به حساب آورد و آثار فقهى حقوقی بسیارى در باب قانون مدنی و مجازات اسلامی براى آن فرض نمود. معامله با آلات قمار از مصادیق شایع معاملات باطل و به معامله ای گفته می‌شود که در آن آلات خاص قمار یا سایر آلات به قصداستفاده در قمار در معرض خرید و فروش قرار می‌گیرند. در این تحقیق به بررسى ادله و مبانى حكم تكلیفى و وضعى موضوعات مربوط به ابزارآلات قمار پرداخته شده و بر اساس آن مبانى و آثار فقهی و حقوقی معامله ابزارآلات قمار مورد بررسی قرار گرفته است. در نفس حرمت معامله با ابزارآلات قمار هیچ شکی نیست و اختلاف فقها و اساتید حقوقی در شناخت مصادیق است. آلات قمار به تصریح فقها یک مفهوم عرفی است که عنصر زمان و مکان در آن نقش تعیین کننده دارد. به عنوان مستندات حرمت معامله با آلات قمار می‌توان به آیات، روایات، اجماع و عقل اشاره نمود. از لحاظ فقه معامله بر آلات مذکور باطل و از دیدگاه حقوقی این معاملات محکوم به فساد و مستوجب مجازات کیفری است. در خصوص جنبه كیفرى و مجازات‌های ارتكاب جرائم مربوط به معامله با ابزارآلات قمار بر اساس همین قواعد فقهیه و سایر ادله علاوه بر تنقیح مناط حكم حدى مفسد فی الأرض در خصوص برخى از موارد و جرائم مرتبط با ابزارالات قمار و اعمال آن مجازات، می‌توان جمیع آن‌ها را از باب تعزیرات شرعى و حكومتى دانست.

 

کلمات کلیدی: قمار، آلات قمار، معامله، مستندات، آثار و پیامدها

فهرست
مقدمه  1

فصل اوّل:کلیات… 3

طرح تحقیق   4

1. تبیین موضوع 4
ضرورت وهدف از اجرا 4
پیشینه تحقیق 4
فرضیه تحقیق 5
روش تحقیق 5
سازماندهی تحقیق 5
موضوع شناسی 6
1-1-7. قمار 6

