1-2- بیان مسئله: 3

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق: 6

1-4- اهداف تحقیق: 7

1-4-1- هدف اصلی: 7

1-4-2-اهداف فرعی: 7

1-5- بررسی تحقیق‌های انجام شده(سوابق تحقیق): 7

1-6- سئوالات تحقیق: 11

1-6-1- پرسش اصلی: 11

1-6-2- پرسش فرعی: 11

1-7- فرضیات تحقیق : 11

1-7-1- فرضیه اصلی: 11

1-7-2- فرضیه فرعی: 12

فصل دوم: مروری بر ادبیات موضوع و نظریه‌های جرم شناختی 12

2-1- تعریف اصطلاحات و مفاهیم 13

2-2-مفهوم شناسی 16

2-3-مفهوم لغوی منازعه : 20

2-4-مفهوم اصطلاحی منازعه : 21

 2-5-مفهوم حقوقی منازعه : 21

2-6-ماهیت جرم منازعه : 21

2-7- سوابق تقنینی جرم منازعه: 23

2-7-1- از تولد تا اصلاحات بعدی: 24

2-7-2- منازعه در قانون مجازات جدید(مصوب 1392) 25

  2-8-موضوع جرم منازعه (جرمی علیه اشخاص، امنیت و آسایش عمومی):  . 26

2-9-عناصر و ارکان تشکیل دهنده‌ی جرم ضرب و جرح: 27

2-9-1-رکن قانونی 27

2-9-2-رکن مادی 31

2-9-3-رکن معنوی 33

2-10-نظریه های مرتبط با جرم ضرب و جرح 33

2-10-1- نظریه ناکامی و بروز خشونت : 34

2-10-2- تبیین های جامعه شناختی: 36

2-10-3- نظریه فشار ساختاری: 37

2-10-4-نظریه ی برچسب زنی: 50

2-10-5- نظریه یادگیری: 54

2-11- ریشه های اجتماعی، عوامل فرهنگی وقومی قبیله ای: 59

2-11-1- عوامل تحقق مسائل اجتماعی 59

2-11-2- نظریة  ناهنجاری 64

فصل سوم: روش شناسی  تحقیق 69

3-1-مقدمه 70

3-2-روش تحقیق 71

3-3-جامعه آماری 72

3-4-نمونه و روش نمونه گیری 72

3-4-1-نمونه: 72

3-4-2-برآورد حجم نمونه 73

3-5-ابزارهای پژوهش 73

3-6-روایی پرسشنامه 74

3-7-پایایی پرسشنامه 74

3-8-شیوه جمع آوری اطلاعات 76

3-9-روش های تجزیه و تحلیل داده ها 74

3-10- ویژگی های منطقه مورد مطالعه 76

3-10-1- موقعیت و وسعت 76

3-10-2- ویژگی های آب و هوایی 78

 

3-10-3- ویژگی های انسانی اجتماعی 83

3-10-3-1– خصوصیات جمعیتی 83

3-10-3-2– نسبت جنسی و سنی جمعیت 83

3-10-3-3- وضعیت باسوادی 84

3-10-3-4- مذهب، گویش و زبان 85

3-10-3-5- مهاجرت 87

3-10-3-6- اشتغال 87

3-10-3-7- وضعیت اقتصادی 88

فصل چهارم: تحلیل داده‌ها 91

4-1-تحلیل آمار 92

4-2- توزیع عوامل جمعیت شناختی (سن- جنس- وضعیت تاهل- تحصیلات) 92

4-3- وضعیت شغلی افراد 99

4-4- تحلیل و توصیف روند پرونده‌های قضایی 101

فصل پنجم: نتیجه گیری و راهکاری پیشگیری 117

5-1-نتیجه گیری: 118

5-1-1-فرضیه اول:. 118

5-1-2-فرضیه دوم: 118

5-1-3-فرضیه سوم: 119

5-1-4-فرضیه چهارم: 119

5-2- بررسی انواع پیشگیری از جرم 120

5-2-1-پیشگیری اولیه یا نخستین 120

5-2-2-پیشگیری ثانویه یا دومین 121

5-2-3-پیشگیری ثالث یا سومین 121

5-2-4-پیشگیری کوتاه مدت یا خُرد 122

5-2-5-پیشگیری اجتماعی 122

5-2-6-پیشگیری رشد مدار 124

5-2-7-پیشگیری بلند مدت یا کلان 125

5-2-8-پیشگیری انفعالی 126

5-2-9-پیشگیری فعال 126

5-2-10-پیشگیری کنشی یا غیر کیفری 126

5-2-11-پیشگیری واکنشی یا کیفری 128

5-2-12-پیشگیری قضایی 129

5-2-13-پیشگیری انتظامی 129

5-2-14-پیشگیری عام 130

5-2-15-پیشگیری خاص 131

5-2-16-پیشگیری وضعی 131

5-3-راهکارهای پیشگیری از جرم ضرب و جرح 133

5-3-1-خانواده ها 134

5-3-2-آموزش و پرورش 134

5-3-3- سایر سازمان های مرتبط 135

5-4- پیشنهادات 136

منابع: 141

چکیده انگلیسی 145

 

چکیده

ضرب و جرح عمدی ازجمله جرایمی هستند که  بر جسم انسان لطمه وارد می‌کنند لذا از آن به عنوان جرم علیه تمامیت جسمانی تعبیر شده است و موضوع آن را اشخاص تشکیل می‌دهند.ضرب و جرح ممکن است در دعوای خانوادگی، اختلاف بین دوستان، اختلاف مالی بین دو نفر، دعوای قومی و قبیله ای و… اتفاق بیافتد. این جرم دو جنبه دارد که شامل جنبه عمومی و جنبه خصوصی جرم می‌شود، جنبه خصوصی قابل گذشت و جنبه عمومی غیرقابل گذشت است اما در صورت گذشت از جنبه خصوصی، جنبه عمومی قابل تخفیف مجازات می‌باشد. ضرب و جرح عمدی ممکن است منجر به جرح، نقص عضو، قتل و… شود که هر یک خود با توجه به ارکان سه گانه هرجرم مجازات آن متفاوت است. در این پژوهش نویسنده تلاش کرده در حد امکان به تمامی ابعاد جرم شناختی این موضوع بپردازد و از طرفی در جهت اثبات فرضیه های این تحقیق پیش رفته و نهایتاً پس از بررسی همه جانبه این جرم معین گردیده از جمله علل وقوع ضرب و جرح در شهرستان شهرکرد وجود قومیت گرایی در برخی از قسمت های این شهرستان می باشد و علت دیگری که باعث وقوع این جرم شده استفاده از مشروبات الکلی و عدم کنترل خشم و آستانه صبر بوده که این موضوع از مجموعه سوالات مطرح شده معین گردید در نهایت برای پیشگیری از جرایم فوق در فصل پنجم یکسری راهکارهای پیشگیرانه ارایه گردید.

واژگان کلیدی: ضرب و جرح، عمدی، منازعه، درگیری، قومیت.

 

فصل اول:

 کلیات تحقیق

در فصل نخست این تحقیق در نظر داشته به بررسی کلیات موضوع پرداخته که درفصول بعدی با تبیین و تشریح نظریه های جرم شناختی اصل موضوع را بررسی نماییم.

 

1-1-مقدمه:

در این تحقیق سعی می شود به برخی سوالات در این زمینه پرداخته شود . با توجه به اینکه اساس این پایان نامه بر توجه به راهکاری جهت پیشگیری از ضرب و جرح عمدی در شهرستان شهرکرد است ابتدا لازم است بدانیم چند نوع پیشگیری از جرم در حقوق کیفری وجود دارد؟ به طور سنتی، در آموزه‌های جرم‌شناختی، تاکنون سه شکل از پیشگیری، یعنی اجتماعی، وضعی و پیشگیری کیفری احصا شده است. این سه ‌گونه، با وجود اینکه هدفی واحد، یعنی ممانعت از بروز رفتارهای خشونت‌آمیز، را دنبال می‌کنند، شکل اجرای آنها متفاوت است. بدین صورت که برخی از آنها متوجه بزهکاران بالقوه، برخی ناظر به بزه‌دیدگان و برخی نیز بر محیط پیرامونی خاص و متمركز است.

1-2- بیان مسئله:

آنچه مورد بررسی قرار می گیرد این است كه مفاهیم پیشگیری از جرم در حقوق كیفری ایران به چه معناست؟ پیشگیری وضعی یعنی تغییر اوضاع و احوال و شرایط خاص به ‌منظور دشوار کردن، پرخطر کردن یا جاذبه‌زدایی ارتکاب جرم. این نوع از پیشگیری، از لحاظ مبانی و شیوه‌ها، کاملا با دیگر گونه‌های پیشگیری متفاوت است. پیشگیری اجتماعی به چند صورت ظاهر می‌شود: از یک سو با دخالتهایی مواجهیم که محل اجرای آن شهر و محله زندگی است. در این خصوص از پیشگیری اجتماعی کلاسیک یا پیشگیری اجتماع‌مدار صحبت می‌شود. از سوی دیگر برنامه‌هایی می‌توان یافت که گروه هدف آن فرد و خانواده او هستند که در اینجا در زبان جرم‌شناسی، از پیشگیری رشدمدار صحبت به میان می‌آید.

