……..
3-5-1-2- ارزیابی میزان فعالیت عصاره متانولی برگ گیاه بومادران….80
3-5-1-3- عصاره متانولی سرشاخه گیاه مینای دماوندی………..82
3-5-2- بررسی ترکیبات فنولی به روش Folin-Ciocalteus…………
3-5-2-1- بررسی ترکیبات فنولی نمونه استاندارد گالیک اسید…….. 84
3-5-2-2- بررسی ترکیبات فنلی عصاره‌ گیاه بومادران………. 85
3-5-2-3- بررسی ترکیبات فنلی عصاره‌ گیاه Tanacetum pinnatum…….
3-5-3- آزمون بی رنگ شدن β- کاروتن در   حضور لینولئیک اسید………. 86
3-5-3-1- آزمون بی رنگ شدن β- کاروتن در حضور BHT…………..
3-5-3-1- آزمون بی رنگ شدن β– کاروتن در حضور عصاره متانولی گیاه بومادران…..87
3-5-3-1- آزمون بی رنگ شدن β- کاروتن در حضور عصاره متانولی گیاه Tanacetum pinnatum…..
3-6- بررسی فعالیت ضدمیکروبی اسانس و عصاره ………………89
3-6-1- گیاه مینای دماوندی………………………………………… 92
3-7- ارزیابی میزان سمیت سلولی عصاره ها…………………… 94
3-8- نتیجه گیری……………………………………………………. 95
4- منابع……………………………………………………………… 96
پیوست‌ها………………………………………………………….101
چکیده:
ترکیبات فعال بیولوژیکی استخراج شده از پیکره­ی گیاهان برای مصارف دارویی گوناگون، از جمله حذف میکروارگانیسم­های پاتوژن و جلوگیری از اثرات سمی اکسیدان­ها کاربرد دارند. یکی از موارد مهم و حیاتی در استخراج مواد از گیاهان، حفظ ساختار شیمیایی اولیه و جلوگیری از تخریب مولکول های آنها می باشد. بنابراین، ابداع روش و استفاده از تکنیکی که به وسیله آن بتوان استخراج ترکیبات حساس اسانس از گیاهان را بدون استفاده از حرارت و در دمای پایین انجام داد می تواند در میل به این هدف اثر بسزایی داشته با شد.
در این پژوهش برای اولین بار دستگاه اسانس گیری از طریق مولد امواج فراصوت، طراحی و ساخته شد؛ به منظور ارزیابی کارایی دستگاه و روش مورد نظر، اسانسهای حاصل از دو گیاه بومی Tanacetum pinnatum و Achillea wilhelhemsii، استخراج شده با دستگاه مولد امواج فراصوت و تقطیر با بخار آب تقطیر با آب مورد مقایسه قرار گرفتند.
همچنین با توجه به عدم وجود گزارش در مورد دو گونه گیاهی مورد استفاده از نظر تحقیقات فیتوشیمیایی و بیولوژیکی، دو گیاه نام برده علاوه بر آنالیز اجزاء اسانس با استفاده از دستگاه GC–MSو غربالگری فیتوشیمیایی عصاره ها از نظر تعیین انواع مواد موثر موجود، با انجام آزمون های آنتی اکسیدانی، ضد میکروبی و بررسی سمیت سلولی نیز مورد ارزیابی قرار گرفتند.
نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که از نظر مقایسه روش اسانس گیری به کمک دستگاه فراصوت با دیگر روش­های موجود تفاوت­های قابل تأملی در میزان و نوع ترکیبات اسانسی استخراج شده وجود دارد. از نظر خواص بیولوژیکی، خاصیت آنتی اکسیدانی قابل توجهی در هیچ یک از گیاهان مشاهده نشد و این موضوع, در تطابق نسبی با نتایج حاصل از بررسی­های فیتوشیمیایی از نظر میزان وجود ترکیبات تاننی، فلاونوئیدی و آنتوسیانینی موجود در عصاره می باشد. در مورد آزمونهای ضدمیکروبی نیز، اسانس این دو گیاه اثرات بارزتری نسبت به عصاره ها از خود نشان داده اند.
فصل اول: مباحث نظری
مقدمه:
گیاهان را می­توان شالوده­ی طب سنتی، اساس فیتوشیمی و داروسازی، پایه طعم دهنده­های کم نظیر در صنایع غذایی و عامل منحصر به­فرد خوشبوکنندگی در صنایع بهداشتی دانست. استفاده قابل توجه از مواد موثر­ی گیاهان در صنایع غذایی مثل صنایع کنسروسازی، سس­ها و چاشنی­ها، صنایع بهداشتی، شیرینی سازی، نوشابه سازی و غیره . به منظور ایجاد طعم، رنگ و بو برای هیچ کس پوشیده نیست (1-3]. قدمت استفاده از گیاهان دارویی به قدمت عمر بشر است، چون امراض باپیدایش بشر متولد شده­اند و اسناد و مدارک چند هزار ساله موجود در تاریخ طب و داروسازی حاوی تجربیات و اطلاعات ارزشمند گیاه درمانی است (2و4]. تا چند دهه گذشته آن­چه به­عنوان دارو مورد استفاده بشر قرار می­گرفت از رستنی­های مستقر در عرصه­های منابع طبیعی به­دست می­آمد. با پیشرفت سریع علوم از یک سو و مسایل اقتصادی از سوی دیگر، از مصرف گیاهان دارویی به ­تدریج کاسته شده و داروهای صناعی در بسیاری از موارد جایگزین داروهای گیاهی شده­اند. تجربه­های چند دهه اخیر نشان می­دهد که داروهای شیمیایی علی­رغم کارآئی چشمگیر، اثرات نامطلوب بسیاری نیز همراه دارند. استفاده از گیاهان دارویی جهت موارد مختلف در قرن بیست و یکم سرنوشت ساز تلقی شده است. بنابراین در سالهای اخیر، توجه کشورها علاوه بر گیاهان بومی به نوع گیاه، خواص و مواد ارزشمند درون آن به روش استخراج ترکیبات مورد نظر برای دست یابی به بهترین راندمان کیفی و کمی نیز معطوف شده است. به همین دلیل استفاده از تکنیکهای مدرن و به خصوص به کارگیری امواج به جای منابع انرژی گرمایی به منظور بهبود روشهای استحصال ترکیبات گیاهی امروزه بسیار مورد توجه است.
گیاهان Achillea wilhelmsii C. Koch و Boiss. Tanacetum pinnatum از گونه های ارزشمند بومی ایران هستند که تا کنون گزارش کاملی در خصوص خواص آنتی میکروبی ، ضد سرطانی، آنتی اکسیدانی و .. در منابع علمی ثبت نشده است. بنابراین در این پایان نامه سعی شده است تا با بررسی های فیتوشیمیایی و بیولوژیکی تحقیق کاملی در مورد این دو گونه گیاهی نزدیک به هم انجام شود.
1-1- گیاه شناسی
1-1-1- خصوصیات گیاه شناسی

