(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) فهرست مطالب    عنوان                                                                        صفحه فصل یکم: مقدمه پژوهش مقدمه……………………………………………………………………. …………………… 2 بیان مسأله………………………………………….. …………………………….. 6 ضرورت و اهمیت مسأله……………………………… ………………………. 11 اهداف پژوهش……………………………………………….. ………………………….. 14 فرضیه‌های پژوهشی…………………………………………………… ………….. 14 تعریف مفهومی وعملیاتی متغییر ها………………………………….. ………….. 15 فصل دوم : مفاهیم، پیشینه نظری و پژوهشی مقدمه…………………………………………………………………………… ………… 18 بخش اول: مبانی  نظری…………………………………………….. …………….. 18 گفتار یکم: صمیمیت………………………………………………. …………………… 18 الف- تعریف صمیمیت……………………………………………………..  ………… 18 ب- ابعاد صمیمیت……………………………………………………. ……………. 20 ج- نظریه ها و رویكردهای صمیمیت………………………………………… ……………. 22 1- مدل تركیبی وارینگ………………………………………………………………………. ………. 22 2- نظریه سه وجهی عشق استرنبرگ………………………………………… …………… 23 3-  دیدگاه عشق به مثابه قصه………………………………………………….. ……….. 24 4- دیدگاه رشدی فارمن………………………………………………. ………………… 24 5-  نظریه دلبستگی جانسون و ویفن………………………………….. …………………. 26 6- رویكرد تعاملی و تركیبی صمیمیت باگاروزی………………….. …………….. 29 7- دیدگاه تركیبی جُسلسُن…………………………………….. …………………….. 34 8- رویكرد تكاملی شارپ……………………………. ……………………….. 38 9- نظریه درك برابری والستر…………………………… …………………… 40 10- رویكرد پیشگیرانه گوردون و دورانا…………………………….. …………. 42 11- مدل تركیبی یانگ ولانگ………………………………………. ……………… 46 گفتار دوم: عشق ورزی……………………………………. …………………. 48 1- مبنای بیولوژیکی عشق………………………………………… …………….. 49 2- نظریه های عشق…………………………………………. …………………….. 52 2-1- تئوری مثل عشق………………………………………. ……………………… 54 نظریه عشق لی………………………………………………. ……………….. 56 سبک های عشق ورزی اولیه…………………………………… ………………… 57 سبک های عشق ورزی ثانویه………………………………………. …………….. 58 سلسله مراتب عشق…………………………………………………. ………………… 60 چرخه سلسله مراتبی عشق و دیگر هیجان ها………………. …………… 61 الگوی نخستین عشق……………………………………………….. ………………… 62 گفتار سوم: نظام عاطفی بوون درمانی…………………………………….. …………. 63 سیر تاریخی موثر بر دیدگاه نظام عاطفی…………………………………………. ……….. 63 مبانی دیدگاه نظام عاطفی بوون……………………………………………… …………………. 65 1-تعریف و مفهوم تفکیک خویشتن( خودتمایزی)……………………………… ………. 69 2- مثلث ها………………………………………………………………….. ………………….. 72 3- نظام عاطفی خانوادة هسته ای……………………………………. ………………….. 73 4- فرایند فرافكنی خانواده……………………………………………………… ………… 74 5- گسلش عاطفی (برش عاطفی)………………………………………………………. ………… 75 7- جایگاه همشیره ها………………………………………………………………… ………….. 76 8- واپسروی اجتماعی( واگردی اجتماعی)……………………………………………………… ………. 77 بخش دوم: پیشینه پژوهشی…………………………………………………………………. ………….. 78 گفتار اول: تحقیقات انجام گرفته در مورد صمیمیت………………………………………………………………………………. 78 گفتار دوم: تحقیقات انجام گرفته در مورد سبکهای عشق ورزی………………………………………………………………. 87 گفتار سوم: تحقیقات انجام گرفته در مورد خانواده درمانی مبتنی بر نظام عاطفی بوون……………………………….. 95 فصل سوم : روش پژوهش 1- نوع مطالعه و روش درمان……………………………………………………….. ………. 102 2- جامعه مورد مطالعه………………………………………………………………… ……….. 105 3ـ حجم، شیوه نمونه‌گیری و ویژگیهای دموگرافیک نمونه……………………………. ………. 105 4- روند اجراء پژوهش……………………………………………………………….. ………………. 106 5- اخلاق پژوهش…………………………………………………………………………. ……. 107 6- ابزار………………………………………………………………………… ………………………. 107 الف- پرسشنامه‌ی نگرش نسبت به عشق (LAS)………….. ………………………………………. 107 ب-پرسشنامه صمیمیت زوجین……………………………………………………….. ………… 108 7- نحوه تجزیه و تحلیل اطلاعات پژوهش……………………………………………… ………. 109 فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده‌ها 4-1- مقدمه…………………………………………………………………………. …………….. 111 4-2- توصیف کمی داده­ها…………………………………………………………. …………… 111 4-2-1- اطلاعات مربوط به سبک های عشق ورزی………………………………… ………… 111 4-2-2- اطلاعات مربوط به صمیمیت………………………………………………….. ………. 112 4-3- آمار استنباطی………………………………………………………………… ………….. 113 4-3-1- بررسی همگنی واریانس، نرمال بودن و شیب رگرسیون متغیرها……………… ….. 113 الف: بررسی همگنی واریانس متغیرها……………………………………………………. ………… 114 ب: بررسی نرمال بودن متغیرها………………………………………………………………… ………… 115 ج:  بررسی همگنی شیب رگرسیون متغییرها………………………………………………………………. ……….. 116 4-3-2- بررسی فرضیه­ های پژوهش………………………………………………… …………. 117 فصل پنجم : بحث و نتیجه‌گیری مقدمه……………………………………………………………………. ……………………. 141 بحث وتفسیر نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل فرضیه ها……………………………… ……… 141 اعتبار پژوهش………………………………………………………………………. ………………… 149 محدویت های تحقیق………………………………………………………………….. …………. 150 پیشنهادات تحقیق…………………………………………………………………….. ………….. 151 پیشنهادات کاربردی…………………………………………………………………………… ……. 153 فهرست منابع…………………………………………………………………………… ……… 157 فهرست منابع فارسی…………………………………………………………………….. …………. 157 فهرست منابع لاتین…………………………………………………………………. …………… 163 پیوست ها                172 چکیده هدف تحقیق: این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی خانواده درمانی مبتنی بر نظام عاطفی بوون بر سبکهای عشق ورزی و صمیمیت در میان زنان مراجعه کننده به مراکز مشاوره سنندج صورت گرفت. روش تحقیق: پژوهش از نوع آزمایشی طرح آن به شیوة پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بوده است. جامعه تحقیق زنان مراجعه کننده به مراکز مشاوره سنندج بوده است. از این جامعه 30 آزمودنی به شیوة تصادفی ساده انتخاب شدند، با ابزارهای سبکهای عشق ورزی و صمیمیت میزان متغیرهای وابستة سبکهای عشق ورزی و صمیمیت در زنان مراجعه کننده به مراکز مشاوره اندازه‎گیری شد(پیش آزمون) و سپس به شیوة جایگزینی تصادفی، افراد در دو گروه 15 نفری(گروه آزمایش و گواه )گماشته شدند. نتایج: نتایج تحلیل كواریانس چند متغیری نشان داد كه بین زنان گروه های آزمایش  و کنترل در متغیر های وابسته (سبکهای عشق ورزی و صمیمیت) تفاوت معنا داری وجود دارد(0001/0>p ). بدین ترتیب فرضیه های مبنی بر خانواده درمانی مبتنی بر نظام عاطفی بوون بر سبکهای عشق ورزی و صمیمیت در میان زنان مؤثر هستند، تائید شدند. همچنین نتایج پیگیری نشان داد كه روش درمانی در اثر بخشی بر سبکهای عشق ورزی و صمیمیت و مولفه های آن، بعد از  2ماه ماندگار است. کلید واژه ها: خانواده درمانی مبتنی بر نظام عاطفی بوون- سبکهای عشق ورزی – صمیمیت – زنان مقدمه خانواده به عنوان یكی از اصلی‌ترین نهادهای اجتماعی می‌تواند نقش تعیین‌كننده‌ای در ایجاد كاركردهای مثبت در نظام اجتماعی داشته باشد. همچنین بررسی نحوة عملكرد خانواده‌ها می‌تواند در شناخت و حل مسائل فردی و اجتماعی كمك بزرگی كند. در میان عوامل اثرگذار بر سلامت روانی انسانها، خانواده نقشی بسیار مهم دارد. بسیاری از نابهنجاریهای روانی و رفتاری انسانها در خانواده ریشه دارد. خانواده می‌تواند محل آرامبخش برای همة اعضا باشد و در مقابل می‌تواند كانون پرتنش برای آنان باشد. لذا برای بهبود وضع روانی افراد، تلاش برای ایجاد ازدواج سالم و بهبود وضع روابط خانواده و افراد آن مهم‌ترین مسأله است. یکی از معضلات مهم در زمینه زندگی زناشویی پدیده ای به نام «طلاق»[1] و اختلال زناشویی است که شیوع روز افزون آن پژوهشگران و نظریه پردازان حوزه خانواده و ازدواج را بر آن داشته که در مورد علل و عوامل تأثیرگذار بر آن به بررسی و تحقیق  بپردازند(گاتمن[2]، 1993). طلاق و اختلال زناشویی پدیده پیچیده ای است که عوامل مختلف فردی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حتی سیاسی بر آن تأثیر گذار هستند. از میان علل و عوامل تأثیرگذار بر طلاق و اختلال زناشویی، عوامل فردی طلاق بیشتر مورد توجه مشاوران خانواده و ازدواج قرار گرفته است. عوامل فردی شامل عوامل ارثی و فیزیولوژیکی، ویژگی های شخصیتی و روانی، آموخته ها و ویژگی های جمعیت شناختی است. به نظر گاتمن (1993)،کارنی و برادبوری[3] (1997) بعضی ویژگی های روان شناختی مانند روان رنجوری و سبکهای روابط(عشق و صمیمیت) معیوب، ابعاد شناختی(طرح واره ها)، آسیب های پایداری را در روابط زناشویی به وجود می آورند و احتمال بروز طلاق و اختلال زناشویی را افزایش می دهند( فاتحی زاده، بهجتی اردكانی و نصراصفهانی، 1384). انسان موجودی است که همواره ناگزیر بوده است كه در خانواده و همراه با سایر اعضاء و خویشاوندان خود، به صورت جمعی ادامه حیات دهد. این روابط خانوادگی و زندگی افراد در كنار خانواده، در عین حال كه عامل رشد، پیشرفت و مکان امن و آرامبخش بوده است،‌ در عین حال مکان تعارض، درگیری و جدال هم بوده است. همین امر به ایجاد دعوا و اختلاف بین اعضاء خانواده و زن و شوهر منجر گردیده است. بدینسان از دیرباز، دعوا و اختلاف در خانواده وجود داشته است و برای حل این نزاعها نیز روشها و راه‌حل‌هایی وجود داشته است كه در هر عصر و زمانی، تغییر و تكامل یافته است. در زمان ما اختلافات و طلاق گستردگی،‌ تنوع و پیچیدگی بیشتری یافته است. با افزایش اختلافات خانوادگی چاره برای حل و فصل آنها و پیدا کردن روشهای نوین مشاوره ای و خانواده درمانی متناسب با وضعیت جدید را می طلبد. یکی از جوانب بسیار مهم یک نظام زناشویی، رضایتی است که همسران در ازدواج تجربه می کنند (تانی گوچی[4] و همکاران، 2006؛ به نقل از ترکان، کلانتری و مولوی، 1385)، ولیکن آمار طلاق که معتبرترین شاخص آشفتگی زناشویی است (کارنی و برادبوری (1997)، نشانگر آن است که رضایت زناشویی به آسانی قابل دستیابی نیست (رزن گراندن[5]، 2004؛ به نقل از ترکان، کلانتری، مولوی، 1385). تحقیق حاضر با توجه به روند رو به افزایش طلاق و اختلال زناشویی در دهة اخیر درجهان)یانگ و لانگ[6]، 1998) و ایران (سایت سازمان ثبت و احوال، 1392) شکل گرفت. طبق آمار رسمی در ایران از هر 5 مورد ازدواج 1 مورد به طلاق منجر می شود (سایت سازمان ثبت و احوال، 1392) و احتمالاً میل به طلاق بسیار بیشتر از آمار باشد. طلاق و جدایی اثرات منفی زیادی چه از لحاظ روانی و چه از لحاظ جسمانی بر زوجین بر جا می گذارد. این اثرات منفی شامل افزایش خطر بیماری های روانی، افزایش بیماری های جسمانی، خودکشی، تصادفات منجر به مرگ، خشونت و آدم کشی است. همچنین طلاق اثرات منفی زیادی بر فرزندان بر جای می گذارد که می توان به افسردگی، گوشه گیری، ضعف کفایت اجتماعی، مشکلات بهداشتی و تحصیلی اشاره کرد (گاتمن، 1993). وجود روابط صمیمانه در بین زوجین از اهمیت خاصی برخوردار است. همچنین روابط صمیمانه بر بهزیستی فیزیکی، روانشناختی و بر توانایی زن و شوهر در جهت عملکرد موثر در زمینه‌های مختلف فردی، خانوادگی و شغلی موثر است. ایجاد و ابقاء رابطه صمیمانه به وسیله پیوندهای هیجانی خاصی تقویت می‌شود. همچنانکه روابط سالم در زندگی منافع و پیامدهای مثبتی را در بر دارد، روابط ناراضی کننده سلامت جسمانی و روانشناختی افراد را به خطر می‌اندازد و زمینه را برای مشاجره فراهم می سازد. داشتن رابطه صمیمانه و دلبستگی عاطفی با افراد نزدیک زندگی چون والدین، همسر و فرزندان یکی از مهمترین نیازهای بشری است(بارثولومو و هورویتز[7]،1991). خیلی از افراد تصور می کنند که صحبت از صمیمیت یعنی همان رابطه زناشویی داغ و آتشین است یا نوعی از رابطه جنسی. البته طبیعی است که وقتی سر صحبت با زن و مردی باز بشود، اولین چیزی که به ذهن شان می رسد همین مسئله است. به زبان دیگر یک تعریف قوی تر از صمیمیت را می شود رابطه ای فراتر از لذت جسمی دانست, چیزی که با روح، قلب و معنویت انسان سرو کار دارد و مشترکا” و با هم عمل می کنند. در حقیقت شخصا” به عقیده من تجربه فیزیکی را می توان در برگیرنده کل چیزهایی دانست که صمیمیت را بین دو نفر به اوج می رساند. ماهیت این رابطه نشان می دهد که زن و شوهر همان طوری که اتفاقات اتاق خواب را چگونه تعریف می کنند می توانند کیفیت رابطه شان در مسایل جاری زندگی بیرون از دیوارهای اتاق خواب را توجیه بکنند” ( به نقل از اتیکسون[8]، 1997). باید اذعان کرد که مفهوم صمیمیت نزد اکثریت افرادی که رابطه گذرایی را تجربه کرده اند خیلی ساده تر تلقی می شود تا کسانی یک رابطه طولانی مدت عاشقانه داشته اند. به هر صورت این برداشت در فکر خیلی ها وجود دارد که صمیمیت را برآورده کردن نیاز جنسی می دانند. بدون شک همین برداشت غلط است که می تواند دلیل بسیاری از روابط ناموفق، زوج های ناراضی و نرخ بالای طلاق در نسل ما را توجیه کند. کسی که یک رابطه عاشقانه واقعی را تجربه کرده بینش درستی هم در باره صمیمیت دارد. صمیمیت یعنی فرد بتواند نیاز همسرش را نیاز خود بداند. وقتی دو انسان واقعا همدیگر را دوست دارند و رابطه رمانتیک و صمیمی با هم دارند از عشق نه در دقیقه ها بلکه در ساعت ها لذت می برند. صمیمیت تجربه نیست. یک نگرش است که کیفیت رابطه دو اسنان را در گذر زمان و خصوصاً در لحظه های جادویی عشق ورزی توجیه و تعریف می کند(بوچارد، لوسیر و سابورین[9]1999، ).

