استاد راهنما:

 دكتر لیلا نیرومند

شهریورماه1393

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود (در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است) تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) چكیده در عصر حاضر كه ارتباطات مبتنی بر اطلاعات مرزهای جغرافیایی را درنوردیده و تحولاتی شگرف را در عرصه جهانی رقم زده است, رسانه در مقام ابزاری مفید می تواند به انسان قرن بیست و یك كمك كند تا با استفاده از آخرین دستاوردهای علمی به زندگی دلخواه, آرمانی و پربار دست یابد; ضمن آن كه اگر ابزار مزبور به اشتباه و یا همراه با سوء نیت به كار گرفته شود می تواند چون نیرویی ویران كننده و مصیبت بار عمل كند. برای این كه بتوان در برابر رسانه های متكثر موجود مخاطبی داشت كه بتواند در كنار بهره مندی آگاهانه و فعالانه از پیام های رسانه ای, زندگی خود را در برابر چالش ها و پیامدهای مخرب آن محافظت نماید; باید مهارتی نوین آموخته شود كه از آن با نام سواد رسانه ای یاد می شود. سواد رسانه ای علاوه بر توانایی ملحوظ در سواد سنتی كه همان مهارت خواندن و نوشتن است, توانایی تحلیل و ارزشیابی پیام و قدرت انتقال اطلاعات موجود در پیام به دیگران را در قالب های مختلف و با ابزارهای گوناگون در انسان پدید می آورد. هم چنین با توان مند كردن فرد جهت درك شیوه كار و نحوه معنی سازی رسانه یعنی ماهیت پیام و اهداف تولید آن و نیز تاثیر رسانه بر مخاطب و تكنیك هایی گوناگون كه برای این امر به كار گرفته می شود, او را از مصرف زدگی صرف خارج كرده و از سبك زندگی او در برابر اثرات مخرب رسانه صیانت می نماید. لذا مسئله اساسی پژوهش این است که چه رابطه ای بین سواد رسانه ای با سبک زندگی وجود دارد؟ برای یافتن پاسخ این مسئله در حوزه سواد رسانه ای از دیدگاه های پاتر, تامن و هابز, و پیرامون سبك زندگی از دیدگاه های وبر و وبلن استفاده شده است. این تحقیق به لحاظ نوع اكتشافی, به لحاظ راهبرد كمی, و به لحاظ روش پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل نوجوانان 15 تا 18 ساله دبیرستانی منطقه شش تهران, و حجم نمونه با استفاده از جدول کرجسی و مورگان برابر با 379 نفر است که با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسش نامه محقق ساخته از نوع بسته پاسخ بر اساس مقیاس پنج درجه ای لیكرت بوده, داده های تحقیق با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس مورد تحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش حاكی است که بین سواد رسانه ای و ابعاد آن شامل آگاهی از اهداف پنهان پیام های رسانه ای, درك محتوای پیام های رسانه ای, گزینش آگاهانه پیام های رسانه ای, نگاه انتقادی به پیام های رسانه ای و در نهایت تجزیه و تحلیل پیام های رسانه ای با سبك زندگی و ابعاد آن شامل رفتار با والدین, ارتباط با جنس مخالف, تفریحات, رفتار در مدرسه و نوع لباس پوشیدن رابطه ای مثبت و معنی دار وجود دارد.   واژگان کلیدی: سواد رسانه ای, سبك زندگی, نوجوان فهرست مطالب عنوان ………………………………………………………………………………………………………………………………………………. صفحه چكیده ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………1 فصل اول: كلیات تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………………….2 مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………3 1-1- طرح مسئله …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..4 1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………….7 1-3- هدف های تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………………..8 1-4- سئوال های تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………………9 1-5- تعریف مفاهیم كلیدی تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………10 1-6- پیشینه تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………………………10 1-6-1- پایان نامه