مطلب دیگر روشن شدن جایگاه ضرب و جرح عمدی در قوانین كیفری كشور می باشد و برای روشن شدن آن نیاز به پاسخ به این سوال می باشد كه : ضر ب جرح عمدی از نظر قوانین كیفری موجود به چه معناست ؟ جرم ضرب و جرح در محدوده آن دسته از جرائمی كه علیه تمامیت جسمانی اشخاص ، قرار می گیرد و موضوع آن را (اشخاص) تشكیل می دهند. به طور كلی برای تحقق هر جرم اركان سه گانه ای لازم است . ركن اول ركن قانونی می باشد كه به اعتقاد برخی از حقوق دانان در عرض دو ركن دیگر قرار می گیرد .ركن دوم مادی ضرب و جرح عمدی شرایطی لازم است: الف: وجود شخص مجنی علیه كه باید انسان زنده باشد. ب: ایراد صدمه یعنی فعل مثبت مادی بر روی شخص مجنی علیه اثر بگذارد. ج: وسیله ارتكاب جرم كه می تواند وسایل طبیعی مانند مشت زدن- ناخن فرو كردن و موارد مانند آن باشد یا وسایل اتفاقی مانند سنگ، چوب، خاك كه در حین دفاع یا منازعه به وجود می آید یا ناشی از وسایلی كه از قبل تهیه شده است مانند اجسام برنده، مواد منفجره. علاوه بر ركن قانونی و مادی در ركن سوم معنوی این جرم  باید سوء‌نیت عام و سوء نیت خاص وجود داشته باشد یعنی وسیله ارتكاب جرم و عمل به وجود آمده سوء نیت عام و نتیجه عمل سوئ نیت خاص باشد.

در ادامه بحث توجه به راه كاری برای پیشگیری از ضرب و جرح عمدی كه شاید مهمترین دغدغه میان حقوق دانان می باشد پاسخ به این سوال است كه چه راه كارهایی برای پیشگیری از ضرب و جرح عمدی وجود دارد ؟ در جواب این سوال میتوان بیان نمود كه راهكارهای متعددی برای پیشگیری از وقوع جرم ضرب و جرح عمدی در شهرستان شهركرد وجود دارد كه میتوان از اهم آنها به موارد ذیل اشاره نمود:

الف)‌ خانواده‌ها – توجه بیش از پیش خانواده‌ها به نوجوانان و جوانان از لحاظ تربیتی – دقت نظر اولیا و خانواده‌ها در دوست‌یابی فرزندان – کنترل بر ورود و خروج نوجوانان و

Absorption Cycles) دارای مزیت­هایی از قبیل عدم خطرناک بودن از لحاظ زیست محیطی و کم بودن مصرف انرژی به ویژه در ساعات پیک الکتریکی می­باشند. علاوه بر آن، از آنجایی­که هزینه دریافت انرژی خورشیدی تنها شامل هزینه تجهیزات جذب انرژی از قبیل کالکتورهای خورشیدی و تانک ذخیره آب داغ هستند،­­ میزان سوخت مصرفی در این حالت نسبت به سیکل­های متداول جذبی کمتر می­باشد. به طور کلی بهینه­سازی سیستم­های حرارتی بر پایه اصول ترمواکونومیک انجام می­شود. تحلیل ترمواکونومیک، آنالیزهای ترمودینامیکی و اگزرژتیکی و قیود اقتصادی را جهت نائل شدن به ساختار  بهینه عملی سیستم تلفیق می­کند. در این رساله تحلیل ترمواکونومیک سیکل­های جذبی خورشیدی در مورد یک نمونه آرایش متداول خانگی با بار خنک­کنندگی 10 کیلووات و با کارکرد توسط یک نمونه چیلر جذبی تک اثره با سیال عامل لیتیم برماید-آب مورد بررسی قرار خواهد گرفت. با توجه به متغیر بودن میزان تابش خورشیدی در طول ماه­ها و ساعات مختلف فصول گرمایی سال، آنالیز حرارتی و ترمودینامیکی به صورت وابسته به زمان (دینامیکی)، در طی ساعات شبانه روز ماه­های  گرمایی سال بر روی سیکل تبرید جذبی خورشیدی مورد نظر اعمال خواهد شد. در مرحله بعد آرایش کامل سیستم های جذبی خورشیدی از نظر موضوعات اگزرژی و قانون دوم مورد بررسی قرار گرفته و منبع ناکارآمدی سیستم تعیین خواهد شد. با تلفیق خروجی نتایج حاصل از تحلیل حرارتی دینامیکی سیکل تبرید جذبی خورشیدی( تعیین میزان مصرف سوخت سالیانه در هیتر کمکی و هزینه سرمایه گذاری سالیانه تجهیزات) و آنالیز اگزرژتیک سیکل مورد نظر، با استفاده از معادلات ترمواکونومیک میزان نرخ هزینه سالیانه جریان های ورودی و خروجی به هر جزء از سیستم تعیین خواهند شد. در این رساله نشان داده می شود که بیشترین اتلافات اگزرژی را به دلیل اختلاف دمای بالا مابین جریان­های ورودی و خروجی به کندانسور و جاذب شاهد هستیم. همچنین مشاهده می­شود که میزان نرخ هزینه سالیانه محصول کل سیستم تبرید جذبی خورشیدی به شدت وابسته به دمای آب ورودی به ژنراتور(این پارامتر بر روی میزان مصرف سوخت سالیانه در هیتر کمکی تأثیر گذار خواهد بود) و سطوح کالکتورهای خورشیدی بوده و برای هر دو پارامتر ذکر شده، در نقاطی به کمترین میزان خود می­رسد.
لغات کلیدی:  سیکل تبرید جذبی تک اثره خورشیدی،لیتیم برماید-آب،کالکتور خورشیدی،منبع ذخیره آب داغ،ترمواکونومیک،اگزرژی
 
 
فهرست مطالب
 
مقدمه. 1
مرور تحقیقات انجام شده قبلی.. 4
فصل یکم-تکنولوژی چیلر های جذبی.. 7
مقدمه. 7
1-1اصول اولیه ترمودینامیکی.. 8
1-2  سیکل سرمایش جذبی.. 9
فصل دوم-تکنولوژی چیلرهای جذبی خورشیدی.. 22
مقدمه. 22
2-1 چیلرهای جذبی خورشیدی تک مرحله ای.. 25
2-1-1 هیترهای های کمکی.. 26
2- 1-2 منبع ذخیره آب گرم. 26
2-1-3 منبع ذخیره آب سرد. 27
2-2  چیلرهای جذبی خورشیدی تک مرحله ای با تانک ذخیره مبرد و آب داغ. 28
2-3 چیلرهای جذبی خورشیدی دو اثره 29
2-4  تکنولوژی کالکتورهای خورشیدی.. 31
2-4-1 کالکتورهای تخت… 31
2-4-2 کالکتورهای لوله‌ای غیرمتمرکز. 34
فصل سوم – تحلیل ترمودینامیکی و حرارتی سیستمهای جذبی خورشیدی.. 36
مقدمه. 36
3-1 خواص ترمودینامیکی محلول لیتیم برماید – آب… 36
3-1-1  غلظت… 36
3-1-2  فشار بخار 37
3-2 تحلیل ترمودینامیکی سیکل جذبی خورشیدی:جزء جذبی سیستم.. 39
فصل چهارم-تحلیل اگزرژی و ترمواکونومیک سیکل های جذبی خورشیدی.. 59
مقدمه. 59
4-1 تحلیل اگزرژی.. 60
4-1-1 تفاوت انرژی و اگزرژی.. 60
4-1-2 تعریف محیط… 60
4-1-3 حالت مرده یا سکون.. 60
4-1-4 حالت مرده محدود. 61
4-1-5 موازنه اگزرژی.. 61
4-1-6 اجزاء اگزرژی.. 61
4-1-7 بالانس اگزرژی.. 62
4-1-8 تخریب (اضمحلال) اگزرژی.. 63
4-2 تحلیل اگزرژی سیکل تبرید جذبی تک اثره خورشیدی.. 65
4-3 تحلیل ترمواکونومیک…. 70
4-3-1 کاربرد ترمواکونومیک…. 70
4-3-2 اصول ترمواکونومیک…. 70
4-3-3 هزینه گذاری اگزرژی.. 71
4-3-4 معادلات کمکی هزینه ها 72
4-3-5 مدلهای اقتصادی.. 76
4-3-6 بهینه سازی.. 77
4-4 تحلیل ترمواکونومیک سیکل تبرید جذبی تک اثره خورشیدی: 77
فصل پنجم-تحلیل ترمودینامیک,اگزرژی و بهینه سازی ترمواکونومیک وابسته به زمان در  یک نمونه تبرید جذبی خورشیدی تجاری  85
مقدمه. 85
5-1 معرفی مدل نمونه جهت تحلیلهای فنی و اقتصادی.. 85
5-2 معرفی حالات پایه جهت تحلیل ترمودینامیکی و اگزرژتیکی مساله نمونه. 87
5-3 نتایج ترمودینامیکی و اگزرژتیکی تحلیل جزء جذبی سیکل جذبی خورشیدی.. 88
5-4 شبیه سازی وابسته به زمان و دینامیکی سیکل تبرید جذبی خورشیدی.. 90
5-5 تحلیل و بهینه سازی ترمواکونومیک سیکل تبرید جذبی خورشیدی.. 98
5-5-1 تعیین پارامترهای تصمیم و تابع هدف جهت بهینه سازی سیستم.. 98
5-6 نتایج حاصل از  تحلیل ترمواکونومیکی سیکل جذبی خورشیدی و آنالیز حساسیت سیستم.. 99
5-6-1 بررسی تغییر نرخ هزینه محصول در اثر   تغییر در مقادیر ورودی و پایه سیستم(آنالیز حساسیت) 101
5-7 بهینه سازی سیکل تبرید جذبی تک اثره خورشیدی انتخابی.. 110
فصل ششم- نتیجه گیری و تحقیقات آتی.. 113
فصل هفتم-پیوست… 116
7-1   بررسی شرایط کارکردی سیکل جذبی تک اثره لیتیم برماید:آنالیز پارامتری.. 116
7-1-1 اثر تغییرات دما ها و فشار های نقاط مختلف سیکل بر عملکرد آن.. 118
7-1-2 اثر مبدل بازیاب حرارتی محلول در کارکرد سیکل.. 122
7-2  روابط و جداول مورد نیاز جهت تعیین خواص ترمودینامیکی محلول لیتیم برماید –آب… 126
7-2-1 تعیین فشار محلول لیتیم برماید- آب بر حسب غلظت و دمای محلول…………………….126
7-2-2 تعیین آنتالپی محلول لیتیم برماید- آب بر حسب غلظت و دمای محلول.. 127
مراجع.. 131
فهرست  جداول
جدول2- 1 مقایسه فنی و اقتصادی چیلرهای جذبی خورشیدی یک اثره با دو و سه اثر. 31
جدول3- 1 خلاصه حالت ترمودینامیکی نقاط سیکل نشان داده شده در شکل3-3………………………..42
جدول3- 2 خلاصه معادلات بقای جرم و انرژی جهت تحلیلی سیکل های تک اثره جذبی.. 44
جدول4- 1 خلاصه­ای از آنالیز سوخت – محصول و اتلافات برای سیکل تبرید جذبی تک اثره لیتیم برماید-آب   69
جدول4- 2 خلاصه­ای از روابط ترمواکونومیکی برای سیکل تبرید جذبی تک اثره لیتیم برماید-آب
.. 81
جدول4- 3 قیمت انواع مختلف کالکتور های خورشیدی بر واحد سطح کالکتور 82
جدول5- 1 مقادیر پایه جهت تحلیل ترمودینامیک و اگزرژتیک سیکل جذبی تک اثره لیتیم برماید-آب   88
جدول5- 2 میزان پارامتر های ترمودینامیکی و اگزرژتیکی حاصله از تحلیل سیکل در حالت پایه. 89
جدول5- 3 میزان مشخصه های مفید اگزرژتیکی حاصله از تحلیل سیکل در حالت پایه…………………90
جدول5- 5 میزان مقدار کل تابش خورشید روی کالکتور در ساعات گوناگون ماه های گرمایی کشور ایران………………………………………………………………………………………………………………………………………………………91
جدول5- 6 نتایج حاصل از شبیه سازی دینامیکی سیستم جهت ماه های می ،ژوئن و جولای………..94
جدول5- 6 ادامه نتایج حاصل از شبیه سازی دینامیکی سیستم جهت مه های می ،ژوئن و جولای..95
جدول5- 7 میزان پارامتر های ترمو اکونومیکی نقاط مختلف سیکل حاصله از تحلیل سیستم در حالت پایه با در نظر گرفتن سیستم تامین حرارت خورشیدی……………………………………………………………………100
جدول5- 8 میزان مشخصه های مفید ترمواکونومیکی حاصله از تحلیل سیکل در حالت پایه……….101
جدول5- 9 مقادیر بهینه در قیاس با مقادیر پایه حاصل از بهینه سازی ترمواکونومیک سیکل جذبی خورشیدی تک اثره لیتیم برماید-آب…………………………………………………………………………………………………111
جدول5- 10 پارامترهای بهینه  ترمواکونومیکی در قیاس با وضعیت پایه……………………………………….112
 
