1 فصل اول…………………………………………………………………………………………………………………….. 1

1-1. مقدمه:…………………………………………………………………………………………………………………… 1

1-2. بیان مسئله:………………………………………………………………………………………………………………. 3

1-3. اهمیت و ضرورت……………………………………………………………………………………………………… 7

1-4. تعریف نظری:………………………………………………………………………………………………………….. 9

1-4-1. کیفیت زندگی……………………………………………………………………………………………………… 9

1-4-2. مهارت های زندگی……………………………………………………………………………………………….. 9

1-4-3. سندرم داون…………………………………………………………………………………………………………. 9

1-5. تعریف عملیاتی:……………………………………………………………………………………………………… 10

1-5-1. کیفیت زندگی……………………………………………………………………………………………………. 10

1-5-2. مهارت های زندگی……………………………………………………………………………………………… 10

1-5-3. سندرم داون……………………………………………………………………………………………………….. 10

1-6. اهداف پژوهش:……………………………………………………………………………………………………… 11

1-6-1. هدف کلی………………………………………………………………………………………………………… 11

1-6-2. اهداف اختصاصی……………………………………………………………………………………………….. 11

1-6-3. اهداف کاربردی…………………………………………………………………………………………………. 11

1-7. فرضیه‌ها……………………………………………………………………………………………………………….. 12

1-7-1. فرضیه اصلی………………………………………………………………………………………………………. 12

1-7-2. فرضیه های اختصاصی………………………………………………………………………………………….. 12

2 فصل دوم : پیشینه پژوهش……………………………………………………………………………………………. 14

2-1. مقدمه:…………………………………………………………………………………………………………………. 14

2-2. سندرم داون…………………………………………………………………………………………………………… 14

2-2-1. طبقه بندی سندرم داون:…………………………………………………………………………………………. 15

2-2-2. خصوصیات كلی………………………………………………………………………………………………… 16

2-2-3. چه عواملی در بروز سندرم داون موثر هستند؟………………………………………………………………… 17

   

2-2-4. ویژگی ها و نشانه های سندرم داون……………………………………………………………………………. 18

2-3. کیفیت زندگی……………………………………………………………………………………………………….. 21

2-3-1. تاریخچه کیفیت زندگی………………………………………………………………………………………… 21

2-3-2. تعاریف کیفیت زندگی:………………………………………………………………………………………… 22

2-3-3. ویژگی های کیفیت زندگی…………………………………………………………………………………….. 25

2-3-4. چند بعدی بودن…………………………………………………………………………………………………… 25

2-3-5. بعد عینی کیفیت زندگی………………………………………………………………………………………… 29

2-3-6. بعد ذهنی………………………………………………………………………………………………………….. 30

2-3-7. ویژگی ذهنی بودن……………………………………………………………………………………………….. 30

2-3-8. نظریه های کیفیت زندگی………………………………………………………………………………………. 32

2-3-8-1. نظریه های مبتنی بر فرد………………………………………………………………………………………. 32

2-3-8-2. نظریه های مبتنی بر خانواده…………………………………………………………………………………. 32

2-3-8-3. نظریه های روانشناختی………………………………………………………………………………………. 33

2-3-8-4. نظریه های انسان شناسی…………………………………………………………………………………….. 33

2-3-9. ارزیابی کیفیت زندگی………………………………………………………………………………………….. 35

2-3-10. مدل های کیفیت زندگی:……………………………………………………………………………………… 36

2-3-10-1. مدل روحی- روانی…………………………………………………………………………………………. 36

2-3-10-2. مدل ادراکی کیفیت زندگی ژان………………………………………………………………………….. 36

2-3-10-3. مدل فرل و هاسی……………………………………………………………………………………………. 36

2-3-11. عوامل موثر بر کیفیت زندگی…………………………………………………………………………………. 37

2-3-12. ابزار سنجش کیفیت زندگی………………………………………………………………………………….. 38

2-3-13. کاربرد های سنجش کیفیت زندگی…………………………………………………………………………. 39

2-4. کیفیت زندگی در خانواده های بیماران مزمن روانی:…………………………………………………………… 39

2-5. کیفیت زندگی والدین دارای کودک مبتلا به سندرم داون……………………………………………………. 41

2-6. مهارت زندگی……………………………………………………………………………………………………….. 44

2-6-1. تعاریف……………………………………………………………………………………………………………. 44

2-6-2. مبانی نظری مهارت های زندگی………………………………………………………………………………. 49

2-6-3. مبانی نظری گروه درمانی……………………………………………………………………………………….. 53

2-6-3-1. دیدگاه مک دوکال………………………………………………………………………………………….. 53

2-6-3-2. دیدگاه فروید………………………………………………………………………………………………….. 54

2-6-3-3. دیدگاه مورنو………………………………………………………………………………………………….. 54

2-6-3-4. دیدگاه اسلاوسون……………………………………………………………………………………………. 54

2-6-3-5. دیدگاه لوین…………………………………………………………………………………………………… 54

2-6-4. روش آموزش مهارت های زندگی:…………………………………………………………………………… 56

2-6-5. پیشینه اجرایی برنامه های آموزش مهارت‌های زندگی……………………………………………………… 57

2-6-6. اهداف آموزش مهارت‌های زندگی…………………………………………………………………………… 58

2-6-7. اهداف عمده برنامه آموزش مهارت‌های زندگی نیز عبارت است از:…………………………………….. 59

2-6-8. اهداف آموزش مهارتهای زندگی به طور اخص عبارت است از:…………………………………………. 60

2-6-9. اهمیت مهارت‌های زندگی……………………………………………………………………………………… 61

2-6-10. ابعاد مهارت‌های زندگی………………………………………………………………………………………. 63

2-6-11. انواع مهارت…………………………………………………………………………………………………….. 65

2-6-12. پنج حوزه اصلی مهارت‌های زندگی………………………………………………………………………… 68

2-6-13. تعریف ده مهارت اصلی زندگی……………………………………………………………………………… 69

2-6-14. روش‌های مورد استفاده در کارگاه‌های مهارت‌های زندگی…………………………………………….. 72

2-6-14-1. رویکرد فعال در مقابل رویکرد منفعل در آموزش………………………………………………………. 72

2-7. بررسی متون………………………………………………………………………………………………………….. 73

2-7-1. پژوهشهای خارجی:……………………………………………………………………………………………… 73

2-7-2. پژوهشهای داخلی………………………………………………………………………………………………… 77

3 فصل سوم روش تحقیق……………………………………………………………………………………………….. 82

3-1. مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….. 82

3-2. نوع مطالعه…………………………………………………………………………………………………………….. 82

3-3. جامعه مورد مطالعه…………………………………………………………………………………………………… 82

3-3-1. حجم نمونه و روش نمونه گیری……………………………………………………………………………….. 82

3-4. معیارهای انتخاب افراد مورد مطالعه……………………………………………………………………………….. 83

3-4-1. معیارهای ورود به پژوهش………………………………………………………………………………………. 83

3-4-2. معیار های خروج…………………………………………………………………………………………………. 83

3-5. روش گردآوری داده ها…………………………………………………………………………………………….. 84

3-5-1. پرسشنامه دموگرافیک محقق ساخته شامل:………………………………………………………………….. 84

3-5-2. مقیاس کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی (WHOQOL-BREF)……………………………. 84

3-5-3. اعتبار و پایایی…………………………………………………………………………………………………….. 85

3-6. متغیرها و نحوه سنجش آن‌ها………………………………………………………………………………………. 86

3-6-1. متغیر ها…………………………………………………………………………………………………………….. 86

3-7. روش اجرا…………………………………………………………………………………………………………….. 86

3-8. روش تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………………………………….. 87

3-9. برنامه مداخله…………………………………………………………………………………………………………. 88

3-9-1. آموزش مهارت های زندگی…………………………………………………………………………………… 88

3-9-2. محتوای جلسات آموزشی مهارت های زندگی:…………………………………………………………….. 88

3-10. ملاحظات اخلاقی…………………………………………………………………………………………………. 91

4 فصل چهارم توصیف و تحلیل داده ها…………………………………………………………………………… 94

4-1. مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….. 94

4-2. بررسی جمعیت شناختی……………………………………………………………………………………………. 94

4-3. بررسی توصیفی اطلاعات………………………………………………………………………………………… 110

4-4. تجزیه و تحلیل استنباطی فرضیه های تحقیق…………………………………………………………………… 111

5 فصل پنجم بحث و نتیجه گیری………………………………………………………………………………….. 119

5-1. مقدمه………………………………………………………………………………………………………………… 119

5-2. بحث و بررسی یافته‌ها…………………………………………………………………………………………….. 119

5-2-1. فرضیه اختصاصی 1: مداخله آموزش «مهارت های زندگی» بر سلامت جسمانی مادران دارای فرزند داون موثر است:………………………………………………………………………………………………………………………………. 121

5-2-2. فرضیه اختصاصی 2 : مداخله «آموزش مهارت های زندگی» بر سلامت روانی مادران دارای فرزند سندرم داون موثر است:……………………………………………………………………………………………………………………….. 122

5-2-3. فرضیه اختصاصی3 : آموزش مهارت های زندگی بر سلامت محیط مادران دارای فرزند سندرم داون موثر است:  124

5-2-4. فرضیه اختصاصی 4: آموزش مهارت های زندگی بر روابط اجتماعی از ابعاد کیفیت زندگی مادران دارای فرزند سندرم داون موثر است:…………………………………………………………………………………………………………… 126

5-3. نتیجه گیری:………………………………………………………………………………………………………… 127

5-4. محدودیت‌ها………………………………………………………………………………………………………… 128

5-5. پیشنهادات کاربردی:……………………………………………………………………………………………… 128

5-6. پیشنهادات پژوهشی:………………………………………………………………………………………………. 129

فهرست منابع فارسی و انگلیسی:………………………………………………………………………………………… 130

پیوست شماره 1…………………………………………………………………………………………………………… 150

پیوست شماره2…………………………………………………………………………………………………………… 153

چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………… 172

 

فهرست جداول

جدول ‏4‑1 توزیع آزمودنی‌ها در دو گروه (آزمایش و کنترل) 95

جدول ‏4‑2 توزیع سطح تحصیلات اعضای گروه آزمایش و کنترل. 96

جدول ‏4‑3 توزیع سطح تحصیلات همسران اعضای گروه آزمایش و کنترل. 97

جدول ‏4‑4 اطلاعات مربوط به توزیع وضعیت اشتغال اعضای گروه آزمایش و کنترل. 98

جدول ‏4‑5 اطلاعات مربوط به توزیع وضعیت اشتغال همسران اعضای گروه آزمایش و کنترل. 100

جدول ‏4‑6 اطلاعات مربوط به توزیع وضعیت درآمد خانواده اعضای گروه آزمایش و کنترل. 101

جدول ‏4‑7 اطلاعات مربوط به توزیع وضعیت مسکن اعضای گروه آزمایش و کنترل. 102

جدول ‏4‑8 اطلاعات مربوط به توزیع تعداد فرزندان اعضای گروه آزمایش و کنترل. 104

جدول ‏4‑9 اطلاعات مربوط به وضعیت سنی آزمودنی‌های گروه آزمایش و کنترل. 105

جدول ‏4‑10 اطلاعات مربوط به وضعیت سنی همسران آزمودنی‌های گروه آزمایش و کنترل. 106

جدول ‏4‑11 اطلاعات مربوط به وضعیت سنی فرزندان سندرم داون آزمودنی‌های گروه آزمایش و کنترل(بر اساس ماه) 107

جدول ‏4‑12 همبستگی بین متغیر سن کودکان سندرم داون  و کیفیت زندگی مادران آنها 109

جدول ‏4‑13 نتایج مدل رگرسیون خطی در خصوص رابطه بین سن کودکان سندرم داون  و کیفیت زندگی مادران آنها 109

جدول ‏4‑14 ضرایب رگرسیون خطی ساده در خصوص رابطه بین سن کودکان سندرم داون  و کیفیت زندگی مادران آنها 109

جدول ‏4‑15 شاخص‌های توصیفی مربوط به داده‌های حاصل از اجرای پیش‌آزمون و پس‌آزمون. 110

جدول ‏4‑16 آزمون کولموگروف- اسمیرنوف برای اطمینان از نرمال بودن توزیع نمرات… 112

جدول ‏4‑17 آزمون باکس برای اطمینان از همگنی واریانس‌های مولفه‌های کیفیت زندگی.. 112

جدول ‏4‑18 نتایج کلی تحلیل کوواریانس چند متغیره. 113

جدول ‏4‑19 مقایسه پس‌آزمون در دو گروه با کنترل اثر پیش‌آزمون. 113

 

فصل اول

کلیات پژوهش

 

1 فصل اول
1-1. مقدمه:
در جهان امروز بزرگ‌ترین گروه کودکان استثنایی[1] با علائم مشخص بالینی کودکان با نشانگان داون هستند (افروز، 1387) سندرم داون [2]یکی از رایج‌ترین علت کروموزومی[3] کم توانی هوشی[4] است ( اسپلمن[5] و همکاران، 2013؛ والکر [6]و همکاران، 2011) و که با درجات مختلفی از کم توانی هوشی متوسط تا  شدید می‌باشد (کاپلان[7]و سادوک[8]، 2007/ 1390؛ پریرا[9] و همکاران 2013). این سندرم در اثر سه نوع نابهنجاری کروموزومی شامل: تریزومی 21، موزائیسم[10] و جابجایی [11]کروموزومی ایجاد می‌شود (فرشباف خلیلی و همکاران، 2012). از جمله مهم‌ترین نشانه های بارز کودکان سندرم داون عبارت‌اند از : هیپوتونی[12] عمومی، شکاف های پلکی مورب، پوست گردن چین دار، جمجمه کوچک مسطح، استخوان‌های برآمده گونه و زبان، دست های پهن و کلفت که یک چین

عرضی بیشتر ندارند و انگشت کوچک کوتاه و به‌طرف درون خمیده است (هالاهان[13] و کافمن[14]، 2003/ 1388). اگرچه وجود مشکلات در کودکان سندرم داون در مقایسه با معلولیت های دیگر کمتر است ولی کودکان با سندرم داون در مقایسه با کودکان عادی مشکلات بیشتری دارند (ون ریپر[15]،2007؛  فیدلر[16] و  همکاران،2006).

این کودکان همانند دیگرکودکان دارای رفتارهای متنوعی هستند و مانند مشخصه های جسمانی، ویژگی های رفتاری مشخصی را نمی توان برای آنها بیان داشت، به خصوص این که تفاوت های فردی، شرایط محیط زندگی حاکم بر کودک، رفتار والدین و اطرافیان و تغییرات جسمی- روانی کودک در مراحل مختلف رشد از جمله عوامل بسیار مهمی است که بر تنوع رفتاری آنان اثر دارد (افروز، 1388).

خانواده یک نظام اجتماعی است که اختلال در هریک از اعضای آن کل نظام را مختل می کند و مشکلات جدیدی را ایجاد می کند (نجاتی و همکاران، 1391). یکی از مواردی که بر نظام خانواده تاثیر می گذارد، ناتوانی فرزندان است (محتشمی و همکاران، 1390). تولد نوزادی با کم توانی می تواند خانواده را به عنوان یک نهاد اجتماعی، به شیوه های مختلف تغییردهد (هاردمن[17] و همکاران، 1387). مادر به عنوان اولین شخصی که به طور مستقیم با کودک ارتباط برقرار می کند، وقتی با فرزند ناتوان خود روبه رو می شود، به علت مشکلات و شرایط ویژه رشد این‌کودکان از جمله رفتارهای قالبی، مشکلات زبانی، قشقرق و نداشتن مهارت مراقبت از خود و مشکلات حرکتی، باعث تضعیف کارکرد طبیعیش می شود (پروینیان نسب و همکاران، 1391). علاوه بر فشار روانی وجود کودک ناتوان و نگرانی های مرتبط با مشکلات آینده کودک مادران کودکان سندرم داون نسبت به مادران کودکان سالم، مدت زمان بیشتری را صرف کودک خود می کنند (بلو[18] و همکاران، 2006؛ والونگو زانی[19] و همکاران، 2013؛ شلی[20] و همکاران، 2009). این چالش های روزانه و فشارهای ناشی از بزرگ کردن یک کودک ناتوان ممکن است تاثیر منفی بر کیفیت زندگی مادران بگذارد (گودمن[21]وگت لیب[22]،2002؛ دنل[23]، 2010؛ مالرز[24] و همکاران، 2010). همچنین (لازاروس[25]، 2004/ 1386) اثر و ضربه هر واقعه استرس زایی، بر اساس چگونگی مقابله فرد با آن، تحت تاثیر قرار می گیرد، بنابراین مهارتهای مقابله مناسب برای حفظ خانواده و کیفیت زندگی هر عضو خانواده ضروری است. والدین کودکان ناتوان برای حفظ پایداری هیجانی در زندگی خود می توانند کنترل و مدیریت شرایط خود را با استفاده از آموزش ها و برنامه های مناسب یاد بگیرند. آموزش مهارت های زندگی باعث تغییر متناسب نگرش ها، ارزش ها، تقویت رفتارهای متناسب با مشکلات و موانع سلامتی و ارتقاء بهداشت روانی (نجفی و همکاران،1390) و همچنین باعث توانمندی افراد در رویارویی با شرایط مشکل زندگی می شود (صبحی قراملکی، رجبی، 2010).

1-2. بیان مسئله:
یکی از متداولترین اختلالات کروموزومی مادرزادی ناشی ازکم توانی هوشی مادرزادی سندرم داون است (ترویت[26] و همکاران، 2012). میزان شیوع سندرم داون 1 در 700 تولد زنده است (کاپلان و سادوک، 2007/ 1390) خصوصیت عمده کودکان سندرم داون کم توانی هوشی است(هالاهان و کافمن، 2003/ 1389). این کودکان از نظر رفتارهای انطباقی، رشد اجتماعی، حافظه، زبان و هیجانات با مشکلاتی مواجه هستند (مش[27]، وولف[28]، 2008/ 1389). عکس العمل اولیه والدین نسبت به کودک کم توان به صورت ترس و وحشت، احساسات متضاد، خشم و اضطراب، غم و اندوه، احساس گناه و درماندگی، نپذیرفتن، خجالت و شرمساری، دلسوزی یا حمایت افراطی می‌باشد (ادیب سرشکی، 1390؛ مبارکی، 1382). مادران با توجه به ساختار شخصیتی خود بیشتر احساس وظیفه و یا گاهی احساس گناه می کنند که این مکانیزم باعث کسب اطلاعات بیشتر در زمینه کم توانی کودک و حمایت افراطی از کودک آنها می شود. از طرفی چون مادران بیشتر وقت و انرژی خود را صرف کودک می کنند بیشتر در معرض فشارهای بیرونی و درونی کودک قرار می گیرند و بر حسب مسایل هیجانی، روابط خانوادگی و خارج از خانواده واکنش نشان می دهند (کوهسالی و همکاران، 1387).

مادران کودکان مبتلا به نشانگان داون تحت فشار روانی، اضطراب، استرس و احساس گناه بیشتر هستند و احساس ناتوانی بیشتری در قبال کودکان خود می کنند. به دنبال آن مشکلات و مسائلی مانند مشکل پذیرش فرزند، خستگی ناشی از پرستاری و مراقبت، مسائل مربوط به اوقات فراغت، مشکلات مالی خانواده و مسائل پزشکی، آموزشی و توانبخشی برای والدین به خصوص مادر به وجود می آیند (وایتر[29]، 2003/ 1389).

کیفیت زندگی[30] با بیماری و شرایطی که سلامت را به خطر می اندازد در ارتباط است و از طرفی وجود کودک ناتوان باعث ایجاد استرس جسمانی و روحی و روانی بر خانواده و به ویژه مادر می شود (اسکیو[31] و همکاران، 2007). امروزه یکی از مفاهیم جدیدی که در علوم بهداشتی، به ویژه بهداشت روان وارد شده مفهوم کیفیت زندگی است (بیاتیانی و همکاران، 1390). مبحث کیفیت زندگی در بیست سال گذشته موضوعی چالش انگیز و نیز مفید بوده است؛ و این عقیده را بین اکثر افراد رواج داده که کیفیت زندگی یک هدف واقعی و قابل دستیابی برای تمام افراد می باشد (کالی[32] و همکاران، 2010). کیفیت زندگی با توجه به ابعادگسترده سلامتی تعریف می شود (مک کال، 1975/ 1389). براساس تعریف سازمان بهداشت جهانی [33]کیفیت زندگی دربرگیرنده‌ی ادراک فرد ازموقعیت خود در زندگی ودر ساختار نظام فرهنگی– ارزشی که درآن زندگی می کند، می‌باشد. کیفیت زندگی مفهومی گسترده‌ای است که دربرگیرنده مفاهیمی چون سلامت جسمانی فرد، حالات روانشناختی، میزان استقلال،کیفیت ارتباطات اجتماعی وارتباط با ابعاد برجسته محیطی است. عوامل محیطی نه تنها برمشارکت اجتماعی فرد، بلکه برکیفیت زندگی اونیزاثرگذار است واین نکته درمورد افرادکم توان به مراتب مهمتر از جمعیت عادی است (گلانز[34]و همکاران، 2010). با(این حال در دهه های اخیر حمایت از خانواده هایی که کودک ناتوان با کودکان استثنایی دارند اهمیت حیاتی پیدا کرده، چرا که تحقیقات نشان داده که حمایت و آموزش به این خانواده ها روی خانواده و کودک نتایج مثبتی داشته است (دمسی[35] و همکاران، 2008). یکی از روش های موثروکارآمد در میان رویکرد های آموزشی برای مقابله با فشار های روانی روش آموزش مهارت های زندگی[36] است (هانتر[37]، 1993/ 1385). از نظر سازمان بهداشت جهانی، آموزش مهارت های زندگی شامل 10 مهارت اساسی برای زندگی کردن است. این مهارت ها عبارتند از مهارت 1- تصمیم گیری 2- حل مسئله 3-تفکر خلاق 4- تفکر نقاد 5- توانایی ارتباط موثر6- ایجاد و حفظ روابط میان فردی 7- خودآگاهی 8- همدلی کردن 9- مهارت مقابله با هیجان ها و10- فشار روانی (رئیسی و همکاران،1391). نتایج  پژوهش ها حاکی از آن است که آگاهی از مهارت های زندگی، درکاهش علائم افسردگی، اضطراب، استرس و شکایات جسمانی نقش موثری دارد (مردانی و همکاران، 2011(. واکا[38] (2006) معتقد است که والدین کودکان کم توان اندوخته عاطفی و احساس پایینی دارند ودر برقراری ارتباط با فرزندان و تطابق با عواطف و احساسات خود دچار مشکل می شوند. پژوهش (راچ[39]و همکاران، 1999/ 1387) نشان داد که والدین کودکان سندرم داون فشار و افسردگی شدیدتری نسبت به والدین کودکان عادی دارند و با افزایش سن کودک، میزان احساس رضایت مادران از زندگی کاهش می یابد. مطالعات متعددی نشان داده است که کیفیت زندگی مادران دارای کودکان کم توان نسبت به مادران کودک سالم، پایین تر می باشد (خیاط زاده ماهانی، 1388). بنابراین تغییرات تنش زای زندگی به تغییراتی در نحوه پاسخدهی والدین به کودک می انجامدکه به نوبه خود بر احساس ایمنی کودک تاثیر می گذارد (اتکینسون[40] و همکاران، 2000/ 1386).

بالا بردن آگاهی والدین در مورد استرس، اضطراب، تسهیل دسترسی به اطلاعات مناسب و توصیه به درمان نه تنها برای خود والدین مفید می باشد بلکه حمایت والدین در ارتباط با اضطراب شدید می تواند منجر به ارتباط مطمئن بین والدین وکودک و در نتیجه افزایش کیفیت زندگی آنها گردد (دهی و همکاران، 1386). به دلیل اثرات طولانی مدت سندرم داون و تاثیرات منفی برکیفیت زندگی مادران و با توجه به اینکه یکی از روش های موثر و کارآمد در میان رویکرد های آموزشی برای مقابله باچالش های زندگی آموزش مهارت های زندگی می باشد (صبحی قراملکی، رجبی، 2010).

بالا بودن آموزش مهارت های زندگی تامین کننده سلامت روانی، اجتماعی و جسمانی افراد می باشد و پایین بودن مهارت های زندگی موجب بروز آسیب های روانشناختی و بروز رفتارهای نامناسب در افراد می شود (رامشت[41] و فرشاد، 2009[42]، مونکونگ[43] و همکاران، 2009 / 1391). بنابراین با توجه به شیوع بالای سندرم داون و ناتوانی های ناشی از این معلولیت و اثرات طولانی مدت ناتوانی کودک بر اعضای خانواده به خصوص مادران به عنوان مراقبان اصلی کودک و کیفیت زندگی این گروه و با عنایت به عدم دستیابی محقق به چنین پژوهشی و این نکته که با استفاده از آموزش، مادران بتوانند اطلاعات لازم، تواناییها، گرایش ها و مهارت های لازم برای زندگی موفق، سالم و بدون فشار روانی زیاد را در خود ارتقا دهند و در نتیجه سبب بهبود کیفیت زندگی کودکانشان خواهد شد؛ این مطالعه به این منظور انجام خواهد شد که مشخص گرددآیا آموزش مهارت های زندگی بر کیفیت زندگی مادران دارای فرزند سندرم داون تاثیر گذار است؟

[1] .exceptional child

[2]. Down syndrome

[3] . cromosoma

[4] .Intellectual disabilities

[5].  Spellman, C.

[6]. Walker, J. C.

[7] . Kaplan, H. I.

[8] . Sadock, V. A.

[9]. Pereira, k.

[10]. Mosaicism

[11]. Translocation

[12]. Hypotonia

[13]. Hallahan,, D. D.

[14]. Kauffman, J. M.

[15]. van riper, M.

[16]. Fidle, D.

[17].  Hardman, M. L.

[18] .Buelow, J. M.

[19]. Valongo, Zani, A.

[20] .Shelley, M. C.

[21] .Goodman , S. H.

[22]. Gottlieb, I. H.

[23] . Dannel, Z. T.

[24] . Mallers, M.

[25]. Lazarus, A.

[26] .Truitt, M.

[27].  Mash, E. J.

فرضیه ها ………………………………. 2

ضرورت تحقیق ……………………………. 3

پیشینه تحقیق …………………………… 3

روش تحقیق………………………………. 3

ساماندهی تحقیق …………………………. 4

فصل اول:کلیات

   مبحث اول : مفاهیم ……………………. 5

گفتار اول : مفهوم انتقال دعوا ……….. 5

بند اول : مفهوم لغوی ……………. 5

بند دوم : مفهوم اصطلاحی ………….. 5

گفتار دوم : مفهوم قائم مقامی ……….. 7

بند اول : مفهوم لغوی ……………. 7

بند دوم : مفهوم اصطلاحی ………….. 8

   مبحث دوم : انواع قائم مقامی ………….. 11

گفتار اول : قائم مقام عام …………. 13

بند اول : وراث ………………… 13

بند دوم : موصی له………………. 14

بند سوم : طلبکار های عادی ……….. 15

گفتار دوم : قائم مقام خاص …………. 16

   مبحث سوم : تفاوت قائم مقام با نماینده …. 18

فصل دوم : انتقال دعوی به قائم مقام ورشکسته

   مبحث اول : تعریف ورشکسته و شرایط آن …… 23

گفتار اول : تعریف ورشکسته …………. 23

بند اول : تعریف لغوی ورشکسته ……. 23

بند دوم : مفهوم اصطلاحی ورشکسته ….. 23

گفتار دوم : شرایط صدور حکم ورشکستگی … 25

بند اول : تاجر بودن ……………. 25

بند دوم : توقف ………………… 28

   مبحث دوم : زمان و اثر انتقال دعوی ……. 32

گفتار اول : زمان انتقال دعوی ………. 32

گفتار دوم : اثر انتقال دعوی ……….. 38

   مبحث سوم : آیین دادرسی پس از انتقال دعوی . 42

گفتار اول : تعقیب کننده دعوی ………. 42

بند اول : تعقیب کننده دعوی براساس قانون تجارت   42

بند دوم : تعقیب کننده دعوی براساس قانون اداره تصفیه امور ورشکستگی………………………………. 45

بند سوم : مقایسه نظام قانون تجارت با نظام قانون تصفیه امور ورشکستگی………………………………. 48

گفتار دوم : اجرای حکم پس از انتقال دعوی 49

بند اول : محکوم علیه بودن ورشکسته… 50

بند دوم : محکوم له بودن ورشکسته….. 54

فصل سوم : انتقال دعوی به قائم مقام متوفی

   مبحث اول : مفهوم وراث و طبقات ارث …….. 55

گفتار اول : مفهوم ارث …………….. 55

بند اول : مفهوم لغوی …………… 55

بند دوم : مفهوم اصطلاحی …………. 55

گفتار دوم : طبقات ارث……………. 57

   مبحث دوم : زمان انتقال دعوی به وراث …… 60

گفتار اول : موت واقعی …………….. 61

بند اول : مفهوم موت واقعی ………. 61

بند دوم : زمان موت واقعی……….. 61.

   

گفتار دوم : موت فرضی ……………… 62

بند اول : مفهوم موت فرضی ……….. 63

بند دوم : شرایط صدور موت فرضی …… 64

بند سوم : آیین دادرسی برای صدور حکم موت فرضی    66

   مبحث سوم : اثر انتقال دعوی به وراث ……. 70

گفتار اول : اثر انتقال دعوی قبل از قطعیت حکم 70

بند اول : توقف رسیدگی ………….. 70

بند دوم : لزوم اخذ گواهی حصر وراثت . 73

بند سوم : ادامه ی رسیدگی پس از تعیین وراث 77

گفتار دوم : اثر انتقال دعوی در اجرای حکم 81

بند اول : محکوم علیه بودن وراث…… 81

بند دوم : محکوم له بودن وراث…….. 86

 

فصل چهارم : انتقال دعوی به منتقل الیه

   مبحث اول : مفهوم و عوامل انتقال مورد دعوی 89

گفتار اول : مفهوم منتقل الیه ………. 89

بند اول : مفهوم لغوی …………… 89

بند دوم : مفهوم اصطلاحی …………. 89

گفتار دوم : عوامل انتقال مورد دعوی …. 90

بند اول : عوامل انتقال عین مورد دعوی 91

بند دوم : عوامل انتقال منافع مورد دعوی … 96

   مبحث دوم : اثر انتقال مورد دعوی و منافع آن 99

گفتار اول : اثر انتقال عین مورد دعوی 100

بند اول : رابطه منتقل الیه با طرف دعوی … 100

بند دوم : رابطه منتقل الیه با انتقال دهنده 102

بند سوم : رابطه انتقال دهنده با طرف دعوی   103

گفتار دوم : تأثیر انتقال منافع دعوی .. 104

بند اول : رابطه منتقل الیه با طرف دعوی … 104

بند دوم : رابطه منتقل الیه با انتقال دهنده 105

بند سوم : رابطه انتقال دهنده با طرف دعوی   106

نتیجه گیری …………………….. 108

منابع ……………………………….. 110

چکیده انگلیسی ………………………… 113

 

چکیده:

یکی از مسائل و اتفاقات مهم در طول دادرسی تغییر اصحاب دعوی در روند رسیدگی است که ممکن است به دلیل ورشکستگی، فوت و نقل و انتقالات حقوقی صورت پذیرد و افراد جدیدی به عنوان قائم مقام اشخاص قبلی ذی نفع در دعوی قرار می گیرند. که در ورشکستگی، طلبکاران قائم مقام تاجر ورشکسته شناخته شده است و مدیر تصفیه به عنوان نماینده آن ها دعاوی مطروحه را ادامه می دهد و دعاوی جدید نیز به طرفیت او طرح می شود. در فوت اصحاب دعوی، وراث قائم مقام متوفی شناخته می شوند که با اخذ گواهی حصر وراثت تعیین می گردند و به عنوان خواهان یا خوانده دعوی مطروحه را له یا علیه متوفی ادامه می دهند. همچنین هنگامی که نقل و انتقالات حقوقی نسبت به موضوع دعوی صورت می پذیرد، منتقل الیه جانشین و قائم مقام انتقال دهنده در دعوی شناخته می شود. در نتیجه آثار دعوی مطروحه متوجه منتقل الیه خواهد شد که اگر وی نسبت به این دعوی جهل داشته باشد حق فسخ معامله را خواهد داشت اما اگر با علم چنین معامله ای منعقد کرده باشد بنا به قاعده اقدام حقی بر فسخ نخواهد داشت و دعوی به طرفیت وی همچنان ادامه می یابد.

 

کلید واژه: انتقال دعوی- قائم مقام- ورشکسته- منتقل الیه- وراث

 

 

 

 

 

مقدمه:

بیان مسئله

با توجه به اینکه اصحاب دعوی در روند رسیدگی به یک دعوی به دلیل فوت، نقل و انتقالات حقوقی و ورشکستگی تغییر می نمایند و افراد جدیدی به عنوان قائم مقام اشخاص قبلی ذی نفع در دعوی قرار می گیرند، این بحث قابل طرح است که با تحقق هر کدام از شرایط مذکور چه وظیفه ای بر عهده اصحاب دعوی و دادگاه قرار می گیرد و با چه شرایطی دعوی ادامه پیدا کرده و آیا تحقق هر کدام از شرایط فوق الذکر در مراحل مختلف رسیدگی مثل قبل از طرح دعوی، زمان طرح دعوی، در جریان رسیدگی و پس از صدور حکم تفاوتی برای اصحاب دعوی ایجاد می کند. هر کدام از اصحاب دعوی و دادگاه چه وظایفی بر حسب مورد خاص پیش آمده دارند.

سوال اصلی:

انتقال دعوی بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی چگونه صورت می گیرد؟

سوالات فرعی:

1- آیا انتقال دعوی بر روند رسیدگی موثر است؟

2- دعوی به چه کسانی منتقل می شود؟

3-آیا زمان دعوی در مراحل مختلف دادرسی تاثیری دارد؟

فرضیه ها:

فرضیه اصلی:

انتقال دعوی با ورشکستگی یا فوت اصحاب دعوی و انتقال مورد دعوی انجام می شود.

فرضیه های فرعی:

انتقال دعوی بر روند رسیدگی موثر است.
دعوی به قائم مقامان اصحاب دعوی منتقل می شود.
زمان انتقال دعوی در مراحل مختلف دادرسی دارای آثار متفاوتی است.
ضرورت تحقیق:

با توجه به این که با انتقال دعوی افراد دیگری جایگزین صاحبان اصلی دعوی می شوند تشخیص شرایط  و نحوه ی انتقال دعوی و آثارش اهمیت دارد و با توجه به اینکه در این خصوص تحقیق خاصی صورت نگرفته انجام این تحقیق ضروری به نظر می رسد.

پیشینه تحقیق:

در خصوص انتقال دعوی در کتب اساتید مطالب پراکنده و مختصری بیان شده، و مجموعه کاملی که در بر دارنده تمامی موارد انتقال دعوی در ابواب مختلف حقوقی باشد ارائه نشده است. چرا که موضوع مورد بحث فقط در کتب آیین دادرسی مدنی بطور مشهود مورد بررسی قرار گرفته است. آنچه که این پژوهش را متمایز می کند نگاهی جامع به تمامی دلایل و حالات گوناگون انتقال دعوی در مراحل مختلف دادرسی می باشد.

روش تحقیق:

در این تحقیق پس از مطالعات کتابخانه ای و عمل فیش برداری از روش توصیفی_ تحلیلی استفاده شده است.

 

 

ساماندهی تحقیق:

این پایان نامه در چهار فصل به نگارش در آمده است. در فصل اول از کلیات موضوع بحث شده و در پی آن با توجه به اینکه سه نوع قائم مقامی داریم هر کدام از قائم مقامان را در فصول مختلف توصیف و تاثیر انتقال دعوی را نسبت به آنان توضیح داده ایم.

بنابر این در فصل دوم از طلبکاران تاجر ورشکسته، در فصل سوم از وراث متوفی، و در فصل چهارم از منتقل الیه ، به عنوان قائم مقامان طرف دعوی بحث شده، که در هر فصل بطور اختصاصی به تعاریف، شرایط، زمان و اثر انتقال دعوی و قائم مقام و همچنین آیین دادرسی پس از این انتقال پرداخته شده است.

 

1-8 روش شناسی پژوهش………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………..10

فصل دوم: معناشناسی

2-1 پیدایش زبان……………………………………………………………….. …………………………………………………………12

2-2 تعریف زبان ……………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………13

2-3 زبان شناسی و نشانه شناسی …………………………………………. …………………………………………………………………………………….13

2-4 معناشناسی………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………14

2-4-1 تاریخچه معناشناسی……………………………………………………. …………………………………………………………………………………..16

2-4-2 معناشناسی در میان مسلمانان………………………………….. ……………………………………………………………………………………..16

2-4-2-1 رویکرد زبان شناسانه…………………………………………… ………………………………………………………………………………………..18

2-4-2-2 رویکرد اصولیان، متکلمان و فیلسوفان……………… ………………………………………………………………………………………….19

2-4-2-3 علمای بلاغت………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………19

2-5 انواع رویکرد ها و نظریه های معناشناسی……………………….. ……………………………………………………………………………………19

2-5-1 معناشناسی تاریخی………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………19

2-5-2 معناشناسی دستوری……………………………………………….. ………………………………………………………………………………………..20

2-5-3 نظریه بافت……………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………22

2-5-4 حوزه معنایی……………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………..22

2-6 اشکال معناشناسی…………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………..23

2-6-1 معناشناسی آوایی / صوتی……………………………….. ………………………………………………………………………………………………..23

2-6-1-1 آواشناسی………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………….25

2-6-1-2 انواع آواها………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………….26

2-6-1-2-1 آواهای واک دار (أصوات مجهوره)……………………. ………………………………………………………………………………………26

2-6-1-2-2 آواهای بی واک (أصوات مهموسه)………………………. …………………………………………………………………………………..27

2-6-1-2-3 آواهای سنگین (أصوات شدیده)………………………………. ………………………………………………………………………………27

2-6-1-2-4 آواهای سبک (أصوات رخوه)…………………………………….. ……………………………………………………………………………..27

2-6-1-2-5 آواهای نرم (اصوات لینه)……………………………………………. …………………………………………………………………………….28

2-6-2 معناشناسی صرفی………………………………………………………………. …………………………………………………………………………….28

   

2-6-3 معناشناسی نحوی………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….29

2-6-4 معناشناسی واژگانی………………………………………………………………… …………………………………………………………………………30

2-6-4-1 معنای مفردات……………………………………………………………………. …………………………………………………………………………31

2-6-4-2 ترادف(هم معنایی)……………………………………………………………… …………………………………………………………………………31

2-6-4-3 تضاد(تقابل معنایی)…………………………………………………………… ………………………………………………………………………….32

2-6-4-4 شمول معنایی…………………………………………………………………… …………………………………………………………………………..33

فصل سوم: معرفی آیت الله طالقانی و تفسیر پرتوی از قرآن

3-1 زندگی نامه سیّد محمود طالقانی …………………………………………. ………………………………………………………………………………35

3-2 آثار و تألیفات ایشان……………………………………………………………… ……………………………………………………………………………….38

3-3 طالقانی در گذرگاه اندیشه ها………………………………………………….. …………………………………………………………………………….38

3-4 معرفی تفسیر پرتوی از قرآن…………………………………………………… …………………………………………………………………………….40

3-5 روش آیت الله طالقانی در تفسیر …………………………………………… ……………………………………………………………………………..41

3-6 منابع فکری یا تفسیری آیت الله طالقانی………………………………. ………………………………………………………………………………41

3-7 رویکردهای نواندیشانه در تفسیر پرتوی از قرآن…………………… ………………………………………………………………………………42

3-7-1 گرایش اجتماعی………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………….42

3-7-2 تفسر علمی………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………..43

3-7-3 توجه به زبان فارسی………………………………………………………. ………………………………………………………………………………….43

3-7-4 توجه به واژه ها و آواها…………………………………………………… …………………………………………………………………………………44

فصل چهارم: معناشناسی سوره نبأ با محوریت پرتوی از قرآن

4-1 معناشناسی با تکیه بر پرتوی از قرآن………………………………………. ……………………………………………………………………………47

4-2 سوره نباء………………………………………………………………………………… ………………………..47

4-2-1 معناشناسی آیات 1تا 5 سوره……………………………………………. ……………………………………………………………………………..48

4-2-1-1 معناشناسی آوایی ……………………………………………………….. ………………………………………………………………………………49

4-2-1-1-1 آوای مجهور……………………………………………………………. ………………………………………………………………………………..50

4-2-1-2 معناشناسی صرفی…………………………………………………… …………………………………………………………………………………..51

4-2-1-2-1جمله اسمیه و فعلیه………………………………………….. ……………………………………………………………………………………..52

4-2-1-2-2 اسم فاعل………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………52

4-2-1-2-2 حرف……………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………..53

4-2-1-2-3 ابواب فعل(باب تفاعل)…………………………………………. …………………………………………………………………………………..53

4-2-1-3 معناشناسی نحوی………………………………………………… ………………………………………………………………………………………54

4-2-1-3-1حذف…………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………….54

4-2-1-3-2 تکرار………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………….55

4-2-1-4 معناشناسی واژگانی…………………………………………….. ………………………………………………………………………………………..57

4-2-1-4-1 معنای مفردات………………………………………………………. ………………………………………………………………………………….57

4-2-1-4-1-1 النبأ……………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………..57

4-2-2 معناشناسی آیات 6 تا 16 سوره………………………………….. …………………………………………………………………………………….58

4-2-2-1 معناشناسی آوایی…………………………………………………… …………………………………………………………………………………….59

4-2-2-1-1 آواهای انفجاری……………………………………………….. ……………………………………………………………………………………….60

4-2-2-1-2 آواهای مجهور………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………60

4-2-2-2 معناشناسی صرفی………………………………………………….. …………………………………………………………………………………….62

4-2-2-2-1 باب إفعال…………………………………………………………… …………………………………………………………………………………….62

4-2-2-2-2 زمان افعال…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………63

4-2-2-2-3 مفرد و جمع آوردن کلمات………………………………. ……………………………………………………………………………………..65

4-2-2-3 معناشناسی نحوی……………………………………………….. ………………………………………………………………………………………..66

4-2-2-3-1 حذف……………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………66

4-2-2-3-2 تکرار…………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………….66

4-2-2-4 معناشناسی واژگانی………………………………………………. ………………………………………………………………………………………67

4-2-2-4-1 معنای مفردات……………………………………………………. …………………………………………………………………………………….67

4-2-2-4-1-1 ازواج……………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………..67

4-2-2-4-1-2 سراج……………………………………………………………… …………………………………………………………………………………….69

4-2-2-4-2 الفاظ مترادف……………………………………………………….. …………………………………………………………………………………..69

4-2-3 معناشناسی آیات 17 تا 20 سوره……………………………….. ……………………………………………………………………………………73

4-2-3-1 معناشناسی آوایی…………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………74

4-2-3-1-1 آواهای انفجاری…………………………………………………… ……………………………………………………………………………………74

4-2-3-2 معناشناسی صرفی……………………………………………………. …………………………………………………………………………………..74

4-2-3-2-1 زمان افعال……………………………………………………………. ………………………………………………………………………………….74

4-2-3-3 معناشناسی نحوی…………………………………………………….. ………………………………………………………………………………….77

4-2-3-3-1 حذف……………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………..77

4-2-3-3-2 تکرار……………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………79

4-2-3-4 معناشناسی واژگانی…………………………………………………… ………………………………………………………………………………….79

4-2-3-4-1 معنای مفردات………………………………………………………… ………………………………………………………………………………..79

4-2-3-4-1-1 میقات………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………..79

4-2-3-4-1-2 سراب………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………80

4-2-4 معناشناسی آیات 21 تا 30 سوره…………………………………. ………………………………………………………………………………….80

4-2-4-1 معناشناسی آوایی…………………………………………………… ……………………………………………………………………………………..81

4-2-4-1-1 آواهای مجهور……………………………………………………. ……………………………………………………………………………………..81

4-2-4-1-2 آواهای انفجاری………………………………………………….. …………………………………………………………………………………….82

4-2-4-2 معناشناسی صرفی………………………………………………… ………………………………………………………………………………………83

4-2-4-2-1- اسم فاعل………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………83

4-2-4-2-2 مصدر……………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………….84

4-2-4-3 معناشناسی نحوی………………………………………………… ………………………………………………………………………………………84

4-2-4-3-1 تقدیم و تأخیر………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………84

4-2-4-4 معناشناسی واژگانی………………………………………………. ………………………………………………………………………………………85

4-2-4-4-1 معنای مفردات…………………………………………………. ……………………………………………………………………………………….85

4-2-4-4-1-1 جهنم………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………….85

4-2-4-4-1-2 الطاغین…………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………..86

4-2-4-4-1-3 احقاب…………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………….86

4-2-4-4-1-4 غسّاق………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………87

4-2-5 معناشناسی آیات 31 تا 37 سوره…………………………… ………………………………………………………………………………………..88

4-2-5-1 معناشناسی آوایی…………………………………………………. ……………………………………………………………………………………..89

4-2-5-1-1 آواهای انفجاری………………………………………………… ………………………………………………………………………………………89

4-2-5-1-2 آواهای مجهور…………………………………………………….. …………………………………………………………………………………….89

4-2-5-2 معناشناسی صرفی………………………………………………….. …………………………………………………………………………………….90

4-2-5-2-1جمله اسمیه………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………..90

4-2-5-3 معناشناسی نحوی…………………………………………………… ……………………………………………………………………………………91

4-2-5-3-1 تقدیم و تاخیر……………………………………………………… …………………………………………………………………………………..91

4-2-5-4 معناشناسی واژگانی……………………………………………….. ……………………………………………………………………………………..93

4-2-5-4-1 معنای مفردات……………………………………………………… …………………………………………………………………………………..93

4-2-5-4-1-1 متقین…………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………….93

4-2-5-4-1-2 مفاز…………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………….95

4-2-5-4-1-3 کأس…………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………..96

4-2-5-4-2 الفاظ مترادف…………………………………………………………. …………………………………………………………………………………96

4-2-6 معناشناسی آیات 38 تا 40 سوره………………………………… …………………………………………………………………………………100

4-2-6-1 معناشناسی آوایی…………………………………………………….. …………………………………………………………………………………101

4-2-6-1-1 آواهای مجهور…………………………………………………….. ………………………………………………………………………………….101

4-2-6-1-2 آواهای انفجاری…………………………………………………… …………………………………………………………………………………101

4-2-6-2 معناشناسی صرفی……………………………………………………. ………………………………………………………………………………..102

4-2-6-2-1 مفرد و جمع آوردن کلمات…………………………………. …………………………………………………………………………………102

4-2-6-3 معناشناسی نحوی………………………………………………….. …………………………………………………………………………………..103

4-2-6-3-1 ذکر…………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………103

4-2-6-3-2 تکرار…………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………104

4-2-6-4 معناشناسی واژگانی………………………………………………. ……………………………………………………………………………………104

4-2-6-4-1 معنای مفردات………………………………………………………. ……………………………………………………………………………….104

4-2-6-4-1 کافر…………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………104

4-2-6-4-2 الفاظ مترادف…………………………………………………………. ………………………………………………………………………………105

4-2-6-4-3 الفاظ متضاد…………………………………………………………. ………………………………………………………………………………..107

4-2-6-4-4 شمول معنایی……………………………………………………… …………………………………………………………………………………109

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1 نتایج……………………………………………………………………………. ……………….111

5-2 پیشنهادات…………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………….114

منابع عربی……………………………………………… ……………………………………………………………………………………….. 115

منابع فارسی…………………………………….. …………………………………………………………………………………………. 118

مقالات……………………………………………………………………………………………………………………………………… 12

چکیده

زبان، مهمترین وسیله ارتباط بشری می باشد که نظامی قراردادی از نشانه‌هایی است که معانی و مفاهیم را از طریق آوا در قالب واژه و جمله آشکار می سازند. بهترین ابزار برای شناخت معانی و مفاهیم، معناشناسی است که از شاخه های مهم زبان شناسی محسوب می شود. در واقع معناشناسی، دانشی است که به شرح و تفسیر واژگان و جمله ها می پردازد. در بحث معناشناسی،  چهار شکل: آوا، صرف، نحو و واژگان، نقش به سزایی در کشف معنا ایفا می کنند. این عناصر مذکور، تأثیر مستقیمی بر مطالعات معناشناسی زبان قرآن دارند. از آنجا که تک تک حروف، کلمات و جملات قرآن از جنبه زیبایی، بی نظیر و در القای معانی، با شکوهند و این زیبایی و شکوه در رساندن معنای آیات کمک شایانی می کند، لذا پژوهشگر در صدد معناشناسی یکی از سوره های قرآن برآمده است. از میان سور مختلف، سوره نبأ به جهت فشردگی آیات که خصیصه سور مکی می باشد، دارای بلاغت و دلالت خاصی در معنا می باشد و به جهت تأثیری که معناشناسی در هر چهار شکل می تواند بر معنای آیات این سوره داشته باشد، مورد تحلیل قرار می گیرد. همچنین به تحلیل دیدگاه های نوین صاحب تفسیر پرتوی از قرآن، پیرامون واژه ها، آواها و ساختار صوری الفاظ و ارتباط آنها با معنای آیات پرداخته شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که هر یك از واژه‏ها در جایگاه مخصوص خود به گونه‏اى ‏قرار گرفته است كه قابل تغییر و تبدیل نخواهد بود. به گونه‏اى كه اگر كلمه‏اى را از جاى خود برداشته، خواسته باشیم‏ كلمه دیگرى را جایگزین آن كنیم كه تمامى ویژگى‏هاى موضع كلمه اصل را ایفا كند، یافت نخواهد شد.

مقدمه

زبان، مهمترین، مؤثرترین، شایع ترین و پردلالت ترین وسیله ارتباط بشری می باشد که نظامی قراردادی از نشانه‌ها است که این نشانه ها معانی و مفاهیم را از طریق آوا در قالب واژه و جمله آشکار می سازند. بهترین ابزار برای شناخت معانی و مفاهیم، معناشناسی است که از شاخه های مهم زبان شناسی محسوب می شود. از جمله اساسی ترین مباحث در تمامی رشته های زبان شناسی، بررسی میزان تعبیر و رسایی درون مایه ها به مخاطب جهت درک و فهم است و از این لحاظ همه رشته های زبان شناسی به گونه ای به معناشناسی مرتبط می باشد. در واقع معناشناسی یا علم الدلالة دانشی است که به شرح و تفسیر واژگان و جمله ها می پردازد و از انواع شیوه های دال بر معنا از نوع زبانی گرفته تا غیر زبانی مانند: حرکات، اشاره ها، حالت ها، رنگ ها، صداهای غیر زبانی و هر اشاره ای که به نوعی موجب ارتباط اجتماعی گردد، بهره می جوید.

در حقیقت در بحث معناشناسی،  چهار شکل: آوا / صوت، صرف، نحو و واژگان نقش به سزایی در کشف معنا ایفا می کنند. این چهار عامل، ساختار معنایی را تشکیل می دهند و

1 ـ 5 ـ فرضیه های تحقیق……………………………………… 9

1 ـ 6 ـ روش شناسی تحقیق……………………………………… 9

1 ـ 7ـ روش تحقیق……………………………………… 9

1 ـ 8 ـ روش ها و ابزار گردآوری اطلاعات………………………… 9

1ـ 8 ـ 1ـ روش کتابخانه ای……………………………………… 9

1 ـ 8 ـ 2ـ روش میدانی……………………………………… 9

1 ـ 8 ـ 2 ـ1 پرسشنامه…………………………………….. 10

1 ـ 8 ـ 2 ـ 2ـ مصاحبه…………………………………….. 10

1 ـ 8 ـ 2 ـ 3 ـ مشاهده…………………………………….. 10

1ـ 9 ـ شاخص های تحقیق……………………………………… 10

1ـ 10 ـ متغیرهای تحقیق……………………………………… 11

1 ـ 10 ـ 1 ـ متغیر مستقل……………………………………… 11

1ـ 10 ـ2ـ متغیر وابسته…………………………………….. 11

1ـ 11 ـ جامعه آماری……………………………………… 11

1 ـ 12 ـ روش نمونه گیری……………………………………… 12

1 ـ 13 ـ روش تجزیه و تحلیل اطلاعات……………………….. 12

1 ـ 13 ـ 1 ـ شیوه تحلیل کیفی……………………………………… 12

1 ـ 13 ـ 2 ـ شیوه تحلیل کمی……………………………………… 12

1 ـ 13 ـ 2 ـ 1 ـ آمار توصیفی……………………………………… 12

1 ـ 13 ـ 2 ـ 2 ـ آمار استنباطی……………………………………… 13

1 ـ 14 ـ موانع تحقیق……………………………………… 13

فصل دوم: مبانی نظری

مقدمه…………………………………….. 16

2 ـ 1 ـ معانی و مفاهیم اشتغال و خود اشتغالی………………….. 16

2 ـ 1 ـ 2 ـ خود اشتغالی……………………………………… 16

2 ـ 1 ـ 3 ـ نقش تحصیلات در توسعه خود اشتغالی……………… 18

2 ـ 2 ـ نظریات و تئوری های مربوط به اشتغال……………………. 19

2 ـ 2 ـ 1 ـ نظریه اقتصاددانان کلاسیک……………………………… 19

2 ـ 2 ـ 2 ـ نظریه کینز…………………………………….. 19

2 ـ 2 ـ 3 ـ نظریه نئوکلاسیک ها……………………………………. 19

2 ـ 2 ـ 4 ـ نظریه مزد کارایی…………………………………….20

2 ـ 2 ـ 5 ـ نظریه داخلی ها ـ خارجی ها …………………………..20

2 ـ 2 ـ 6 ـ نظریه تودارو…………………………………….. 20

2ـ3 ـ معانی و مفاهیم اعتبارات خرد…………………………………….. 20

2-3 ـ 1 ـ اعتبارات خرد و توسعه روستایی……………………………….. 23

2ـ3ـ2 ـ  اعتبارات خرد وکاهش فقر…………………………………….. 25

2 ـ 3 ـ 3 ـ اعتبارات خرد و مهاجرت های روستایی……………………… 28

2 ـ 4 ـ دیدگاههای موجود درباره اعتبارات خرد روستایی……………… 30

2 ـ 4 ـ 1 ـ نظریه توسعه همه جانبه ( یکپارچه ) روستایی……………. 30

2 ـ 4 ـ 2 ـ دیدگاه بازار گرا……………………………………. 31

2 ـ 4 ـ 3 ـ دیدگاه دولت گرا……………………………………. 31

2 ـ 4 ـ 4 ـ دید گاه جامعه گرا……………………………………. 32

2 ـ 4 ـ 5ـ  رویکرد سنتی تأمین مالی روستایی………………… 32

2 ـ4 ـ 6 ـ  رویکرد جدید تأمین مالی روستایی…………………. 33

2 ـ 5 ـ انواع اعتبارات خرد در مناطق روستایی…………………. 33

2 ـ 5 ـ 1 ـ اعتبارات رسمی……………………………………… 34

2 ـ 5 ـ 2 ـ اعتبارات غیر رسمی……………………………………… 35

2 ـ 6 ـ اعتبارات خرد و توانمند سازی روستاییان…………………… 35

2 ـ 6 ـ 1 ـ بنگلادش……………………………………….. 36

2 ـ 6 ـ 2 ـ چین……………………………………… 37

2 ـ 6 ـ 3 ـ پاکستان……………………………………… 37

   

2 ـ 6 ـ 4 ـ اعتبارات خرد در آمریکای لاتین و کانادا………………. 38

2 ـ 7 ـ تاریخچه اعتبارات خرد در ایران…………………….. 39

2 ـ 8 ـ انواع اعتبارات خرد روستایی در ایران……………… 40

2 ـ 9 ـ نتیجه گیری فصل دوم……………………………….. 40

فصل سوم : ویژگیهای جغرافیایی واقتصادی منطقه

3 ـ 1 ـ ویژگی های طبیعی شهرستان لنگرود…………… 45

3 ـ 1 ـ 1 ـ مو قعیت جغرافیایی……………………………. 45

3ـ 1 ـ 2 ـ  زمین شناسی……………………………………… 56

3 ـ 1 ـ 3 ـ زمین شناسی اقتصادی………………………… 56

3 ـ 1 ـ 4 ـ  آب وهوا……………………………………. 57

3 ـ 1 ـ 4 ـ 1 ـ بارندگی……………………………………… 58

3 ـ 1 ـ 4 ـ 2 ـ  درجه حرارت………………………………………. 60

3 ـ 1 ـ 4 ـ 3 ـ  رطوبت نسبی……………………………….. 64

3 ـ 1 ـ4 ـ 4 باد…………………………………….. 66

3 ـ 1ـ 4 ـ 5 ـ تعداد روزهای یخبندان…………………….. 67

3 ـ 1 ـ 5 ـ توپوگرافی……………………………………… 67

3 ـ 1 ـ 5 ـ 2 ـ ناحیه جلگه ای……………………………………… 67

3 ـ 1 ـ 5 ـ 3 ـ  نواحی کوهپایه ای………………………………… 67

3 ـ 1 ـ 5 ـ 4 ـ  نواحی کوهستانی……………………………….. 67

3 ـ 1 ـ 6 ـ خاک شهرستان لنگرود………………………………. 68

3 ـ 1 ـ 7 ـ   پوشش گیاهی……………………………………. 69

3 ـ 1 ـ 8 ـ  جنگل……………………………………… 70

3 ـ 1 ـ 9 ـ  مراتع( چمنزار)…………………………………….. 70

3 ـ 1 ـ 10 ـ  محیط زیست………………………………………. 71

3 ـ 1 ـ 11 ـ  رودخانه ها…………………………………….71

3 ـ 1 ـ 11 ـ 1 ـ رودخانه شلمانرود…………………………………….. 72

3 ـ 1 ـ 11ـ 2 ـ رود خانه بارکیلی رود…………………………………….. 72

3 ـ 1 ـ 11 ـ 3 ـ رودخانه لنگرود رودخان…………………………………… 73

3 ـ 2 ـ ویژگی های انسانی……………………………………… 74

3 ـ 2 ـ 1 ـ جمعیت و سکونتگاه…………………………………….. 74

3 ـ 2 ـ 2 ـ وضعیت برخورداری دهستانهای منطقه از امکانات و خدمات…….79

3 ـ 3ـ بررسی خصوصیات اقتصادی شهرستان……………….. 81

3 ـ 3 ـ 1 ـ صنعت………………………………………. 81

3 ـ 3 ـ 1 ـ 1 ـ اقتصاد صنعت و معدن……………………………… 81

3 ـ 3 ـ 1 ـ 2 ـ تولیدات صنعتی……………………………………… 83

3 ـ 3 ـ 1 ـ 3 ـ معدن……………………………………… 83

3 ـ 3 ـ 1 ـ 4 ـ ناحیه صنعتی اطاقور………………………………… 83

3 ـ 3 ـ 1 ـ 5 ـ شهرک صنعتی لنگرود………………………………. 83

3 ـ3 ـ 2 ـ صنایع روستایی……………………………………… 84

3 ـ 3 ـ 2 ـ 1 ـ صنایع روستایی دهستان چاف………………….. 85

3 ـ 3 ـ 2 ـ 2 ـ صنایع روستایی دهستان دیوشل………………… 85

3 ـ 3 ـ 2 ـ 3 ـ صنایع روستایی دهستان گل سفید……………… 86

3 ـ 3 ـ 2 ـ 4 ـ صنایع روستایی دهستان اطاقور…………………. 86

3 ـ 3 ـ 2 ـ 5 ـ صنایع روستایی دهستان لات و لیل………………. 87

3 ـ 3 ـ 2 ـ 6 ـ صنایع روستایی دهستان دریاسر………………. 88

3 ـ 3 ـ 2 ـ 7 ـ صنایع روستایی دهستان مریدان………………. 88

3ـ 3 ـ 3 ـ  صنایع دستی……………………………………… 89

3 ـ 4 ـ کشاورزی……………………………………… 89

3 ـ 4 ـ 1 ـ کشاورزی دهستان چاف………………………… 90

3 ـ 4 ـ 1 ـ 1 ـ کشاورزی دهستان دیوشل………………….. 91

3 ـ 4 ـ 1 ـ 2 ـ کشاورزی دهستان گل سفید…………………. 91

3 ـ 4ـ 1 ـ 3 ـ کشاورزی دهستان اطاقور………………………. 91

3 ـ 4 ـ 1 ـ 4 ـ کشاورزی دهستان لات و لیل………………….. 91

3 ـ 4 ـ 1 ـ 5 ـ کشاورزی دهستان دریاسر……………………. 92

3 ـ 4 ـ 1 ـ 6 ـ کشاورزی دهستان مریدان…………………….92

3 ـ 4 ـ 2 ـ برنجکاری……………………………………… 95

3 ـ5 ـ دام، طیور و سایر محصولات………………………….. 97

3 ـ 5 ـ 1 ـ صید  و صیادی……………………………………. 98

3 ـ 6 ـ  خطوط ارتباطی……………………………………. 99

3 ـ 7 ـ نتیجه گیری فصل سوم…………………………………….. 99

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها واطلاعات

مقدمه…………………………………….. 102

4 ـ 1 ـ   وام های خود اشتغالی…………………………… 102

4 ـ 1 ـ 2 ـ   ویژگی های فردی………………………………. 104

4 ـ 1 ـ 3 ـ   وضعیت تأهل………………………………………105

4 ـ 1 ـ 5 ـ  سواد…………………………………….105

4 ـ 1 ـ 6 ـ  وضعیت برخورداری از امکانات افراد وام گیردنده………..107

4 ـ 1 ـ 7 ـ وضعیت نوع سند زمین زراعی دریافت کنندگان وام……..107

4 ـ 1 ـ 8 ـ   محصولات کشت شده توسط دریافت کنندگان وام……. 108

4 ـ 1 ـ 9 ـ نوع محصولات دریافت کنندگان وام……………………. 109

4 ـ 1 ـ 10 ـ مساحت باغات دریافت کنندگان وام………………… 110

4 ـ 1 ـ 11 ـ تعداد قطعات زمین  دریافت کنندگان وام…………….. 110

4 ـ 1 ـ 12 ـ تعداد دام نگهداری شده توسط دریافت کننده گان وام……… 111

4 ـ 1 ـ 13 ـ تعداد طیور نگهداری شده توسط دریافت کنندگان وام……… 111

4 ـ 2 ـ سال اخذ وام…………………………………….. 112

4 ـ 2 ـ 1 ـ میزان وام دریافتی……………………………………… 112

4 ـ 2 ـ2 ـ تعداد افرادی که با وام های پرداخت شده شغل ایجاد کردند……… 114

4 ـ 3 ـ اشتغال……………………………………… 115

4 ـ 3 ـ 1 ـ وضعیت اشتغال وام گیرندگان بعد از دریافت وام………… 115

4 ـ 3 ـ 2ـ انواع مشاغل ایجاد شده توسط دریافت کنندگان وام……. 117

4 ـ 3 ـ 3 ـ  افراد وام گیرنده ای  که با دریافت وام شغل گذشته خود را توسعه داده اند…….120

4 ـ 3 ـ 4 ـ میزان توسعه شغل افراد دریافت کننده وام……………..121

4 ـ 4 ـ مراکز پرداخت تسهیلات به وام گیرندگان………………123

4 ـ 5 ـ نظرات دریافت کنندگان وام در مورد میزان سرمایه لازم برای ایجاد شغل……..124

4 ـ 6 ـ افرادی که وام های دریافتی را غیر از اهداف منعقد شده مصرف نموده ائد……….126

4 ـ 7 ـ نظر وام گیرندگان در مورد افزایش کارایی وام ها……………… 126

4 ـ 8 ـ میزان نظارت مسؤلین امر بعد از اعطای اعتبارات……………..127

4 ـ 9 ـ عمده ترین مشکلات وام از نظر دریافت کنندگان وام…………….127

4 ـ 10 ـ  وام های خود اشتغالی و نظر دریافت کنندگان در مورد اثرات آن………..128

4 ـ 11 ـ نقش اعتبارات دریافتی در توانمندسازی اقتصادی وام گیرندگان………131

4 ـ 12 ـ نتیجه گیری فصل چهارم…………………………………….. 133

فصل پنجم : نتیجه گیری و آزمون فرضیات

مقدمه…………………………………….. 136

5 ـ 1 ـ آزمون فرضیات………………………………………. 136

5 ـ 1 ـ 1 ـ فرضیه اول……………………………………… 136

5 ـ 1 ـ 2 ـ فرضیه دوم…………………………………….. 138

5 ـ 1 ـ 3 ـ فرضیه سوم…………………………………….. 139

5 ـ 2 ـ نتیجه گیری نهایی……………………………………… 141

5 ـ 3 ـ مشکلات منطقه مورد مطالعه……………………… 143

5 ـ 4 ـ  پیشنهادات……………………………………… 143

منابع

منابع فارسی……………………………………… 147

منابع لاتین……………………………………… 155

ضمائم…………………………………….. 159

چکیده:

بیکاری و وضعیت نامطلوب اشتغال در کشور، از جمله چالش های جدی اقتصاد ایران به شمار می رود و بین فرصتهای موجود شغلی در کشور و خیل عظیم بیکاران و جویندگان کار هیچ تناسب و توازنی بر قرار نیست، مفهوم بیکاری در مناطق روستایی تا حدودی با بیکاری در مناطق شهری تفاوت دارد؛ زیرا در مناطق روستایی علاوه بر بیکاری در نتیجه رشد جمعیت بالاتر محدودیت ساختارهای اقتصادی و سرمایه، افزون از جوامع شهری است. قبل از اینکه مردم بتوانند کاری را شروع کنند باید دارای سرمایه باشند، وجود سرمایه عامل مهمی است که می تواند ابزاری برای خود اشتغالی باشد. در تحقیق حاضر به بررسی وام های خود اشتغالی در ایجاد فرصتهای شغلی در نواحی روستایی( نمونه روستاهای شهرستان لنگرود) پرداخته شده است، نوع تحقیق کاربردی، روش تحقیق توصیفی تحلیلی، و جامعه آماری تحقیق تمام روستاهای شهرستان لنگرود می باشد، با توجه به گستردگی منطقه مورد مطالعه، افراد با استفاده از روش نمونه گیری سیستماتیک منظم انتخاب شدند. در تحقیق حاضر، روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و میدانی ( پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده) و روش تجزیه تحلیل اطلاعات هم با استفاده از آمار توصیفی( میانگین و توزیع فراوانی) و آ مار استنباطی ( ضریب همبستگی شامل اسپرمن، آماره t  تک نمونه، خی دو ، وی کرامر، فریدمن استفاده شده است.نتایج تحقیق نشان می دهد که بین میزان تحصیلات و موفقیت در ایجاد شغل رابطه معناداری وجود دارد و هم چنین نتایج بررسی نشان می دهد که بین میزان مبلغ وام خود اشتغالی و ایجاد مشاغل در مناطق روستایی رابطه مثبتی وجود دارد و نیز از نظر دریافت کنندگان وام تفاوت معناداری بین اثرات وام وجود دارد.

فصل اول: طرح تحقیق

پیشگفتار:

استفاده بهینه از منابع و امکانات موجود به منظور بر آورده ساختن نیازها و خواسته های بشری از جمله افزایش تولید درآمد، اشتغال، رفاه جامعه و. . . جز مهم ترین هدف های توسعه هر کشور محسوب می شود. برای این منظور معمولا سعی می شود تا با به کار گیری سیاست ها و ابزار های اجرایی گوناگون، در برنامه های توسعه بر این هدف دست یافت. دولت ها از طریق سیاست های حمایتی از طریق نرخ های بهره کم، دوره باز پرداخت طولانی، عدم گرفتن وثیقه و . . . سعی در حل این مسأله می نمایند. یکی از استرا تژی هایی که در سال های اخیر مورد توجه صاحب نظران و سیاست گذاران برای از بین بردن فقر و کاهش بیکاری در کشورهای مختلف قرار گرفته است اعتبارات خرد است، اهمیت این شیوه به گونه ای بوده که سازمان ملل متحد سال 2005 را به عنوان سال اعتبارات خرد نام گذاری کرده بود. اعطای وام به روستاییان شهرستان لنگرود توسط نهادهای بانک کشاورزی، صندوق مهر امام رضا (ع)، کمیته امداد امام خمینی (ره)، بهزیستی بوده است.

با توجه به موارد گفته شده، تحقیق حاضر با هدف بررسی اثرات وام های خود اشتغالی، در 5 فصل و به شرح زیر است؛

فصل اول شامل چارچوب کلی تحقیق در ارتباط با وام های خود اشتغالی می باشد. فصل دوم مبانی نظری تحقیق است، در این فصل به بررسی تعاریف و مفاهیم اعتبارات و مکاتب، و سپس به بررسی مفاهیم و تعاریف خود اشتغالی و تجارب کشورهای موفق در این زمینه و همچنین تجارب و انواع اعتبارات روستایی در ایران پرداخته شده است. در فصل سوم به بررسی ویژگی های جغرافیایی منطقه مورد مطالعه در سه بعد طبیعی، انسانی، اقتصادی پرداخته شده است. فصل چهارم، شامل تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده در مطالعات میدانی می باشد، در فصل پنجم هم به آزمون فرضیات تحقیق پرداخته شده است.

1-1- طرح مسئله

بیکاری و وضعیت نامطلوب اشتغال در کشور، از جمله چالش های جدی در اقتصاد ایران به شمار می آید و بین فرصت های موجود شغلی در کشور و خیل عظیم بیکاران و جویندگان کار هیچ تناسب و توازنی بر قرار نیست. آمار به دست آمده حاکی از آن است که روز به روز برخیل بیکاران افزوده شده و دولت را با حجم عظیم تقاضا برای ورود نیروی کار به بازار کار مواجه می سازد. مفهوم بیکاری در مناطق روستایی تا حدودی با بیکاری در مناطق شهری تفاوت دارد؛ زیرا، درمناطق روستایی علاوه بربیکاری طبیعی در نتیجه رشد جمعیت بالاتر محدودیت ساختار های اقتصادی و سرمایه، افزون از جوامع شهری است. عواملی همچون تقاضای ناکافی برای نیروی کار، عدم تعادل بین فرصت های اشتغال و توانایی های افراد، نهاده های نامناسب و نابسامانیهای بازار از جمله علل بیکاری به شمار می آیند (یاسوری ، 1386 :132). استفاده بهینه از منابع و امکانات موجود به منظور بر آورده ساختن نیاز ها و خواسته های بشری از جمله افزایش تولید در آمد، اشتغال رفاه، جامعه و… جز مهم ترین هدف های توسعه هر کشور محسوب می شود. برای این منظور معمولا سعی می شود تا به کار گیری سیاست ها و ابزار های اجرایی گوناگون،  در برنامه های توسعه بر این هدف دست یافت.

دولت ها از طریق سیاست های حمایتی از طریق نرخ های بهره کم، دوره باز پرداخت طولانی، عدم گرفتن وثیقه و… سعی در حل این مسأله می نمایند. یکی از استراتژی هایی که در سال های اخیر مورد توجه صاحب نظران و سیاست گذاران برای از بین بردن فقر وکاهش بیکاری در کشور های مختلف قرار گرفته است، اعتبارات خرد است. اهمیت این شیوه به گونه ایی بوده که سازمان ملل متحد سال 2005 را به عنوان سال اعتبارات خرد نام گذاری کرده بود. یکی از اهداف ضمنی و در حقیقت کلید موفقیت برنامه های مربوط به اعتبارات خرد، ایجاد و توسعه اشتغال است. بدون دسترسی افراد به شغل های مولد و پایدار تحقق اهداف غیر متعالی غیر ممکن می نماید (فعالیت،خارقانی ، 1390  :23). در واقع دریافت وام و اعتبار و انتقال پول از یک فرد به فرد دیگر یا از یک نهاد به نهاد دیگر نقش اساسی در تأمین اعتبار فعالیت های مختلف اقتصادی دارد. اعتبار وام را می توان انتقال موقت قدرت خرید از یک فرد حقیقی و یا حقوقی به فرد دیگر دانست. اعتبارات برای تأمین نهاده های مختلف تولیدی مانند نیروی کار، نهاده های سرمایه ای، فناوری و همپنین خرید مواد اولیه مورد استفاده قرار می گیرد و از این رو اهمیت ویژه ای در رشد و توسعه فعالیت های سرمایه گذاری و تولیدی دارد. طبیعتاً مشاهده می شود که اعتبار و وام به طور مستقیم و غیر مستقیم بر اشتغال واحد های تولیدی و یا فرصت های شغلی جدید تأثیر می گذارد( بختیاری، پاسبان،1383، 76).

برنامه های اعتبارات خرد، با هدف بهبود وضعیت اقتصادی، کاهش بیکاری به وجود آوردن اشتغال به صورت خود اشتغالی و کار آفرینی و کاهش فقر مناطق روستایی و شهری در بازار کار بسیاری از کشور ها اتخاذ شده است.(حسن زاده و همکاران، 1385 : 50 – 49). اعتبارات خرد، به عنوان راهبردی در توسعه اقتصادی با هدف دسترسی زنان و مردان کم درآمد به منابع اعتباری، برای بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی آنهاست (رحیمی،1385 : 336-335). اهـــداف اعتبارات خرد در ایران، توانمند ساختن كلی روستا و ثروت زایی و مشاركت در برنامه ریزی و تصمصم گیری برای توسعه روستاها می باشد، هدف كلی اعتبارات خرد در كشور ما احیای مدیریت توسعه پایدار منابع طبیعی و افزایش در آمد خانوارهای كم درآمد از طریق پرداخت وام های كوچك برای انجام فعالیتهای درآمدزا و ارتقاء خودباوری اهالی روستا و جوامع عشایری به خصوص زنان و كودكان می باشد (مهاجرانی، 1382 :8-4). در صورتی که اقشار کم درآمد روستاها نتوانند درآمد مورد نیازشان را تأمین کنند؛ مهاجرت، تخریب محیط زیست و . . . اجتناب ناپذیر خواهد بود. برای کسب در آمد داشتن شغل ضروری است و برای کسب شغل نیز امکانات ویژه ای لازم است. قبل از اینکه مردم بتوانند کاری را شروع کنند باید دارای سرمایه باشند. وجود سرمایه عامل مهمی است که می تواند عوامل دیگر را نیز تهیه کند.( یعقوبی، 1384، 130). بخشی از معضل بیکاری در همه کشورها دنیا از طریق خود اشتغالی بر طرف می شود. تمایل ذاتی افراد به کارآفرینی، دسترسی به سرمایه های انسانی و مالی، در آمد حاصل از خود اشتغالی و موقعیت اجتماعی خود اشتغالی نسبت به مشاغل مزد بگیری، از جمله عوامل مؤثر در گرایش افراد به خود اشتغالی هستند( عباسی، آریانفر، 1387، 7).

در کشور های در حال توسعه، روستاییان اغلب به منابع اعتباری رسمی دسترسی ندارند، این واقعیت موجب شده که بسیاری از نویسندگان، اعتبار را برای توسعه روستایی حلقه مفقوده و به عنوان پیش نیازی تلقی کنند. از طرف دیگر نبود و کمبود اعتبارات رسمی، موجب گسترش بخش غیر رسمی اعتبارات در نواحی روستایی شده است؛ این امر نابرابری اجتماعی و تخریب محیط زیست را به دنبال دارد ( داوان، 1388، 31). از طرفی دیگر، تمرکز سرمایه در مناطق روستایی اصولاً ناچیز است، دلیل این امر نبود آن دسته از عواملی است که تمرکز سرمایه را موجب می شود، در حقیقت تمرکز سرمایه به پس انداز و بسیج همه جانبه و بنیادی وجوه پس اندازها و سرمایه گذاری این پس اندازها بستگی دارد( یاسوری، 1386، 147). از آنجایی که یکی از عوامل مهم تولید و اشتغال، سرمایه است. در جوامع در حال توسعه که عمده بهره برداران آن خرده پا هستند، پروژه های اعتباری و وام دهی، ابزار مناسبی برای رسیدن به اهداف افزایش بهره وری و افزایش تولید و رفع محرومیت و فقر از جامعه روستایی است( رحمانی،1385، 306). وام های خود اشتغالی  برای برطرف کردن نیاز های مالی آن دسته از گروه های محروم جامعه از جمله زنان سرپرست خانوار، افراد بی بضاعت، کارگران، کشاورزان تعلق می گیرد. علاوه بر این وام گیرندگان این وام ها را صرف کارآفرینی و خود اشتغالی می کنند( Xiali, 2010,3).

اعتبارات خرد یکی از مباحث عمده در اقتصاد نئولیبرال است که پس از تغییرات نظری در تئوری های اقتصادی و دیدگاههای توسعه، به عنوان یک محرکه اقتصادی برای

باید توجه داشت که دو قاعده مشروعیت درآمدزایی ریسک و رابطه مثبت ریسک با درآمد بدون محدودیت نیست. گستره این دو اصل موضوعه، به وسیله نصوص قمار، محدود می شود. بر این اساس، مشروعیت درآمدزایی ریسک و مخاطره، اختصاص به ریسک و مخاطره تجاری دارد و شامل ریسک و مخاطره قماری نمی گردد.

 

واژگان کلیدی:عقد،شانس،احتمال،مخاطره،فقه،حقوق.

 

مقدمه

یکی از چالش های دیرینه در مباحث بازارهای مالی اسلامی، مسئله درآمدزایی «ریسک و مخاطره» و هم جهت بودن ریسک با بازده می باشد. در برخورد با این چالش، دو مسیر متفاوت را پیموده شده است: از نظر مذاهب شافعی و مالکی، استحقاق سود به واسطه ضَمان پذیرش مخاطره پذیرفته نیست . در مقابل، حنفی ها و حنبلی ها معتقدند که استحقاق سود، به واسطه سرمایه، کار، یا ضَمان پذیرش مخاطره است.

در فقه شیعه می توان شواهدی برای رویکرد دوم، یعنی منشا درآمد بودن ریسک یافت. برای نمونه، بیشتر فقهای شیعه، عقد بیمه و ضمانت نامه های بانکی را از طریق عقد ضَمان تجویز می کنند. این امر، می تواند به این مفهوم باشد که از نظر فقهای شیعه «ریسک و مخاطره» می تواند منشاء استحقاق درآمد باشد. وضعیت تاجری که کالا را به صورت عمده می خرد و آنها را با قیمتی بالاتر به تجار جزء می فروشد و امیدوار است که از تجارت خود، سودی عایدش شود، کارش سوداگرایانه است. اگر این تجار، جنسی را به 100 تومان خریده و امیدوار است آن را به 125 تومان فروخته، سود ببرد، این نوع مخاطره، مخاطره سوداگرایانه است؛ چرا که این شخص انتظار سود از عملیات بازرگانی خود دارد. اگر به جای رقمی بالاتر از 100 تومان جنس را به زیر قیمت خرید خود، بفروشد، به جای سود مورد انتظار، زیان خواهد کرد از این رو، این گونه مخاطره ها می توانند سه حالت داشته باشند: سود، عدم سود و زیان. وضعیت مالک در این مورد، ممکن است بهتر از قبل شده، سود ببرد یا تغییر نکرده و یا در نهایت، ممکن است زیان کند.

خسارت و انهدام یک ساختمان، در اثر حادثه آتش سوزی یک ریسک خالص است که در نتیجه آن، فقط دو حالت امکان دارد که این ساختمان یا دچار آتش سوزی می شود و خسارت می بیند، یا اینکه سالم می ماند و آتش سوزی در آن رخ نمی دهد. بنابراین، از خصوصیات این گونه ریسک ها، داشتن دو حالت زیان و عدم زیان است که مالکِ آن در دو وضعیت می تواند قرار گیرد، یا ساختمان سالم می ماند و در وضعیت قبلی تغییری حاصل نمی شود، یا اینکه ساختمان در اثر آتش سوزی منهدم شده، وضعش بدتر از سابق می شود.

در این پایان نامه، به منظور تحلیل دقیق رابطه ریسک و درآمد از نظر فقه امامیه، تلاش شده است تا با استفاده از روش کشفی شهید صدر، با جمع آوری احکام و قواعد فقهی به عنوان روبناهای     ایجابی و سلبی، اقدام به استخراج دو قاعده عام درآمدزا بودن «ریسک و مخاطره» و رابطه مثبت «ریسک و مخاطره» با بازده درآمد، به عنوان اصول موضوعه و زیربنایی بازار مالی، در نظام مالی اسلام شود.

 

فصل اول- کلیات تحقیق

 

1-1- بیان مسأله

در فقه عنوان عقود مخاطره بارها آمده ،اما تعریفی از آن به عمل نیامده دكتر جعفری لنگرودی در كتاب فلسفه اعلی به استقرا عناوین عقود مخاطره را گردآوری كرده است.

از متون مالكیه دانسته می شود كه غرر ومخاطره را باهم خلط كرده اند. پس این بحث سابقه تدوین ندارد.

درعقود مخاطره عاقدین عالما وعامدا از خطر استقبال می كنند مانند عقد راعی و تراز وقباله و صلح و اجاره شیلات و قراردادبیمه كه از همه جدیدتر است. غرردر خارج این ها است،در مورد عقد غرری بناء عاقدین بر گریز از خطر(ریسك) است در حدودی كه متعارف است. بیع مثال معروف این قسم است كه دربیع طرفین، همه چیز را روشن میكنند تا رفع غرر شود وگرنه مشمول نهی از غرر می شوند. طبق این توضیحات قرارداد آبونمان برق و آب و … از عقود مخاطره نیست.

عناصر عقود مخاطره از قرار ذیل است: اول_عقدی است مالی اعم از معوض وغیرمعوض مانند عقدضمان.

برخی عقود مخاطره را همان عقود مسامحه می دانند اما این نیز تصوری اشتباه می باشد، زیرا عقود مسامحه عقودی هستند که بنای متعاقدین بر اعمال اصول موازنه نیست نه بخت و تصادف در آن دخالت دارد و نه استقبال از خطر عقد مساحمه اختصاص به عقود معوض ندارد.

 

1-2-اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

برخی به عقود مخاطره ایراد وارد نموده اند كه صحت این عقود را دچار تردید می نماید زیرا در عقود مخاطره مانند عقد بیمه شبهه غرر و جهل به عوضین وجود دارد كه موجب بطلان عقد است.اكثر فقیهان اهل سنت با توجه به اشكالات یاد شده این عقود را صحیح نمی دانند اما با برشمردن عناصر رحمانیت و آثار این عقود مشخص می شود که این عقود صحیح بوده و جهل و غرر بر آن راه ندارد و از نظراکثر فقهای اهل شیعه این عقود  صحیح می باشد.

1-3- اهداف تحقیق

دراین تحقیق می خواهیم تاثیر عقود مخاطره بر معاملات را بررسی نماییم.این تحقیق مورد استفاده دانشجویان، محققان، وكلا،… قرارگرفته وموجب ارایه ی خطای اسلاف درخلط غرر ومخاطره می باشد.

1-بررسی مفهوم و ارکان عقود شانسی و احتمالی و مخاطره ای

2-کمک به قضات جهت استفاده در محاکم و دانشجویان و اساتید برای مطالعه

3-ارائه راهکارهای مناسب در جهت حل چالش ها و خلا های قانونی مرتبط با بحث

4-بررسی میزان اعتبار و نفوذ این عقود در فقه و حقوق ایران