ها …………………………………………………………………………………………………………………………………………..11 1-6-2- مقاله ها ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….16 فصل دوم: چارچوب مفهومی تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………20 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………21 2-2- سبك زندگی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………22 2-2-1- مفهوم سبك زندگی ………………………………………………………………………………………………………………………………22 2-2-2- ضرورت پدید آمدن سبك زندگی ………………………………………………………………………………………………………..24 2-4-3- دیدگاه های اندیشمندان در حوزه سبك زندگی ………………………………………………………………………………..27 2-4-3-1- وبر ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..27 2-4-3-2- وبلن …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..28 2-1- سواد رسانه ای ………………………………………………………………………………………………………………………………………..29 2-1-1- مفهوم سواد رسانه ای …………………………………………………………………………………………………………………………..29 2-1-2- رویكرد های سواد رسانه ای …………………………………………………………………………………………………………………33 2-1-3- هدف سواد رسانه ای …………………………………………………………………………………………………………………………….35 2-4-2- دیدگاه های اندیشمندان حوزه سواد رسانه ای ………………………………………………………………………………….37 2-4-2-1- پاتر …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….37 2-4-2-2- تامن …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..38 2-4-2-3- هابز ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………39 2-3- رابطه سواد رسانه ای با سبك زندگی ………………………………………………………………………………………………………40 2-4- چارچوب مفهومی تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………….42 فصل سوم: روش شناسی تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………..45 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………46 3-1- روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………………………46 3-2- روش جمع آوری داده ها …………………………………………………………………………………………………………………………..47 3-3- جامعه آماری ………………………………………………………………………………………………………………………………………………47 3-4- حجم نمونه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………48 3-5- روش نمونه گیری ………………………………………………………………………………………………………………………………………49 3-6- تعریف نظری و عملی متغیرها ………………………………………………………………………………………………………………….49 3-7- پایایی و روایی ابزار اندازه گیری ……………………………………………………………………………………………………………….54 3-8- نحوه تجزیه و تحلیل داده ها …………………………………………………………………………………………………………………….56 فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده های آماری …………………………………………………………………………………………..57 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………58 4-1- یافته های توصیفی …………………………………………………………………………………………………………………………………..58 4-2- یافته های تحلیلی …………………………………………………………………………………………………………………………………..102 فصل پنجم: نتیجه گیری, پیشنهادها و محدودیت های تحقیق …………………………………………………………116 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………117 5-1- جمع بندی تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………..117 5-1-1- جمع بندی یافته های توصیفی ………………………………………………………………………………………………………117 5-1-2- جمع بندی یافته های تحلیلی ………………………………………………………………………………………………………..120 5-2- نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………………………………………….125 5-3- پیشنهادهای تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………….130 5-3-1- پیشنهاد به مسئولان ………………………………………………………………………………………………………………………130 5-3-2- پیشنهاد به محققان بعدی ………………………………………………………………………………………………………………….131 5-4- محدودیت های تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………132 منابع ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….133 پیوست ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..137 فهرست مطالب جدول ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….