جدول7- 1 ضرایب عددی جهت استفاده در معادله (7-15) 127
جدول7- 2 ضرایب عددی جهت استفاده در معادله(7-16)…………………………………………………………… 127
جدول7- 3 ضرایب عددی جهت استفاده در معادله(7-17) 128
جدول7- 4 ضرایب عددی جهت استفاده در معادله(7-18) 129
جدول7- 5 ضرایب عددی جهت استفاده در معادله(7-19)………………………………………………………….. 129
جدول7- 6 ضرایب عددی جهت استفاده در معادله(7-20) ………………………………………………………….130

فهرست  اشکال
شکل(1) نمای یک سیکل تهویه مطبوع خورشیدی.. 3
 
شکل1- 1 شرح ترمودینامیکی سیستم سرمایش…. 9
شکل1-2 تشریح شماتیکی چیلر جذبی تک مرحله ای.. 10
شکل2- 2 فلودیگرام سیکل جذبی خورشیدی همراه با منابع ذخیره مبرد و محلول.. 28
شکل2- 3 نمونه­ای از چیدمان و نحوه کنترل سیکل­های جذبی خورشیدی با منبع ذخیره آب داغ. 29
شکل2- 4 نمونه ای از سیکل های متداول سیستم های جذبی خورشیدی دو اثره 30
شکل2- 5 سطح مقطع یک نوع کالکتور تخت و چیدمان آن در یک ساختمان.. 32
شکل2- 6 آرایش کالکتورهای لوله­ای و سطح مقطع آن.. 34
شکل2- 7 سطح مقطع یک لوله از کالکتورهای لوله‌ای غیرمتمرکز با جزئیات آن.. 35
شکل1- 3 نمودار تعادلی محلول آبی لیتیم برماید – آب(Duhring Chart) 38
شکل3- 2 نمودار آنتالپی-غلظت جهت محلول آبی LiBr. 39
شکل3- 3 شماتیکی از سیکل جذبی تک اثره آب-لیتیم برماید. 40
شکل3- 4 شماتیکی از سیکل جذبی تک اثره آب-لیتیم برماید با در نظر گرفتن جریان سیال در حلقه­های خارجی مبدل های حرارتی.. 47
شکل3- 5 شماتیکی از کارکردسیکل جذبی تک اثره آب-لیتبم برماید بر روی دیاگرام Duhring. 50
شکل3- 6 نمای یک سیکل تهویه مطبوع خورشید…………………………………………………………………………… 51
شکل3- 7 مقدار کل تابش خورشیدی و مقدار تابش مستقیم.. 53
شکل3- 8 تغییرات ضریب تلفات حرارتی (UL) نسبت به دمای صفحه کلکتور و درجه حرارت محیط… 54
شکل3- 9 پارامتر ( –  ) بر‌حسب راندمان (η) 55
 
شکل4- 1 دسته بندی تعادل اگزرژی.. 61
شکل4- 2 شماتیک سیستم حرارتی.. 74
شکل4- 3 تعیین قیمت بر واحد حجم تانک های ذخیره آب داغ در سیکل های جذبی خورشیدی… 83
 
شکل5- 1 پلانی از خانه به کار رفته جهت تهویه با بار خنک کنندگی 11kw… 86
شکل5-2  میزان درجه حرارت محیط در ساعات گوناگون ماه های گرمایی کشور ایران.. 92
شکل5-3 میزان تغییر درجه حرارت گره میانی مخزن در طول ساعات روز را برای سطوح مختلف کالکتور خورشیدی  و در ماه می با فرض=1500 Kg   ،=85     …… 96
شکل5-4 میزان تغییر بار حرارتی هیتر کمکی در طول ساعات روز را برای سطوح مختلف کالکتور خورشیدی  و در ماه می با فرض=1500 Kg   ،=85     ……. 96
شکل5- 5 میزان تغییر درجه حرارت گره میانی مخزن در طول ساعات روز را برای سطوح مختلف کالکتور خورشیدی  و در ماه می با فرض=50    ،=85     …… 97
شکل5- 6  میزان تغییر بار حرارتی هیتر کمکی در طول ساعات روز را برای سطوح مختلف کالکتور خورشیدی  و در ماه می با فرض=1500 Kg   ،=85     …… 97
شکل5- 7 روند تغییر در نرخ هزینه محصول در اثر تغییر در سطح کالکتور خورشیدی.. 102
شکل5-8 روند تغییر در نرخ هزینه محصول در اثر تغییر در حجم تانک ذخیره آب داغ……………… 102
شکل5-9 روند تغییر دمای تانک ذخیره آب داغ در ساعت 14 از یک روز در ماه می و میزان انرژی مصرفی در هیتر کمکی نسبت به تغییرات دمای آب داغ ورودی به ژنراتور 103
شکل5-10 روند تغییر سطوح تبادل حرارتی در تجهیزات سیکل جذبی و میزان نرخ اتلافات اگزرژی کل سیکل نسبت به تغییر دمای آب داغ ورودی به ژنراتور 104
شکل5-11 روند تغییر نرخ تولید محصول در اواپراتور نسبت به تغییر دمای آب داغ ورودی به ژنراتور 104
شکل7- 3 تغییرات بار حرارتی با دمای تبخیرکنننده (،  = ،  ،  ، = ) 119
شکل7- 4 تغییرات بارهای حرارتی با دمای کندانسور ( =  ،  ،  ،  =  )…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 120
شکل7- 5 تغییرات بارهای حرارتی با دمای جاذب ( =  ،   = ،  ، = ) 120
شکل7- 6 تغییرات پارامترهای کارایی با دمای ژنراتور کننده ( =  ،   = ،  ، = )…………………………………………………………………………………………………………….121
شکل7- 7 تغییرات پارامترهای کارایی با دمای تبخیرکننده(  =  ،  ، = ) 121
شکل7- 8 تغییرات پارامترهای کارایی با دمای کندانسور ( =  ،   = ،  ،   = )…………………………………………………………………………………………………………..122
شکل7- 9 تغییرات پارامترهای کارایی با دمای جاذب ( =  ،  =  ،    ، = )……………………………………………………………………………………………………………..122
شکل7- 10 تغییرات دمای محلول با اثرگذاری SHX ( =  ،  =  ، = ) 123
شکل7- 11 تغییرات کاهش بار حرارتی با اثرگذاری SHX ( =  ،  =  ،  = ) 123
شکل7- 12 تغییرات PIR  با اثرگذاری SHX( =  ،  =  ،  = ) 124
شکل7- 13- تغییرات پارامترهای کارایی با اثرگذاری SHX (=    ،   ،   ، = )………………………………………………………………………………………………….124
شکل7- 14 تغییرات با غلظت LiBr. 125
 
شکل7- 15 تغییرات  با دمای ژنراتور و همچنین اثر SHX  بر روی خط بلورینگی(
) 125
 

فهرست  علائم و اختصارات

COP
ضریب عملکرد
 
دما( )
 
حرارت( )
 
غلظت( )
 
