فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: کلیات تحقق
1-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………..1
1-2- بیان مسأله……………………………………………………………………………………………………………….2
1-3-موضوع تحقیق………………………………………………………………………………………………………….7
1-4- اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………….7
1-5- اهمیت و ضرورت تحقیق…………………………………………………………………………………………..8
1-6-پرسشهای اساسی تحقیق……………………………………………………………………………………………..9
1-7-تعریف اصطلاحات و مفاهیم اساسی تحقیق…………………………………………………………………..9
فصل دوم: مبانی نظری تحقیق
2-1-مروری بر پژوهشهای انجام شده داخلی و خارجی………………………………………………………..11
2-1-1-مقدمه………………………………………………………………………………………………………………11
2-1- 2-مروری بر تحقیقات داخلی………………………………………………………………………………….11
2-1-3-ارزیابی مطالعات داخلی………………………………………………………………………………………18
2-1-4-مروری بر تحقیقات خارجی…………………………………………………………………………………19
2-2-ادبیات تحقیق………………………………………………………………………………………………………..25
2-2-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………….25
2-2-2-نظریه های سبک زندگی…………………………………………………………………………………….25
2-2-2-1-نظریهی ماکس وبر……………………………………………………………………………………………30
2-2-2- 2-نظریهی آنتونی گیدنز……………………………………………………………………………………….31
2-2-2- 3-نظریهی پی یر بوردیو……………………………………………………………………………………….32
2-2-3- نظریهی کاکرهام…………………………………………………………………………………………………35
2-2-4-نظریهی بیکر………………………………………………………………………………………………………..38
2-2-5-نظریهی جاکانوکسی……………………………………………………………………………………………..38
2-2-6-نظریهی سرمایه فرهنگی………………………………………………………………………………………….39
2-2-6-1-نظریهی سرمایه فرهنگی بوردیو……………………………………………………………………………39
2-2-6-2- ابعاد سرمایه فرهنگی………………………………………………………………………………………….40
2-2-7-نظریهی یادگیری اجتماعی………………………………………………………………………………………42
2-2-8-نظریهی رفتار برنامه ریزی شده………………………………………………………………………………..42
2-2-9-نظریهی جورج ریتزر……………………………………………………………………………………………..45
2-2-10-اثرپذیری از رسنه(تبلیغات تلویزیونی)……………………………………………………………………..46
2-2-10-1-نظریهی کاشت…………………………………………………………………………………………………47
2-2-11-اشتغال زنان و تعارض کار با خانواده…………………………………………………………………………49
2-2-12-نظریهی حمایت اجتماعی………………………………………………………………………………………52
2-2-13-چارچوب نظری منتخب………………………………………………………………………………………..54
2-2-14-جدول متغیرهای تحقیق…………………………………………………………………………………………58
2-2-15-مدل تحلیلی 
تحقیق……………………………………………………………………………………………….60
2-2-16-فرضیهها…………………………………………………………………………………………………….61
فصل سوم: روش تحقیق
3-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………63
3-2- پارادایم تحقیق………………………………………………………………………………………………..63
3-3-روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………64
3-4- ابزار جمع آوری……………………………………………………………………………………………..64
3-5- جامعهی آماری……………………………………………………………………………………………….67
3-6-نمونهی آماری…………………………………………………………………………………………………67
3-7-اعتبار……………………………………………………………………………………………………………..68
3-8-پایایی……………………………………………………………………………………………………………..68