فرآیند تحقیق ………………………………………………………………………………………………. 34تعریف ساده ای از مساله ……………………………………………………………………………… 34
وضعیت دو نقطه نسبت به هم در حضور مانع ………………………………………………… 35
کوتاهترین فاصله بین دو نقطه در حضور مانع ………………………………………………… 38مانع به صورت ثابت …………………………………………………………………………….. 38
مانع به صورت متحرک …………………………………………………………………………. 40
فصل چهارم- محاسبات و یافته های تحقیق

مقدمه …………………………………………………………………………………………………….. 44
محاسبه امید فاصله بین دو نقطه در حالت shadow ……………………………………. 45
محاسبه امید فاصله بین دو نقطه در حضور مانع احتمالی در حالت کلی …………. 48
متغییر های واسط ……………………………………………………………………………………. 51
مدل ریاضی مسئله ………………………………………………………………………………….. 54
محدوده امید فاصله بین دو نقطه در مدل …………………………………………………… 55
وارد نمودن انتگرال به لینگو ……………………………………………………………………. 57
الگوریتم ژنتیک ……………………………………………………………………………………… 59تعریف الگوریتم ژنتیک …………………………………………………………………….. 59
مزایا و برتریهای الگوریتم ژنتیک ……………………………………………………….. 61
معایب الگوریتم ژنتیک …………………………………………………………………….. 64
گذری بر ژنتیک طبیعی …………………………………………………………………….. 65
واژگان الگوریتم ژنتیک …………………………………………………………………….. 70
ساختار کلی الگوریتم ژنتیک ……………………………………………………………… 71
کروموزوم ……………………………………………………………………………………….. 73
ایجاد جمعیت اولیه …………………………………………………………………………… 75
اعمال ژنتیک ……………………………………………………………………………………. 76عملگر جهشی …………………………………………………………………………… 77
عملگر تقاطعی ……………………………………………………………………………79
انتخاب چرخه رولت ……………………………………………………………………….. 81
استراتژی برخورد با محدودیت ها …………………………………………………….. 82
مثال ………………………………………………………………………………………………….. 83
فصل پنجم- نتیجه گیری و پیشنهادات

نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………. 87
پیشنهادات آتی …………………………………………………………………………………….. 88
پیوست – فهرست منابع و مواخذ ………………………………………………………………………. 89

چکیده انگلیسی ……………………………………………………………………………………………….. 91

فهرست جداول
جدول 1-1 روند تحقیقات علمی و مقالات انجام شده در زمینه مکانیابی در حضور مانع …….21

جدول 4-1 مختصات تسهیلات موجود …………………………………………………………. 83

جدول 4-2 وزن بین تسهیلات موجود با جدید ………………………………………………..83

جدول 3-4 وزن بین تسهیلات جدید با جدید …………………………………………………83

جدول 4-4 داده های مانع خطی ………………………………………………………………….. 83

جدول 4-5 مقایسه نتایج الگوریتم ژنتیک ……………………………………………………… 84

جدول 4-6 نتیجه حل مثال …………………………………………………………………………. 84

 

فهرست تصاویر و نمودارها
شکل 3-1 فاصله اقلیدسی در صفحه ……………………………………………………………….26

شکل 3-2 مسیر های مختلف متعامد بین x و xi ……………………………………………. 29

شکل 3-3 وضعیت های مختلف دو نقطه نسبت به هم در حضور مانع خطی ………36

شکل 3-4 فاصله بین دو نقطه در حالت shadow …………………………………………… 39

شکل 3-5 تابع فاصله در حضور مانع خطی در حالت xj > xi …………………………. 42

شکل 3-6 تابع فاصله در حضور مانع خطی در حالت xj < xi …………………………. 42

شکل 4-1 دو نقطه در حالت shadow …………………………………………………………… 47

 

شکل 4-2 مدل تئوری داروین ……………………………………………………………………… 71

شکل 4-3 ساختار کروموزوم ……………………………………………………………………….. 76

شکل 4-4 عملگر Mutation …………………………………………………………………………..81

شکل 4-5 عملگر Crossover …………………………………………………………………………82

شکل 4-6 مکان استقرار تسهیلات مثال 4-9 ………………………………………………….. 87

 

چکیده

مسائل مکانیابی بر روی سطح, در حضور یک مانع خطی یا چند مانع, مساله ای می باشد که هم استقرار تسهیل جدید و هم تردد از میان این موانع, ممنوع می باشد. مسئله بررسی شده در این تحقیق, از نوع مکانیابی پیوسته با ظرفیت نامحدود می باشد. یعنی هدف یافتن مکان چند تسهیل نقطه ای در میان یک تعداد متناهی تسهیلات موجود با وزن معین, قطعی و دارای وزن غیر منفی می باشد.

در این تحقیق, مدل پیشنهادی ارائه شده یک مسئله میانه با فواصل متعامد می باشد, بطوری که در ناحیه پیوسته یک مانع خطی وجود دارد که در مسیر افقی حرکت خود, از توزیع احتمالی با تابع چگالی احتمال نرمال با پارامتر های معین و ثابت پیروی می کند.همچنین از عرض مانع در این تحقیق صرفه نظر شده است.

استقرار تسهیلات موجود در سیستم به گونه ای می باشد که امکان استقرار مولفه محور yها بر روی مسیر مانع خطی وجود ندارد و به صورت مشابه امکان استقرار تسهیلات جدید بر روی مسیر مانع خطی امکان پذیر نمی باشد.

همچنین تعریفی از فاصله بین دو نقطه در حضور مانع ارائه شده و برای مسئله مورد بحث با توزیع نرمال, فاصله بین دو نقطه مفروض را فرموله نمودیم. با توجه به پیچیده بودن مسئله مدل بدست آمده, از الگوریتم فراابتکاری ژنتیک در این مسئله استفاده شده و نتایج این روش با روش دقیق مقایسه گشته است.

فهرست نمودارها                                                                                                                              ز

فهرست شکل ها                                                                                                                               س

چکیده                                                                                                                                            ص

فصل اول: کلیات پژوهش

مقدمه                                                                                                                                                          1

فصل دوم : ادبیات و پیشینه پژوهش

2-1)حشره آفت                                                                                                                                     3

2-1-1) مناطق انتشار                                                                                                                              3

2-1-2)اهمیت اقتصادی                                                                                                                             3

2-1-3) شکل شناسی                                                                                                                               4

2-1-4)زیست شناسی                                                                                                                              6

2-1-5)نحوه خسارت                                                                                                                               8

2-1-6)مقایسه مگس مینوز و پروانه مینوز گوجه فرنگی                                                                                     12

2-1-7 )کنترل                                                                                                                                     13

2-1-7-1)روش های فیزیکی                                                                                                                   13

2-1-7-2) روش های زراعی                                                                                                                  13

2-1-7-3)کنترل بیولوژیک                                                                                                                       13

2-1-7-4) تله های فرمونی                                                                                                                    14

2-1-7-5) کنترل شیمیایی                                                                                                                       15

2-2- قارچهای پاتوژن حشرات                                                                                                                16

2-2-1)تاریخچه استفاده از قارچ ها برای کنترل حشرات زیان آور                                                                       16

2-2-2)قارچ های بیمارگر حشرات                                                                                                              17

2-2-2-1) قارچ Beauveria bassiana                                                                                                   18

الف)قدمت و اهمیت                                                                                                                              18

ب)برخی از جدایه های گونه B.bassiana در ایران                                                                                       20

ج) شکل شناسی و زیست شناسی                                                                                                               20

د)هاگ زایی قارچ                                                                                                                                  21

ه)طیف میزبانی                                                                                                                                     22

2-2-2-2) قارچ Metarhizium anisopliae                                                                                            22

الف) قدمت واهمیت                                                                                                                               22

ب) شکل شناسی                                                                                                                                  23

2-2-3) نیاز های زندگی قارچ های بیماری زای   حشرات                                                                                   24

2-2-3-1) نیازهای غذایی                                                                                                                      24

2-2-3-2) نیازهای محیطی                                                                                                                       25

2-2-3-3) سایر عوامل محیطی موثر بر قارچ                                                                                                 27

2-2-4) مراحل ایجاد بیماری                                                                                                                    27

2-2-5) مسیرهای ایجاد آلودگی                                                                                                                 27

2-2-6)استقرار اسپور در سطح بدن حشره                                                                                                    28

2-2-7) انباشته شدن قارچ در حفره عمومی بدن                                                                                             28

2-2-8) علائم بیماری و تاثیر عوامل محیطی                                                                                                29

2-3)استفاده از باکتری به منظور کنترل میکروبی آفت                                                                                       29

2-3-1)باکتری Bacillus thuringensis                                                                                                    30

2-3-1-1) تاریخچه Bacillus thuringensis                                                                                             31

2-3-1-2)Bacillus thuringensis چگونه کار می کند؟                                                                               32

2-3-1-3)Bacillus thuringensis پناهگاهی برای محصولات                                                                         33

2-3-1-4)کریستال های Bacillus thuringensis                                                                                       33

2-3-1-5) گیاهان تراریخته  Bacillus thuringensis                                                                                 33

2-3-1-6) ریسک های بالقوه ناشی از کاربرد Bacillus thuringensis                                                               34

2-3-1-7) مشخصات باکتری و توکسین آن                                                                                                  34

2-3-1-8)طرز تهیه B. thuringensis                                                                                                     34

2-3-1-9) موارد مصرفی باکتری در کنترل میکروبی                                                                                        35

2-3-1-10)مزایا و معایب استفاده از B. thuringensis                                                                                   35

 

فصل سوم : فرآیند پژوهش

3-1) حشره میزبان(جمع آوری و پرورش آزمایشگاهی)                                                                                    37

3-2)قارچ های بیمارگر                                                                                                                           39

3-2-1) جمع آوری و شناسایی قارچ                                                                                                          39

3-2-2) کشت و نگهداری جدایه ها                                                                                                           39

3-2-3)تهیه سوسپانسیون هاگ                                                                                                                   40

3-2-4) آزمایش زنده مانی                                                                                                                      42

3-3) روش زیست سنجی                                                                                                                       42

3-4)روش تجزیه و تحلیل داده ها                                                                                                            43

3-5) آزمایشات اولیه تعیین غلظت های محدوده LD50                                                                                   44

فصل چهارم : یافته های پژوهش

1-4)ارزیابی اثر قارچ M.anisopilae بر روی لارو سن 1 پروانه مینوز گوجه فرنگی                                                45

2-4)ارزیابی اثر قارچ M.anisopilae بر روی لارو سن 3 پروانه مینوز گوجه فرنگی                                                48

3-4)ارزیابی اثر قارچ B.bassiana بر روی لارو سن 1 پروانه مینوز گوجه فرنگی                                                  51

4-4)ارزیابی اثر قارچ B.bassiana بر روی لارو سن 3 پروانه مینوز گوجه فرنگی                                                    53

5-4)ارزیابی اثر باکتری B.t بر روی لارو سن 1 پروانه مینوز گوجه فرنگی                                                          56

6-4)ارزیابی اثر باکتریB .t بر روی لارو سن 3 پروانه مینوز گوجه فرنگی                                                            59

فصل پنجم : بحث ونتایج

نتیجه گیری کلی                                                                                                                                  62

پیشنهادات                                                                                                                                          66

پیوست­ها

داده های تحقیق                                                                                                                                     67

منابع

فارسی                                                                                                                                                73

لاتین                                                                                                                                                 74

چکیده انگلیسی                                                                                                                                    85

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                            صفحه

جدول 1-3) تیمارهای قارچی و باکتریایی بکار رفته در آزمایشات اولیه                                                                 44

جدول 1-4) میانگین درصد مرگ و میر لاروهای سن 1 مینوز گوچه فرنگی                                                            45

جدول 2-4) مقدار غلظت های قارچ M.a برای لارو سن 1 پروانه مینوز گوجه فرنگی                                               45

جدول 3-4)پروبیت نتایج اولیه برای تعیین LC50.روی لارو سن 1 پروانه مینوز گوجه فرنگی با قارچ M.a                     47

جدول4-4) میانگین درصد مرگ و میر لاروهای سن 3 مینوز گوچه فرنگی(M.a)                                                     48

جدول 5-4) مقدار غلظت های قارچ M.a برای لارو سن 3 پروانه مینوز گوجه فرنگی                                              48

جدول 6-4) پروبیت نتایج اولیه برای تعیین LC50.روی لارو سن 1 پروانه مینوز گوجه فرنگی با قارچ M.a                   50

جدول 7-4) میانگین درصد مرگ و میر لاروهای سن 1 مینوز گوچه فرنگی(B.b)                                                    51

جدول 8-5) مقدار غلظت های قارچ B.b برای لارو سن 1 پروانه مینوز گوجه فرنگی                                                51

جدول 9-4) پروبیت نتایج اولیه برای تعیین LC50.روی لارو سن 1 پروانه مینوز گوجه فرنگی با قارچ B.b                     52

جدول 10-4) میانگین درصد مرگ و میر لاروهای سن 3 مینوز گوچه فرنگی(B.b)                                                    53

جدول 11-4) مقدار غلظت های قارچ B.b برای لارو سن 3 پروانه مینوز گوجه فرنگی 55

جدول 12-4) پروبیت نتایج اولیه برای تعیین LC50.روی لارو سن 3 پروانه مینوز گوجه فرنگی با قارچ B.b                  56

جدول 13-4)میانگین درصد مرگ و میر لاروهای سن 1 مینوز گوچه فرنگی(Bt)                                                       56

جدول14-4) مقدار غلظت های باکتری B.t برای لارو سن 1 پروانه مینوز گوجه فرنگی                                              56

جدول15-4 ) پروبیت نتایج اولیه برای تعیین LC50.روی لارو سن 1 پروانه مینوز گوجه فرنگی با باکتری Bt                   57