جرم( )
LiBr
لیتیم برماید
 
آنتالپی ویژه( )
 
دبی جرمی( )
 
نسبت گردش محلول( )
 
کار پمپ محلول،وزن تانک ذخیره آب داغ( )
 
حجم مخصوص
 
فشار ( )
 
ضریب انتقال حرارت کلی ( )
 
سطح تبادل حرارتی( )
 
اختلاف دمای لگاریتمی( )
 
کارآیی مبدل حرارتی
 
مقدار حرارت مفید کسب شده بوسیله کالکتور بر حسب( )
 
مقدار کل تابش خورشید روی کالکتور بر حسب( )
T,A)Θ
ضریب عبور پوشش ، ضریب جذب صفحه در زاویه برخورد Θ
 
ضریب انتقال حرارت کالکتور
 
راندمان
 
ضریب تابع کنترلی اعمالی بر سیستم حورشیدی
 
گرمای ویژه فشار ثابت آب( )
 
کسر بار خورشیدی از بار کل
 
اگزرژی( )
 
نرخ اگزرژی( )
 
راندمان اگزرژتیک
 
راندمان اگزرژتیک
 
نرخ بازگشت ناپذیری( )
 
نرخ هزینه( )
 
نرخ هزینه دستگاه( )
 
هزینه واحد اگزرژی( )
 
نرخ هزینه ثابت( )
 
هزینه تعیرات و نگهداری
 
هزینه خرید تجهیز( )
 
ضریب بازگشت سرمایه
 
نرخ بهره
 
تعداد سال عملکرد سیستم
S
آنتروپی( )
U
انرژی داخلی( )
E
اگزرژی ویژه
 
فاکتور اگزرژواکونومیک
 
میزان انتقال حرارت بر واحد جرم
 
نسبت افزایش کارایی
 
دمای آب ورودی و خروجی برج خنک کن( )
 
دمای آب ورودی و دمای حباب تر( )
 
دبی آب ورودی به برج خنک کن
زیرنویس
 
سطح پایین دمایی، اتلاف حرارتی از کالکتور،اتلاف اگزرژی
 
سطح بالای دمایی
 
سطح میانی دمایی
E
اواپراتور
G
ژنراتور
C
کندانسور،کالکتور خورشیدی،کارنو
A
جاذب
Shx
مبدل حرارتی محلول
 
لیتیم برماید
 
آب
 
سمت گرم مبدل حرارتی محلول
 
سمت سرد مبدل حرارتی محلول
 
سطح فشاری بالای سیکل
 
سطح فشاری پایین سیکل
 
تبریدی
 
حرارتی
 
حداقل دمای مورد نیاز ژنراتور جهت حصول دمای اواپراتور
 
سفحه جاذب کالکتور
 
محیط
 
ورودی جریان به کالکتور
 
خروجی جریان از کالکتور
 
مساحت دهانه‌ای از کالکتور که اجازه عبور پرتوهای رسیده را داده است
Θ
زاویه تلاقی خورشیدی
 
خاموش شدن پمپ مابین تانک و کالکتور
 
روشن شدن پمپ مابین تانک و کالکتور
 
جریان شبکه در گره از تانک ذخیره آب داغ
 
وضعیت تانک در گره از تانک
 
خروجی از کالکتور
 
خروجی از بار(ژنراتور)
 
 ورود به سطح تماس دو گره در تانک ذخیره آب داغ
 
مرجع(ورود به ژنراتور)
 
هیتر کمکی
 
بار(ژنراتور)
 
تخریب اگزرژی
 
محصول
 
سوخت
 
کار
 
انتقال حرارت
 
ادوات کنترلی و ابزار دقیق
 
کالکتور خورشیدی
 
تانک ذخیره آب داغ
 
تانک ذخیره آب داغ
 
کالکتور خورشیدی
 
قیمت بر واحد سطح کالکتور خورشیدی
 
حباب تر
 
 
بالانویس
 
بار وارده از طرف تانک ذخیره آب داغ به کالکتور
 
کالکتور خورشیدی
CH
شیمیایی
PH
فیزیکی
CI
هزینه های سرمایه گذاری
OM
هزینه های عملیاتی و تعمیرات
CH
شیمیایی
مقدمه
تولید سرمایش در زمینه زندگی روزمره بشری، کابردهای بسیار فراوانی از قبیل تولید مواد غذایی، مصارف تهویه مطبوع، موارد تولید دارو، سرمایش صنعتی و….دارد. سیکل­های سرمایش قدیمی و اولیه مانند سیکل­های تراکمی بخار[1] دارای دو مشکل عمده هستند که امروزه نیز با آن دست در گریبانند. این دو مشکل عبارتند از[1]:
-افزایش جهانی مصرف انرژی­های اولیه و فسیلی: سیکل­های سرمایش قدیمی که توسط الکتریسیته و حرارت عمل می­کنند، به طور شدیدی میزان زیادی انرژی فسیلی و اکتریکی را مصرف می­کنند. انستیتوی بین المللی تبرید و سرمایش در پاریس(IIF\IIR) %15از میزان کل انرژی الکتریکی که در جهان تولید می­شود را به اهداف سرمایشی و تهویه مطبوع در انواع گوناگون آن اختصاص داده است. مطابق با گزارش این سازمان، %45 از سهم انرژی­های مصرفی برای زمینه­های تهویه مطبوع، به مصارف ساختمان­های مسکونی و تجاری اختصاص دارد. علاوه بر آن در تابستان مشکلات بسیار زیاد در افزایش چشمگیر پیک مصرف همچنان ذهن محققان را در کاهش آن به خود مشغول داشته است.
-سیستم­های سرمایش متداول سبب مشکلات زیست محیطی جدی می­شدند: سیالات عامل[2] مرسوم و غیر طبیعی در سیستم­های تجاری سابق(همانند کلرو فلو کربن ها(CFCs)، هیدروکلرو فلوروکربن­ها(HCFCs)و هیدروفلروکربن­ها(HFCs))سبب هر دو مشکل تخریب لایه اوزون و افزایش گرما در سرتاسر جهان می­شدند. از زمان تصویب پروتوکل مونترال در سال 1987،  توافقات بین­المللی بر کاهش استفاده از این سیالات تأکید کرده­اند. به عنوان مثال اتحادیه اروپا بیان کرده که تا سال 2015 تمامی سیستم­هایی که با سیال HFCFs  کار می­کنند می­بایست از مدار خارج گردند.
بعد از بحران نفتی دهه 1970 در اروپا و به ویژه در سال­های اخیر، تحقیقات بر روی توسعه تکنولوژی­هایی که سبب کاهش در مصرف انرژی، تقاضای پیک اکتریسیته و قیمت انرژی بدون کاهش در سطح شرایط مطبوع لازمه گردند، معطوف گشته­اند. به همین دلیل در سال­های اخیر امکان استفاده از انرژی خورشیدی برای سرمایش و رطوبت زدایی ذهن بشر را به خود مشغول کرده است و موجب پیشرفت در تکنولوژی بهره برداری از انرژی خورشیدی شده است. در مناطق گرم سیری جهان که ضرورت سرمایش و تهویه مطبوع به طور جدی وجود دارد، ذهن بشر متوجه استفاده از انرژی در دسترس خورشیدی است تا بتواند با استفاده از آن رفاه و آسایش زندگی را فراهم آورد. علاوه بر این، کاربرد انرژی خورشیدی در مقایسه با سایر کاربردها جذابیت بیشتری دارد زیرا زمانی که نیاز به آن وجود دارد (سرمایش و تهویه مطبوع) میزان انرژی خورشیدی زیاد است و می توان از آن بهره گیری کرد. سیستم­های سرمایش جذبی خورشیدی[3]دارای هر دو مزیت عدم خطرناک بودن از لحاظ زیست محیطی و کم بودن مصرف انرژی به ویژه در ساعات پیک الکتریکی را دارا هستند.
در مقایسه با دیگر کاربردهای انرژی خورشیدی این کاربرد پیچیدگی بیشتری دارد چه به لحاظ مفهومی و چه به لحاظ کاربردی. به همین دلیل توسعه و کاربرد جهانی پیدا نکرده است. در این روش تنها دریافت و جذب انرژی خورشیدی کافی نیست، بلکه باید بتوانیم این روش را به سرما تبدیل کنیم و سپس به طرف فضای مورد نظر بفرستیم. باید وسیله ای وجود داشته باشد که حرارت را از دمای پایین (فضای مورد تهویه) گرفته و با دمای بالاتر (فضای بیرون) انتقال­ دهد یا در اصطلاح ترمودینامیکی به یک پمپ حرارتی[4] نیاز است. در شکل 1 نمای یک سیکل تهویه مطبوع خورشیدی با تمام تجهیزات به طور کامل نشان داده شده است.
سیال منتقل کننده حرارت در کالکتورهای خورشیدی تا دمای بالاتر از دمای محیط گرم شده و به عنوان محرک و انرژی در یک سیکل قدرت (که خود یک پمپ حرارتی است) وارد می­گردد.
سیال انتقال دهنده گرما ممکن است هوا، آب و یا سیال دیگری باشد. گرما می­تواند برای      زمان­هایی که تابش خورشید وجود ندارد نیز ذخیره گردد. گرمای گرفته شده از سیکل خنک­کن خورشیدی به محیط اطراف منتقل می­شود، این کار به وسیله هوای محیط یا آب خروجی از برج خنک کن خنک می­شود.
تجهیزات سرمایش ممکن است اثر سرمایش را به طرق مختلف ایجاد کنند. یکی از روش­ها تولید آب سرد و فرستادن به سمت تجهیزاتی است که به وسیله ی آب سرد محیط را خنک می­کنند (به کمک هواساز) و یا فن­های بادزن. همچنین می­توان هوا را به صورت مستقیم خنک کرد و به سمت فضای مورد تهویه فرستاد.
کالکتورهای خورشیدی[5] قسمت مهمی از هر سیستم خورشیدی هستند که انرژی خورشیدی را به گرما در دمای مناسب تبدیل می­کنند، که این گرما قدرت مورد نیاز برای سیکل سرمایش است. کالکتورها انواع مختلفی دارند که از صفحات تخت با دمای پایین تا صفحات پیچیده با دمای بسیار بالا را شامل می­شوند. با افزایش تقاضا برای تهویه مطبوع در سال­های اخیر به خصوص در مناطق گرم­سیر و مرطوب تقاضا برای مصرف انرژی زیاد شده است. از آنجایی که در فصل گرما تقاضا برای مصرف انرژی الکتریکی بسیار زیاد می­شود در این فصل با قطعی جریان برق مواجه هستیم و تقاضای بیشتر برای انرژی الکتریکی با مشکل مواجه است. با استفاده از تکنولوژی­های جدید می­توان از انرژی خورشیدی در چنین مواقعی استفاده کرد.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
شکل (1): نمای یک سیکل تهویه مطبوع خورشیدی

