فرضیهها ……………………………………………………………………………………………5
پرسشهای تحقیق ………………………………………………………………………………………….5
اهداف …………………………………………………………………………………………………..5
کاربردهای تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………………………….6
روش انجام تحقیق ……………………………………………………………………………………………6
فصل اول :کلیات و مفاهیم اساسی
1- 1 تاریخچه حقوق زن …………………………………………………………………………..8
1-1-1 حقوق زنان در جوامع نخستین ………………………………………………..8
1 -1-2 حقوق زنان در ادیان الهی …………………………………………………………….11
1-1-3 جایگاه زنان در اعلامیه حقوق بشر ………………………………………………………14
1-2بررسی مفهوم کودک و تاریخچه حقوق کودک ……………………………………………..17
1-2-1کودک از دیدگاه اسلام و حقوق ایران ……………………………………………17
1-2-1-1کودکی از دیدگاه فقه اسـلامی ……………………………………………………………18
1-2-1- 2کودک در قانون مدنی ایران ……………………………………………………………21
1-2-2 تاریخچه حقوق کودک در ایران وجهان ………………………………………………………24
1-3 مفهوم تابعیت و جریان شکل گرفتن قاعده های تابعیت در حقوق ایران ……………………………28
1-3-1 مفهوم و تعریف تابعیت ………………………………………………………28
1-3-2 تابعیت در ایران پیش از رواج نظام قانونگذاری ……………………………………………29
1-3-3 تابعیت ایران پس از تصویب قانون اساسی مشروطیت ………………………………….30
1-3-4 تبیین انواع تابعیت ………………………………………………………..31
1-4 تحلیل مبانی و نظریهها در رابطه با تابعیت زن وکودک ……………………………………………….34
1-4-1بررسی مبانی تابعیت زن ……………………………………………………………………..34
1-4-2 بررسی مبانی تعیین تابعیت طفل …………………………………………………….35
فصل دوم: بررسی تابعیت زن وکودک در نظام حقوقی ایران
2-1 بررسی تابعیت زن وکودک …………………………………………………………………………….40
2-1-1 تابعیت زن در حقوق ایران …………………………………………………………40
2-1-2 تابعیت کودک در حقوق ایران …………………………………………………………….44
2-2 بررسی تحصیل تابعیت اکتسابی و ترک تابعیت ایران ………………………………………47
2-2-1 تحصیل تابعیت اکتسابی ………………………………………………………………..47
2-2-2 شرایط ترک تابعیت در ایران ………………………………………………………..51
2-2-3 تحلیل آثار تحصیل و ترک تابعیت نسبت به اولاد و زوجه ………………………..56
2-2-3-1 آثار تحصیل تابعیت …………………………………………………………….56
2-2-3-2 آثار ترک تابعیت …………………………………………………………………..58
2-2-4 بازگشت به تابعیت ایران ……………………………………………61
2-2-4-1بازگشت به تابعیت ایران به علت ترک ارادی تابعیت ……………………………61
2-2-4-2 بازگشت زن به تابعیت ایران در تحمیل تابعیت بیگانه بر اثر ازدواج …………………61
فصل سوم: تحلیل اصل وحدت تابعیت در خانواده و تأثیر آن بر تابعیت زن و کودک
3-1 بررسی اصل وحدت تابعیت در پرتو قواعد حقوقی ……………………………………………….64
3-1-1 سیستم وحدت تابعیت …………………………………………..64
3-1-2 نقد سیستم وحدت تابعیت در خانواده …………………………………………………….66
3-2 بررسی تأثیر ازدواج بر تابعیت زن در ایران ……………………………………………….70
3-2-1 تحلیل تأثیر ازدواج بین المللی آمیخته ……………………………………..70
3-2-1-1 ازدواج مرد ایرانی با زن خارجی ………………………………………..70
3-2-1-2 ازدواج زن ایرانی با مرد خارجی …………………………………….75
3-2-2 تأثیر ازدواج موقت در تابعیت ………………………………………………….79
