1-5-2- اهداف فرعی. 9

1-5-3- هدف کاربردی.. 10

1-6) چهارچوب نظری تحقیق. 10

1-7) فرضیههای تحقیق. 12

1-8) قلمرو تحقیق. 13

1-8-1- قلمرو مکانی تحقیق. 13

1-8-2- قلمرو زمانی تحقیق. 13

1-8-3- قلمرو موضوعی تحقیق. 13

1-9) شرح واژهها و اصطلاحات بکار گرفته شده 13

1-9-1- تعریف مفهومی متغیرهای تحقیق. 13

1-9-2- تعریف عملیاتی متغیرها تحقیق. 16

فصل دوم: ادبیات تحقیق.. 20

2-1) مقدمه. 21

2-2) اهمیت و ضرورت ارزیابی عملکرد. 22

2-3) هدف مدیریت عملکرد. 24

2-4) مدیریت عملکرد به عنوان یک فرآیند. 24

2-5) نحوه ارتباط بین مدیریت عملکرد و ارزیابی عملکرد. 26

2-6) معیارهای ارزیابی عملکرد سازمان. 27

2-7) شاخصهای ارزیابی عملکرد سازمانها 28

2-8) اصول ارزیابی عملکرد. 29

2-9) روشهای ارزیابی عملکرد. 31

2-10) فرایند ارزیابی عملکرد. 32

2-11) مدلهای ارزیابی عملکرد. 32

2-12) مزایای ارزیابی عملکرد سازمان. 45

2-13) سیر تکاملی مدلهای سرآمدی کسب و کار و جوایز کیفیت.. 46

2-14) بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت و مدل سرآمدیEFQM… 49

2-15) مدل تعالی سازمانی در ایران. 50

2-16) خود ارزیابی و سفر تعالی. 51

2-17) مدل سرآمدیEFQM در یک نگاه 53

2-18) منطق و معیارها 54

2-18-1) منطق رادار. 55

2-18-2) ماتریس امتیاز دهی رادار. 57

2-18-2-1) نتایج. 57

2-18-2-2) رویکرد. 57

2-18-2-3) بکار گیری- جاری سازی.. 58

2-18-2-4) ارزیابی و بازنگری.. 58

2-19) بررسی اجمالی مفاهیم بنیادین سرآمدی در مدل EFQM… 59

2-20) بررسی اجمالی معیارها در مدل EFQM… 61

2-20-1) رهبری.. 62

2-20-2) خط مشی و استراتژی.. 62

2-20-3) کارکنان. 63

2-20-4) منابع و شرکاء 63

2-20-5) فرآیندها 63

2-20-6) نتایج مشتریان. 64

2-20-7) نتایج کارکنان. 64

2-20-8) نتایج جامعه. 64

2-20-9) نتایج کلیدی عملکرد. 64

2-21) تاریخچه صنعت نفت ایران در سده گذشته. 65

بخش دوم: پیشینه تحقیق.. 70

2-22) مقدمه. 70

2-22-1) تحقیقات انجام گرفته در خارج از کشور. 70

 

2-22-2) تحقیقات انجام گرفته در داخل کشور. 71

فصل سوم: روش اجرای تحقیق.. 76

1-3) مقدمه. 77

2-3) فرآیند اجرای تحقیق. 78

3-3) روش تحقیق. 78

3-4) جامعه و نمونه آماری.. 78

3-5) روش ها و ابزار جمع آوری داده ها 79

3-5-1) روش جمع آوری داده ها 79

3-6) رواییو پایایی ابزار گردآوری دادهها 81

3-6-1) روایی ابزار گردآوری دادهها 81

3-6-2) پایایی ابزار گردآوری دادهها 81

3-7) روش تجزیه و تحلیل دادهها 82

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل دادهها 83

4-1) مقدمه: 84

4-2) تجزیه و تحلیل متغیرهای تحقیق: 85

4-2-1) متغیر جنسیت.. 85

4-2-2) متغیر سن. 86

4-2-3) متغیر تحصیلات.. 87

4-2-4) متغیر سابقه کار. 88

4-3) آمار استنباطی. 89

4-4) رگرسیون چند متغیره 100

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات.. 111

5-1) مقدمه. 112

5-2) نتایج آمار توصیفی. 112

5-3) آمار استنباطی. 112

5-4) نتیجه گیری کلی. 116

5-5) پیشنهادات.. 117

محدودیتهای تحقیق: 121

منابع و مآخذ. 122

پیوستها 125

پرسشنامه. 126

الفای کرونباخ.. 131

چکیده:

امروزه نقش نظام­های ارزیابی و نظارت کارآمد در بهبود و تعالی سازمان­ها کاملاٌ شناخته شده است. ارزیابی عملکرد سازمان­ها جهت شناسایی نقاط قوت و ضعف به منظور استفاده بهینه از منابع و امکانات از جایگاه خاصی برخوردار بوده و شایان توجه زیادی می­باشد. در همین راستا مدل­های تعالی سازمان بعنوان ابزاری قوی  در پاسخگویی به این نیاز سازمان­ها از موفقیت چشمگیری برخوردار بوده و شایان توجه زیادی می­باشد. در همین راستا مدل­های تعالی سازمان بعنوان ابزاری قوی در پاسخگویی به این نیاز سازمان­ها از موفقیت چشمگیری برخوردار بوده و توانسته تا حدود زیاد در تعیین مسیر حرکت جهت دسترسی به تعالی منابع انسانی مورد استفاده قرار گیرند. در بین این مدل­ها، مدل EFQM، بعنوان یکی از جامعترین مدل­ها ارزیابی عملکرد شناخته شده است. پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی پیمایشی است که عملکرد شرکت نفت شهرستان گچساران را بر اساس مدل تعالی سازمانی(EFQM) ارزیابی کرده است. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش انجام تحقیق، تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی می­باشد. در این تحقیق تئوری­ها و نظریه­های مربوط به مدل تعالی سازمان در ایران و سایر کشور­ها مورد بررسی قرار گرفته، بطوری که سؤالات و فرضیه­های پژوهش از آن استخراج گردیده­اند برای جمع آوری اطلاعات از نمونه آماری و به منظور آزمون فرضیه­های تحقیق، از پرسشنامه­ای که با توجه به متغیر­های تحقیق و عملیاتی نمودن آنها تنظیم شده استفاده گردیده است.

تجزیه و تحلیل و تحلیل داده­ها و آزمون فرضیه­ها با استفاده از آمار استنباطی و آزمون T تک گروهی انجام شده است. این کار از طریق نرم افزار آماری SPSS صورت گرفته است. یافته­های تحقیق نشان می­دهد در این تحقیق فرضیه اصلی و 8 فرضیه از فرضیات فرعی مورد تایید قرار گرفتند و فقط یک فرضیه فرعی که عباتند از: پیاده سازی مدل EFQM باعث بهبود کارکنان در شرکت نفت و گاز گچساران شده است مورد تایید و پذیرش قرار نگرفته است. و در نهایت پیشنهاداتی در جهت افزایش سطح تعالی شرکت بهربرداری نفت و گاز گچساران ارائه، گردیده است.

واژگان کلیدی: شرکت نفت و گاز گچساران،  ارزیابی عملکرد، مدل EFQM

 

 

1-1) مقدمه

مدل­های تعالی سازمانی یا سرآمدی کسب و کار، به عنوان ابزار قوی برای سنجش میزان استقرار سیستم­ها در سازمان­های مختلف به کار گرفته می­شوند. با به کار گیری این مدل­ها، ضمن اینکه یک سازمان می­تواند میزان موفقیت خود را در اجرای برنامه­های بهبود در مقاطع زمانی مختلف مورد ارزشیابی قرار دهد، می­توان عملکرد خود را با سایر سازمان­ها به ویژه با بهترین آنها نیز مقایسه کند.

مدل­های سرآمدی(تعالی) کسب و کار، پاسخی است به این سوال که سازمان برتر چگونه سازمانی است، چه اهداف و مفاهیمی را دنبال می­کند و معیار­هایی که بر رفتار آن حاکم هستند، چیست؟ امروزه اکثر کشور­ها دنیا با تکیه بر این مدل­ها، جوایزی را در سطح ملی و منطقه­ای ایجاد کرده­اند که محرک سازمان­ها و کسب و کار­ها در تعالی، رشد و ثروت آفرینی است. جایزه دمینگ در ژاپن، جایزه بلدریج در ایالات متحده آمریکا و جایزه اروپایی کیفت که توسط بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت ایجاد شده، و به مدل EFQM معروف است، در سه قطب اقتصادی بزرگ صده اخیر یعنی ژاپن، آمریکا و اروپا، اصلی ترین نمونه از این جوایز هستند. در بین این مدل­ها، مدل EFQM عمومیت و استقبال بیشتری در سطح جهان یافته است و الگویی برای بسیاری کشور­های دیگر در طراحی این جوایز بوده است.