صفحه جدول نمونه گیری كرجسی و مورگان ………………………………………………………………………………………………………………..48 جدول نتایج پایایی شاخص ها بر حسب ضریب آلفای كرون باخ ……………………………………………………………………….54 جدول توزیع فراوانی پاسخ گویان بر حسب جنسیت ………………………………………………………………………………………….59 جدول توزیع فراوانی پاسخ گویان بر حسب سن ………………………………………………………………………………………………….60 جدول توزیع فراوانی گروه های سنی بر حسب جنسیت …………………………………………………………………………………….62 جدول توزیع درصدی پاسخ ها به گویه های درك محتوای پیام های رسانه ای ………………………………………………..65 جدول شاخص های مركزی و پراكندگی درك محتوای پیام های رسانه ای ………………………………………………………66 جدول توزیع فراوانی درك محتوای پیام های رسانه ای ……………………………………………………………………………………..67 جدول توزیع درصدی پاسخ ها به گویه های آگاهی از اهداف پنهان پیام های رسانه ای ………………………………….68 جدول شاخص های مركزی و پراكندگی آگاهی از اهداف پنهان پیام های رسانه ای ………………………………………..69 جدول توزیع فراوانی آگاهی از اهداف پنهان پیام های رسانه ای ………………………………………………………………………..70 جدول توزیع درصدی پاسخ ها به گویه های گزینش آگاهانه پیام های رسانه ای ……………………………………………..71 جدول شاخص های مركزی و پراكندگی گزینش آگاهانه پیام های رسانه ای …………………………………………………..72 جدول توزیع فراوانی گزینش آگاهانه پیام های رسانه ای …………………………………………………………………………………..73 جدول توزیع درصدی پاسخ ها به گویه های نگاه انتقادی به پیام های رسانه ای ……………………………………………..74 جدول شاخص های مركزی و پراكندگی نگاه انتقادی به پیام های رسانه ای ……………………………………………………75 جدول توزیع فراوانی نگاه انتقادی به پیام های رسانه ای ……………………………………………………………………………………76 جدول توزیع درصدی پاسخ ها به گویه های تجزیه و تحلیل پیام های رسانه ای ……………………………………………..77 جدول شاخص های مركزی و پراكندگی تجزیه و تحلیل پیام های رسانه ای ……………………………………………………78 جدول توزیع فراوانی تجزیه و تحلیل پیام های رسانه ای ……………………………………………………………………………………79 جدول شاخص های مركزی و پراكندگی سواد رسانه ای ……………………………………………………………………………………81 جدول توزیع فراوانی سواد رسانه ای ……………………………………………………………………………………………………………………82 جدول توزیع درصدی پاسخ ها به گویه های رفتار با والدین ………………………………………………………………………………84 جدول شاخص های مركزی و پراكندگی متغیر رفتار با والدین ………………………………………………………………………….85 جدول توزیع فراوانی رفتار با والدین …………………………………………………………………………………………………………………….86 جدول توزیع درصدی پاسخ به گویه های ارتباط با جنس مخالف ……………………………………………………………………..88 جدول شاخص های مركزی و پراكندگی ارتباط با جنس مخالف ……………………………………………………………………….89 جدول توزیع فراوانی ارتباط با جنس مخالف ……………………………………………………………………………………………………….90 جدول توزیع درصدی پاسخ ها به گویه های رفتار در مدرسه …………………………………………………………………………….91 جدول شاخص های مركزی و پراكندگی رفتار در مدرسه ………………………………………………………………………………….92 جدول توزیع فراوانی رفتار در مدرسه ………………………………………………………………………………………………………………….93 جدول توزیع درصدی پاسخ ها به گویه های نوع لباس پوشیدن ………………………………………………………………………..94 جدول شاخص های مركزی و پراكندگی نوع لباس پوشیدن ……………………………………………………………………………..95 جدول توزیع فراوانی نوع لباس پوشیدن ………………………………………………………………………………………………………………96 جدول توزیع درصدی پاسخ ها به گویه های تفریحات ……………………………………………………………………………………….97 جدول شاخص های مركزی و پراكندگی تفریحات ……………………………………………………………………………………………..98 