شاید مهم ترین مصوبه سی و دومین اجلاس عمومی یونسکو(اکتبر 2003، پاریس) تصمیم برای طرح و تصویب کنوانسیون جهانی تنوع فرهنگی بر اساس اعلامیه جهانی تنوع فرهنگی باشد که با اجماع تمام کشورهای عضو یونسکو در سال 2001 به تایید رسیده است (وحید، 1383: 253). از این رو مطالعه این مهم در تمام زمینه ها، از جمله گردشگری حائز اهمیت است. لذا توسعه گردشگردی به ویژه در کشورهای کمتر توسعه یافته، عامل موثری برای مقابله با فقر است و موجب افزایش درآمد قشرهای مختلف، کاهش بیکاری و رونق اقتصادی و اجتماعی می شود (هزار جریبی، 1390: 121). صنعت گردشگری به عنوان صنعتی پویا و با ویژگی های منحصر به فرد، بخش مهمی از فعالیت های اقتصادی و تولیدی کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه را به خود اختصاص داده است (Unwto,2007). توسعه فعالیت توریستی با انگیزه گردشگری غالباً منوط به جاذبه های متنوع طبیعی، فرهنگی و تاریخی است (تقوایی و همکاران، 1388: 46). منابع موجود از حداقل ده نوع گردشگر یاد کرده اند که عبارت اند از:

الف)گردشگر به عنوان باستان شناس علاقه مند به فضاهای تاریخی گردشگری؛

ب)گردشگر به عنوان انسان شناس علاقه مند به فرهنگ، خصایص فرهنگی، فرهنگ قومی و از جمله فولکلور؛

ج) گردشگر به عنوان ماجراجو و علاقه مند به تجربه های جدید؛

د) گردشگر به عنوان گریزنده از شرایط موجود خود و علاقه مند به فضاهای استراحتی واوقات فراغت؛

ه) گردشگر به عنوان عضوی از طبقه مرفه علاقه مند به استانداردهای بالای خدمات اقامتی؛

و)گردشگر به عنوان جستجوگر علاقه مند به کشف فضاهای تازه و سرزمین های ناآشنا و آداب و رسوم متفاوت؛

ز)گردشگر به عنوان شکمباره علاقه مند به غذاهای متنوع سایر ملل؛

ح)گردشگر به عنوان محقق علاقه مند به بررسی فرهنگ ها و آداب و رسوم؛

ط)گردشگر به عنوان انتقال دهنده فرهنگ، علاقه مند به تاثیر بر فرهنگ بومی؛ و

ی)گردشگر به عنوان خوشگذران و علاقه مند به انجام اعمال خلاف (پیروز، 1370: 69)(کروبی، 1387: 320).

نگاهی به ده نوع گردشگر که آقای کروبی و پیروز به آن اشاره می کنند، درست نیمی از اجتماع گردشگران را علاقمند به تنوع فرهنگی مطرح می کند که اهمیت موضوع مطالعه این پژوهش را دو چندان می کند.

سیر تکاملی گردشگری نشان دهنده ی آن است که این صنعت نیز با مدنیزاسیون[3] و پیشرفت تکنولوژی که همگی در تحولات زندگی بشر نقش بسزایی داشتند، همراه بوده است. کوچک ترین کسب و کارهایی که روزگاری تنها متعلق به بخش خاصی از اجتماع بشری بوده، اکنون به صنایعی بزرگ تبدیل شده اند. مسافرت از زمان های بسیار دور تا کنون انجام می شده است، ولی آنچه در گردشگری امروز وجود دارد با گذشته تفاوت زیادی دارد. پیشرفت های چند قرن اخیر و به خصوص قرن گذشته، راه را برای علمی کردن مباحث انسانی باز کرده است. تاسیس دانشگاه ها و مراکز آموزشی بخش هسته ای هر کسب و کاری هستند. آنچه از گذشته بصورت شفاهی و یا مدون وجود داشته، اکنون به کتبی با تیراژ بالا تبدیل شده که در دسترس همگان قرار دارد. گردشگری با آنکه صنعت جدیدی محسوب می شود ولی توانسته مسیر پیشرفت را به خوبی سپری کند و این تعالی مرهون بوجود آمدن موسسات آموزشی و علمی در این راستا است. علمی شدن صنعت گردشگری در تمامی جهات وجود داشته و رتبه ی این صنعت نشان دهنده ی سطح علمی آن می باشد. البته این موضوع  بدین معنا نیست که دیگر نیازی به تحقیقات وجود ندارد، بلکه نشان دهنده ی تلاش ذینفعان این صنعت است که از علم بیشترین بهره را برای ترقی خود بکار می برند. تحقیقات مکرر در زمینه های مختلف گردشگری، نوپا بودن این صنعت را توجیه می کند. گرچه این صنعت عواید بسیاری را بوجود آورده ولی نباید این را فراموش کرد که بررسی های علمی هنوز هم ناکافی است و پیشرفت های علمی هر روزه ی انسان تداوم دارد. لذا بررسی طبقه بندی انواع گردشگری این امکان را بوجود آورده است که الزامات هر یک از آن ها به درستی تشخیص داده شود. از طرفی نگاهی به این سازو کار ما را به پژوهش های فرهنگی رهنمون می سازد. چراکه در دنیایی که برای همه چیز فرهنگی وجود دارد، نمی توان بدون شناخت دقیق این مفهوم به موفقیت دست یافت. لذا پژوهش های علمی در زمینه ی فرهنگ با توجه به طبقه بندی گردشگری، عملی است که برای درک هر چه بهتر این صنعت بایستی صورت پذیرد. کشورهای متعددی برای دستیابی به این منظور مطالعات زیادی در حوزه ی فرهنگ انجام داده اند، ولی کمتر پژوهشی در رابطه با تنوع فرهنگی به صورت اخص کار کرده است. به طوری که همواره شاهد پژوهش هایی راجع به ابعاد اقتصادی، زیست محیطی و سیاسی گردشگری هستیم و ابعاد فرهنگی و میان رشته ای کمتر مورد توجه قرار گرفته اند. از آنجایی که گردشگری خود صنعتی میان رشته ای است و با بسیاری از علوم در ارتباط است، الزام درک سایر ابعاد در این مسیر روشن می گردد. از همین رو در این بعد از مطالعه ی گردشگری در منابع داخلی و خارجی دچار کمبود هستیم و اندک شماری از پژوهشگران در رابطه با این موضوع کار کرده اند. به همین منظور این مطالعه در صدد آن است که برای بالا بردن سطح علمی گردشگری در ایران با توجه به تنوع فرهنگی موجود، راه را برای پیشرفت این صنعت در این کشور فراهم سازد.