قریب به یک دهه است که در شرکت­های ایرانی علاقه زیادی برای انجام ارزیابی، چه داخلی و چه بیرونی، بر اساس مدل EFQM مشاهده می­شود. جریانی که بسیاری از شرکت­ها را درگیر پروژه­هایی در این حوزه نموده و رمقی نسبی به صنعت توسعه نیافته مشاوره مدیریت در ایران بخشیده است. مدل تعالی سازمانی در شرایطی در ایران مطرح می­شود که در جهان بیش از 70 مدل سرآمدی ملی و 90 جایزه کیفیت وجود دارد که عموماً بهره گرفته از مدل­های EFQM و بالدریج بوده و به سوی یکدیگر همگرا شده­اند (نجمی; منوچهر; حسینی; سیروس, 1388).

در این تحقیق ابتدا مسئله مشروعیت وجودی نگارش موضوع بیان شد، سپس با تشریح لزوم توجه به ارزیابی عملکرد، مروری فهرست وار بر مدل EFQM انجام شد و با توجه به هدف عملیاتی تحقیق یعنی ارزیابی تأثیر پیاده­سازی EFQM در شرکت بهره­وری نفت و گاز گچساران اقدام به بررسی، تجزیه و تحلیل استراتژیک و توضیح نتایج بدست آمده از طیق نرم افزار SPSS انجام می­شود.

در این فصل به بیان مسئله، ضرورت تحقیق، اهداف، چارچوب نظری، سوالات و فرضیات ، تعاریف متغیرها و قلمرو تحقیق پرداخته خواهد شد.

1-2) بیان مسئله

در آغاز قرن بیستم به نظر می­رسید که بازرسی محصولات و کسب اطمینان از کیفیت و انطباق ویژگی محصول با مشخصات مورد نظر برای پیروزی در عرصه رقابت کافی است. پس از جنگ جهانی دوم، توسعه نظام ها و روش­های پیچیده کنترل کیفیت، سطح متعالی و پیچیده­تری از ابزارهای مدیریتی را عرضه نمود، ولی به زودی افزایش رقابت در بازارها نشان داد که نیاز به ابزارهای کارآمدتری است که در پاسخ به این نیاز، نظام­های تضمین کیفیت و سپس مدیریت کیفیت و استانداردهای جهانی متناسب با آن پدیدار شد. مدیریت کیفیت فراگیر، مرحله پیشرفته­تری از تلاش­های بشری در این حوزه به شمار می­آید و پیچیده­ترین ابزاری است که از تکامل تلاش­های مختلف در حوزه مدیریت و ارتقاء بهره­وری به وجود آمده است ( نیلی و همکاران، 1382 ).

امروزه مدل­های تعالی سازمانی به عنوان چارچوبی برای ارزیابی عملکرد و سنجش میزان موفقیت سازمان­ها در استقرار سیستم­های نوین مدیریتی و مدیریت کیفیت فراگیر، کاربردهای روزافزونی پیدا کرده­اند. مدل­های تعالی سازمانی از یک سو چارچوبی برای ارزیابی و سنجش عملکرد و وضعیت امروز و شناسایی زمینه­های بهبود و تعالی سازمان است و از سوی دیگر نقشه و راهنمای عمل سازمان­ها برای پرداختن به تمامی عوامل مؤثر، یافتن نقاط قوت و زمینه­های بهبود می­باشد. این مدل­ها، امکان شناسایی بهترین و موفق­ترین تجارب را فراهم ساخته و راه­هایی مؤثر برای انتقال این تجارب و تسری آن­ها در سازمان­های دیگر را به وجود می­آورند. به این ترتیب بستر مناسب جهت ارتقای توان مدیریتی در سطح جامعه و کارآمدی عمومی تحقق می­یابد (میرشفیعی، 1382 ).

مدل EFQM مدل جامعی [از ابزار مدیریت کیفیت] است که موفقیت در دراز مدت را تضمین می­کند. این مدل ابزاری برای خودارزیابی در سازمان است. سازمان­ها با این ابزار می­توانند به طور مؤثری بین منابع تخصیص داده شده به آن و طرح­های تجاری خود تعادل ایجاد کنند. یافته­ها نشان می­دهند که این مدل در بخش خصوصی بیش از سازمان­های دولتی موفق بوده است (Asare, 2002).  

خودارزیابی بر مبنای مدل تعالی سازمان، یک بازنگری جامع، روش­مند و منظم از فعالیت­ها و دستاوردهای سازمان است. فرایند خودارزیابی، تشخیص صریح نقاط قوت و زمینه­های قابل بهبود را برای سازمان ممکن  می­سازد. روش­ها و ابزار  گوناگونی برای خودارزیابی در سازمان­ها وجود دارد که یکی از مهم­ترین آن­ها، مدل EFQM  است.

چند سالی است که در شرکتهای ایرانی علاقه وافری برای انجام ارزیابی داخلی و  بیرونی، بر اساس مدل EFQM مشاهده می‌شود. جریانی که بسیاری از شرکت­ها را درگیر پروژه‌هایی در این حوزه نموده و رمقی نسبی به وضعیت توسعه نیافته مشاوره مدیریت در ایران بخشیده است. این جریان، یادآور گذشته نه چندان دور است که استانداردهای سری ایزو 9000  وضعیتی مشابه داشتند. تجارب ناموفق پاره‌ای از سازمان­ها در استفاده کلیشه‌ای از این استانداردها، برخی را نگران این مسأله کرده است که مبادا اتفاقی مشابه برای پروژه‌های تعالی سازمانی رخ دهد و سرآمدی در هیاهوی مدگرایی از یاد برود. مدل EFQM سرآمدی را مدیریت ممتاز و برجسته سازمان تعریف می‌کند و پیشاپیش به پویندگان این راه هشدار می‌دهد که طی نمودن این مسیر حتی در مساعدترین شرایط، دشوار است و مگر جز این باید انتظار داشت که تمایز و برجستگی، دستاورد کوششی سخت و مداوم باشد به ویژه برای سازمان­های ایرانی که توسعه یافتگی و قرار گرفتن در کوران رقابت جهانی را که پا به بازارهای محلی ما هم گذاشته است به تازگی تجربه کنند. این یادآوری، نوید بخش سازمان­هایی است که منافع کوتاه مدت را در بهره­گیری از نام و شهرت مدل­های تعالی می‌جویند (شرکت هپکو، 1389).

ارزیابی عمومی دست اندرکاران مرتبط با سیستم­های مدیریت کیفیت در کشور ما، به دلایل مختلف، عدم دست­یابی کامل به اهداف این سیستم­ها را مطرح می­سازد. واقعیت این است وقتی از دیدگاه مردم یا مصرف­کنندگان نهایی محصولات و خدمات سازمان­ها نگاه می­کنیم، برداشت عمومی این است که این نظام­ها نتوانسته­اند نقش مناسب شأن خود را در کشور ما به طور جدی ایفا کنند. هر روز در رسانه­ها شاهد اخبار و گزارش­های مربوط به شرکت­هایی هستیم که گواهینامه­های استاندارد کیفیت را دریافت کرده­اند، اما هنوز مشکل نارضایتی مشتریان ناشی از کیفیت بد محصولات و خدمات پس از فروش آن، عدم رعایت زمان­های تحویل و مواردی از این قبیل وجود دارد. از دیدگاه داخلی نیز سازمان­ها هم­چنان از عدم رفتار سیستماتیک و فرایندگرا، ضایعات بالا و فقدان تداوم و تضمین سطح کیفیت رنج می­برند. کارکنان سازمان­ها نیز از عدم کارایی و اثربخشی این نظام­ها در توسعه منابع انسانی گلایه دارند و سایر گروه­های ذی­نفع سازمان­ها نیز انتقاداتی به عدم ایجاد تحول در جایگاه رقابتی و سودآوری شرکت­ها دارند ( شاه محمدی ، 1382 ).

