1-1: مقدمه 3

1-2: بیان مسأله 5

1-3: اهمیت و ضرورت پژوهش: 7

1-4: اهداف پژوهش: 8

1-4-1: هدف کلی: 8

1-4-2: اهداف فرعی: 8

1-5: سؤال‌های پژوهش: 8

1-6: تعاریف مفهومی و عملیاتی 8

1-6-1: تعاریف مفهومی: 8

1-6-2: تعاریف عملیاتی: 9

فصل دوم: ادبیات و پیشینه پژوهش 10

2-1: مقدمه 11

2-2: پیشینه و مفهوم مصورسازی اطلاعات 11

2-3: طبقه‌بندی مصورسازی و ابعاد آن 13

2-4: ارتباط مصورسازی اطلاعات با سواد دیداری 15

2-5: گرافیک 16

2-6: گرافیک رایانه ای 17

2-7: مصورسازی 18

2-8: ارتباط تصویری 18

2-9: ارزش بصری تصاویر 19

2-10: چگونگی استقرار عناصر بصری 19

2-11: بهره‌گیری از مصورسازی در فعالیت‌های آموزشی 20

2-12: اصول و معیار‌های تصویرگری (مصورسازی) 20

2-12-1: اصل سادگی 20

2-12-2: اصل تأكید 21

2-12-3: اصل تعادل 21

2-12-4: رعایت اصل توازن بین زمینه و موضوع 21

2-12-5: اصل رابطه تصویر با معیارهای اندازه گیری 21

2-12-6: رابطه تصویر با معیارهای كادربندی 22

2-12-7: اصل فاصله ی مطلوب 22

2-12-8: اصل تأثیرات روانی خط ها 22

2-12-9: اصل تأثیر روانی شكل‌ها و رابطه ی آن‌ها با تصویر آموزشی 22

2-12-10: خواص روانی رنگ‌ها و رابطه ی آن‌ها با تصویر 23

2-12-11: پرهیز از تكراری بودن سبك تصویرسازی 24

2-12-12: اصل تصویرگری مبتنی بر تحقیق و پژوهش 24

2-12-13: اصل استفاده به جا از تصویر 24

2-12-14: اصل تطبیق با واقعیات 24

2-12-15: اصل برجسته سازی موضوع 25

2-12-16: رعایت تناسب بین سبك هنری و موضوع آموزشی 25

2-12-17: اصل تفاوت در فرهنگ های منطقه ای 25

2-12-18: اصل به روز بودن تصویر 25

2-12-19: اصل توازن در تصویرگری جنسیت ها 25

2-12-20: توجه به هویت ملی، اعتقادی و اسلامی 26

2-12-21: تحریك حس كنجكاوی و علاقه به كشف 26

2-12-22: توجه به علایق كودكان به رنگها 26

2-13: مدرسه هوشمند چیست؟ 26

2-14: هدف از ایجاد مدارس هوشمند چیست؟ 27

2-15: مأموریت و چشم‌انداز مدرسه هوشمند 28

2-16: راهبرد‌های توسعه مدارس هوشمند 28

2-17: ساختار تشکیلاتی مدرسه هوشمند 29

2-19: مولفه‌های اصلی و ارکان هوشمند‌سازی مدارس 30

   

2-21: تئوری ومبانی نظری 32

2-22: چرا مدرسه هوشمند طراحی کنیم؟ 34

2-23: منظور از مدارس ابتدایی هوشمند چیست؟ 35

2-23: مقایسه وجوه اشتراک و افتراق مصورسازی داده و اطلاعات 36

2-24: طبقه‌بندی مصورسازی انواع داده‌ها 36

2-25: روش‌ها و كاربردهای مصورسازی 40

2-26: پیشینه پژوهش 46

2-26-1: پیشینه داخلی 46

2-26-2: پیشینه خارجی 47

فصل سوم: روش شناسی پژوهش 49

3-1: مقدمه 50

3-2: نوع و روش پژوهش 50

3-3: ابزار و روش اندازه گیری 50

3-4: روایی و پایایی ابزار 51

3-5: جامعه آماری و حجم آن 51

3-6: حجم نمونه نمونه و روش نمونهگیری 52

3-7: متغیر پژوهش 52

3-8: روش و ابزار تجزیه و تحلیل دادهها: 52

خلاصه فصل: 52

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها 53

4-1: مقدمه 54

4-2: تحلیل سوالات پژوهش 54

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری 59

5-1: مقدمه 60

5-2: بحث و تفسیر یافته ها 60

5-3: پیشنهادات 62

الف) پیشنهادهای کاربردی: 62

ب) پیشنهاد پژوهشی 62

5-4: محدودیت ها 63

منابع: 64

ضمائم 68

چکیده انگلیسی II

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                             صفحه

جدول 1-4. جدول توزیع فراوانی و درصد مربوط به پاسخ ارزیابان در ارزیابی وب سایت مدارس هوشمند 55

جدول 2-4. نحوه‌‌ توزیع پاسخ ارزیابان به هر یک از گزینه‌های چک لیست 57

 

فهرست شکل ها

عنوان                                                                                                                             صفحه

شکل 2-1.داده‌های یك‌بُعدی 36

شکل 2-2. داده‌های دوبُعدی 37

شکل‌‌ 2-3. داده‌های سه‌بُعدی 38

شکل 2-4. داده‌های چندبُعدی 38

شکل 2-5. داده‌های سلسله‌مراتبی 39

شکل 2-6. داده‌های شبكه‌ای 40

شکل 2-7. مصورسازی ماتریسی 41

شکل 2-8. مصورسازی تشبیه فضایی 41

شکل 2-9. مصورسازی كهكشانی 42

شکل 2-10. مصورسازی كهكشانی 42

شکل 2-11. مصورسازی چشم‌انداز دیواری 43

شکل 2-12. مصورسازی تحلیل پویا 43

شکل 2-13. مصورسازی رودخانه‌ای 44

شکل 2-14. مصورسازی داده‌های فضایی 44

شکل 2-15. مصورسازی حوزه‌ داخلی 45

شکل 2-16. مصورسازی جغرافیایی 45

شکل 2-17. مصورسازی شبه‌رنگ 46

چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی روش‌های مصورسازی گرافیکی در وب سایت مدارس هوشمند می‌باشد. جامعه آماری پژوهش تشکیل شده از کلیه وب سایت‌های مدارس هوشمند استان کرمانشاه که به صورت تصادفی 1 وب سایت برای پژوهش انتخاب شد. ابزار پژوهش حاضر یک چک لیست محقق ساخته جهت اندازه گیری میزان انطباق عناصر بصری وب سایت با اصول مصور سازی می‌باشد، روایی محتوایی ابزار‌‌ توسط چند نفر از اساتید رشته تکنولوژی آموزشی مورد تایید قرار گرفت و پایایی ابزار با روش الفای کرونباخ برابر با 71/0 می‌باشد. پس از تهیه پرسشنامه تعداد 10 نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد تکنولوژی آموزشیبه عنوان‌‌ ارزیاب در مورد روش‌های مصور سازی مورد آموزش قرار گرفتند و پس به ارزیابی از وب سایت مورد نظر پرداختند. پس از ارزیابی داده‌های چک لیست مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت که نتایج به دست آمده نشان داد، در کل وضعیت وب سایت مدارس هوشمند در حد پایین‌‌تر از متوسط می‌باشد. نتایج آزمون تی تک نمونه ای موید این یافته بود. به عبارتی نتایج آزمون تی تک نمونه ای نشان داد که میانگین به دست آمده در ارزیابی به طور معناداری پایین‌‌تر از استاندارد یا میانگین ثابت در این پژوهش است.

 

کلید واژه: وب سایت، طراحی گرافیک، جلوه دیداری رسانه، نگاره‌های گرافیکی، مصورسازی.

 فصل یکم: کلیات پژوهش
-1: مقدمه
مصورسازی اطلاعات یكی از روش‌های نوین نمایش و ارائه دیداری اطلاعات است كه با هدف درك و شناخت بهتر داده‌ها و برای استفاده كارآمد در حوزه‌های گوناگون علمی به كار می‌رود. این شیوه مؤثر با بهره‌گیری از راهبردهای دیداری به گسترش دامنه دانش یاری می‌رساند و سبب می‌شود تا انتقال اطلاعات از واحد مبدأ به واحد مقصد به شکل مناسبی انجام پذیرد. هدف اصلی و مهم در استفاده از روش‌های مصورسازی، ارتقا و افزایش شرایط مناسب برای تقویت قدرت تفکر و تحلیل اطلاعات در کاربران است (درودی، 1388؛ ص 105).

توجه به ارائه و نمایش دیداری اطلاعات در قالب روش‌های علمی مصورسازی که یکی از شاخه‌های علوم رایانه است، از حدود دو دهه پیش مورد توجه قرار گفت. این شیوه سودمند با بهره‌گیری از گرافیک رایانه‌ای از رشد بالایی برخوردار شد و با تکیه بر روش‌های علمی به توسعه فنون مصورسازی انجامید. مصورسازی مفاهیم و اطلاعات با شیوه‌های گوناگون آموزشی ارتباط برقرار کرد و در بسیاری از رشته‌های علمی، فنی و تخصصی وارد شد (همان ص106).