3-2-2-1 ازدواج موقت مرد ایرانی با زن خارجی ……………………………………..80
3-2-2-2 ازدواج موقت زن ایرانی با مرد خارجی ………………………………………82
3-2-3 تأثیر ازدواج بر تابعیت زن در انگلیس و فرانسه ………………………………………83
3-2-3-1 تأثیر ازدواج بر تابعیت زن در انگلیس ……………………………………….83
3-2-3-1 تأثیر ازدواج بر تابعیت زن در فرانسه ……………………………………85
3-2-4 بررسی آثار انحلال ازدواج در تابعیت …………………………………………..88
3-2-4-1 تأثیر خاتمه ازدواج در خصوص زنهای ایرانی خارجی شده …………………………88
3-2-4-2 تأثیر خاتمه ازدواج در تابعیت زنان ایرانی شده ………………………………….89
3-3 بررسی تابعیت کودک متولد در قواعد حقوقی ایران ………………… 91
3-3-1 تابعیت کودک متولد از پدر ایرانی ………………………………………………………..91
3-3-2 تابعیت کودک متولد از پدر خارجی …………………………………………..93
3-3-3 تحلیل تابعیت کودکان نامشروع …………………………………………………..96
3-3-3-1 مبانی و شرایط راجع به تمایز مشروع و طفل نامشروع ……………………97
3-3-3-2 آثار مشروعیت و عدم مشروعیت در قواعد حقوقی ……………………………………99
3-3-3-3 تابعیت کودک نامشروع ………………………………………………101
3-3-4 بررسی تابعیت کودکان بی هویت ……………………………………………………..103
نتیجه و پیشنهادها …………………………………….107
مقدمه
مفهوم تابعیت و اهمیت اساسیاش، از زمانی جلوهای پررنگ و پراهمیت به خود گرفت که در قرن هفدهم میلادی، خطکشیهای مرزی و ملیتگرایی اقوام بشری، مفهوم دولت مستقل را به جهان معرفی کرد. از آن پس بود که دولتها در پی آن شدند تا به معرفی اتباع خود این حس حاکمیت را قوت بخشند. در این رابطه، تابعیت مردان به عنوان شهروندان درجه یک و اصلی به عنوان تابعیتی خدشه ناپذیر مطرح گردید؛ در صورتی که حق زنان و کودکان در این زمینه نیز مانند سایر حقوق آنها دچار تزلزل شد؛ چرا که مفهوم ازدواج و حمایت از نظریهی وحدت کانون خانواده، قانونگذاران را بر آن داشت تا در تابعیت زن نسبت به تابعیت همسر خود نوعی وابستگی و تبعیت به وجود آورند در پاسخ به مخالفان این امر نیز دلایل گوناگونی ارائه شد، برخی آن را ناشی از سلطهی شوهر نسبت به زن و برخی دیگر نیز نتیجه قهری وصف ازدواج دانستند در کنار آنها، عدهای نیز بودند که عقیده داشتند از آن جا که تابعیت اساساً مفهومی سیاسی و به طور کامل در دستان دولت است، نمیتوان آن را به حقوق خصوصی مرتبط ساخت و ناشی از سلطهی شوهر دانست؛ بلکه مصالح و منافع سیاسی یک دولت است که این راه را تعیین میکند.
بنابراین این که زنان تابعیت خود را به نفع تابعیت همسر و خانواده از دست میدهند، ناشی از تصمیم طبیعی دولتهاست. همچنین ورود مجاز و غیرمجاز اتباع بیگانه به ایران اعم از پناهنده، مهاجر و آواره، در سالهای اخیر و ازدواجهای شرعی ولی غیرقانونی آنان با زنان ایرانی باعث سلب تابعیت زنان ایرانی شده است و به دلیل عدم ارتباط آنان با کشور اولیه، امکان دریافت شناسنامه اعم از ایرانی و خارجی و مدارک دیگر هویتی برای فرزندان ناشی از ازدواجها را فراهم نمیآورد در چند سال اخیر و با بازگشت شوهران این زنان به کشورهای خود، همسران ایرانی آنان در ایران ماندگار شده و کودکان آنان بیسرپرست و بیتابعیت و فاقد شناسنامه شدند و وضعیتی پدید آمد که از آن به عنوان کودکان بیهویت نام برده میشود.