3-9-جدول میزان آلفای کرونباخ متغیرهای پرسشنامه……………………………………………………..70
3-10-تعریف نظری و عملیاتی متغیرها………………………………………………………………………….70
3-10-1-متغیرهای مستقل…………………………………………………………………………………………..70
3-10-2-متغیرهای زمینهای………………………………………………………………………………………….75
3-10-3-متغیر وابسته…………………………………………………………………………………………………..75
فصل چهارم : یافته های پژوهش
4-1-مقدمه………………………………………………………………………………………………………………..76
4-2-جداولدرصد فراوانی گویههای متغیرهای تحقیق……………………………………………………….77
الف:جداول درصد فراوانی زنان خانهدار بر حسب پاسخ به گویههای متغیرها…………………………77
4-2-1- جدول درصد فراوانی زنان خانهدار بر حسب پاسخ به گویههای الگوی غذایی…………………………77
4-2-2- جدول درصد فراوانی زنان خانهدار بر حسب پاسخ به گویههای سرمایه فرهنگی………………………..79
4-2-3-جدول درصد فراوانی زنان خانهدار بر حسب پاسخ به گویههای حمایت اجتماعی……………………..80
4-2-4-جدول درصد فراوانی زنان خانهدار بر حسب پاسخ به گویههای اثرپذیری از تبلیغات تلویزیونی…….80
ب:جداول درصد فراوانی زنان شاغل بر حسب پاسخ به گویههای متغیرها…………………………………………….81
4-2-5-جدول درصد فراوانی زنان شاغل بر حسب پاسخ به گویههای الگوی غذایی……………………………..81
4-2-6-جدول درصد فراوانی زنان شاغل بر حسب پاسخ به گویههای سرمایه فرهنگی…………………………..83
4-2-7-جدول درصد فراوانی زنان شاغل بر حسب پاسخ به گویههای تعارض کار با خانواده………………….84
4-2-8-جدول درصد فراوانی زنان شاغل بر حسب پاسخ به گویههای حمایت اجتماعی………………………..85
4-2-9-جدول درصد فراوانی زنان شاغل بر حسب پاسخ به گویههای اثرپذیری از تبلیغات تلویزیونی……..85
4-3-جدول یک بعدی توزیع فراوانی متغیر وابسته(زنان خانه دار)…………………………………………………….86
4-3-1-جدول توزیع فراوانی زنان خانه دار بر حسب الگوی غذایی…………………………………………………..86
4-4-جداول یک بعدی توزیع فراوانی متغیرهای مستقل(زنان خانه دار)……………………………………………..86
4-4-1-جدول توزیع فراوانی زنان خانه دار بر حسب سرمایه فرهنگی……………………………………………….86
4-4-2-جدول توزیع فراوانی زنان خانه دار بر حسب سرمایه اقتصادی………………………………………………87
4-4-3-جدول توزیع فراوانی زنان خانه دار بر خسب طبقه اجتماعی…………………………………………………87
4-4-4-جدول توزیع فراوانی زنان خانه دار بر حسب میزان اثرپذیری از تبلیغات تلویزیونی…………………..88
4-5-جداول یک بعدی توزیع فراوانی متغیرهای زمینهای زنان خانه دار…………………………………………….88
4-5-1-جدول توزیع فراوانی زنان خانهدار بر حسب میزان تحصیلات……………………………………………….88
4-5-2-جدول توزیع فراوانی زنان خانهدار بر حسب ابعاد خانواده…………………………………………………89
4-5-3-جدول توزیع فراوانی زنان خانهدار بر حسب میزان درآمد خانواده………………………………………90
4-5-4-جدول توزیع فراوانی زنان خانهدار بر حسب سن…………………………………………………………….90
4-6-جداول دو بعدی متغیر وابسته با متغیرهای مستقل(زنان خانهدار)…………………………………………….91
4-6-1-توزیع فراوانی الگوی غذایی بر سرمایه فرهنگی………………………………………………………………91
4-6-2-جدول دوبعدی الگوی غذایی بر حسب اثرپذیری از تبلیغات تلویزیونی……………………………….92
4-6-3-جدول دوبعدی الگوی غذایی بر حسب طبقه اجتماعی……………………………………………………..93
4-6-4-جدول دوبعدی الگوی غذایی بر حسب سن……………………………………………………………………94
4-6-5-جدول دوبعدی الگوی غذایی بر حسب تحصیلات…………………………………………………………..95