طراح گرافیک باید با استفاده از اطلاعات و تجارب تجسمی خود بتواند یادگیرنده را در درک پیام و منظور مؤلف یاری دهد. در کتاب درسی آموزشگاهی، حضور معلم باید محسوس بوده، مواد درسی به طور مستمر یاری دهندۀ دانش‌آموز باشند و انگیزه­ی یادگیری او را پرورش دهند؛ در عین حال، مطالب باید انسجام کافی را داشته باشند و هیچ‌گونه نکتۀ مبهمی در آن‌ها نباشد. گرافیک از واژه یونانی کرافیکوس[1] است و به معنای آنچه است که مربوط می‌شود به طرح زدن[2] و طراحی[3] تعریف دیگری که از آن بیان شده است به این صورت می‌باشد “هر کار و یا شیوه‌‌ی مربوط به کشیدن تصویر از روی یک چیز و یا از انگاره آن است”. بنابراین همه پدیده‌هایی را در بر می‌گیرد که ایجاد شده‌اند: به شکل یک نشانه، علامت، نقشه، طراحی، کشیدن از روی یک چیز و به ویژه طراحی خطی یک پدیده. از زمانی که انسان تصمیم به ارایه یک پیام تصویری گرفت و به زعم خویش از مواد و متریالی که برای همنوعان او مفاهیم مشخص و تا حدودی ثابت داشت استفاده کرد هنر گرافیک آغاز شد و تا کنون نیز با همه پیشرفت‌ها و تغییراتی که داشته است باز هم با همان شیوه به حرکت خود ادامه می‌دهد. صدها نگاره در غار شووه[4] در جنوب فرانسه که در سی هزار سال پیش از میلاد مسیح طراحی شده‌اند، نگاره‌های غار لاسکـو[5] (چهارده هزار سال پیش از میلاد مسیح )، نگـاره‌های شکـارچـیـان در غـار بیمبتکـا[6]در هندوستـان (هفت هزار سال پیش از میلاد مسیح)، نگاره بومیان آفریقا در غار سیاربرگ آفریقای جنوبی (هزار سال پیش از میلاد مسیح) و بسی دیگر از این غار نگارها در دیگر نقاط جهان به همراه تولد خط به آوند زبان نوشته شده در سه یا چهار هزار سال پیش از میلاد، همه نشانه‌هایی بارز از تاریخ گرافیک و رشته‌های وابسته به آن هستند. همزمان با توسعه و پیشرفت‌های پدید آمده در بهره‌گیری از رایانه و محیط شبکه به منظور ارائه و نمایش اطلاعات، یکی از حوزه‌های سودمندی که در دو دهه اخیر مورد توجه قرار گرفته و پژوهش‌های مهمی در آن زمینه انجام پذیرفته است، مبحث مصورسازی اطلاعات است (اشنایدرمن، 1998). مصورسازی به نقوشی باز می‌گردد که انسان‌های اولیه با هدف انتقال اندیشه‌ها و افکار بر دیواره غارها حک می‌کردند (کاناس[7]، 2009)؛ ولی اساس مصورسازی به مفهوم امروزی را باید در دهه 1980 ردیابی کرد، یعنی زمانی که رایانه‌ها کم کم وارد بازار شدند و نرم افزارها و سخت افزار‌ها از فعالیت‌های گرافیکی پشتیبانی می‌کردند (بورکهارد[8]، 2005)، از طرف دیگر درک و دریافت مطالب و یادگیری آنها از طریق حواس پنج گانه صورت می‌گیرد که به ترتیب حدود 75 درصد از یادگیری انسان متعارف با حس بینایی، 13 درصد با حس شنوایی، 6 درصد با حس لامسه، 3 درصد با حس بویایی و 3 درصد نیز با حس چشایی به دست می‌آید (احدیان، 1384، ص 66)

وب سایت، مجموعه ای از صفحات مرتبط به یکدیگر است که انبوهی از اطلاعات را در قالب متن، تصویر، صدا و فیلم در اختیار بیننده قرار می‌دهد. وب سایت مجموعه‌ای از فایلهای حاوی متن، تصویر یا گرافیک و … متصل به هم که غالباٌ شامل یک صفحه اصلی می‌باشد که بر روی یک خدمات دهنده اینترنتی قرار دارند.

با توجه به مطالب بیان شده به نظر می‌سد توجه به اصول و قواعد مصورسازی به لحاظ بعد اشتراکی آن با طراحی وب سایت‌ها در طراحی صفحه‌ها می‌بایستی مورد توجه قرار گیرد که در این امر محقق را به بررسی این موضوع هدایت نمود.

1-2: بیان مسأله
تحقیقات بسیاری در رابطه با کارایی عناصر دیداری، به ویژه گرافیک[9] در فرایند آموزشی انجام شده است که اکثریت قریب به اتفاق آنها به نتایج مثبت دست یافته اند. لی و همکاران[10] (2002) به بررسی پژوهشهای انجـام شده در این زمینه پرداختـه‌اند و با استناد به تحقـیـقات گـلنبرگ و لانگستون[11] (1992)، گلنبرگ و کرولی[12] (1992) و … خاطر نشان می‌سازند که استفاده از تصاویر در آموزش تأثیرات مثبتی بر یادگیری فراگیران داشته است. از طرف دیگر نیز بسیاری از صاحب نظرانی که در زمینه مشکلات یادگیری، تحقیقاتی را انجام داده اند، پیشنهاد کرده‌اند که برای قابل فهم‌‌تر نمودن محتوا بهتر است از عناصر گرافیکی استفاده کرد (کازین[13]، 1989). هرام[14] (1982 به نقل از کازین، 1989) دریافت که استفاده از گرافیک برای عینیت بخشیدن به اطلاعات متنی، یادگیری فراگیران را افزایش داده است. در جایی دیگر نیز استوکز[15] (2001) به مرور تاریخی تاثیر عناصر دیـداری بـر فـراینـد تدریس و تـعلیـم می‌پردازد. وی در این مـرور تاریخـی به نقـل از ارسطـو بیـان می‌کنـد: ” تفکر بدون تصاویر غیر ممکن است”.

پژوهش‌های قبل از دهه 1990 عمدتاً مزایای طراحی گرافیک را مستند نموده‌اند، ولی در فراهم کرده چارچوبی نظری برای تشریح این که چگونه گرافیک برای یادگیرندگان مفید است شکست خورده‌اند (ویکیری[16]، 2002).

پژوهش‌های پس از دهه 1990، بر اهمیت استفاده از نشانه‌ها و تصاویر در جایگزینی و پرمحتوا کردن علایم محدود الفبایی در کتاب‌های درسی تأکید کرده‌اند. پژوهشگران با تأکید بر نظریه‌های مختلف روان‌شناسی نظیر نظریه­ی پردازش اطلاعات[17] (اتیکینسون و شیفرین[18]، 1968)، رمزگردانی دوگانه[19] (پاویو[20]، 1990)، ادراک دیداری[21] (باری و رانیان[22]، 1995) و چندرسانه‌ای‌ها[23] (مایر[24]، 2003) به اهمیت طراحی گرافیک کتاب‌های درسی گواهی داده‌اند.

دولی و همکاران[25] (2005) ضمن تأکید بر نقش تصویر و اهمیت طراحی گرافیک، معتقدند طراحی گرافیک باید تنها یک هدف را دنبال کند و آن عرضه اطلاعات پیچیده به شیوه‌ای قابل فهم و یادگیری است. طراح گرافیك برای القای مطالب با استفاده از توانایی‌ها و مهارت‌هایش و به كمك ارتباط تصویری، با مخاطبان خود، از هر گروه سن، رابطه برقرار می‌كند و با آنان سخن می‌گوید و علاوه بر زیبایی‌های دیداری، حركت آموزشی و انتقال فرهنگ و مطالب را انجام می‌دهد. او می‌تواند د ر ارائه مطالب سنگین و پیچیده درسی نقش مهمی داشته باشد و با فراهم سازی طرح‌های واقعی، ساده و گویا، جزئیات را به تصویر بكشد و فهم و درك مطلب را آسان كند؛ به گونه‌ای نكته های مبهم و سؤال برانگیز را كاهش دهد و به امر آموزش کمک نماید‌‌ (ملک‌افضلی، 1378).

کپس[26] (1368) اعتقاد دارد یک طراح گرافیک خلاق دارای سه وظیفه اصلی است:

یادگیری و به كارگیری قوانین سازمان دهی تجسمی.
2.به حساب آوردن تجربه‌های فضایی معاصر برای آموزش و به كارگیری بازنمایی‌های دیداری وقایع زمانی‌‌ فضایی معاصر.

آزادسازی ذخیره‌های خلاق و سازمان‌دهی آنها در زبان‌های پویا، یعنی رشد دادن به پیكرنگاری پویای معاصر.
وظیفه طراح گرافیك خلاق این است كه افراد را مجبور نماید تا نگاه كنند و بعد آنان را مجبور كند تا بخوانند و بفهمند. او برای این منظور از كلمه ها، تصاویر، رنگها و شكلها استفاده می‌كند.

[1]-‌‌ graphikos

[2]– به فرانسه graphisme است.

[3]– به فرانسه dessin است.

[4]– Chauvet

[5]– Lascaux

[6]– Bhimbetka

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب
عنوان                                                                                                                صفحه                                 

چکیده                                                                                                                                       1

مقدمه                                                                                                                                       3       

فصل اول: کلیات

1-1- اتصال ونفوذ توکسوپلاسما گوندی به سلول……………………………………………………………………….           12

1-2-راه انتقال                                                                                                   13

1-2-1-مصرف مواد انگل آلوده به اووسیست……………………………………………………………………………..           14

1-2-2-مصرف گوشت حاوی کیست نسجی……………………………………………………………………………….           15

1-2-3-انتقال از طریق جفت  …………………………………………………………………………………………………….           15

1-3- همه گیر شناسی عفونت توکسوپلاسمایی………………………………………………………………………….           16

1-3-1-عوامل موثر در همه گیر شناسی توکسوپلاسما گوندی…………………………………………………           18

1-3-1-1-عوامل مربوط به انگل………………………………………………………………………………………………….           18

1-3-1-2-عوامل مربوط به میزبان………………………………………………………………………………………………           18

1-3-1-3-عوامل مربوط به محیط……………………………………………………………………………………………….           19

1-4-آنتی ژنهای توكسوپلاسما گوندی…………………………………………………………………………………………           19

1-5-واکسیناسیون ……………………………………………………………………………………………………………………….   21

1-6-بیماریزایی                                                                                                  22

1-7-توکسوپلاسموزیس مادرزادی………………………………………………………………………………………………..           24

1-8-تظاهرات بالینی …………………………………………………………………………………………………………………….           25

1-9-تشخیص توکسوپلاسموز……………………………………………………………………………………………………….           29

1-9-1- تشخیص مستقیم……………………………………………………………………………………………………………             29

1-9-1-1-تشخیص هیستولوژی (بافت شناسی………………………………………………………………………….             29

1-9-1-2- جداسازی توکسوپلاسما گوندی………………………………………………………………………………..             30

1-9-1-3-تکنیک واکنش زنجیری پلیمراز (PCR1-15-2-تشخیص غیر مستقیم………………             30

1-9-2-تشخیص غیر مستقیم ………………………………………………………………………………………………………            31

   

1-9-2-1- تست رنگی سابین – فلدمن…………………………………………………………………………………….             34

1-9-2-2- سنجش آنتی بادی فلوئورسنت غیر مستقیم…………………………………………………………..             34

1-9-2-3- تست سنجش آگلوتیناسین ایمنوسوربنت……………………………………………………………….             35

1-10-الایزا (ELISA)………………………………………………………………………………………………………………….             35

1-10-1- الایزای مستقیم …………………………………………………………………………………………………………..             36

1-10-2- الایزای غیر مستقیم…………………………………………………………………………………………………….             36

1-10-3- الایزای ساندویچ……………………………………………………………………………………………………………             37

1-10-3-1-الایزای ساندویچ مستقیم…………………………………………………………………………………………             37

1-10-3-2-الایزای ساندویچ غیر مستقیم………………………………………………………………………………….             37

