شپشك آردآلود مركبات یکی از آفات کلیدی مرکبات می باشد. سابقه نسبتا” طولانی کاربرد سموم شیمیایی علیه این آفت، پدیده مقاومت آفت نسبت به آفت کشها و اثرات مخرب زیست محیطی نیاز به روشهای جایگزینی که فاقد اثرات نامطلوب یاد شده باشد را توجیه می کند. در این مطالعه اثر سمیت تنداكسیر (عصاره فلفل تند)، پالیزین (صابون حشره­كشی)، سیرینول (عصاره سیر)، فن­پروپاترین و در آزمایشی جداگانه افزودن سینرجیست برتر به سموم فوق به منظور کاهش غلظت سموم، مورد بررسی قرار گرفت. در این بررسی از کدوی حلوایی و جوانه سیب زمینی برای پرورش شپشک آردآلود مرکبات استفاده شد و مراحل زیستی شپشك آردآلود تحت تاثیر غلظت های مختلف سموم مورد استفاده قرار گرفت و تلفات بعد از 96،72،48،24، ساعت شمارش گردید در این آزمایش در كاربرد حداكثر دز مصرفی روی پوره سن 2 شپشك آرد آلود مركبات میزان تلفات ایجاد شده برای تنداكسیر و پالیزین در ppm 3000 به ترتیب 93/2 ± 96/90 و 92/1 ± 16/89 درصد و برای سیرینول در ppm3500، 11/1 ± 11/87 و برای فن پروپاترین درppm 1000، 88/3 ± 97/80 ارزیابی شده است. آزمایش دیگری روی پوره سن 3 انجام گرفت كه میزان مرگ ومیر برای تنداكسیر و پالیزین در بالاترین غلظت (ppm 4000)، به ترتیب 93/2 ± 44/89 و 92/1± 38/81 درصد و برای سیرینول در بالاترین غلظت (ppm5000 (، 21/1 ± 05/78 درصد و برای فن پروپاترین در بالاترین غلظتppm) 1000)، 8/1 ± 01/79 ارزیابی شده است. نتایج بدست آمده از آزمایشات انجام گرفته روی پوره سن 1 و حشره كامل نشان می دهد كه كمترین دز مصرفی روی پوره سن 1 بیشترین مرگ ومیر را داشته و بیشترین دز مورد استفاده از سموم گیاهی، هیچ تاثیری روی حشره كامل نداشته است و در اثربخشی فن­پروپاترین روی حشره کامل 18/1 ± 98/70 درصد تلفات به ثبت رسیده است. در آزمایشی جداگانه تاثیر پذیری سینرجیست با افزودن به سموم فوق مورد بررسی قرار گرفت كه میزان تلفات در بالاترین دز تند اكسیر و پالیزین (ppm1500) كه 59/2 ± 44/94 و 29/3 ± 66/86 درصد و در بالاترین غلظت برای سیرینول (ppm2500)، 60/3 ± 33/83 درصد و در بالاترین دز فن پروپاترین (ppm 500)، 10/2 ± 22/77 ارزیابی شد آزمایشات انجام گرفته در سطح 1% اختلاف معنی داری با شاهد مشاهده می شود. این تحقیق در راستای تاثیر پذیری سموم مورد استفاده روی كفشدوزك montrouzieri Cryptolaemus نیز مورد بررسی قرار گرفت كه سموم گیاهی فوق هیچ تاثیر سوئی روی كفشدوزك نداشته است ولی در مقابل فن پروپاترین در بالا ترین دز استفاده شده 70- 66 درصد تلفات را به همراه داشت.

 

کلمات کلیدی: پالیزین، سیرینول، تنداکسیر، فن­پروپاترین، سینرجیست برتر، Planococcus citr، montrouzieri Cryptolaemus

 

فهرست مطالب

فصل 1: مقدمه   1

1-1- کلیات و اهداف.. 2

فصل 2: بررسی منابع   4

2-1- شپشک‌های آردآلودآلود مركبات.. 5

2-1-1- مناطق انتشار و موقعیت جغرافیایی شپشک آردآلود مرکبات در جهان و ایران.. 5

2-1-2 میزبان های شپشك آردآلود مركبات.. 7

2-1-3 کلیاتی از مورفولوژی و بیولوژی شپشک آردآلود مرکبات(P. citri).. 8

2-1-4- زمستان گذرانی شپشک آردآلود مرکبات.. 10

2-1-5- -نحوه خسارت آفات روی مرکبات.. 11

2-2- روشهای كنترلی شپشك آردآلود مركبات.. 12

2-2-1- کنترل بیولوژیکی.. 13

2-2-2- كنترل شیمیایی.. 15

2-2-3 كنترل توسط سموم گیاهی.. 15

2-3- آزمایشات زیست سنجی انجام شده بر روی شپشک آردآلود مرکبات   16

2-4- آزمایشات زیست سنجی انجام شده با حشره کشهای مورد بررسی   21

فصل 3: مواد وروشها   24

3-1- پرورش شپشک آردآلود مرکبات و کفشدوزک كریپتولموس:.. 25

3-2- تعیین محدوده غلظت ها:.. 26

3-3- غلظتهای تعیین شده سموم مورد استفاده برای پوره سن 2:   27

3-4- غلظتهای تعیین شده سموم همراه با سینرجیست برتر برای پوره سن 2:.. 27

3-5- غلظتهای تعیین شده سموم مورد استفاده برای پوره سن3 :   28

3-6- طرح آزمایش:.. 29

3-7- طرح پایه و تجزیه وتحلیل آماری:.. 31

فصل 4: نتایج   32

4-1- اثر سمیت تنداكسیر، سیرینول، پالیزین و فن­پروپاترین بر روی پوره سن 2 شپشك آردآلود مركبات.. 33

4-2- اثر سمیت تنداكسیر، سیرینول، پالیزین و فن­پروپاترین با افزودن سینرجیست برتر بر روی پوره سن 2 شپشك آردآلود مركبات   39

4-3- بررسی سمیت تنداكسیر، پالیزین، سیرینول و فن­پروپاترین روی پوره سن 3 شپشك آردآلود مركبات.. 45

4-4- بررسی سمیت تنداكسیر، پالیزین، سیرینول و فن­پروپاترین روی پوره سن 1 شپشك آردآلود مركبات.. 51

4-5- بررسی سمیت تنداكسیر، پالیزین، سیرینول و فن­پروپاترین روی حشره كامل شپشك آردآلود مركبات.. 51

4-6- بررسی سمیت تنداكسیر، پالیزین، سیرینول و فن­پروپاترین روی كفشدوزك كریپتولموس با دو روش گوارشی و تماسی.. 53

فصل 5: بحث   57

5-1- نتیجه گیری:.. 63

5-2- پیشنهادات:.. 63

فصل 6: منابع   64

 

 

 

 

 

 

فهرست اشكال

شکل ( ‏2‑1) حشره ماده و پوره سن 2.. 9

شکل ( ‏2‑2) حشره نر و دستجات تخم.. 9

شکل ( ‏2‑5) سیكل زندگی شپشك آردآلود مركبات و كفشدوزك كریپتولموس   9

شکل ( ‏2‑6) خسارت شپشك آردآلود مركبات.. 12

شکل ( ‏2‑7) كفشدوزك كریپتولموس در حال تغذیه از شپشك آردآلود مركبات   15

شکل ( ‏3‑1) سموم گیاهی استفاده شده در این بررسی.. 30

شکل ( ‏3‑2) طرح آزمایش انجام شده در 4 تیمار با 6 تكرار.. 31

شکل ( ‏4‑1) اثر بخشی دزهای مختلف تند اکسیرروی پوره سن 2.. 37

شکل ( ‏4‑2) اثر بخشی دزهای مختلف پالیزین روی پوره سن 2.. 37

شکل ( ‏4‑3) اثر بخشی دزهای مختلف سیرینول روی پوره سن 2.. 38

شکل ( ‏4‑4) اثر بخشی پالیزین، تنداکسیر، سیرینول و فن­پروپاترین روی پوره سن 2 شپشک آردآلود مرکبات در حالت مقایسهای.. 38

شکل ( ‏4‑5) اثر بخشی دزهای مختلف تنداکسیر + سینرجیست برتر روی پوره سن 2.. 43

شکل ( ‏4‑6) اثر بخشی دزهای مختلف سیرینول +سینرجیست برتر روی پوره سن 2.. 43

شکل ( ‏4‑7) اثر بخشی دزهای مختلف پالیزین + سینرجیست روی پوره سن 2   44

شکل ( ‏4‑8) اثر بخشی پالیزین، تنداکسیر، سیرینول و فن­پروپاترین با افزودن سینرجیست برتر روی پوره سن 2 شپشک آردآلود مرکبات در حالت مقایسه ای.. 44

شکل ( ‏4‑9) اثر بخشی دزهای مختلف تنداکسیرروی پوره سن3.. 49

شکل ( ‏4‑10) اثر بخشی دزهای مختلف پالیزین روی پوره سن 3.. 49

شکل ( ‏4‑11) اثر بخشی دزهای مختلف سیرینول روی پوره سن 3.. 50

شکل ( ‏4‑12) اثر بخشی پالیزین، تنداکسیر، سیرینول و فن­پروپاترین روی پوره سن 3 شپشک آردآلود مرکبات در حالت مقایسه ای.. 50

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

جدول ( ‏3‑1) مشخصات حشره كشهایی كه در این پروژه مورد بررسی قرار گرفته است.. 26

جدول ( ‏3‑2) غلظت های تعیین شده برای سموم مورد استفاده برای پوره سن 2.. 27

جدول ( ‏3‑3) غلظت های تعیین شده برای سموم مورد استفاده همراه سینرجیست برای پوره سن 2.. 28

جدول ( ‏3‑4) غلظت های تعیین شده برای سموم مورد استفاده برای پوره سن 3.. 28

جدول ( ‏4‑1) تجزیه واریانس سموم مورد بررسی روی درصد مرگ و میر   33

جدول ( ‏4‑2) مقایسه میانگین غلظت های سموم مورد استفاده روی درصد مرگ و میر.. 34

جدول(‏4‑3) مقایسه میانگین درصد مرگ و میر از نظر زمان استفاده از سموم مورد بررسی (24،48،72،96ساعت پس از سمپاشی).. 34

جدول ( ‏4‑4) مقایسه میانگین اثرات متقابل غلظت سم در زمان تلفات   36

جدول ( ‏4‑5) LC50 و LC90 سموم در اثر بخشی بر پوره سن 2 بر واحد ppm   37

جدول ( ‏4‑6) تجزیه واریانس سموم مورد بررسی با افزودن سینرجیست برتر روی درصد مرگ و میر.. 39