4-6-6-جدول دوبعدی الگوی غذایی بر حسب ابعاد خانواده………………………………………………………..96
4-6-7-جدول دوبعدی الگوی غذایی بر حسب میزان درآمد خانواده…………………………………………….97
4-7-جدول یک بعدی توزیع فراوانی متغیر وابسته(زنان شاغل)……………………………………………………..98
4-7-1-جدول توزیع فراوانی زنان شاغل بر حسب الگوی غذایی………………………………………………….98
4-8-جداول یک بعدی متغیرهای مستقل(زنان شاغل)…………………………………………………………………98
4-8-1-جدول توزیع فراوانی زنان شاغل بر حسب سرمایه فرهنگی………………………………………………..98
4-8-2-جدول توزیع فراوانی زنان شاغل بر حسب سرمایه اقتصادی……………………………………………….99
4-8-3-جدول توزیع فراوانی زنان شاغل بر حسب نوع شغل………………………………………………………..100
4-8-4-جدول توزیع فراوانی زنان شاغل برحسب تعارض کار-خانواده…………………………………………100
4-8-5-جدول توزیع فراوانی زنان شاغل بر حسب تعارض فشاری…………………………………………………..101
4-8-6-جدول توزیع فراوانی زنان شاغل بر حسب تعارض رفتاری………………………………………………….101
4-8-7-جدول توزیع فراوانی زنان شاغل بر حسب تعارض زمانی……………………………………………………102
4-8-8-جدول توزیع فراوانی زنان شاغل بر حسب حمایت اجتماعی……………………………………………….102
4-8-9-جدول توزیع فراوانی زنان شاغل بر حسب طبقه اجتماعی…………………………………………………..103
4-9-جداول دوبعدی متغیر وابسته بر حسب متغیرهای مستقل………………………………………………………..104
4-9-1-جدول دوبعدی الگوی غذایی بر حسب سرمایه فرهنگی……………………………………………………104
4-9-2-جدول دوبعدی الگوی غذایی بر حسب سرمایه اقتصادی…………………………………………………..105
4-9-3-جدول دوبعدی الگوی غذایی بر حسب تعارض کار-خانواده……………………………………………106
4-9-4-جدول دوبعدی الگی غذایی بر حسب تعارض فشاری……………………………………………………..107
4-9-5-جدول دوبعدی الگوی غذایی بر حسب تعارض رفتاری…………………………………………………..108
4-9-6-جدول دوبعدی الگوی غذایی بر حسب تعارض زمانی…………………………………………………….109
4-9-7-جدول دوبعدی الگوی غذایی بر حسب حمایت اجتماعی………………………………………………..110
4-9-8-جدول دوبعدی الگوی غذایی بر حسب اثرپذیری از تبلیغات تلویزیونی………………………………111
4-9-9-جدول دوبعدی الگوی غذایی بر حسب میزان تحصیلات………………………………………………….112
4-9-10-جدول دوبعدی الگوی غذایی بر حسب ابعاد خانواده…………………………………………………….113
4-9-11-جدول دوبعدی الگوی غذایی بر حسب میزان درآمد زنان شاغل……………………………………..114
4-9-12-جدول دوبعدی الگوی غذایی بر حسب میزان درآمد همسر……………………………………………115
4-9-13-جدول دوبعدی الگوی غذایی بر حسب سن………………………………………………………………..116
4-10-آمار استنباطی زنان خانه دار…………………………………………………………………………………………117
جدول4-10-1-رابطه بین سرمایه فرهنگی زنان با الگوی غذایی خانواده………………………………………..117
جدول 4-10-2-رابطه بین سرمایه اقتصادی با الگوی غذایی خانواده………………………………………………117
جدول4-10-3-رابطه بین حمایت اجتماعی با الگوی غذایی خانواده………………………………………………118
جدول4-104-رابطه بین اثرپذیری از تبلیغات تلویزیونی با الگوی غذایی خانواده……………………………..118
جدول4-10-5-رابطه طبقه اجتماعی زنان با الگوی غذایی خانواده…………………………………………………119
جدول4-10-6-رابطه سن زنان با الگوی غذایی خانواده………………………………………………………………119
جدول4-10-7-رابطه میزان تحصیلات زنان با الگوی غذایی خانواده…………………………………………….120
جدول 4-10-8-رابطه ابعاد خانواده با الگوی غذایی خانواده………………………………………………………..120