 متفكران اقتصادی به این نكته پی برده اند كه بر خلاف تفكرات سنتی در اقتصاد، فشار قانون و همچنین دست نامرئی بازار نمی‌تواند از آسیب‌های اخلاقی تجارت جلوگیری كند. در مقابل گسترش اخلاق كسب و كار می‌تواند با پر كردن خلاء‌های قانونی به كاركرد بهتر تجارت كمك نماید: بر اساس فرضیه مطرح شده در این مقاله، كه با روش تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته، اسلام با گذر از رویكرد كاركرد گرایانه صرف به تجارت، اخلاق تجارت را راهكاری برای گسترش فضایل اخلاقی در بازار و جامعه اسلامی قلمداد می‌كند. توجه به این رویكرد، می‌تواند از طرفی منعكس كننده ضرورت مهندسی فرهنگی بازار باشد؛ و از طرف دیگر جهت‌گیری‌های سیاستی به منظور نهادینه كردن اخلاق اسلامی تجارت را دگرگون نماید.

كلید واژه‌ها: اخلاق تجارت، اخلاق سودگرایانه، اخلاق دینی، اخلاق حرفه‌ای، آسیب‌های اخلاقی تجارت، مهندسی فرهنگی بازار.

مقدمه

تجارت و كسب و كار سابقة دیرینه‌ای در تمدن بشری دارد. انسان‌ها از دیرباز برای رفع نیازهای خود به تجارت رو آورده‌اند. این داد و ستد در فرآیند تكاملی‌اش به تدریج از شكل تهاتری (مبادلة كالا به كالا) اولیة خود فاصله گرفته، به صورت مبادلة پولی (كالا‌ ـ پول ـ كالا) درآمده است. درپی این تحول، تجارت به تدریج به منزلة وسیله‌ای برای كسب سود و منفعت درآمده و ورود به عرصة تجارت نیز به طور عمده با هدف كسب موفقیت در بازار و سودآوری انجام می‌گیرد. فرد تاجر می‌كوشد با تصاحب سهم مناسبی از بازار، مشتریان بیشتری را به سمت خود جذب كند. در این مسیر، موفقیت تاجر به طور عمده به عواملی چون توانایی رقابت با دیگران، بازاریابی مناسب، رونق بازار و عواملی اینچنینی نسبت داده می‌شود.1

در میان عوامل مؤثر بر موفقیت تجارت‌، گاه از اخلاق حرفه‌‌ای تجارت نیز سخن به میان می‌آید. این ادعا به گونه‌ای متناقض نما است؛ زیرا ماهیت سودگرایانه كسب و كار تجاری، به ظاهر تناسبی با مباحث اخلاقی ندارد. بر اساس دیدگاه‌های سنتی در اقتصاد، تجارت و اخلاق دو گونه فضیلت متفاوت را ترویج می‌كنند. تجارت كسب سود و منفعت را دنبال می‌كند؛ در حالی كه اخلاق به دنبال كسب فضیلت است. این دو هدف متفاوت، موجب تمایز این دو از یكدیگر می‌شود. از این‌رو، نمی‌توان از تاجر انتظار داشت در حوزة كسب و كار به دنبال اخلاق باشد. وی بنا بر نوع كار خود، می‌باید در پی كسب سود و منفعت باشد و این امر قابل جمع شدن با توصیه‌های اخلاقی نیست.2

در مقابل، برخی با رد این پیش‌داوری معتقدند تجارت توأم با اخلاق می‌تواند تاجران را در دستیابی به موفقیت در كسب و كار خود كمك رساند. این مهم می‌تواند با كسب اعتبار و شهرت در فضای كسب و كار و در نتیجه جلب اعتماد مشتریان صورت گیرد. گذشته از آنكه تجارت بدون اخلاق، همواره آسیب‌های اجتماعی فراوانی را دربر داشته است و به طور مستقیم و یا غیرمستقیم حتی به خود تاجران و بازاریان آسیب می‌رساند. این دیدگاه به طور خاص در ده‌های اخیر طرفداران زیادی در میان متفكران علوم اجتماعی و همچنین افكار عمومی پیدا كرده است.3

 

پاسخ به پرسش مطرح‌شده در زمینة رابطة میان اخلاق و تجارت، به ضرورت بررسی فلسفة وجودی اخلاق حرفه‌ای در فضای تجارت می‌انجامد. نگاه كاركردگرایانه صرف به اخلاق تجارت می‌تواند به ظهور و بروز نوعی اخلاق حرفه‌ای سودگروانه بینجامد.4 در مقابل، اتخاذ رویكردی اسلامی می‌تواند زمینه‌ساز حركت به سمت نوعی اخلاق متعالی كسب و كار باشد. در واقع، رویكرد دوم می‌تواند افزون بر تأمین اهداف تجارت، مانع از بروز بسیاری از آفت‌های نهفته در ورای اندیشة سودگروی باشد. اثبات این فرضیه از طرفی نیازمند بررسی امكان‌پذیری طراحی و ترویج اخلاق تجاری بر اساس آموزه‌های اسلامی، و از طرف دیگر نشان دادن برتری آن در مقایسه با اخلاق حرفه‌ای سودگروانه است.

لازم به ذكر است كه آنچه از آن در این مقاله با عنوان اخلاق تجارت5 یاد می‌شود مفهومی گسترده‌تر از مبادلات تجاری است و شامل فعالیت‌های تولیدی و خدماتی صورت 

چکیده                                           1

فصل اول: کلیات پژوهش         

1-1- مقدمه                                               4

2-1- بیان مسئله                                              6

3-1- اهمیت ضرورت پژوهش                                       7

4-1- انگیزه پژوهش                                        9

5-1- هدف پژوهش                                           9

6-1- سوال پژوهش                                          10

7-1- تعاریف عملیاتی                                          11

 

فصل دوم:  ادبیات و پیشینه پژوهش

1-2- مبانی نظری پژوهش

1-1-2- فرهنگ سازمانی                                     14

2-1-2- تعاریف فرهنگ سازمانی                                      15

3-1-2- اهمیت فرهنگ سازمانی                                   17

4-1-2- خصوصیات فرهنگ سازمانی                                 20

5-1-2- منابع فرهنگ                                           22

6-1-2- شیوه پیدایش فرهنگ                                     22

7-1-2- انواع فرهنگ سازمان                                    23

8-1-2- رابطه فرهنگ سازمانی با رضایت شغلی                              28

9-1-2- رابطه فرهنگ و ساختار سازمان                               28

10-1-2- فرهنگ سازمانی و توسعه                                29

11-1-2- نقش فرهنگ سازمانی در مدیریت دانش                             29

12-1-2- رابطه فناوری و فرهنگ                                     30

13-1-2- رابطه فرهنگ و مدیریت                                 31

14-1-2- رابطه فرهنگ و رفتار سازمانی                                   31

15-1-2- کارکرد فرهنگ سازمان                                  31

16-1-2- زنده نگه داشتن فرهنگ                                 32

17-1-2- عوامل موثر در تغییر فرهنگ سازمانی                             33

18-1-2- تغییر فرهنگ سازمانی                                     34

19-1-2- فرهنگ سازمانی سالم و فرهنگ سازمانی بیمار                          35

20-1-2- الگوی اساسی برای تبیین و تشریح فرهنگ سازمانی                      35

1-20-1-2- الگوی آجیل پارسونز                                 35

2-20-1-2- الگوی اوچی                                    36

3-20-1-2- الگوی پیترز و واترمن                               37

4-20-1-2- الگوی لیت وین و اترینگر                                39

5-20-1-2- الگوی کرت لوین                                     40

6-20-1-2- الگوی منوچهر کیا                                   40

2-2- فناوری اطلاعات و ارتباطات

1-2-2- تاریخچه فناوری اطلاعات و ارتباطات                       42

2-2-2- مفهوم فناوری اطلاعات و ارتباطات                       43

3-2-2- چیستی فناوری اطلاعات و ارتباطات                        46

4-2-2- کشورهای جهان از نظر زیر ساخت های لازم اداره مدیران آنها از جهت دستیابی                        49

به فناوری اطلاعات و ارتباطات و…

5-2-2- کاربردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات

1-5-2-2- پول الکترونیک                              50

2-5-2-2- تجارت الکترونیک                            51

3-5-2-2- دولت الکترونیک                             53

4-5-2-2- نشر الکترونیک                              54

5-5-2-2- پارک های فناوری                            54

 

6-5-2-2- شهر اینترنتی                               56

7-5-2-2- دهکده جهانی                                56

6-2-2- شاخص های فناوری اطلاعات و ارتباطات

1-6-2-2- مفاهیم اساسی فناوری اطلاعات و ارتباطات                                                  57

2-6-2-2- استفاده رایانه و مدیریت فایل Windows                                                      58

3-6-2-2- واژه پردازها Word                          58

4-6-2-2- صفحه گسترها Excel                           59

5-6-2-2- بانک اطلاعاتی Access                         59

6-6-2-2- ارائه مطلب Power point                       60

7-6-2-2- اینترنت Internet                              60

7-2-2- ظهور اینترنت                                 62

8-2-2- اینترنت چیست                                 62

9-2-2- شبکه عنکبوتی جهانی                           63

10-2-2- موتورهای جستجو و بازاریابی اطلاعات                                                     63

11-2-2- فناوری پوش                                  64

12-2-2- ارتباطات شبکه ای                            64

13-2-2- راهکارهای استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات                                                   66

14-2-2- نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات                         66

15-2-2- ارزش فنا وری اطلاعات و ارتباطات                       67

16-2-2- توانایی های فناوری اطلاعات و ارتباطات                                                    69

17-2-2- راهبردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات                                                    70

18-2-2- گروه بندی فناوری اطلاعات و ارتباطات                                                    70

19-2-2- محدوده فعالیت های اطلاعاتی و ارتباطی                                                   72

20-2-2- نظام های اطلاعاتی و ارتباطی                       72

21-2-2- نظامهای اطلاعاتی و ارتباطاتی از طریق محمل هایی اطلاعات رابه طور                                    74

سریع و روز آمد در اختیار استفاده کنندها قرار می دهد…

22-2-2- تکنولوژی نوین اطلاعات و ارتباطات                     77

23-2-2- نظم نوین اطلاعات و ارتباطات                      79

24-2-2- فناوری اطلاعات و ارتباطات در زندگی آینده                                                80

25-2-2- مشکلات کشورهای در حال توسعه در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات                               81

26-2-2- نحوه تأثیر فناوری اطلاعات بر ساختار سازمان                                                  84

27-2-2- فناوری اطلاعات و ارتباطات و تأثیر آن بر تحولات ساختار جامعه                                            85

28-2-2- فناوری اطلاعات و ارتباطات، نیاز امروز مدیران فردا                                                86

29-2-2- مدیریت فناوری اطلاعات IT                     87

3-2- پیشینه پژوهش                                   88

1-3-2- پژوهش های داخل کشور                          88

2-3-2- پژوهش های خارج کشور                          92

 

فصل سوم: فرایند پژوهش

1-3- روش پژوهش                                      103

2-3- جامعه پژوهش                                    103

3-3- نمونه و روش نمونه گیری                         103

4-3- ابزار پژوهش                                    104

1-4-3- پرسشنامه فرهنگ سازمانی                       104

2-4-3- پرسشنامه فناوری اطلاعات و ارتباطات                                                       104

5-3- چگونگی تعیین روایی و پایایی ابزار پژوهش                                                   105

6-3- روش جمع آوری اطلاعات                             105

7-3- روشهای تجزیه و تحلیل آماری                     106

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده های آماری

1-4- مقدمه                                           108

2-4- اطلاعات عمومی                                   109

3-4- توصیف داده ها                                  112

4-4- تحلیل داده ها                                  130

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

1-5- بحث و نتیجه گیری                               152

1-1-5- تفسیر سوال اصلی پژوهش                        152

2-1-5- تفسیر سوالات فرعی پژوهش

1-2-1-5- تفسیر سوال فرعی اول پژوهش                      153

2-2-1-5- تفسیر سوال فرعی دوم پژوهش                      154

3-2-1-5- تفسیر سوال فرعی سوم پژوهش                      155

2-5-  نتیجه کلی                                     156

3-5- محدودیتها و مشکلات پژوهش                        157

4-5- پیشنهادهای پژوهش                               157

5-5- خلاصه پژوهش                                     159

 

منابع و مآخذ

فهرست منابع فارسی                                   163

فهرست منابع لاتین                                    169

 

ضمایم

پرسشنامه فرهنگ سازمانی

پرسشنامه فناوری اطلاعات

 

 

فهرست جداول

عنوان                                             صفحه

جدول شماره (2-1) هفت موضوع مورد مقایسه در سازمانها توسط ویلیام اوشی

جدول شماره (2-2) سال شمار رسانه های اطلاعاتی و ارتباطی                                                    78

جدول شماره (3-1) حجم نمونه                          103

جدول شماره (4-1) توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب جنس                                                 109

جدول شماره (4-2) توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب وضعیت تأهل                                          110

جدول شماره (4-3) توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان تحصیلات                                        111

جدول شماره (4-4) توزیع نسبی پاسخگویان بر حسب نوآروی و ریسک پذیری                                      112

جدول شماره (4-5) توزیع نسبی پاسخگویان بر حسب توجه به جزئیات                                        114

جدول شماره (4-6) توزیع نسبی پاسخگویان بر حسب نتیجه محوری                                       116

جدول شماره (4-7) توزیع نسبی پاسخگویان بر حسب توجه به افراد (فردگرایی)                             117

جدول شماره (4-8) توزیع نسبی پاسخگویان بر حسب توجه به گروه (گروه گرایی)                                 118

جدول شماره (4-9) توزیع نسبی پاسخگویان برحسب تهور طلبی                                                   119

جدول شماره (4-10) توزیع نسبی پاسخگویان برحسب ثبات                                                   120

جدول شماره (4-11) توزیع نسبی پاسخگویان برحسب آشنایی با مفاهیم و اصول                                  121

جدول شماره (4-12) توزیع نسبی پاسخگویان برحسب مدیریت فایلها                                         123

جدول شماره (4-13) توزیع نسبی پاسخگویان برحسب واژه پردازها                                          124

جدول شماره (4-14) توزیع نسبی پاسخگویان برحسب صفحه گسترها                                       125

جدول شماره (4-15) توزیع نسبی پاسخگویان برحسب بانکهای اطلاعاتی                                       127

جدول شماره (4-16) توزیع نسبی پاسخگویان برحسب ارائه مطلب                                            128

جدول شماره (4-17) توزیع نسبی پاسخگویان برحسب اینترنت                                                129

جدول شماره(4-18)نتایج حاصل از آزمون همبستگی فرهنگ سازمانی و                                       131

بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات

جدول شماره (4- 19) نتایج حاصل از آزمون چگونگی میزان بکارگیری فناوری                                132

اطلاعات و ارتباطات در بین کارکنان

جدول شماره (4-20)نتایج حاصل از آزمون همبستگی بین نو آوری و بکارگیری                                       135

فناوری اطلاعات و ارتباطات

جدول شماره (4-21) نتایج حاصل از آزمون همبستگی بین توجه به جزئیات و                                     136

بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات

جدول شماره (4-22) نتایج حاصل از آزمون همبستگی بین نتیجه محوری و                                            139

بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات

جدول شماره (4-23) نتایج حاصل از آزمون همبستگی بین توجه به افراد و                                            141

بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات

جدول شماره (4-24) نتایج حاصل از آزمون همبستگی بین توجه به گروه و                                            143

بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات

جدول شماره (4-25) نتایج حاصل از آزمون همبستگی بین تهور طلبی و                                         145

بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات

جدول شماره (4-26) نتایج حاصل از آزمون همبستگی بین ثبات و                                                147

بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات

جدول شماره (4-27)نتایج حاصل از آزمون سوال تفاوت میزان بکارگیری                                       150

فناوری اطلاعات و ارتباطات در بین کارکنان زن و مرد

 

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                  صفحه

نمودار شماره (2-1)مدل پنج عاملی فرهنگ سازمانی                                                  40

نمودار شماره (2-2)ارتباط تئوری، رفتار، فرهنگ سازمانی                                               41

نمودار شماره (2-3)پیداش فناوری اطلاعات و ارتباطات از تلفیق سه حوزه اطلاعات،                           45

رایانه و ارتباطات

نمودار شماره (2-4)عصر کشاورزی، صنعت، اطلاعات                                                    46

نمودار شماره (4-1)توزیع نسبی پاسخگویان برحسب جنس                                                   109

نمودار شماره (4-2) توزیع نسبی پاسخگویان برحسب وضعیت تأهل                                       110

نمودار شماره (4-3) توزیع نسبی پاسخگویان برحسب میزان تحصیلات                                         111

نمودار شماره (4-4) رابطه فرهنگ سازمانی و بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات                          131

نمودار شماره (4-5) میزان بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در بین کارکنان                               133

نمودار شماره (4-6) رابطه نوآوری و ریسک پذیری و بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات                 135

نمودار شماره (4-7) رابطه توجه به جزئیات و بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات                        137

نمودار شماره (4-8) رابطه بین نتیجه محوری و بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات                        139

نمودار شماره (4-9) رابطه بین توجه به افراد و بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات                 141

نمودار شماره (4-10) رابطه بین توجه به گروه و بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات                 143

نمودار شماره (4-11) رابطه بین تهور طلبی و بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات                        145

نمودار شماره (4-12) رابطه بین ثبات و بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات                              147

نمودار شماره (4-13)میزان بکار گیری فناوری اطلاعات وارتباطات دربین کارکنان زن و مرد                  150

-1- مقدمه

 

دوران جدید که به عصر اطلاعات موسوم است، دوران فناوری اطلاعات و ارتباطات می باشد، بشر امروز جامعه­ای مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT )[1] را تجربه می­کند که از ویژگیهای خاص خود برخوردار است. چنین جامعه­ای را جامعه اطلاعاتی می­گویند (صرافی زاده، 1383 ، ص 5).

جامعه اطلاعاتی جامعه­ای است که در آن زندگی اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی افراد جامعه به فناوری اطلاعات و ارتباطات وابسته است و جامعه­ای است که در آن مردم در محل کار ، منزل و حتی در اماکن تفریحی از این تکنولوژی­ حداکثر استفاده را می­برند.

