1 – 1- مقدمه 1

1- 2- بیان مساله 2

1- 3- اهمیت و ضرورت پژوهش… 4

1- 3- 1-  فواید نظری.. 4

1- 3- 2-  فواید کاربردی.. 5

1- 4- اهداف تحقیق. 6

1- 4- 1- هدف کلی. 6

1- 4 -2 – اهداف جزئی. 6

1-4-2-اهداف ضمنی. 6

1-  5 –  سوالات تحقیق. 6

1-  5 – 1 سوال کلی. 6

1-  5 -2-  سوالات جزئی. 6

1- 6- تعریف عملیاتی واژگان کلیدی تحقیق. 6

1- 6- 1-  تامین مالی. 6

1- 6- 2 –  باشگاه فوتبال حرفه ایی. 7

1- 6 – 3-  سازمان لیگ… 7

1- 6-4 –  باشگاه 7

1-  6 – 5-  باشگاه فوتبال لیگ برتر. 7

1- 7-  مدل مفهومی تحقیق. 8

1- 8-  روش شناسی تحقیق. 9

1- 8 -1- از نظر هدف.. 9

1-  8 -2- از نظر روش.. 9

1-  9-  جامعه ی آماری تحقیق. 9

1- 10-  نمونه آماری تحقیق و روش نمونه گیری.. 9

1- 11- ابزار گردآوری اطلاعات ( داده ها) 10

1- 12- روش تحلیل داده ها 10

1- 13-  قلمرو تحقیق. 11

1- 13- 1- قلمرو موضوعی. 11

1- 13-2- قلمرو مکانی. 11

1- 13- 3 – قلمرو زمانی. 11

1- 14- محدودیت های تحقیق. 11

15-  تبدیل واحد پولی. 12

16- زمانبندی اجرای تحقیق. 12

فصل دوم. 13

2- 1-  مقدمه 13

2- 2- مطالعه ی ورزش به عنوان یک پدیده ی اقتصادی.. 13

2- 3-  تامین مالی. 14

2- 4- اهمیت تامین مالی. 14

2- 5-  برنامه ریزی مالی. 15

2- 5- 1-  برنامه ریزی مالی باید چه اهدافی را دنبال کند. 15

2- 6 – مطالعه ی ورزش به عنوان یک پدیده ی اقتصادی.. 16

2- 7-  نحوه ی پیدایش و رشد ورزش های تجاری.. 17

2- 8- مقدمه ایی برابعاد پنهان تجاری ‏شدن ورزش.. 18

2- 9-  تاریخچه فوتبال در ایران. 19

2-  10 – منابع تامین مالی در باشگاه های لیگ برتر فوتبال حرفه ایی ایران. 20

2- 11-  منابع تامین مالی سازمان لیگ حرفه ایی فوتبال ایران. 20

2- 12-  منابع مالی سازمان لیگ حرفه ای فوتبال ایران در سه فصل 1380 تا1383. 21

2-  13 – معرفی لیگ برتر انگلستان. 23

2- 13- 1-  تاریخچه لیگ برتر انگلستان. 23

2- 13- 2 –  ساختار اداری سازمان لیگ برتر انگلستان. 24

2- 13 -3-  ساختار باشگاههای حاضر در لیگ  برتر انگلستان. 24

 

