اهمیت و ضرورت پژوهش…. 5

پیشینه‌ی پژوهش…. 7

قلمرو و دامنه‌ی پژوهش…. 10

روش پژوهش حاضر. 11

بخش یکم: بررسی‌های مفهومی و دیدگاه‌ها در مورد کرامات اولیا

گفتار نخست: درباره‌ی کرامت… 14

1.واژه‌شناسی کرامت… 15

اصطلاح‌شناسی کرامت و امور خارق عادت… 15
نگاهی به گونه‌های امور خارق عادت و کرامت… 17
جدایی کرامت از «معجزه» و «إرهاص». 18
در هم آمیختن «کشف» و «شهود» با کرامت… 21
گسست کرامت از «سحر» و «شعبده» و «استدراج». 23
ایضاح مفهومی حقیقت قرب فرائض و نوافل و تبیین کارایی آن دو در کرامات اولیا 25
نتیجه و ره‌آورد گفتار: 29

گفتار دوم: درباره‌ی ولیّ.. 30

واژه‌شناسی ولیّ.. 31
مفهوم‌شناسی ولیّ.. 32
گونه‌های ولایت… 34
پله‌های ولایت… 37
پیوند و گسست «ولایت» با «نبوت» و «رسالت». 40
5-1. پیوستگی «ولیّ» با «نبیّ» و «رسول». 40

5-2. گسست «ولایت» از «نبوت» و «رسالت». 41

نتیجه‌ و ره‌آورد گفتار: 43

گفتار سوم: دیدگاه‌های درباره ی کرامات اولیا 44

دیدگاه متکلمان. 45
دیدگاه فیلسوفان. 47
2-1. فیلسوفان سینوی.. 48

2-2. فیلسوفان اشراقی.. 50

2-3. فیلسوفان صدرایی.. 51

دیدگاه عارفان. 52
نظرگاه مخالفان. 53
نتیجه و ره‌آورد گفتار: 55

بخش دوم: بررسی‌های قرآنی کرامات اولیا

گفتار نخست: گونه‌شناسی قرآنی امور معجزه‌گونه و خارق عادت قرآنی  با دو روی‌کرد  57

روی‌کرد نخست: گونه‌های خوارق قرآنی.. 59

فهرست گونه‌شناسی قرآنی خوارق عادات: 60

رهایی دادن اولیای الهی از بند مکرهای دشمنان خدا 61
1-1. داستان‌های اعجاب‌آور کشتی نوح(علیه السلام) 61

1-2. آتش نمرود و گلستان خلیل(علیه السلام) 62

1-3. گذر کردن موسای کلیم(علیه السلام) از میان دریا 63

آگهی از غیب و اشراف بر ضمایر. 63
زنده کردن مردگان. 64
دیدار و گفت‌وشنود فراحسی.. 64
4-1. فرشته‌دیداری.. 64

4-1-1. ابراهیم(علیه السلام) و مهمانان غیرعادی.. 64

4-1-2. زکریا(علیه السلام) و کروبیان. 65

4-1-3. حضرت مریم(علیها السلام) و فرستادگان الهی.. 65

4-2. شنود صدای خدا 66

4-2-1.سخن گفتن خدا با موسی(علیه السلام) با صدایی از میانه‌ی درخت… 66

فرزند دار شدن معجزه آسا 67
5-1. فرزنددار شدن معجزه‌آسا در پیریِ مرد (ابراهیم(علیه السلام)) و نازایی همسر. 67

5-2. تولد دور از انتظار حضرت یحیی(علیه السلام) 67

5-3. فرزند دار شدن مریم(علیها السلام) بی‌هیچ همسری.. 67

پیش‌بینی‌ها 68
6-1. پیش‌بینی هلاکت دشمنان خدا 68

6-2. پیش‌بینی حضرت عیسی(علیه السلام) از آمدن پیامبری پس از خود با نام و نشان. 68

6-3. پیش‌گویی کتاب رسول گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله) 69

6-4. پیش بینی حضرت لوط(علیه السلام) در فریادرسی نهانی خداوند از وی در برابر ناپاکی مردمان. 69