بر خلاف دوران گذشته که اطلاعات و تکنولوژی در اختیار صاحب نظران فن و صنایع قرار داشت و مشروعیت آن نیز به تایید و تصدیق آنان مرتبط بود در جامعه جدید اطلاعات تکنولوژیستها علمای اجتماعی و مردم معمولی نیز مرتبط با تکنولوژی اطلاعاتی قرار گرفته و بخشی از زندگی روزمره آنان شده است. زیرا اطلاعات و اخبار در گروه نیازهای اساسی همه مردم قرار گرفته است و تولیدات آن استفاده همه جانبه دارد. در حالی که در دوران گذشته استفاده از تکنولوژی مرتبط با قشر خاصی بود و فراگیری زیادی نداشت (آذرخش، مهراد،1383،ص 25).

ویژگی‌دیگر جامعه اطلاعاتی کالا شدن اطلاعات است، اطلاعات کالا شده و به مدد تکنولوژی های جدید ارتباطی در دسترس هر کسی که طالب آن باشد قرار می­گیرد. در این گونه جوامع مفاهیم سنتی موجود در زمینه­هایی چون اقتصاد، آموزش ، کسب و کار، مدیریت و تجارت دچار تحول می­گردد. با گذر از عصر صنعتی و ورود به عصر اطلاعات و به گفته الوین تافلر[2] (عصر دانایی) نیاز روزافزون بشر برای آموزش متفاوت­تر با آنچه در گذشته بوده است بیشتر حس می­شود در همین راستا تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات که به طور فزاینده­ای در حال گسترش است می­تواند به نحو مطلوبی تمامی امور زندگی را تحت تاثیر قرار دهد (احمدی نژاد ، 1379 ، ص 24).

مقدمه.. 2

بیان مساله:.. 4

اهمیت و ضرورت.. 7

اهداف تحقیق.. 9

هدف کلی.. 9

اهداف جزئی.. 9

سوالات پژوهش.. 10

تعریف واژه ها و اصطلاحات.. 11

تعریف مفهومی.. 11

تعریف عملیاتی :.. 12

فصل دوم مبانی نظری و پیشینه پژوهش

مقدمه.. 15

تاریخچه شهروندی.. 15

کلیات و تعاریف.. 18

اهداف آموزش وپرورش دور ه ابتدایی.. 19

اهداف پایه های دوم تا پنجم دوره ی ابتدایی.. 20

الف )اهداف شناختی.. 20

ب( اهداف عاطفی.. 21

ج)اهداف روانی ـحرکتی.. 21

ویژگی  های آموزش وپرورش و برنامه درسی در دوره ابتدایی.. 22

جایگاه و اهمیت کتاب درسی.. 24

فرایند پژوهش در تدوین کتاب های درسی.. 25

ضرورت تغییر برنامه های درسی متناسب با تغییرات امروزی.. 26

محتوا در برنامه درسی :.. 27

محتوا.. 28

تحلیل محتوا.. 29

جایگاه و اهمیت محتوا.. 30

دیدگاه های اساسی در زمینه ی انتخاب محتوا.. 31

منابع انتخاب محتوای درسی.. 33

انواع روش های تحلیل محتوا.. 34

مراحل انجام تحلیل محتوا.. 35

2ـ تعریف جامعه مورد پژو.. 35

3ـ انتخاب نمونه.. 35

4ـ انتخاب و تعریف واحد تحلیل.. 35

6ـ تحلیل داده ها.. 36

– هدف های تحلیل محتوا :.. 37

انواع تحلیل محتوا از کتاب اصول و مفاهیم برنامه ریزی درسی فتحی 1388 برگرفته شده است :.. 37

مراحل تحلیل محتوای ارتباطی :.. 39

فرآیند تحلیل محتوا :.. 40

مزایای تحلیل محتوا :.. 40

معایب تحلیل محتوا :.. 40

روشهای کیفی تحلیل محتوا.. 41

نکات عمده.. 41

مفهوم شهروند.. 42

ابعاد شهروندی.. 43

آموزش شهروندی.. 47

ویژگی های شهروندی.. 48

گذر تاریخی به شهروند ایرانی.. 49

چرا آموزش ارزش ها شهروندی ضروری است ؟.. 51

آموزش شهروندی در برنامه درسی دوره ابتدایی.. 52

 

روش های تدریس شهروندی.. 53

آموزش محیط زیست.. 60

جمع بندی مبانی نظری.. 63

پیشینه داخلی و خارجی.. 65

تحقیقات مرتبط با موضوع پژوهشی (پیشینه خارجی).. 72

جمع  بندی تحقیقات انجام شده.. 76

فصل سوم روش شناسی تحقیق

مقدمه.. 78

روش پژوهش:.. 78

جامعه آماری.. 78

حجم نمونه وروش نمونه گیری.. 78

ابراز اندازه گیری و روش گرد آوری داده ها.. 79

مؤلفه های شهروندی آکسفام.. 79

مراحل انجام تحلیل محتوا.. 82

1ـ صورتبندی سؤال یا فرضیه های تحقیق.. 82

2ـ تعریف جامعه مورد پژوهش.. 82

3ـ انتخاب نمونه.. 82

5ـ مقوله بندی محتوای مورد تحلیل.. 83

6ـ تحلیل داده ها.. 83

روش تجزیه و تحلیل داده ها.. 84

متدولوژی.. 84

فصل چهارم

یافته های پژوهش

نمونه جدول تحلیل محتوا کتاب های تعلیمات اجتماعی دوره ابتدایی از لحاظ توجه به مفاهیم.. 85

جدول نهایی (1-4) تحلیل محتوای درس  تعلیمات اجتماعی پایه سوم دبستان از نظر میزان برخورداری مفاهیم آموزش  شهروندی حیطه ی ( شناختی، ارزشی ، مهارتی ( 87

نمودار(4-1) تحلیل محتوا کتاب تعلیمات اجتماعی پایه سوم حیطه شناختی.. 88

نمودار (4-2) تحلیل محتوا کتاب تعلیمات اجتماعی پایه سوم حیطه ارزشی   89

نمودار (4-3) تحلیل محتوای کتاب تعلیمات اجتماعی پایه سوم حیطه مهارتی.. 90

جدول نهایی(2-4) تحلیل محتوای درس جغرافیا پایه چهارم تا پنجم دبستان از نظر میزان برخورداری از مفاهیم آموزش  شهروندی (حیطه ی شناختی ).. 91

نمودار نهایی ( 4-4) تحلیل محتوا درس جغرافیای پایه چهارم و پنجم دبستان از نظر میزان برخورداری مفاهیم آموزش شهروندی(حیطه شناختی).. 92

جدول نهایی (3-4)  تحلیل محتوای درس جغرافیا پایه چهارم تا پنجم دبستان از نظر میزان برخورداری از مفاهیم آموزش  شهروندی (حیطه ی ارزشی).. 93

نمودار نهایی ( 5-4) تحلیل محتوا درس جغرافیای پایه چهارم و پنجم دبستان از نظر میزان برخورداری مفاهیم آموزش شهروندی (حیطه ی ارزشی).. 94

جدول نهایی (4-4) تحلیل محتوای درس جغرافیا پایه چهارم تا پنجم دبستان از نظر میزان برخورداری از مفاهیم آموزش  شهروندی حیطه مهارتی).. 95

نمودار نهایی (6-4) تحلیل محتوا درس جغرافیای پایه چهارم و پنجم دبستان از نظر میزان برخورداری مفاهیم آموزش شهروندی حیطه ی مهارتی).. 96

جدول نهایی(5-4) تحلیل محتوای درس تاریخ پایه چهارم تا پنجم دبستان از نظر میزان برخورداری از مفاهیم آموزش  شهروندی(حیطه ی شناختی).. 97

نمودار نهایی ( 7-4) تحلیل محتوا درس تاریخ  پایه چهارم و پنجم دبستان از نظر میزان برخورداری مفاهیم آموزش شهروندی حیطه شناختی ( 98

جدول نهایی (6-4)  تحلیل محتوای درس تاریخ  پایه چهارم تا پنجم دبستان از نظر میزان برخورداری از مفاهیم آموزش  شهروندی (حیطه ی ارزشی).. 99

نمودار نهایی) 8-4) تحلیل محتوا درس تاریخ  پایه چهارم و پنجم دبستان از نظر میزان برخورداری مفاهیم آموزش شهروندی )حیطه ی ارزشی( 100

جدول نهایی(7-4 ) تحلیل محتوای درس تاریخ پایه چهارم تا پنجم دبستان از نظر میزان برخورداری از مفاهیم آموزش شهروندی (حیطه مهارتی.. 101

نمودار نهایی) 9-4 ) تحلیل محتوا درس جغرافیای پایه چهارم و پنجم دبستان از نظر میزان برخورداری مفاهیم آموزش شهروندی(حیطه ی مهارتی).. 102

جدول نهایی (8-4 ) تحلیل محتوای درس مدنی  پایه چهارم تا پنجم دبستان از نظر میزان برخورداری مفاهیم آموزش  شهروندی (حیطه ی شناختی ( 103

نمودار نهایی ( 4-10) تحلیل محتوا درس مدنی پایه چهارم و پنجم دبستان از نظر میزان برخورداری مفاهیم آموزش شهروندی (حیطه ی شناختی).. 104

جدول نهایی (9-4 ) تحلیل محتوای درس مدنی پایه چهارم تا پنجم دبستان از نظر میزان برخورداری مفاهیم آموزش  شهروندی (حیطه ی ارزشی ).. 105

نمودار نهایی ( 11-4 ) تحلیل محتوا درس مدنی پایه چهارم و پنجم دبستان از نظر میزان برخورداری مفاهیم آموزش شهروندی(حیطه ی ارزشی).. 106

جدول نهایی(10-4 )  تحلیل محتوای درس جغرافیا پایه چهارم تا پنجم دبستان از نظر میزان برخورداری از مفاهیم آموزش  شهروندی (حیطه مهارتی( 107