استاد راهنما:

دکتر سید داود حاجی میررحیمی

استاد مشاور:

دکترمحمدصادق صبوری

سال تحصیلی 92-93

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی شود تکه هایی از متن به عنوان نمونه : فهرست مطالب عنوان                                                                                                                   صفحه چکیده . 1 فصل اول. 2 کلیات تحقیق. 2 1- مقدمه. 3 1-1- بیان مسئله. 5 1-2- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق. 6 1-3 – اهداف تحقیق. 8 1-3-1- هدف کلی. 8 1-3-2- اهداف اختصاصی. 8 1-4- سؤالهای تحقیق. 8 1-5-محدوده تحقیق. 9 1-5-1-محدوده مكانی. 9 1-5-2-محدوده موضوعی. 9 1-5-3-محدوده زمانی. 9 1-6- تعریف واژه ها و اصطلاحات نظری و عملیاتی. 9 1-6-1- آموزش. 9 1-6-2- آموزش بلند مدت. 10 1-6-3- ارزشیابی. 10 1-6-4- مدیران. 10 1-6-5- ارزشیابی. 10 1-6- اختصارات. 10 فصل دوم. 11 مبانی نظری و پیشینه تحقیق. 11 2- مقدمه . 12 2-1-تعاریف آموزش. 13 2-2- آموزش و نقش آن در توسعه سازمانی :. 14 2-3- آموزش کارکنان. 15 2-4- مدلها و فرایندهای آموزش. 17 2-4-1- مدلهای ساده وخطی. 17 2-4-2- مدل T. D. L. B.. 18 2-4-3- مدل پارکر. 19 2-4-4- مدل مبتنی بر تحول پذیر بودن سازمان. 20 4-5- مدل رویكرد سیستمی‌به آموزش. 21 2-5- نیاز سنجی آموزشی. 23 2-6- تعیین اهداف آموزشی . 24 2-7- محتوای برنامه آموزش كاركنان . 25 2-8- اصول سازماندهی محتوای آموزشی. 26 2-9- روش های آموزش كاركنان . 26 2-10- اجرای برنامه های آموزش كاركنان . 27 2-11- شرایط امكانات اجرایی دوره. 27 2-12-مفهوم و تعریف ارزشیابی. 28 2-13- اهمیت ارزشیابی. 31 2-14-اهداف ارزشیابی. 32 2-15-ارزشیابی آموزشی. 33 2-16-نتایج برنامه ریزی آموزشی :. 36 2-17- شرایط موردنیاز آموزش کارکنان. 37 2-18-مراحل ارزشیابی. 40 2-19- عناصر ارزشیابی. 43 2-20- ویژگیهای ارزشیابی. 44 2-21- الگوهای ارزشیابی . 45 2-22- ارزیابی اثربخشی دوره‌های آموزشی. 49 2-23- پیشینه تحقیق. 53 2-24- نتیجه گیری. 59 2-25- چار چوب نظری تحقیق:. 59 فصل سوم. 61 روش شناسی. 61 3- مقدمه. 62 3-1- نوع و روش تحقیق. 62 3-3-جامعه آماری و حجم نمونه. 63 3-5- روش جمع آوری اطلاعات. 64 3-6- ابزار تحقیق. 64 3-8- پایائی یا اعتماد. 65 3-9- روش تجزیه و تحلیل. 66 فصل چهارم. 67 یافته های تحقیق. 67 4- مقدمه. 68 4-1-جنس. 68 4-2- سن. 68 4-3- میزان تحصیلات. 69 4-4 – رشته تحصیلی. 70 4-5- سابقه کار. 72 4-6- تعداد کارکنان آموزش دیده تحت سرپرستی. 73 4-7- شاخص‌های مؤثر در گزینش کارکنان جهت گذراندن آموزشهای بلندمدت  73 4-8-تاثیر برنامه های آموزشی بر اعمال و رفتار اداری کارکنان  75 4-9- تاثیر برنامه های آموزشی بر نگرش کارکنان. 76 4-10-سطح نگرش پاسخگویان. 77 4-11- برنامه ریزی آموزش بلندمدت کارکنان وزارت جهاد کشاورزی  78 4-12- اهداف آموزش های بلندمدت. 80 4-13- میزان دستیابی به اهداف آموزش های بلند مدت. 83 4-14- تاثیر پایاننامههای تحصیلی در آموزشهای بلندمدت کارکنان  83 4-15- مسائل و مشکلات آموزشهای بلندمدت در وزارت جهاد کشاورزی  85 4-16- راهکارهای توسعه کارآمدی برنامههای آموزش بلندمدت. 86 4-17-ارزیابی میزان اثربخشی دوره‌های آموزشی بلندمدت کارکنان. 88 4-18- شرایط حضور در دوره های آموزشی. 88 4-19-ضریب همبستگی. 89 4-20-آزمون های مقایسه میانگین. 92 4-21- تحلیل عاملی اعمال و رفتار اداری کارکنان. 98 4-22- تحلیل عاملی برنامه ریزی دورههای آموزشی بلندمدت کارکنان در وزارت جهاد کشاورزی. 104 4-23- تحلیل عاملی اهداف دورههای آموزش بلندمدت کارکنان در وزارت جهاد کشاورزی. 109 4-25-رگرسیون چندگانه. 115 4-25-1- رگرسیون چندگانه متغیرهای تبیین کننده دیدگاه مدیران نسبت به برنامه آموزش بلند مدت کارکنان وزارت جهاد کشاورزی. 115 فصل پنجم. 121 خلاصه، نتیجه گیری و پیشنهاد ها. 121 5- خلاصه . 122 5-1-نتایج . 123 5-2-بحث و نتیجه گیری. 126 منابع مورد استفاده. 133 پیوست ها. 139 فهرست جداول جدول 3-1- جامعه آماری به تفکیک حوزه های تحقیق.. 63 جدول3-2- ضریب الفای کرونباخ محور های پرسشنامه. 66 جدول (4-1) . توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه برحسب سن. 69 جدول (4-2). توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه برحسب میزان تحصیلات.. 70 جدول (4-3). توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه برحسب رشته تحصیلی.. 70 جدول (4-4). توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه برحسب سابقه کار. 72 جدول (4-5). توزیع فراوانی تعداد کارکنان آموزش دیده تحت سرپرستی.. 73 جدول (4-6). شاخصهای مؤثر در گزینش کارکنان جهت گذراندن آموزشهای بلندمدت.. 74 جدول (4-7). تاثیر برنامه های آموزشی بر اعمال و رفتار اداری کارکنان. 75 جدول (4-8). تاثیر برنامه های آموزشی بر نگرش کارکنان. 77 جدول (4-9). توزیع فراوانی سطح نگرش افراد مورد مطالعه به آموزش های بلندمدت.. 78 جدول (4-10). رتبه بندی شاخص های برنامه ریزی با استفاده از ضریب تغییرات (C.V). 79 جدول (4-12). توزیع فراوانی اهداف آموزش های بلند مدت کارکنان. 83 %d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af%d8%a7%d8%b1%d8%b2%d8%b4%db%8c%d8%a7%d8%a8%db%8c-%d8%a8%d8%b1%d9%86%d8%a7%d9%85/#_Toc389881858″>جدول (4-13). تاثیر اجرای پایاننامههای تحصیلی در آموزشهای بلندمدت کارکنان. 84 جدول (4-14). مسائل و مشکلات آموزشهای بلندمدت با استفاده از شاخص ضریب تغییرات (C.V). 85 جدول (4-15). راهکارهای توسعه کارآمدی برنامههای آموزش بلندمدت.. 87 جدول (4-16). توزیع فراوانی میزان اثربخشی دورههای آموزشی بلندمدت ویژه کارکنان. 88 جدول (4-17). توزیع فراوانی شرایط حضور در دوره های آموزشی.. 89 جدول (4-18) . رابطه بین متغیرهای مورد مطالعه با اثربخشی برنامه آموزش بلند مدت کارکنان. 90 جدول 4-20- آزمون آماری برای مقایسه تفاوت میانگین بین دیدگاه مدیران با گروه سنی مختلف نسبت به برنامه آموزش بلند مدت کارکنان وزارت جهاد کشاورزی.. 92 جدول 4-21- آزمون آماری برای مقایسه تفاوت میانگین بین دیدگاه گروه های مدیران با سابقه کارهای مختلف نسبت به برنامه آموزش بلند مدت کارکنان وزارت جهاد کشاورزی.. 94 جدول 4-22- آزمون آماری برای مقایسه تفاوت میانگین بین دیدگاه گروه های مدیران با رشته های تحصیلی مختلف نسبت به برنامه آموزش بلند مدت کارکنان وزارت جهاد کشاورزی.. 95 جدول 4-23- آزمون آماری برای مقایسه تفاوت میانگین بین گروهای مدیران با میزان تحصیلات مختلف نسبت به برنامه آموزش بلند مدت کارکنان وزارت جهاد کشاورزی.. 96 جدول 4-24- آزمون آماری برای مقایسه تفاوت میانگین بین دیدگاه گروه های مدیران با تعداد کارکنان آموزش دیده مختلف نسبت به برنامه آموزش بلند مدت کارکنان وزارت جهاد کشاورزی.. 97 جدول 4-25. مقدار kmo و آزمون بارتلت به اعمال و رفتار اداری کارکنان. 99 جدول (4-26). عوامل استخرج شده با مقدار ویژه، درصد واریانس و درصد واریانس تجمعی آنها 99 جدول (4-27). تعیین عوامل مربوط به اعمال و رفتار اداری کارکنان. 101 جدول 4-28. مقدار kmo و آزمون بارتلت به برنامهریزی دورههای آموزشی بلندمدت کارکنان در وزارت جهاد کشاورزی   104 جدول (4-29). عوامل استخراج شده با مقدار ویژه، درصد واریانس و درصد واریانس تجمعی آنها 105 جدول (4-30). تعیین عوامل مربوط به برنامهریزی دورههای آموزش بلندمدت کارکنان. 