جدول ( ‏4‑7) مقایسه میانگین غلظت های سموم مورد استفاده با افزودن سینرجیست برتر روی درصد مرگ و میر.. 40

جدول ( ‏4‑8) مقایسه میانگین درصد مرگ ومیر از نظر زمان استفاده از سموم مورد بررسی با افزودن سینرجیست برتر(24،48،72،96ساعت پس از سمپاشی).. 40

جدول ( ‏4‑9) مقایسه میانگین اثرات متقابل غلظت سم در زمان تلفات   42

جدول ( ‏4‑10) LC50 و LC90 سموم + سینرجیست برتر در اثر بخشی بر پوره سن 2 بر واحد ppm.. 43

جدول ( ‏4‑11) تجزیه واریانس سموم مورد بررسی روی صفت درصد مرگ و میر   46

جدول ( ‏4‑12) مقایسه میانگین غلظت های سموم مورد استفاده روی درصد مرگ و میر.. 46

جدول (‏4‑13) مقایسه میانگین درصد مرگ و میر از نظر زمان استفاده از سموم مورد بررسی (24،48،72،96ساعت پس از سمپاشی).. 47

جدول ( ‏4‑14) مقایسه میانگین اثرات متقابل غلظت سم در زمان تلفات   48

جدول ( ‏4‑15) LC50 و LC90 سموم در اثر بخشی بر پوره سن 3 بر واحد ppm   49

جدول ( ‏4‑16) تجزیه واریانس سم مورد بررسی روی درصد مرگ و میر   51

جدول ( ‏4‑17) مقایسه میانگین غلظت های سم مورد استفاده روی درصد مرگ و میر.. 52

جدول (‏4‑18) مقایسه میانگین درصد مرگ و میر از نظر زمان استفاده از سم مورد بررسی (24،48،72،96ساعت پس از سمپاشی).. 52

جدول (‏4‑19) مقایسه میانگین اثرات متقابل غلظت سم در زمان تلفات   53

جدول (‏4‑20) تجزیه واریانس سم مورد بررسی روی درصد مرگ و میر   54

جدول (‏4‑21) مقایسه میانگین غلظت های سم مورد استفاده روی درصد مرگ ومیر.. 55

جدول (‏4‑22) مقایسه میانگین درصد مرگ و میر از نظر زمان استفاده از سم مورد بررسی (24،48،72،96ساعت پس از سمپاشی).. 55

جدول ( ‏4‑23) مقایسه میانگین اثرات متقابل غلظت سم در زمان تلفات   56

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل 1: مقدمه
 

1-1- کلیات و اهداف
مركبات از گیاهانی است كه از دیرباز در ایران مورد كشت و پرورش قرار گرفته است. کشت اقتصادی مرکبات در ایران از سیصد سال پیش در شمال کشور آغاز گردیده و سپس به جنوب کشور نیز گسترش یافته است (مافی، 1376). امروزه مرکبات به دلیل نقشی که در سلامت انسان دارد، در بیش از 113 کشور جهان تولید می شود. مرکبات در ایران با سطح زیر کشت 218،422 هکتار و تولید سالانه حدود 3،769،996 تن در جهان مقام ششم را داراست (كوفمان[1]، 1996).

بر اساس آمارهای موجود در سال 1376 استان مازندران با 2/38% سطح بارور باغ های مرکبات مقام اول و سه استان فارس، کرمان و هرمزگان به ترتیب مقام های دوم تا چهارم را به خود اختصاص داده اند www.Entomology.Wise.edu)).

در بین آفات مرکبات شپشك آردآلود مرکباتPlanococcus citri Risso (Hom:Coccidae) یکی از آفات غیر بومی ایران می باشد كه در دهه 1320 شمسی وارد ایران گردید. كریوخین اولین كسی بود كه از شپشك آرد آلود مركبات در ایران نام برده (كریوخین[2]،1946). کریوخین معتقد است که این آفات در سالهای 1295 الی 1297 از اروپا به وسیله گیاهان زینتی به ایران منتقل شده و سالهای متمادی در گلخانه های بزرگ باقی مانده و سپس به وسیله درختان زینتی به باغات منتقل شده و چون شرایط طبیعی استان های گیلان و مازندران برای رشد و نمو آفات مناسب بوده، به سرعت تکثیر یافته است.

این آفت به جز مرکبات گیاهان دیگری مانند چای، شمشاد، ازگیل ژاپنی، خرزهره، برگ بو و خرمندی را نیز آلوده می‌کند. شپشك آردآلود مركبات در دهه (1380-1370) در شمال کشور حالت طغیانی پیدا کرده و خسارت شدیدی را به باغ های مرکبات وارد کرده است. این آفت به برگ، میوه و شاخه های جوان مرکبات بدون هیچ رجحانی حمله کرده و سطح آنها را می‌پوشاند. بر اثر فعالیت این حشره روی درختان و ترشح زیاد عسلک، قارچ فوماژین تکثیر یافته و علاوه بر افزایش ضعف درخت در اثر کاهش فتوسنتز، بازار پسندی میوه‌های باقی مانده را نیز به شدت کاهش می‌دهد(كالتاجیرون[3]، 1989). بنابراین با توجه به اهمیت شپشك آردآلود مرکبات مطالعه در خصوص كنترل آفت ضروری می باشد.

كاربرد سموم شیمیایی موجب بروز مقاومت در آفات و كاهش جمعیت عوامل کنترل کننده طبیعی آنها در مزارع و باغات ها خواهد شد. مطالعه کفشدوزک­ها (Coccinellidae)، به دلیل نقش مؤثری که در کنترل بیولوژیکی و مبارزه تلفیقی با آفات دارند، از اهمیت زیادی برخوردار است ( هودك[4]، 1967). اکثریت گونه های این خانواده حشره خوار هستند گونه های شکارگر این خانواده اغلب شکارگر شته ها، شپشک ها،کنه ها و سفیدبالک ها هستند (میدكاد[5]، 2000). به همین دلیل کفشدوزک های شکارگر بیش از سایر حشرات شکارگر در کنترل بیولوژیک مورد استفاده قرار گرفته اند.

كفشدوزك كریپت یكی از گونه­های خانواده Coccinellidae می­باشد كه یكی از موارد مهم در برنامه مدیریت كنترل شپشك آردآلود مركبات می­­باشد كه بر اساس تحقیقات گوردون تمام مراحل زیستی کفشدوزک کریپتولموس در باغ هایی که به شپشك مرکبات آلوده می‌باشند، به فراوانی دیده می‌شوند (گوردون[6]،1985). لذا مطالعه حاضر با اهداف عمومی زیر انجام گرفته است:

عدم استفاده از حشره كشهای شیمیایی سنتتیك به منظور كاهش آلودگی های زیست محیطی ، حفظ دشمنان طبیعی ، جلوگیری از بروز پدیده مقاومت در آفات و کاهش میزان سمیت در پستانداران.
بررسی امكان كنترل شپشك آردآلود مركبات با استفاده از سموم گیاهی كم­خطر و حفاظت از دشمنان طبیعی و كفشدوزك muls Cryptolaemus montrouzieri.
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل 2: بررسی منابع
 

 

 

 

1-6 ) فرضیه های تحقیق   ……………………………………………………………………………………………… 8

1-7 ) تعریف نظری و عملیاتی متغیرها……………………………………………………………………………….. 8

 10                                                                                            1- 8 ) قلمرو تحقیق      

 1-8-1) قلمرو موضوعی تحقیق  …………………………………………………………………………………… 10

1-8-2) قلمرو مکانی تحقیق…………………………………………………………………………………………… 10

1-8-3) قلمرو زمانی تحقیق…………………………………………………………………………………………… 10

          فصل دوم: ادبیات تحقیق

بخش اول  رضایت مشتری…………………………………………………………………………………………….. 12

 2-1-1) مقدمه……………………………………………………………………………………………………………. 13

 2-1-2) تعریف رضایت مشتری…………………………………………………………………………………….. 14

2-1-3) ارزش مشتری………………………………………………………………………………………………….. 17

 2-1-4) شناسایی نیازهای مشتری ………………………………………………………………………………….. 17

2-1-5) اندازه گیری رضایت مشتری………………………………………………………………………………… 17

 2-1-6) شاخص اندازه گیری رضایت مشتری (CSI)………………………………………………………….. 18

 2-1-7) ارزیابی شاخصهای اندازه گیری رضایت مشتری………………………………………………………. 18

  2-1-8) شاخصهای اندازه گیری رضایت مشتری در سطح خرد…………………………………………….. 28

 2-1-9) مزایای رضایت مشتری……………………………………………………………………………………… 29

2-1-10) مشتری مداری………………………………………………………………………………………………… 31

بخش دوم بازار یابی رابطه مند………………………………………………………………………………………… 32

2-2-1)بازاریابی رابطه مند……………………………………………………………………………………………… 33

2-2-2)بنیان های بازاریابی رابطه مند………………………………………………………………………………… 33

2-2-3)تعریف و مفهوم بازاریابی رابطه‌مند…………………………………………………………………………. 35

 2-2-4)مزایای بازاریابی رابطه‌مند……………………………………………………………………………………. 36

2-2-5) اجزا و عوامل بازاریابی رابطه‌مند……………………………………………………………………………. 37

 2-2-6)استراتژی‌های بازاریابی رابطه‌مند……………………………………………………………………………. 40

 2-2-7)مدل های بازاریابی رابطه‌مند…………………………………………………………………………………. 42

 بخش سوم کیفیت رابطه………………………………………………………………………………………………… 50

 2-3-1) کیفیت ارتباط با مشتری…………………………………………………………………………………….. 51

 2-3-2) نظریات مختلف در زمینه کیفیت ارتباط…………………………………………………………………. 51

 2-3-3) پیامد های کیفیت ارتباطات…………………………………………………………………………………. 52

 2-3-3-1) تبلیغات دهان به هان (شفاهی)………………………………………………………………………… 52

 2-3-3-2) تداوم ارتباطات (ارتباط مستمر)……………………………………………………………………….. 53

2-3-3-3) وفاداری مشتری……………………………………………………………………………………………. 53

 بخش چهارم پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………………. 55

 فصل سوم : روش تحقیق

3-1) مقدمه………………………………………………………………………………………………………………… 59

 3-2) فرآیند اجرای تحقیق ……………………………………………………………………………………………   59….