جدول 4-10-9-رابطه میزان درآمد خانواده با الگوی غذایی خانواده…………………………………………….121
4-11-آمار استنباطی زنان شاغل……………………………………………………………………………………………..122
جدول4-11-1-رابطه سرمایه فرهنگی زنان با الگوی غذایی خانواده………………………………………………122
جدول4-11-2-رابطه بین سرمایه اقتصادی با الگوی غذایی خانواده……………………………………………….122
جدول4-11-3-رابطه تعارض کار-خانواده با الگوی غذایی خانواده………………………………………………123
جدول4-11-4-رابطه تعارض فشاری با الگوی غذایی خانواده……………………………………………………..123
جدول5-11-5-رابطه تعارض رفتاری با الگوی غذایی خانواده…………………………………………………….124
جدول4-11-6-رابطه تعارض زمانی با الگوی غذایی خانواده………………………………………………………124
جدول4-11-7-رابطه حمایت اجتماعی(ابزاری)زنان با الگوی غذایی خانواده…………………………………125
جدول4-11-8-رابطه اثرپذیری زنان از تبلیغات تلویزیونی با الگوی غذایی خانواده………………………….125
جدول4-11-9-رابطه نوع شغل زنان شاغل با الگوی غذایی خانواده………………………………………………126
جدول4-11-10-رابطه میزان تحصیلات زنان با الگوی غذایی خانواده…………………………………………..126
جدول4-11-11-رابطه ابعاد خانواده با الگوی غذایی خانواده………………………………………………………127
جدول4-11-12-رابطه درآمد زنان با الگوی غذایی خانواده……………………………………………………..127
جدول4-11-13-رابطه درآمد مرد با الگوی غذایی خانواده……………………………………………………..128
جدول4-11-14-رابطه سن زنان با الگوی غذایی خانواده………………………………………………………..128
جدل4-12-بررسی میزان تاثیر همزمان متغیرهای مستقل بر الگوهای غذایی خانوادهها از دید
زنان شاغل……………………………………………………………………………………………………………………..129
جدول4-13-بررسی میزان پیش بینی متغیر وابسته(ضریب تعیین)………………………………………………130
4-14-تحلیل مسیر زنان شاغل……………………………………………………………………………………………131
جدول4-15-بررسی میزان تاثیر همزمان متغیرهای مستقل بر الگوهای غذایی خانواده-ها از دید زنان خانهدار……………………………………………………………………………………………………………………………….132
4-16-تحلیل مسیر زنان خانهدار………………………………………………………………………………………..133
فصل پنجم:بحث و نتیجه گیری
5-1-مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………134
5-2-یافتهها……………………………………………………………………………………………………………………134
5-3-بحث و نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………..136
5-4-راهکارهای تحقیق…………………………………………………………………………………………………….138
5-5-محدودیتهای تحقیق……………………………………………………………………………………………….138
منابع………………………………………………………………………………………………………………………………140
مقدمه:
سلامتی یکی از بنیادی ترین نیازهای زندگی انسان است. سلامتی شالودهای بنیادی برای بالندگی و پیشرفت انسانها بوده، که فقدان آن عاملی مهم و موثر در سستی و فروپاشی ملّی شمرده میشود. آنچه که برای جامعه شناسان در زمینهی سلامتی و بیماری اهمیّت مییابد بررسی تاثیر عوامل اجتماعی-فرهنگی، و روانی-اجتماعی بر فرآیند پدیدآوری، نگهداری،افزایش،توزیع و پی آمدهای سلامتی و بیماری در جامعه است.با درنظر گرفتن سلامتی،به عنوان مفهومی متأثر از مجموعهای پیچیده از عوامل زیستی،روانی-اجتماعی،فرهنگی،اقتصادی،مذهبی و محیطی باید گفت که در این معنا سلامتی دیگر تنها دغدغهی دست اندرکاران علوم پزشکی نیست، دانشمندان علوم اجتماعی به ویژه جامعه شناسان و روان شناسان نیز به بررسی آن علاقمند میشوند(ریاحی،98:1384).
یکی از مهمترین عوامل تشکیل دهندهی الگوی غذایی جامعه مجموعه عادات و فرهنگ غذا و تغذیه افراد آن جامعه است. این عادات از بدو تولد در درون خانواده شکل میگیرد که خود وابسته به بستری است که جامعه فراهم میکند. بنابراین عادات غذایی از یکطرف پاسخگویی به نیاز غریزی و خواسته ای فیزیولوژیک و از سوی دیگر یک رفتار فرهنگی است. امروزه با پیشرفت علم و فن آوری و صنعت، شیوهی زندگی تغییر کرده است و شاهد کمرنگ شدن سنتها و آداب فرهنگهای بومی در زمینه و آداب و رفتارهای غذایی هستیم. امروزه انگیزه و تمایل افراد به غذا بر اساس نیاز واقعیبدن نیست بلکه معیار انتخاب غذا را خوشمزه بودن آن میدانند (فاضل پور و همکاران،26:1390). غذا یکی از نیازهای اساسی انسان و برای ادامه ی حیات آن لازم و ضروری است و بدون آن تداوم زندگی برای انسان میسر نمیباشد. غذا سوخت انسانی برای هرگونه تحرک و حیات است. دسترسی به غذای کافی و مطلوب و سلامت تغذیهای از محورهای اصلی توسعه و سلامت جامعه است. نقش تغذیه در سلامت،افزایش کارایی،یادگیری انسانها و ارتباط آن با توسعه اقتصادی طی تحقیقات وسیع جهانی به اثبات رسیده است(هزارجریبی و علیزاده اقدم،196:1391).
جامعه شناسی غذا و تغذیه یکی از شاخههای جدید جامعه شناسی است. امروزه توجه به ابعاد تغذیهی انسانی از دیدگاه اجتماعی ذهن پژوهشگران عرصهی سلامت و تغذیه را به خود مشغول کرده است.جامعه شناسی غذا عوامل بیشمار اجتماعی،فرهنگی،اقتصادی،سیاسی و فلسفی که روی عادتهای غذایی تاثیر میگذارد و این که چه چیزی بخوریم،کی بخوریم،چگونه بخوریم را مطالعه میکند.مطالعات جامعه شناختی عادتهای غذایی و نقشی که محیط اجتماعی در تولید و مصرف موادغذایی ایفا میکنند را بررسی میکنند. در اینجا مفهوم این گفته به منزلهی این نیست که انتخابهای فردی و ذائقههای شخصی هیچ اهمیتی ندارد بلکه به خاطر این است که تبیین جامعه شناختی الگوهای غذایی، تعیینکنندههای اجتماعی،چگونگی غذا خوردن و سبکهای انجام این کار را مشخص میسازند. در کل این گونه رفتارها اشتهای اجتماعی را مشخص می سازند.غذا فقط غذای آماده نیست، انتخاب نوع غذا و مصرف آن در شبکه پیچیدهای از فرهنگ،عوامل فردی و اجتماعی اتفاق میافتد.بنابراین برای برنامه ریزی صحیح و درست در زمینهی رفتار سالم تغذیهای توجه به ابعاد فرهنگی و اجتماعی از اهمیت فراوانی برخوردار است(علی زاده اقدم،286:1390).
توجه جامعه شناسان به امر غذا و تغذیه بازتابی از اهمیت فزایندهی اجتماعی و فرهنگی غذا در جوامع نوین صنعتی است. در جوامع امروزی زمینه های مختلفی از نظر فرهنگی با امر رژیم غذایی و بدن مرتبط گشته است(محسنی،1379:372).
1-2- بیان مسئله:
در طول دهه های اخیر روش بسیاری از مردم دنیا بخصوص در کشورهای توسعه یافته تغییر کرده است و افزایش اخیر در بیماریهای مزمن در دنیا مربوط به محیطی است که سبب کم تحرکی،افزایش دریافت کالری و شیوه های نامناسب زندگی شده است. این تغییرات در شیوه ی زندگی دامنگیر کشورهای در حال توسعه از جمله ایران نیز میباشد. نوع روغن مصرفی، نمک، انواع ترشیها، نوع روش پخت و پز،مصرف چای، استفاده از غذاهای آماده و غیره از جمله عادات غذایی روزانه هستند که در صورت شیوهی مصرف نادرست زمینه ساز بسیاری از بیماریهای مزمن و غیرواگیردار میشود. با گسترش زندگی صنعتی مصرف غذاهای آماده، غذاهای پرچرب و سرخ کردنی افزایش چشمگیری یافته است و میزان اسیدهای چرب ترانس موجود در این محصولات غذایی موجب افزایش شیوع بیماریهای مزمن گردیده است (برزویی و همکاران،158:1389).
در کشورهای در حال توسعه به علت ورود به زندگی ماشینی و صنعتی و توسعه اقتصادی-اجتماعی بسیاری از بیماریهای مزمن – غیرعفونی به ویژه در میان لایههای اجتماعی متوسط و مرفه اندک اندک افزایش یافته است. شاید بنیادیترین گام در جهت کاهش اینگونه بیماریهای مزمن تلاش برای پدیدآوری الگوهای رفتاری مناسب یا دگرگونی سازی الگوهای رفتاری نامناسبی است که مستقیم و غیرمستقیم بر سلامتی و بیماری افراد تاثیر میگذارد(ریاحی،2003:165).
محققان6 دسته از عوامل خطرآفرین رفتاری را ریشهی بیماریهای مزمن و غیرعفونی (بیماریهای زندگی ماشینی) در بزرگسالان و عامل مرگ ومیر زودهنگام آنها میدانند1- دودکشیدن به ویژه سیگار کشیدن 2- آشامیدن بیش از اندازهی نوشابه های مضر 3- بهره نگرفتن یا بهرهگیری اندک از خدمات بهداشتی پیشگیرانه مانند کنترل فشارخون، بازدیدهای پزشکی منظم و دورهای-شناسایی به موقع سرطان- مهار بیماریهای قند 4- پیگیری شیوههای نامناسب زندگی مانند: عادتهای غذایی نامناسب و پویایی اندک بدن 5- عوامل خطرآفرین محیطی مانند: خطرهای محیطی-آلودگی هوا،صدا و آب 6- تنش و فشارهای روانی(Park,2000,27).
امروزه در کشورهای توسعه یافته و نیز در میان لایه های بالا و متوسط کشورهای در حال توسعه، الگوی تغذیه به سوی افزایش مصرف شکر، چربی حیوانی، و پروتئین ها، همراه با کاهش مصرف الیاف گیاهی(میوه وسبزی و دانه های گیاهی) پیش می رود. بیشتر افراد ،سبزی و میوه های تازه و دانههای گیاهی کمی مصرف میکنند و در همان حال مقدار فراوانی گوشت به شکل غذاهای آماده و کنسرو شده و شکر به شکل نوشابهها و شیرینیها در خوراک خود میگنجانند. این روند بر اثر به کارگیری فن آوری های نوین تغذیه شتاب بیشتری به خود گرفته است. فنآوری هایی که بر فرآیند تولید،پخش، فرآوری و مصرف مواد غذایی -که نمودهای بنیادین نقش اجتماعی غذاها است تاثیر میگذارد(ریاحی،102:1384).
اگر چه نقش ژنتیک به عنوان عامل خطر در ابتلا به سرطان موثر میباشد امّا مطالعات مختلف نشان می دهند که فاکتور محیطی اصلی در ارتباط با سرطان تغذیه است. مطالعات انجام شده ثابت کرده است که تغذیه در بروز 30 تا 40 درصد انواع سرطانها موثر می باشد. بسیاری از رفتارهای تغذیه ای مانند: نوع غذا،روش آماده کردن غذا،میزان تعادل در کالری دریافتی و تنوع غذایی میتوانند به عنوان عامل خطر در ابتلا به سرطان تاثیر گذار باشند.شواهد نشان میدهند که مصرف غذاهای پرچرب،کم فیبر و مصرف نکردن روزانه میوه و سبزی منبع غنی از ویتامینها هستند که با افزایش بروز سرطان های مختلف در ارتباط میباشند(میربازغ و همکاران،109:1391).
بشر امروزی بر خلاف گذشته با خوردن انواع مواد لازم و غیر لازم و حتی گاهی اوقات مضرو زیان آور موجب ناکارآمدی بدن خود شده است.در حالی که در گذشته عامل بسیاری از بیماریها و مرگ و میرها و عفونت بوده است ، در اواخر قرن 19 با تغییراتی که در سبک زندگی سلامت محور با تاکید بر تغذیه به طور خاص اتفاق افتاد، این نوع بیماریها کاهش یافته و جای خود را به بیماریهای مزمن داده است. بر اساس آمار منتشر شده انستیتیو تحقیقات 20 درصد افراد در ایران دچار سوء تغذیهاند و علی رغم داشتن درآمد کافی به سبب عدم آگاهی تغذیهای ناصحیح از تغذیه خوب برخوردار نمیباشند.بدن آدمی یک مجموعه پیچیده و متنوعی از کارکردهاست و توانایی این را دارد که بدون کمک خارجی خود را از ارزیابی کند اما شرط بازسازی آن است که نیازهای آن به درستی مرتفع گردد و این فرآیند پیچیده تحت عنوان تغذیه نام دارد. گرچه طبقهی اجتماعی، درآمد و میزان دستیابی افراد به کالاها وخدمات اهمیت فراوانی در تعیین کیفیت زندگی آنها دارد اما سرانجام وضع سلامتی شان عامل بنیادی برای بالندگی وپیشرفت انسانهاست و فقدان آن عامل مهم و موثری در سستی و فروپاشی ملّی شمرده میشود(قاسمی،1388 :183)
جداول مربوط به میزان هدر دادن منابع در ایران به خوبی یکی از علل عدم توسعه واقعی و کیفی کشور را نشان میدهد. عاملی که اتفاقا بر عهده دولتمردان یا سیاست های آنان نیست، بلکه زاییده نگرش مردم در زندگی فردی و اجتماعی خود است. رویکرد مردم به استفاده از منابع که بتدریج در خلال سالیان شکل گرفته، به آسانی هم از بین نخواهد رفت اما بررسی و یادآوری آن، همواره تلنگری است بر این که حرکتی برای اصلاح آن از سوی مردم انجام گیرد.
تصویر زیر مصرف سالانه چند ماده غذایی برای هر نفر و رتبه هر ماده را در هرم غذایی را نشان میدهد. در واقع نگاهی است اجمالی به فرهنگ و رویه مصرفی مردم ایران.
بررسیهای مختلف نشان میدهند که در بخشهایی از جمعیت کشور ما سوءتغذیه وجود دارد .کمی وزن کودکان زیر5 سال،کمبود پروتئین،کم خونی ، فقرآهن واختلالات ناشی از کمبود ید و …بسیاری از افراد کشور را دچار مشکل کرده است. بر اساس آمارهای منتشر شده توسط انستیتو تحقیقات تغذیهای و صنایع غذایی کشور حدود 20 درصد از جمعیت ایران دچار سوءتغذیه هستند و 20 درصد دیگر علی رغم داشتن درآمد کافی به سبب عدم آگاهی و سواد تغذیهای از تغذیهی مطلوب برخوردار نمیباشند(جهانگیری و رجبی،76:1380). بررسی رشید خانی و همکارانش بر روی زنان شمال شهر تهران نشان داد که ویژگیهای اقتصادی، اجتماعی چون: تحصیلات دانشگاهی، شاغل بودن، میزان درآمد زن در ماه، میزان درآمد کل خانواده و ویژگیهای جمعیتی نظیر:سن، تأهل، داشتن فرزند، تعداد فرزندان و ابعاد خانواده و قومیت بر روی الگوهای غذایی زنان موثراست(رشید خانی و همکاران،1387). هچنین بررسی علیزاده اقدم بر روی شهروندان تبریزی نشان داد که بین سرمایه فرهنگی، سرمایه اجتماعی و سرمایه اقتصادی، جنس و تأهل و سبک غذایی رابطه وجود دارد(علیزاده اقدم،1390).