1-1-1-7. قمار در لغت   6

2-1-1-7. قمار در اصطلاح  7

2-1-7. آلات قمار 8

1-2-1-7. شطرنج  10

2-2-1-7. نرد  11

3-2-1-7. کعاب   12

4-2-1-7. اربعه عشر  13

5-2-1-7. خواتیم  13

6-2-1-7. پاسور 14

3-1-7. میسر  14

4-1-7. معامله  16

5-1-7. احکام وضعی قراردادها 18

6-1-7. بیع  20

7-1-7. تاریخچه آلات قمار 22

8-1-7. ضبط   23

9-1-7. مصادره 24

10-1-7. معدوم کردن  24

فصل دوم: مستندات فقهی و حقوقی معامله با آلات قمار. 25

1-2. مستندات فقهی   26

1-1-2. آیات   26

1-1-1-2. آیات عام  27

2-1-1-2. تفسیر آیات   31

3-1-1-2. آیات خاص    33

2-1-2. روایات   38

1-2-1-2. روایات عام  38

2-2-1-2. روایات خاص    41

3-1-2. اجماع  45

4-1-2. عقل   47

5-1-2. سایر مستندات   48

1-5-1-2 سکرآور بودن  48

2-5-1-2. حرمت از باب اكل سم  49

3-5-1-2. حرمت از باب قاعده‌ى حرمت اسراف‌ 49

4-5-1-2. قاعده اعانت بر اثم و عدوان‌ 50

5-5-1-2. قاعده حرمت مقدمه‌ى حرام‌ 51

6-5-1-2 قاعده‌ى نفى سبیل‌ 52

7-5-1-2. حرمت معاملات آلات قمار با استفاده از قواعد فقهی   53

1-7-5-1-2. قاعده لا ضرر 53

2-7-5-1-2. قاعده حفظ نظام و مصالح جامعه  54

2-2. مستندات حقوقی معامله با آلات قمار 56

1-2-2. فقدان شرایط اساسی صحت معاملات   57

1-1-2-2. مشروعیت جهت معامله  57

1-1-1-2-2. اثر جهت نامشروع در عقد‌ 59

2-2-1-2 نامشروع بودن موضوع معامله  60

3-1-2-2. مبنای قاعده دارا شدن غیر عادلانه در حقوق ایران  61

فصل سوم: تحلیل آثار معامله با ابزار قمار در فقه و حقوق ایران.. 64

1-3. آثار مدنی   66

1-1-3. بررسی وضعیت ید طرف معامله با آلات قمار 66

2-1-3. روابط طرفین معامله با آلات قمار نسبت به ردّ عین مورد عقد یا بدل آن  68

3-1-3. روابط طرفین معامله با آلات قمار نسبت به منافع مورد معامله  69

4-1-3. حکم تکلیفی و وضعی معامله باآلات قمار 69

 

5-1-3. مسئولیت مدنی   69

1-5-1-3. قاعده ضمان ید  70

2-5-1-3. قاعده ضمان ید در قانون مدنی   73

3-5-1-3. قاعده ما یضمن   75

4-5-1-3. توجیه قاعده عكس    79

6-5-1-3. قاعده اقدام  80

7-5-1-3. احترام به مال دیگران  81

8-5-1-3. قاعده لاضرر 81

9-5-1-3. اصل ضمان ید متعاقبه  82

2-3. آثار معامله با ابزار قمار درقانون مجازات اسلامی   83

1-2-3. قلمرو مجازات معامله با آلات قمار در فقه و حقوق و ارکان تشکیل دهنده جرم  84

1-1-2-3. عنصر قانونی   84

2-1-2-3. موضوع جرم  85

3-1-2-3. عنصر مادی   85

4-1-2-3. نتیجه مجرمانه  86

5-1-2-3. عنصر روانی   86

2-2-3 مجازات معامله با آلات قماردر فقه  86

2-2-3. حد (افساد فی الأرض) اعدام و سایر مجازات‌های سخت (تعزیر) 88

1-2-2-3. مجازات فقط از باب حد یا تعزیر شرعى‌ 88

2-2-2-3. افساد فی الأرض مستقل از محاربه‌ 88

3-2-3. ضبط و معدوم کردن اسباب و نقود قمار 89

4-2-3. قاچاقچى و تولید كننده‌ 91

5-2-3. توقیف و مصادره اموال حاصل از معامله با آلات قمار 91

6-2-3. ضبط و استرداد مال مأخوذه از قمار 92

نتیجه گیری   94

منابع  95

مقدمه
شخصیت و هستی انسان‌ها با آنچه بدان می‌اندیشند و عمل می‌کنند شکل می‌گیرد. برخی از افکار و اعمال نه‌تنها تأثیر سوئی بر آخرت انسان می‌گذارد، بلکه بر دنیای او چه از لحاظ بعد فردی و چه از لحاظ جنبه اجتماعی تأثیر می‌گذارد. نگاه اسلام به حیات فردی و اجتماعی نگاهی عالی است. از این‌رو وظیفه انسان را در زمین آبادانی معرفی می‌کند تا از این طریق در نقش خلافت الهی وظیفه خود را انجام دهد؛ بنابراین به تجارت و امور دیگر که در تحقق این اهداف عالی نقش دارند توجه دارد. اگر اهداف معنوی تجارت، مورد توجه نباشد و به اجتماع و مصالح عموم زیان رساند، از نظر اسلام بی‌ارزش است؛ هرچند ارزش مادی تجارت زیاد باشد. بدین سبب، تحصیل مال از راه‌های ناصواب از جمله معامله با آلات قمار‌که موجب رکود چرخ‌های اقتصادی است، در اسلام ممنوع است؛ چرا که اقتصاد به عنوان قوام جامعه باید موجبات تعالی فرد و جامعه شود، نه آن که آن را به تباهی بکشاند.

هر چیزی را که پروردگار حکیم، دستور به انجام آن می‌دهد، دارای مصلحت و؛ و هر چیزی را که از آن منع می‌کند برای بندگان دارای مفسده و ضرر است هر چند که ممکن است