برای آگاهی از میزان اثربخشی سیستم­های مدیریت کیفیت در ایران، میان 200 شرکت از دریافت کنندگان گواهی مدیریت کیفیت، پرسشنامه­ای توزیع شد که آمار به دست آمده تصدیقی بر ضعف نتایج حاصل شده از پیاده­سازی ابزار یاد شده است. این آمار نشان می­دهد که 12.7 درصد از نتایج استقرار سیستم کاملاً رضایت دارند، 16.7 درصد تقریباً اعلام رضایت کرده­اند، 50 درصد نه چندان مطلوب و 20.6 درصد هم صراحتاً اعلام کرده­اند که به نتابج مورد نظر دست نیافته­اند. میانگین این مساله نشان می دهد که میزان اثربخشی سیستم­های مدیریت کیفیت در ایران با احتساب ضریب خوش بینی فرد پرکننده پرسشنامه، می­تواند 29 درصد مثبت تلقی شود ( عارف کشفی، 1382 ).

هم­زمان با پیاده­سازی این مدل در سازما­ن­ها و صنایع ایران، شرکت ملی بهره­وری نفت و گاز گچساران نیز در سال 85-1384 اقدام به پیاده­سازی مدل EFQM نمود. با وجود حدود 7 سال از پایان این پروژه، شایسته است که با ارزیابی آن در جامعه­ی آماری یاد شده، میزان موفقیت یا شکست آن سنجیده شود تا معین شود که آیا ضعف رضایت از پیاده­سازی سیستم­های مدیریت کیفیت در جامعه­ی آماری یاد شده نیز وجود دارد یا نه؟

1-3) سؤالات تحقیق

 تولیدی بیافزایند و از این طریق حقوق و مزایای بیشتری طلب کنند و حتی ممکن است که مدیران یک واحد تولیدی بزرگ، سود را در صورتی به حداکثر برسانند که مطمئن باشند از این بابت درآمدشان افزایش می‌یابد.
فیشر و لیندال[4] نیز در مورد ماهیت مفهوم اقتصادی سود نظراتی بیان نمودند. فیشر، سود اقتصادی یک سلسله رویدادها که به حالت‌های مختلف لذت بردن از سود روانی، سود واقعی و سود پولی مربوط می‌شود، تعریف می‌نماید. لیندال مفهوم سود را در قالب سود تضمین شده (بهره) و افزایش مستمر کالاهای سرمایه‌ای در طول زمان بیان می‌کند. این دیدگاه باعث شده است تا سود اقتصادی در قالب مصرف به علاوه پس‌انداز که انتظار می‌رود در طی یک دوره زمانی مشخص به وجود آید، مطرح شود.(شهباززاده،16:1391)
هیکس[5]، تئوری سود اقتصادی را ارائه نمود که می‌توان آن را بدین صورت تشریح نمود که سود عبارت است از حداکثر مبلغی که یک شخص می‌تواند طی یک دوره زمانی مشخص به مصرف رساند به طوری که ثروت او در پایان دوره همان ثروت اول دوره باشد. تعریف هیکس، بر جنبه فردی سود تاکید دارد، اما این مفهوم را می‌توان به عنوان مبنایی برای تعیین سود تجاری با عوض کردن واژه‌ی مصرف کردن با توزیع کردن در نظر گرفت. بنابراین، سود تجاری تغییر خالص دارایی‌ها در نتیجه فعالیت‌های تجاری در طول دوره‌ی   حسابداری خواهد بود. به عبارت دیگر، سود تجاری تغییر خالص دارایی‌ها به استثنای سرمایه‌گذاری‌های مالکان و توزیع سود بین آن‌ها است. لازم به ذکر است که این مفهوم تعیین سود از سوی حسابداران با عنوان حفظ سرمایه نام گرفته است.(صبائی،35:1390)    
وود[6] در سال 1975 نظریه کرانه بلندمدت سود را معرفی و براساس این نظریه سود درآمدهای غیرتجاری منهای بهره قابل پرداخت منهای مالیات و هزینه‌های استهلاک تعریف کرده است. وود بیان می کند که یک واحد تولیدی متعارف در اقتصاد سرمایه‌داری به هدف افزایش فروش دست یافته است و باید بر انباشت دارایی‌های ثابت تمرکز یابد و سرمایه گذاریهای لازم را در این زمینه انجام دهد. اما نکته قابل توجه نظریه مذکور نحوه تامین مالی واحد تولیدی برای رسیدن به هدف فوق است که در این خصوص با توجه به مشاهدات واقعی و عملی، سود انباشته شده از گذشته منبع اصلی تامین مالی برای این نوع سرمایه‌گذاری است. در واقع، بحث اصلی نظریه مذکور آن است که میزان سودی که یک واحد تولیدی تصمیم دارد به آن دست یابد، به وسیله میزان سرمایه‌گذاری که قرار است انجام شود، تعیین می‌شود. بدیهی است که محدودیت‌هایی که از نظر واحد تولیدی برای میزان سرمایه‌گذاری مورد دلخواه آن وجود دارد، برای مثال رقابت سایر واحدهای تولیدی، گسترش و توسعه فروش و توانایی کسب سود بنگاه را محدود می‌کند. اما آنچه که باید مورد توجه قرار گیرد، این است که منفعت مورد نظر در یک واحد تولیدی به وسیله هزینه سرمایه‌گذاری مورد نظر تعیین می‌شود (شهباززاده،20:1391).
[1]. Adam Smith 
[2]. Marsha
[3]. William Baumol
[4]. Fisher and Lindahl                                                                
[5]. Hicks
[6]. Wood

پایان نامه تعیین تأثیر نقدینگی بر سودآوری بانک ‌ها
 دانلود متن کامل پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد رشته  مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان دانشکده تحصیلات تکمیلی و علوم انسانی گروه حسابداری     پایان‌نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد M.A   عنوان تعیین تأثیر نقدینگی بر سودآوری بانک ‌ها   تابستان 1393        برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه […]

1-2- بیان مسئله: 3

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق: 6

1-4- اهداف تحقیق: 7

1-4-1- هدف اصلی: 7

1-4-2-اهداف فرعی: 7

1-5- بررسی تحقیق‌های انجام شده(سوابق تحقیق): 7

1-6- سئوالات تحقیق: 11

1-6-1- پرسش اصلی: 11

1-6-2- پرسش فرعی: 11

1-7- فرضیات تحقیق : 11

1-7-1- فرضیه اصلی: 11

1-7-2- فرضیه فرعی: 12

فصل دوم: مروری بر ادبیات موضوع و نظریه‌های جرم شناختی 12

2-1- تعریف اصطلاحات و مفاهیم 13

2-2-مفهوم شناسی 16

2-3-مفهوم لغوی منازعه : 20

2-4-مفهوم اصطلاحی منازعه : 21

 2-5-مفهوم حقوقی منازعه : 21

2-6-ماهیت جرم منازعه : 21

2-7- سوابق تقنینی جرم منازعه: 23

2-7-1- از تولد تا اصلاحات بعدی: 24

2-7-2- منازعه در قانون مجازات جدید(مصوب 1392) 25

  2-8-موضوع جرم منازعه (جرمی علیه اشخاص، امنیت و آسایش عمومی):  . 26

2-9-عناصر و ارکان تشکیل دهنده‌ی جرم ضرب و جرح: 27

2-9-1-رکن قانونی 27

2-9-2-رکن مادی 31

2-9-3-رکن معنوی 33

2-10-نظریه های مرتبط با جرم ضرب و جرح 33

2-10-1- نظریه ناکامی و بروز خشونت : 34

2-10-2- تبیین های جامعه شناختی: 36

2-10-3- نظریه فشار ساختاری: 37

2-10-4-نظریه ی برچسب زنی: 50

2-10-5- نظریه یادگیری: 54

2-11- ریشه های اجتماعی، عوامل فرهنگی وقومی قبیله ای: 59

2-11-1- عوامل تحقق مسائل اجتماعی 59

2-11-2- نظریة  ناهنجاری 64

فصل سوم: روش شناسی  تحقیق 69

3-1-مقدمه 70

3-2-روش تحقیق 71

3-3-جامعه آماری 72

3-4-نمونه و روش نمونه گیری 72

3-4-1-نمونه: 72

3-4-2-برآورد حجم نمونه 73

3-5-ابزارهای پژوهش 73

3-6-روایی پرسشنامه 74

3-7-پایایی پرسشنامه 74

3-8-شیوه جمع آوری اطلاعات 76

3-9-روش های تجزیه و تحلیل داده ها 74

3-10- ویژگی های منطقه مورد مطالعه 76

3-10-1- موقعیت و وسعت 76

3-10-2- ویژگی های آب و هوایی 78

 