پدیدهی سوءتغذیه تمام افراد جامعه را به شکلی همگون متأثر نمیسازد. پیش بینیها و مطالعات در این زمینه نشان میدهندکه اقشار فقیر،زنان و سالمندان بیشتر از گروههای دیگر در معرض سوءتغذیه خود وخانواده هایشان قرار دارند.
عاملی که تاکنون در امر سوءتغذیه بدان توجه چندانی مبذول نگردیده است عدم آگاهی از شیوهی مناسب غذایی و وجود باورهایی در زمینه ی شیوه تغذیه است که موجب نابسامانی در امر تغذیه مناسب وکافی میگردد. بنابراین شناخت عوامل نشأت گرفته از فرهنگ مانند: آداب و رسوم، ارزشها و عادات نادرست غذایی امکان شناسایی و رفع کاستیهایی را که در فرهنگ عمومی تغذیه وجود دارد به ما میدهد(همان:77).
بنابراین تحقیق حاضر الگوهای غذایی زنان شاغل و خانه دار شهر کرمان را مورد بررسی قرار میدهد. هدف پژوهش حاضر بررسی الگوهای غذایی شهر کرمان است اما از آنجا که اکثر زنانالگوهای غذایی خانواده را اجرا میکنند، لذا این پژوهش زنان شهر کرمان را هدف قرار داده تا بتوانند الگوهای موردنظر خانواده هایشان را انعکاس دهند. همچنین از آنجا که شاغل و خانه دار بودن زنان ممکن است بر الگوهای غذایی خانواده هایشان موثر واقع شود سعی شده نمونه موردنظر از بین این دو گروه انتخاب گردد. همچنین تلاش شده با توجه به چارچوب نظری تعارضات شغل و تفاوتهای نقش زنان شاغل و تاثیر آن بر الگوهای غذایی خانواده هایشان مورتوجه قرار گیرد.
1-3-موضوع تحقیق:
بررسی جامعه شناختی الگوهای غذایی خانوادههای شهر کرمان و عوامل موثر بر آن.
1-4- اهداف تحقیق
اهداف پژوهش حاضر را می توان به دو قسمت اهداف کلی و جزئی تقسیم کرد.
هدف کلی:
شناسایی الگوهای خانواده های شهر کرمان و عوامل موثر بر آن.
اهداف جزئی:
1-تعیین رابطه سرمایهی فرهنگی زنانو الگوهای غذایی خانواده.
2-تعیین رابطه سرمایهی اقتصادی و الگوهای غذایی خانواده.
3-تعیین رابطه تعارض کار-خانواده زنانشاغل و الگوهای غذایی خانواده.
4-تعیین رابطه تعارض زمانی زنان شاغل و الگوهای غذایی خانواده.
5-تعیین رابطه تعارض فشاریزنان شاغلو الگوهای غذایی خانواده.
6-تعیین رابطه بین تعارض فشاری زنان شاغلو الگوهای غذایی خانواده.
7-تعیین رابطه ی بین حمایت اجتماعی زنان شاغل و الگوهای غذایی خانواده.
8-تعیین رابطهی بین اثرپذیری ازتبلیغات تلویزیونی و الگوهای غذایی خانواده.
9-تعیین رابطه بین نوع شغل زنان شاغلو الگوهای غذایی خانواده.
10-تعیین رابطه بین طبقهی اجتماعی خانوادهو الگوهای غذایی خانواده
11-تعیین رابطه سن زنان و الگوهای غذایی خانواده.
12-تعیین رابطه بین سطح تحصیلات زنان و الگوهای غذایی خانواده.