درمان بیماران به‌گونه فراعادی.. 69
7-1. شفای بیماران بی‌علاج.. 69

7-2. درمان بیماری از دور. 70

خلق و ایجاد. 70
8-1. خلق ‌شتر از سوی صالح(علیه السلام) 70

8-2. از گِل، پرنده ساختن عیسای مسیح (علیه السلام) 71

 

دست‌های پنهان در هنگام نیاز اولیای خدا 72
9-1. نادیده شدن برگزیده‌ی خدا با پوشش تار عنکبوت.. 72

9-2. کمک فرشتگان در نبردهای نابرابر. 72

9-2-1. در هم کوباندن لشکری با مشتی از خاک… 72

9-2-2. دست‌های غیب در گاه نیاز لشکر خدا با یاری‌رسانی فرشتگان در نبردهای نابرابر. 73

9-3. باز شدن درهای کاخ برای یوسف(علیه السلام) 73

بیدار شدن پس از صدها سال خفتن.. 73
زنده شدن انسانی، سالیان دراز پس از مرگ… 74
گرفتن سفره و غذای آسمانی از نهان. 75
12-1. فرو فرستادن خوردنی‌ها از آسمان برای یک قوم. 76

12-2. مائده‌ی خدا آسمانی به دعای عیسی(علیه السلام)‌ برای مردم. 76

12-3. سفره‌ی آسمانی برای حضرت مریم(علیها السلام) 77

سخن گفتن کودک… 77
13-1. سخن گفتن حضرت عیسی(علیه السلام) در کودکی.. 78

13-2. شهادت نوزادی در دفاع از یوسف(علیه السلام) 78

تولد فرزند از بانویی، بی‌واسطه‌ی مرد. 78
تبدیل چیزی به چیز دیگر. 79
در خواست عذاب از ولیّ خدا و فروفرستادن آن. 80
خواب‌های راستین.. 80
17-1. خواب یوسف(علیه السلام)در کودکی.. 80

17-2. تعبیر خواب یوسف(علیه السلام) برای هم‌زندانی‌هایش در زندان. 81

17-3. بازخوانی خواب پادشاه از سوی یوسف(علیه السلام) درباره‌ی آینده‌ی مصر. 81

جوشیدن شگفت‌انگیز آب از زمین.. 82
18-1.حیرت‌آوری در رهایی پیامبری شکیبا، حضرت ایوب(علیه السلام) 82

18-2. فواره کردن آب از تنور. 82

18-3. جوشش آب از صخره ای خشک با وارد کردن و زدن عصا بر آن. 82

انجام کاری زمان‌بر، در اندک زمان. 83
آگاهی از غیب… 83
20-1. پیش‌بینی پیامبران الهی از رخ‌دادهای آینده 84

20-2. الهام خداوندی به مادر حضرت موسی(علیه السلام) 84

20-3. حضرت خضر(علیه السلام)، کارهای عجیبش و آگاهی دادن از غیب.. 85

برآورده شدن دعا 86
21-1. استجابت دعای حضرت لوط(علیه السلام) به‌گونه‌ای شگفت.. 86

21-2. برآورده شدن دعای حضرت زکریا(علیه السلام) 86

زندگی در شکم ماهی.. 87
نجات اولیای خدا از عذاب های همه‌گیر. 88
تسخیر موجودات… 88
24-1. تسخیر جن.. 88

24-2. تسخیر حیوانات به‌ دست سلیمان(علیه السلام) 89

24-3. تسخیر کوه توسط حضرت داود(علیه السلام) و نیروی شگرفش… 90

24-4. تسخیر و هم‌نوایی مرغان هوا با داود(علیه السلام) 91

24-5. تسخیر باد. 91

نرم شدن آهن در دستان ولیّ خدا 92
شگفتی‌هایی از برخی حیوانات… 92
26-1. کارهای شگفت هدهد. 92

26-2. بازماندن سگ اصحاب کهف پس از صدها سال. 93

26-3. کار شگفت‌انگیز پرندگان در زمین‌گیر کردن اصحاب فیل.. 93

اعجاب‌آوری کوه و درخت… 93
27-1. شنود صدا از کوه از سوی موسای کلیم(علیه السلام) 94

27-2. دیدن آتش از درخت و تکلم با خدا 94

شکافت دریا 95
درخشش دست… 95
از میان رفتن کارایی یک افزار. 96
30-1. نبریدن کارد در قربانی کردن اسماعیل(علیه السلام) 96