3-10-3- ویژگی های انسانی اجتماعی 83

3-10-3-1– خصوصیات جمعیتی 83

3-10-3-2– نسبت جنسی و سنی جمعیت 83

3-10-3-3- وضعیت باسوادی 84

3-10-3-4- مذهب، گویش و زبان 85

3-10-3-5- مهاجرت 87

3-10-3-6- اشتغال 87

3-10-3-7- وضعیت اقتصادی 88

فصل چهارم: تحلیل داده‌ها 91

4-1-تحلیل آمار 92

4-2- توزیع عوامل جمعیت شناختی (سن- جنس- وضعیت تاهل- تحصیلات) 92

4-3- وضعیت شغلی افراد 99

4-4- تحلیل و توصیف روند پرونده‌های قضایی 101

فصل پنجم: نتیجه گیری و راهکاری پیشگیری 117

5-1-نتیجه گیری: 118

5-1-1-فرضیه اول:. 118

5-1-2-فرضیه دوم: 118

5-1-3-فرضیه سوم: 119

5-1-4-فرضیه چهارم: 119

5-2- بررسی انواع پیشگیری از جرم 120

5-2-1-پیشگیری اولیه یا نخستین 120

5-2-2-پیشگیری ثانویه یا دومین 121

5-2-3-پیشگیری ثالث یا سومین 121

5-2-4-پیشگیری کوتاه مدت یا خُرد 122

5-2-5-پیشگیری اجتماعی 122

5-2-6-پیشگیری رشد مدار 124

5-2-7-پیشگیری بلند مدت یا کلان 125

5-2-8-پیشگیری انفعالی 126

5-2-9-پیشگیری فعال 126

5-2-10-پیشگیری کنشی یا غیر کیفری 126

5-2-11-پیشگیری واکنشی یا کیفری 128

5-2-12-پیشگیری قضایی 129

5-2-13-پیشگیری انتظامی 129

5-2-14-پیشگیری عام 130

5-2-15-پیشگیری خاص 131

5-2-16-پیشگیری وضعی 131

5-3-راهکارهای پیشگیری از جرم ضرب و جرح 133

5-3-1-خانواده ها 134

5-3-2-آموزش و پرورش 134

5-3-3- سایر سازمان های مرتبط 135

5-4- پیشنهادات 136

منابع: 141

چکیده انگلیسی 145

 

چکیده

ضرب و جرح عمدی ازجمله جرایمی هستند که  بر جسم انسان لطمه وارد می‌کنند لذا از آن به عنوان جرم علیه تمامیت جسمانی تعبیر شده است و موضوع آن را اشخاص تشکیل می‌دهند.ضرب و جرح ممکن است در دعوای خانوادگی، اختلاف بین دوستان، اختلاف مالی بین دو نفر، دعوای قومی و قبیله ای و… اتفاق بیافتد. این جرم دو جنبه دارد که شامل جنبه عمومی و جنبه خصوصی جرم می‌شود، جنبه خصوصی قابل گذشت و جنبه عمومی غیرقابل گذشت است اما در صورت گذشت از جنبه خصوصی، جنبه عمومی قابل تخفیف مجازات می‌باشد. ضرب و جرح عمدی ممکن است منجر به جرح، نقص عضو، قتل و… شود که هر یک خود با توجه به ارکان سه گانه هرجرم مجازات آن متفاوت است. در این پژوهش نویسنده تلاش کرده در حد امکان به تمامی ابعاد جرم شناختی این موضوع بپردازد و از طرفی در جهت اثبات فرضیه های این تحقیق پیش رفته و نهایتاً پس از بررسی همه جانبه این جرم معین گردیده از جمله علل وقوع ضرب و جرح در شهرستان شهرکرد وجود قومیت گرایی در برخی از قسمت های این شهرستان می باشد و علت دیگری که باعث وقوع این جرم شده استفاده از مشروبات الکلی و عدم کنترل خشم و آستانه صبر بوده که این موضوع از مجموعه سوالات مطرح شده معین گردید در نهایت برای پیشگیری از جرایم فوق در فصل پنجم یکسری راهکارهای پیشگیرانه ارایه گردید.

واژگان کلیدی: ضرب و جرح، عمدی، منازعه، درگیری، قومیت.

 

فصل اول:

 کلیات تحقیق

در فصل نخست این تحقیق در نظر داشته به بررسی کلیات موضوع پرداخته که درفصول بعدی با تبیین و تشریح نظریه های جرم شناختی اصل موضوع را بررسی نماییم.

 

1-1-مقدمه:

در این تحقیق سعی می شود به برخی سوالات در این زمینه پرداخته شود . با توجه به اینکه اساس این پایان نامه بر توجه به راهکاری جهت پیشگیری از ضرب و جرح عمدی در شهرستان شهرکرد است ابتدا لازم است بدانیم چند نوع پیشگیری از جرم در حقوق کیفری وجود دارد؟ به طور سنتی، در آموزه‌های جرم‌شناختی، تاکنون سه شکل از پیشگیری، یعنی اجتماعی، وضعی و پیشگیری کیفری احصا شده است. این سه ‌گونه، با وجود اینکه هدفی واحد، یعنی ممانعت از بروز رفتارهای خشونت‌آمیز، را دنبال می‌کنند، شکل اجرای آنها متفاوت است. بدین صورت که برخی از آنها متوجه بزهکاران بالقوه، برخی ناظر به بزه‌دیدگان و برخی نیز بر محیط پیرامونی خاص و متمركز است.

1-2- بیان مسئله:

آنچه مورد بررسی قرار می گیرد این است كه مفاهیم پیشگیری از جرم در حقوق كیفری ایران به چه معناست؟ پیشگیری وضعی یعنی تغییر اوضاع و احوال و شرایط خاص به ‌منظور دشوار کردن، پرخطر کردن یا جاذبه‌زدایی ارتکاب جرم. این نوع از پیشگیری، از لحاظ مبانی و شیوه‌ها، کاملا با دیگر گونه‌های پیشگیری متفاوت است. پیشگیری اجتماعی به چند صورت ظاهر می‌شود: از یک سو با دخالتهایی مواجهیم که محل اجرای آن شهر و محله زندگی است. در این خصوص از پیشگیری اجتماعی کلاسیک یا پیشگیری اجتماع‌مدار صحبت می‌شود. از سوی دیگر برنامه‌هایی می‌توان یافت که گروه هدف آن فرد و خانواده او هستند که در اینجا در زبان جرم‌شناسی، از پیشگیری رشدمدار صحبت به میان می‌آید.

مطلب دیگر روشن شدن جایگاه ضرب و جرح عمدی در قوانین كیفری كشور می باشد و برای روشن شدن آن نیاز به پاسخ به این سوال می باشد كه : ضر ب جرح عمدی از نظر قوانین كیفری موجود به چه معناست ؟ جرم ضرب و جرح در محدوده آن دسته از جرائمی كه علیه تمامیت جسمانی اشخاص ، قرار می گیرد و موضوع آن را (اشخاص) تشكیل می دهند. به طور كلی برای تحقق هر جرم اركان سه گانه ای لازم است . ركن اول ركن قانونی می باشد كه به اعتقاد برخی از حقوق دانان در عرض دو ركن دیگر قرار می گیرد .ركن دوم مادی ضرب و جرح عمدی شرایطی لازم است: الف: وجود شخص مجنی علیه كه باید انسان زنده باشد. ب: ایراد صدمه یعنی فعل مثبت مادی بر روی شخص مجنی علیه اثر بگذارد. ج: وسیله ارتكاب جرم كه می تواند وسایل طبیعی مانند مشت زدن- ناخن فرو كردن و موارد مانند آن باشد یا وسایل اتفاقی مانند سنگ، چوب، خاك كه در حین دفاع یا منازعه به وجود می آید یا ناشی از وسایلی كه از قبل تهیه شده است مانند اجسام برنده، مواد منفجره. علاوه بر ركن قانونی و مادی در ركن سوم معنوی این جرم  باید سوء‌نیت عام و سوء نیت خاص وجود داشته باشد یعنی وسیله ارتكاب جرم و عمل به وجود آمده سوء نیت عام و نتیجه عمل سوئ نیت خاص باشد.