1-10-4- الایزای رقابتی یا مهاری……………………………………………………………………………………………….             37

1-11-کاربرد پروتئین های نوترکیب در تشخیص توکسوپلاسماَ……………………………………………….             38

1-12-تولید پروتئین نوترکیب……………………………………………………………………………………………………..             39

1-13-تشخیص سرولوژی توکسوپلاسموزیس در دوران حاملگی………………………………………………             39

1-14-ارزش تشخیصی ایزوتایپ های مختلف ایمونوگلوبولین

اختصاصی توکسوپلاسما در تشخیص عفونت………………………………………………………………………………..             40

1-15-کاربرد IgGAvidity در افتراق عفونت حاد از مزمن توکسوپلاسموزیس………………………             42

1-16-درمان                                                                                                      44

1-17-پیشگیری                                                                                                  47

1-18- بیان مسئله و اهمیت آن…………………………………………………………………………………………………..             48

1-19- دلایل انتخاب موضوع ………………………………………………………………………………………………………             50

1-20-اهداف و فرضیا ت …………………………………………………………………………………………………………….             51

فصل دوم: مروری بر تحقیقات گذشته                             

2-1- مروری بر تحقیقات گذشته ……………………………………………………………………………………………………………..  53

فصل سوم: مواد و روشها

3-1- تخلیص پروتئین با روش کروماتوگرافی تمایلی ………………………………………………………………..             59

3-1-1-مکانیسم تخلیص پروتئین با روش کروماتوگرافی تمایلی………………………………………………             59

3-1-2- تهیه و تخلیص پروتئین های  نو تركیب rGRA7 (pUET-GRA7) و

rGRA6(PUET-GRA6 ………………………………………………………………………………………………………………             60

3-2- بررسی و تائید پروتئین های تخلیص شده………………………………………………………………………..             62

3-2-1- بررسی و تائید پروتئین های نوترکیب GRA7 و GRA6 بوسیله آنالیز SDS-PAGE             62

3-2-2- تائید هویت پروتئین بیان شده با روش وسترن بلات…………………………………………………..            66

3-3- دیالیز نمونه های تخلیص شده……………………………………………………………………………………………             71

3-4- تعیین غلظت پروتئین…………………………………………………………………………………………………………             71

3-5- سیستم های الایزا(اصول کار) ……………………………………………………………………………………………             71

3-5-1- طراحی سیستم های الایزا……………………………………………………………………………………………..             72

3-5-1-1- نکات تکنیکی در الایزا………………………………………………………………………………………………             72

3-5-1-2- برخی مشکلات در الایزا……………………………………………………………………………………………             74

3-6- بررسی پتانسیل PUET-GRA7 و PUET-GRA6 در تشخیص عفونت حاد و مزمن …

توکسوپلاسموز با روش الایزا…………………………………………………………………………………………………………..             76

3-6-1-برقراری شرایط الایزا………………………………………………………………………………………………………..             76

3-6-2- استفاده از لیزات باکتری در الایزا      …………………………………………………………………………             76

3-7- اندازه گیری میزان آنتی بادی به روش الایزای غیر مستقیم     ……………………………………             77

3-8-تعیین Cut off  در روش الایزا …………………………………………………………………………………………..             80

3-9- اندازه گیری میزان آنتی بادی IgG با کیت تجاری Euroimmun …………………………………             81

3-10- اندازه گیری میزان آنتی بادی IgM با کیت تجاری Euroimmun ………………………………             82

3-11- برقراری شرایط بهینه به منظور محاسبه Avidity Index IgG …………………………………             82

3-12- اندازه گیری IgG Avidity Index  با استفاده از پروتئین های نوترکیب PUET-GRA7 و

PUET-GRA6                                                                                                   83

3-13- اندازه گیری IgG Avidity Index  با استفاده از کیت تجاری EUROIMMUN  …..             83

3-14- اندازه گیری IgG Avidity Index  با استفاده از کیت تجاری Microgen…………………             85

3-15- محاسبه اندکس اویدیته نسبی (RAI) Relative avidity Index ………………………………             88

3-16- کنترل کیفی …………………………………………………………………………………………………………………….             88

3-16-1- حساسیت …………………………………………………………………………………………………………………….             88

3-17-طراحی تحقیق     …………………………………………………………………………………………………………….             88

3-18- تعداد نمونه و روش نمونه گیری  …………………………………………………………………………………..             89

3-18-1- تعداد نمونه ………………………………………………………………………………………………………………….             89

3-18-2- روش نمونه گیری…………………………………………………………………………………………………………             89

فصل چهارم: نتایج آزمایشات

4-1 :تهیه و تخلیص پروتئین های  نو تركیب rGRA7 (pUET-GRA7 و rGRA6

(PUET-GRA6                                                                                                   92

4-2- تایید هویت پروتئین های تخلیص شده با روش وسترن بلات ………………………………………..             93

4-3- بررسیIgG,IgM,IgG Avidity نمونه های سرمی با کیت استاندارد Euroimmun                 94

4-3-1- نتیجه آزمایشات IgG ELISA  مخصوص توکسوپلاسما سرمهای

ایرانی با کیت Euroimmun…………………………………………………………………………………………………………… .           95

4-3-2- نتیجه آزمایشات IgM ELISA  مخصوص توکسوپلاسما سرمهای با کیت Euroimmun        95

4-3-3-نتیجه آزمایشات IgG Avidity ELISA  مخصوص توکسوپلاسما سرم ها

با کیت Euroimmun  ……………………………………………………………………………………………………………………            96

4-4- برقراری شرایط ELISA  Avidity با پروتئین های نوترکیب  ……………………………………….           100

4-5- نتایج آزمایش Avidity ELISA  با استفاده از پروتئین نوترکیب GRA6 برای تمایز

عفونت حاد ومزمن در سرم های زنان باردار………………………………………………………………………………..           103

4-6- نتایج آزمایش Avidity ELISA  با استفاده از پروتئین نوترکیب GRA7 برای تمایز

عفونت حاد ومزمن در سرم های زنان باردار ایران  ……………………………………………………………………..           103

4-7- بررسی نتایج ناهمخوان بین الایزا اویدیته با پروتئین های GRA6 وGRA7 و کیت

Euroimmun با استفاده از کیت Microgen……………………………………………………………………………….           104

فصل پنجم:بحث، پیشنهادات

منابع                                                                                                                                       121

خلاصه انگلیسی   …………………………………………………………………………………………            127

ضمائم                                                                                                                                      129

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                   صفحه

جدول3-1: جدول ارزیابی اویدیتی در کیت میکروژن………………………………………………………………..            87

جدول 4-1: نتایج آزمایشات Avidity ELISA,IgG,IgM سرم ها با کیت Euroimmon………            97

جدول 4-2: بررسی نتایج ناهم خوان با کیت های Microgen,Euroimmun و پروتئین های

GRA6 وGRA7     …………………………………………………………………………………………………………………….           106

جدول شماره 4-3: نتایج آزمایش IgG وIgG Avidity با پروتئین های GRA6 و GRA7

بر روی سرم های زنان باردار ………………………………………………………………………………………………… ….. 108

فهرست شکل ها

عنوان                                                                                                                   صفحه

شکل1-1- شكل شماتیك یك تاكی زوایت و یك برادی زوایت توكسوپلاسما گوندی …………..              4

شکل1-2- عكس میكروسكوپ الكترونی یك تاكی زوایت، سوش  VEGكه در حال

نفوذ به یك نوتروفیل صفاق موش می باشد………………………………………………………………………………….              7

شکل1-3- عکس میکروسکوپ الکترونی از تاکی زوایت سوش VEG در حال تقسیم

اندودیوژنی داخل ماکروفاژ صفاق موش…………………………………………………………………………………………              8

شکل1-4- یك كیست بافتی توكسوپلاسما كه حاوی بیش از هزار برادی زوایت می باشد…….              9

شکل 1-5- راه های انتقال انگل توکسوپلاسما گوندی در میزبان اصلی و حد واسط………………             16

شکل 1-6- دختری با هیدروانسفالی بعلت توکسوپلاسموز مادرزادی………………………………………..            25

شکل 1-7- شکل شماتیک انواع الایزا………………………………………………………………………………………….             38

شکل3-1:نوارهای کیت میکروژن………………………………………………………………………………………………….             87

شکل 4-1  : تخلیص پروتئین GRA6 به روش کروماتوگرافی تمایلی ……………………………………..             92

شکل 4-2: تخلیص پروتئین GRA7 به روش کروماتوگرافی تمایلی ………………………………………..             93

شکل 4-3: بررسی هویت آنتی ژنیسته پروتئین های GRA6 وGRA7

تخلیص شده باروش وسترن بلات ………………………………………………………………………………………………..             94

شکل 4-4 : تعیین غلظت بهینه اوره برای تفکیک سرمهای فاز حاد از مزمن عفونت توکسوپلاسما

در آویدیته الایزا با استفاده از پروتئین GRA6 …………………………………………………………………………           101

شکل 4-5 :  تعیین زمان بهینه شستشو با محلول اوره به منظور تفکیک سرم های فاز حاد از مزمن

عفونت توکسوپلاسما در آویدیته الایزا با استفاده از پروتئین GRA6……………………………………….           101

شکل 4-6 : تعیین غلظت بهینه اوره برای تفکیک سرمهای فاز حاد از مزمن عفونت توکسوپلاسما

در آویدیته الایزا با استفاده از پروتئین GRA7…………………………………………………………………………..           102

شکل 4-7 :  تعیین زمان بهینه شستشو با محلول اوره به منظور تفکیک سرم های فاز حاد از مزمن

عفونت توکسوپلاسما در آویدیته الایزا با استفاده از پروتئین GRA7………………………………………..           102

شکل4-8: مدلی از بلوغ آنتی بادی های IgG به آنتی ژن های توکسوپلاسمای……………………….           105

شکل 4-9: نتایج کیت میکروژن………………………………………………………………………………………………………………… 106

شکل4-10: مقایسه اجرای تست Avidity با کیت Euroimmun و پروتئین GRA6 برای افتراق

عفونت حاد و مزمن و تحت حاد…………………………………………………………………………………………………..           107

 