جدول16-4) میانگین درصد مرگ و میر لاروهای سن 3 مینوز گوچه فرنگی(Bt)                                                     58

جدول 17-4) مقدار غلظت های باکتری Bt برای لارو سن 3 پروانه مینوز گوجه فرنگی                                             59

جدول18-4 ) پروبیت نتایج اولیه برای تعیین LC50.روی لارو سن 3 پروانه مینوز گوجه فرنگی با باکتری Bt                   60

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                               صفحه

نمودار1-4) مقایسه درصد مرگ ومیراصلاح شده لارو های سن 1 پروانه مینوز گوجه فرنگی در اثر قارچ M.a                                              46

نمودار 2-4) مقایسه درصد مرگ ومیراصلاح شده لارو های سن 3 پروانه مینوز گوجه فرنگی در اثر قارچ M.a                                               49

نمودار3-4) مقایسه درصد مرگ ومیراصلاح شده لارو های سن 1 پروانه مینوز گوجه فرنگی در اثر قارچ B.b                                 51

نمودار 4-4) مقایسه درصد مرگ ومیراصلاح شده لارو های سن 3 پروانه مینوز گوجه فرنگی در اثر قارچ B.b                                 54

نمودار 5-4) مقایسه درصد مرگ ومیراصلاح شده لارو های سن 1 پروانه مینوز گوجه فرنگی در اثر باکتری Bt                              56

نمودار6-4) مقایسه درصد مرگ ومیراصلاح شده لارو های سن 3 پروانه مینوز گوجه فرنگی در اثرباکتری Bt                                 60

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست شکل ها

عنوان                                                                                                                              صفحه

شکل 2-1) نقشه پراکنش و مهاجرت شب پره مینوز برگ گوجه فرنگی آز امریکای لاتین به مدیترانه و خاورمیانه                 3

شکل 2- 2)حشره کامل مینوزگوجه فرنگی                                                                                                    4

شکل 2-3) تخم مینوز برگ گوجه فرنگی روی برگ                                                                                          5

شکل 2-4) لارو مینوز برگ گوجه فرنگی                                                                                                      5

شکل 2-5) شفیره مینوز برگ گوجه فرنگی                                                                                                     6

شکل 2-6) مراحل رشدی پروانه مینوز گوجه فرنگی                                                                                         6

شکل2-7) نحوه تغذیه آفت در هر مرحله رشدی                                                                                               7

شکل2-8) لارومینوزبرگ گوجه فرنگی درحال خروج از دالان مادری                                                                     8

شکل9-2) آثارخسارت لارو (تونل لاروی درداخل مزوفیل)                                                                                 9

شکل10-2)برگ خسارت دیده دراثرتغذیه لارو مینوز برگ گوجه فرنگی                                                                11

شکل11-2)بوته های آلوده به مینوز گوجه فرنگی                                                                                            11

شکل12- 2)مقایسه مگس مینوز با پروانه مینوز گوجه فرنگی                                                                               12

شکل 13-2) زنبور P. dignusپارازیتوئید لارو مینوز برگ گوجه فرنگی                                                                14

شکل14-2) زنیورT. pretiosumپارازیتوئید تخم مینوز برگ گوجه فرنگی                                                           14

شکل 15-2) تله قیفی                                                                                                                            15

شکل16-2)تله نوری                                                                                                                               15

شکل17-2)تله نوری شکل                                                                                                                    15

شکل 18-2)تل دلتا                                                                                                                                15

شکل19-2) نمونه کشت شده از قارچ B.bassiana                                                                                         18

شکل20-2) ایزوله از قارچM.anisopilae                                                                                                     21

شکل21-2)شکل شماتیک قارچ M.anisopilae(اقتباس از www.invasive.org)                                                       23

شکل 22-2) شکل ایزوله از قارچ M.anisopilae                                                                                            23

شکل 1-3) تغذیه لارو از برگ (عکس اصلی)                                                                                                 38

شکل 2-3) نحوه انجام آزمایش و شمارش لاروهای مرده در پتری دیش(عکس اصلی)                                            38

شکل 3-3) جدا سازی لارو از بوته های آلوده جمع آوری شده(عکس اصلی)                                                         38

شکل4-3) قارچ B.bassiana(سمت چپ)، قارچ M.anisopilae (سمت راست)                                                39

شکل 5-3) نحوه تقسیم بندی یک لام هموسیتو متر                                                                                         41

شکل 6-3 ) نحوه استفاده از لام هموسیتومتر                                                                                                41

شکل 7-3)   نحوه تهیه سوسپانسیون قارچ B.bassiana(سمت راست)، قارچ M.anisopilae(سمت چپ)                   42

 

 

 

 

 

 

چکیده

در سال های اخیر استفاده از عوامل میکروبی ،قارچ های بیماری زای حشرات و باکتری ها به عنوان جایگیزین سموم شیمیایی در کنترل آفات بسیار مورد توجه قرار رفته است.این ترکیبات جانشین مناسبی برای آفت کش های شیمیایی می باشند و رشد جمعیت حشره را تحت تاثیر میگذارند.در این بررسی ها سه عامل میکروبی از جمله قارچ های بیمارگر B.bassiana و M.anisopliae و باکتری Bt روی لارو سن 1و3 پروانه مینوز گوجه فرنگی مطالعه گردید.آزمایش در شرایط دمایی 27±1 و رطوبت نسبی 5±65٪در انکوباتور در5 غلظت انجام شد.. باکتری Bt بصورت فرم تجاری و قارچ B.bassiana از دانشکده کشاورزی دانشگاه رشت و M.anisopliae از موسسه گیاهپزشکی کشور تهیه و پس از شناسایی ،کشت و تهیه سوسپانسیون ،غلطت های مورد نیاز بدست آمد.در هر یک از ظروف آزمایش 20عدد لارو سن1 وسن 3 که حاوی چند برگ گوجه فرنگی قرار داده شد.بررسی ها در آزمایشات اولیه با استفاده از جدول پروبیت مقدار LC50 هر عامل ،برای هر مرحله لاروی نشان داد. میزان LC50 قارچ B.bassiana  برای لارو سن 1، 5.7*108     اسپور در میلیلیتر و لارو سن 3، 108*9.4 اسپور در میلیلیتر ،قارچ M.anisopliae ،لارو سن1، 107*5.8 اسپور در میلیلیتر ،لارو سن3، 108*4.27 اسپور در میلی لیتر و باکتری Bt ،لارو سن 1، 1.5لیتر در هزار ، لارو سن3، 2 لیتر در هزار بدست آمد. بر اساس این مقادیر غلظت ها برای آزمایش نهایی محاسبه شد.بررسی ها آزمایش نهایی نشان داد، بیشترین درصد مرگ و میر لارو سن 1 مربوط به قارچ M.anisopliae با غلظت   4.3*1014 اسپور در میلیلیتر و برای لارو سن 3 ، مربوط به       قارچ M.anisopliae با غلظت 1.6*1028 اسپور در میلیمتر، 4 روز بعد از تیمار بوده است.