2- 14 –  صنعت فوتبال. 25

2-  15-  بررسی نقش اقتصادی فوتبال. 26

2- 16-  مروری بر منابع مالی در لیگ برتر انگلستان. 27

2- 17-  باشگاه منچستر یونایتد. 29

2- 17 – 1- بررسی مالی باشگاه منچستر یونایتد در سال 2003 تا 2004. 30

2- 17- 2- روش های تامین مالی در باشگاه منچستر یونایتد. 30

2- 17- 2- 1-  تامین مالی از طریق سهام و هدایا در سال 2011. 30

2- 17- 2-2-  تامین مالی از طریق دولت محلی  در سال 2010. 31

2- 17- 2 -3-  تامین مالی از طریق وام 31

2- 17- 2 -4-  تامین مالی از طریق سرمایه توسعه 31

2- 17- 2- 5-  تامین مالی ازطریق هدایا و بخشش ها 31

2- 17- 2- 6- کمک های مالی انجمن منچستر سیتی. 31

2- 17- 3- مدیریت ریسک در باشگاه ها منچستر یونایتد. 32

2- 18-  بررسی انواع روش های تامین مالی در ورزش.. 32

2- 18- 1-  تامین مالی سرمایه ای.. 32

2- 18 – 1-1-  بخشش های(هدایا) دولت.. 32

2- 18- 1-2 –  وام ها و قرض ها 33

2- 18- 1- 3 – انتشار سهام جدید. 33

2- 18- 1 -4-  درآمدهای تقسیم نشده ( د رآمدهای نگهداری شده ) 33

2- 18- 2 – تامین مالی بازگشتی 33

2- 18- 2- 1-  حق عضویت.. 33

2- 18- 2- 2 –  هزینه ی ورود تماشاچیان. 34

2- 18- 2- 3-  تسهیلات شرکتی. 34

2- 18 – 2- 4-  حق الزحمه ی بازیکنان و هزینه هایی شامل حق وردی ها ( ورودی ها ) 34

2- 18- 2- 5- اقدامات افزایش سرمایه ایی خاص 34

2- 18- 2- 6-  لاتاری و قمار 35

2- 18- 2- 7-  تجارت 35

2- 18- 2 – 8 – حامیان مالی و پشت نویسی 35

2- 18- 2 – 9- کترینگ 35

2- 18 -2 -10 – حق پخش رسانه 36

2- 18 – 2- 11- درآمد سرمایه ای.. 36

2- 18-2 -12-  بخشش های دولت.. 36

2- 19-  تامین مالی باشگاه های فوتبال. 36

2- 20-  تامین مالی باشگاه های فوتبال اروپا 37

2- 20- 1-  فوتبال حرفه ایی در غرب اروپا بر چهار منبع تامین مالی اصلی تاکید می کند. 37

2-  21 –  منابع مالی و هزینه های سازمان لیگ حرفه ایی فوتبال ژاپن. 37

2- 22-   سودآوری باشگاه های فوتبال انگلیس… 37

2- 23-  بررسی انواع روش های تامین مالی در باشگاه ی فوتبال. 38

2- 23 – 1-  تامین مالی از طریق بورس.. 38

2- 23- 2-  فروش پیراهن بازیکنان به حامیان مالی. 40

2- 23- 4- کترینگ… 42

2- 23- 5-  تامین مالی از طریق تبلیغات  و جذب حامیان مالی. 42

2- 23- 5- 1 –  حمایت های مالی و رقابت های تجاری.. 45

2- 23- 5- 2- انواع شرکت های تجاری حامی ورزش.. 46

2- 23 – 5-3 – انواع حمایت های مالی از ورزش.. 46

2- 23- 5- 3- 1- منابع حمایت مالی ورزش های شبه حرفه ای.. 47

2- 23- 5- 3- 2 –  منابع حمایت مالی ورزش های حرفه ای.. 47

2- 23-  6-  تامین مالی از طریق اعانات و یارانه های دولتی. 48

2- 23- 7-  تامین مالی از طریق تجارت کالاها و تجهیزات ورزشی. 48

2- 23 – 7 – 1 –  بررسی وضعیت تجارت کالا و تجهیزات ورزشی در ایران. 49

2- 23- 8-  تامین مالی از طریق فروش محصولات به هواداران. 50

2- 23- 8- 1 –  تامین مالی از طریق فروش پیراهن بازیکنان فوتبال. 50

2- 23 – 9 –  تامین مالی از طریق مدارس فوتبال  و آموزشگاه های ورزشی. 50

2- 23- 10-  تامین مالی از طریق خرید و فروش بازیکنان ( نقل و انتقالات ) و چالش های پیش رو. 51

2- 23- 11-  تامین مالی از طریق فروش بلیت (ورودی ها) 51

2- 24 –  تاثیر مسابقات جام جهانی بر تامین مالی باشگاههای فوتبال. 52

2- 25-  تاثیر ورزش فوتبال بر دولت ها 52

2- 26-  قوانین کلی در مورد تامین مالی باشگاه های فوتبال. 52

2- 27 – نتیجه گیری.. 53

2- 28 – پیشینه پژوهش… 54

2- 28 – 1-  مروری بر مطالعات داخلی. 54

2- 28- 1- 1-  تامین مالی و ساختار سرمایه 54

2- 28 – 1- 2-  تامین مالی فوتبال. 56

2- 28 -2  –  مروری بر مطالعات خارجی. 61

2- 28- 2- 1-  تامین مالی و ساختار سرمایه 61

فصل سوم. 68

3- 1-  مقدمه 68

2- 3 –  سوالات تحقیق. 68

3- 3-  مدل مفهومی. 68

3- 4 – روش تحقیق. 69

3- 4- 1 – از نظر هدف.. 69

3- 4 -2 –  از نظر روش.. 69

3- 4- 3-  جامعه ی آماری تحقیق. 69

3- 5-  نمونه آماری تحقیق و روش نمونه گیری.. 69

3- 6- روش های گردآوری داده ها 70

3- 7- اعتبار یابی ابزار پژوهش… 71

3- 8-  روش آزمون فرضیات و تحلیل داده ها 72

3-  9-  قلمرو تحقیق. 72

3- 9- 1-  قلمرو موضوعی. 72

3- 9- 2-  قلمرو مکانی. 72

3- 9 -3- قلمرو زمانی. 72

فصل چهارم. 72

4- 1- مقدمه 72

4- 2- روش های تامین مالی در باشگاه های فوتبال حرفه ایی لیگ برتر ایران. 73

4- 2- 1- مقدمه 73

4- 2- 3- وضعیت تراز مالی باشگاه های های لیگ برتر فوتبال حرفه ایی ایران در فصل 85-86. 74