جدول توزیع فراوانی تفریحات ……………………………………………………………………………………………………………………………..99 جدول شاخص های مركزی و پراكندگی سبك زندگی ……………………………………………………………………………………100 جدول توزیع فراوانی سبك زندگی ……………………………………………………………………………………………………………………101 جدول رابطه بین درك محتوای پیام های رسانه ای با رفتار با والدین ……………………………………………………………104 جدول رابطه آگاهی از اهداف پنهان پیام های رسانه ای با ارتباط با جنس مخالف ……………………………………….105 جدول رابطه گزینش آگاهانه پیام های رسانه ای با تفریحات ………………………………………………………………………….106 جدول رابطه تجزیه و تحلیل پیام های رسانه ای با رفتار در مدرسه ………………………………………………………………107 جدول رابطه نگاه انتقادی به پیام های رسانه ای با نوع لباس پوشیدن ………………………………………………………….108 جدول رابطه های دیگر بین متغیر مستقل و ابعاد آن با متغیر وابسته …………………………………………………………….112 جدول رابطه سواد رسانه ای با جنسیت …………………………………………………………………………………………………………….113 جدول رابطه سبك زندگی با جنسیت ……………………………………………………………………………………………………………..114         فهرست شكل ها شكل ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….صفحه شكل شبكه مفهومی …………………………………………………………………………………………………………………………………………….44 شكل توزیع فراوانی پاسخ گویان بر حسب جنسیت ……………………………………………………………………………………………59 شكل توزیع فراوانی پاسخ گویان بر حسب سن ……………………………………………………………………………………………………61 شكل توزیع فراوانی گروه های سنی پاسخ گویان به تفكیك جنسیت ………………………………………………………………..63 شكل توزیع فراوانی پاسخ ها به درك محتوای پیام های رسانه ای …………………………………………………………………….67 شكل توزیع فراوانی پاسخ ها به آگاهی از اهداف پنهان پیام های رسانه ای ………………………………………………………70 شكل توزیع فراوانی پاسخ ها به گزینش آگاهانه پیام های رسانه ای ………………………………………………………………….73 شكل توزیع فراوانی پاسخ ها به نگاه انتقادی به پیام های رسانه ای …………………………………………………………………..76 شكل توزیع فراوانی پاسخ ها به تجزیه و تحلیل پیام های رسانه ای ………………………………………………………………….80 شكل توزیع فراوانی پاسخ ها به سواد رسانه ای …………………………………………………………………………………………………..83 شكل توزیع فراوانی پاسخ ها به رفتار با والدین …………………………………………………………………………………………………..87 شكل توزیع فراوانی پاسخ ها به ارتباط با جنس مخالف ……………………………………………………………………………………..90 شكل توزیع فراوانی پاسخ ها به رفتار در مدرسه …………………………………………………………………………………………………93 شكل توزیع فراوانی پاسخ ها به نوع لباس پوشیدن …………………………………………………………………………………………….96 شكل توزیع فراوانی پاسخ ها به تفریحات …………………………………………………………………………………………………………….99 شكل توزیع فراوانی پاسخ ها به سبك زندگی …………………………………………………………………………………………………..102 مقدمه بسیاری تصور می كنند كه كم و بیش دارای سواد رسانه ای هستند. نام بسیاری از تارنماها, آهنگ ها, كتاب ها, مجله ها, فیلم ها و برنامه های تلویزیونی را می دانند. چهره و نام شخصیت های مشهور را تشخیص می دهند. می دانند كه چه طور باید مطالعه كنند. به راحتی می توانند موضوع اصلی را در فیلم های سینمایی و برنامه های تلویزیونی پیگیری كنند. معنی اصطلاحاتی چون فلش بك را دانسته و می دانند وقتی موسیقی متن ملایم یك فیلم با پای نهادن یكی از شخصیت های فیلم به صحنه ای خطرناك اوجی تكان دهنده می گیرد, باید بترسند. حتی ممكن است در انجام بازی های یارانه ای, دانلود آهنگ و آپلود ویدئو در صفحه اینترنتی شخصی مهارت لازم را داشته باشند. به طور مشخص می دانند كه چه طور خود را در برابر رسانه ها قرار داده, اطلاعات را جذب كرده و خود را با آن ها سرگرم كنند. آیا این افراد دارای سواد رسانه ای هستند؟ بله البته. حجمی عظیم از اطلاعات را به دست آورده و مهارت هایی مهم را بسط داده اند. توانایی صحبت كردن با زبانی مشخص, خواندن, فهم تصاویر و پیگیری روایات دستاوردهایی هستند كه اغلب آن ها را بدیهی می انگارند. نباید از فعالیت هایی كه در آن ها موفق بوده اند صرف نظر كنند. با این وجود طرح این موضوع نیز مهم است كه تمام انسان ها می توانند بسیار بیشتر از وضعیت فعلی سواد رسانه ای كسب كنند. شاید سطح سواد رسانه ای برخی افراد به اندازه زمانی باشد كه نوجوان بوده اند. از آن زمان تا كنون بنیان اطلاعاتی آن ها در برخی از انواع پیام های رسانه ای نظیر آهنگ های عامه پسند, فیلم های سینمایی, برنامه های تلویزیونی, بازی های رایانه ای و تارنماهای اینترنتی رشدی چشمگیر داشته است. در عین حال بنیان اطلاعاتی افراد در حوزه های دیگر مانند چگونگی تولید و برنامه ریزی پیام ها, مالكیت رسانه ها, اقتصاد و صنعت رسانه ای و چگونگی اعمال تاثیرات مستمر رسانه ای بر فرد و سبك زندگی مخاطب رشدی چندان نداشته است. از این رو سطح فعلی سواد رسانه ای افراد به آن ها اجازه می دهد كارهایی زیاد با رسانه ها انجام دهند. با این وجود اگر دانش خود را در سایر حوزه ها نیز پرورش دهند می توانند با كسب كنترل بیشتر, رهایی هر چه بیشتر خود را از مواجهات رسانه ای تمرین كنند(پاتر,1391,صص17و18). هر چه بیشتر افراد نسبت به عملكرد رسانه ها و چگونگی تاثیر آن ها بر مخاطب آگاه شوند, كنترلی بیشتر بر تاثیرات رسانه ای داشته و بیشتر خود را از مخاطبان معمولی رسانه ها كه اداره بخشی عظیم از زندگی خود را بر عهده رسانه ها گذاشته اند, بدون این كه آن ها را بشناسند; جدا می كنند. اداره بخشی عظیم از زندگی خود را بر عهده رسانه ها گذاشتن یعنی چیزی بیشتر از صرف زمان و پول هر چند هر دو این ها نیز قابل توجه اند. رسانه ها به طور معمول عادات رویارویی افراد با رسانه ها را برنامه ریزی می كنند. نحوه نگریستن افراد به جهان را با طرح انتظارات شان از نحوه مصرف, روابط, جذابیت, موفقیت, شهرت, سلامت, حوادث دارای ارزش خبری, مسایل و راه حل ها توسط رسانه ها برنامه ریزی شده است. در سطحی به نسبت پایین از سواد رسانه ای, افراد به اندازه كافی می دانند كه چه طور به پیام های رسانه ای دسترسی پیدا كنند ولی به اندازه كافی قادر نیستند از خود در برابر تاثیرات چشمگیر و مداوم رسانه ای در چارچوب شكل دهی به ادراك افراد از زندگی محافظت كنند. اگر سبك زندگی افراد را در تعریفی موجز ترجیحات فردی در رفتار شخصی و مجموعه ای از طرز تلقی ها, شیوه های رفتاری, حالات و سلیقه ها بخوانیم همین كه رسانه ها به تدریج زندگی را برای مردم تعریف كردند رفتار, نگرش ها و عواطف این افراد با این تعریف هم جهت می شود. رسانه ها به دلیل حضور مداوم و موثر در ایجاد و شكل گیری سبك های جدید زندگی از جاذبه های عینی و مجازی برخوردارند كه نه تنها می توانند نیازهای اجتماعی افراد را به نوعی برآورده سازند بلكه فراتر از آن, در ساخت انسان جدید بر اساس نوعی از تفكر جمعی كه در فرهنگ خاص هویت مدار ریشه ندارد تاثیرگذاری جدی داشته باشند. دستیابی به سطحی بالاتر از سواد رسانه ای به افراد این توانایی را می دهد تا به تدریج تعاریف رسانه ای را شكافته, خطوط رمزی را كه رسانه ها در ذهن افراد برنامه ریزی كرده اند پاك كرده و دیدگاه های خود را جایگزین برنامه ریزی رسانه ای نمایند(پاتر,1391,صص17و18).   1-1- طرح مسئله پژوهش حاضر پیرامون موضوع سواد رسانه ای و سبك زندگی و پرسش آغازین آن این است كه مهارت سواد رسانه ای چه رابطه ای با سبك زندگی دارد. از سبك زندگی در حوزه روان شناسی و جامعه شناسی تعاریفی متعدد ارائه شده كه اكثر قریب به اتفاق آنان سبك زندگی را روش زندگی و بازتابی كامل از ارزش های اجتماعی، شیوه برخورد، فعالیت‌ها و تركیبی از الگوهای رفتاری و عادات مصرفی فرد در زندگی می دانند كه در پی فرایند جامعه پذیری به وجود آمده است. در مورد شاخص های سبك زندگی اجماعی كلی مابین صاحبان رای وجود ندارد اما با تكیه بر این كه برخی چون آدلر سبك زندگی را مجموعه ای از رفتار می دانند می توان برای آن مصادیقی یافت. در این میان سوبل بر این باور است كه شاخص های سبك زندگی باید ابزاری بوده و در جامعه قابل تشخیص و مشاهده باشند. البته دیگر پژوهش گران نیز از مقوله مصرف, مصرف فرهنگی, و فعالیت های فراغت در مقام شاخص های سبك زندگی نام می برند. در كنار این شاخص ها می توان از شاخص هایی از جمله مدیریت بدن, الگوهای خرید, نام گذاری كودكان, رفتار خانوادگی, و الگوهای مصرف غذا نیز نام برد كه گروهی دیگر از جامعه شناسان به آن ها تاكید دارند.[1] عوامل متعدد اجتماعی, اقتصادی, سیاسی, و فرهنگی بر سبك زندگی اثرگذارند كه در این میان رسانه در مقام یكی از متغیرهای فرهنگی از عوامل موثر بر سبك زندگی قلمداد شده, مهم ترین شاخص در تغییر سبک زندگی در دنیای معاصر به شمار می رود. در حوزه ماهواره و فضای مجازی، وقتی فرد در مقابل تلویزیون های مختلف ماهواره ای و تنوع فضاهای اینترنتی قرار می گیرد ناخودآگاه احساس اختیار در انتخاب می کند اما به واقع فرد به شیوه جبری و مدیریت شده وارد این عرصه شده و تحت تاثیر این فضا قرار می گیرد یعنی اراده ای نامحسوس پشت تنوع و ذائقه سنجی شبكه های ماهواره ای و فضای مجازی برای جذب مخاطب و ایجاد تغییرات فرهنگی نهفته است.[2] آمارها نشان می دهد در سال 1374 در تهران یك ‌درصد از مردم ماهواره داشته و از آن استفاده می‌کردند در حالی که در سال 1392 این میزان به 71‌ درصد رسید كه این جهش آماری به معنای انفجار مصرف ماهواره است.[3] نتایج تحقیقی دیگر حكایت از آن دارد كه بین تماشای برنامه های شبكه های ماهواره با طلاق رابطه وجود دارد چرا كه آمارها نشان از رشد دو برابری میزان این پدیده شوم در بازه زمانی 10 ساله از سال 1375 تا سال 1385 دارد.[4] بدیهی است كه تاثیر پیام های این رسانه بر نسل جدید بیش از دیگر نسل هاست چرا كه نتایج پژوهشی دیگر نشان می دهد اما نسل جوان نسبت به نسل میان سال بیشتر از تلویزیون های ماهواره استفاده می کنند و این خود حاكی از آن است كه هر چه میزان استفاده از ماهواره افزایش یابد، میزان گرایش به معیارهای مدرن در انتخاب پوشش افزایش و میزان گرایش به معیارهای سنتی در انتخاب پوشش کاهش می یابد.[5] با عنایت به آمار ارائه شده, آن چه كه اهمیت و چگونگی اثرگذاری رسانه ها بر سبك زندگی را مشخص می كند سواد رسانه ای است و نحوه مواجهه با رسانه و میزان اثرپذیری از آن منوط به میزان سواد رسانه ای فرد است. از آن جا كه سواد رسانه ای گستره ای فراگیر است و شامل همه رسانه های ارتباط جمعی می شود بنابراین دارای ویژگی هایی است كه مهم ترین آن ها پیوستاری و چند بعدی بودن آن است. سواد رسانه ای مانند دماسنجی مدرج پیوستاری تلقی می شود كه همه افراد در این پیوستار جایی را به خود اختصاص داده اند. هیچ نقطه ای بر این پیوستار وجود ندارد كه به اتكای آن بتوان گفت كسی فاقد سواد رسانه ای است و هیچ نقطه ای نیز در بالاترین سطح این پیوستار نیست كه موید سواد رسانه ای كامل كسی محسوب شود چرا كه در این پیوستار همواره جا برای پیشرفت وجود دارد. البته جای افراد بر روی این پیوستار بر اساس دیدگاه و چشم انداز آن ها در ارتباط با رسانه ها تعیین می شود. هم چنین سواد رسانه ای كه از چهار بعد شناختی, حسی, اخلاقی و زیباشناسی تكوین یافته مستلزم آن است كه شخص دانش و اطلاعاتی كه به دست می آورد فقط در بعد شناختی نبوده بلكه در بر گیرنده ابعادی دیگر چون احساسی, زیباشناختی و اخلاقی نیز بشود(پاتر,1385,ص81). بر اساس آمار ارائه شده از سوی منابع رسمی مبنی بر این كه 20 درصد افراد جامعه در فاصله سنی 15 تا 24 سال قرار دارند[6] می توان ادعا نمود كه جامعه ایرانی جامعه ای جوان است و چون این قشر جامعه به ویژه نوجوانان پر مصرف ترین استفاده كنندگان از رسانه های نوین محسوب می شوند لذا ضریب نفوذ مصرف رسانه ای در بین آنان بیش از بقیه است. طیفی كه از سواد فنی بالایی برخوردارند اما