فصل دوم: ادبیات و چارچوب نظری تحقیق

2 -1) مقدمه…………………………………………………………………………………………… 15

2-2)مروری بر پژوهش های پیشین………………………………………………………………….. 16

2-2-1) تحقیقات داخلی…………………………………………………………………………………………………………………………………. 16

2-2-2) تحقیقات خارجی……………………………………………………………………………………………………………………………….. 18

2-3) مبانی نظری پژوهش……………………………………………………………………………. 21

2 -3-1) نظریات مربوط به هویت………………………………………………………………………………………………………………….. 21

2-3-1-1) ریچارد جنکینز………………………………………………………………………………………………………………………….. 21

2-3-1-2) هنری تاجفل و نظریه مقوله ‌بندی…………………………………………………………………………………………… 28

2-3-1-3)آنتونی گیدنز……………………………………………………………………………………………………………………………….. 31

2-3-1-4)   جورج هربرت مید………………………………………………………………………………………………………………….. 35

2-3-1-5)نظریه سیمون دوبووار………………………………………………………………………………………………………………… 36

2-3-2) نظریات مربوط به کارکرد و اثر بخشی  رسانه…………………………………………………………………………………. 39

2-3-2-1) ) مدل اثرات شرطی………………………………………………………………………………………………………………….. 39

2 -3-2-2)  ) مدل اثرات شناختی…………………………………………………………………………………………………………….. 42

2-3-2-3) مدل اثرات مستقیم………………………………………………………………………………………………………………….. 44

2-3-2-4 ) مدل اثرات انباشتی…………………………………………………………………………………………………………………. 45

2-3-2-5) نظریه فمینیستی رسانه (لیبرال ، سوسیالیستی و رادیکال )……………………………………………….. 46

2-3-2-6  ) نظریه ژان بودریار…………………………………………………………………………………………………………………… 48

2-3-2-7)نظریۀ کاشت جورج گربنر………………………………………………………………………………………………………….. 52

2-3-2-8)تئوری یادگیری اجتماعی و جامعه پذیری……………………………………………………………………………….. 56

2-3-2-9)نظریه استفاده و رضامندی………………………………………………………………………………………………………… 59

2-4)جمع بندی وچارچوب نظری…………………………………………………………………….. 61

2-5) مدل تحلیلی……………………………………………………………………………………… 65

2-6 ) فرضیات پژوهش………………………………………………………………………………. 66

فصل سوم: روش شناسی

3-1) مقدمه……………………………………………………………………………………………. 69

3-2) جامعه آماری…………………………………………………………………………………..  69

3-3)تعیین حجم نمونه………………………………………………………………………………… 70

 

3-4 ) روش نمونه گیری……………………………………………………………………………… 71

3 -5) واحد تحلیل…………………………………………………………………………………….. 71

3-6) تعریف مفهومی و عملیاتی متغیر وابسته………………………………………………………. 72

3-6-1)هویت جنسیتی…………………………………………………………………………………………………………………………………… 72

3-6-2)کلیشه های جنسیتی………………………………………………………………………………………………………………………….. 72

3-7) تعریف مفهومی و عملیاتی متغیر مستقل………………………………………………………. 75

3-7-1) متغیر مستقل…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 76

3-7-1-1) رسانه های جمعی…………………………………………………………………………………………………………………….. 76

3 -7-1-2) رسانه های دیداری – شنیداری……………………………………………………………………………………………. : 76

3-7-1-3) رسانه های الکترونیک………………………………………………………………………………………………………………. 78

3-7-1-4) پایگاه اقتصادی- اجتماعی………………………………………………………………………………………………………… 79

3-8) اعتبار و روایی…………………………………………………………………………………. 79

3-9) روش تحقیق و ابزار گردآوری داده ها…………………………………………………………. 80

3-10)  روش تجزیه و تحلیل داده ها…………………………………………………………………. 80

 

فصل چهارم: یافته‌های تحقیق

4-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………. 85

4-2)  توصیف متغیرهای تحقیق……………………………………………………………………… 85

4-2-1) توزیع پاسخگویان برحسب سن………………………………………………………………………………………………………… 85

4-2-2)  توزیع پاسخگویان بر حسب رشته تحصیلی……………………………………………………………………………………. 86

4-2-3  )  توزیع پاسخگویان بر حسب مقطع تحصیلی………………………………………………………………………………… 86

4-2-4 )  میزان استفاده پاسخگویان از تلویزیون………………………………………………………………………………………….. 87

4-2-5)  میزان استفاده پاسخگویان از ماهواره……………………………………………………………………………………………… 88

4-2-6)  میزان استفاده پاسخگویان از اینترنت……………………………………………………………………………………………… 88

4-2-7)  توزیع پاسخگویان بر حسب علاقه به شغل خانه داری…………………………………………………………………. 88

4-2-8)  توزیع پاسخگویان در مورد تأمین درآمد خانواده  فقط توسط مردان………………………………………….. 89