4- 2- 4- وضعیت تامین مالی باشگاه های فوتبال حرفه ایی لیگ برتر ایران در سال 1390. 75

4- 3- روش های تامین مالی باشگاه های فوتبال دسته یک انگلستان. 90

4- 3-1 –  بررسی وضعیت تامین مالی لیگ حرفه ایی فوتبال انگلستان. 90

4- 3- 1- 1- مقدمه 90

4- 3- 2-  منابع تامین مالی عمده ی باشگاه  های منتخب لیگ برتر انگلستان  از سال 2005 تا 2009. 95

4- 3- 3-  منابع تامین مالی عمده ی باشگاه  های منتخب لیگ برتر انگلستان  از سال 2006 تا 2010. 97

4- 3- 4-  بررسی اجمالی مهم ترین منابع تامین مالی باشگاه های لیگ برتر انگلستان. 100

4- 3-4 – 1-  حق پخش تلویزیونی. 100

4- 3-4 – 3-  درآمد روز مسابقه 104

4-3 – 4- 4-  تامین مالی از طریق استادیوم های فوتبال و درآمد روز مسابقه 105

4- 3- 4  – 4 – 1- مقدمه 105

4- 3- 4- 5-  حامیان  مالی. 107

4- 3- 4- 5- 1-  مقدمه 107

4-  3- 4 – 6  –  تامین مالی از طریق جذب سرمایه گذاران خارجی. 109

4- 3-4 – 6- 1-  مقدمه 109

4- 3- 4- 7  –  تامین مالی از طریق وام 110

4- 3- 4  – 7 – 1- مقدمه 110

4- 3 – 5-  نگاهی به وضعیت تامین مالی باشگاه منچستر یونایتد. 112

4- 4-  مقایسه بین روش های تامین مالی باشگاه های لیگ های برتر فوتبال حرفه ای ایران و انگلستان. 115

فصل پنجم. 121

5- 1-  مقدمه 121

5- 2- پاسخ به سوالات کلی. 121

5- 2 – 1 چگونه می توان روش های تامین مالی باشگاه های حرفه ایی لیگ های برتر ایران و انگلیس را مطابقت داد؟. 121

5- 3-  پاسخ به سوالات جزئی. 122

5- 3- 1-  روش های تامین مالی در باشگاه های فوتبال حرفه ایی لیگ برتر ایران چیست؟. 122

5- 3- 2 روش های تامین مالی باشگاه های فوتبال لیگ برتر انگلستان چیست؟. 133

5- 3- 3-  تفاوت ها و شباهت ها ی لیگ حرفه ایی فوتبال کشور و انگلستان. 137

5- 4- مقایسه نتایج تحقیق با تحقیقات قبلی. 140

5- 5 – نتیجه گیری.. 143

5- 5- 1-  مقدمه 143

5-5 – 2-  برخی از نقاط ضعف پیش روی تامین مالی باشگاه های فوتبال حرفه ایی لیگ برتر کشور 143

5- 5- 3-  نتیجه گیری کلی. 144

5- 6-  پیشنهادات.. 145

5- 6- 1-  پیشنهادات کاربردی.. 145

5- 6 -2- پیشنهادات پژوهشی. 147

منابع.. 149

الف- منابع  فارسی. 149

ب- منابع لاتین. 151

فهرست جداول :

جدول (1-1) تبدیل واحدهای پولی کشورهای مختلف در پژوهش… 12

جدول شماره (1-1) : منابع تامین مالی سازمان لیگ حرفه ای ایران در سه فصل پیاپی. 21

جدول (4-1):درصد سهم  هر یک از روش تامین مالی در درآمدزایی  باشگاه های فوتبال لیگ برتر ایران در سال 1390. 76

جدول(4-2) : وضعیت تامین مالی حاصل از تبلیغات در باشگاه های لیگ برتر فوتبال حرفه ایی ایران در فصل 90-1389. 78

جدول(4-3) : وضعیت تامین مالی ازطریق استادیوم  در باشگاه های لیگ برتر فوتبال حرفه ایی ایران در فصل 90-1389. 78

جدول(4-4) : وضعیت تامین مالی ازطریق پخش رسانه  در باشگاه های لیگ برتر فوتبال حرفه ایی ایران  در 90-89. 79

جدول(4-5) : وضعیت تامین مالی ازطریق حق پخش آگهی در باشگاه های لیگ برتر فوتبال حرفه ایی ایران در90-89. 79

جدول(4-6) : وضعیت تامین مالی ازطریق نقل و انتقالات در باشگاه های لیگ برتر فوتبال حرفه ایی ایران در 90-89. 80

جدول(4-7) : وضعیت تامین مالی ازطریق مسابقات در باشگاه های لیگ برتر فوتبال حرفه ایی ایران در فصل90-89. 80

جدول(4-8) : وضعیت تامین مالی ازطریق  فرو شگاه در باشگاه های لیگ برتر فوتبال حرفه ایی ایران در فصل90-89. 81

جدول(4-9) : وضعیت تامین مالی ازطریق  کمک ها در باشگاه های لیگ برتر فوتبال حرفه ایی ایران در فصل90-89. 81

جدول(4-10) : وضعیت تامین مالی ازطریق  کمک های طرفداران  در باشگاه های لیگ برتر فوتبال ایران در 90-89. 82

جدول(4-11) : وضعیت تامین مالی ازطریق  وام در باشگاه های لیگ برتر فوتبال حرفه ایی ایران در فصل90-89. 82

جدول (4-12) : وضعیت تامین مالی ازطریق  فروش بلیط  در باشگاه های لیگ برتر فوتبال حرفه ایی ایران در 90-89. 83

جدول(4-13) : وضعیت تامین مالی ازطریق  برند  در باشگاه های لیگ برتر فوتبال حرفه ایی ایران در فصل90-89. 83

جدول(4-14) : وضعیت تامین مالی ازطریق  فعالیت های فرهنگی در باشگاه های لیگ برتر فوتبال ایران درفصل90-89. 84

جدول(4-15) : وضعیت تامین مالی ازطریق  سهام در باشگاه های لیگ برتر فوتبال حرفه ایی ایران در فصل90-89. 84

جدول (4-16) : وضعیت تامین مالی ازطریق آورده ی سهامداران در باشگاه های لیگ برتر فوتبال ایران در90-89. 85

جدول(4-17) : وضعیت تامین مالی ازطریق حامیان مالی در باشگاه های لیگ برتر فوتبال حرفه ایی ایران در 90-89. 85

جدول(4-18) : وضعیت تامین مالی ازطریق کمک های  دولت در باشگاه های لیگ برتر فوتبال ایران در 90-89. 86

جدول(4-19) : وضعیت تامین مالی ازطریق شرکت مادر در باشگاه های لیگ برتر فوتبال حرفه ایی ایران در90-89. 86

جدول(4-20) : وضعیت تامین مالی ازطریق مدارس فوتبال در باشگاه های لیگ برتر فوتبال حرفه ایی ایران در 90-89. 87

جدول(4-21) : وضعیت تامین مالی ازطریق فدراسیون در باشگاه های لیگ برتر فوتبال حرفه ایی ایران در 90-89. 87

جدول(4-22) : وضعیت تامین مالی ازطریق سود سپرده های در باشگاه های لیگ برتر فوتبال حرفه ایی ایران در 90-89. 88

جدول(4-23) : وضعیت تامین مالی ازطریق تسعیر ارز در باشگاه های لیگ برتر فوتبال حرفه ایی ایران در 90-89. 88

جدول(4-24) : وضعیت تامین مالی ازطریق ارائه خدمات ورزشی در باشگاه های لیگ برتر فوتبال ایران در 90-89. 89

جدول(4-25) : وضعیت تامین مالی ازطریق لیزینگ  در باشگاه های لیگ برتر فوتبال حرفه ایی ایران در 90-89. 89

جدول (4-26) : منابع تامین مالی که بالاترین درصد را در افزایش درآمد  لیگ برتر انگلیس در سال 2009 داشته اند. 91

جدول(4-27):  روش های تامین مالی عمده   باشگاه های فوتبال دسته یک انگلیس در سال 2010. 91

جدول (4-28) : رتبه بندی منابع تامین مالی لیگ های برتر و قهرمانی فوتبال انگلیس در سال 2011- 2010. 92

جدول شماره (4-29) :  درآمد حاصل از پخش زنده تلویزیونی در فصل 98-1997لیگ برترفوتبال انگلستان. 100

جدول شماره(4-30) : اطلاعات مربوط به فروش حق پخش تلویزیونی لیگ برترفوتبال انگستان از سال 1983 به بعد. 101