چکیده فارسی
توکسوپلاسموزیس که توسط انگل اجباری درون سلولی توکسوپلاسما گوندی، ایجاد می شود. در افرادی که از سیستم ایمنی سالمی برخوردارند، عفونت اولیه معمولاً بدون علائم ویا با عوارض خفیفی همراه است، ولی در نوزادانی که عفونت را به طور مادرزادی دریافت کرده اند، ممکن است منجر به عوارض خطرناکی مثل عقب ماندگی ذهنی، کوری و یا حتی مرگ شود. بنابراین تشخیص صحیح عفونت اخیر (recent) توكسوپلاسما و تمایز آن از عفونت مزمن در زنان باردار، اهمیت حیاتی در مراقبتهای درمانی مادر و جلوگیری از بروز عوارض عصبی- مغزی در جنین دارد. از آنجایی که پاسخ آنتی بادی های IgM در درصد قابل ملاحظه ای از افراد، ماه ها یا حتی سال ها پس از کسب عفونت، مثبت باقی می ماند، تمایز صحیح میان عفونت حاد و مزمن به ویژه در زنان باردار، اهمیت فوق العاده ای دارد. در حال حاضر، بنظر می رسد تركیب دو روش الایزای IgM و الایزای آویدیته IgG بهترین و مطمئن ترین نتایج را برای تشخیص عفونت حاد و تمایز آن از عفونت مزمن می دهند.  شرایط بهینه روش IgG avidity ELISA برای تمایز سرم ها

1- ولایت فقیه در لغت…. 8

2- ارکان ولایت فقیه. 8

گفتار دوم- مبانی ولایت فقیه. 10

الف) مبنای انتصابی.. 11

ب) مبنای انتخابی.. 13

ج) تلفیق دو مبنا 14

مبحث دوم: موافقین و مخالفین ولایت فقیه. 15

گفتار نخست: شکل گیری نظریّه ولایت فقیه. 15

الف) پس از غیبت… 15

ب) تبیین ولایت فقیه در دوران زمامداری مغولان در ایران. 16

ج) دوران صفویه. 17

د) دوران قاجار. 19

ح) دوران پهلوی (معاصر) 20

گفتار دوم: مخالفین ولایت فقیه. 20

گفتار سوم: موافقین ولایت فقیه و ادله ی آنان. 21

الف) دلایل نقلی.. 22

1- روایت عمر بن حنظله. 22

2- سایر روایات…. 26

ب) دلایل عقلی.. 28

1- اصل تنزل تدریجی… 28

2- ولایت‏فقیه یا حاکمیت اصلح در عصر غیبت…. 29

فصل دوم: ولایت فقیه و مشروعیت حکومت دینی.. 39

مبحث نخست: مشروعیت قدرت سیاسی.. 40

گفتار نخست- مفهوم مشروعیت سیاسی.. 40

گفتار دوم- مشروعیت سیاسی حاکمیت… 41

الف- مشروعیت از دیدگاه اندیشمندان. 42

1- افلاطون.. 42

2- ماکس وبر.. 43

3- کارل اشمیت…. 44

4- فررو.. 45

مبحث دوم: اکتساب مشروعیت در حکومت دینی.. 45

گفتار نخست: مشروعیت با پشتوانه ی شرعی.. 46

الف- مشروعیت و مقبولیت… 47

ب- نقد مشروعیت دولت های مدرن. 49

ج- مشروعیت الهی.. 51

د- مشروعیت الهی و مردمی.. 52

1- مشروعیت الهی و حق حاکمیت مردم. 53

گفتار دوم: مشروعیت بر اساس قانون اساسی ایران. 56

الف- ولایت فقیه و نظام دیکتاتوری.. 57

ب- ولایت و تفکیک قوا 59

ج- ولایت فقیه در قانون یا بر قانون. 60

نتیجه گیری بخش نخست… 62

بخش دوم: جایگاه و اختیارات ولایت فقیه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. 64

فصل نخست: جایگاه ولایت فقیه در قانون اساسی.. 65

مبحث نخست: شرایط رهبری.. 65

مبحث دوم: خبرگان رهبری.. 67

گفتار نخست: لزوم وجود و نظارت خبرگان رهبری.. 67

گفتار دوم: کارکرد و وظایف خبرگان رهبری.. 68

الف- ویژگی اعضای خبرگان. 70

ب- نظارت بر عملکرد رهبری.. 72

مبحث سوم: تفاوتها و اشتراکات در جایگاه ولایت فقیه در قانون اساسی پیش و پس از بازنگری..     76

گفتار نخست: پیش از بازنگری.. 76

گفتار دوم: پس از بازنگری.. 78

فصل دوم: اختیارات ولی فقیه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.. 80

مبحث نخست: حدود اختیارات ولی فقیه در قانون اساسی.. 80

گفتار نخست: اصل 110 و 57، حصری بودن یا تمثیلی بودن. 80

گفتار دوم: اصل 57 و ولایت مطلقه. 82

مبحث دوم: اختیارات مندرج در اصل 110. 83

گفتار نخست: تعیین سیاستهای کلّی نظام و نظارت بر اجرای آن. 84

گفتار دوم: تنظیم روابط میان قوا 86

گفتار سوم: حل معضلات نظام. 87

الف- سابقه حل معضلات در دوره ی امام خمینی.. 88

1- بن بست اختلاف بین مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان.. 89

2- تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام. 90

ب- حل معضلات در چارچوب قانون اساسی.. 91

گفتار چهارم: فرمان‏ همه‏ پرسی.. 93

الف- مفهوم همه پرسی و پیشینه ی آن. 93

ب- همه پرسی در قانون اساسی.. 94

گفتار پنجم- اختیارات نظامی.. 95

الف- فرماندهی‏ کل‏ نیروهای‏ مسلح‏.. 95

ب- اعلان جنگ‏ و صلح‏ و بسیج‏ نیروها‏ 96

گفتار ششم: سایر وظایف… 96

الف- نصب‏ و عزل‏ و قبول‏ استعفاء. 96

ب- نظارت بر رئیس جمهور. 97

ج- عفو. 97

د- نظارت بر صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران. 98

گفتار هفتم: نقش رهبری در بازنگری قانون اساسی.. 99

نتیجه گیری بخش دوم. 101

نتیجه گیری.. 103

کتابنامه. 108

 

 

مقدمه
 

تأمّل در اساس دین اسلام و وقوف به احکام اجتماعی و سیاسی نظیر قوانین قضاوت، اقتصاد، جهاد، روابط بین الملل، امر به معروف و نهى از منکر و غیره بی­تردید بیانگر این

مصرف، خوانش خلاقانه متون و نتایجی تکراری از مطالعه موضوعاتی گاه تکراری با انجام تحقیقاتی بر روی گروه­های در دسترس که به لحاظ غالب متغیرهای جمعیت شناختی از همگنی قابل توجهی برخوردار هستند از دیگر یافته­های تحقیق است.

باید پذیرفت که در مطالعات فرهنگی ایرانی با یک معضل جدی مواجه هستیم. این معضل بیش از همه در فاصله روزافزون مطالعات فرهنگی با ادعاهای رهایی بخش اولیه آن پدیدار می­شود. به گونه­ای که نه تنها مطالعات فرهنگی موجود معطوف به حل مسئله و کاستن از محنت­های بشری نیست بلکه با ادعاهای پرطمطراق و دستاوردهای عملی نه چندان محسوس خود به ویژه در تغییر و بهبود وضعیت موجود، اعتماد دانشگاهیان را سلب کرده و بغض دولتمردان را فزونی می­بخشد.

واژگان کلیدی: مطالعات فرهنگی، سیاست فرهنگی، سیاستگذاری فرهنگی، الگوی بنتی، پایان نامه های مطالعات فرهنگی در ایران.

   فهرست مطالب

عنوان صفحه                                                                                 شماره صفحه

فصل اول؛ کلیات تحقیق

مقدمه…………………………………….. 2

بیان مسئله………………………………… 2

ضرورت تحقیق……………………………….. 3

اهداف تحقیق……………………………….. 5

سوالات تحقیق……………………………….. 6

پیشینه تحقیق………………………………. 7

جمع­بندی………………………………….. 10

 

فصل دوم: مطالعات فرهنگی؛ تعاریف و رویکردها از آغاز تا کنون

مقدمه…………………………………….. 13

موقعیت آکادمیک…………………………….. 14

مشخصات برجسته……………………………… 15

رسالت…………………………………….. 16

همسایگان………………………………….. 16

سه نسل مطالعاتی……………………………. 18

مطالعات فرهنگی در چهار برهه…………………. 19

چرخش در مطالعات فرهنگی……………………… 20

جمع بندی و نتیجه­گیری……………………….. 23

 

فصل سوم؛ گذار از سیاست فرهنگی به سیاستگذاری فرهنگی

مقدمه…………………………………….. 25

سیاست و سیاستگذاری…………………………. 25

پیشینه توجه به سیاستگذاری عمومی و سیاستگذاری فرهنگی.. 27

نسبت مطالعات فرهنگی با سیاست………………… 29

سیاست فرهنگی………………………………. 31

جایگاه قدرت در مطالعات فرهنگی……………….. 32

فرهنگ؛ عرصه سلطه و مقاومت…………………… 34

سیاستگذاری فرهنگی………………………….. 36

ورود مقوله سیاستگذاری به گفتمان مطالعات فرهنگی… 38

مطالعات سیاستگذاری فرهنگی…………………… 40

جمع بندی و نتیجه گیری………………………. 43

 

 

فصل چهارم؛ ملاحظات تونی بنت در باب مطالعات فرهنگی

مقدمه…………………………………….. 45

تونی بنت، طرح اولیه………………………… 45

تولد مطالعات سیاست فرهنگی از دل انتقاد به وضع موجود.. 47

بیرون از ادبیات؛ نقطه شروع………………….. 47

   

جای دادن سیاست درون مطالعات فرهنگی؛ قدم بعدی….. 48

بنت و بازاندیشی در تعریف فرهنگ………………. 49

گرامشی و فوکو؛ چهره های تاثیرگذار بر بنت……… 53

میراث نظری گرامشی برای مطالعات فرهنگی………… 54

فوکو و ایده حکومتمندی………………………. 56

تعاریف و تاریخچه…………………………… 56

هنرحکومت کردن و الزامات زمانه……………….. 60

نقد مفهوم هژمونی و کاربست ایده حکومتمندی……… 63

جایگاه موزه­ها در سیاستگذاری فرهنگی…………… 66

بنت و سیاست نمایش………………………….. 68

رویکرد ترکیبی بنت………………………….. 69

نقد رویکرد بنت…………………………….. 71

جمع بندی و نتیجه­گیری……………………….. 73

 

فصل پنجم؛ روش­شناسی تحقیق

مقدمه…………………………………….. 75

جامعه آماری……………………………….. 75

دوره زمانی مورد مطالعه……………………… 76

روش تحقیق…………………………………. 76

روش تحلیل…………………………………. 76

روند انجام کار…………………………….. 77

مطالعات فرهنگی ایرانی در نگاه نخست…………… 77

 

فصل ششم؛ یافته­های تحقیق

مقدمه…………………………………….. 80

بخش اول: محورهای موضوعی…………………….. 81

حوزه­های موضوعی در دانشگاه­های علامه و علم و فرهنگ.. 87

حوزه­های موضوعی در دانشگاه تهران……………… 90

بخش دوم: روش­شناسی………………………….. 93

نقد روش­شناختی مطالعات فرهنگی ایرانی………….. 95

مطالعات کمی و کیفی…………………………. 96

از روش­شناسی تا روش…………………………. 98

روش­های تحلیل متن…………………………… 99

تئوری مبنایی…………………………… 100

قوم­نگاری………………………………. 101

مصاحبه کیفی……………………………. 101

بخش سوم: مواد مورد مطالعه …………………. 102

مطالعات خوانش…………………………….. 105

مطالعات متن………………………………. 107

مطالعات بازنمایی………………………….. 112

مطالعات فرهنگی از دریچه مطالعات بازنمایی….. 113

بازنمایی مطالعات بازنمایی در ایران……….. 114

دو سنت مطالعات بازنمایی در ایران…………. 115

موضوعات ………………………………. 116

الزامات ………………………………. 117

روش شناسی……………………………… 120

مطالعات میدانی……………………………. 121

بخش چهارم: پیشنهادات کاربردی……………….. 125

جمع بندی و نتیجه­گیری………………………. 127

 

فصل هفتم؛ بحث و نتیجه گیری

آن­چه گذشت………………………………… 130

بحث و نتیجه­گیری…………………………… 132

پیشنهادات………………………………… 134

 

منابع و مآخذ

منابع فارسی………………………………. 138

منابع انگلیسی…………………………….. 142

پایان­نامه­های مطالعات شده…………………… 144

                                   

چکیده انگلیسی……………………………. 150

[1]–  قطعه کیفر از احمد شاملو

 

مقدمه

حدود نیم قرن از آغاز مطالعات فرهنگی که پایگاه اولیه خود را مرکز مطالعات فرهنگی معاصر بیرمنگام [1]می­داند می­گذرد. در این بازه زمانی مطالعات فرهنگی دو رویکرد مطالعاتی اصلی را تجربه کرده است؛ نخست توجه به زندگی روزمره از خلال مطالعه متون ادبی و سپس استقبال از مطالعات جامعه شناختی به ویژه با تکیه بر آموزه­های گرامشی و آلتوسر. 

در ایران نیز حدود یک دهه از تاسیس رشته­ای به نام مطالعات فرهنگی که در ابتدا در دانشگاه علامه طباطبایی صورت گرفت گذشته است. بررسی این تاریخ نه چندان طولانی به دلیل تمامی بحث­ها و مناقشاتی که همواره بر سر موقعیت آکادمیک این حوزه مطالعاتی و موضوعات مورد بررسی آن و گاه اساسا فلسفه وجودی­اش در وهله نخست در زادگاه آن یعنی غرب و در نگاهی جزئی­تر ایران (آنچه مدنظر ما در این پژوهش می­باشد) وجود داشته، موضوع مناسبی را برای مطالعه فراهم نموده است.

با توجه به گستردگی بحث و لزوم دقت و موشکافی در محرک و سبب اصلی نگارش این پایان نامه برآن شدم تا بخش کوچکی از پژوهش­های انجام شده در حوزه مطالعات فرهنگی در ایران از ابتدای تاسیس رشته­ای به نام مطالعات­فرهنگی در کشور را برای بررسی انتخاب نمایم. لازم به ذکر است که این رشته تنها در مقطع کارشناسی ارشد راه­اندازی شده و بدین لحاظ پایان نامه­های نگارش یافته توسط دانشجویان این مقطع مواد مناسبی برای ارزیابی مطالعات فرهنگی در نظام دانشگاهی ما فراهم خواهد کرد.

از این منظر پژوهش پیش رو مطالعه­ای اکتشافی خواهد بود تا از خلال آن وضعیت مطالعات فرهنگی در دانشگاه­های مجری این رشته بررسی و موضوعات مورد توجه در سه دانشگاه علامه طباطبایی، تهران و علم و فرهنگ استخراج شود.

بیان مسئله

یکی از پرسش­های مهمی که پاسخ بدان نگارنده را به انتخاب موضوع فوق برای نگارش پایان نامه برانگیخته است همانی است که به ویژه در دو دهه اخیر توجه بسیاری از طرفداران، صاحب نظران و البته منتقدان حوزه مطالعات فرهنگی را به خود جلب نموده است. مشابه این پرسش را استوارت هال[2] (2003، :23-19) در مقاله “مطالعات فرهنگی و میراث نظری آن” با عنوان سوال از موضع و فایده مطالعات بازنمایی مطرح می­کند. مسئله اصلی از این دیدگاه این است که مطالعات فرهنگی باید از جایگاه یک گفتمان روشنفکرانه که خود را در حصار متون گرفتار نموده فراتر رود. چرا که اگر نتواند به ایجاد دگرگونی و وادارکردن کسی به انجام کاری بینجامد به تعبیری که هال به کار می­برد نظریه بازی آن عملا مفید به فایده نخواهد بود. درواقع متن­مندی افراطی مطالعات فرهنگی و دلمشغولی­های سیاسی­اش این گونه وانمود می کند که که قدرت و سیاست صرفا اموری مربوط به زبان و متن است. این در حالی است که مسائل قدرت و امر سیاسی، همواره مسائلی گفتمانی­اند.

متاسفانه مطالعات فرهنگی در ایران نیز از ابتدا تا دوره حاضر از این مشخصه مستثنا نبوده و متن­محوری افراطی آن را در عمل فاقد تاثیرگذاری بر دگرگونی­های اجتماعی در جامعه ایرانی نموده است. در ادامه و در بخش تحلیل پایان­نامه­ها مستندات لازم برای تایید این ادعا ارائه خواهد شد.

با این وجود نمی­توان کمک­های فکری مهم مطالعات فرهنگی به درک ما از فرهنگ، قدرت و سیاست را نادیده گرفت هرچند همچنان باید پذیرفت که سیاست­های فرهنگی مطالعات فرهنگی به عنوان اشکالی از مداخله تاثیر زیادی نداشته است. البته واکنش منفی و مقاومت­های مستمر در سطح کلان نسبت به علوم انسانی در وهله نخست و بین رشته­ای­هایی همچون مطالعات زنان و مطالعات فرهنگی در بسیاری موارد ذهن نگارنده را به این سمت معطوف می­سازد که قطعا احساس بیمی وجود دارد که متعاقب آن مقاومت­هایی شکل می­گیرد این احساس خطر نیز  می­تواند دال بر تاثیرگذاری هرچند غیرمستقیم مطالعات فرهنگی بر تغییرات و دگرگونی­های سیاسی و اجتماعی در جامعه ایرانی می­باشد.

انتقادات نسبت به ناتوانی مطالعات فرهنگی در درگیری با سیاست فرهنگی[3] از دهه 1990 میلادی به بعد در غرب و در طول سال­های اخیر در ایران( به عنوان نمونه مورد مطالعه محقق) به طرح پیشنهادات متعددی نیز انجامیده است. خواسته مک کیگان و کلنر(1997) مبنی بر درگیری کامل با اقتصاد سیاسی فرهنگ یعنی پرسش­هایی از مالکیت، نهادها، کنترل و قدرت در برهه تولید محصولات فرهنگی دقیقا دراینجا قابل طرح و امعان نظر می­باشد(بارکر[4]،1387: 756).

به عقیده این گروه از محققان با رهاشدن از عینیت­گرایی متنی می توان به کمک­های فکری مهمی که مطالعات فرهنگی به درک ما از فرهنگ، قدرت و سیاست کرده است می­توان اندیشید. مسئله اساسی در مطالعه جریان و وضعیت مطالعات انجام شده در این حوزه این است که سیاست­های فرهنگیِ مطالعات فرهنگی به عنوان اشکالی از مداخله بایستی بتواند خود را به مهارت­هایی تجهیز نماید که تاثیر سازنده­ای در امر سیاستگذاری فرهنگی در جوامع داشته باشند به گونه­ای که ضمن حفظ فاصله خود با سیاستگذاران و تکنوکرات­ها قادر به گفتگو و تعامل با آن­ها بوده تا از خلال این سیاست رفت و برگشتی بتواند در تغییر شرایط موجود موثر واقع شود.

 

ضرورت تحقیق

فرهنگ موضوعی بسیار پیچیده و کلان است و با تمام اجزای جامعه و حتی در سطوح وسیع­تر جامعه جهانی به طور مستقیم و غیرمستقیم در ارتباط است. اهمیت انکار ناپذیر و حیاتی مقوله فرهنگ و ابزارها و کالاهای فرهنگی در شرایط کنونی جامعه انسانی در وهله نخست و جامعه ایران در وهله بعد
اقتضا می­کند که این مقوله بیش از این مورد توجه قرار گیرد و به تبع سیاستگذاری پیرامون آن نیز باید با عنایت به حساسیت­های ویژه موضوع مورد نظر صورت گیرد.

با این وجود نه تنها در زمینه رویکرد مطالعات فرهنگی به سیاست و سیاستگذاری فرهنگی منابع فارسی چندانی در اختیار نداریم بلکه بطور کلی بحث سیاستگذاری فرهنگی در ایران چندان به مثابه یک موضوع دانشگاهی مورد توجه نبوده و دانش چندانی در این زمینه تولید نشده است.

این درحالی است که علی­رغم سابقه نسبتا قابل توجه سیاست فرهنگی در ایران، اشکال حداکثری مداخله دولت در این امر از زمان شکل­گیری دولت-ملت مدرن تا به امروز، کمتر برای توسعه دانش شناخت و تحلیل سیاست فرهنگی، تلاش شده است. همچنین موضوع سیاست فرهنگی کمتر به نحو نظام­مند توجه روشنفکران عمومی و مستقل را به خود جلب نموده است. حاصل این امر، یعنی بی میلی دولت و روشنفکران به شناخت سیاست فرهنگی در ایران، فقر دانش نظری و البته تجربی در حیطه مذکور است. این فقر و محدودیت منابع، زمانی که پای سیاست فرهنگی از منظر مطالعات فرهنگی به میان کشیده می شود، با توجه به نوپا بودن حوزه مذکور بسیار بیشتر احساس می­شود.

از سوی دیگر ما شاهد تفوق امر فرهنگی بر امر اجتماعی در جهان معاصر هستیم جهانی که در آن قدرت در تمامی لایه های زندگی اعضای جامعه رسوخ کرده است و بیش از همه از طریق مکانیسم­های فرهنگی اهداف خود را پیش می­برد و به ابزاری برای پیشبرد اهداف سلطه جویانه دولت­ها و گروه­های فرادست مبدل گشته است. در این میان مطالعات فرهنگی که رسالت بزرگ خود را رهاسازی و حرکت به سمت تغییر برای تحقق شرایط عادلانه­تری از زندگی می­داند به تبع بایستی در سیاست­ها و اصولش بازاندیشی جدی نموده و با برقراری ارتباط با حوزه تصمیم­گیری و حتی اجرایی، راه را برای رسیدن به آرمان­ها و مدعیاتش هموار کند.

علاوه براین شرایط سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و حتی اقتصادی جامعه ایرانی به ویژه در سال­های اخیر و با عنایت دوچندان به وقایع و رخدادهای پیش و پس از 22 خرداد 1388که جامعه ایرانی را وارد عرصه نوینی کرد(چیزی که نطفه اولیه­اش ماه­ها و شاید سال­ها پیش منعقد شده بود) بیش از بیش ضرورت توجه به مسائل فرهنگی و ارتباط ناگزیر آن با شرایط و امور سیاسی در جامعه دانشگاهی و حوزه مطالعات فرهنگی در ایران را هویدا می­سازد.

ناکارآمدی علوم اجتماعی پس از گذشت چندین دهه موضوع مقالات، کتاب­ها و به ویژه مصاحبه­های متعددی بوده است. به گونه­ای که تعطیلی و تغییر بنیادین در این حوزه از دانش در دستور کار نهادها و سازمان­های سیاستگذار در این حوزه قرار گرفته است. وضعیت میان رشته­ای­هایی همچون مطالعات فرهنگی پس از گذشت حدود یک دهه از نهادینه شدن آن در ایران بسیار وخیم تر به نظر می­رسد. بحث بر سر سودمندی دستاوردها و نتایج حاصل از پژوهش­های اجتماعی به ویژه از منظر تاثیرات عملی بر روند زندگی مردم و رویکردهای معطوف به حل مسئله در سال­های اخیر همواره مطرح بوده است. لزوم بازنگری در جهت­های مطالعاتی و رویکردهای پژوهشی خود و نزدیک ساختن آن­ها با روند عملی سیاستگذاری در جامعه یکی از مواردی است که می­تواند برای برون­رفت از تنگناهای موجود محل بحث قرار گیرد. ضرورت بازاندیشی در شکل و نوع رابطه علوم اجتماعی با نهاد دولت و تلاش در جهت ترتیب دادن گفتگوهایی راهگشا قطعا در تغییر سیاستهای موجود و تلخی­ها و ترشرویی­های مکرر نسبت به این حوزه تاثیرگذار خواهد بود.

با این تفاسیر این پایان نامه نقطه آغازی خواهد بود برای ورود جدی­تر به مباحث سیاستگذاری فرهنگی از سوی عالمان مطالعات فرهنگی در ایران و تلاش برای رهاشدن از مطالعات تکراری و تقلیدگونه­ای که با اتخاذ رویکردی متن محور و در موارد معدودی مطالعات میدانی و اتنوگرافی­های بیشتر مردم­نگارانه صورت گرفته­اند.

از آنجایی که بخش اعظم مطالعات فرهنگی ایرانی را پایان­نامه­های دانشجویی تشکیل می­دهد و سهم مقالات و کتاب های منتشرشده در این میان به مراتب کم­تر می باشد برآن شدیم تا در نقد و بررسی مطالعات فرهنگی ایرانی بر این بخش متمرکز شویم.

 

اهداف تحقیق

نگارنده در این پایان نامه درصدد است تا با مطالعه پایان­نامه­های انجام شده درحوزه مطالعات فرهنگی در ایران در مرحله نخست میدان­های تحقیق مطالعات فرهنگی در ایران را استخراج کند. با این توضیح مهم­ترین هدف تحقیق حاضر، کشف، استخراج و ارائه دسته­بندی از مولفه­های اصلی مورد توجه در تحقیقات انجام شده از سوی دانشجویان رشته مطالعات فرهنگی در دانشگاه­هایی است که مجری این رشته بوده و هستند. براین اساس پایان­نامه­های دفاع شده از ابتدای پذیرش دانشجو در رشته مطالعات فرهنگی در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی از سال 1380، دانشگاه علم و فرهنگ و دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران از سال 1384 مبنای پژوهش قرار گرفته­اند. لازم به ذکر است که گروه مطالعات فرهنگی دانشگاه علامه طباطبایی سال گذشته منحل گردید از سویی در سال 1388 نیز شاهد شکل­گیری و آغاز به کار گروه مطالعات فرهنگی در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه کاشان بودیم که طبیعتا امکان لحاظ کردن پایان­نامه­های اولین دانشجویان فارغ­التحصیل در این دانشگاه در مجموعه حاضر فراهم نمی­باشد.

 یکی دیگر از اهدافی که نگارش این پایان­نامه را موجب شد، معرفی جریان متاخر مطالعات فرهنگی در جهان است. جریانی که مداخله در امر سیاستگذاری فرهنگی را وظیفه اصلی خود می­داند و با این تمهید برآن است تا از حالت روشنفکری و فانتزیک و نقد صرف قدرت به درآمده و مفیدبودگی خود با قرار گرفتن در کنار نیروی مدیریتی و اجرایی نشان دهد.

بر این اساس امید آن می رود که از خلال نقد شرایط موجود و معرفی نسخه اخیر مطالعات فرهنگی در جهان با تکیه برآثار تونی بنت[5] (متفکر استرالیایی و استاد دانشگاه وسترن سیدنی[6] که پیشرو و پرچمدار ورود به حوزه جدید مطالعاتی در مطالعات فرهنگی می باشد) چشم انداز و دورنمایی مناسب و مفید برای پیوند میان دانش مطالعات فرهنگی و سیاستگذاری در ایران ترسیم گردد. امید است دانش تولید شده در طول نگارش این اثر به عنوان یک پرژه بنیادی شرایط لازم را برای نگارش و تدوین سیاست های مناسب فرهنگی و رسانه ای در گذر زمان در ایران فراهم شود.

 

بنابراین اهداف اصلی که در این پایان­نامه دنبال می­شود به شرح زیر عبارتند از:

ارزیابی وضعیت مطالعات فرهنگی در ایران با معیار سودمندی و مفیدبودگی عملی (دستاوردها و ناکامی های مطالعات فرهنگی ایرانی).
ارائه مدلی مطلوب و کارآمد در تغییر وضعیت موجود برای مطالعات فرهنگی ایرانی.
 

اهداف فرعی نیز شامل موارد زیر می باشد:

کشف و استخراج مولفه­های اصلی مورد توجه در پایان­نامه­های نوشته شده از سوی دانشجویان رشته مطالعات فرهنگی و ارائه دسته­بندی از آن­ها
معرفی نسخه اخیر مطالعات فرهنگی در جهان با تکیه برآثار تونی بنت و معرفی آن به عنوان مدلی برای مطالعات فرهنگی در کنار مدل­های پیشین
فراهم کردن بخشی از شرایط لازم برای نگارش و تدوین سیاست­های مناسب فرهنگی و رسانه­ای در برقراری پیوند میان دانش مطالعات فرهنگی و حوزه سیاستگذاری فرهنگی
 

سوالات تحقیق

آنچه در ابتدا ذهن نگارنده را درگیر نموده و به انتخاب موضوع این پایان­نامه انجامید چشم­انداز تازه­ای است که  گروهی از منتقدان و حتی طرفدران مطالعات فرهنگی از حدود دو دهه پیش در نقد‌ آن مطرح کردند. واکنش نسبت به متن­گرایی و پوپولیسم غالب بر رویکردهای پژوهشی مطالعات فرهنگی مسائل جدیدی را پیش روی ما قرار داده­اند که بر ضرورت بازاندیشی در رویکردهای پیشین تاکید روزافزون داشته است. از سوی دیگر وضعیت مطالعات فرهنگی در ایران و واکنش­های متعددی که از داخل و خارج نظام دانشگاهی نسبت بدان شکل گرفته است سوالات متعددی را درمورد چیستی، کیفیت و دستاوردهای مطالعات انجام شده در این حوزه مطالعاتی طرح نموده­اند.

همانطور که استوارت کانینگهام[7]( 2002: 13) در مقاله­ای با عنوان «مطالعات فرهنگی از منظر سیاست فرهنگی» اشاره می­کند، به گونه دیگری به توضیح این تغییر پرداخته و به سوالات فراوانی که سیاست فرهنگی به مثابه یک زمینه مطالعاتی جدید پیش روی مطالعات فرهنگی قرار داده است. اشاره می­کند. سوالاتی همچون؛

 

مفصل بندی سیاست و فرهنگ در جوامع مدرن غربی چگونه صورت می گیرد؟
آیا اساساً رابطه ای میان مطالعات فرهنگی و سیاست فرهنگی وجود دارد ؟ درصورتی که پاسخ این سوال مثبت باشد پرسش های مهمی مطرح می شود؛
رابطه پیش گفته میان مطالعات فرهنگی و سیاست فرهنگی چگونه است؟
 

        با توجه به هدفی که در این پژوهش دنبال می­شود سوالات اصلی این پژوهش به شرح زیر عبارت­اند از:

رویکردهای موجود و غالب در مطالعات فرهنگی ایرانی کدام­اند؟ چه نقدهایی می­توان به آن­ها مطرح کرد؟
مولفه­های اصلی رویکرد سیاستگذاری در مطالعات فرهنگی که بنت استرالیایی بنیان­گذار آن می­باشد چیست؟
تا چه اندازه می­توان سیاستگذاری فرهنگی را به عنوان رویکرد مطلوب و سودمند برای مطالعات فرهنگی ایرانی پیشنهاد کرد؟
 

پیشینه تحقیق

ورود مطالعات فرهنگی در ایران به طور رسمی دارای سابقه چندان زیادی نیست. مفاهیم، مباحث و دیدگاه­های اندیشمندان این حوزه در طول دو دهه گذشته در قالب مقالات و مباحث زیادی به تدریج مطرح شده­اند. مقالاتی نیز در مجله ارغنون و از طریق مترجمان، اساتید و همکاران گروه فرهنگی ترجمه شد که در این زمینه کمک زیادی به طرح و در مراحل بعدی به سازماندهی این رشته کرد.  