 

واژه کلیدی: عوامل میکروبی ، پروانه مینوز گوجه فرنگی،Metarhizium anisopliae ،Beavueria bassiana ، باکتری B.t ، اثر حشره کشی.

 

 

 

 

 

مقدمه

گوجه ‌فرنگی گیاهی است با نام علمی‌  Ycopersiscom esculentum از خانواده سیب زمینی (solanaceae) که به نام عمومی‌Tomato در جهان مشهور است‌. میوه این گیاه که قسمت اصلی آن است به صورت خام یا پخته در سالاد، انواع سس‌ها، سوپ و انواع مواد غذایی به طور وسیع در جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد‌. مهمترین ترکیبات گوجه‌فرنگی شامل حدود 90 درصد و یا کمی ‌بیشتر آب می‌باشد و بقیه آن را پروتئین، چربی، قندهای مختلف از جمله گلوکز و فروکتوز، ویتامین‌های آ، ث، کا، تیامین، ریبوفلاوین، پانتوتنیک اسید، اسید فولیک، ‌ویتامین ای، اسید آمینه‌های ضروری، املاح معدنی از جمله کلسیم، فسفر، آهن، سدیم، پتاسیم، منیزیم، مس، منگنز، کبالت، روی و آرسنیک می‌باشد و به تازگی وجود ید نیز در گوجه‌فرنگی گزارش شده است‌. طبق آمار منتشر شده از سوی اداره کل آمار و اطلاعات کشور در سال زراعی 1385-86 گوجه فرنگی در سطحی معادل 147462 هکتار ، که 146837 هکتار آن مربوط به کشت آبی میباشد. متوسط عملکرد هکتاری آن 34.3 تن بوده و محصول سالانه آن بالغ بر 5 میلیون تن می باشد.

مینوز برگ گوجه فرنگی یا بید گوجه فرنگی(Tuta absoluta) از جدی ترین و مهم ترین آفات گوجه فرنگی و سیب زمینی در دنیا  محسوب می شود كه از نظر اقتصادی دارای اهمیت بالایی می باشد.
خسارت این حشره روی محصول گوجه فرنگی بین 50 تا 100 درصد می رسد. تولید مثل بالا (تا 12 نسل در سال) مینوز گوجه فرنگی را تبدیل به حشره خطرناكی كرده است.
این آفت بومی آمریكای جنوبی  بوده و اخیرا از تعدادی از استان های غرب، جنوب غرب و جنوبی كشور گزارش گردیده است و می تواند تهدید جدی برای تولید گوجه فرنگی و صنایع وابسته به آن باشد. به دلیل تعداد نسل بالا در سال و تغذیه لاروها از برگ ومیوه ، استفاده از شره کش های شیمیایی تاثیر چندانی در کنترل این آفت ندارد، لذا مطالعه و تحقیق بر روی دیگر عوامل کنترل کننده آفت به لحاظ ملاحظات زیست محیطی و سلامت مصرف کنندگان از اهمیت خاصی برخوردار می باشد (بهداد،1381).

طبق آمار سازمان ملل متحد در سال 2000 ، جمعیت جهان تا سال 2050 بیش از 70٪ افزایش خواهد داشت.در این بین یکی از مشکلاتی که بروز خواهد نمود سوء تغذیه در کشورهای در حال توسعه است(بنایی و همکاران،1374). کنترل آفات بیشتر با استفاده آفت کش های شیمیایی صورت می گیرد. استفاده های مکرر از این مواد طی دهه های متوالی باعث از بین رفتن دشمنان طبیعی ، اختلال در کنترل بیولوژیکی ، اثر روی موجودات غیر هدف آلودگی محیط زیست در خطر قرار گرفتن سلامت انسان، طغیان آفات و بروز مقاومت در آفات هدف گردیده است.با توجه به خسارت های ناشی از حشرات آفت و اثرهای سوء سموم شیمیایی ، تحقیق برای دسترسی به روش ها و ترکیب های کم خطر جهت کنترل آفات اجتناب نا پذیر می باشد (Talukder,Champ & Dyte,1976). در اثر این عوامل و از طرفی دیگر با بالا رفتن سطح آگاهی عموم ، تحقیقات گسترده و مستقیمی برای توسعه استراتژی های جایگزین برای کنترل آفات از جمله مبارزه بیولوژیک در حال انجام میباشد(Brower et al,1995)

هدف از این پژوهش استخراج قارچ های بیمارگر حشرات و بررسی اثر بیماری زایی آنها و نیز بررسی باکتری دارای خاصیت حشره کشی به عنوان جایگزین سموم شیمیایی و انتخاب کشنده ترین و موثرترین دز که بتوان در برنامه های مبارزه تلفیقی با پروانه مینوز گوجه فرنگی بکار برد.

اگر چه ایران به عنوان منطقه خشک محسوب میشود و در نگاه اول استفاده از قارچ ها به عنوان عامل کنترل بیولوژیکی تحت شرایط محتمل به نظر نمی رسد ولی مطالعات نشان داده است که کشور ما از نظر فلور قارچ های بیمار گر بندپایان ، روی حشرات غنی می باشد. پتانسیل فزاینده کنترل بیولوژیک حشرات آفت طی 50 سال اخیر بیشتر در نتیجه شناسایی و توسعه گونه های جدید بیمارگر حشرات بوده است. تعدادی از این شناسایی ها اتفاقی بوده ولی اغلب آنها نتیجه بررسی های منظم و گسترده می باشند. علی رغم موفقیت های گذشته ، اگر بخواهیم که نیازهای افزایش محصولات کشاورزی و کاهش پیوسته در استفاده از سموم شیمیایی را داشته باشیم باید بطور مستمر به شناسایی و توسعه عوامل بیمارگر حشرات بپردازیم. کشاورزی پایدار در قرن بیست و یکم بطور فزاینده ای مبتنی بر کنترل بیولوژیک و سایر روش های مدیریت آفات سازگار با محیط زیست خواهد بودو

امید است نتایج حاصله راهگشای سایر پژوهشگران جهت بکارگیری این باکتری و قارچ ها در برنامه های کنترل تلفیقی آفت پروانه مینوز گوجه فرنگی باشد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2-1)حشره آفت

پروانه مینوز گوجه فرنگیTuta absoluta

1-6 تعاریف عملیاتی متغیرها 14

     1-6-1 تعریف عملیاتی ادارک دیداری – حرکتی. 14

     1-6-2 تعریف عملیاتی حافظه فعال. 14

      1-6-3 تعریف عملیاتی اختلال دیکته. 14

فصل دوم: پیشینه پژوهش… 15

2- الف: مبانی نظری.. 16

2-الف-1 تاریخچه ناتوانی های یادگیری.. 16

2-الف-1-1 تعریف دولت فدرال. 17

2-الف-1-2 تعریف انجمن مشترک ملی برای ناتوانی های یادگیری.. 18

2-الف-1-3 تعریف و طبقه بندی.. 19

2-الف-1-4 شیوع. 21

2-الف-1-5 سبب شناسی. 23

2-الف-2 نوشتن و کارکرد آن. 25

2-الف -2-1 ا ختلال در نوشتن. 26

2-الف-2 -2 رابطه  ژنتیک و فعالیت مغز با اختلال املا. 27

2-الف- 2- 3 نظریه های املا. 31

     2-الف-2-3-1 نظریه ی رشدی.. 31

     2-الف-2-3-2 نظریه یادگیری شناختی. 32

     2-الف-2-3-3 نظریه ی زبان شناختی. 32

     2-الف-2-3-4 نظریه فراوانی واژه 33

2 -الف-2-4 انواع خطا های املایی. 33

2-الف-2-5 میزان شیوع اختلال املا. 36

2-الف-3 ادراک… 37

2-الف-3-1 ادراک بینایی و اهمیت آن در یادگیری.. 38

2-الف-3-2 نظریه های ادراکی – دیداری.. 40

2-الف-3-3 مشکلات ادراکی ـ حرکتی. 41

     2-الف-3-3-1 مشکلات ادراک بینایی. 41

      2-الف-3-3-2 مشکلات ادراک شنیداری.. 41

     2-الف-3-3-3 مشکلات ادراک لامسه ای ـ حرکتی. 41

    2 -الف-3-3-4 مشکلات حرکتی. 41

2-الف-4  تاریخچه حافظه فعال. 42

2-الف-4-1 تعریف… 43

2-الف-4-2 طبقه بندی حافظه بر اساس مدت زمان نگه داری اطلاعات.. 43

     2-الف-4-2-1 حافظه ی حسی. 43

     2-الف-4-2-2 حافظه کوتاه مدت.. 44

     2-الف-4-2-3 حافظه  فعال. 44

     2-الف-4-2-4 حافظه بلند مدت.. 45

2-الف-4-3 ساختار. 45

      2-الف-4-3-1 حلقه ی آواشناختی. 45

     2-الف-4-3-2 صفحه ی دیداری فضایی. 46

      2-الف-4-3-3 عامل اجرایی مرکزی.. 47

     2-الف-4-3-4 انباره موقت رویدادی (بافراپیزودیک ) 48

2-الف-4-4 پایه های نوروآناتومیک حافظه ی فعال. 48

2-الف-4-5کارکرد حافظه فعال. 49

2-الف-4-6 مولفه های کارکرد های اجرایی. 51

       2-الف-4-6-1 اولویت.. 51

     2-الف-4-6-2 سازماندهی. 51

     2-الف-4-6-3 حرکت.. 52

2-الف-4-7 مداخله وافزایش کارایی حافظه فعال. 52

2-ب: پیشینه پژوهش… 54

2-ب-1 پژوهش های داخل کشور. 54

2-ب-2 پژوهش های خارج کشور. 57

2-ب-3 جمع بندی.. 61

فصل سوم: روش پژوهش… 62

3-1 روش پژوهش… 63

3-2 متغیرهای پژوهش… 63

3-3 جامعه آماری.. 63

3-4 نمونه و روش نمونه گیری.. 63

3-5 ابزار جمع آوری داده ها 64

3-6 مقیاس هوش تجدید نظر شده هوشی و کسلر برای کودکان( ویسک – آر ) : 64

3-7 آزمون ادراک دیداری – حرکتی بندر – گشتالت : 65

3-8 آزمون حافظه فعال. 66

     3-8-1خرده مقیاس حافظه فعال غیرکلامی. 67

     3-8-2 خرده مقیاس حافظه فعال کلامی. 67

3-9 آزمون دیکته. 67

3-10 روش اجرای پژوهش… 70

3-11 مداخله آموزشی ادارک دیداری حرکتی و حافظه فعال. 70

      3 -11-1 جلسه اول. 71

     3-11-2 جلسه دوم. 71

     3-11-3 جلسه سوم. 71

     3-11-4 جلسه چهارم. 72

 

     3-11-5 جلسه پنجم. 72

     3-11-6 جلسه ششم. 72

     3-11-7 جلسه هفتم. 73

     3-11-8 جلسه هشتم. 73

     3-11-9جلسه نهم. 73

      3 -11-10 جلسه دهم. 74

      3-11-11 جلسه یازدهم. 74

      3-11-12 جلسه دوازدهم. 74

 3-12 تجزیه و تحلیل داده ها 74

فصل چهارم: یافته های پژوهش… 75

4-1- یافته های توصیفی. 76

4-2- یافته های مرتبط با فرضیه ها 78

فصل پنجم:بحث و نتیجه گیری.. 85

5-1- بحث و نتیجه گیری.. 86

5-2 محدودیت های پژوهش… 94

5-3 پیشنهادهای پژوهش… 94

     5-3-1 پیشنهادهای کاربردی.. 94

     5-3-2پیشنهادپژوهشی. 95

منابع  و ماخذ  96

چکیده:

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش ادراک دیداری- حرکتی و حافظه فعال بر بهبود عملکرد نوشتن دیکته دانش آموزان پایه دوم و سوم ابتدایی دارای اختلال یادگیری دیکته  شهر کرمانشاه در سال تحصیلی 92-93 انجام گرفت. روش پژوهش، طرح آزمایشی پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. نمونه این پژوهش شامل 30 نفر از دانش آموزان با اختلال یادگیری دیکته بود که به صورت همتا شده به دو گروه آزمایشی و کنترل هر کدام 15 نفر انتخاب شده و در طول 12 جلسه ی یک ساعته ادراک دیداری – حرکتی و حافظه فعال گروه آزمایشی تقویت شد. به منظور انجام پژوهش، برای انتخاب افراد نمونه از روش نمونه گیری هدفمند استفاده گردید. ابزار های مورد استفاده، آزمون بندر-گشتالت برای تعیین ادراک دیداری- حرکتی، خرده مقیاس حافظه فعال استنفورد- بینه برای تعیین حافظه فعال،آزمون محقق ساخته دیکته برای املا و مقیاس تجدید نظر شده هوش وکسلر برای کودکان استفاده شد. داده های به دست آمده با روش آماری تحلیل کوواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج  پژوهش نشان داد، آموزش ادراک دیداری- حرکتی و حافظه فعال بر بهبود عملکرد نوشتن دیکته دانش آموزان با اختلال یادگیری دیکته از لحاظ آماری معنادار می باشد و بین دو گروه تفاوت معناداری در سطح P<0.05وجود دارد و به طور کلی سبب بهبود عملکرد دانش آموزان دارای اختلال یادگیری دیکته می شود. همچنین آموزش برنامه های تقویت ادراک دیداری- حرکتی و حافظه فعال سبب ارتقاء مولفه های همسانی آوا، جانشین سازی حروف، خطاهای زنجیره ای، حذف کلمه و آوا، دقت و  نارسانویسی دانش آموزان دارای اختلال یادگیری دیکته می شود.

کلید واژگان:اختلال  یادگیری دیکته، ادراک دیداری- حرکتی، حافظه فعال، آزمون وکسلر

فصل  یکم:  مقدمه پژوهش

1-1-1- اهمیت گیاه گوجه­فرنگی.. 13

1-1-2- سطح زیر كشت گیاه گوجه فرنگی در ایران و جهان. 14

1-1-3- بیماری پژمردگی فوزاریومی گوجه فرنگی.. 14

1-1- 4- روش های مبارزه با بیماری پژمردگی فوزاریومی.. 17

1-2- بیان مسئله. 20

1-3- ضرورت انجام تحقیق.. 21

1-4- اهداف و فرضیه های پژوهش…. 21

1-5- اهداف علمی کاربردی.. 21

1-6- فرضیه ها 22

1-7- تعریف متغیر های پژوهش…. 22

1-8- پیش فرضهای پژوهش…. 23

1-9- تعریف اصطلاحات… 23

فصل دوم: سابقه و پیشینه تحقیق.. 27

2-1-عامل بیماری… 28

2-2- سیکل یا چرخه ی زندگی.. 29

2-3-گسترش عامل بیماری.. 29

2-4- كنترل بیولوژیک بیماری پژمردگی فوزاریومی.. 30

2-5- قارچ آنتاگونیست Talaromyces flavus. 31

2-6- مکانیسم میکروارگانیسم های آنتاگونیست… 32

2-7- مکانیسم قارچ آنتاگونیست Talaromyces flavus. 34

2-8- تکثیر انبوه قارچ آنتاگونیست با استفاده از بسترهای جامد. 37

2-9- كنترل بیولوژیک بیماری پژمردگی فوزاریومی با استفاده از میكانیسم­های آنتاگونیست… 38

فصل سوم: روش تحقیق.. 41

3-1- معرفی چهار تیمار برتر متأثر از جدایه­های آنتاگونیست با روش كاربردشان جهت بررسی­های مزرعه­ای.. 42

3-2- تهیه زادمایه قارچهای آنتاگونیست مورد استفاده در مزرعه. 43

3-3- بررسی­های مزرعه­ای.. 44

فصل چهارم: نتایج.. 48

4-1- تعیین جمعیت عامل بیماری در خاك مزرعه. 49

4-2- میزان لازم زادمایه­ی آنتاگونیست برای استفاده در مزرعه. 49

4-3- ارزیابی قابلیت آنتاگونیستی جدایه­های T. flavus روی بیماری پژمردگی فوزاریومی گوجه­فرنگی در شرایط مزرعه 49

4-3-1-مقایسه میانگین­های درصد شدت بیماری پژمردگی فوزاریومی.. 50

4-3-2-مقایسه میانگین­های عملکرد چین اول.51

4-3-3-مقایسه میانگین­های عملکرد چین دوم.52

4-3-4- مقایسه میانگین­های عملکرد چین سوم……53

4-3-5- مقایسه میانگین­های عملکرد چین چهارم… 54

4-3-6- مقایسه میانگین­های عملکرد چین پنجم…..55

4-3-7- مقایسه میانگین­های عملکرد چین ششم….56

4-3-8- مقایسه میانگین­های عملکرد کل ……57

4-3-9- مقایسه میانگین­های عملکرد چین اول تا ششم در کلیه تیمارهای آزمایش…. 58

4-3-10-مقایسه تیمارهای آزمایش از لحاظ عملکرد چین اول تا ششم و عملکرد کل……….. 59

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری………………… 60

پیوست……………64

منابع فارسی…………… 67

منابع انگلیسی ………………..68

چکیده:

پژمردگی فوزاریومی از مهم­­ترین بیماری­های قارچی گوجه­فرنگی محسوب می­شود. با توجه به خاكزاد بودن عامل این بیماری (Fusarium oxysporum f. sp. lycopersici)، كنترل آن به روش­های شیمیایی به سهولت امكان پذیر نبوده و از مناسب­ترین روش­ها جهت كنترل آن، كنترل بیولوژیكی با استفاده از عوامل آنتاگونیست خاكزی تلقی شده است. در این بررسی، بر مبنای تحقیقات آزمایشگاهی و گلخانه­ای پیشین از چهار تیمار برتر متأثر از جدایه­های Talaromyces flavus از لحاظ كارآیی در كاهش بیماری پژمردگی فوزاریومی گوجه­فرنگی در شرایط مزرعه استفاده گردید. این تیمارها متأثر از جدایه­های TF-To-V-29 وTF-To-U-38 بودند كه هر یك علاوه بر حالت توأم افزایش به خاك و آغشته­سازی بذر، به صورت افزودن به خاك تنها نیز مورد ارزیابی قرار گرفتند. جهت تهیه­ی زادمایه­ی جدایه­­های T. flavus بر حسب تیمار، تكثیر انبوه هر جدایه به صورت جداگانه بر روی بستر خاك پیت توأم با سبوس برنج انجام گرفت. برای كاربرد زادمایه­های تهیه شده در حالت افزایش به خاك بر اساس مصرف 50 کیلوگرم زادمایه قارچ بیولوژیک در هکتار و107 واحد پرگنه ساز (Colony Forming Unit) در هر گرم از آن اعمال گردید. از طرف دیگر، برای كاربرد این زادمایه­ها در حالت آغشته­سازی بذر، میزان استفاده از زاد­مایه تا اندازه­ای بود که کلیه­ی سطوح بذر به آن آغشته گردید. این بررسی در قالب طرح آماری بلوك­های كامل تصادفی با پنج تیمار (چهار تیمار متأثر از جدایه­های T. flavus و شاهد) و چهار تكرار انجام گرفت. ارزیابی تیمارها به صورت تعیین درصد شدت بیماری از یك ماه پس از كاشت شروع شد و تا سه ماه بعد از آن به صورت ماهانه ادامه یافت. در نهایت، در پایان دوره رویشی، عملکرد کل (مجموع عملكرد چین اول تا ششم) برای هر تیمار به طور جداگانه محاسبه شد و مقایسه­ی میان تیمارها از طریق تجزیه و تحلیل داده ها توسط آزمون چند دامنه­ای دانکن و با استفاده از برنامه نرم افزاری MS TAT C صورت پذیرفت. نتایج نشان داد كه بر اساس نتایج به دست آمده می­توان نسبت به كاربرد جدایه­ی TF-To-V-29 به صورت افزایش به خاک توام با آغشته سازی بذر در مزارع گوجه­فرنگی در قالب پروژه­ی تحقیقی- ترویجی اقدام نمود و در صورت كسب نتایج مثبت از این پروژه، با تكثیر انبوه زادمایه­ی متأثر از این جدایه­ و تجاری سازی آن   كاهش وقوع بیماری پژمردگی فوزاریومی را در مزارع گوجه­فرنگی تحقق بخشید.      