در ادامه بحث توجه به راه كاری برای پیشگیری از ضرب و جرح عمدی كه شاید مهمترین دغدغه میان حقوق دانان می باشد پاسخ به این سوال است كه چه راه كارهایی برای پیشگیری از ضرب و جرح عمدی وجود دارد ؟ در جواب این سوال میتوان بیان نمود كه راهكارهای متعددی برای پیشگیری از وقوع جرم ضرب و جرح عمدی در شهرستان شهركرد وجود دارد كه میتوان از اهم آنها به موارد ذیل اشاره نمود:

الف)‌ خانواده‌ها – توجه بیش از پیش خانواده‌ها به نوجوانان و جوانان از لحاظ تربیتی – دقت نظر اولیا و خانواده‌ها در دوست‌یابی فرزندان – کنترل بر ورود و خروج نوجوانان و

Absorption Cycles) دارای مزیت­هایی از قبیل عدم خطرناک بودن از لحاظ زیست محیطی و کم بودن مصرف انرژی به ویژه در ساعات پیک الکتریکی می­باشند. علاوه بر آن، از آنجایی­که هزینه دریافت انرژی خورشیدی تنها شامل هزینه تجهیزات جذب انرژی از قبیل کالکتورهای خورشیدی و تانک ذخیره آب داغ هستند،­­ میزان سوخت مصرفی در این حالت نسبت به سیکل­های متداول جذبی کمتر می­باشد. به طور کلی بهینه­سازی سیستم­های حرارتی بر پایه اصول ترمواکونومیک انجام می­شود. تحلیل ترمواکونومیک، آنالیزهای ترمودینامیکی و اگزرژتیکی و قیود اقتصادی را جهت نائل شدن به ساختار  بهینه عملی سیستم تلفیق می­کند. در این رساله تحلیل ترمواکونومیک سیکل­های جذبی خورشیدی در مورد یک نمونه آرایش متداول خانگی با بار خنک­کنندگی 10 کیلووات و با کارکرد توسط یک نمونه چیلر جذبی تک اثره با سیال عامل لیتیم برماید-آب مورد بررسی قرار خواهد گرفت. با توجه به متغیر بودن میزان تابش خورشیدی در طول ماه­ها و ساعات مختلف فصول گرمایی سال، آنالیز حرارتی و ترمودینامیکی به صورت وابسته به زمان (دینامیکی)، در طی ساعات شبانه روز ماه­های  گرمایی سال بر روی سیکل تبرید جذبی خورشیدی مورد نظر اعمال خواهد شد. در مرحله بعد آرایش کامل سیستم های جذبی خورشیدی از نظر موضوعات اگزرژی و قانون دوم مورد بررسی قرار گرفته و منبع ناکارآمدی سیستم تعیین خواهد شد. با تلفیق خروجی نتایج حاصل از تحلیل حرارتی دینامیکی سیکل تبرید جذبی خورشیدی( تعیین میزان مصرف سوخت سالیانه در هیتر کمکی و هزینه سرمایه گذاری سالیانه تجهیزات) و آنالیز اگزرژتیک سیکل مورد نظر، با استفاده از معادلات ترمواکونومیک میزان نرخ هزینه سالیانه جریان های ورودی و خروجی به هر جزء از سیستم تعیین خواهند شد. در این رساله نشان داده می شود که بیشترین اتلافات اگزرژی را به دلیل اختلاف دمای بالا مابین جریان­های ورودی و خروجی به کندانسور و جاذب شاهد هستیم. همچنین مشاهده می­شود که میزان نرخ هزینه سالیانه محصول کل سیستم تبرید جذبی خورشیدی به شدت وابسته به دمای آب ورودی به ژنراتور(این پارامتر بر روی میزان مصرف سوخت سالیانه در هیتر کمکی تأثیر گذار خواهد بود) و سطوح کالکتورهای خورشیدی بوده و برای هر دو پارامتر ذکر شده، در نقاطی به کمترین میزان خود می­رسد.
لغات کلیدی:  سیکل تبرید جذبی تک اثره خورشیدی،لیتیم برماید-آب،کالکتور خورشیدی،منبع ذخیره آب داغ،ترمواکونومیک،اگزرژی
 
 
فهرست مطالب
 
مقدمه. 1
مرور تحقیقات انجام شده قبلی.. 4
فصل یکم-تکنولوژی چیلر های جذبی.. 7
مقدمه. 7
1-1اصول اولیه ترمودینامیکی.. 8
1-2  سیکل سرمایش جذبی.. 9
فصل دوم-تکنولوژی چیلرهای جذبی خورشیدی.. 22
مقدمه. 22
2-1 چیلرهای جذبی خورشیدی تک مرحله ای.. 25
2-1-1 هیترهای های کمکی.. 26
2- 1-2 منبع ذخیره آب گرم. 26
2-1-3 منبع ذخیره آب سرد. 27
2-2  چیلرهای جذبی خورشیدی تک مرحله ای با تانک ذخیره مبرد و آب داغ. 28
2-3 چیلرهای جذبی خورشیدی دو اثره 29
2-4  تکنولوژی کالکتورهای خورشیدی.. 31
2-4-1 کالکتورهای تخت… 31
2-4-2 کالکتورهای لوله‌ای غیرمتمرکز. 34
فصل سوم – تحلیل ترمودینامیکی و حرارتی سیستمهای جذبی خورشیدی.. 36
مقدمه. 36
3-1 خواص ترمودینامیکی محلول لیتیم برماید – آب… 36
3-1-1  غلظت… 36
3-1-2  فشار بخار 37
3-2 تحلیل ترمودینامیکی سیکل جذبی خورشیدی:جزء جذبی سیستم.. 39
فصل چهارم-تحلیل اگزرژی و ترمواکونومیک سیکل های جذبی خورشیدی.. 59
مقدمه. 59
4-1 تحلیل اگزرژی.. 60
4-1-1 تفاوت انرژی و اگزرژی.. 60
4-1-2 تعریف محیط… 60
4-1-3 حالت مرده یا سکون.. 60
4-1-4 حالت مرده محدود. 61
4-1-5 موازنه اگزرژی.. 61
4-1-6 اجزاء اگزرژی.. 61
4-1-7 بالانس اگزرژی.. 62
4-1-8 تخریب (اضمحلال) اگزرژی.. 63
4-2 تحلیل اگزرژی سیکل تبرید جذبی تک اثره خورشیدی.. 65
4-3 تحلیل ترمواکونومیک…. 70
4-3-1 کاربرد ترمواکونومیک…. 70
4-3-2 اصول ترمواکونومیک…. 70
4-3-3 هزینه گذاری اگزرژی.. 71
4-3-4 معادلات کمکی هزینه ها 72
4-3-5 مدلهای اقتصادی.. 76
4-3-6 بهینه سازی.. 77
4-4 تحلیل ترمواکونومیک سیکل تبرید جذبی تک اثره خورشیدی: 77
فصل پنجم-تحلیل ترمودینامیک,اگزرژی و بهینه سازی ترمواکونومیک وابسته به زمان در  یک نمونه تبرید جذبی خورشیدی تجاری  85
مقدمه. 85
5-1 معرفی مدل نمونه جهت تحلیلهای فنی و اقتصادی.. 85
5-2 معرفی حالات پایه جهت تحلیل ترمودینامیکی و اگزرژتیکی مساله نمونه. 87
5-3 نتایج ترمودینامیکی و اگزرژتیکی تحلیل جزء جذبی سیکل جذبی خورشیدی.. 88
5-4 شبیه سازی وابسته به زمان و دینامیکی سیکل تبرید جذبی خورشیدی.. 90
5-5 تحلیل و بهینه سازی ترمواکونومیک سیکل تبرید جذبی خورشیدی.. 98
5-5-1 تعیین پارامترهای تصمیم و تابع هدف جهت بهینه سازی سیستم.. 98
5-6 نتایج حاصل از  تحلیل ترمواکونومیکی سیکل جذبی خورشیدی و آنالیز حساسیت سیستم.. 99
5-6-1 بررسی تغییر نرخ هزینه محصول در اثر   تغییر در مقادیر ورودی و پایه سیستم(آنالیز حساسیت) 101
5-7 بهینه سازی سیکل تبرید جذبی تک اثره خورشیدی انتخابی.. 110
فصل ششم- نتیجه گیری و تحقیقات آتی.. 113
فصل هفتم-پیوست… 116
7-1   بررسی شرایط کارکردی سیکل جذبی تک اثره لیتیم برماید:آنالیز پارامتری.. 116
7-1-1 اثر تغییرات دما ها و فشار های نقاط مختلف سیکل بر عملکرد آن.. 118
7-1-2 اثر مبدل بازیاب حرارتی محلول در کارکرد سیکل.. 122
7-2  روابط و جداول مورد نیاز جهت تعیین خواص ترمودینامیکی محلول لیتیم برماید –آب… 126
7-2-1 تعیین فشار محلول لیتیم برماید- آب بر حسب غلظت و دمای محلول…………………….126
7-2-2 تعیین آنتالپی محلول لیتیم برماید- آب بر حسب غلظت و دمای محلول.. 127
مراجع.. 131
فهرست  جداول
جدول2- 1 مقایسه فنی و اقتصادی چیلرهای جذبی خورشیدی یک اثره با دو و سه اثر. 31
جدول3- 1 خلاصه حالت ترمودینامیکی نقاط سیکل نشان داده شده در شکل3-3………………………..42
جدول3- 2 خلاصه معادلات بقای جرم و انرژی جهت تحلیلی سیکل های تک اثره جذبی.. 44
جدول4- 1 خلاصه­ای از آنالیز سوخت – محصول و اتلافات برای سیکل تبرید جذبی تک اثره لیتیم برماید-آب   69
جدول4- 2 خلاصه­ای از روابط ترمواکونومیکی برای سیکل تبرید جذبی تک اثره لیتیم برماید-آب
.. 81
جدول4- 3 قیمت انواع مختلف کالکتور های خورشیدی بر واحد سطح کالکتور 82
جدول5- 1 مقادیر پایه جهت تحلیل ترمودینامیک و اگزرژتیک سیکل جذبی تک اثره لیتیم برماید-آب   88
جدول5- 2 میزان پارامتر های ترمودینامیکی و اگزرژتیکی حاصله از تحلیل سیکل در حالت پایه. 89
جدول5- 3 میزان مشخصه های مفید اگزرژتیکی حاصله از تحلیل سیکل در حالت پایه…………………90
جدول5- 5 میزان مقدار کل تابش خورشید روی کالکتور در ساعات گوناگون ماه های گرمایی کشور ایران………………………………………………………………………………………………………………………………………………………91
جدول5- 6 نتایج حاصل از شبیه سازی دینامیکی سیستم جهت ماه های می ،ژوئن و جولای………..94
جدول5- 6 ادامه نتایج حاصل از شبیه سازی دینامیکی سیستم جهت مه های می ،ژوئن و جولای..95
جدول5- 7 میزان پارامتر های ترمو اکونومیکی نقاط مختلف سیکل حاصله از تحلیل سیستم در حالت پایه با در نظر گرفتن سیستم تامین حرارت خورشیدی……………………………………………………………………100
جدول5- 8 میزان مشخصه های مفید ترمواکونومیکی حاصله از تحلیل سیکل در حالت پایه……….101
جدول5- 9 مقادیر بهینه در قیاس با مقادیر پایه حاصل از بهینه سازی ترمواکونومیک سیکل جذبی خورشیدی تک اثره لیتیم برماید-آب…………………………………………………………………………………………………111
جدول5- 10 پارامترهای بهینه  ترمواکونومیکی در قیاس با وضعیت پایه……………………………………….112
 