اگرچه از قبل تاحدودی بعضی از مباحث این حوزه در قالب رشته مدیریت فرهنگی در دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی مطرح بوده است، اما شروع مطالعات فرهنگی در دانشکده علوم اجتماعی طی دو سال متوالی دنبال شد، برخی از موضوعات مورد علاقه و ضروری در  این حوزه به تدریج مطرح و ساماندهی رشته مطالعات فرهنگی در گروه علوم ارتباطات اجتماعی دانشکده ممکن شد. البته این گروه در سال 1388 با تصمیم شورای آموزشی دانشگاه علامه طباطبایی منحل شد. طراحی رشته مطالعات فرهنگی با پسوند رسانه به عنوان یک حوزه آموزشی در سالهای 1383-1382 برای اولین بار انجام شد و گروه ارتباطات دانشگاه تهران برای اولین بار در سال 1384 اقدام به پذیرش دانشجو در این گرایش کرد. در طی چند سال گذشته با همکاری اساتید مطالعات فرهنگی و دیگر علاقه­مندان به این حوزه ترجمه مقاله و کتاب، تالیف، تشکیل همایش و جلسات نقد و بررسی از یک طرف و تشکیل انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات جهت تکمیل این حوزه مهم شدند(بهار، 1386: 97- 196).

در طول چند سال گذشته بزرگان این رشته در ایران در قالب مصاحبه­ها و در موارد معدودی مقالاتی که عموما هم در دست انتشار است به نقد و بررسی وضعیت این رشته در ایران پرداختند در زیر اشاره ای گذرا به آن ها می­شود؛

محمود شهابی عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی نیز، با عنوان «گفتمان­های مطالعات فرهنگی در ایران»[8] در سال 2007 به ارائه مقاله و سخنرانی در کنفرانس بین المللی مطالعات فرهنگی دردانشگاه شرق لندن پرداخت که البته دسترسی به آن به دلیل عدم انتشار مقاله میسر نشد.

تقی آزاد ارمکی در مصاحبه­ای که از سوی محمدسروی زرگر انجام و بر روی سایت مرکز تحقیقات و مطالعات رسانه­ای همشهری منتشر شد به تشریح تاریخ مطالعات فرهنگی و سرگذشت آن پس از ورود به ایران در آغاز  دهه 1380 پرداخته است. وی با اشاره به اینکه بخش اعظم تحقیقات انجام شده در رشته مطالعات فرهنگی در ایران را رساله­های

6-2 اعتیاد………………………………………………………………………………………. 30

1-6-2 همه‌گیری شناسی…………………………………………………………………. 31

2-6-2 سبب شناسی……………………………………………………………………….. 32

3-6-2 عامل سایکو دینامیک…………………………………………………………….. 32

4-6-2 نظریات رفتاری……………………………………………………………………. 33

5-6-2 وراثت چیست؟…………………………………………………………………….. 34

6-6-2 عوامل ژنتیک……………………………………………………………………….. 36

7-6-2 عوامل عصبی- شیمیایی………………………………………………………… 36

8-6-2 ابتلای همزمان……………………………………………………………………… 37

9-6-2 اختلالات شخصیت ضد اجتماعی……………………………………………. 38

10-6-2 افسردگی و خودکشی ………………………………………………………… 38

7-2 اختلالات وابسته به الکل…………………………………………………………….. 39

1-7-2 همه‌گیری شناسی…………………………………………………………………. 40

2-7-2 فعالیت‌های الکتروفیزیولوژیکی……………………………………………….. 40

3-7-2 شیمی حیاتی یا زیست شیمی………………………………………………….. 42

4-7-2 آسیب‌پذیری زیستی نسبت به الکلیسم……………………………………… 43

5-7-2 عوامل شخصیتی و روان شناختی………………………………………….. 47

6-7-2 درمان و بازپروری………………………………………………………………. 49

8-2 اختلالات وابسته به آمفتامین (یا شبه آمفتامین)…………………………….. 50

1-8-2 همه گیری شناسی………………………………………………………………… 51

2-8-2 نوروفارماکولوژی………………………………………………………………… 51

3-8-2 اختلال سایکوتیک ناشی از آمفتامین……………………………………….. 52

4-8-2 درمان و بازتوانی…………………………………………………………………. 53

9-2 اختلالات وابسته به کافئین…………………………………………………………. 54

1-9-2 همه گیری شناسی………………………………………………………………… 55

2-9-2 نوروفارماکولوژی………………………………………………………………… 55

3-9-2 ژنتیک و مصرف کافئین………………………………………………………… 56

4-9-2 کافئین به عنوان یک ماده مورد سوء مصرف…………………………… 56

5-9-2 عوارض نامطلوب ………………………………………………………………… 57

6-9-2 درمان…………………………………………………………………………………. 58

10-2 اختلالات وابسته به حشیش……………………………………………………… 59

1-10-2 همه گیری شناسی……………………………………………………………… 60

1-1-10-2 شیوع و روندهای اخیر…………………………………………………… 60

2-1-10-2 نوروفارماکولوژی…………………………………………………………. 61

3-10-2 اختلال سایکوتیک ناشی از حشیش……………………………………….. 62

4-10-2 اختلال اضطرابی ناشی از حشیش………………………………………… 63

5-10-2 درمان و بازتوانی………………………………………………………………. 63

11-2 اختلال وابسته به کوکائین……………………………………………………….. 66

1-11-2 همه گیری شناسی……………………………………………………………… 66

2-11-2 هم ابتلائی…………………………………………………………………………. 67

3-11-2 سبب شناسی……………………………………………………………………… 67

1-3-11-2 عوامل ژنتیک ………………………………………………………………… 67

2-3-11-2 عوامل اجتماعی و فرهنگی ……………………………………………… 68

3-3-11-2 یادگیری و شرطی شدن………………………………………………….. 68

4-3-11-2 عوامل دارویی……………………………………………………………….. 69

4-11-2 نوروفارماکولوژی……………………………………………………………… 69

5-11-2 سوء مصرف کوکائین و وابستگی بر آن……………………………….. 71

6-11-2 اختلال سایکوتیک ناشی از کوکائین …………………………………….. 71

7-11-2 اختلال خلقی ناشی از کوکائین ……………………………………………. 72

8-11-2 اختلال اضطرابی ناشی از کوکائین ……………………………………… 72

9-11-2 اثرات نامطلوب ………………………………………………………………….. 72

   

1-9-11-2 اثرات بر عروق مغزی…………………………………………………….. 73

2-9-11-2 اثرات قلبی…………………………………………………………………….. 73

3-9-11-2 حملات تشنجی………………………………………………………………. 74

10-11-2 درمان و بازتوانی…………………………………………………………….. 74

12-2 اختلالات وابسته به مواد توهم زا……………………………………………… 76

1-12-2 نوروفارماکولوژی……………………………………………………………… 77

2-12-2 مصرف داروهای توهم زا…………………………………………………… 77

3-12-2 آثار روان شناختی……………………………………………………………… 78

4-12-2 مکانیزمهای نوروفیزیولوژیکی……………………………………………… 79

5-12-2 اختلالات سایکوتیک ناشی از مواد توهم زا……………………………. 80

6-12-2 اختلال خلقی ناشی از مواد توهم زا……………………………………… 81

7-12-2 درمان………………………………………………………………………………. 81

13-2 اختلالات مربوط به مواد استنشاقی…………………………………………… 82

1-13-2 نوروفارماکولوژی……………………………………………………………… 83

2-13-2 اثرات نامطلوب ………………………………………………………………….. 84

3-13-2 درمان………………………………………………………………………………. 85

14-2 اختلالات مربوط به نیکوتین……………………………………………………… 85

1-14-2 همه گیری شناسی……………………………………………………………… 87

2-14-2 بیماران روانی……………………………………………………………………. 88

3-14-2 نوروفارماکولوژی……………………………………………………………… 88

4-14-2 سبب یابی وابستگی به نیکوتین…………………………………………….. 89

5-14-2 اثرات نامطلوب ………………………………………………………………….. 90

6-14-2 مزایای بهداشتی ترک سیگار……………………………………………….. 90

7-14-2 درمان………………………………………………………………………………. 91

1-7-14-2 درمانهای روان شناختی…………………………………………………. 91

2-7-14-2 درمانهای روانی- دارویی……………………………………………….. 92

15-2 اختلالات مربوط به مواد شبه افیونی (اپیوتید)…………………………….. 93

1-15-2 همه گیری شناسی……………………………………………………………… 95

2-15-2 نوروفارماکولوژی……………………………………………………………… 96

3-15-2 هم ابتلائی…………………………………………………………………………. 97

4-15-2 سبب شناسی……………………………………………………………………… 98

1-4-15-2 عوامل روانی- اجتماعی………………………………………………….. 98

2-4-15-2 عوامل ژنتیک و زیستی…………………………………………………… 98

3-4-15-2 نظریه روانپویشی…………………………………………………………… 99

16-2 اختلالات مربوط به فن سیکلیدین (یا شبه فن سیکلیدین)………………. 100

1-16-2 همه گیری شناسی……………………………………………………………… 100

2-16-2 نورفارماکولوژی……………………………………………………………….. 100

3-16-2 اختلال خلقی ناشی از فن سیکلیدین………………………………………. 101

4-16-2 اختلالات اضطرابی ناشی از فن سیکلیدین……………………………… 101

5-16-2 درمان………………………………………………………………………………. 101

2-2 پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………. 102

فصل سوم: روش تحقیق

مقدمه ……………………………………………………………………………………………. 105

1-3 روش تحقیق…………………………………………………………………………….. 105

2-3 جامعه آماری تحقیق…………………………………………………………………. 105

3-3 ابزار اندازه گیری…………………………………………………………………….. 105

4-3 تعیین حجم نمونه……………………………………………………………………… 106

5-3 روش‌های تجزیه و تحلیل داده‌ها ……………………………………………….. 106

6-3 تعیین اعتبار و روایی پرسشنامه…………………………………………………. 107

7-3 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات……………………………………………………. 108

فصل چهارم: یافته های پژوهش

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

بحث و نتیجه گیری…………………………………………………………………………… 121

1-5 چه کسی مسئول پیشگیری از اعتیاد است؟………………………………….. 121

2-5 محدودیت های پژوهش…………………………………………………………….. 124

3-5 پیشنهادهای پژوهش…………………………………………………………………. 124

پیشنهادهایی به والدین……………………………………………………………………… 124

پیشنهادهایی به مسوولین …………………………………………………………………. 125

4-5 محدود کردن دسترسی به دارو…………………………………………………. 127

5-5 آموزش و پیشگیری………………………………………………………………….. 128

6-5 بهبود درمان و پژوهش…………………………………………………………….. 129

7-5 توصیه های محافظت کننده………………………………………………………… 130

8-5 فهرست منابع:………………………………………………………………………….. 133

منابع فارسی……………………………………………………………………………………. 134

منابع خارجی…………………………………………………………………………………… 135

ضمیمه ………………………………………………………………………………………….. 136

 