 3-3) روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………. 59

  3-4) جامعه و نمونه آماری…………………………………………………………………………………………… 60

  3- 5) روش ها و ابزار جمع آوری داده ها و اطلاعات……………………………………………………….. 60

 3-5-1) روایی پرسشنامه………………………………………………………………………………………………. 61

 3-5-2) پایایی پرسشنامه………………………………………………………………………………………………. 62

 3-6) شیوه های تجزیه وتحلیل استفاده شده در تحقیق:…………………………………………………………. 63

فصل  چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات

4-1) مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………….. 65

4- 2 ) توصیف متغیر های جمعیت شناختی پاسخ دهندگان:  …………………………………………………. 66

 4 – 3 ) توصیف متغیرهای تحقیق…………………………………………………………………………………… 70

4-4) بررسی مدل اندازه گیری تحقیق……………………………………………………………………………….. 76

4-5) بررسی مدل تحقیق……………………………………………………………………………………………….. 77

4-5-1) بررسی مدل تحقیق در حالت استاندارد…………………………………………………………………… 77

4-5-2) بررسی مدل تحقیق در حالت اعداد معنی داری………………………………………………………… 78

 4-5-3) بررسی شاخص های معنی داری و برازش مدل کلی تحقیق……………………………………….. 79

4- 6 ) آزمون فرضیه ها…………………………………………………………………………………………………. 81

فصل  پنجم: نتیجه گیری وپیشنهادات

5-1) مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………….. 84

5-2) نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………. 84

5-2-1 ) نتایج آمار توصیفی…………………………………………………………………………………………… 84

5-2-2) نتایج آمار استنباطی  و مقایسه آن باتحقیقات گذشته…………………………………………………… 84

 5-3 ) پیشنهادات در راستای فرضیه های تحقیق…………………………………………………………………. 86….

5-4)پیشنهادات تحقیقات آتی…………………………………………………………………………………………. 88

5-5)محدودیت های تحقیق……………………………………………………………………………………………. 89….

منابع و ماخذ………………………………………………………………………………………………………………. 90

ضمائم……………………………………………………………………………………………………………………….. 98

فهرست جداول

عنوان                                                                                                      صفحه

3- 1) صفات طیف پاسخی پرسشنامه………………………………………………………………………… 61

3- 2) سوالات پرسشنامه به تفکیک ابعاد…………………………………………………………………….. 61

3- 3) ضریب آلفای کرونباخ مربوط به پایایی سوالات پرسشنامه………………………………………. 63

4- 1) توصیف متغیر جنسیت پاسخ دهندگان……………………………………………………………….. 66

4–2) توصیف متغیر وضعیت تاهل پاسخ دهندگان………………………………………………………… 67

4- 3) توصیف متغیر سن پاسخ دهندگان…………………………………………………………………….. 68

4- 4) توصیف متغیر میزان تحصیلات پاسخ دهندگان…………………………………………………….. 69

4- 5) توصیف متغیر اعتماد……………………………………………………………………………………… 70

4- 6) توصیف متغیرارتباطات…………………………………………………………………………………… 71

4- 7) توصیف متغیر کنترل تعارض……………………………………………………………………………. 72

4- 8) توصیف متغیر تعهد……………………………………………………………………………………….. 73

4- 9) توصیف متغیر رضایت…………………………………………………………………………………… 74

4- 10) توصیف متغیر کیفیت ارتباط………………………………………………………………………….. 75

4- 11) علایم به کار رفته در مدل……………………………………………………………………………… 76

 4- 12) شاخص های معنی داری و برازش مدل…………………………………………………………… 79

چکیده:

شرکت های بیمه به عنوان مؤسسات خدماتی که ارتباط مستقیمی به طور روزمره با شهروندان مراجعه کننده دارند، باید بتوانند رضایت مشتریان را به دست آورند و به ایجاد یک رابطه بلند مدت و با کیفیت با آنها دست یابند. چرا که در بازار صنعت بیمه هرروز شاهد تولد شرکت های بیمه خصوصی جدید بوده واین امر رقابت در این صنعت را دشوارتر نموده است و لذا توجه به کبفبت ارتباط با مشتری برای این شرکت ها حائز اهمیت فراوانی می باشد. در این راستا تحقیق حاضر به دنبال بررسی و تبیین کیفیت ارتباط بامشتری در صنعت بیمه با تاکید بررضایت مشتری و ابعاد بازاریابی رابطه مند در بین مشتریان شرکت بیمه ایران است. جامعه آماری این تحقیق شامل مشتریان شرکت بیمه ایران در شهرستان رشت است که به شیوه  نمونه گیری غیر احتمالی در دسترس  ساده 408تن از آنها انتخاب شدند. روش جمع آوری اطلاعات در این تحقیق میدانی وابزار آن پرسشنامه می باشد. جهت اثبات روایی پرسشنامه از روش روایی محتوی وجهت تعیین پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده گردید. جهت آزمون فرضیه های تحقیق از روش  مدل سازی معادلات ساختاری و نرم افزار لیزرل استفاده شد، که در نهایت تمامی فرضیه ها تائید شدند.

کلمات کلیدی: کیفیت رابطه ، اعتماد، تعهد مشتری، ارتباطات، رضایت مشتری، رفع تعارض

1-1) مقدمه

در دیدگاه امروز، بازاریابی شامل رشد دادن مشتری، یعنی توجه به رضایتمندی، وفاداری، ایجاد ارتباط موثر با وی و کیفیت از دیدگاه او است. بنابراین تلاش بر این است که مشتریان دائمی و وفادار باشند. از آنجا که نیروهای ارائه دهنده خدمات با مشتریان در تماس مستقیم هستند، بنابراین بخش بزرگی از وفاداری مشتریان و استحکام ارتباط با آنان از طریق کارکنان ارائه دهنده خدمت حاصل می شود. در دورانی که اصل اساسی بازار را مشتریان دائمی و وفادار تشکیل می دهند، تنها مشتریانی شادمان و خشنودی که احساس تعلق و تعهد پیدا کرده اند برای سازمان، ارزش و سرمایه به شمار می روند، سودآوری و عمر طولانی دارند. یکی از راههای ایجاد وفاداری در مشتریان، کیفیت ارتباط بین ارائه دهندگان خدمات و مشتریان است (موسوی، اشرف و رجایی، 1390). نحوه تعامل بین فروشنده با مشتری، یکی از مهمترین عوامل تعیین کننده ادراک مشتری از شرکت بوده و زیر پا گذاشتن این اصول موجب بد بینی مشتریان می شود و شرکت نمی تواند امیدی به حفظ مشتریان در بلند مدت داشته باشد (رنجبریان و براری ، 1390). با توجه به موارد فوق در فصل اول تحقیق بعد از بیان مساله ، به ضرورت واهمیت تحقیق پرداخته خواهد شد. سپس به سوالات واهداف تحقیق به همراه چهارچوب نظری تحقیق اشاره شده ودر نهایت با تعریف مفهومی وعملیاتی متغیرها وبیان قلمروتحقیق فصل به پایان خواهد رسید.

1-2 ) بیان مساله

در دودهه گذشته سازمان ها بویژه در بخش خدمات به دنبال توسعه سیاست های  گرایش به بازار بوده و تمرکزاصلی آنها بر مشتری است. همین امر منجر به توسعه بازار یابی رابطه مند شده است، که نتیجه آن استحکام رابطه مشتری و شرکت بوده  ونتیجه این ارتباط نیز سودآوری برای شرکت ومشتری است (,2013 Ketema & Negi). از سوی دیگر شرکت های بیمه به عنوان مؤسسات خدماتی که ارتباط مستقیمی به طور روزمره با شهروندان مراجعه کننده دارند، باید بتوانند رضایت مشتریان را به دست آورند وبه ایجاد یک رابطه بلند مدت و با کیفیت با آنها دست یابند (محمدی وحسینی زاده، 1386). چرا که در بازار صنعت بیمه هرروز شاهد تولد شرکت های بیمه خصوصی جدید بوده واین امر رقابت در این صنعت را دشوارتر نموده است ولذا توجه به کیفیت ارتباط با مشتری برای این شرکت ها حائز اهمیت فراوانی می باشد. کیفیت ارتباط، رابطه میان مشتری و موسسه رابیان می کند. این ارتباط به سطوح رضایت مشتری بستگی دارد. گوماسون[1] (1987) اشاره کرد که کیفیت ارتباط یک رابطه تعاملی کیفی بین مشتری و موسسه است و می تواند به رابطه طولانی مدت بین آن دو کمک کند. کراسبی[2](1990) دریافت که نیروهای فروش برروی کیفیت ارتباط تاکید می کنند آنها می توانند نا امنی تجربه شده توسط مشتری را کاهش دهند که این به نوبه خود اعتماد مشتری و اطمینان مشتری رادر عملکرد نیروهای فروش به وجود می آورد وبر رابطه تعاملی میان مشتریان درآینده اثر خواهد گذشت. کومار[3](1995) اشاره کرد که کیفیت ارتباط اعتماد، تعهد، تضاد، پیوستگی انتظارات و رضایت برای سرمایه گذاری را منعکس می کند. اسمیت[4] (1998) اشاره کرده است:رابطه بین مشتری و شرکت بصورت مستقیم به قدرت، رضایت وانتظارات هردوطرف برمی گردد (, 2011.Wu &Li). همچنین تحقیقات نشان داده است که کیفیت ارتباط تحت تاثیر متغیرهای اعتماد، تعهد، ارتباطات و رفع تعارض قرار دارد. این متغیرها به صورت مستقیم و هم از طریق تاثیر گذاری بررضایت,کیفیت ارتباط را تحت تاثیر قرار می دهند (,2013 Ketema & Negi). به این ترتیب تحقیق حاضر به دنبال بررسی تاثیر متغیرهای مذکور بر کیفیت ارتباط با مشتریان شرکت بیمه ایران در قالب مدل علی زیر می باشد.  لازم به ذکر است که بیمه ایران در کلیه رشته‌های بیمه زندگی و غیرزندگی فعالیت می‌کند و با عرضه بیمه‌های تجاری و خانواده شامل بیمه‌های اتومبیل‌،اشخاص (عمر – حادثه – درمان )، آتش‌سوزی ، باربری، مهندسی و مسئولیت بیش از 50% سهم بیمه‌های بازرگانی کشور را دراختیاردارد. به این ترتیب مشاهده می شود که این شرکت دارای بیش از نیمی از مشتریان صنعت بیمه در کشور است، لذا بهبود کیفیت ارتباط با مشتری جهت حفظ و همچنین افزایش مشتریان در حالی که شرکت های بیمه دیگر در حال ظهور هستندو  برای جذب مشتریان از روش های مختلف بازار یابی استفاده می کنند می تواند دارای اهمیت باشد.