با این حال باید خاطر نشان کرد ضرورت انجام این پژوهش به اینجا ختم نمی شود، چراکه با مطرح شدن بسیاری از مفاهیم و روند های جهانی، شاهد آنیم که صنایع برای حفظ جایگاه خویش، در تلاش اند که خود را با این تغییرات همگون سازند؛ به همین دلیل است که هر روز شاهد پیدایش ارگان ها، سازمان ها، برنامه ها، سیاست ها و استراتژی های متفاوت هستیم. یکی از مباحث مطروحه ی مهم که با موضوع این تحقیق درهم آمیختگی شدیدی دارد، مساله ی جهانی شدن است. شکل گیری نظام جهانی، به نوعی چشم پوشی از تنوع فرهنگی مردمی است که هزاران سال با این فرهنگ ها زندگی کرده اند. جهانی شدن پدیده ای است که فرایندهای روابط اجتماعی و وابسنگی متقابل جوامع را در سطح جهانی تشدید نموده است. یکی از مسایل عدیده ای که این فرایند برانگیخته، تاثیر بالقوه و بالفعل آن بر حاکمیت و استقلال ملی بویژه در عرصه فرهنگ و تولیدات فرهنگی است (قلیچ، 1391). اهمیت این موضوع تا حدی است که سازمان جهانی یونسکو سال 2007 اعلامیه ی جهانی مبنی بر حفظ تنوع فرهنگی داشته است. چطور می توان بدون داشتن تنوع فرهنگی به گردشگری امروز رونق داد؟ وقتی هرآنچه گردشگری تولید می کند به مثابه تولیدات فرهنگی برای گردشگران و البته جامعه میزبان محسوب می شود. دور از ذهن نیست که با فراگیری جهانی شدن، تنوع فرهنگی کشورها در خطر نابودی قرار گیرد، همانگونه که در بسیاری کشورها و از جمله ایران، شاهد نابودی بسیاری از آداب و عناصر فرهنگی کهن مردم بوده ایم. از اینن جهت است که پژوهش های این چنینی به بررسی میزان تاثیر تنوع فرهنگی بر توسعه گردشگری ضرورت می یابد.

البته لازم به ذکر است که پژوهش حاضر از بابت مضمون و موضوع نیز متفاوت از سایر پژوهش های توسعه گردشگری است. اغلب مقالات توسعه ای در راستای سنجش اثرات اقتصادی، امکانات گردشگری و مدیریت بوده است و کمتر پژوهشی در رابطه با اثرات تنوع فرهنگی بر توسعه گردشگری انجام شده است. از سوی دیگر در اغلب تحقیقات، جامعه مهمان مورد بررسی قرار می گیرد و موجبات رفاه و توسعه گردشگران مدنظر قرار می گیرد، این درحالی است که معمولا جامعه میزبان از این پژوهش ها کمتر منفعت برده است و ذینفعان اصلی این تجارت ساکنین محلی نیستند. پژوهش حاضر با در نظر گرفتن تنوع فرهنگی در جامعه ی میزبان به عنوان عاملی برای توسعه گردشگری، هم ملاحظات جامعه ی میزبان را لحاظ می کند و هم عامل انگیزشی جامعه ی مهمان را مخاطب قرار می دهد. بحث تنوع فرهنگی همگام با موضوع توسعه فرهنگی و پایداری فرهنگی که از مباحث مطروحه ی مهم در دنیای معاصر محسوب می شود، می تواند موجبات مناسبات درست میان فرهنگی را همراه با توسعه گردشگری همراه کند. آنچه از این پژوهش استخراج می شود می تواند مدلی عملی برای توسعه گردشگری با تاکید بر تنوع فرهنگی به ارمغان آورد. لذا پژوهش حاضر با مطالعات تطبیقی خود در سه کشور ایران، مالزی و انگلستان، در زمینه ی بررسی تنوع فرهنگی در توسعه گردشگری، پژوهشی منحصربه فرد محسوب می گردد.

اهداف اساسی از انجام پژوهش:
4-1 هدف اصلی از انجام پژوهش:

       بررسی نقش و جایگاه تنوع فرهنگی به عنوان یکی از عوامل کلیدی در توسعه گردشگری حال حاضر.

4-2 اهداف فرعی از انجام پژوهش:

ادامه مطلب

سایت های دیگر :