105 جدول 4-31. مقدار kmo و آزمون بارتلت به اهداف آموزشهای بلندمدت کارکنان در وزارت جهاد کشاورزی.. 109 جدول (4-32). عوامل استخراج شده با مقدار ویژه، درصد واریانس و درصد واریانس تجمعی آنها 110 جدول (4-33). تعیین عوامل مربوط اهداف آموزش بلندمدت کارکنان وزارت جهاد کشاورزی.. 110 جدول (4-31) ضرایب تعیین متغیرهای مستقل بر دیدگاه مدیران نسبت به برنامه آموزش بلند مدت کارکنان وزارت جهاد کشاورزی.. 118 جدول (4-32) رگرسیون گام به گام به منظور تبیین تأثیر متغیر های مستقل بر دیدگاه مدیران نسبت به برنامه آموزش بلند مدت کارکنان وزارت جهاد کشاورزی.. 119     فهرست اشکال و نمودارها   شکل 2-1- مدل پیشنهادی تحقیق. 60 شکل 4-1. مدل تجربی پژوهش پیرامون اعمال و رفتار اداری کارکنان. 103 شکل4-2 : مدل تجربی نظام برنامه ریزی آموزش های بلند مدت کارکنان. 108 شکل 4-3- مدل تجربی اهداف آموزش های بلند مدت کارکنان وزارت جهاد کشاورزی. 114 شکل 4-1- سهم هریک از متغیر ها بر حسب ضریبBeta. 120     چکیده : هدف کلی این تحقیق ارزشیابی برنامه­های آموزش بلند مدت کارکنان وزارت جهاد کشاورزی است . این تحقیق موضوع اثر بخشی آموزش های ارایه شده برای کارکنان وزارت جهاد کشاورزی را مورد بررسی قرار می‌دهد بدین لحاظ این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی است. تحقیق حاضر از نظر ماهیت و روش تحقیق از نوع توصیفی- استنباطی است که به صورت پیمایشی انجام گرفته است.جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه مدیران مراکز تحقیقات، اموزش و ترویج وزارت جهادکشاورزی است از بین تعداد 130 پرسشنامه توزیع شده 97 پرسشنامه بدون نقص و کامل دریافت و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت . در این تحقیق از دو روش آمار توصیفی و تحلیلی استفاده گردید. در قسمت آمار توصیفی از شاخص های آمار مرکزی نظیر میانگین، میانه، مد، درصد، فراوانی، انحراف معیار، واریانس استفاده گردید. در قسمت استنباطی از آزمون های مقایسه میانگین، تحلیل عاملی و ضرایب همبستگی استفاده گردید . بر اساس یافته­های تحقیق از میان اعمال و رفتارهای اداری کارکنان تحت مدیریت، اعمال و رفتار های: امانت داری در انجام وظایف شغلی، نظم در انجام وظایف شغلیو قبول مسئولیت­های شغلی در اولویت­های می‌باشند .آنالیز داده­ها درخصوص عوامل مؤثر در گزینش کارکنان جهت گذراندن آموزش­های بلندمدت با استفاده از شاخص ضریب تغییرات نشان داد که مهارت­های تخصصی کارکنان، علایق،رضایت شغلی کارکنان بیش از سایر شاخص های گزینش مورد تاکید می‌باشند.تحلیل عاملی متغیر های مربوط به اهداف آموزش بلند مدت کارکنان نشان داد که این متغیر ها در پنج عامل شامل : عامل اول با مقدار ویژه 169/5 تنهایی 675/20 درصد از واریانس کل را تبیین نموده است و عامل های بعدی به ترتیب 879/16، 571/15، 533/12 و 055/8 در صد از واریانس کل را تشکیل می‌دهند . این عامل ها با عناوین: توانمند سازی، رضامندی، پرورش استعداد ها،رفتار مطلوب و کیفیت آموزش با همدیگر714/73 درصد از تغییرات اهداف اموزش های بلند مدت کارکنان را تشکیل و تبیین می‌کنند . برنامه‌ریزی‌ آموزشی‌ و به‌ صورت‌ نظام‌مند و علمی‌و بر مبنای‌ نیازهای‌ واقعی‌ بخشها، نیروها و شرایط‌ كاری‌ و محیطی‌ آنان‌، فراگیرنمودن‌ و معطوف‌ نكردن آموزشها به‌ سطوح‌ پایین‌ نیروها در سازمان‌ از جمله پیشنهاد های این تحقیق است .     فصل اول کلیات تحقیق 1- مقدمه آموزش به صورت یک امر طبیعی درآمده است. پیشرفت و توسعه سازمان­ها و مؤسسات در گرو ارتقای سطح دانش، مهارت، رفتار و بینش منابع انسانی است. برهمین اساس، اکثر سازمان­ها دوره­های آموزش موجود در داخل یا خارج از کشور برای کارکنان خود برگزار می‌کنند و اجرای هر دوره متضمن سرمایه­گذاری هنگفت است. لذا آگاهی از میزان اثربخشی دوره­های آموزشی و بازدهی حاصل از آنها برای مدیران بسیار بااهمیت است. ارزشیابی یکی از مهمترین مراحل برنامه­ریزی آموزشی است که انجام صحیح آن اطلاعات بسیار مفیدی را درباره چگونگی طرح ریزی و اجرای برنامه­های آموزشی دراختیار می‌گذارد و مبنای مفیدی جهت ارزیابی عملکرد آموزشی مراکز آموزشی به دست می­دهد. اگر اهداف را به صورت وضع مطلوب سازمان در آینده تعریف کنیم، امروزه سازمان­ها بوسیله آموزش به سرمایه­گذاری برروی منابع انسانی خود می­پردازند و اصولاً تمامی‌شرکت­ها، مؤسسات و سازمان­های دولتی و خصوصی به اهمیت امر آموزش واقفند و هزینه­های بسیاری را صرف انجام این کار می­کنند. چرا که به یقین دریافته­اند آموزش سبب تقویت فرهنگ سازمانی و حمایت از اهداف آن می‌شود و در عین حال کارایی،نوآوری،کیفیت در عملکرد و بهره­وری کارکنان را در پی دارد(شریعتی راد،1384). نتایج مطالعه حاجی میر رحیمی‌(1379) در خصوص اهداف آموزش ضمن خدمت کارکنان از دیدگاه شرکت کنندگان در دوره­های آموزشی، نشان می­دهد که “افزایش فنی – حرفه­ای و به هنگام نگهداشتن دانش و مهارت کارکنان “، “ارتقای دانش، مهارت و بینش شغلی کارکنان”، “تقویت پیوند هدف­های شخصی و هدف­های سازمان”؛ “گسترش پیوند کارکنان با ارباب رجوع” از مهمترین هدف­های آموزش کارکنان وزارت جهاد کشاورزی می­باشد. فائو (1988) ارزشیابی را فرایندی عملی تعریف کرده است که به چگونگی ارزیابی هدف­ها، پیشرفت برنامه، عمل مشارکت­کنندگان و تأثیر آن به بهره­برداران می­پردازد. به طورکلی ارزشیابی فرایندی کاربردی بوده که مفهومی‌انعطاف­پذیر؛ متنوع و بسیار گسترده دارد و برای شناخت گوناگونی و پیچیدگی­های زمینه آن باید در چارچوب موقعیت عمل کرد. بسیاری از مفاهیم ادبیات ارزشیابی بر پایه برنامه­ریزی آموزشی و متمرکز بر مفاهیم اثربخشی و کارایی می­باشد. بنابراین لازم است با فراهم کردن دیدگاهی از ترکیب اصول و رویکردهای ارزشیابی، زمینه ارزشیابی نتایج برنامه­ها و پروژه­ها را در موقعیت­های ویژه توسعه بخشید (حجازی، 1385) از آنجا که منابع انسانی باارزش­ترین عامل تولید و مهمترین سرمایه و منبع اصلی مزیت رقابتی و ایجاد کننده قابلیت­های اساسی هر سازمانی به شمار می­آید، یکی از مؤثرترین راه­های دستیابی به مزیت رقابتی در شرایط فعلی، کارآمدترکردن کارکنان سازمان­ها است.آنچه که در راستای توسعه منابع انسانی اهمیت دارد این است که بهبود منابع انسانی تنها با آموزش­های فنی و تخصصی حاصل نمی­شود، بلکه باید از راه­های گوناگون به توسعه آموزش کارکنان پرداخت و این مهم، جزبا اعمال برنامه­های راهبردی در قلمرو مدیریت منابع انسانی، امکان­پذیر نخواهد بود. انسجام در برنامه­های توسعه منابع انسانی مستلزم توسعه برنامه­های توانمندسازی کارکنان است که مدیریت منابع انسانی نقش بسزایی در یکپارچه سازی و تلفیق این برنامه­ها برای ارائه الگوی مناسب توانمندسازی کارکنان ایفاء می­کند. با توجه به موارد فوق برای سنجش اثربخشی برنامه­های آموزشی می­توان مفاهیمی‌همچون: تعیین میزان تحقق اهداف آموزشی، تعیین نتایج قابل مشاهده از آموزشهای اجرا شده، تعیین میزان انطباق رفتار کارکنان با انتظارات نقش سازمانی آنها، تعیین میزان درست انجام دادن كار كه مورد نظر آموزش بوده، تعیین میزان توانایی ایجاد شده در اثر آموزش­ها برای دستیابی به اهداف را درنظر گرفت.

4-1) اهداف تحقیق.. 4 5-1 ) نوآوری تحقیق.. 5 6-1) سئوال های تحقیق.. 6 7-1) فرضیه های تحقیق.. 6 8-1 ) پیشینه تحقیق.. 7 9-1 ) نقد پیشینه تحقیق.. 9 10-1 ) شیوه جمع آوری مطالب… 9 11-1 ) روش تحقیق.. 9 12-1 ) مشکلات و موانع تحقیق.. 10 13-1 ) سازماندهی تحقیق.. 10 بخش نخست : کلیات.. 11 فصل اول: جایگاه شهروندی در اندیشه حقوقی.. 11 مبحث اول : تاریخچه. 13 مبحث دوم : جایگاه شهروندی در انواع مختلف دولت ها 24 گفتار اول : دولت مطلقه و مشروطه و شهروندی.. 25 گفتار دوم : دولت و شهروندی لیبرال : 29 گفتار سوم: دولت و شهروندی سوسیال. 32 گفتار چهارم : دولت و شهروند پسا مدرن. 33 گفتار پنجم :شهروند جهانی.. 35 فصل دوم. 37 حق بر محیط زیست سالم. 37 مبحث اول : تعریف حق بر محیط زیست سالم. 38 مبحث دوم : منابع و اسناد بین المللی حق بر محیط زیست… 39 مبحث سوم : قلمرو حق بر محیط زیست سالم. 42 گفتار اول : حق دسترسی به اطلاعات زیست محیطی.. 43 گفتار دوم: حق مشارکت در فرایند تصمیم گیری های زیست محیطی: 49 %d8%a7%d9%84%d8%b2%d8%a7%d9%85-%d8%af%d9%88%d9%84%d8%aa/#_Toc423788322″>گفتار سوم : حق بر آموزش در حوزه ی مسایل زیست محیطی.. 50 گفتار چهارم : حق اقامه ی دعوا و جبران خسارات زیست محیطی.. 52 مبحث چهارم : عوامل تهدید کننده ی حق بر محیط زیست… 56 گفتار اول : آلودگی فضا 56 گفتار دوم : آلودگی آب.. 58 گفتار سوم : آلودگی خاک.. 61 گفتار چهارم : آلودگی هوا 63 بخش دوم. 64 نظام حقوقی حاکم بر هوای پاک با تأکید بر نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران. 64 فصل اول : تاریخچه و تحلیل مفهومی حق برهوای پاک.. 64 مبحث اول: تاریخچه حق بر هوای پاک.. 66 مبحث دوم : تحلیل مفهومی.. 72 گفتار اول : آلودگی.. 73 گفتار دوم : هوا 74 گفتار سوم : محیط زیست… 75 گفتار چهارم : آلودگی هوا 78 گفتار پنجم : حق بر هوای پاک.. 81 گفتار ششم : ضمانت اجرا 87 فصل دوم : قلمرو مسئولیت و الزام دولت در تضمین هوای پاک.. 94 مبحث اول : وضع و تصویب انواع ضمانت های اجرایی اداری  و انتظامی مقابله با آلودگی هوا 95 مبحث دوم :اجرای ضمانت اجرایی کیفری مقابله باآلودگی هوا 127 مبحث سوم : مسئولیت مدنی دولت در قبال آلودگی هوا 135 گفتار اول : مفهوم و نظریات مسئولیت مدنی.. 135 بند اول: مفهوم. 138 بند دوم : نظریات ودیدگاههای مسئولیت مدنی.. 139 گفتار دوم : نسبت بین مسئولیت مدنی دولت و حق بر هوای پاک.. 143 گفتار سوم : حق بر اقامه دعوای زیست محیطی و تکلیف به جبران خسارت.. 160 بند اول: حق بر اقامه دعوای زیست محیطی.. 161 بند دوم : تکلیف به جبران خسارت از سوی دولت… 179 مبحث چهارم : رویه قضایی در خصوص هوای پاک.. 188 نتیجه گیری – پیشنهادات: 202 فهرست منابع و مآخذ. 211

چکیده :

تحقیق حاضر به تحلیل حق برهوای پاک والزام دولت در تـأمین آن در پرتو حقوق شهروندی می پردازد.. اهمیت این عامل تا آن جاست که بدون آن حتی برای چند دقیقه امکان زندگی وجود نخواهد داشت. امروزه برخورداری از یک محیط زیست سالم و عاری از آلودگی برای شهروندان جزئی از حقوق بشر است و در اسناد بین المللی و داخلی مورد تأکید قرار گرفته است. مطابق اصل نخست اعلامیه استکهلم« انسان از حقوقی بنیادین برای داشتن آزادی و برابری و شرایط مناسب زندگی در محیط زیستی که به او اجازه زندگی با حیثیت و سعادتمندانه را بدهد برخوردار است».آلودگی هوا را هر گونه تغییر در ترکیبات ایده آل که باعث تغییر کیفیت آن شده به گونه ای که برای سلامتی عمومی مضر باشد تعریف کنند. حق بر هوای پاک از زیر مجموعه های حق بر محیط زیست سالم به شمار می رود و در برخی قوانین بر حق تنفس بر هوای پاک صحه گذاشته شده است و هر شهروندی حق دارد در هوایی پاک و سالم تنفس نماید و دولتها مکلف به اتخاذ تدابیری برای تضمین آنند. در نظام جمهوری اسلامی ایران در اصل پنجاهم قانون اساسی بر لزوم شکل گیری محیط زیست سالم و پاک که یکی از شاخصه ها و عناصر آن حق بر هوای پاک می باشد، تأکید شده است . همچنین در قانون مجازات اسلامی و سایر قوانین و مقررات موضوعه نیز به منظور تأمین و تضمین حق بر هوای پاک ضمانت اجراهای خاصی را در نظر گرفته اند ؛ اماهنوز در رویه اجرایی و در عمل دولت جمهوری اسلامی ایران نتوانسته است حق بر هوای پاک و سالم را تضمین نماید.پژوهش حاضردرصدد است باتحلیل مفهوم و عناصر حق بر هوای پاک؛ چارچوب و نظام حقوقی حاکم بر آن را در پرتو قوانین و مقررات موضوعه داخل و کنوانسیون ها و معاهدات بین المللی حقوق بشری بررسی نماید.به گونه ای که باید گفت حق بر هوای پاک به عنوان یکی از حقوق برجسته و مورد حمایت شهروندی به شمار می آید . کلید واژگان : حق بر هوای پاک ، حق بر محیط زیست سالم ، حقوق شهروندی ، دولت ، آلودگی هوا ، حقوق بنیادین

مقدمه

• طرح موضوع

تحقیق حاضر به بررسی، ارزیابی و تحلیل حق بر هوای پاک و الزام دولت در تأمین آن در پرتو حقوق شهروندی می پردازد. اگرچه مدت هاست بشر متوجه اهمیت محیط زیست در زندگی خود شده است، اما دهه های آخر قرن بیستم را باید زمان اوج طرح مسائل زیست محیطی دانست. امروزه خطر بزرگی که بشر از ناحیه مشکلات زیست محیطی احساس می کند نه تنها آرامش و امنیت زندگی او را برهم زده، بلکه موجودیت او را هم در معرض تهدید و خطر بزرگی قرار داده است. مشکل آلودگی هوا امروزه منحصر به کشور خاصی نیست بلکه به نوعی همه کشور های جهان را تهدید می نماید. دولت جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از کشورهای مهم و در حال توسعه با عنایت به فرایند توسعه صنعتی آن و نیز پدیده های آلوده زدایی همچون ریزگردها که از همسایگان غربی وارد می شود با آلودگی هوا به طور مستقیم درگیر می باشد و از این رو با عنایت به قوانین و مقررات مناسبی که در این راستا به تصویب رسیده است؛ از جمله اصل پنجاه قانون اساسی همواره یکی از کشورهای پیشرو و مهم در زمینه وضع قوانین و مقررات محیط زیست بوده است .

2-1) اهمیت و ضرورت موضوع

بی شک اهمیت حق بر هوای پاک و سالم که محل تلاقی دو موضوع مهم و مورد بحث محافل علمی و حقوق است یعنی حقوق شهروندی و محیط زیست بر کسی پوشیده نیست، زیرا حق بر محیط زیست سالم به مثابه پیش نیاز برای سایر حقوق شهروندی است ؛ چرا که حق بر هوای پاک با اصل مهم حیات بشری ارتباط تنگاتنگی دارد. یکی از حقوق مندرج در نسل سوم حقوق بشر یعنی همبستگی حق بر محیط زیست سالم است  و این امر گویای اهمیت موضوع محیط زیست به عنوان دغدغه بشری می باشد؛ در همین راستا در سطح بین المللی قوانین و مقررات متعددی از جمله اعلامیه ی استکهلم، اعلامیه ریو، منشور جهانی طبیعت و … وضع و تصویب گشته است که به خوبی نمایانگر جایگاه حمایت بین المللی از محیط زیست می باشد. هوا یکی از عناصر بسیار ضروری برای زیستن بر روی این کره ی خاکی است، به گونه ای که بدون آن امکان حیات از هر یک از موجودات سلب خواهد شد، لذا حفظ کیفیت آن امری ضروری است. رشد تکنولوژی و شهر نشینی به تبعات خود افزایش حجم گسترده ای از انواع آلایندها در هوا را موجب شده و به دلیل مضر بودن آن برای سلامت عموم و محیط زیست، حساسیت دولت مردان را مبنی بر اتخاذ تدابیر و تمهیداتی خاص به منظور جلوگیری از آلوده نمودن هوا وتخریب محیط زیست برانگیخت. بنابراین برخورداری از یک محیط زیست سالم و عاری از هرگونه آلودگی برای هر یک از شهروندان جزئی از حقوق شهروندی به شمار می آید. آلوده نمودن هوا و به نوعی آلوده شدن آن از طریق ریزگردها و سایر آلاینده های صنعتی و نبود کنترل و نظارت جدی بر آن نقض حقوق شهروندی تلقی می شود . در کشور جمهوری اسلامی ایران نیز امروزه پدیده های مرتبط با آلودگی هوا از جمله آلاینده های صنعتی و بویژه ریزگردها به عنوان چالش مهم به شمار می آید به گونه ای که مسئله حیات بشری را در ایران که به عنوان مهمترین حق بشری به شمار می آید در معرض تهدید مستقیم و جدی قرار داده است . حق حیات که با موضوع هوای پاک ارتباط مستقیمی دارد مهمترین حق بشری است؛ چرا که تا زمانی که انسان از حق حیات برخوردار نباشد به نوعی امکان و ظرفیت و قابلیت استفاده از سایر حقوق بشری را نیز نخواهد داشت. از این رو و با عنایت به مسائل پیش گفته اهمیت و ضرورت انجام تحقیق در خصوص هوای پاک و چارچوب حقوقی مسئولیت دولت جمهوری اسلامی ایران دراین زمینه با عنایت به ارتباط مستقیم موضوع پژوهش با جان و حیات بشری و نیز شکل گیری مسائل نوظهور مرتبط با آلودگی هوا یعنی پدیده ریزگردها بیش از پیش احساس می گردد .

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) فهرست مطالب: فصل اوّل: کلّیات…………………………………………………………… 15 بیان مسأله……………………………………………………………….. 16 اهمیّت و ضرورت تحقیق………………………………………………….. 17 اهداف تحقیق…………………………………………………………….. 18 پیشینه تحقیق……………………………………………………………..19 سئوال اصلی……………………………………………………………….22 سئوالات فرعی…………………………………………………………… 22 فرضیۀ اصلی……………………………………………………………… 23 روش تحقیق……………………………………………………………… 23 روش گردآوری تحقیق…………………………………………………….. 24 روش تجزیه و تحلیل داده‌ها…………………………………………….. 25 فصل‌دوّم: آشنایی با عراق فعلی………………………………………. 26 بخش اوّل: مشخّصات عمومی عراق………………………………….. 27 1.جغرافیای تاریخی………………………………………………………..27 وجه تسمیه………………………………………………………………. 27 2. جغرافیای انسانی……………………………………………………. 28 مرزهای سیاسی………………………………………………………. 29 تقسیمات كشوری………………………………………………………. 29 پراکندگی جمعیت……………………………………………………….. 30 قومیّت و پراکندگی قومی……………………………………………….. 32 دین و تنوع مذهبی……………………………………………………….34 مسلمانان………………………………………………………………… 34 مسیحیان…………………………………………………………………. 34 یهودیان…………………………………………………………………… 34 مندائیان…………………………………………………………………. 35 یزیدیان………………………………………………………………….. 35 زبان…………………………………………………………………….. 36 آموزش و تحصیلات عمومی…………………………………………… 36 3. جغرافیای اقتصادی…………………………………………………… 36 کشاورزی……………………………………………………………….. 37 معادن…………………………………………………………………… 38 صنایع………………………………………………………………….. 39 بخش دوم: شیعیان عراق……………………………………………. 40 واژه‌شناسی شیعه……………………………………………………… 40 شیعه در لغت…………………………………………………………… 40 شیعه در اصطلاح………………………………………………………. 42 چگونگی ورود اسلام به عراق………………………………………… 43 عراق در آستانه ظهور اسلام…………………………………………. 43 ورود اسلام به عراق……………………………………………………. 43 شکلگیری جامعه شیعی عراق……………………………………….. 45 زمان و عوامل مؤثر در گسترش تشیع در عراق…………………….. 45 منشاء تشیع در عراق…………………………………………………. 46 اوضاع شیعیان عراق در عصر معاصر………………………………….. 47 شیعیان عراق پس از سقوط صدام…………………………………… 49 جمعیت شیعی عراق…………………………………………………… 50 ویژگی‌های جمعیتی شیعیان عراق…………………………………… 50 شیعیان مرکز عراق………………………………………………………. 52 شیعیان جنوب عراق………………………………………………………. 53 شیعیان غرب عراق………………………………………………………. 55 شیعیان شمال عراق…………………………………………………….. 56 مؤلفه‌های مذهبی مؤثر بر هویت‌یابی شیعیان عراق……………….. 57 امامت……………………………………………………………………… 57 شهادت امام حسین (ع)………………………………………………… 58 مهدویت……………………………………………………………………. 59 مؤلفه‌های اجتماعی مؤثر بر جامعۀ شیعی عراق…………………….. 60 جایگاه مرجعیت به عنوان سرمایه‌ای اجتماعی……………………….. 60 آحاد شیعیان عراق……………………………………………………….. 61 وجود عتبات عالیات و اماکن مقدّس در عراق………………………….. 62 اوقاف شیعی در عراق……………………………………………………. 64 برگزاری مناسک و آیین‌های شیعی در عراق………………………….. 66 آیینهای عزاداری شیعیان عراق………………………………………….. 67 مراسم روز اربعین حسینی……………………………………………….. 67 انتظار و آیینهای آن………………………………………………………… 69 عناصر فرهنگی در جامعۀ شیعی عراق………………………………… 70 مساجد بزرگ و تاریخی………………………………………………….. 72 کتابخانه‌ها………………………………………………………………….. 73 مجلّات……………………………………………………………………… 75 چاپ و نشر…………………………………………………………………. 77 ناشران تخصصی شیعی…………………………………………………. 78 مراکز فرهنگی……………………………………………………………… 79 شبکه‌های ماهوارهای و تلویزیونی……………………………………… 80 رادیو………………………………………………………………………… 81 خبرگزاریها …………………………………………………………………..81 سایت‌های اینترنتی………………………………………………………. 81 آموزش و تحصیلات شیعیان عراق……………………………………… 81 دانشگاه و آموزش عالی………………………………………………….. 81 حوزه های علمیه…………………………………………………………..83 حوزه نجف…………………………………………………………………. 83 حوزه سامراء……………………………………………………………… 84 حوزه کربلا………………………………………………………………… 85 بخش سوّم: جریان‌های اسلام‌گرای عراق……………………………. 86 جایگاه جریان‌های اسلام‌گرای غیر شیعی عراق پس از صدام……….88 الف). جماعت اخوان المسلمین……………………………………….. 88 ب). حزب تحریر اسلامی………………………………………………… 89 فصل سوّم: جریان‌های عمدۀ شیعی در عراق معاصر………………… 92 بخش اوّل: جریان‌های اسلام‌گرای شیعی عراق پس از صدام……….. 94 1.حزب الدعوه اسلامی……………………………………………………95 زمان و مکان تشکیل حزب الدعوه………………………………………. 95 مؤسّسین حزب الدعوه…………………………………………………. 96 ساختار تشکیلاتی حزب الدعوه……………………………………….. 97 ادوار تاریخی سپری شده در حزب الدعوه…………………………….. 98 از تأسیس تا روی کار آمدن صدام حسین……………………………… 98 از روی کار آمدن رژیم بعث تا سقوط آن…………………………………. 99 از سقوط رژیم صدام حسین تا امروز…………………………………… 104 انشعابات حزب الدعوه اسلامی……………………………………….. 106 2.مجلس اعلای اسلامی عراق………………………………………… 107 زمان و مکان تشکیل «مجلس اعلای اسلامی عراق»……………….. 107 مؤسّسین مجلس اعلای اسلامی عراق……………………………… 107 ساختار تشکیلاتی مجلس اعلای اسلامی عراق……………………. 108 ادوار تاریخی سپری شده مجلس اعلای اسلامی عراق…………….. 108 انشعابات مجلس اعلا………………………………………………….. 110 3.جریان صدر……………………………………………………………… 110 زمان و مکان تأسیس جریان‌ صدر……………………………………… 110 مؤسسین جریان صدر………………………………………………….. 111 ساختار تشکیلاتی جریان صدر………………………………………… 111 ادوار تاریخی سپرسی شده در جریان صدر…………………………… 112 مجموعه‌های برآمده از جریان صدر…………………………………….. 113 4.حزب فضیلت اسلامی………………………………………………….114 زمان و مکان تأسیس حزب فضیلت……………………………………. 114 مؤسسین حزب فضیلت اسلامی……………………………………… 115 ساختار تشکیلاتی حزب فضیلت اسلامی……………………………. 116 ادوارتاریخی سپری شده در حزب فضیلت…………………………….. 116 بخش دوم: جریان‌های غیر مذهبی شیعی………………………….. 118 جنبش  وفاق ملی عراق (العراقیه)……………………………………. 119 زمان و مکان تأسیس جریان وفاق ملی……………………………… 119 مؤسسین جریان وفاق ملی………………………………………….. 119 ادوار تاریخی سپری شده در جریان وفاق ملی…………………….. 120 اهداف و استراتژی‌ها………………………………………………….. 122 کنگره ملی عراق………………………………………………………. 123 زمان و مکان تأسیس کنگرۀ ملی عراق…………………………….. 123 مؤسسین کنگرۀ ملّی عراق…………………………………………. 123 ادوار تاریخی سپری شده در جریان وفاق ملّی………………………124 اهداف و استرات‍ژیها…………………………………………………….. 128 فصل چهارم: مؤلفه‌های اساسی و دیدگاه‌ جریان‌های عمدۀ شیعی عراق….130 بخش اوّل: مؤلفه‌های نظری………………………………………….. 131 نقش مرجعیت دینی در جامعه از نگاه جریان‌های شیعی…………. 131 تعریف مشارکت و مقاومت از سوی جریان‌های شیعی عراق……… 133 شکل و الگوی حکومت مطلوب از نظر جریان‌های شیعی عراق…… 135 رابطۀ دین وسیاست از نگاه جریان‌های شیعی عراق……………… 138 بخش دوّم: دیدگاه‌های عملی………………………………………… 143 موضع سیاست خارجی جریان‌های شیعی در عراق………………. 143 میزان تأثیر جریان‌های شیعی بر ساختاهای قدرت عراق………….. 147 دیدگاه جریانها در باره هلال شیعی…………………………………… 151 دیدگاه جریان‌ها در مورد توسعۀ فرهنگی……………………………. 152 دیدگاه جریان‌ها در توسعۀ سیاسی………………………………….. 153 دیدگاه جریان‌ها در توسعه اقتصادی…………………………………… 155 فصل پنجم: تحولات عراق نوین و رویکرد جریانهای شیعی عراق…….157 تحولات عمومی…………………………………………………………. 158 1.امنیت در عراق………………………………………………………… 158 2.انتخابات عراق و روندهای آن…………………………………………. 159 جریانهای شیعی و ائتلافهای انتخاباتی………………………………. 162 ائتلاف ملی عراق……………………………………………………….. 162 سوابق تاریخی – تشکیلاتی……………………………………………162 وضعیت آرا در انتخابات…………………………………………………. 163 خواسته ها و مواضع…………………………………………………… 163 کیفیت تعامل با سایر گروهها …………………………………………..163 ائتلاف دولت قانون………………………………………………………. 164 ترکیب احزاب و شخصیت-های حاضر در ائتلاف دولت قانون……….. 164 سوابق تاریخی ‑ تشکیلاتی………………………………………….. 166 وضعیت آرا در انتخابات………………………………………………….. 166 خواسته ها و مواضع……………………………………………………… 166 کیفیت تعامل با سایر گروهها………………………………………….. 167 ائتلاف العراقیه (حرکت ملی عراق)……………………………………. 168 سوابق تاریخی – تشکیلاتی………………………………………….. 169 وضعیت آرا در انتخابات………………………………………………….. 169 خواسته ها و مواضع……………………………………………………… 170 نوع تعامل با سایر گروهها………………………………………………. 170 رویکرد جریانهای شیعی نسبت به انتخابات…………………………… 171 3.روند حضور و خروج  اشغالگران از شهرهای عراق…………………… 174 4.احیای فعالیت حزب بعث………………………………………………. 175 5.رویکرد جریان‌های داخلی و خارجی نسبت به مواضع شیعیان در عراق…..179 تحولات راهبردی………………………………………………………….. 181 تعاملات عراق نوین با جمهوری اسلامی ایران……………………….. 181 تاریخچۀ مناسبات کشور عراق با ایران……………………………….. 182 دوران سلطنت در هر دو کشور………………………………………… 182 سقوط نظام پادشاه عراق………………………………………………. 183 انقلاب اسلامی ایران……………………………………………………… 183 پس از سقوط صدام……………………………………………………… 187 تعاملات سیاسی عراق نوین با جمهوری اسلامی ایران……………. 191 تعاملات نظامی عراق نوین با جمهوری اسلامی ایران………………. 193 تعاملات رسانه‌ای عراق نوین با جهموری اسلامی ایران……………. 195 تعاملات علمی و حوزوی عراق نوین با جمهوری اسلامی ایران………197 تعاملات اقتصادی ایران و عراق……………………………………………. 199 گردشگری مذهبی بین دو کشور………………………………………… 201 مناقشات عراق با جمهوری اسلامی ایران………………………………. 203 اروند رود  و تصمیمات مقامات  دو کشور در مورد آن……………………. 203 موقعیت اروند رود…………………………………………………………….203 اروند رود تا قبل از سقوط رژیم بعث…………………………………….. 203 اروند رود، پس از سرنگونی رژیم بعث…………………………………… 206 جنگ تحمیلی 8 ساله عراق علیه ایران و نوع برخورد دولتمردان دو کشور در حال حاضر….207 تصمیمات دولت مردان در مورد پرداخت غرامت جنگی عراق به جمهوری اسلامی ایران…..209 حضور منافقین در خاک عراق……………………………………………. 211 کردهای جدایی طلب و تعاملات جریان‌های شیعی با آنها…………… 213 تحرّکات ضد ایرانی بعثیان………………………………………………… 214 مسأله زیارت عتبات عالیات و تأمین امنیت زوار ایرانی………………. 218 ایالات متحده آمریکا و عراق نوین……………………………………….. 220 بهانۀ آمریکائیها برای حضور در خاک عراق……………………………… 220 انتظارات آمریکا از حضور در عراق………………………………………… 221 واقعیت‌های عراق پس از حملۀ آمریکا در 2003 میلادی……………….. 221 شیعیان و رویکرد آن‌ها نسبت به حضور آمریکا در عراق………………… 223 آمریکا و رویکرد آنها نسبت به قدرت یابی شیعیان عراق……………….. 228 فصل ششم: نتیجه‌گیری………………………………………………….. 231 نتیجه گیری…………………………………………………………………. 232 ضمیمه‌ها……………………………………………………………………. 234 جداول…………………………………………………………………………. 234 نقشه‌ها……………………………………………………………………… 238 نمودارها…………………………………………………………………….. 245 فهرست منابع………………………………………………………………. 247 کتب فارسی……………………………………………………………….. 247 مقالات فارسی…………………………………………………………….. 252 منابع عربی…………………………………………………………………. 254 منابع لاتین…………………………………………………………………. 256 خبرگزاری ها و روزنامه‌ها…………………………………………………… 258 سایت‌های اینترنتی………………………………………………………. 260 چکیده: این تحفیق در صدد است، از طریق چشم‌انداز جامعه شناختی جوامع شیعی، نگاهی نو و متفاوت را  در حوزۀ جامعه شناسی نسبت به شیعیان مطرح سازد. بررسی منطقی، علمی و واقع‌بینانۀ جریان‌های عمدۀ شیعی در عراق معاصر، با توجّه به شاخص‌هایی نظیر قدرت‌یابی جریان‌های شیعی، وجود رهبران تأثیرگذار و جهت‌گیری‌های دینی و حضور مردمی، ناگزیر می‌نماید. در حوزه سیاسی، قانون، حقوق شهروندی، مشاركت سیاسی و حق اكثریت و به دنبال آن تفكر ناسیونالیستی و ایجاد دولت‑ ملت‌های جدید و انقراض خلافت اسلامی مسایلی بودند كه در قالب امواج توفندۀ فراگیری، جوانان مسلمان و شیعه عراقی را در خود جذب می‌کرد اما علی‌رغم دشواری موجود، ظهور جریان‌های شیعی اسلام‎گرا ویژگی عمدۀ توسعه سیاسی و اجتماعی عراق بود؛ اندیشۀ شیعی در عراق توانست مقاومت فكری و فرهنگی مناسبی را بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و حاكمیّت سیاسی تفكّر شیعی، در قالب گروه‌های معارض از خود نشان دهد. امروزه سرنگونی صدام و تغییر ارزش‌ها و ترجیحات سیاسی مبتنی بر ایدئولوژی بعث، فضای جدیدی فراهم ساخته، که باعث شده است تحولات سیاسی جدیدی مبتنی بر ارزش‌ها و قواعد مردم‌مدار شکل گیرد. درک تحوّلات عراق در چند دهۀ اخیر و مخصوصاً پس از صدام، بخش مهمی از آینده این سرزمین را رقم خواهد زد. تحوّلات اخیر، بنیادی و در راستای بازیابی هویت دینی و متفاوت از اتفاقات علمی و عملی پیشینی جامعۀ شیعی عراق در دوره معاصر است. اگرچه نقش اشغال‌گران در سقوط صدام نیز از عوامل تسهیل‌کنندۀ وضعیت نوین شیعیان عراق قابل ارزیابی است امّا تنها عقبۀ اجتماعی نزدیك به مبانی این تحرّکات، انقلاب اسلامی ایران است؛ بنابراین تبیین نقش شیعیان در تحولات نوین عمومی و راهبردی عراق، با توجه به ماهیت دینی پر رنگ این جریان‌ها ضروری می‌نماید. فصل اول: کلیات بیان مسأله: امروزه به خصوص پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، شیعیان در کانون توجّهات بین‌المللی قرار گرفته‌اند؛ به ‌وضوح نمونه‌ی آن را می‌توان در مطالعات اسلامی و تحلیل‌های آکادمیک دید، آنجا که  در کنار دیدگاه‌های جریان اکثریتی اسلام، نقطه نظر شیعیان نیز می‌آید. نقش شیعیان چه در کشورهایی که اکثریت جمعیّت را تشکیل می‏دهند و چه در میان کشورهایی که اقلّیت قابل ملاحظه‏ای را به وجود می‏آورند، نقشی تعیین‌کننده بوده‌است. البته روز به روز بر پر رنگ‌ شدن این تأثیرات در سطح دنیا افزوده می شود[1]. در چند دهه گذشته، اسلام‌گرایان در شکل احزاب و جریان‌های گوناگون که بیش از سیصد گروه در خاورمیانه و شمال آفریقا تخمین زده می‌شوند[2]، به واسطه‌ی مجموعه‌ای از تحوّلات و همچنین تلاش‌های خود، در کانون صحنه‌ی فعالیت‌های سیاسی در کشورهای این منطقه قرار گرفته‌اند. حضور آنها نیز خیلی تازگی نداشته و پیشینه‌ی اکثر آنان به دهه‌های قبل باز می‌گردد. این نیروها حتّی در اوج ملّی‌گرایی در خاورمیانه نیز به حیات خود ادامه دادند و به عنوان رقیب ملّی‌گرایان برای رویارویی با پیشروی کمونیسم در منطقه مطرح بودند.[3] «در دهه‌های اخیر تحقّق انقلاب اسلامی ایران نه تنها در عراق شیعی بلکه نقش تعین‌کننده‌ای را در بازیابی هویت شیعی در یک مقیاس جهانی و در میان کلّ مسلمانان جهان ایفا کرده است.»^[4] از آنجاییکه جریان‌های عمدۀ شیعی پس از سقوط صدّام در پی دستیابی به سهم بیشتر و تأثیرگذارتری از قدرت سیاسی و ایجاد امنیّت و ثبات در عراق جدید با اتّکای به عنصر جمعیت اکثری‌شان به عنوان گروه مسلّط در حاکمیت هستند بنابراین، پژوهش حاضر جهت شناختی دقیق از این جریان‌ها به بررسی ابعاد گوناگون آن‌ها اعم از زمینه‌های اجتماعی پیدایش آن‌ها، پیشینه، رویکردهای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی و نیز  نقش آنها در سپهر سیاست و قدرت امروز عراق با رویکردی جامعه شناسانه می‌پردازد. اهمیت و ضرورت تحقیق: فراهم آمدن شرایط مناسب جهت مطالعه جامعه‌شناختی جمعیّت‌های شیعی پراکنده در جهان در قالب معرفت میان‌رشته‌ای شیعه‌شناسی در فضای دانشگاهی جمهوری اسلامی ایران  و  در سطوح آموزش عالی کشور، زیر نظر اساتید خبره‌ای که اقدام به راهنمایی دانشجویان علاقه‌مند مطالعات شیعه شناسانه می‌کنند، اهمیّت پرداختن به جمعیت‌های شیعی همچون شیعیان عراق و جایگاه امروز آنها را در صحنۀ نوین عراق برجسته می‌نماید. زیرا قرار گرفتن عراق در زمرۀ کشورهایی که جمعیت شیعی در آن، اکثریت محسوب شده از یک سو، و طغیان موجی از جریان‌ها و ائتلاف­های سیاسی‑ اجتماعی موافق و مخالف قدرت‌گیری شیعیان برای کسب جایگاه مناسب خود در عراق، و علاقه‌ی بیشتر و قوی‌تر جریان‌های عمدۀ شیعی در عراق، برای ورود به رقابت‌های انتخاباتی و سیاست پارلمانی از سوی دیگر ما را جهت انتخاب این کشور و شیعیان آن رهنمون شده است. تاریخ معاصر عراق مخصوصاً در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران نشان می‌دهد که «موج اسلام‌خواهی در عراق چهره‌ای شیعیانه»[1] داشته‌است. سرنگونی صدام وتغییر ارزش­ها و ترجیحات سیاسی مبتنی بر ایدئولوژی بعث، فضای جدیدی فراهم ساخته است که روند­ها و رویداد­های سیاسی جدیدی مبتنی بر ارزش­ها و قواعد مردم­مدار شکل گیرد. امروزه درک روندهای عراق پس از صدّام بخش مهمی از آینده این سرزمین را رقم خواهد زد. در عراق نوین افراد، طیف­ها و جریان­های سیاسی مؤثر و مهمی ظهور کرده­اند که گرچه تجربۀ جدیدی از حکومتداری است، امّا ریشه در باورها، اندیشه­ها و مؤلفه­های تمدنی و کهن شیعیان عرق دارد. اگر بخواهیم به جریان‌های شیعی با توجه به جغرافیای مذهبی بپردازیم اولویت و ضرورت ایجاب می‌کند پژوهشی مستقل درباره عراق و محیط شیعی آن  صورت پذیرد. بنابر ادّعاهای موجود در فضای مجازی[2] و یک آمار ارائه شده، عراق جزء 4 کشوری است که شیعیان اکثریّت جمعیّت آن را تشکیل می‌دهند[3]؛ همچنین شیعیان عراق، علاوه بر نفوس جمعیّتی‌شان، از نظر تأثیر فکری و ایدئولوژیک، مهمترین گروه شیعه در جهان عرب به شمار می‌روند. حمله به عراق و عواقب اشغال آن توسّط نیروهای نظامی به رهبری آمریکا به اکثریت شیعیان عراق فرصت داد تا به لحاظ سیاسی خود را تقویّت کنند. ظهور آگاهی‌های سیاسی قوی در میان شیعیان عراق به دنبال شکست سلطۀ اقلیّت سنّی‌تبار و بعثی صدّام حسین در این کشور، توجّه همگان را به اهمیّت هویّت اجتماعی در شکل‌گیری توسعۀ سیاسی کشور جلب نمود.[4] از طرف دیگر تحوّلات کشور عراق و نقش شیعیان برای جمهوری اسلامی ایران از اهمیّت فراوانی برخوردار است؛ زیرا این تحوّلات تأثیر به سزایی در امنیت و منافع ملّی آن بر جای خواهد گذاشت[5]؛ ادامۀ حاکمیّت آنها برای شیعیان ایران از اهمیّت ویژه‌ای برخوردار است زیرا پیوندهای مذهبی فراوانی بین شیعیان ایران و عراق و نیز ارتباطاتی عمیق مابین حوزه‌های علمیّه نجف، قم، خراسان و اصفهان در طول تاریخ اسلام وجود داشته است. حال اینکه جریان‌شناسی برای مدیریت فکری و مهندسی فرهنگی یک جامعه بدیهی‌تر از آن است که نیاز به توضیح داشته باشد در عین حال یک جریان‌شناسی اجتماعی قابل ‌قبول را می‌توان شامل: معرّفی مهمترین جریان‌ها، و بیان مؤلفه‌ها و دیدگاه‌ها آنها، شخصیت‌های اصلی و تأثیرگذار، محتوای جریان و رویکرد آنها به تحوّلات جاری دانست. بنابراین ضروری می‌نماید به دلیل مسائل مذکور تحقیقاتی قوی در جهت پویایی این روابط و اهمیّت آنها صورت بگیرد. اهداف تحقیق: هدف از این پژوهش انجام کاری روشمند در حوزه جامعه‌شناسی جریان‌های شیعی است که تا به حال با این موضوع و با توجه به بررسی‌های انجام شده در مراکز متعدد دانشگاهی و پژوهشی، مرتبط با شیعیان عراق صورت نگرفته است. پژوهش‌های صورت گرفته بیشتر در حوزۀ علوم سیاسی و تاریخی و در بافت کلّی کشور عراق بوده است. کشور عراق به عنوان اوّلین کشور شیعه نشین در جهان عرب مهمترین گروه شیعه عرب محسوب می شود که از نظر درصد جمعیتی، موقعیت ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیکی این کشور در همسایگی جمهوری اسلامی ایران قرار دارد؛ بررسی، تحلیل و شناخت اوضاع جریان‌های عمدۀ شیعی در عراق معاصر با وجود معادله‌های سیاسی اجتماعی جدید می‌تواند کمکی به شناخت بهتر زمینه‌های همکاری متقابل بین شیعیان ایران و عراق باشد. سیاستگذاری‌های امنیتی، اطلاعاتی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی  جمهوری اسلامی ایران و نیز بازنگری سیاست‌ها و سوق دادن راهبردها از دلایلی است که انجام مطالعات و تحقیقات کاربردی را در این منطقه ضروری می نماید. ازجمله : 1- وجود اکثریت شیعه‌ی امامیه در ساختار جمعیتی این کشور و ابتلائات موجود برای این جمعیت اکثریتی

اساتید مشاور:

مهندس علی صلاحی

مهندس محمّدکیا کیانیان

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود (در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است) تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) فهرست مطالب: فصل اول……………………………………………………………………………………………………….. 1 1-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………….. 2 1-2- بیان مسئله تحقیق……………………………………………………………………………………. 3 1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق…………………………………………………………………… 5 1-4- نوآوری تحقیق…………………………………………………………………………………………… 6 1-5- اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………… 6 1-6- فرضیه­ های تحقیق………………………………………………………………………………………. 7 فصل دوم: مرور منابع………………………………………………………………………………………. 8 2-1-  تعاریف، اصول و مبانی نظری………………………………………………………………………. 9 2-1-1-  مناطق خشک………………………………………………………………………………………. 9 2-1-2-  فلزات سنگین…………………………………………………………………………………………. 10 2-1-3-  دسته بندی عناصر……………………………………………………………………………….. 11 2-1-3-1- مس(Cu) ………………………………………………………………………………………. 12 2-1-3-1-1- مس در خاک …………………………………………………………………………………… 12 2-1-3-1-2- آلودگی خاک ……………………………………………………………………………… 13 2-1-3-1-3- فراهمی زیستی مس ……………………………………………………………………….. 13 2-1-3-1-4- مس در گیاهان ……………………………………………………………………………… 13 2-1-3-1-5- اثرات مس بر گیاهان ……………………………………………………………………. 14 2-1-3-1-6- واکنش با عناصر دیگر ……………………………………………………………………. 14 2-1-3-1-7- اثرات مس بر سلامتی انسان ………………………………………………………. 14 2-1-3-2- سرب(Pb) ………………………………………………………………………………………. 15 2-1-3-2-1- سرب در خاک …………………………………………………………………………….. 15 2-1-3-2-2- آلودگی خاک …………………………………………………………………………….. 15 2-1-3-2-3- سرب در گیاهان …………………………………………………………………………… 16 2-1-3-2-4- جذب و انتقال در گیاهان ……………………………………………………………… 16 2-1-3-2-5- اثرات سرب بر گیاهان …………………………………………………………………… 17 2-1-3-2-6- اثرات سرب بر سلامتی انسان…………………………………………………………. 17 2-1-3-3- کادمیوم(Cd) ……………………………………………………………………………….. 17 2-1-3-4- روی(Zn) ……………………………………………………………………………………….. 18 2-1-3-4-1- روی در خاک ………………………………………………………………………………… 18 2-1-3-4-2- آلودگی خاک ……………………………………………………………………………… 18 2-1-3-4-3- روی در گیاهان …………………………………………………………………………….. 19 2-1-3-4-4- اثرات روی بر گیاهان ……………………………………………………………………. 19 2-1-3-4-5- واکنش با عناصر دیگر…………………………………………………………………… 19 2-1-4- منشا آلاینده­ها………………………………………………………………………………….. 20 2-1-5- گیاه­پالایی……………………………………………………………………………………….. 20 2-1-5-1- تاریخچه گیاه­پالایی…………………………………………………………………. 21 2-1-5-2- تکنولوژی­های گیاه­پالایی…………………………………………………………………. 21 2-1-5-2-1- گیاه استخراجی………………………………………………………………………… 23 2-1-5-2-2- گیاه تبخیری………………………………………………………………………….. 24 2-1-5-2-3- تصفیه ریشه­ای………………………………………………………………………… 25 2-1-5-2-4- گیاه تثبیتی…………………………………………………………………………….. 25 2-1-5-2-5- تجزیه ریشه­ای………………………………………………………………………….. 26 2-1-5-2-6- تجزیه گیاهی……………………………………………………………………………. 26 2-1-5-3- واکنش گیاهان به فلزات سنگین……………………………………………………. 27 2-1-5-4- شرایط و محیط­های قابل استفاده برای گیاه­پالایی……………………………… 28 2-1-6- گونه مورد مطالعه…………………………………………………………………………. 28 2-1-6-1- اکالیپتوس…………………………………………………………………………………… 28 2-1-6-1- مشخصات گیاهشناسی………………………………………………………………….. 28 2-1-6-3- موطن اصلی اکالیپتوس………………………………………………………………. 29 2-1-6-4- اکولوژی اکالیپتوس………………………………………………………………………. 29 2-1-6-5- کشت و پرورش اکالیپتوس………………………………………………………….. 30 2-1-6-6- برداشت اکالیپتوس………………………………………………………………………. 30 2-1-6-7- موارد مصرف چوب اکالیپتوس……………………………………………………… 30 2-2- مروری بر ادبیات موضوع………………………………………………………………………. 31 2-2-1- مطالعات صورت گرفته در خارج از کشور………………………………………….. 31 2-2-2- مطالعات صورت گرفته در داخل کشور………………………………………………… 36 فصل سوم: روش تحقیق…………………………………………………………………………… 41 3-1- آزمون گلخانه­ای…………………………………………………………………….. 42 3-1-1- موقعیت جغرافیایی گلخانه و منطقه مورد مطالعه……………………………. 42 3-1-2- عملیات کاشت……………………………………………………………………….. 43 3-1-2-1- انتخاب و نمونه برداری خاک…………………………………………………. 43 3-1-2-2- انتخاب و تهیه نهال­ها…………………………………………………………… 43 3-1-2-3- کشت گیاه……………………………………………………………………………. 44 3-1-3- عملیات داشت………………………………………………………………………… 44 3-1-3-1- اعمال تیمارهای فلزات سنگین……………………………………………….. 45 3-1-4- عملیات برداشت…………………………………………………………………… 45 3-2- اندازه گیری پارامترهای فیزیک و شیمیایی خاک…………………………………. 45 3-2-1- اندازه گیری واکنش خاک pH……………………………………………………. 3-2-2- اندازه قابلیت هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک(EC)………………….. 46 3-2-3- اندازه گیری بافت خاک به روش هیدرومتری………………………………… 46 3-3- تجزیه نمونه­های گیاهی…………………………………………………………………… 46 3-3-1- اندازه­گیری عناصر سنگین نمونه­ های گیاهی…………………………………. 46 3-4-  تجزیه و تحلیل داده­ ها………………………………………………………….. 47 فصل چهارم: نتایج وتفسیر آن­ها…………………………………………………………. 48 4-1- نتایج…………………………………………………………………………………… 49 4-2- مقایسه قابلیت جذب عناصر سنگین خاک توسط دو گونه اکالیپتوس…. 49 4-2-1- مس (Cu)…………………………………………………………………………….. 49 4-2-2- روی (Zn)……………………………………………………………………………. 50 4-2-3- سرب (Pb)………………………………………………………………………….. 51 4-2-4- کادمیوم (Cd)……………………………………………………………………….. 53 4-3- اثر متقابل (برهم­کنش) غلظت­های مختلف عناصر مس، روی، سرب و کادمیوم بر یکدیگر و تاثیر آن در جذب دو گونه E. microtheca و E. camaldulensis……………………………………… 4-3-1- تاثیر سطوح مختلف روی، سرب، کادمیوم و تیمار ترکیبی بر جذب مس….. 54 4-3-1-1- روی (Zn)………………………………………………………………………………. 54 4-3-1-2- سرب (Pb)……………………………………………………………………………….. 56 4-3-1-3- کادمیوم (Cd)…………………………………………………………………………… 58 4-3-1-4- تیمار ترکیبی (Cu, Zn, Pb, Cd)………………………………………. 60 4-3-2- تاثیر سطوح مختلف مس، روی، کادمیوم و تیمار ترکیبی بر جذب سرب……. 62 4-3-2-1- مس (Cu)……………………………………………………………………………. 62 4-3-2-2- روی (Zn)………………………………………………………………………………. 64 4-3-2-3- کادمیوم (Cd)………………………………………………………………………. 66 4-3-2-4- تیمار ترکیبی (Cu, Zn, Pb, Cd)…………………………………………… 68 4-3-3- تاثیر سطوح مختلف مس، سرب، کادمیوم و تیمار ترکیبی بر جذب روی….. 70 4-3-3-1- مس (Cu)……………………………………………………………………………… 70 4-3-3-2- سرب (Pb)………………………………………………………………………….. 72 4-3-3-3- کادمیوم (Cd)…………………………………………………………………………. 74 4-3-3-4- تیمار ترکیبی (Cu, Zn, Pb, Cd)………………………………………………… 76 4-3-4- تاثیر سطوح مختلف مس، روی، سرب و تیمار ترکیبی بر جذب کادمیوم… 77 4-3-4-1- مس (Cu)………………………………………………………………………….. 77 4-3-4-2- روی (Zn)………………………………………………………………………….. 79 4-3-4-3- سرب (Pb)……………………………………………………………………….. 80 4-3-4-4- تیمار ترکیبی (Cu, Zn, Pb, Cd)………………………………………….. 81 4-4- مقایسه میانگین غلظت فلزات سنگین در گونه ­های اکالیپتوس با مقادیر مجاز…. 82 فصل پنجم: جمع­بندی و پیشنهادات…………………………………………………… 85 5-1- محتوا………………………………………………………………………………………… 86 5-2-1- بحث……………………………………………………………………………………….. 86 5-2-1-1- مقایسه قابلیت دو گونه اکالیپتوس E. Microtheca و E. Camaldulensis در جذب برخی از عناصر سنگین خاک….86 5-2-1-2- اثر متقابل (برهم­کنش) غلظت­های مختلف عناصر مس، روی، سرب و کادمیوم بر یکدیگر و تاثیر آن در جذب دو گونه E. microtheca و E. camaldulensis………………………………………. 5-2-1-2-1- تاثیر سطوح مختلف روی، سرب، کادمیوم و تیمار ترکیبی بر جذب مس ……. 88 5-2-1-2-2- تاثیر سطوح مختلف مس، سرب، کادمیوم و تیمار ترکیبی بر جذب روی…… 89 5-2-1-2-3- تاثیر سطوح مختلف مس، روی، کادمیوم و تیمار ترکیبی بر جذب سرب…… 90 5-2-1-2-4- تاثیر سطوح مختلف مس، روی، سرب و تیمار ترکیبی بر جذب کادمیوم…… 91 5-2-1-3- مقایسه میانگین غلظت فلزات سنگین در گونه ­های گیاهی با مقادیر مجاز…. 93 5-2-2- نتیجه­گیری………………………………………………………………………………. 95 5-2-3- پیشنهادات……………………………………………………………………………….. 96 مراجع…………………………………………………………………………………………………. 97 چکیده: فلزات سنگین از آلاینده­های خطرناک محیط زیست هستند که از طریق ورود به زنجیره غذایی موجب بروز خطرات برای انسان، گیاهان و سایر موجودات زنده می­شوند. در خاک­های آلوده به فلزات سنگین، استفاده از گیاهانی که توانایی رشد، سازگاری و جذب فلزات را دارند به­عنوان یکی از روش­های پاکسازی این خاک­ها مطرح است. گیاه­پالایی یكی از روش­های زیست­پالایی است كه در دهه­های اخیر برای اصلاح و پالایش خاك­های آلوده به تركیبات آلی و معدنی ارائه شده است. مطالعات گذشته عمدتا متمرکز بر روی جذب یک عنصر بوده­اند درحالی­که در این مطالعه علاوه بر افزودن چند عنصر اقدام به بررسی دقیق برهم­کنش عناصر بر روی جذب هر یک از عناصر صورت گرفته است. هدف این تحقیق بررسی تاثیر غلظت­های مختلف مس، روی، سرب، کادمیوم و ترکیب این عناصر موجود در خاک بر میزان تجمع در اندام­های گیاهی دو گونه اکالیپتوس Eucalyptus microtheca و Eucalyptus camaldulensis می­باشد. برای انجام این مطالعه سه تیمار مس (غلظت­های 5، 10، 20ppm )، سه تیمار روی (غلظت­های 1، 3، 10ppm )، سه تیمار سرب (غلظت­های 50، 100، 200ppm )، سه تیمار کادمیوم (غلظت­های 5، 10، 15ppm ) و سه تیمار مخلوط از این عناصر در سه سطح با 3 تکرار و در قالب طرح کاملا تصادفی برای دو گونه اکالیپتوس در نظر گرفته شد. پس از 13 هفته از اعمال تیمارها، تمامی درختان اکالیپتوس قطع و به برگ، ساقه و ریشه تقسیم شدند و پس از آماده­سازی اولیه، غلظت فلزات سنگین موجود در نمونه­ها توسط دستگاه ICP اندازه­گیری شد و آنالیزهای آماری داده­ها با استفاده از نرم­افزار SPSS نسخه 19 انجام شد. این تحقیق در آزمایشگاه و گلخانه بخش تحقیقات منابع طبیعی اداره کل مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع­ طبیعی واقع در شهر گرگان اجرا شد. نتایج این مطالعه نشان داد که دو گونه اکالیپتوس توانایی جذب عناصر سنگین در سطح مجاز و بحرانی که طبق استانداردهای جهانی تعریف شده است را دارند که با توجه به آلودگی بسیار بالای شهرهای بزرگ می­ توان از گیاه همیشه سبز اکالیپتوس که توانایی بالایی در جذب عناصر سنگین دارد بهره برد. طبق نتایج به دست آمده از تحقیق می­توان گفت دو گونه اکالیپتوس E. microtheca و E. camaldulensis در سطوح کم تیمار شاهد، از نظر جذب عناصر سنگین خاک اختلاف چندانی باهم ندارند اما با افزایش میزان غلظت­های مس، روی، سرب و کادمیوم این گونه E. camaldulensis است که توانسته در جذب برخی از عناصر سنگین موفق­تر عمل کند. تاثیر مهم نوع و غلظت عناصر سنگین موجود در خاک بر میزان جذب و ذخیره­سازی و همچنین اثر برهم­کنش عناصر سنگین ذکر شده بر تجمع آن­ها در اندام­های مختلف E. microtheca و E. camaldulensis از دیگر نتایج این تحقیق بشمار می­آید. فصل اول: مقدمه 1-1- مقدمه منابع طبیعی هر جامعه­ای سرمایه ملی آن جامعه محسوب می­شود. گیاهان به­عنوان تولیدکنندگان اولیه نقش مهمی در اکوسیستم­ها بازی می­کنند و به­عنوان بخش مهمی از منابع طبیعی در دسترس ما هستند. اعمال مدیریت صحیح و کارا بر منابع طبیعی هر منطقه نیازمند داشتن اطلاعات دقیق از ویژگی­های کمی و کیفی رستنی­ها و آگاهی از روابط بین گیاهان و عوامل محیطی آن­ها (از جمله خاک) می­باشد (میرغفاری، 1384). خاک در منابع طبیعی از ارزش و اهمیت بالایی برخوردار است زیرا ارتباط بسیار نزدیکی با پوشش گیاهی دارد به گونه­ای که می­توان با دیدن وضعیت گیاهی یک منطقه به وضعیت خاک آن پی­برد (غازان شاهی، 1376). آلودگی خاک به­عنوان یکی از مهم­ترین پیامدهای فعالیت­های انسان بر محیط زیست از دیرباز مورد توجه بسیاری از محققین علوم طبیعی قرار داشته است (براتی و میرغفاری، 1391). از نظر تاریخی آلودگی خاک به­وسیله­ی فلزات سنگین ابتدا از معادن استخراج و کارخانه­های ذوب این­گونه فلزات شروع شد. فعالیت­های معدن­کاری انسان جهت استخراج فلزات سرب و روی باعث بروز مشکلات زیست­محیطی بسیار جدی در مناطق مجاور این معادن گردیده است. آلودگی خاک منجر به بروز مسمومیت در گیاهان یک منطقه و از بین رفتن پوشش­گیاهی و در نتیجه افزایش شدید نرخ فرسایش­های آبی و بادی در این مناطق می­گردد (عرفان منش، 1387). خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک از جمله pH، درصد ماسه و رس، مقدار کربنات کلسیم موجود در خاک، مقدار مواد آلی، قابلیت تبادل کاتیونی (CEC)، نوع کانی رسی، درصد وزنی اکسیدهای سیلیسیم، آلومینیوم و آهن تاثیر مشخصی بر میزان جذب عناصر سنگین دارد (Wang et al., 2009). گیاه­پالایی[1]، تكنولوژی پاكسازی خاك­ها و سیستم­های آبـی از فلزات سنگین آلاینده است (Clements et al., 2002). از فواید گیـاه­پـالایی ایـن است كه حاصل­خیزی خـاك بعـد از برداشـت فلـزات سـنگین تغییری نمی­كند. البته تعداد زیادی از این تكنیك­های مهندسی به­دلیل محدودیت­های اقتصادی و منطقی قابل اجرا نیـست (Hulme & Hill, 2004). پاکسازی محیط­زیست آلوده به فلزات سنگین و آلایند‌ه­های آلی توسط جذب آن­ها به­وسیله گیاهان یا گیاه‌پالایی امروزه جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است. با توجه به این­که روش­های سنتی برداشت عناصر سنگین از خاک و آب بسیار پرهزینه و دشوار و اغلب ناموفق است، لزوم استفاده از گیاهان کاهش‌دهنده آلودگی خاک و آب روشن است. از طرفی با توجه به نیاز روزافزون جنگل­کاری در ایران، لازم است که تحقیقی جامع بر روی گونه‌ها‌ی‌ اکالیپتوس و نقش این گیاهان در جذب عناصر سنگین انجام شود. گیاه­پالایی یک گزینه کم هزینه، به‌ویژه برای مناطق آلوده محسوب می‌شود. توانایی تجمع فوق‌العاده فلزات سنگین در کاربرد روش گیاه­پالایی، بر مبنای سرعت رشد (تولید زیست‌توده) و میزان تجمع فلز سنگین (گرم فلز بر کیلوگرم بافت گیاه) استوار است. از این‌رو یافتن مؤثرترین گیاه سریع‌الرشد اکالیپتوس با توانایی حداکثر در جذب فلزات سنگین منجر به اقدام بعدی برای معرفی گیاهان با توان ژنتیکی بالاتر می­گردد. بررسی­های گوناگونی در مورد قابلیت جذب فلزات سنگین و دیگر آلاینده‌ها توسط گونه‌ها‌ی درختی در ایران و دیگر کشورها شده است. اکالیپتوس با رشد و تولید چوب بیشتر و جذب و نگهداری بیشتر عناصر و فلزات سنگین از خاک آبیاری شده با فاضلاب در اندام‌های‌ خود و تعریق فزونتر نسبت به سایر گونه‌ها‌ی‌ درختی کند­رشد، در پالایش خاک از آلاینده‌ها نقش مهمی را ایفا می‌کند‌. به‌عنوان‌مثال راد[2] و همکاران در سال 2010، پس از آزمایش سازگاری و عملکرد هشت گونه اکالیپتوس با استفاده از فاضلاب شهری و صنعتی یزد، نتیجه گرفتند که گونه E.camaldulensis از نظر سازگاری، رشد ارتفاعی و قطری و قدرت جذب آب، موفق‌تر از سایر گونه‌ها‌ بوده است. 2-1- بیان مسئله تحقیق طی سال­های اخیر و در نتیجه اجرای بعضی برنامه­های توسعه اقتصادی، صنعتی، كشاورزی و خدماتی در مناطق مختلف جهان، تعادل و توازن طبیعت در مواردی برهم خورده است كه این امر عوارضی را در مقیاس­های محلی یا منطقه­ای و حتی جهانی به همراه داشته است (تائبی و اسحاقی، 1380). آلودگی محیط زیست از جمله آلودگی خاك یكی از عوارض مهم به هم خوردن تعادل و توازن طبعیت می­باشد.  مهم­ترین آلاینده­های خاك شامل فلزات سنگین، بارش­های اسیدی و مواد آلی می­باشند كه از این میان فلزات سنگین به واسطه غیر قابل تجزیه بودن، سمیت زیاد، اثرات تجمعی و سرطان­زایی مورد توجه می­باشند(Mico et al., 2006). فلزات سنگین به فلزاتی گفته می­شود كه دارای چگالی نسبتا بالا بوده و در غلظت­های كم سمی باشند (عرفان منش و افیونی، 1379). هرچند این عناصر به طور طبیعی دارای غلظت كمی در خاك موجود هستند اما پراكنش جغرافیایی آن­ها چه به­صورت طبیعی و چه از طریق فعالیت­های انسانی مشكلات و مسائلی را در بر خواهد داشت. الگوی فعالیت­های صنعتی امروزی به آلودگی­های زیست­محیطی، به­ویژه آلودگی با فلزات سنگین منجر ­می­شود (Chehregani and Malayeri, 2007). میزان تخلیه آلاینده­های فلزی در محیط با افزایش زندگی شهری رو به توسعه است. آلودگی زمین­های كشاورزی به وسیله فلزات سنگین در حال افزایش است. بعضی از بوم­شناسان اخیر منابع مختلفی از آلاینده­ها در اكوسیستم­های خاكی طبیعی را كه شامل فلزات انتقال یافته توسط هوا، از دود اگزوز اتومبیل­ها، كارخانه­های باتری­سازی و رنگ­سازی و دیگر فعالیت­های صنعتی هستند، تشخیص داده­اند (Jaja and Odoemena, 2004). در دهه­های اخیر، فلزات سنگین به­دلیل خصوصیت آلایندگی ویژه آن­ها بسیار مورد توجه قرار گرفته­اند. برخی از این ویژگی­ها عبارتند از (Facchinelli et al., 2001): – آن­ها مانند بسیاری از مواد آلی در طول زمان تجزیه نمی­شوند. – ورود آن­ها در خاک می­تواند با هوازدگی سنگ­های مادری و پدوژنزی ارتباط داشته باشد. – اغلب به ­صورت کاتیون­ها هستند. در نتیجه تغییر شرایط زیست­محیطی در اثر فعالیت­های انسان (تغییر کاربری زمین، کشاورزی و تغییرات اقلیمی) یا از طریق اشباع شدن بیش از ظرفیت بافری خاک می­توانند تحرک پیدا کرده که در چنین وضعیتی بسیار خطرناک خواهند بود. آلودگی فلزات سنگین یکی از مشکلات عمده زیست­محیطی است و معمولا ناشی از فعالیت­های صنعتی، نظیر بهره­برداری از معادن، ذوب فلزات، فرایند­های تخلیه گاز، تولید انرژی و سوخت، کاربرد کود و آفت­کش و فراوری پسماند­های شهری است. بدیهی است این پدیده با صنعتی شدن و نوگرایی جوامع شدت بیشتری یافته است (Tanhan et al., 2007) و این فعالیت­ها باعث ورود مقدار زیادی از عناصر سنگین به اتمسفر می­شود. عناصر موجود در اتمسفر در نهایت به صورت فرونشست خشک^[1]، یا فرونشست تر^[2] روی سطح خاک و گیاهان قرار می­گیرند. در مقیاس جهانی فرونشست جوی مهم­ترین عامل ورود عناصر سنگین به خاک محسوب می­شوند (Deboudt et al., 2004; Schilling, and Lehman, 2002). علی­رغم تفاوت­هایی كه در رفتار عناصر سنگین از لحاظ تحرک و قابلیت جذب آنها در خاک وجود دارد، در اغلب موارد میزان خروج آن­ها از طریق آبشویی و یا جذب به وسیله گیاهان نسبت به میزان ورود آن­ها به خاك بسیار كمتر است. این امر موجب انباشته شدن تدریجی عناصر در خاک می شود. روند انباشت عناصر سنگین در خاک بسیار كند بوده و اثرات آن پس از ده­ها سال قابل تشخیص است. به دلیل فرآیند انباشت عناصر تقریبا یك فرآیند برگشت ناپذیر است که در درازمدت موجب كاهش كیفیت خاك و در نهایت تخریب اراضی كشاورزی می شود (امینی و همکاران، 1385).