واژه­های کلیدی: پژمردگی فوزاریومی، Talaromuces flavus، Fusarium oxysporum، کنترل بیولوژیک، گوجه فرنگی.

1-1- مقدمه

محصول زراعی مورد مطالعه در این تحقیق گوجه­فرنگی می­باشد که توصیف آن از لحاظ اهمیت و سطح زیر کشت و بیماری­های مربوطه از جمله پژمردگی فوزاریومی و روش­های مبارزه با آن به شرح ذیل می باشد:

1-1-1- اهمیت گیاه گوجه­فرنگی

گوجه­­فرنگی و محصولات تبدیلی آن یکی از مهم­ترین تولیدات صنایع تبدیلی در جهان می­باشد. سطح زیر کشت جهانی کشت این محصول 4 میلیون متر مربع و تولید آن 130 میلیون تن است. به طوری که سالانه حدود 35-30 میلیون تن گوجه فرنگی تازه در کارخانجات فرآوری می­گردد و رب گوجه فرنگی محصول عمده آن­ها می­باشد. نتایج تحقیقات در مراکز بهداشتی و پزشکی آمریکا و اروپا نشان داده است که ماده لیکوپن[1] موجود در گوجه فرنگی، دارای خواصی از قبیل جلوگیری از سرطان پروستات، افزایش شیر مادران، محافظت پوست در مقابل اشعه ماوراء بنفش، جلوگیری از اکسیداسیون کلسترول LDLو در نتیجه جلوگیری از بیماری آترواسکلروزیس و بسیاری از بیماری های مربوط به دستگاه گوارش می­باشد. در مجموع 37 کشور در جهان امکان فرآوری گوجه فرنگی را دارند که در این میان، 12 کشور تا 90 درصد فرآوری را انجام می­دهند. کشور ایران در سال 2008 میلادی از لحاظ میزان فرآوری مقام پنجم را پس از آمریکا، ایتالیا، چین و ترکیه کسب نمود (اشکواری، 1388). همچنین ایران با تولید سالانه 5 میلیون و 800 هزار تن گوجه فرنگی، رتبه هفتم تولید این محصول و رتبه دهم صادرات رب گوجه فرنگی را در جهان دارا است (رضوانی مقدم و همكاران، 2011).

اهمیت کشت و فرآوری گوجه فرنگی در ایران عبارت است از:

1-مطابق آخرین آمار، میانگین محصول به دست آمده از یک هکتار کشت گوجه فرنگی 37 تن است که این مقدار در استان­های خراسان رضوی و همدان به ترتیب 40 و 53 تن می­باشد (اشكواری، 1388؛ شوشتری و همكاران، 1391؛ جدیدی و همكاران، 2012).

2-امروزه صنعت عظیمی فراوری گوجه­فرنگی را برعهده دارد و آن را به صورت خشک‌ شده، پوست‌کنده، پوره، رب، انواع سس از جمله سس کچاپ، پودر و آب ‌میوه در اختیار مصرف‌کنندگان می‌گذارد. دو عمل اصلی فراوری صنعتی گوجه­فرنگی تغلیظ کردن و خشک کردن هستند (اشکواری، 1388).

3-گوجه­فرنگی سرشار از انواع ویتامین­های مورد نیاز بدن انسان است كه همواره باید در سبد غذایی خانواده­ها گنجانده شود (پورنعمت، 1391).

4-هر هكتار كشت گوجه­فرنگی در هر روز از فصل تولید برای 211 نفر اشتغال­زایی دارد (اشکواری، 1388).

5-كشت گوجه­فرنگی یكی ازمحصولاتی است كه بیشترین بهره­وری را در مصرف آب كشاورزی دارد (اشکواری، 1388).

1-1-2- سطح زیر كشت گیاه گوجه­فرنگی در ایران و جهان

سطح زیر كشت گوجه­فرنگی در دنیا چهار میلیون هكتار می­باشد (سولیمن و همکاران[2]، 2011). ایران از نظر سطح زیر کشت با 183931 هکتار، رتبه ششم را در دنیا پس از کشورهای چین، هند، ترکیه، نیجریه و مصر به خود اختصاص داده است. سطح زیر کشت کشورهای جایگاه اول تا پنجم به ترتیب عبارت است از: چین 981000 هکتار، هند 865000 هکتار، ترکیه 328000 هکتار، نیجریه 264430 هکتار و مصر 212446 هکتار (فائو[3]: سایت سازمان خوار و بار جهانی).

در ایران، سطح زیر کشت گوجه­فرنگی در کل کشور در سال زراعی 90-1389 حدود 153087 هکتار برآورد شده است. از این میزان بیشترین سطوح کشت متعلق به استان­های فارس، بوشهر، خراسان رضوی، هرمزگان و کرمان است. میزان سطوح زیر کشت هر یک از این استان­ها به ترتیب عبارت است از: 20063، 16049، 14492، 14071 و 12391 (بی­نام، 1390).

1-1-3- بیماری پژمردگی فوزاریومی گوجه­فرنگی

بیماری پژمردگی فوزاریومی یک بیماری قارچی است که توسط Fusarium oxysporum f.sp. lycopersici که در خاک زندگی می­کند، ایجاد می­شود و در سرتاسر جهان گسترش دارد. عامل بیماری از طریق ریشه وارد گیاه می­شود و روی سیستم آوندی گیاه (معمولاً در مرحله­ی گیاهچه) اثر می­گذارد. گیاهانی که در این مرحله­ی رشد، آلوده می­شوند از بین می­روند. علائم این بیماری در مناطق گرم بیش­تر مشهود است (جونز و همکاران[4]، 1991؛ اگریوس[5]، 2005).

بیماری پژمردگی فوزاریومی می­تواند در مراحل مختلف رشد به گیاه حمله کند و اولین علائم این بیماری به صورت زردی و پژمردگی در برگ­های یک طرف گیاه یا یک شاخه و یا گاهی چند شاخه             می­باشد. زردی و پژمردگی با گسترش قارچ در گیاه پخش می­شود. همچنین ریزش نابهنگام برگ­ها،           قهوه­ای شدن سیستم آوندی، کوتولگی، نا­مرغوب بودن میوه­ها، تشکیل نشدن میوه، ضعیف شدن گیاه و مرگ گیاه (اغلب قبل از رسیدن گیاه به سن بلوغ) اتفاق می­افتد (تصاویر 1-1، 1-2 و 1-3) (ادموندز و پوتورف[6]، 2012؛ میلر و همکاران[7]، 2012).

از مهم­ترین علائم، پژمردگی آوندی است که به صورت بی­رنگ شدن رگبرگ­ها در برگ­های جوان و پژمرده شدن برگ­های پیرتر پایینی به دنبال کوتولگی در گیاه و زردی در برگ­های پایینی و در نهایت از بین رفتن برگ­ها و مرگ در گیاه می­باشد (گاردون و مارتین[8]، 1997). گاهی گونه­های مقاوم به پژمردگی فوزاریومی نشانه­های خفیفی از این بیماری را نشان