جدول7- 1 ضرایب عددی جهت استفاده در معادله (7-15) 127
جدول7- 2 ضرایب عددی جهت استفاده در معادله(7-16)…………………………………………………………… 127
جدول7- 3 ضرایب عددی جهت استفاده در معادله(7-17) 128
جدول7- 4 ضرایب عددی جهت استفاده در معادله(7-18) 129
جدول7- 5 ضرایب عددی جهت استفاده در معادله(7-19)………………………………………………………….. 129
جدول7- 6 ضرایب عددی جهت استفاده در معادله(7-20) ………………………………………………………….130

فهرست  اشکال
شکل(1) نمای یک سیکل تهویه مطبوع خورشیدی.. 3
 
شکل1- 1 شرح ترمودینامیکی سیستم سرمایش…. 9
شکل1-2 تشریح شماتیکی چیلر جذبی تک مرحله ای.. 10
شکل2- 2 فلودیگرام سیکل جذبی خورشیدی همراه با منابع ذخیره مبرد و محلول.. 28
شکل2- 3 نمونه­ای از چیدمان و نحوه کنترل سیکل­های جذبی خورشیدی با منبع ذخیره آب داغ. 29
شکل2- 4 نمونه ای از سیکل های متداول سیستم های جذبی خورشیدی دو اثره 30
شکل2- 5 سطح مقطع یک نوع کالکتور تخت و چیدمان آن در یک ساختمان.. 32
شکل2- 6 آرایش کالکتورهای لوله­ای و سطح مقطع آن.. 34
شکل2- 7 سطح مقطع یک لوله از کالکتورهای لوله‌ای غیرمتمرکز با جزئیات آن.. 35
شکل1- 3 نمودار تعادلی محلول آبی لیتیم برماید – آب(Duhring Chart) 38
شکل3- 2 نمودار آنتالپی-غلظت جهت محلول آبی LiBr. 39
شکل3- 3 شماتیکی از سیکل جذبی تک اثره آب-لیتیم برماید. 40
شکل3- 4 شماتیکی از سیکل جذبی تک اثره آب-لیتیم برماید با در نظر گرفتن جریان سیال در حلقه­های خارجی مبدل های حرارتی.. 47
شکل3- 5 شماتیکی از کارکردسیکل جذبی تک اثره آب-لیتبم برماید بر روی دیاگرام Duhring. 50
شکل3- 6 نمای یک سیکل تهویه مطبوع خورشید…………………………………………………………………………… 51
شکل3- 7 مقدار کل تابش خورشیدی و مقدار تابش مستقیم.. 53
شکل3- 8 تغییرات ضریب تلفات حرارتی (UL) نسبت به دمای صفحه کلکتور و درجه حرارت محیط… 54
شکل3- 9 پارامتر ( –  ) بر‌حسب راندمان (η) 55
 
شکل4- 1 دسته بندی تعادل اگزرژی.. 61
شکل4- 2 شماتیک سیستم حرارتی.. 74
شکل4- 3 تعیین قیمت بر واحد حجم تانک های ذخیره آب داغ در سیکل های جذبی خورشیدی… 83
 
شکل5- 1 پلانی از خانه به کار رفته جهت تهویه با بار خنک کنندگی 11kw… 86
شکل5-2  میزان درجه حرارت محیط در ساعات گوناگون ماه های گرمایی کشور ایران.. 92
شکل5-3 میزان تغییر درجه حرارت گره میانی مخزن در طول ساعات روز را برای سطوح مختلف کالکتور خورشیدی  و در ماه می با فرض=1500 Kg   ،=85     …… 96
شکل5-4 میزان تغییر بار حرارتی هیتر کمکی در طول ساعات روز را برای سطوح مختلف کالکتور خورشیدی  و در ماه می با فرض=1500 Kg   ،=85     ……. 96
شکل5- 5 میزان تغییر درجه حرارت گره میانی مخزن در طول ساعات روز را برای سطوح مختلف کالکتور خورشیدی  و در ماه می با فرض=50    ،=85     …… 97
شکل5- 6  میزان تغییر بار حرارتی هیتر کمکی در طول ساعات روز را برای سطوح مختلف کالکتور خورشیدی  و در ماه می با فرض=1500 Kg   ،=85     …… 97
شکل5- 7 روند تغییر در نرخ هزینه محصول در اثر تغییر در سطح کالکتور خورشیدی.. 102
شکل5-8 روند تغییر در نرخ هزینه محصول در اثر تغییر در حجم تانک ذخیره آب داغ……………… 102
شکل5-9 روند تغییر دمای تانک ذخیره آب داغ در ساعت 14 از یک روز در ماه می و میزان انرژی مصرفی در هیتر کمکی نسبت به تغییرات دمای آب داغ ورودی به ژنراتور 103
شکل5-10 روند تغییر سطوح تبادل حرارتی در تجهیزات سیکل جذبی و میزان نرخ اتلافات اگزرژی کل سیکل نسبت به تغییر دمای آب داغ ورودی به ژنراتور 104
شکل5-11 روند تغییر نرخ تولید محصول در اواپراتور نسبت به تغییر دمای آب داغ ورودی به ژنراتور 104
شکل7- 3 تغییرات بار حرارتی با دمای تبخیرکنننده (،  = ،  ،  ، = ) 119
شکل7- 4 تغییرات بارهای حرارتی با دمای کندانسور ( =  ،  ،  ،  =  )…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 120
شکل7- 5 تغییرات بارهای حرارتی با دمای جاذب ( =  ،   = ،  ، = ) 120
شکل7- 6 تغییرات پارامترهای کارایی با دمای ژنراتور کننده ( =  ،   = ،  ، = )…………………………………………………………………………………………………………….121
شکل7- 7 تغییرات پارامترهای کارایی با دمای تبخیرکننده(  =  ،  ، = ) 121
شکل7- 8 تغییرات پارامترهای کارایی با دمای کندانسور ( =  ،   = ،  ،   = )…………………………………………………………………………………………………………..122
شکل7- 9 تغییرات پارامترهای کارایی با دمای جاذب ( =  ،  =  ،    ، = )……………………………………………………………………………………………………………..122
شکل7- 10 تغییرات دمای محلول با اثرگذاری SHX ( =  ،  =  ، = ) 123
شکل7- 11 تغییرات کاهش بار حرارتی با اثرگذاری SHX ( =  ،  =  ،  = ) 123
شکل7- 12 تغییرات PIR  با اثرگذاری SHX( =  ،  =  ،  = ) 124
شکل7- 13- تغییرات پارامترهای کارایی با اثرگذاری SHX (=    ،   ،   ، = )………………………………………………………………………………………………….124
شکل7- 14 تغییرات با غلظت LiBr. 125
 
شکل7- 15 تغییرات  با دمای ژنراتور و همچنین اثر SHX  بر روی خط بلورینگی(
) 125
 

فهرست  علائم و اختصارات

COP
ضریب عملکرد
 
دما( )
 
حرارت( )
 
غلظت( )
 
جرم( )
LiBr
لیتیم برماید
 
آنتالپی ویژه( )
 
دبی جرمی( )
 
نسبت گردش محلول( )
 
کار پمپ محلول،وزن تانک ذخیره آب داغ( )
 
حجم مخصوص
 
فشار ( )
 
ضریب انتقال حرارت کلی ( )
 
سطح تبادل حرارتی( )
 
اختلاف دمای لگاریتمی( )
 
کارآیی مبدل حرارتی
 
مقدار حرارت مفید کسب شده بوسیله کالکتور بر حسب( )
 
مقدار کل تابش خورشید روی کالکتور بر حسب( )
T,A)Θ
ضریب عبور پوشش ، ضریب جذب صفحه در زاویه برخورد Θ
 
ضریب انتقال حرارت کالکتور
 
راندمان
 
ضریب تابع کنترلی اعمالی بر سیستم حورشیدی
 
گرمای ویژه فشار ثابت آب( )
 
کسر بار خورشیدی از بار کل
 
اگزرژی( )
 
نرخ اگزرژی( )
 
راندمان اگزرژتیک
 
راندمان اگزرژتیک
 
نرخ بازگشت ناپذیری( )
 
نرخ هزینه( )
 
نرخ هزینه دستگاه( )
 
هزینه واحد اگزرژی( )
 
نرخ هزینه ثابت( )
 
هزینه تعیرات و نگهداری
 
هزینه خرید تجهیز( )
 
ضریب بازگشت سرمایه
 
نرخ بهره
 
تعداد سال عملکرد سیستم
S
آنتروپی( )
U
انرژی داخلی( )
E
اگزرژی ویژه
 
فاکتور اگزرژواکونومیک
 
میزان انتقال حرارت بر واحد جرم
 
نسبت افزایش کارایی
 
دمای آب ورودی و خروجی برج خنک کن( )
 
دمای آب ورودی و دمای حباب تر( )
 
دبی آب ورودی به برج خنک کن
زیرنویس
 
سطح پایین دمایی، اتلاف حرارتی از کالکتور،اتلاف اگزرژی
 
سطح بالای دمایی
 
سطح میانی دمایی
E
اواپراتور
G
ژنراتور
C
کندانسور،کالکتور خورشیدی،کارنو
A
جاذب
Shx
مبدل حرارتی محلول
 
لیتیم برماید
 
آب
 
سمت گرم مبدل حرارتی محلول
 
سمت سرد مبدل حرارتی محلول
 
سطح فشاری بالای سیکل
 
سطح فشاری پایین سیکل
 
تبریدی
 
حرارتی
 
حداقل دمای مورد نیاز ژنراتور جهت حصول دمای اواپراتور
 
سفحه جاذب کالکتور
 
محیط
 
ورودی جریان به کالکتور
 
خروجی جریان از کالکتور
 
مساحت دهانه‌ای از کالکتور که اجازه عبور پرتوهای رسیده را داده است
Θ
زاویه تلاقی خورشیدی
 
خاموش شدن پمپ مابین تانک و کالکتور
 
روشن شدن پمپ مابین تانک و کالکتور
 
جریان شبکه در گره از تانک ذخیره آب داغ
 
وضعیت تانک در گره از تانک
 
خروجی از کالکتور
 
خروجی از بار(ژنراتور)
 
 ورود به سطح تماس دو گره در تانک ذخیره آب داغ
 
مرجع(ورود به ژنراتور)
 
هیتر کمکی
 
بار(ژنراتور)
 
تخریب اگزرژی
 
محصول
 
سوخت
 
کار
 
انتقال حرارت
 
ادوات کنترلی و ابزار دقیق
 
کالکتور خورشیدی
 
تانک ذخیره آب داغ
 
تانک ذخیره آب داغ
 
کالکتور خورشیدی
 
قیمت بر واحد سطح کالکتور خورشیدی
 
حباب تر
 
 
بالانویس
 
بار وارده از طرف تانک ذخیره آب داغ به کالکتور
 
کالکتور خورشیدی
CH
شیمیایی
PH
فیزیکی
CI
هزینه های سرمایه گذاری
OM
هزینه های عملیاتی و تعمیرات
CH
شیمیایی
مقدمه
تولید سرمایش در زمینه زندگی روزمره بشری، کابردهای بسیار فراوانی از قبیل تولید مواد غذایی، مصارف تهویه مطبوع، موارد تولید دارو، سرمایش صنعتی و….دارد. سیکل­های سرمایش قدیمی و اولیه مانند سیکل­های تراکمی بخار[1] دارای دو مشکل عمده هستند که امروزه نیز با آن دست در گریبانند. این دو مشکل عبارتند از[1]:
-افزایش جهانی مصرف انرژی­های اولیه و فسیلی: سیکل­های سرمایش قدیمی که توسط الکتریسیته و حرارت عمل می­کنند، به طور شدیدی میزان زیادی انرژی فسیلی و اکتریکی را مصرف می­کنند. انستیتوی بین المللی تبرید و سرمایش در پاریس(IIF\IIR) %15از میزان کل انرژی الکتریکی که در جهان تولید می­شود را به اهداف سرمایشی و تهویه مطبوع در انواع گوناگون آن اختصاص داده است. مطابق با گزارش این سازمان، %45 از سهم انرژی­های مصرفی برای زمینه­های تهویه مطبوع، به مصارف ساختمان­های مسکونی و تجاری اختصاص دارد. علاوه بر آن در تابستان مشکلات بسیار زیاد در افزایش چشمگیر پیک مصرف همچنان ذهن محققان را در کاهش آن به خود مشغول داشته است.
-سیستم­های سرمایش متداول سبب مشکلات زیست محیطی جدی می­شدند: سیالات عامل[2] مرسوم و غیر طبیعی در سیستم­های تجاری سابق(همانند کلرو فلو کربن ها(CFCs)، هیدروکلرو فلوروکربن­ها(HCFCs)و هیدروفلروکربن­ها(HFCs))سبب هر دو مشکل تخریب لایه اوزون و افزایش گرما در سرتاسر جهان می­شدند. از زمان تصویب پروتوکل مونترال در سال 1987،  توافقات بین­المللی بر کاهش استفاده از این سیالات تأکید کرده­اند. به عنوان مثال اتحادیه اروپا بیان کرده که تا سال 2015 تمامی سیستم­هایی که با سیال HFCFs  کار می­کنند می­بایست از مدار خارج گردند.
بعد از بحران نفتی دهه 1970 در اروپا و به ویژه در سال­های اخیر، تحقیقات بر روی توسعه تکنولوژی­هایی که سبب کاهش در مصرف انرژی، تقاضای پیک اکتریسیته و قیمت انرژی بدون کاهش در سطح شرایط مطبوع لازمه گردند، معطوف گشته­اند. به همین دلیل در سال­های اخیر امکان استفاده از انرژی خورشیدی برای سرمایش و رطوبت زدایی ذهن بشر را به خود مشغول کرده است و موجب پیشرفت در تکنولوژی بهره برداری از انرژی خورشیدی شده است. در مناطق گرم سیری جهان که ضرورت سرمایش و تهویه مطبوع به طور جدی وجود دارد، ذهن بشر متوجه استفاده از انرژی در دسترس خورشیدی است تا بتواند با استفاده از آن رفاه و آسایش زندگی را فراهم آورد. علاوه بر این، کاربرد انرژی خورشیدی در مقایسه با سایر کاربردها جذابیت بیشتری دارد زیرا زمانی که نیاز به آن وجود دارد (سرمایش و تهویه مطبوع) میزان انرژی خورشیدی زیاد است و می توان از آن بهره گیری کرد. سیستم­های سرمایش جذبی خورشیدی[3]دارای هر دو مزیت عدم خطرناک بودن از لحاظ زیست محیطی و کم بودن مصرف انرژی به ویژه در ساعات پیک الکتریکی را دارا هستند.
در مقایسه با دیگر کاربردهای انرژی خورشیدی این کاربرد پیچیدگی بیشتری دارد چه به لحاظ مفهومی و چه به لحاظ کاربردی. به همین دلیل توسعه و کاربرد جهانی پیدا نکرده است. در این روش تنها دریافت و جذب انرژی خورشیدی کافی نیست، بلکه باید بتوانیم این روش را به سرما تبدیل کنیم و سپس به طرف فضای مورد نظر بفرستیم. باید وسیله ای وجود داشته باشد که حرارت را از دمای پایین (فضای مورد تهویه) گرفته و با دمای بالاتر (فضای بیرون) انتقال­ دهد یا در اصطلاح ترمودینامیکی به یک پمپ حرارتی[4] نیاز است. در شکل 1 نمای یک سیکل تهویه مطبوع خورشیدی با تمام تجهیزات به طور کامل نشان داده شده است.
سیال منتقل کننده حرارت در کالکتورهای خورشیدی تا دمای بالاتر از دمای محیط گرم شده و به عنوان محرک و انرژی در یک سیکل قدرت (که خود یک پمپ حرارتی است) وارد می­گردد.
سیال انتقال دهنده گرما ممکن است هوا، آب و یا سیال دیگری باشد. گرما می­تواند برای      زمان­هایی که تابش خورشید وجود ندارد نیز ذخیره گردد. گرمای گرفته شده از سیکل خنک­کن خورشیدی به محیط اطراف منتقل می­شود، این کار به وسیله هوای محیط یا آب خروجی از برج خنک کن خنک می­شود.
تجهیزات سرمایش ممکن است اثر سرمایش را به طرق مختلف ایجاد کنند. یکی از روش­ها تولید آب سرد و فرستادن به سمت تجهیزاتی است که به وسیله ی آب سرد محیط را خنک می­کنند (به کمک هواساز) و یا فن­های بادزن. همچنین می­توان هوا را به صورت مستقیم خنک کرد و به سمت فضای مورد تهویه فرستاد.
کالکتورهای خورشیدی[5] قسمت مهمی از هر سیستم خورشیدی هستند که انرژی خورشیدی را به گرما در دمای مناسب تبدیل می­کنند، که این گرما قدرت مورد نیاز برای سیکل سرمایش است. کالکتورها انواع مختلفی دارند که از صفحات تخت با دمای پایین تا صفحات پیچیده با دمای بسیار بالا را شامل می­شوند. با افزایش تقاضا برای تهویه مطبوع در سال­های اخیر به خصوص در مناطق گرم­سیر و مرطوب تقاضا برای مصرف انرژی زیاد شده است. از آنجایی که در فصل گرما تقاضا برای مصرف انرژی الکتریکی بسیار زیاد می­شود در این فصل با قطعی جریان برق مواجه هستیم و تقاضای بیشتر برای انرژی الکتریکی با مشکل مواجه است. با استفاده از تکنولوژی­های جدید می­توان از انرژی خورشیدی در چنین مواقعی استفاده کرد.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
شکل (1): نمای یک سیکل تهویه مطبوع خورشیدی

 متفكران اقتصادی به این نكته پی برده اند كه بر خلاف تفكرات سنتی در اقتصاد، فشار قانون و همچنین دست نامرئی بازار نمی‌تواند از آسیب‌های اخلاقی تجارت جلوگیری كند. در مقابل گسترش اخلاق كسب و كار می‌تواند با پر كردن خلاء‌های قانونی به كاركرد بهتر تجارت كمك نماید: بر اساس فرضیه مطرح شده در این مقاله، كه با روش تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته، اسلام با گذر از رویكرد كاركرد گرایانه صرف به تجارت، اخلاق تجارت را راهكاری برای گسترش فضایل اخلاقی در بازار و جامعه اسلامی قلمداد می‌كند. توجه به این رویكرد، می‌تواند از طرفی منعكس كننده ضرورت مهندسی فرهنگی بازار باشد؛ و از طرف دیگر جهت‌گیری‌های سیاستی به منظور نهادینه كردن اخلاق اسلامی تجارت را دگرگون نماید.

كلید واژه‌ها: اخلاق تجارت، اخلاق سودگرایانه، اخلاق دینی، اخلاق حرفه‌ای، آسیب‌های اخلاقی تجارت، مهندسی فرهنگی بازار.

مقدمه

تجارت و كسب و كار سابقة دیرینه‌ای در تمدن بشری دارد. انسان‌ها از دیرباز برای رفع نیازهای خود به تجارت رو آورده‌اند. این داد و ستد در فرآیند تكاملی‌اش به تدریج از شكل تهاتری (مبادلة كالا به كالا) اولیة خود فاصله گرفته، به صورت مبادلة پولی (كالا‌ ـ پول ـ كالا) درآمده است. درپی این تحول، تجارت به تدریج به منزلة وسیله‌ای برای كسب سود و منفعت درآمده و ورود به عرصة تجارت نیز به طور عمده با هدف كسب موفقیت در بازار و سودآوری انجام می‌گیرد. فرد تاجر می‌كوشد با تصاحب سهم مناسبی از بازار، مشتریان بیشتری را به سمت خود جذب كند. در این مسیر، موفقیت تاجر به طور عمده به عواملی چون توانایی رقابت با دیگران، بازاریابی مناسب، رونق بازار و عواملی اینچنینی نسبت داده می‌شود.1

در میان عوامل مؤثر بر موفقیت تجارت‌، گاه از اخلاق حرفه‌‌ای تجارت نیز سخن به میان می‌آید. این ادعا به گونه‌ای متناقض نما است؛ زیرا ماهیت سودگرایانه كسب و كار تجاری، به ظاهر تناسبی با مباحث اخلاقی ندارد. بر اساس دیدگاه‌های سنتی در اقتصاد، تجارت و اخلاق دو گونه فضیلت متفاوت را ترویج می‌كنند. تجارت كسب سود و منفعت را دنبال می‌كند؛ در حالی كه اخلاق به دنبال كسب فضیلت است. این دو هدف متفاوت، موجب تمایز این دو از یكدیگر می‌شود. از این‌رو، نمی‌توان از تاجر انتظار داشت در حوزة كسب و كار به دنبال اخلاق باشد. وی بنا بر نوع كار خود، می‌باید در پی كسب سود و منفعت باشد و این امر قابل جمع شدن با توصیه‌های اخلاقی نیست.2

در مقابل، برخی با رد این پیش‌داوری معتقدند تجارت توأم با اخلاق می‌تواند تاجران را در دستیابی به موفقیت در كسب و كار خود كمك رساند. این مهم می‌تواند با كسب اعتبار و شهرت در فضای كسب و كار و در نتیجه جلب اعتماد مشتریان صورت گیرد. گذشته از آنكه تجارت بدون اخلاق، همواره آسیب‌های اجتماعی فراوانی را دربر داشته است و به طور مستقیم و یا غیرمستقیم حتی به خود تاجران و بازاریان آسیب می‌رساند. این دیدگاه به طور خاص در ده‌های اخیر طرفداران زیادی در میان متفكران علوم اجتماعی و همچنین افكار عمومی پیدا كرده است.3

 

پاسخ به پرسش مطرح‌شده در زمینة رابطة میان اخلاق و تجارت، به ضرورت بررسی فلسفة وجودی اخلاق حرفه‌ای در فضای تجارت می‌انجامد. نگاه كاركردگرایانه صرف به اخلاق تجارت می‌تواند به ظهور و بروز نوعی اخلاق حرفه‌ای سودگروانه بینجامد.4 در مقابل، اتخاذ رویكردی اسلامی می‌تواند زمینه‌ساز حركت به سمت نوعی اخلاق متعالی كسب و كار باشد. در واقع، رویكرد دوم می‌تواند افزون بر تأمین اهداف تجارت، مانع از بروز بسیاری از آفت‌های نهفته در ورای اندیشة سودگروی باشد. اثبات این فرضیه از طرفی نیازمند بررسی امكان‌پذیری طراحی و ترویج اخلاق تجاری بر اساس آموزه‌های اسلامی، و از طرف دیگر نشان دادن برتری آن در مقایسه با اخلاق حرفه‌ای سودگروانه است.

لازم به ذكر است كه آنچه از آن در این مقاله با عنوان اخلاق تجارت5 یاد می‌شود مفهومی گسترده‌تر از مبادلات تجاری است و شامل فعالیت‌های تولیدی و خدماتی صورت