عروج به آسمان‌ها و عوالم غیب… 97
31-1. عروج حضرت عیسی علیه السلام به آسمان(علیه السلام) 97

31-2. معراج حضرت رسول(صلی الله علیه و آله)، فوق شگفتی‌ای از پیامبر اسلام. 97

روی‌کرد دوم: صنف‌شناسی قرآنی دارندگان امور خارق عادت… 101

فهرست صنف‌شناسی قرآنی دارندگان خوارق: 102

نتیجه و ره‌آورد گفتار: 103

گفتار دوم: بازیابی مفهومی و بررسی‌هایی درباره‌ی مفهوم کرامت و ولیّ در قرآن  105

واژه‌شناسی کرامت در قرآن. 106
واژه‌شناسی ولیّ و ولایت در قرآن کریم. 108
درنگی در پیشینه‌ی چالشی به نام کرامت‌خواهی و چگونگی برخورد قرآن‌کریم با آن. 109
اندیشه‌ی قرآن در امکان و وقوع کرامت… 111
کرامت و قاعده‌ی علیت، در قرآن. 112
5-1. فاعل کرامت از دید قرآن کریم. 115

توحید افعالی و تصرف ولی در پرتو ولایت تکوینی او در قرآن. 120
6-1. بررسی آیات قرآن درباره صفت فعلی ولایت… 121

6-1-1. آیاتی که ولایت را برای خدا ثابت می‌کند. 121

6-1-2. آیاتی که ولایت را از غیر خدا سلب می‌کند. 121

6-1-3. آیاتی که ولایت را مختص خدا می‌دانند. 122

6-1-4. آیاتی که حاکمیت و حکم را مختص خدا می‌داند. 122

جستاری در ولایت غیر خدا 123
7-1. گونه‌های ولایت دینی در قرآن. 123

7-2. ولایت رسول خدا و اوصیای ایشان. 124

7-3. ولایت طاغوت و شیطان بر کافران. 124

ولایت پاداشی.. 125
توحیدْمحوری قرآن و نگاه‌داشت فاصله میان مقام الوهیت(خالق) و جایگاه ولایت(مخلوق) 126
نتیجه و ره‌آورد گفتار: 129

گفتار سوم: بررسی زمینه‌های تحقق ولایت تکوینی و تصرفات اولیا، در قرآن. 131

1.عبودیت… 133

1-1. واژه و معناشناسی «عَبْد». 133

1-2. عبودیت در قرآن. 133

1-3. فراگیر بودن معنای عبودیت در قرآن. 135

1-4. ظهور آثار قرب به حق(نوافل و فرائض) از نگاه قرآن. 136

معرفت شهودی.. 138
2-1. بخشی از دانش کتاب «علم من الکتاب». 139

2-2. همه‌ی دانش کتاب «علم الکتاب». 143

2-3. تعلیم اسمای الهی به دست خدا 147

2-3-1. تحلیل فضای گفت‌وشنود خدا و فرشته‌ها 148

2-3-2. بررسی کیستی آموزگار اسمای الهی و دانش‌اندوز ره‌یافته به ساحت حق.. 149

2-3-3. چیستی جنس تعلیم. 149

2-3-4. ایضاح چگونگی تعلیم. 149

2-3-5. تعیین حجم داده‌ها در آموزش الهی.. 150

2-3-6. تحلیل مورد تعلیم. 151

2-3-7. توصیف مراد از اسمای حسنی.. 154

2-3-8. بیان پیوند آدمی(ولیّ خدا) با اسمای حسنای خداوند. 157

2-3-9. حقیقت و کارکرد اسم اعظم. 158

خلافت الهی.. 162
3-1. واژه و معناشناسی خلافت… 162

3-2. ضرورت وجود خلیفه‌ی خدا در عالم. 164

3-3. معنای خلافت خدا در عین حضور خداوند. 164

3-4. مصداق جانشینی آدمی و مقصود از مستخلف‌عنه. 167

3-5. درجات خلافت الهی.. 168

3-6. گستره‌ی جانشینی آدمی.. 172

نتیجه و ره‌آورد گفتار: 174

کتاب‌نامه. 177

چکیده: