ادبیات عربی به جامعۀ فارسی زبان باشد. همچنین این ترجمه می‌تواند مورد استفاده پژوهشگران در حوزه زبان و ادبیات عربی قرار گیرد. در ترجمۀ این کتاب، ابتدا مقدمه‌ای درباره زندگی نامه نویسنده و آثار علمی او به رشته تحریر درآورده‌ایم و پس از آن به نقد و بررسی اجمالی کتاب المقامه پرداخته‌ایم. سپس به ترجمه کتاب اقدام نموده و در این کار تمامی ابیات و عبارات عربی مورد استشهاد را به دقت اعراب گذاری و ترجمه کرده‌ایم. در طول ترجمه، قسمت‌هایی را که بنا به مقتضیات کار به اصل اثر افزوده‌ایم، در بین علامت «[]» قرار داده‌ایم.

واژگان کلیدی: مقامات، ادبیات عربی، سبک شناسی،‌ شوقی ضیف.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                   صفحه

مقدمه. 1

ضرورت انجام تحقیق. 2

سابقه و پیشینه موضوع. 2

تعریف مسأله و بیان سؤال‌های اصلی تحقیق. 2

فرضیه‌های تحقیق. 3

اهداف تحقیق. 3

بیان روش تحقیق. 3

بخش اول: کلیات… 5

1- زندگی نامۀ مولّف… 6

2- آثار 7

3- جایگاه شوقی ضیف در ادبیات عربی. 11

4- معرفی کتاب «المقامه» 12

4- 1. کتاب شناسی.. 12

4- 2. موضوع کتاب… 13

4- 3. بخش‌های کتاب… 13

4- 3- 1. بخش اول: معنای مقامه. 13

4- 3- 2. بخش دوم: مقامه های بدیع الزمان همدانی.. 13

4- 3- 3. بخش سوم: مقامه های حریری.. 14

4- 3- 4. بخش چهارم: دیگر مقامه‌ها 14

4- 4. جایگاه کتاب در دیگر تحقیقات… 15

5- بررسی کتاب «المقامه» 15

5- 1. بررسی ساختار شکلی.. 16

5- 1- 1. عنوان کتاب… 16

5- 1- 2. مقدمه کتاب… 16

5- 1- 3. فصل بندی کتاب… 16

5- 1- 4. مصادر و منابع.. 16

5- 1- 5. فهرست کتاب… 17

5- 2. بررسی محتوایی کتاب.. 17

5- 2- 1. اسلوب کتاب… 18

5- 2- 2. شیوۀ نویسنده در تألیف کتاب… 18

5- 2- 3. رویکرد نویسنده به موضوع. 19

5- 2- 4. ویژگی‌های کتاب… 19

بخش دوم: ترجمه کتاب «المقامۀ» 21

مقدّمۀ نویسنده 22

[فصل اول]: معنی «مقامه» 24

1- معنی لغوی.. 24

2- معنی اصطلاحی. 25

3- ویژگی‌ها و صفات.. 26

4- در ادبیّات جهان. 27

[فصل دوم]: پیدایش مقامه توسط بدیع‌الزّمان. 29

1- بدیع‌الزّمان. 29

2- تألیف مقامات به دست بدیع‌الزّمان. 32

3- موضوع. 41

4-اسلوب.. 49

[فصل سوم]: مقامه حریری.. 61

1- حریری.. 61

2- تألیف مقامات توسّط حریری.. 64

3- موضوع. 74

4- اسلوب.. 88

[فصل چهارم]: مقامات مختلف… 99

1- در طول تاریخ. 99

2- مقامه یازجی. 102

3- ویژگیها و صفات مقامات یازجی. 107

نتیجه­گیری.. 137

فهرست منابع. 138

 
 
مقدمه
هنر نویسندگی به شکل مقامات یکی از شاهکارهای نظم و نثر در زبان عربی است. این هنر از دیرباز مورد توجه نویسندگان بزرگ عرب قرار گرفت و به عرصه ای برای نشان دادن هنرنمایی بزرگانی همچون بدیع الزمان همدانی و حریری و دیگران تبدیل شد.
منابع موجود نشان می دهد که بدیع الزمان همدانی (متوفّی 398هـ .ق) نخستین کسی بوده است که این فن را ابداع نمود و اثر او تا حد زیادی در آن زمان مورد توجه همگان قرار گرفت. پس از او، نویسندگان بزرگی همچون حریری، سیوطی، زمخشری، ناصیف یازجی، ابن وردی و دیگران به همان سبک مقاماتی را به رشته تحریر در آوردند و در دوره های مختلف این هنر را به کمال و رشد بالایی رسانیدند.
نویسندگان معاصر و بخصوص دکتر شوقی ضیف نویسنده کتاب «المقامه»، سعی بر آن داشته اند که با گردآوری اخبار گذشتگان و در نهایت ارزیابی آنها، تصویر روشنی از موضوع مقامه و اسلوب و شیوه نویسندگان مقامات ارائه دهند و با تحلیل و بررسی دقیق مقاماتی همچون مقامات بدیع الزمان و حریری و از متأخرین مقامات ناصیف یازجی، این هنر را به همگان بشناسانند.

نگارنده در این اثر بر آن است که با ترجمه کتاب «المقامه» و بررسی شکلی و محتوایی آن، عملکرد نویسنده را مورد ارزیابی قرار دهد. بنابراین مطالب این رساله در دو بخش ارائه شده است. بخش نخست آن به بررسی اجمالی و معرفی زندگی نامه و آثار مؤلف کتاب و تحلیل و بررسی خود کتاب اختصاص دارد و بخش دوم آن نیز به ترجمه این کتاب پرداخته است.

ضرورت انجام تحقیق
با توجه به اینکه معرفی مقامات و شیوه داستان نویسی در زبان عربی، اهمیت خاصی دارد؛ این بررسی و ترجمه