نمودار نهایی( 12-4 ) تحلیل محتوا درس مدنی پایه چهارم و پنجم دبستان از نظر میزان برخورداری مفاهیم آموزش شهروندی (حیطه ی مهارتی).. 108

جدول شماره ی( 11-4 ) مقایسه ی مولفه های آموزش شهروندی در کتب تعلیمات اجتماعی مقطع ابتدایی.. 109

خلاصه.. 110

فصل پنجم.. 111

خلاصه ، نتیجه گیری و پیشنهادات.. 111

بررسی سؤالات پژوهش.. 112

نتیجه گیری.. 118

پیشنهادات.. 120

پیشنهادات کاربردی :.. 120

منابع.. 122

پیوست.. 128

مؤلفه های شهروندی آکسفام.. 129

Abstract 132

       

فصل اول

کلیات پژوهش

 آموزش و پرورش مبدا توسعه کلان کشور است. برای توسعه باید از آموزش و پرورش شروع کرد و این خود نیازمند آن است که ما آموزش و پرورش توسعه یافته داشته باشیم. که بدون یک نظام آموزش توسعه یافته، نمی توان به توسعه یافتگی نایل شد و هم بدون تربیت نسل آینده که هم توسعه یافته باشند، هم قطارهای توسعه را بر دوش ریل توانمندی های خود حمل می کنند، دستیابی به توسعه مسیر نمی شود . توسعه درون زا با اتکا بر توان داخلی و ظرفیت های درون سیستمی و با اتکاء بر منابع مادی و معنوی و با رسیدن به مدل بومی می تواند هم قابلیت اجراء داشته باشد و هم تداوم پیدا کند آموزش سنگ بنای نوسازی انسان است و نوسازی آموزشی یکی از ارکان مهم توسعه همه جانبه محسوب می شود)اسکندری و رفیعی فر، 1384)

شهروندی یکی از مهمترین مفاهیم و ایده های اجتماعی است که در بازخوانی رابطه فرد و جامعه کارایی دارد. تعاریف متفاوتی از شهروندی شده ولی تعبیر مشترک از آن وجود دارد که عناصر اساسی آن حقوق و وظایف می باشد.

شهروندی رابطه بین فرد و جامعه را در قالب حقوق و مسئولیت ها بازنمایی می کند شهروندی هر دو عنصر فردگرایانه و جمع گرایانه را در خود دارد بدین ترتیب که شهروندی از یک طرف با اعطای حقوق، معنای لازم را به فرد می دهد که فارغ از هرگونه دخالت، منافع خود را دنبال نماید و همچنین فرد را قادر می سازد که دستی در شکل دادن به نمادهای حکومتی عمومی داشته باشد و از طرف دیگر بر مسئولیت هایی که باید برای پایداری جوامع سیاسی و محیط طبیعی مان بپذیریم تاکید می کند بنابراین تنها در بستر اجتماعی است که روابط انسانی پایدار بوده و حقوق قابل تحقق است (فالکس، 1381)

شهروندی به عنوان رویکردی که به انواع حقوق انسانی در جامعه اشاره می کند و تعامل بین فرد و جامعه را جهت می دهد.( پارکر، 2002)

بنابراین زمانی آموزش وپرورش در رسیدن به اهداف و آرمانهایش موفق خواهد بود که بتواند شهروندی آگاه مسئول و خلاق بپروراند و این امر میسر نیست مگر از طریق آموزش بهینه شهروندی و نیز ارتقا فرهنگ شهروندی، شهروندی یک فرایند مربوط به تمام عمر است و به همین جهت همه ی افراد در طول زندگی خود نیازمند آموزشهای متناسب با شهروندی در مراحل گوناگون زندگی هستند البته این امر زمانی جامه عمل می پوشد که فضای آموزش جامعه فضای دموکراتیک بخود بگیرد و این ممکن نیست مگر به شرط استقرار نظام سیاسی مردم سالار، در این فضای دموکراتیک دانش آموزان نیز نیازمند آن هستند که در زمینه های اخلاقی رشد اجتماعی و دانش و درک درست و عینی از جهان آموزش ببینند در تمام تصمیم گیری های مربوط به خودشان در خانه و مدرسه و جامعه مشارکت کنند و به عنوان یک شهروند به صورتی فعال در مناسبات اجتماعی متناسب با احوال خودشان قرار گیرند.

با توجه به این که دوره ی تعلیمات ابتدایی 7-12) سالگی(مناسب ترین دوره برای آموزش بسیاری از مطالب آموختنی است، مشروط به این که روش آموزش بر خصوصیات فکر کودک در این سنین منطبق باشد در چنین شرایطی با اندک غفلتی ممکن است فعالیت های آموزشی از مسیر صحیح منحرف شود و نیروهای موجود صرف یادگیری مطالبی شود که مفید نیست.

در این میان نخستین مظهر فلسفه در آموزش و پرورش برنامه ی درسی و مدارک است که نقش کلیدی را در تبیت شهروندان برعهده می گیرد برنامه درسی شامل اساسی ترین خط مشی اجرای برای دستیابی به هدف های آموزش و پرورش هستند بدین جهت باید در تهیه و اجرای آنها نهایت مراقبت و دقت نظر اعمال شود تا به حد مطلوب با ویژگی های شهروند مطلوب مطابقت داشته باشد(جباری، 1382)

بیان مساله:

نظام تعلیم و تربیت در هر جامعه ای یک عامل پایه و بنیادی است که وظیفه آموزش و پرورش آن جامعه را برعهده دارد و پیشرفت هر جامعه به میزان موفقیت برنامه ریزی های آموزش و پرورش آن جامعه بستگی دارد و اهمیت آن تا بدان جاست که برای آموزش و پرورش قرن بیست و یکم تقویت و تمرین روحیه دموکراسی و مردم سالاری در کلاس درس و برداشتن دیوارهای مدارس برای اجتماعی بار آمدن دانش آموزان لازم و ضروری لحاظ می شود(صانعی، 1380)

آموزش شهروندی دانش آموزان را به مهارت هایی همچون رشد اعتماد به بیان عقاید شخصی، رشد مهارت های تشخیص دیدگاه ها، تجارب شخصی و گروهی رشد مهارت های تفکر انتقادی در مباحث، رشد مهارت های همکاری و حل تعارض اعتماد به نیروی خلاقیت، رشد مهارت های مشارکت دموکراتیک و به دست آوردن تجربه از عمل برای تغییر مجهز می کند(کلوگ و فولدن، 2002)

برنامه های تربیت شهروندی به یکی از دو شکل زیر ارائه می شود:

آموزش مستقیم تربیت شهروندی در این شکل برنامه های آموزش شهروندی با توجه به ماهیت برنامه های دومی طراحی و درمرحله اجراء ارائه می شود.
آموزش ضمنی تربیت شهروندی: در این شیوه مفاهیم واصول آموزش شهروندی از طریق فعالیت های متنوع دنبال می گردد. در برنامه ریزی درسی برای آموزش شهروندی، باید بحثی شود که اهداف محتوا و روش های تدریس و ارزشیابی متناسب با عناصر تربیت شهروندی باشد. بنابراین لازم است که این  مولفه ها را در زمینه آموزش شهروندی مورد تاکید قرار دهد (فتحی واجارگاه، 1381)
یکی از جدیدترین مطالعاتی که در سطح بین المللی و با مشارکت 20 کشور جهان انجام شده و تحت عنوان « مطالعات شهروندی» منتشر شده است نشان می دهد که اغلب جوامع دارای این نگرانی عمیق هستند که چگونه کودکان، نوجوانان و جوانان خود را برای زندگی در جوامع معاصر آماده کنند و چگونه راه و رسم مشارکت در مسائل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی را به آنها بیاموزند (دیبا و اجاری، 1381)

شهروندی از جمله مباحث مهم در حیطه مطالعات اجتماعی است. شهروندی مفهومی است که درصدد اشاعه اصول اساسی دموکراسی در بین افراد جامعه است(میگلر1998)

تربیت شهروندی عبارت است از توسعه دانش، مهارت و نگرش ها و ارزش هایی که دانش آموز را قادر می سازد تا به عنوان یک شهروند فعال و آگاه در جامعه دموکراتیک در شرایط ملی و بین المللی مشارکت جویند. (کیرن،2003)

افراد در طول دوران تحصیل از مقطع ابتدایی تا تحصیلات عالیه از طریق کتب درسی نیز با مفاهیم و ارزش های مورد قبول جامعه آشنا می شوند در کشور ما فعالیت های آموزش در چهار چوب کتاب درسی تحقق می یابد در تمام کشور برای هر موضوع درسی در هر پایه تحصیلی یک کتاب تالیف می شود و در بین مدارس توزیع می گردد. معلمان فعالیت های خود را بر محور کتاب درسی متمرکز کند. امتحان و ارزشیبای عمدتا محدود به مطالب کتاب درسی است از این رو وسیله آموزش در نظام تعلیم و تربیت دارای نقش بسیار مهمی است و کتاب های درسی به خاطر اهمیت زیادی که درتحقق اهداف آموزشی دارند کانون توجه تمامی دست اندرکاران آموزشی و پرورش می باشد. ( یارمحمدیان، 1377)

در نظام آموزشی ایران با توجه به متمرکز بودن آن ، کتاب درسی مهم ترین و پرکاربردترین رسانه آموزشی محسوب می شود . بنابراین کتاب درسی باید براساس اهداف آموزش و پرورش و متناسب با شیوه های نوین به منظور ارتقاء کیفیت رشد دانش آموزان  در تمام ابعاد و زمینه ها به ویژه ارزش های مطلوب حامعه ، تدوین و تالیف گردد.

مفیدی (1386)   در بررسی خود با عنوان آموزش شهروندی و مردم سالاری به کودکان ارائه نموده است. او در پژوهش خود نیاز به شهروندانی  آگاه و مسئول را از مهم ترین