جدول(4-31) تامین مالی از طریق  حق پخش تلویزیونی مسابقات لیگ برترفوتبال انگلستان طی سال های مختلف… 101

جدول (4-31)  تامین مالی از طریق حق پخش تلویزیونی در لیگ برتر فوتبال انگلستان را از سال 1392 تا 2010. 101

جدول(4-32) :   پخش درآمد حاصل از پخش تلویزیونی در فصل 2006-2005 لیگ برترفوتبال انگلستان. 103

جدول(4-33) : اطلاعات مربوط به درآمد روز مسابقه لیگ برتر فوتبال انگلستان ( فصل 2006-2005) 104

جدول(4-34) : ظرفیت استادیوم ها باشگاه های لیگ برترفوتبال  انگلستان در طی فصل های 98-1997 تا 2007-2006. 106

جدول(4-35) تامین مالی حامیان مالی پیراهن باشگاه های لیگ برترفوتبال انگلستان 2005-2004. 108

جدول(4-36) : اطلاعات مربوط به برخی سرمایه گذاران خارجی لیگ برتر انگلستان در سال های اخیر. 110

جدول(4-37)  : میزان و مبلغ استفاده از انواع وام در باشگاه های فوتبال لیگ برتر انگلیس… 110

جدول(4-38):درصد افزایش استفاده لیگ های برتر فوتبال انگلستان از وام های بانکی در سال 2010 نسبت به 2009. 111

جدول (4-39) : درصد افزایش سطح تسهیلات بانکی در سال 2010. 111

جدول (4-40) : میزان روبرو شدن لیگ های برتر و قهرمانی فوتبال انگلیس با مشکلات تامین مالی در سال 2010. 111

جدول(4-41)  :درصد سختی جذب منابع مالی توسط لیگ های برتر،قهرمانی انگلیس و لیگ برتر اروپا در سال 2011. 112

جدول(4-42) :  منابع تامین مالی باشگاه منچستر یونایتد از سال 2008 تا 2010. 112

جدول (4-43):  منابع تامین مالی باشگاه منچستر یونایتد  از حامیان مالی مختلف در سال 2010. 113

جدول (4-44) : درآمد روز مسابقه در سال 2004-2003  در باشگاه منچستریونایتد. 113

جدول (4-45) : تامین مالی ازطریق رسانه در سال 2004-2003 درباشگاه منچستر یونایتد. 114

جدول (4-46) : تامین مالی از طریق تجارت و بازرگانی در باشگاه منچستریونایتد. 114

جدول(4-47) مقایسه برخی از  مولفه های کلی باشگاه  های لیگ برترفوتبال حرفه ایی  ایران و انگلیس… 115

جدول(4-48)  : مقایسه برخی مولفه ها در خصوص وضعیت تامین مالی لیگ های حرفه ایی مورد مطالعه 116

جدول(4-49):  مقایسه مهم ترین روش های تامین مالی باشگاه های فوتبال لیگ برتر ایران و انگلستان در 1388-1387. 119

فهرست نمودار ها :

نمودار(4-1) : سهم هریک از منابع تامین مالی از کل درآمد های باشگاه های های لیگ برتر فوتبال ایران در 86-85. 74

نمودار(4-2) : وضعیت تراز مالی باشگاههای های لیگ برتر فوتبال ایران در 86-85 با احتساب کمک های دولتی. 75

نمودار (4-3) : وضعیت تراز مالی باشگاه های لیگ برتر فوتبال حرفه ایی ایران بدون احتساب کمکهای دولتی. 75

نمودار  (4-4)  : سهم هریک از منابع تامین مالی از کل درآمد های باشگاه های لیگ برتر فوتبال ایران در سال 1390. 77

نمودار  (4-6) : تقسیم بندی منابع تامین مالی لیگ برتر فوتبال حرفه ای انگلستان در سال 2002. 93

نمودار (4-7) : سهم هریک از منابع تامین مالی اصلی از کل درآمد های لیگ برتر انگلستان ( فصل2006-2005) 94

نمودار(4-8) روش های تامین مالی اصلی باشگاه های فوتبال دسته یک انگلیس در سال 2010. 94

نمودار(4-9) : منابع عمده تامین مالی 5 ساله  گذشته باشگاه منچستر یونایتد و درآمدهای آن از سال 2005 تا2009. 95

نمودار(4-10) : منابع عمده تامین مالی 5 ساله گذشته  باشگاه آرسنال  به همراه درآمدهای آن از سال 2005 تا 2009. 95

نمودار (4-11) : منابع عمده تامین مالی 5 ساله گذشته  باشگاه چلسی  به همراه درآمدهای آن از سال 2005 تا2009. 96

نمودار(4-12) : منابع عمده تامین مالی 5 ساله  گذشته باشگاه منچستر یونایتد و درآمدهای آن از سال 2006 تا 2010. 97

نمودار(4-13) : منابع عمده  تامین مالی 5 ساله  گذشته باشگاه آرسنال به همراه درآمدهای آن از سال 2006 تا 2010. 98

نمودار(4-14) : منابع عمده  تامین مالی 5 ساله  گذشته باشگاه چلسی به همراه درآمدهای آن از سال 2006 تا 2010. 99

نمودار(4-15) تامین  مالی از طریق حق پخش تلویزیونی مسابقات لیگ برتر فوتبال انگلستان در1998 تا2006. 102

نمودار(4-17) : میانگین درآمد هر مسابقه در لیگ برترفوتبال انگلستان به ازای یک تماشاگر. 105

نمودار(4-17) : هزینه باشگاه های لیگ برتر فوتبال انگلستان در خصوص امکانات و فضاهای ورزشی. 106

نمودار (4-18) : روند تامین مالی از طریق  درآمد روزمسابقه در فصل های متوالی لیگ برتر انگلستان( 1998-2005) 107

نمودار(4-19) : روند کسب درآمد حاصل از تامین مالی حامیان مالی در فصل های متوالی لیگ برترفوتبال انگلیس… 109

نمودار(4-23) :  مقایسه سهم منابع تامین مالی در درآمدزایی باشگاه های فوتبال لیگ برتر ایران  و انگلستان در90-89. 118

نمودار (4-24) : مقایسه ی مهم ترین منابع تامین مالی در باشگاه های فوتبال لیگ برتر ایران و انگلستان در 88-1387. 119

فهرست اشکال :

شکل شماره(2-1) : یک نوع سیستم اداره ی باشگاه ها ی فوتبال یا عنوان اداره  به صورت شرکت سهامی. 25

شکل شماره (3-1) : مدل مفهومی پژوهش… 68

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

1 – 1- مقدمه

علیرغم توجه اروپا از دهه پنجاه میلادی به مطالعه فوتبال بعنوان یک صنعت، اما در ایران ، این جذابترین بخش اقتصاد ورزش ، آنچنان مورد توجه قرار نگرفته است.با این که بیش از 10 سال از حرکت فوتبال ایران در مسیر حرفه‌ای‌گری می‌گذرد، اما در کشورمان فوتبال به‌عنوان یک صنعت مطرح نیست و چرخ اقتصاد در این رشته ورزشی برخلاف سایر کشورهای مطرح در فوتبال به کندی حرکت می‌کند. کمبود منابع مالی و وابستگی شدید باشگاه‌های فوتبال کشورمان به دولت از مهم‌ترین دلایل این اتفاق است، تکیه باشگاه‌ها به بودجه دولت از آنها مجموعه‌هایی هزینه‌بر و زیانده ساخته است که از نظر اقتصادی حتی با وجود کمک‌های دولتی توان ارائه یک ترازنامه مالی مثبت در پایان یک سال ورزشی را ندارند. ادامه این وضعیت در طول سال‌هایی که از حیات لیگ حرفه‌ای فوتبال ایران می‌گذرد کنفدراسیون فوتبال آسیا را وادار کرده تا برای چندمین بار پیاپی باشگاه‌های فوتبال ما را به سازماندهی مجدد در امر درآمدزایی دعوت کند. تاکید دوباره AFC نشان‌دهنده آن است که باشگاه‌های فعال در سطح اول فوتبال ایران نتوانستند تاکنون از ظرفیت‌های موجود در درآمدزایی بهره ببرند تا با دستیابی به آن از کمک‌های دولتی بی‌نیاز شوند و به استقلال مالی برسند. از این رو این پژوهش به منظور شناسایی چگونگی تامین مالی باشگاه ها ی فوتبال حرفه ایی لیگ برتر در کشور طراحی گردید و برای اینکه بتوانیم وضعیت خودمان را با کشورهای توسعه یافته در زمینه ی درآمدزایی در امر فوتبال مقایسه نماییم از موفق ترین باشگاه ها در امر تامین مالی فوتبال بهره گرفته و به بررسی چگونگی وضعیت تامین مالی باشگاه های فوتبال حرفه ایی لیگ برتر انگلستان پرداختیم.چراکه این باشگاه ها جزو موفق ترین باشگاه ها بر روی زمین و همچنین جزو پولدارترین باشگاه ها در اروپا محسوب می شوند. البته در این امر به بررسی تمامی باشگاه ها نپرداختیم، باشگاه هایی را انتخاب کردیم که از نظر جایگاه در جدول مسابقات در دوره های مختلف در صدر بود و هم از نظر درآمد زایی و تامین مالی از روش های متنوع و کاربردی استفاده می کردند. لذا در این پژوهش باشگاه منچستر یونایتد، آرسنال، چلسی انتخاب گردید.درکل هدف ما از پژوهش مطالعه ی تطبیقی چگونگی وضعیت تامین مالی باشگاه ها ی فوتبال حرفه ایی لیگ برتر ایران و انگلستان می باشد.در پایان نیز با مقایسه ی وضعیت باشگاه های فوتبال حرفه ایی لیگ برتر ایران و انگلستان پیشنهاداتی کاربردی ارائه و همچنین مدلی پیشنهادی برای تامین مالی باشگاه های حرفه ایی لیگ برتر ایران ارائه می گردد.امیدوایم یافته های این پژوهش کلیدی برای بازگشایی مشکلات مالی باشگاه ها یفوتبال لیگ حرفه ایی ایران باشد.

 

 

 

1-2- بیان مساله

در حال حاضر ورزش و تفریحات سالم در کشورهای توسعه یافته به عنوان یک صنعت مهم و عامل اثرگذار در رشد اقتصاد ملی مورد توجه است و یکی از درآمدزاترین صنایع در قرن 21 به شمار می رود صنعت ورزش به سرعت جهانی گشته ، قلمرو آن همه جا را تسخیر کرده و در سراسر دنیا ریشه دوانیده است تا میلیاردها انسان از آن بهره مند شوند.( عسگریان، 1383 : 21) صنعت ورزش با در اختیار داشتن عامل محرکی همچون مسابقات بزرگ ورزشی ، امکان بهره گیری از فرصت های تبلیغاتی و رسانه ها را فراهم نموده است که این موضوع خود موجب ایجاد بستر لازم برای تعامل مابین صنعت ، تجارت و  ورزش گردیده است و به عنوان یک پل استراتژیک در خدمت توسعه ورزش و رونق اقتصادی آن قرار گرفته است.(کاظم، 1381: 4)

ورزش فوتبال نیز به گواه شواهد موجود محبوب ترین ورزش در پهنه بین المللی است که سهم عمده ای از کل صنعت ورزش را به خود اختصاص داده است.مسابقات بین المللی فوتبال در سراسر جهان ، گرچه در ابتدای امر هزینه های سنگینی را برای کشور میزبان دربر دارد ولی در نهایت تاثیرات مختلف اقتصادی (اعم از مستقیم و غیر مستقیم) و غیر اقتصادی را برای آن کشور در پی خواهد داشت.تاثیرات اقتصادی فوتبال و کسب درآمدهای بسیار زیاد از محل برگزاری مسابقات فوتبال منحصر به برگزاری تونمنت های بزرگ بین المللی نظیر جام جهانی نیست، بلکه در بسیاری از کشورها برگزاری لیگ های حرفه ای و صنعت باشگاه دارای حرفه ای فوتبال باعث جذب درآمد و نهایتا رشد و توسعه اقتصادی مطلوبی در صنعت فوتبال آنها شده است.

به دلیل جهانی شدن مقوله اقتصاد فوتبال و عمومیت داشتن رشته ورزشی فوتبال در ایران ملاحظه می گردد که موضوع تامین مالی مناسب لیگ حرفه ایی فوتبال بحث داغ بسیاری از روزنامه ها ، رادیوو تلویزیون و نیز محافل علمی شده است.در این میان موضوع حائز اهمیت این که به دلیل نوپابودن فوتبال حرفه ای در کشور ، مقوله توسعه تامین مالی بهینه لیگ حرفه ایی فوتبال به شدت نیازمند انجام پژوهش های علمی منظم و سازمان یافته است. با اجرای چنین پژوهش هایی می توان پیشنهاداتی را به سیاستگذاران دولتی و غیر دولتی ارائه نمود تا آن ها بتوانند با تصمیم گیری های پژوهش محور گام های اساسی را در جهت توسعه تامین مالی لیگ حرفه ای فوتبال کشور بردارند. از سوی دیگر توسعه تامین مالی بهینه  لیگ حرفه ای فوتبال منجر به رشد اقتصادی صنعت فوتبال خواهد شد که آن هم خود می تواند در اقتصاد کل کشور سهم داشته باشد.وابستگی شدید اقتصاد ایران به صادرات نفت، نوسانات قیمت آن و پایان پذیر بودن این منبع اقتصادی نیاز توجه نمودن به سایر صنایع که دارای پتاسیل درآمد زایی هستند را دو چندان نموده است.بنابراین برای کشوری در حال توسعه چون ایران استفاده از تمامی فرصت های تجاری و اقتصادی قابل بهره برداری همانند فوتبال یک ضرورت غیر قابل انکار است.همچنین بهبود وضعیت تامین مالی و اقتصادی لیگ حرفه ای فوتبال می تواند به پیشرفت عمده در وضعیت فنی فوتبال در بعد قهرمانی و ملی آن نیز منجر شود(الهی ، 1387 : 15) در حال حاضر از 18 تیم لیگ برتری 10 باشگاه هستند که مشکلات حاد مالی ندارند یا حداقل اخبار نگران کننده از وضعیت مالی آنها منتشر نمی شود.بازیکنان این تیم ها مدام در مصاحبه هایشان از عدم انجام تعهدات مالی باشگاه سخن می گویند.قرار است از سال 2013 کنفدراسیون فوتبال آسیا و فیفا مجوز باشگاه های حرفه ای را صادر کنند و این نهادها براساس استانداردهایی تعریف شده به باشگاه ها پروانه حرفه ای گری خواهند داد.

مهم ترین فاکتورها برای صدور مجوز باشگاه حرفه ای از نظر فیفا و کنفدراسیون فوتبال آسیا، داشتن ورزشگاه اختصاصی و ترازنامه مالی مثبت باشگاه ها و درآمد زا بودن آنها هستند فاکتورهایی که اکثر قریب به اتفاق باشگاه های لیگ برتری و به اصطلاح حرفه ای ما فاقد آن هستند و بیشتر باشگاه ها متکی به بودجه دولتی هستند و درآمد زایی ندارند و زیان ده هستند( الهی ،1383 :25).

امیدواریم تا سال آینده شاهد ایجاد تغییرات اساسی در باشگاه های ایران باشیم ، باشگاه هایی که از نظر کنفدراسیون فوتبال آسیا و فیفا باید یک شرکت تجاری سود ده شوند تا بتوانند مستقل باشند و درآمد زایی کنند.که اگر اینگونه شود هزینه سنگین فوتبال از دوش دولت برداشته خواهد شد ضمن اینکه با توجه به مصوبه مجلس شورای اسلامی از ابتدای سال 1390 نهادهای دولتی حق ندارند در ورزش حرفه ای ریالی هزینه کنند.

در مقایسه ایی که وضعیت باشگاه های مورد مطالعه ایران را با معیارهای یوفا در حیطه ی وضعیت مالی صورت گرفته بود باشگاه‌های منتخب خارجی ۸۷ درصد، باشگاه‌های حرفه‌ای ایران ۶۴ درصد و باشگاه‌های جام آزادگان ۶۱ درصد از معیارهای یوفا در حیطه وضعیت مالی را به خود اختصاص داده‌اند‌. تفاوتی که در این بخش وجود دارد به این بازمی‌گردد که در این بخش، مقایسه‌‌ها در زمینه چارچوب‌های ‌تراز مالی و اصولاً جنبه‌های حسابداری، حسابرسی، شفافیت در هزینه‌‌ها و درآمدها، حقوق و دستمزد‌‌ها و هزینه‌های نقل و انتقال صورت گرفته است ، اما در این مقایسه توان مالی، درآمدها، هزینه‌ها، سرمایه‌گذاری و حقوق تلویزیون در نظر گرفته نشده است، زیرا فاصله‌‌ها در این زمینه‌‌ها بسیار فاحش و غیر قابل مقایسه است‌. چنان چه به بخش درآمدها، هزینه‌ها، حقوق و دستمزد بازیکنان، اسپانسرشیب و حقوق تلویزیونی مراجعه شود، تأکیدی بر این مدعا خواهد بود‌.(سایت رسمی فوتبال اروپا[1]،2012)

موفقیت تجاری و موفقیت ورزشی این دو ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند و هیچگاه یکی بدون دیگر ی بدست نمی آید بلکه ارتباط بین آنها  مستقیم بوده و بر یکدیگر تاثیر متقابل دارند. (الهی ، 1383 : 36) لیگ برتر ایران که با 18 تیم یکی از لیگ های برتر قاره آسیاست با مشکلات فراوانی مواجه است.مشکلات ساختاری و مالی باشگاه ها مهم ترین مشکل تیم های لیگ برتری ایران است.در باشگاه های  فوتبال حرفه ای دنیا منابع و روش های تامین مالی بسیاری وجود دارد ،حال آنکه باشگاه های حرفه ایی ایران از چند روش بیشتر بهره نمی گیرند و اکثرا وابسته به دولت یا شرکت های مادر هستند. اگر باشگاه های فوتبال حرفه ایی در ایران خودگردان شوند و از روش های جدید و کاربردی برای تامین مالی باشگاه های خود استفاده کنند ، یکی از مهم ترین مشکلات باشگاه ها یعنی مشکلات مالی آنها برطرف خواهد شد و این مهم بدست نمی آید مگر با برنامه ریزی