فهرست جداول

عنوان مطالب                                                                                                  صفحه

1- جدول شماره (1-4) توزیع فراوانی گروه نمونه معتادین و غیرمعتادین……… 110

2- جدول شماره (2-4) توزیع فراوانی گروه نمونه معتادین و غیرمعتادین براساس سن   111

3- جدول شماره (3-4) توزیع فراوانی گروه نمونه معتادین و غیرمعتادین براساس وضعیت تأهل          111

4- جدول شماره (4-4) توزیع فراوانی گروه نمونه معتادین و غیرمعتادین بر اساس شغل          112

5- جدول شماره (5-4) توزیع فراوانی گروه نمونه معتادین و غیرمعتادین براساس سطح تحصیلات       112

6- جدول شماره (6-4) نتایج آزمون t مستقل مقایسه مولفه های عوامل زیستی گرایش به اعتیاد در بین افراد معتاد و غیرمعتاد………………………………………………………………………………………. 113

7- جدول شماره (7-4) نتایج آزمون t تفاوت میانگین گروه معتادین و غیرمعتادین در مولفه های عوامل زیستی گرایش به سوء مصرف مواد…………………………………………………………… 114

8- جدول شماره (8-4) نتایج آزمون t تفاوت میانگین مولفه های عوامل زیستی موثر بر گرایش به سوء مصرف مواد در گروه معتادین براساس سن ………………………………………………. 115

9- جدول شماره (9-4) نتایج آزمون تعقیبی LSD اختلاف میانگین بین عوامل زیستی براساس سن معتادین ………………………………………………………………………………………………………………. 116

10- جدول شماره (10-4) نتایج آزمون t تفاوت میانگین مولفه های عوامل زیستی موثر بر گرایش به سوء مصرف مواد در گروه معتادین براساس میزان تحصیلات……………………………… 117

11- جدول شماره (11-4) نتایج آزمون تعقیبی LSD اختلاف میانگین بین عوامل زیستی براساس سطح تحصیلات…………………………………………………………………………………………………. 117

12- جدول شماره (12-4) نتایج آزمون t تفاوت میانگین مولفه های عوامل زیستی موثر بر گرایش به سوء مصرف مواد در گروه معتادین بر اساس ……………………………………………………. 118

13- جدول شماره (13-4) نتایج آزمون تعقیبی CSD اختلاف میانگین بین عوامل زیستی براساس شغل   119

14- جدول شماره (14-4) نتایج آزمون f تفاوت میانگین گروه معتادین مجرد و متأهل در مولفه های عوامل زیستی موثر بر گرایش به سوء مصرف مواد ……………………………………………… 119

 

 

چکیده پژوهش

پژوهش حاضر به بررسی عوامل زیستی مؤثر در بروز سوء مصرف مواد پرداخته است. به همین منظور در کنار سؤال اصلی مبنی بر «مقایسه تأثیر عوامل زیستی مؤثر در بروز رفتار سوء مصرف مواد در بین افراد معتاد و غیرمعتاد»، یک سؤال دیگر با توجه به متغیرهای سن، سطح تحصیلات، شغل، وضعیت تأهل در افراد معتاد تهیه و مورد بررسی قرار گرفت.

روش پژوهش توصیفی از نوع علمی، مقایسه‌ای وجامعه آماری شامل کلیه افراد معتاد مستقر در زندان مرکزی اصفهان در سال 1387 و همچنین دانشجویان به عنوان گروه شاهد بوده است. نمونه پژوهش شامل 60 نفر از معتادین و 60 نفر از افراد عادی بوده که گروه معتادین به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شده و گروه غیرمعتاد به وسیله روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شده است. ابزار اندازه‌گیری پرسش‌نامه 60 سؤالی‌ گری و ویلسون بوده است که از روایی و پایایی مناسبی در تحقیقات قبلی برخوردار بوده است. داده‌ها با استفاده از روش‌های آزمون T و آزمون F مورد بررسی قرار گرفت که عمده‌ترین نتایج آن به شرح زیر می‌باشد:

– تفاوت معناداری بین عوامل زیستی گرایش به سوءمصرف مواد در افراد معتاد و غیرمعتاد وجود دارد.

– بین عوامل مؤثر بر سوءمصرف مواد مخدر در افراد معتاد و غیرمعتاد بر اساس متغیرهای سن، سطح تحصیلات، شغل، وضعیت تأهل تفاوت معناداری وجود داشت.

 

فصل اول

 

کلیات پژوهش

 

1-1 مقدمه

در این تحقیق برآنیم که سوءمصرف[1] مواد را از دریچه دیگر عوامل که کمتر مورد توجه قرار گرفته، مورد بررسی قرار دهم. در این تحقیق بررسی می‌کنیم که به غیر از عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و … عامل دیگری به نام عامل زیستی نیز در سوء مصرف مواد نقش دارد. این تحقیق نشان می‌دهد که احتمالاً یک بخش ژنتیکی و ارثی برای سوء استفاده از مواد مخدر و سوءمصرف مواد وجود دارد و ابزاری هم در تشخیص ژن‌های ویژه‌ای که اعمال سلول‌های گوناگون و بیوشیمیایی را کنترل می‌کنند. (آی لیشنر[2]، آلن، 1997) همچنین در این تحقیق به مطالعه و بررسی دوقلوها و فرزندخوانده‌ها پرداخته، این مطالعات نشان می‌دهد که آیا استعداد و آمادگی داشتن خانواده به یک بی‌نظمی و اختلال تأثیری در درگیرشدن به آن بی‌نظمی و اختلال را خواهد داشت یا خیر. همچنان که میزان شرب الکل در دوقلوهای همسان 54% و در دوقلوهای غیرهمسان 28% بوده است (کلونینگر[3]، 1988). تنها عامل اجتماعی و … منجر به سوء مصرف مواد نمی‌شود بلکه عامل زیستی هم در این میان سهم بسزایی دارد درک این نکته که سوءمصرف مواد پیامد یک تغییرات اساسی در عملکرد پیشانی مغز است. بدین معنا است که یک هدف اصلی درمان باید در برعکس کردن و یا جبران نمودن آن تغییرات در مغز مؤثر باشد. این مورد را می‌توان از طریق مداوا یا درمان‌های رفتاری انجام داد و درمان‌های رفتاری عملکرد مغز را در اختلالات روانی دیگر تغییر می‌دهند. اما باید خاطرنشان کرد که سوءمصرف مواد آنقدر‌ها هم ساده نیست. سوءمصرف مواد فقط یک بیماری مغزی نیست بلکه یک بیماری مغزی است که محیط‌های اجتماعی در آن دخالت دارند (آی لیشنر، آلن، 1977). پدیده اعتیاد در جهان امروز به صورت یک معضل خانمانسوز باعث از هم پاشیده‌شدن بسیاری از خانواده‌ها، به انحراف کشیده‌شدن نوجوانان و جوانان، شیوع و گسترش بیماری‌ها و ضررهای فراوان اقتصادی و مرگ و میر گردیده است. در واقع اعتیاد به عنوان یک مشکل همه‌جانه دامنگیر اجتماع انسانی است. اعتیاد در لغت به معنی خود را به عادتی نکوهیده وقف کردن است. به عبارت دیگر، ابتلای اسارت‌آمیز به ماده مخدر که از نظر جسمی یا اجتماعی زیان‌آور شمرده می‌شود، اعتیاد نام دارد. که اعتیاد مهمترین آسیب اجتماعی است که ریشه در عوامل اجتماعی روانی دارد و متقابلاً بر روان فرد و بر اجتماع اثر می‌گذارد. به عبارت دیگر رابطه‌ای سه جانبه بین اعتیاد، اجتماع و روان وجود دارد و عمق فاجعه آن‌گاه ظهور بیشتری پیدا می‌کند که بدانیم بلای مذکور نقش مؤثر خود را بر روی نیروی فعال جامعه یعنی جوانان ایفا می‌کند. همچنین براساس مطالعات انجام شده در مناطق مورد بررسی کشور، بیش از 18% زنان مطلقه علت جدایی و طلاق را اعتیاد همسرانشان به مواد مخدر به خصوص الکل ذکر نموده‌اند که میزان فوق در برخی استان‌ها تا مرز 30% نیز گزارش شده است. (رئوفی و رضوی، 1378).

 

2-1 بیان مساله

اعتیاد به مواد مخدر به عنوان یک مشکل اجتماعی پدیده‌ایست استعماری که علاوه بر زمینه‌های ناسالم اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی زمینه‌های شخصیتی، روانی و تربیتی نیز در چگونگی ابتلاء به آن از اهمیت زیادی برخوردار است امروزه وسعت این مشکل در جهان چنان گسترده است که لودوینگ سم‌شناس معروف گفته است: اگر غذا را مستثنی کنیم هیچ ماده‌ای در روی زمین نیست که به اندازه مواد مخدر این چنین آسان وارد زندگی ملت‌ها شده باشد.

در سال‌های اخیر مطالعات زیادی در مورد سبب‌یابی وابستگی به مواد انجام شده است محققین اخیراً در مطالعه مورد مصرف مواد و وابستگی از روش پلی مورفسیم طولی قطعات محدود شده “RFLP”[4] استفاده کرده‌اند و گزارش‌هایی از روابط RFLP منتشر کرده‌اند.

برای اکثر مواد سوءمصرف، به استثنای الکل، محققین ناقل‌های عصبی با گیرنده‌های عصبی شناسایی کرده‌اند که مواد از طریق آن‌ها اثرات خود را اعمال می‌کنند. برخی پژوهشگران در مطالعات خود این فرضیه را دنبال می‌کنند. که مواد افیونی بر گیرنده‌های مواد افیونی اثر می‌کنند بنابراین در کسی که فعالیت افیونی درون‌زا کم است و مثلاً غلظت آندروفین‌ها در بدنش کم است یا فعالیت آنتاگونیستی افیونی درون را خیلی بالا است ممکن است در معرض خطر ابتلا به وابستگی به مواد افیونی (ترکیبات تریاک) قرار داشته باشد. حتی در کسی که کارکرد گیرنده درونزا در او کاملاً طبیعی و غفلت ناقل‌های عصبی بهنجار است، مصرف طولانی مدت یک ماده مورد سوء مصرف ممکن