 1-3)اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

به نظر می رسد مشکل اساسی در صنعت بیمه کشور محدودیت تقاضا است. در واقع تقاضاست که محرک اولیه عرضه مناسب است و چنانچه بیمه گزاران تقاضای محدودی داشته باشند، حجم و ساختار عرضه بیمه گسترش و عمق لازم را نخواهد داشت (امین و کمالخانی، 1389). خصوصی سازی از جمله مهمترین رویدادهای بیمه ای کشور در چند سال اخیر بوده است که صنعت بیمه را بسیار متحول نموده است و زمینه رقابت را پیش از پیش فراهم نموده است. علاوه براین  مساله دیگری که بهبود فضای رقابتی و تمرکز شرکت ها برکسب مزایایی برای برتری نسبت به رقبا را ضروری می کند خبرهایی مبنی بر ورود بیمه های خارجی به کشور است. براساس مصوبات پیشنهادی برنامه پنجم توسعه، تاسیس و فعالیت شعب و نمایندگی شرکت های بیمه خارجی بازرگانی در چهارچوب مقررات قانون تاسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه گری در مناطق آزاد مجاز است. شرکت های بین المللی با داشتن پشتوانه قوی مالی وتجربی ، توان فنی وآزادی در سرمایه گذاری ذخایر خود از توان بالای رقابتی برخوردارند (مظلومی ودادوند، 1390). دراین راستا تقویت ارتباط با مشتریان فعلی و حفظ آنها و همچنین جذب مشتریان کلیدی جدید برای شرکت های بیمه  یک استراتژی اصلی تلقی شده و درمحیط رقابتی حال حاضر که انبوهی از شرکت های بیمه  دولتی و خصوصی بوجود آمده اند، این استراتژی در جهت حفظ و بهبود وضعیت رقابتی این شرکت ها می تواند بسیار پر اهمیت تلقی گردد،  چرا که در صورت نبود ارتباط موثر با مشتریان و همچنین جذب نکردن مشتریان کلیدی برای شرکت ها در دراز مدت مشکل خواهد بود. در هر حال توجه جدی به مشتری، لازمه تداوم فعالیت در بازارهای رقابتی امروز است.  از طریق جلب رضایت مشتری، سازمان ها می توانند هزینه های تولیدشان را کاسته و درآمدشان را افزایش دهند. وجود کیفیت در ارتباط با مشتری به مدیران و سازمان ها در برقراری ارتباط سازنده با مشتریان و حفظ آن ها کمک می کند.  بنابراین، شناسایی عوامل موثر بر بهبود کیفیت ارتباط با مشتریان در شرکت از  ضروریات کسب و کار های امروزی محسوب می شود (فضلی و رشیدی، 1393).به دلیل اهمیت موضوع کیفیت ارتباط با مشتریان، این تحقیق به دنبال تبیین عوامل موثر بر کیفیت ارتباط با تاکید بررضایت مشتری و ابعاد بازار یابی رابطه منداست.

1-4 ) اهداف تحقیق

اهداف تحقیق به شرح زیراست:

سنجش اعتماد مشتری شرکت
سنجش رفع تعارض مشتری
سنجش تعهد مشتری به شرکت
سنجش ارتباطات بین مشتری و شرکت
سنجش رضایت مشتری.
سنجش کیفیت رابطه بین مشتری و شرکت
سنجش روابط بین متغیرهای مذکور در قالب مدل تحقیق
آزمون مدل تحقیق 
1-5 ) چهارچوب نظری

چهارچوب نظری مبنایی است  که تمام تحقیق بر روی آن قرار داده می شود. چهار چوب نظری یک شبکه منطقی ، توسعه یافته ، توصیف شده و کامل بین متغیرهایی است که از طریق فرآیندهایی مانند مصاحبه ، مشاهده وبررسی ادبیات موضوع  (پیشینه  تحقیق)  فراهم آمده است (خاکی ،1387). چهارچوب نظری تحقیق حاضر برگرفته از کار تحقیقاتی نگی وکتاما (2013)می باشد. به این ترتیب مدل تحقیق به صورت زیر است.

بودجه­ریزی، الگوی بودجه­ریزی، سازمان تامین اجتماعی ، تاپسیس فازی، ویکورفازی

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                       صفحه

فصل اول: کلیات تحقیق

مقدمه. 2

1-1- بیان مسئله : 2

1-2-  اهمیت و ضرورت انجام تحقیق: 3

1-3- اهداف تحقیق.. 4

1-4-  سئوالات تحقیق: 4

1-5- روش تحقیق: 4

1-6- روش گردآوری اطلاعات و داده­ها: 4

1-7- جامعه آماری: 5

1-8- حجم نمونه و روش نمونه گیری: 5

1-9- روش تجزیه وتحلیل اطلاعات و داده­ها: 5

1-10- قلمرو تحقیق: 5

1-10-1- قلمرو موضوعی تحقیق: 5

1-10-2- قلمرو زمانی تحقیق: 5

1-10-3- قلمرو مکانی تحقیق: 5

1-11- تعاریف عملیاتی واژه­ها: 5

فصل دوم : ادبیات تحقیق

مقدمه. 8

2-1- تعاریف و مفاهیم بودجه. 8

2-2- فلسفه وجودی بودجه. 8

2-3- سیر تکوین بودجه و بودجه­ریزی.. 9

2-4- سیر تکاملی بودجه­ریزی دولتی.. 9

2-5- ضرورت بودجه و بودجه‌ریزی.. 10

2-6- اهمیت بودجه: 10

2-7- اصول بودجه. 11

2-7-1- اصل سالانه بودن بودجه. 11

2-7-2- اصل تعادل بودجه. 12

2-7-3- اصل وحدت بودجه. 12

2-7-4- اصل کاملیت یا جامعیت بودجه. 12

2-7-5- اصل شاملیت یا تفصیل بودجه. 12

2-7-6- اصل تخصیص و عدم تخصیص بودجه. 13

2-7-7- اصل انعطاف­پذیری.. 13

2-7-8- اصل تحدیدی بودن هزینه­ها 14

2-7-9- اصل تخمینی بودن درآمدها 14

2-7-10- اصل تنظیم بودجه بر مبنای عملیات.. 14

2-7-11- اصل تقدم درآمد بر مخارج. 14

2-7-12- اصل تفکیک هزینه‌های مستمر از غیر مستمر. 15

2-8- موارد استفاده ‌از بودجه. 15

2-8-1- بودجه‌ به ‌عنوان ‌ابزار راهبردی‌(استراتژیک) 15

2-8-2- بودجه به ‌عنوان ‌ابزار ‌مدیریت‌ مالی.. 15

2-8-3- بودجه ‌به ‌عنوان ‌ابزار ‌برنامه‌ریزی.. 15

2-8-4- بودجه ‌به ‌عنوان ‌‌ابزار کنترل.. 16

2-9- مراحل بودجه­ریزی.. 16

2-10- سه هدف عمده بودجه عبارتند از: 17

2-11- مزایای بودجه­ریزی.. 17

2-12- ویژگی­های یک سیستم بودجه­ریزی مناسب… 18

2-13- عوامل عمده ناکام کننده سیستم بودجه­ریزی.. 19

2-14- روش­های تنظیم بودجه. 19

2-14-1- روش سال ما قبل آخر: 19

2-14-2- روش حد متوسطه­ها: 20

2-14-3- روش پیش­بینی مستقیم: 20

2-14-4- روش سنجیده منظم: 20

2-15- انواع روش­های بودجه­ریزی.. 20

2-15-1-  بودجه­ریزی خطی(سنتی یا متداول) 21

2-15-2- بودجه­ریزی متمرکز. 23

2-15-3- بودجه­ریزی افزایشی(تفاضلی) 24

2-15-3-1- مــزایا و مـعایب بودجه­ریزی افزایشــی.. 25

2-15-3-2- ویژگی­های بودجه­ریزی افزایشی.. 25

2-15-3-3- اجزای تشکیل دهنده بودجه­ریزی افزایشی.. 26

2-15-4- بودجه برنامه­ای.. 26

2-15-5- نظام بودجه­بندی طرح و برنامه (PPBS  ) 28

2-15-6-  بودجه­بندی برمبنای صفر (ZBB ) 30

2-15-7- بودجه­ریزی بر مبنای هدف (MBO) 32

2-15-8- بودجه عملیاتی.. 33

2-15-8-1- مزایای بودجه­ریزی عملیاتی.. 34

2-15-8-2- مقایسه بودجه برنامه­ای و بودجه عملیاتی.. 35

2-15-8-3- روش­های برآورد هزینه در بودجه عملیاتی.. 36

 

2-15-8-4- مراحل بودجه­ریزی عملیاتی.. 38

2-15-8-5- مدل­ها و تکنیک­های بودجه­ریزی عملیاتی.. 38

2-16- بررسی فرآیند بودجه و بودجه­ریزی در سازمان تامین اجتماعی.. 39

2-16-1- مرحله اول: تهیه و تنظیم و پیشنهاد بودجه (بودجه پیشنهادی) 39

2-16-2-مرحله دوم: تصویب بودجه (بودجه مصوب) 40

2-16-3- مرحله سوم: اجرای بودجه (بودجه تخصیصی) 40

2-16-4- مرحله چهارم: نظارت و کنترل بودجه (تفریغ بودجه) 40

2-16-5- کاستی­ها و نقاط ضعف نظام فعلی بودجه­ریزی سازمان تامین اجتماعی: 42

2-16-5-1- عدم توجه به نقش حساس بودجه در سازمان.. 43

2-16-5-2- فقدان سیاست­ها و اهداف مشخص در بودجه. 43

2-16-5-3- همزمان نبودن فصل بودجه سازمان با بودجه دولت… 44

2-16-5-4- در نظر گرفتن برخی از عوامل تاثیرگذار بر بودجه. 44

2-16-5-5- مناسب نبودن روش انتخابی بودجه­ریزی: 45

2-17- پیشینه تحقیق: 45

خلاصه فصل : 47

فصل سوم : روش پژوهش

مقدمه. 51

3-1- روش تحقیق: 51

3-2- روش­های گردآوری اطلاعات و داده­ها 51

3-3- روایی پرسشنامه. 53

3-4- پایایی پرسشنامه. 53

3-4- شیوه نمونه گیری وحجم نمونه. 53

3-5- روش­های تجزیه و تحلیل آماری مورد استفاده 53

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده­ها

مقدمه. 57

4-1- متغیرهای جمعیت شناختی.. 57

4-2- آزمون سوالات پژوهش…. 59

4-2-1- آزمون سوال اول: 59

4-2-2- آزمون سوال دوم. 68

فصل پنجم : تحلیل و نتیجه­گیری

مقدمه. 76

5-1- تفسیر نتایج بر اساس آزمون سوالات تحقیق.. 76

5-1-1- سوال اول: شاخص­های (عوامل) اصلی ارزیابی الگوی مناسب بودجه­ریزی چیست؟. 76

5-1-2-  سوال دوم : الگوی مناسب بودجه­ریزی برای سازمان تامین اجتماعی چیست؟. 78

5-2- نتیجه­گیری.. 78

5-3- پیشنهادها 79

5-3-1- پیشنهادهای حاصل از پژوهش…. 79

5-3-2-  پیشنهادهایی برای پژوهش­های آینده: 81

5-4- خلاصه فصل: 81

مقدمه
بودجه شاهرگ حیاتی هر سازمانی می باشد, زیرا سازمان­ها تمام فعالیت­های مالی, اعم از کسب درآمد و پرداخت هزینه­ها برای اجرای برنامه­های متعدد و متنوع خود را در چارچوب بودجه انجام می­دهند. بنابراین بودجه آئینه تمام نمای همه برنامه­ها و فعالیت­های سازمان بوده و نقش بسیار مهم و حیاتی در توسعه سازمان­ها ایفا می­کند.

در طول تاریخ، بشر برای مبارزه با فقر و تنگدستی و عوارض اقتصادی و اجتماعی ناشی از آن، راه پر فراز و نشیبی را طی نموده است. حاصل تلاش­ها و کوشش­های انجام شده به اشکال مختلف از جمله تاسیس نظام تامین اجتماعی می­باشد، که نقش موثری در استقرار عدالت اجتماعی بر عهده دارد. اصول و ضوابط حاکم بر این نهاد، ریشه در حس انسان­دوستی و همیاری انسان­ها دارد و از اندیشه تعاون و کمک به همنوع سرچشمه گرفته است. در سیستم اقتصاد جهانی سرشار از رقابت کنونی، نظام تامین اجتماعی نه تنها به عنوان یک مقوله اخلاقی بلکه به منزله یک مبحث اقتصادی نیز شناخته شده است.

از سوی دیگر طی سال­های اخیر، سازمان تامین اجتماعی پس از گذشت بیش از ۵۰ سال از حیات آن، بعنوان یک صندوق بیمه­ای، به نقطه سربه سری منابع و مصارف خود نزدیک شده است که از الزامات مواجهه با این مشکل، برنامه­ریزی و تخصیص بهینه منابع و مصارف وایجاد یک الگوی مناسب بودجه­ریزی می­باشد.

بنا به اهمیت این موضوع درسازمان تامین اجتماعی، این تحقیق در راستای تبیین الگوی مناسب بودجه­ریزی می­باشد. معاونت درمان تامین اجتماعی استان یزد ( شامل: بیمارستان شهدای کارگر و 10 واحد درمانی) به عنوان مطالعه موردی در نظرگرفته شده است. وکارشناسان بودجه و مالی این معاونت، بعنوان جامعه آماری و نمونه آماری  انتخاب شدند.                                                                                           

1-1- بیان مسئله :
بودجه­بندی یکی از ابزارهای مهم و حساس برای برنامه­ریزی مالی و چگونگی استفاده بهینه از منابع و امکانات موجود می­باشد و چگونگی ساختار بودجه­ای، گستره مربوط به توانایی مدیران در تصمیم­­­گیری و قبول وظایف را تحت تاثیر قرار می­دهد. بنابراین مسائل مربوط به آن شامل بررسی موانع و مشکلات موجود، بازنگری جامع تهیه و تصویب و اجرای بودجه، کنترل­های مربوطه به صورت یک نظام پیوسته و منسجم، از اهمیت ویژه­ای برخورداراست (خرمی، شیرازی، امینی، خوزانی، 1389).

استفاده از بودجه به عنوان ابزار سیاست­گذاری یا برنامه­ریزی، به منظور تنظیم سیاست­های مالی برای مقاصد اقتصادی صورت می­گیرد تا به وسیله آن درآمدها و هزینه های بودجه­ای، چند هدف ویژه را برای حفظ تعادل اقتصادی و جلوگیری از بروز بحران تامین کند ( قهرمانی، 1392). بنابراین ساختار بودجه باید به گونه ای باشد که همراه با شفافیت اطلاعات , مصالح اجتماعی را نیز تامین کند (بشیری نژاد، 1381 )

خوشبختانه طی سالهای اخیر در سازمان تامین اجتماعی, بدلایل متعددی از جمله گستردگی حجم فعالیت­های سازمان در سطح کشور, نزدیکی به نقطه سربه سری منابع و مصارف و نبودن یک روش واحد بودجه­ریزی، نیاز به یک الگوی مناسب بودجه­­ریزی در سطح سازمان تامین اجتماعی ضروری به نظر می­رسد. بنابراین بودجه­ریزی بعنوان یکی از اولویت­های اساسی سازمان مطرح شده است. بنابراین پژوهش­هایی در زمینه تعیین الگوهای مناسب در این سازمان انجام شده است. اما در این راستا پژوهش حاضر در تلاش است تا با شناسایی عوامل ارزیابی الگوهای بودجه­ریزی، با استفاده از نظرات خبرگان و کارشناسان بودجه و مالی مدیریت درمان استان یزد، الگوی بودجه­ریزی مناسبی را جهت سازمان تامین اجتماعی معرفی نماید.

1-2-  اهمیت و ضرورت انجام تحقیق: 
بودجه، ضرورتی است که محدودیت منابع، ایجاد کرده است. نخستین پیام هر سند بودجه این است: سازمانی که درصدد است تا منابع محدود خود را بین نیازهای نا محدود، به شکل مناسبی توزیع نماید، باید بودجه­ریزی نماید. کمبود منابع مالی یک محدودیت عمده دربخش سازمانها می­باشد که بدون توجه به جایگاه مالی، هیچ سازمانی نمی­تواند در ایجاد نوعی اولویت­بندی بین نیازهای خود، غفلت نماید. اگرگزینش­های منطقی با آگاهی کامل شکل بگیرند، سیاستهای سازمان به اثربخش­ترین شکل تعیین خواهند شد (جمعی ازنویسندگان، 1388″اولین کنفرانس بین المللی بودجه­ریزی عملیاتی، تهران، ایران ).

استفاده از برنامه در هر سازمانی که مدعی رشد و توسعه و کارکردی مطلوب می­باشد، ضرورتی انکارناپذیر است. در واقع هر سازمانی با برنامه­ریزی به پیش­بینی آینده دست می­زند. بودجه­ریزی نیز در شکل پیشرفته خود در واقع نوعی برنامه­ریزی است که وضعیت مالی سازمان در آن برای مدت یک سال شمسی پیش­بینی می­گردد و از طریق آن سازمان درصدد بر می­آید تا با امکانات محدود خود طوری برنامه­ریزی نماید که بتواند به هدف­های مورد نظر خود برسد ( بابائی، 1379، ص 10).

 اخذ درآمدها و انجام هزینه­ها در نظام اقتصاد جامعه به منظور برقراری تعادل اقتصادی در جامعه است و بودجه به عنوان ابزاری جهت برقراری این تعادلها نقش حساس دارد (فرزیب، 1381، ص 7).

مطالعه سیاست­های اصلی و فعالیت­های بودجه­بندی را در مقابل بودجه­بندی برای کارایی قابل تحمل و بحث­های مکانیسم­های جدید برای تخصیص دادن بسیار موثر منابع مربوط به بودجه و کنترل را نشان می­دهد که نیازمند رسیدن به دستورات جدید گسترش یافته بخش عمومی برای فراهم ساختن ارتقا قابل تحمل و استراتژیک می­باشد  (ماریاویوتا، سیمپزو، ماریارادو، 2010). 

اهمیت و جایگاه برنامه­ریزی، نقش بنیادی در دستیابی به اهداف دارد. کیفیت برنامه­ریزی تابع کیفیت اطلاعات جامع و بهنگام در دستیابی برنامه­ریزان به این اطلاعات و همچنین تجربه مرتبط با آنها می­باشد از آنجا که بودجه بندی یکی از ابزارهای مهم و حساس برای برنامه­ریزی مالی و چگونگی استفاده بهینه از منابع و امکانات موجود بوده و چگونگی ساختار بودجه­ای، گستره مربوط به توانایی مدیران در تصمیم­گیری و قبول وظایف را تحت تاثیر قرار می­دهد، مسائل مربوط به آن شامل بررسی موانع و مشکلات موجود، بازنگری جامع و هماهنگی که مشتمل بر مراحل مربوط به تعاریف و تلقی­ها تا تهیه و تصویب و سرانجام اجرای بودجه، کنترل­های مورد نظر به صورت یک نظام پیوسته و منسجم می­باشد که از اهمیت ویژه­ای برخوردار است(خرمی، شیرازی، امینی، خوزانی، 1389).

بودجه­ریزی اهداف و کاربردهای مختلفی در تنظیم, تصویب, اجرا و کنترل سیاست­های دولت و سازمان­ها دارد. در مرحله اول, بودجه چارچوبی را برای تنظیم سیاست­های دولت و سازمان­ها فراهم می­کند و فعالیت­های مختلف برای رسیدن به اهداف توسعه و تقسیم این فعالیت­ها بین مجریان فعالیت­ها تعیین می­شود. در مرحله تصویب, بودجه وسیله کنترل قانونی است. در مرحله اجرا, بودجه­بندی راهنمای مدیران در اجرای سیاست­های تدوین شده است و در نهایت بودجه­بندی مهم­ترین ابزار کنترل و نظارت بر عملکرد دولت و سازمان­ها محسوب می­شود (میرزائی اهرنجانی, حسن).

1-3- اهداف تحقیق
در این پروژه تحقیقاتی، هدف اصلی شناسایی مناسب­ترین الگوی بودجه­ریزی جهت سازمان تامین اجتماعی می­باشد، و با هدف اینکه کدامیک از الگوها مناسب­تر است، لازم است عوامل ارزیابی بودجه­ریزی را شناسایی نمود تا به وسیله این عوامل الگوی مناسب را شناسایی کرد.

  1-4-  سئوالات تحقیق: 
1- شاخص­های (عوامل) اصلی ارزیابی الگوهای مناسب بودجه­ریزی چیست؟

2- الگوی مناسب بودجه­ریزی برای سازمان تامین اجتماعی چیست؟

1-5- روش تحقیق:
روش تحقیق در این پژوهش از لحاظ هدف کاریردی است و از حیث نحوه گردآوری اطلاعات در زمره مطالعات توصیفی، پیماشی پژوهشی طبقه­بندی می­گردد که از روش میدانی برای گردآورد اطلاعات استفاده شده است.                                                                                            

1-6- روش گردآوری اطلاعات و داده­ها:
الف) جمع­آوری اطلاعات:

برای تدوین مبانی نظری و ادبیات تحقیق و بخشهای تئوریک از مطالعات کتابخانه ای و با مطالعه کتب و نشریات و مقالات داخلی و خارجی، جستجوی اینترنتی استفاده شده است.

 ب) جمع­آوری داده­ها:

 پرسشنامه، مهمترین ابزار جمع­آوری داده­ها در این پژوهش می­باشد. جهت رتبه­بندی معیارهای ارزیابی الگوهای بودجه­ریزی و شناسایی الگوی مناسب بودجه­ریزی از پرسشنامه­های متفاوتی استفاده شده است.

1-7- جامعه آماری:
جامعه آماری عبارتست از افراد و اشیاء یا نمودهایی که در یک یا چند خاصیت اشتراک دارند (صفاری، حق­شناس ،1384). جامعه آماری این تحقیق، کلیه کارشناسان بخش مالی واحدهای درمانی مدیریت درمان تامین اجتماعی استان یزد می باشند، که در دو بخش درمان مستقیم شامل: بیمارستان شهدای کارگر، و درمانگاه­های قایمیه، دندانپزشکی، پلی­کلینینک حضرت امیر(ع)، حضرت سجاد(ع)، شهید پاکنژاد یزد و پلی­کلینینک، شهرستان­های اردکان، میبد، بافق، ابرکوه، مهریز، اشکذر و تفت، و در بخش درمان غیر مستقیم، دفتر رسیدگی به اسناد پزشکی، مشغول به کار می­باشند، که جهت این پژوهش از آنها کمک گرفته شده است.

1-8- حجم نمونه و روش نمونه گیری:
با عنایت به اینکه کارشناسان مالی جمعا 21 نفر می­باشند، کل جامعه آماری، به عنوان نمونه آماری برگزیده شدند.

1-9- روش تجزیه وتحلیل اطلاعات و داده­ها:
به منظور بررسی آماری و تجزیه و تحلیل داده­ها از روش­های آماری توصیفی و استنباطی استفاده گردید. همچنین برای بررسی پایایی پرسشنامه از آزمون کرونباخ و برای بررسی رتبه­بندی عوامل ارزیابی از تکنیک تاپسیس فازی و برای رتبه­بندی الگوی مناسب بودجه­ریزی از تکنیک ویکورفازی استفاده شده است.

1-10- قلمرو تحقیق:
1-10-1- قلمرو موضوعی تحقیق:

قلمرو تحقیق از حیث موضوع به الگوی مناسب بودجه­ریزی در سازمان تامین اجتماعی می­پردازد.

1-10-2- قلمرو زمانی تحقیق:

حیطه زمانی اجرای تحقیق حاضر از نظر توزیع و جمع آوری پرسشنامه سه ماهه دوم سال 1394 بوده است.

1-10-3- قلمرو مکانی تحقیق:

قلمرو تحقیق از حیث مکانی، مدیریت درمان تامین اجتماعی استان یزد انجام گرفته است.  

1-11- تعاریف عملیاتی واژه­ها:
 بودجه­ریزی[1]: فرآیند توسعه در برنامه کوتاه مدت است که شامل تهیه و تنظیم و پیشنهاد بودجه، تصویب، اجرا و نظارت بر بودجه در یکسال مالی است. بودجه­ریزی یک تفکر منسجم از منابع مالی محدود در برابر نیازهای نامحدود است بطوریکه ارتباطات ارگانیک و همه جانبه بین منابع مالی و غیر مالی لحاظ شده باشد. بودجه­ریزی برآورد منطقی حجم عملیات در مقابل اعتبارات می­باشد (فرزیب، علیرضا ،1381).

الگوی بودجه­ریزی[2]: نگرشی یکپارچه برای شکل­دهی بودجه است که از طریق الگوی بودجه­ریزی، سازمان می­تواند به اهداف و برنامه­های خود منسجم­تر بپردازد و روش­های خود را اصلاح کند. به کمک الگوی بودجه­ریزی می­توان رابطه بین متغییرها را به خوبی شناخت تا هنگام بودجه­ریزی و تصمیم­گیری، تمام عوامل و متغییرهای مؤثر در روابط آنها مورد توجه قرار گیرد ( بابائی، 1379).

سازمان تامین اجتماعی[3]: سازمان تأمین اجتماعی بر پایه اصلاح قانون تشکیل سازمان تأمین اجتماعی ( مصوب تیر ماه 1358 ) از تغییر نام صندوق تأمین اجتماعی و به منظور اجرا و تعمیم و گسترش انواع بیمه های اجتماعی و همچنین جمع­آوری وجوه و درآمدهای موضوع قانون تأمین اجتماعی و سرمایه­گذاری و بهره­برداری از محل وجوه و ذخایر تشکیل شد (ریاضی، محسن ، 1385).

تاپسیس فازی[4]: تاپسیس فازی به معنی روش­های ترجیح براساس مشابهت به راه حل ایده‌آل است، به دلیل سادگی و ماهیت قابل برنامه­ریزی آن به عنوان یکی از تکنیک­­هایmamdm به طور گسترده مورد استفاده قرار می­کیرد. این تکنیک برای رتبه­بندی گزینه­ها به کار گرفته می­شود (حبیبی، آرش. ایزدیار، صدیقه. سرافرازی، اعظم. 1393).

ویکورفازی[5] : ویکورفازی به منظور حل مسایل تصمیم­گیری چند معیاره و دستیابی به بهترین راه حل توافقی معرفی شده­است. این روش جهت رتبه­بندی و انتخاب گزینه­ها با توجه به مجموعه­ای از شاخص­های مختلف، مورد استفاده قرار می­گیرد. هدف اصلی این روش، نزدیکی بیشتر گزینه­ها به جواب ایده­آل در هر شاخص است (حبیبی، آرش. ایزدیار، صدیقه. سرافرازی، اعظم ، 1393).

مقدمه

 

دیدگاه­ها, نظریه­ها و تعاریف مختلفی در خصوص بودجه ارائه شده است. این تعاریف نیز متاثر از نظریه­های اقتصادی در مورد دولت بوده است و دیدگاه­های موجود در زمینه سازمان نیز تحت تاثیر شرایط متفاوت سیاسی, اقتصادی و اجتماعی بوده است. در یک بررسی کلی می­توان گفت نظام بودجه­ریزی به عنوان یک ابزار مهم و حساس برنامه­ریزی به موازات رشد و توسعه سازمان، مراحل و تحولات مهمی را پشت سر گذاشته و امروزه  بصورت یک نظام پیچیده فنی و مالی درآمده است. این نظام در آغاز پیدایش خود به علت محدودیت حوزه فعالیت سازمان عمدتاً مربوط به درون سازمان بوده و حالا با مسائل خارج از سازمان روبرو می­باشد.

 

در این فصل ابتدا تعاریفی از بودجه، سیر تکوینی، ضرورت،  اهمیت و اصول بودجه مطرح می­شود، و در بخش دوم، راجع به موارد استفاده از بودجه، مراحل بودجه­ریزی در سازمان تامین اجتماعی، روش­های بودجه­ریزی،  ویژگی­های بودجه­ریزی مناسب، و عوامل مؤثر در بودجه­ریزی، توضیحاتی داده خواهد شد.

 

در بخش آخر پیشنه­های تحقیق در داخل و خارج کشور راجع به موضوع پژوهش ارائه گردیده است.    

 

2-1- تعاریف ومفاهیم بودجه

بودجه عبارتست ازشرح صورت وضعیت و پیش‌‌بینی درآمدها و هزینه‌ها برای یک دوره درآینده یک سازمان و یک ابزارمدیریتی است که مدیر را درکنترل و سلامت مالی سازمان کمک می کند. استفل  بودجه در سازمان­های تخصصی را این چنین تعریف می­کند: بودجه­ریزی مشخص­کردن، تخصیص­دادن، بهبود و نظارت و مدیریت صندوق مالی سازمان است که یکی از دو عامل مهم و ضروری در مدیریت و داشتن خلاقیت در مدیریت می­باشد. تالبوت بودجه را به عنوان یک موقعیت پولی مناسب برای سازمانهایی که نگرانی­هایی درباره اولویت­های سازمان دارد، تعریف می­کند )مکی[1]،2003(.

 

بودجه عبارت است از پیش بینی درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار و برآورد هزینه ها و عملیات معین که در دورۀ محدودی از زمان انجام می شود (انصاری،1386(.

 

 

 

22- فلسفه وجودی بودجه

انسانها در دوران مختلف همیشه درصدد بوده‌اند تا نیازها و خواسته‌های خود را به نوعی از امکاناتی که در طبیعت وجود دارد تأمین نمایند. اما با توجه به اینکه نیازها و خواسته‌های انسان نامحدود و در مقابل، منابع و امکاناتی که در اختیار دارد محدود است، می­توان گفت که بشر با دنیایی مملو از کمیابی زندگی می­کند و لذا در مواجهه با این مشکل از قوه تعقل و قدرت تجزیه و تحلیل و توان پیش­بینی خود استفاده کرده و با توسل به برنامه‌ریزی درصدد برآید تا با حداقل امکاناتی که در اختیار دارد، حداکثر مطلوبیت را نصیب خود نماید.

 

حتی آثار به جا مانده از زندگی بشر اولیه در صدها هزار سال پیش، قبل نشانه‌های زیادی از برنامه‌ریزی در امور دارد. با عنایت به مباحث مطرح شده، می­توان گفت: فلسفه وجودی بودجه‌نویسی دو عامل است: یکی نیازهای نامحدود بشر و دوم منابع و امکانات محدودی که در اختیار دارد (بابایی، 1378 ).

 

 

2-3- سیر تکوین بودجه و بودجه­ریزی

مفهوم بودجه همگام با تکامل سازمان­ها و پیچیده­تر شدن وظایف سازمان­ها, تغییر و تکامل یافته است. این تکامل را می­توان به چهار مرحله متمایز تقسیم کرد.

 

 در مرحله اول که تقریباً از 1920 تا 1935 می باشد, تاکید عمده روی ایجاد یک سیستم با کفایت برای کنترل هزینه‌ها بود و حسابداری هزینه‌ها و پیوند بین حسابداری و بودجه مطرح بود.

 

 مرحله دوم که در توسعه بودجه عملیاتی خود را نشان می دهد, استفاده از بودجه به عنوان ابزار مدیریت مالی بود و خود را در اصلاح ساختار مناسب, بهبود مدیریت و برنامه‌های اندازه‌گیری کار ظاهر ساخت و بر بودجه‌ای تاکید داشت که کار و فعالیتهای سازمان را اندازه بگیرد.