همان طور که میدانیم حرکت کشورهای جهان به سوی برابرسازی قوانین برای زن و مرد و حقوق کودک که بخشی از موضوعات حقوق بشر هستند و نیاز به حمایت جدی از سوی جامعه بین المللی دارند، همواره به یک اندازه نبوده است برخی از کشورها مانند کشورهای اروپای غربی و شمالی و نیز کشورهای امریکای شمالی از پیشرفتهترین قوانین در این زمینه برخوردارند، در حالی که گروهی از کشورهای جهان سوم و کشورهای اسلامی، هنوز برای این برابرسازی گامهای موثری برنداشتهاند. بنابراین همانطور که در ادامه این رساله خواهیم دید کشور ایران به عنوان مثال، از این حرکت بینالمللی تا حدود زیادی عقب مانده است؛ در حالی که قوانین کشورهایی همچون انگلیس و فرانسه در طول سدهی اخیر، بارها و بارها مورد تجدیدنظر قرار گرفتهاند تا با مقتضیات کشورشان و دنیای بینالملل هماهنگ گردند. به نظر میرسد راهحل اصلی را باید به قانونگذار واگذار كرد تا با ایجاد تغییراتی در قانون مدنی و حفظ تابعیت ایرانی برای زنان ایرانی در صورت ازدواج با اتباع خارجی و توسعة سیستم خون به مادران ایرانی، مانع از به وجود آمدن كودكان بیهویت و حفظ حقوق زنان شود.
لذا در این رساله تلاش بر این است که به تابعیت زن و کودک در قواعد حقوقی ایران پرداخته شود. امیدوارم خداوند منان ما را در نگارش این رساله یاری فرماید که به رفع اندک مشکلات جامعه کنونی قدمی برداشته باشیم.
تعریف و بیان اصلی تحقیق
بررسی تابعیت زن و کودک از نظر بین المللی حائز اهمیت است، نظامهای مختلف قضایی و اصول متفاوتی که هر دولتی برای اتباع خود قبول و وضع نموده بطور کلی اوضاع و احوال زن و شوهرکه در کشورهای مختلف ازدواج می کنند تحت تاثیر قرار داده، همچنین هنگام انحلال عقد نکاح دگرگونیهایی بوجود میآورد که از نظر تعارض قوانین قابل بررسی بوده و ثمرات مختلفی را ببار میآورد تجزیه و تحلیل این نتایج در خور اهمیت است.
تابعیت زن براساس دو اصل متضاد استقرار یافته است. اول اصل قدیمی وحدت خانواده و برای آنکه تعارضی بین تابعیت خانواده بوجود نیاید، با پیروی از این اصل پدر و مادر و کودکان همگی باید دارای یک تابعیت باشند دوم اصل آزادی فردی که به موجب آن زن میتواند بطور ارادی و به میل شخصی تابعیت خود را تعیین کند لذا تابعیت زن مستقل از شوهر است این طریقه براساس استقلال تابعیت زن وضع شده و اخیراً مورد قبول چندین کشور قرار گرفته است. در بعضی کشورها روش مزبور بطور کامل اجرا نشده و ازدواج تاثیری در تابعیت زن ندارد و به همین کیفیت است وقتی تابعیت مرد در زمان ازدواج تغییر یابد و یا عقد نکاح منحل گردد، تنها وسیله تحصیل تابعیت زن و
[جمعه 1398-07-05] [ 03:10:00 ق.ظ ]
|