4-2-9)  توزیع پاسخگویان در مورد وظیفه نگه داشتن  بچه ها در آینده توسط  مادر……………………………. 90

4-2-10)  توزیع پاسخگویان در مورد تأمین نیاز عاطفی توسط زن……………………………………………………………. 90

4-2-11)  توزیع پاسخگویان در مورد رسیدگی بهتر مادرها به امور بچه ها 91

4-2-12)  توزیع پاسخگویان در مورد انجام وظایف همسری توسط زنان…………………………………………………… 92

4-2-13)  توزیع پاسخگویان در مورد توانایی انجام هر نوع شغلی……………………………………………………………… 92

4-2-14)  توزیع پاسخگویان در مورد توانایی کسب درآمد برای خانواده توسط فرد…………………………………. 93

4-2-15)  توزیع پاسخگویان در مورد مسئول بودن پدرها در امور بچه ها…………………………………………………. 94

4-2-16)  توزیع پاسخگویان در مورد کمک کردن مرد به همسر شاغلش در نگهداری بچه……………………. 94

4-2-17)  توزیع پاسخگویان در مورد درک بهتر همسر توسط زن شاغل………………………………………………….. 95

4-2-18)  توزیع پاسخگویان در مورد توانایی انجام دادن کارهای مدیریتی……………………………………………….. 96

4-2-19)  توزیع پاسخگویان برحسب میزان استفاده از سریالهای تلویزیونی……………………………………………… 96

4-2-20)  توزیع پاسخگویان برحسب میزان استفاده از سریالهای ماهواره…………………………………………………. 97

4-2-21)  توزیع پاسخگویان برحسب میزان استفاده از اخبار ماهواره……………………………………………………….. 97

4-2-22)  توزیع پاسخگویان برحسب میزان استفاده از ایمیل……………………………………………………………………. 98

4-2-23)  توزیع پاسخگویان برحسب میزان استفاده ازچت………………………………………………………………………… 99

4-2-24)  توزیع پاسخگویان برحسب میزان استفاده از برنامههای علمی اینترنت…………………………………….. 99

4-2-25)  توزیع پاسخگویان برحسب پایگاه اقتصادی – اجتماعی…………………………………………………………….. 100

4-3) تحلیل داده ها……………………………………………………………………………………. 100

4 – 3-1- فرضیه اول:  به نظر می رسد میزان  استفاده از رسانه (تلویزیون ،ماهواره ،اینترنت) بر هویت جنسیتی تأثیر میگذارد………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. . 101

4-  3-2- فرضیه دوم:  به نظر میرسد برنامههای تلویزیونی داخلی (سریالها، تبلیغات تجاری ….) بر بازنمایی کلیشههای جنسیتی تأثیر میگذارد…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 102

4-3-3) فرضیه سوم : به نظر میرسد استفاده از برنا مههای ماهواره ، بر ایجاد هویت جنسیتی جدیدتأثیر میگذارد.  103

4-3-4) فرضیه چهارم : به نظر میرسد استفاده از برنامههای اینترنت، بر ایجاد هویت جنسیتی جدیدتأثیر میگذارد.  106

4-3-5) فرضیه پنجم : به نظر میرسد پایگاه اقتصادی- اجتماعی فرد بر میزان استفاده از رسانه تأثیر….. 109

4-18-خلاصه تحلیل رگرسیون خطی ساده…………………………………………………………………………………………………. 109

 

فصل پنجم: نتیجه گیری

5-1) مقدمه……………………………………………………………………………………………. 113

5-2) نتایج…………………………………………………………………………………………….. 102

5-3)جمع بندی………………………………………………………………………………………… 112

5-4)  محدودیت های تحقیق………………………………………………………………………….. 113

5-5 )  پیشنهادات…………………………………………………………………………………….. 113

منابع فارسی…………………………………………………………………………………………… 116

منابع لاتین…………………………………………………………………………………………….. 120

 

فهرست جداول

جدول 3-1: میزان پایایی شاخص های تحقیق………………………………………………………………. 80

جدول (4-1) توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب رشته تحصیلی ،مقطع تحصیلی، سن………………….. 86

جدول (4-2) میزان استفاده پاسخگویان از تلویزیون، ماهواره ، اینترنت………………………………….. 87

جدول (4-3) توزیع پاسخگویان بر حسب متغییر های مربوط به هویت سنتی…………………………….. 89

جدول (4-4) توزیع پاسخگویان بر حسب متغییر های مربوط به هویت سنتی…………………………….. 91

جدول (4-5) توزیع پاسخگویان بر حسب متغییر های هویت جدید…………………………………………. 93

جدول (4-6 )توزیع پاسخگویان بر حسب متغییر های هویت جدید…………………………………………. 95

جدول (4-7 )توزیع پاسخگویان برحسب میزان استفاده از سریالهای تلویزیونی، سریال های ماهواره ،اخبار ماهواره      97

جدول (4-8) توزیع پاسخگویان برحسب میزان استفاده از ایمیل، چت ، برنامه علمی اینترنت…………… 98

  جدول (4-9) توزیع پاسخگویان برحسب پایگاه اقتصادی – اجتماعی……………………………………. 100

جدول  4-10خلاصه تحلیل رگرسیون گام به گام هویت جنسیتی بر حسب متغیر وارد شده پیش بین……… 101

جدول 4-11. ضرایب رگرسیون متغیر پیش بین روی متغیر هویت جنسیتی……………………………… 101

جدول  4-12.خلاصه تحلیل رگرسیون گام به گام کلیشه های جنسیتی بر حسب متغیر وارد شده پیش بین.. 102

جدول 4-13 ضرایب رگرسیون متغیر پیش بین روی متغیر کلیشههای جنسیتی………………………….. 103

جدول  4-14خلاصه تحلیل رگرسیون گام به گام هویت جدید بر حسب متغیرهای وارد شده پیش بین……. . 104

جدول 4-15 .ضرایب رگرسیون متغیرهای پیش بین روی متغیر هویت جدید…………………………….. 105

جدول  4-16.خلاصه تحلیل رگرسیون گام به گام هویت جدید بر حسب متغیرهای وارد شده پیش بین……. 107

جدول 4-17. ضرایب رگرسیون متغیرهای پیش بین روی متغیر هویت جدید…………………………….. 108

 

 

 

 

1-1) مقدمه

یکی از جنبه­های زندگی اجتماعی انسان هویت اجتماعی و نحوه­ی شکل­گیری آن است .عوامل گوناگونی درحوزه­ی زندگی اجتماعی و شکل­گیری آن نقش دارند مانند خانواده، مدرسه، رسانه­های جمعی و …. . هویت[1] یکی از موضوعات مهم زندگی اجتماعی درجوامع معاصر است. هر جا بحث از وفاق و همبستگی اجتماعی یا عدم وجود آنها مطرح می­شود، موضوع هویت نیز به میان می­آید. هویت اجتماعی دارای انواع گوناگونی چون هویت­ خانوادگی، قومی، نژادی، ملی و شخصی و … است. برجسته­ترین عنصر هویت شخص ، هویت جنسیتی است. هویت جنسیتی [2] ، آن بخش از­ رفتارها و نگرش­های فرد نسبت به جنسیت خویش است که تحت تأثیر شرایط فرهنگی و اجتماعی شکل می­گیرد. هویت ­جنسیتی از طریق تعامل اجتماعی شکل­گرفته و از کانال کارگزاران جامعه­پذیری (خانواده، مدرسه، دوستان، رسانه­های گروهی ) به افراد منتقل می­گردد جامعه ایرانی در سال­های اخیر از لحاظ پرداختن به موضوعات و مسائل زنان دستخوش تغییر وتحولات عینی و ملموس بسیاری شده است. طبیعی است که این تحولات بر هویت و مکانیزم شکل­گیری و هویت­یابی تأثیرات شگرفی گذاشته باشد. به همین دلیل امروزه هویت زن ایرانی ترکیبی باز اندیشانه از هویت­های سنتی و مدرن است .در چنین چارچوبی زنان جامعه ما با تکیه بر دو رویکرد سنتی و مدرن و حتی ترکیب این دو هویت، در پی باز تعریف هویت اجتماعی خود هستند. در جامعه ایران هویت­ها شکلی سیال و متغییر یافته­اند.یکی از مهم­ترین منابع تغییر هویت­ها در جامعه امروزی، از جمله در عرصه زندگی زنان، رسانه­های جمعی می­باشند.تأثیر رسانه های نوین برجامعه ،بالاخص جنبه ارتباطی آن که به تمامی ابعاد زندگی بشرتسری یافته است انکارناپذیر می­باشد.همچنین نقش مؤثر رسانه­های جمعی در زندگی اجتماعی و تأثیر نافذ آن در شکل بخشی به هویت باعث شده تفاوت­های از پیش موجود بین هویت و شیوه­های نگرش و شیوه های رفتار، در پرتو تازه­ای نگریسته شود.

در عصر ارتباطات دستیابی به مخاطبان و اثرگذاری بر آنان از اهداف دست اندرکاران رسانه­های مختلف است. یکی از مهم­ترین عناصر ایجاد ارتباط با مخاطب، اثری است که رسانه بر او می­گذارد. اثرگذاری رسانه­ها همواره مورد توجه گردانندگان، اندیشمندان حوزه­های مطالعات رسانه­ای و دولت­ها بوده است.در واقع برای کسانی که متصدی و متولی رسانه­ها هستند همواره این پرسش مطرح است­ که آیا رسانه­ها می توانند تأثیری برمخاطبان داشته باشند.؟ گسترش وسایل ارتباط جمعی (تلویزیون ، ماهواره ، اینترنت) بحث