 

مرحله سوم با پیوند دادن بودجه و برنامه به عنوان معیاری برای تجزیه و تحلیل رفاه اقتصادی آغاز شد و روی پیشرفت­هائی که در تکنولوژی­های تصمیم‌گیری و اطلاعاتی رخ داده بود تمرکز داشت.

 

مرحله چهارم بواسطه پیچیدگی محیط سازمانها بوجود آمده و باعث استفاده از بودجه بر مبنای صفر به عنوان ابزار برنامه‌ریزی راهبردی (استراتژیک) گردیده است. بر این اساس سیر تکوین بودجه را می­توان به شرح ذیل برشمرد:

 

الف- بودجه به عنوان ابزار کنترل

 

ب- بودجه به عنوان ابزار برنامه‌ریزی

 

ج- بودجه به عنوان ابزار مدیریت مالی

 

د- بودجه به عنوان ابزار راهبردی(استراتژیک)

 

 2-4- سیر تکاملی بودجه­ریزی دولتی

 

بطور کلی قبل از مشروطیت و در دوران طولانی حکومت شاهنشاهی در ایران، نظارت مردم بر بودجه در حداقل بوده و شاهان در راس حکومت قرارداشتند و چگونگی اخذ مالیات از مردم توسط آنان صورت می گرفت. با پیدایش انقلاب مشروطه، در زمینه بودجه قوانینی رواج یافت که عمدتا” از قوانین فرانسه نشات گرفته بود. در ایران اولین بودجه کشور را به روش جدید پس از مشروطیت،  صنیع الدوله هدایت در سال 1289 هجری شمسی تهیه وتقدیم مجلس نمود. این روش تا سال 1320 هجری شمسی به همین منوال ادامه داشت و اداره امور بودجه بر عهده وزارت دارایی بود. در سالهای 1327 همراه با بودجه جاری، بودجه عملیات شرکت های دولتی نیز تهیه و به مجلس تسلیم شد. در سال 1340 کلیه امور مربوط به بودجه عمرانی به سازمان برنامه و تمامی امور مربوط به بودجه عادی به وزارت دارایی محول شد. از سال 1346 وظیفه تهیه بودجه عادی و عمرانی که به طور جداگانه در دفتر مرکزی برنامه ریزی و دفتر مرکزی بودجه تهیه می شدند به واحد جدیدی بنام دفتر مرکزی طرح و بودجه واگذار شد. در سال 1347 برنامه پنجساله چهارم تصویب گردید و  برنامه عمرانی پنج ساله پنجم از سال 1352 اجرایی شد و تا سال 1356 ادامه داشت (احمدی، 1382).

 

از سال 1358 تا سال 1367 مصادف با پیروزی انقلاب و شروع جنگ، بخاطر مشکلات پدید آمده عملا” اتفاق مهمی در روند تهیه و تنظیم بودجه کل کشور بوجود نیامد. در سال 1368  برنامه اول توسعه بعد از انقلاب اسلامی به تصویب مجلس رسید و تا سال 1373 ادامه داشت. در این سالها اهداف بودجه در قالب برنامه‌های پنج ساله اداه یافت تا در سال 1384 تهیه بودجه به روش عملیاتی مورد تأکید مسئولین قرار گرفت و بخشنامه بودجه سال 1385 نیز بر همین اساس تهیه و به کلیه دستگاههای اجرایی ابلاغ و در نهایت به مجلس تقدیم و به تصویب رسید (کردبچه، 1385).

 

 2-5- ضرورت بودجه و بودجه‌ریزی

 

بودجه‌بندی را، فرآیند تخصیص منابع محدود به نیازهای نامحدود، می دانند . مجموع کوشش‌هائی که صرف تدوین و تخصیص منابع می شود به منظور”حداکثر استفاده“ از منابعی است که معمولاً در حد کفایت نمی‌نمایند و به اصطلاح اقتصادی، کمیاب هستند. بنابراین در راه رسیدن به اهداف مطلوب، ضرورت دارد به نحوی از هر یک از منابع محدود استفاده گردد که در تبدیل کل منابع به پول بتوان گفت که با حداقل هزینه, حداکثر استفاده به عمل آمده است.

 

تضاد و برخورد این دو واقعیت یعنی نامحدود بودن نیازها و محدود بودن منابع, انسان متفکر و اندیشمند را به چنین نتیجه­گیری می رساند که از منابع محدود باید برای رفع نیازهای نامحدود آنچنان یاری گرفت که حد متناسب، رضایت به دست آید، و این نخستین تصور بودجه است و ضرورت بودجه­نویسی نیز از همین مسئله ناشی می شود (آیت اللهی, 1374).

 

 2-6- اهمیت بودجه:

 

بودجه­بندی اهداف و کاربردهای مختلفی در تنظیم, تصویب, اجرا و کنترل سیاست­های سازمان­ها دارد. در مرحله اول, بودجه بر مبنای چارچوب سیاستهای سازمان تنظیم می­گردد و فعالیتهای مختلف برای رسیدن به اهداف توسعه سازمان پیش­بینی می­شود و این فعالیتها بین مجریان تقسیم می­شود. در مرحله تصویب, بودجه وسیله کنترل قانونی است. در مرحله اجرا, بودجه‌بندی راهنمای مدیران در اجرای سیاستهای تدوین شده است و در نهایت بودجه‌بندی مهم­ترین ابزار کنترل و نظارت بر عملکرد سازمانها محسوب می­شود. بنابراین اهداف و مقاصد بودجه‌بندی را در سطح کلان(دولت) که قابل تصمیم به سطوح سازمانی نیز می باشد, را می توان به شرح ذیل بیان کرد:

 

الف- بودجه وسیله ای برای تدوین و تنظیم برنامه­های دولت و سازمان­ها است.

7-1- مقدمه

آبزیان از ارزش غذایـی بالایی برخوردارند و امروزه نقش مهمی در تامین جیره غذایی جوامع بشری ایفاء می‌کنند. بهره‌برداری بهینه می‌تواند در حفظ این ذخایر خدادادی کمک نماید. از سویی صید بی‌رویه، عوامل مخرب زیست محیطی، تخریب زیستگاهها، آسیب پذیـری جوامع آبزیان، قابلیت محدود بازسازی ذخایر و از سوی دیگر نیاز جوامع انسانـی، باعث به خطر افتادن جمعیت آنها می‌شود.

لذا، به منظور بهره‌برداری صحیح و توسعه پایدار لازم است همواره روند تغییرات جمعیت آبزیان را زیر نظر داشت. یکی از راه‌های موجود برای رسیدن به این هدف، انجام تحقیقاتی منظم است تا بتوان هرگونه تغییرات احتمالی در جمعیت‌های مختلف آبزیان را تعیین نمود.

بررسی‌های انجام شده در خلیج‌فارس نشان داد که شرایط محیطی در این منطقه همواره تحت تاثیر تغییرات شدید سالانه قرار دارد. وجود نوسانات شدید شرایط محیطی از جمله تغییرات درجه حرارت و شوری آب در طول سال در خلیج‌فارس موجب آشفتگی محیط زیست دریایی شده و در خصوصیات بیولوژیک و رفتاری آبزیان تاثیر می گذارد. بنابراین، غلظت زیاد نمک و حرارت زیاد آب دراین منطقه همراه با تغییرات شدید آب و هوایی از جمله عوامل موثر در اکوسیستم این منطقه به‌شمار می‌آید. تعویض و جابجایی آب از طریق تنگه هرمز از سایر عوامل موثر در تغییرات شرایط محیطی این منطقه می‌باشد که در نتیجه آن آبها با شوری کمتر و اکسیژن و مواد غذایی بیشتر وارد خلیج‌فارس می‌شوند (نیکویان و همکاران، 1384).

گرچه به نظر می‌رسد که ماهیان خلیج‌فارس قادرند میزان بالای درجه حرارت و شوری را تحمل نمایند ولی تغییرات شدید شرایط محیطی در آبهای سطحی آثار بیشتری بر ذخایر سطحزی خلیج‌فارس در مقایسه با کفزیان دارد، زیرا تغییرات درجه حرارت و شوری اغلب در لایه‌های سطحی آب محسوس‌تر است. این امـر مـوجب نوسانات شدید فصلی در گسترش و پراکندگی گونه‌های سطحزی در مقایسه با گونه‌های کفزی گردیده است. وفور گونه‌های ریز و بزرگ ماهیان سطحزی به‌خصوص در ماههای سرد سال در خلیج‌فارس مؤید همین تغییرات است. ماهی ساردین که از گونه‌های سطحزی به‌شمار می‌رود، در نواحی ساحلی و در مناطقی یافت می‌شود که آب دارای درجه حرارت کمتری می‌باشد. ولی زمانی که درجه حرارت آبهای سطحی به حداکثر خود در تابستان می‌رسد، این ماهیان بیشتر به عمق آب و نزدیک به بستر دریا مهاجرت می کنند که دارای درجه حرارت کمتری است (نیکویان و همکاران، 1384).

به طورکلی، چرخه حیات گونه‌های مختلف آبزیان تا حد زیادی به شرایط زیست آنها بستگی دارد لذا، می‌توان ادعا نمود که کاربرد دانش اقیانوس‌شناسی جهت معضلات صید و صیادی در نتیجه درک بهتر ذخائر آبزیان و محیط آنها میسر می‌باشد و با درک این روابط است که می‌توان سیستم‌های پیش‌بینی وضعیت صیادی را قانونمند نمود (ولی الهی، 1374).

اکوسیستم خلیج‌فارس با دارا بودن شرایط خاص هیدروگرافیک و اکولوژیک یکی از نادرترین اکوسیستمها در سطح بیوسفر می‌باشد. تنوع زیستی انواع ماهیان، حضور جنگل‌های حرا در سواحل ایرانی خلیج‌فارس، وجود جزایر متعدد و استراتژیک در این گستره آبی، استخراج و صدور نفت از این منطقه، تبخیر بالای آب، از مهمترین عواملی هستند که در تبیین این شرایط خاص و ویژه موثر می‌باشند (غفاری چراتی، 1375).

پیشرفت تکنولوژی دریایی و ساحلی، می تواند فشارهای محیطی زیادی بر خلیج‌فارس وارد نماید. این فشارها می‌تواند ناشی از کشتیرانی، بندرگاهها، صنایع نفت و پتروشیمی، معادن، نمک گیری، ماهیگیری، نوسازی و کشاورزی بر محیط دریایی باشد (Sheppard et al., 1992 ; Price 1993).