سواد رسانه ای آنان در سطحی بالا قرار ندارد كه این مهم به طور طبیعی سبك زندگی آنان را در مواجهه با اثر پیام های رسانه ای بسیار آسیب پذیر می كند. پیام هایی كه می توانند منجر به كاهش پایبندی آن ها به مباحث اخلاقی شده بر كیفیت روابط شان در نهادهای مختلف جامعه از جمله خانه و مدرسه هم چنین در روابط بین فردی هم چون ارتباط با جنس مخالف اثرگذار شوند. لذا در این تحقیق با عنایت به مندرجات مذكور مبنی بر این كه اكثر قریب به اتفاق نوجوانان به رسانه ها اجازه می دهند تا سبك زندگی آن ها را برنامه ریزی كنند, سعی می شود رابطه سواد رسانه ای با سبك زندگی در دوران نوجوانی طی بازه سنی 15تا 18 سال با تاكید بر شاغلان به تحصیل در دوره متوسطه دوم منطقه شش تهران در سال تحصیلی 1393-1392مورد بررسی قرار گیرد.   1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق با ورود وسایل ارتباط جمعی به عرصه اجتماع, قدرت دچار تحول شد و اطاعت پذیری جامعه تحت تاثیر شیوه های ناپیدا و غیرملموس اقناع و تبلیغ قرار گرفت. امروزه سبك زندگی انسان زیر بمباران پیام های رسانه ای قرار دارد كما این كه تلویزیون در جایگاه یكی از تاثیرگذارترین رسانه های عصر حاضر نقشی عمده در شكل گیری رفتار, عقاید, عواطف و هم چنین روابط فردی و اجتماعی ایفا می كند. منتقدان بر این باورند كه رسانه ها همان گونه كه می تواند آگاه كنند, بیاموزانند, روشن سازند, ترغیب كنند, الهام بخشند و احساس برانگیزند; می تواند آسیب برسانند و گمراه كنند. بنا به نظرسنجی ارائه شده از سوی منابع رسمی[7] میزان بینندگان تلویزیون های ماهواره ای در سطح كشور از 3/19درصد در سال1383 به 9/34 درصد در سال 1388 افزایش یافته است. شبكه های تلویزیونی فارسی زبان از جهت تعدد و تنوع نیز درخور توجه اند چرا كه بر اساس آمار اعلام شده تعداد این تلویزیون ها از 3 شبكه در سال 1373 به 125شبكه در سال 1391رسیده که از این تعداد بیش از 13تلویزیون بیست و چهار ساعته فقط به پخش سریال و فیلم سینمایی اختصاص دارند. مخاطبان تلویزیون های ماهواره ای در كشور روزانه به طور متوسط 3 ساعت از وقت خود را به تماشای برنامه‌های مختلف اختصاص می‌دهند كه رقم مزبور در روزهای تعطیل به 6 تا 7 ساعت می رسد. بخش اعظم این برنامه‌ها شامل فیلم‌های سینمایی، موسیقی و برنامه‌های سرگرم‌کننده و تفریحی و یا اخبار و برنامه‌های تحلیلی است. آمارها در سال جاری نیز حكایت از آن دارد كه در سال 1393تعداد تلویزیون های ماهواره ای به ۱۴۸ شبکه رسیده یعنی طی 20 سال اخیر سالانه به طور متوسط 5 تلویزیون فارسی زبان با رویکرد ذائقه سنجی و نیز تغییر ذائقه مخاطب اضافه شده است.[8]  فصل مشترك نتایج این قبیل پژوهش ها نشانگر استفاده ناآگاهانه بخشی قابل توجه از مخاطبان شبكه های ماهواره ای و پیدایش نشانه هایی از انحطاط اخلاقی در میان این خیل عظیم از جمله نوجوانان است. به موازات تلویزیون های ماهواره ای, اینترنت نیز امروزه بخشی مهم از زندگی نسل نوجوان را از جمله درس، سرگرمی و فعالیت­های اجتماعی تحت تاثیر قرار داده است. در زمینه اینترنت آمارها نشان می­دهد که در سال1373 یعنی یک سال پس از ورود اینترنت به ایران 250 هزار کاربر شهروند وجود داشت ولی در سال 1384 این تعداد به 15میلیون کاربر شهروند رسید. ایران در سال ۲۰۱۰ با 2/43 درصد ضریب نفوذ، بیشترین میزان استفاده از اینترنت را در غرب آسیا به خود اختصاص داد كه طی آخرین آمار رسمی اعلام شده در حال حاضر 20 تا 25 درصد ایرانیان از اینترنت استفاده می‌کنند[9] كه 5/4 میلیون نفر از آنان عضو شبكه اجتماعی فیس بوك هستند.[10] نیمی از این كاربر شهروندان میانگین سنی زیر 15سال را دارا هستند و از این تعداد 56 درصد علاقه ای زیاد به استفاده از فضاهای مجازی و بازی های رایانه ای در اوقات فراغت دارند. لازم به ذكر است كه سالانه حدود 9 میلیون تارنما راه اندازی می شود که 12درصد آن ها غیر اخلاقی هستند[11].