موسسه تحقیقات شیلات ایران به منظور بررسی و پایش جمعیت آبزیان و تعیین فصل و میزان صید هرگونه از آبزیان، هر ساله گشتهای منظم تحقیقاتی را در خلیج‌فارس و دریای عمان انجام می‌دهد. برای انجام این امر مهم، تجهیزات گران‌قیمت و هزینه‌بری مثل شناور مجهز به وسایل و ادوات تحقیقاتی، منابع انسانی ماهر، هزینه زیادی را بر تحقیقات شیلات تحمیل می‌کند که این امر اجتناب ناپذیر است.

با توجه به گستردگی کار و وسعت منطقه مورد بررسی و تنوع گونه‌ای زیاد با انتخاب یک مدیریت واحد، کل آبهای خلیج‌فارس به حوزه‌های آبی سه استان خوزستان، بوشهر و هرمزگان تقسیم بندی شد و آبهای هر استان نیز با توجه به وسعت تحت پوشش آن به تعدادی زیر منطقه تقسیم‌بندی شدند (پارسامنش، 1373 مربوط به آبهای خوزستان؛ نیامیمندی و خورشیدیان، 1373 مربوط به آبهای استان بوشهر؛ ولی نسب و همکاران، 1373 مربوط به آبهای استان هرمزگان). گشتهای تحقیقاتی در هر استان به صورت فصلی به مورد اجرا درآمده و سپس یک گزارش مشترک مـــربوط به کل آبهای   خلیج‌فارس تدوین گردید (کامبوزیا و همکاران، 1375).

همچنین مجدداً از سال 1381 برنامه‌ریزی گردید که تحت یک مدیریت واحد و هماهنگی دقیـق، ذخایـر آبزیان کفـزی خلیج‌فارس و دریای عمان مورد ارزیابی مجدد قرار گیرد (دهقـانـی و همکاران، 1383، دریانبرد و همکاران، 1383؛ ولـی نسب و همکاران، 1382).

آبزیان مهم اقتصادی که داده‌های آنان در این تحقیق مورد مطالعه و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند شامل حسون معمولی (Saurida tumbil)، حلوا سفید (Pampus argenteus)، حلوا سیاه (Parastromateus niger)، سپر ماهیان (Rays)، سنگسر معمولی (Pomadasys kaakan)، شوریده (Otolithes ruber)، کوسه ماهیان (Sharks)، گربه ماهی بزرگ (Arius thalassinus)، گوازیم دم رشته‌ای (Nemipterus japonicus) و یال اسبی سربزرگ (Trichiurus lepturus) مربوط به سال‌های 1387 و 1388 حوزه آبهای استان هرمزگان بودند.

این تحقیق به دنبال راهکاری است که با بکارگیری از فناوری های نوین اطلاعاتی و استفاده از نرم‌افزارهای مختلف بتواند الگوی پراکنش گونه‌های اقتصادی کفزی را با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی، مناطق صیدگاهی، تغییرات پراکنش گونه‌ای طی سال‌های 1387 و 1388، شاخص فراوانی نسبی CPUA (میزان صید بر واحد سطح) و الگوی پراکنش گونه‌های اقتصادی کفزی را با استفاده از نرم‌افزارهای شبکه‌های عصبی مصنوعی پیش‌بینی نموده و بخشی از هزینه ها را کاهش دهد. در این روش با کم کردن میزان مناطق صیدگاهی (ایستگاه‌های نمونه‌برداری) می‌توان به نتایج مشابه با قبل دست یافت.

بکارگیری نرم‌افزارهای سامانه اطلاعات جغرافیایی، امکان توزیع سطحی را با داشتن نقاط صید در اختیار ما قرار می‌دهند و نرم‌افزار شبکه عصبی ما را در پیش‌بینی پراکنش یک گونه آبزی کمک می‌کنند. به همین منظور داده‌های صید مربوطه به دو دوره از گشتهای تحقیقاتی و داده‌های آبشناسی، منطقه خلیج‌فارس و بخشی از دریای عمان محدوده آبهای ایران در استان هرمزگان جمع آوری و تحلیلهای لازم روی آن انجام گرفت و نتایج خوبی حاصل شده که امید است مورد بهره‌برداری کلیه دست اندرکاران شیلاتی قرار گیرد.

8-1- طرح موضوع

یکی از ویژگیهای خاص مطالعه کنونی این است که بتواند با کم بودن داده، نتایج آینده را پیش‌بینی نماید. در این مطالعه پیش‌بینی شده است که بتوان اهدافی از قبیل: میزان

بند سوم : مفهوم تصرف …………………………………………………………………..……14

گفتار دوم: مفهوم مالکیت مشاعی و ماهیت آن ……….…………………………..…………….…………21

بند نخست : مفهوم مالکیت مشاعی………..………………….….………………………………………….22

بند دوم: ماهیت فقهی و حقوقی مالکیت مشاع…… ……………..………….……..………… ……23

مبحث دوم : مفهوم تقسیم و افراز  و بررسی عناوین همسو……………………………………………………..………….25

گفتار نخست: مفهوم تقسیم…………………………………..……..………………..……………..26

بند نخست :تعریف تقسیم……..…..…….……………………..….………………….………26

بند دوم :انواع تقسیم……..……….…………….………..……………..……..…………….27

بند سوم:روش تقسیم………..……………….…………….……………………..………….27

بند چهارم :شرائط اساسی تقسیم………..…..……..…….………………………………..…………..29

گفتار دوم:مفهوم افراز منافع و مهایات…………………………………………………………..……………………………………….35

بند نخست :مفهوم افراز و تفکیک….………..……………………………………………………………………………………………….35

الف- مفهوم تفکیک ……..…………………………..…………………..…..………………….35

ب- مفهوم افراز …………………………………………….…………..…….……………….36

عنوان                                                                                                                             صفحه

ج-تفاوت افراز وتفکیک……..……………………………..………………………………………………………………..38

د- چگونگی افراز و تفکیک…….……..………….……………………………………………..……39

بند دوم : مفهوم و اقسام مهایات………………………………………………………………………………………………………………………………40

الف- مفهوم مهایات..…..…………..…………… ………….…………………………………………………………..…40

ب- اقسام مهایات….………………….… ………………………………………………………..……….42

    فصل دوم: ماهیت حقوقی افراز و انطباق آن ­بر سایر نهادهای حقوقی مشابه ………………………..44

مبحث نخست: ماهیت افراز در حقوق و فقه امامیه ………….………………………………………….46

گفتار نخست: ماهیت افراز در فقه امامیه…..…………………..…………….…………….………..46

گفتار دوم: ماهیت افراز در حقوق ایران ……………………………………………………………………………………..54

بند نخست: افراز منافع در حقوق……………….……..…………….……………………….56

بند دوم: بررسی آرا حقوقدانان در مورد افراز منافع  ….…………………….……………..…….. 58

مبحث دوم: افراز منافع و انطباق آن با نهادهای حقوقی مشابه……………..………………………………….60

گفتار نخست: انطباق افراز با مالکیت زمانی ………………………………………………….…………………60

بند نخست : مفهوم مالکیت زمانی…………………….…….…………….…………..……………61

بند دوم : تاریخچه مالکیت زمانی ……………………………….………….……………………..62

بند سوم : ماهیت مالکیت زمانی…………………………………………………………………………………………………………………………64

گفتار دوم: انطباق افراز با اجاره و سایر نهادهای حقوقی……………………………………….……………….67

بند نخست: انطباق افراز با اجاره ……………………………………………………………………………………68

بند دوم: انطباق افراز منافع با نهادهای حقوقی مشابه ………..…………………………………………………………….80

الف  -افراز منافع وحق انتفاع…………………….……………………………………………………………………………81

ب- افراز منافع و مهایات  …………………..………………………………………………………………………….85

ج- افراز منافع با عقد بیع……………….….………..……………………………………………………….87

 

 

عنوان                                                                                                                                        صفحه

د- افراز منافع با عقد صلح……………………………………………………………………………………………………..89

بند سوم : افراز دیون……………………………………………………………………………………………………………………………91

 

فصل سوم : احکام و آثار افراز منافع …………………………………………………………………………………………………..94

مبحث نخست: آثار و شرایط……………………………………………………………………………………………………………………………………95

گفتار نخست :شرائط  انعقاد قرارداد افراز منافع………………………………………………………………………………………………………………………….95

بند نخست :شرائط عمومی………………………………………………………………………………………………………………………………………………….95

بند دوم :شرایط اختصاصی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….96

گفتار دوم : آثار قرارداد افراز منافع…………………………………………………………………………………………………………………………………………….98

بند نخست: اثر عقد نسبت به طرفین………………………………………………………………………………………………………………………………….99

بند دوم :اثر عقد نسبت به اشخاص ثالث ………………………………………………………………………………………………………………………..101

گفتار سوم :انحلال قرار داد افراز منافع……………………………………………………………………………………………………………………………………..102

بند نخست :اسباب انحلال…………………………………………………………………………………………………………………………………………………102

بند دوم :اقاله …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….103

بند سوم :انحلال ارادی یا فسخ قرارداد……………………………………………………………………………………………………………………………..103

مبحث دوم :احکام ، دعاوی و آیین دادرسی افراز منافع…………………………………………………………………………………………………………….104

گفتار نخست: دعاوی افراز اعیان ……………………………………………………………………………………………………………………105

بند نخست : افراز اعیان در مراجع اداری……………………………………………………………………………………………105

بند دوم : افراز اعیان در مراجع قضایی………………………………………………………………………………………………106

گفتار دوم : دعاوی افراز منافع ………………………………………………………………………………………………………………………108

بند نخست : نمونه ی کاربردی افراز منافع در قالب بیع زمانی………………………………………………………………………109

الف- نظریات اداره کل حقوقی و تدوین قوانین قوه قضائیه…………………………………………………………………………110

ب – نمونه پرونده قضائی:………… ………………………………………………………………………………………………………..111

 

عنوان                                                                                                                                   صفحه

ج – رای دادگاه:…………………………………………………………………………………………………………………………………113

د- تحلیل رای دادگاه:………………………………….………………………………………………………………………………………..114

بند دوم: نمونه کاربردی افراز منافع در قالب اجاره زمانی ………………………………………………………………………………………..115

الف – نظریه اداره کل حقوقی و تدوین قوانین قوه قضائیه……………………………………………………………………………117

ب- نمونه پرونده قضائی………………………………………………………………………………………………………………………………….119

ج- رای دادگاه:…………………………………………… ………………………………………………………………………………………..119

بند سوم : نمونه کاربردی افراز منافع در قالب صلح زمانی منافع:……… ………………………………………………………………………120

الف– نمونه کاربردی……………………………………………………………….……………………………………………………121

ب- نمونه پرونده قضائی:………….……………………………………………………………………………………………..123