6-1- تعریف مفاهیم اساسی تحقیق. 7

1-6-1- پلیس جامعه محور. 7

2-6-1-  امنیت. 7

1-2-6-1- گفتمان امنیت منفی. 8

2-2-6-1 گفتمان امنیت مثبت. 8

3-6-1- احساس امنیت. 8

4-6-1 امنیت اجتماعی. 10

5-6-1- امنیت فرهنگی. 10

6-6-1- امنیت اقتصادی. 11

7-6-1-  امنیت سیاسی. 11

8-6-1-  امنیت اجتماعی پایدار. 12

9-6-1-  اعتماد اجتماعی. 12

1-9-6-1-  انواع اعتماد. 14

1-1-9-6-1- اعتماد بنیادین. 14

2-1-9-6-1- اعتماد بین شخصی. 15

3-1-9-6-1- اعتماد عام یا تعمیم یافته. 16

10-6-1-  مشارکت اجتماعی. 17

11-6-1  مفهوم انسجام. 18

فصل دوم، مفاهیم نظری پژوهش. 20

1-2- مقدمه. 20

2-2- پیشینه پژوهش. 20

1-2-2- پژوهش های داخلی. 20

2-2-2- پژوهش های خارجی. 23

3-2- تاریخچه تئوری پلیس جامعه محور. 25

1-3-2- دوره سیاسی. 25

2-3-2- دوره اصلاحات. 25

3-3-2- عصر مشارکت پلیس با جامعه(جامعه گرایی). 26

4-2- مبانی نظری. 28

1-4-2- نظریه های نظم اجتماعی. 28

1-1-4-2- آگوست کنت. 28

2-1-4-2- امیل دورکیم. 29

3-1-4-2- ترنر. 31

4-1-4-2- آنتونی گیدنز. 31

5-1-4-2- پارسونز. 32

6-1-4-2- چلپی. 34

2-4-2- نظریه های تضاد. 37

1-2-4-2- مارکس. 37

2-2-4-2- جرج زیمل. 38

3-4-2- نظریه های کنترل اجتماعی. 38

1-3-4-2- تراویس هیرسچی. 40

4-4-2-  نظریه بی سازمانی اجتماعی. 42

5-4-2-  تئوری پنجره های شکسته. 43

6-4-2- تئوری امنیت محل سکونت. 44

1-6-4-2-  والتر رکلس. 44

7-4-2- نظریه های مشارکت. 45

1-7-4-2-  جین جکوبز. 45

2-7-4-2- بوزان. 46

3-7-4-2- ویور. 46

4-7-4-2- آیزن و فیش باین. 47

8-4-2- نظریه محرومیت نسبی. 47

9-4-2-  نظریه قربانی شدن مستقیم. 48

10-4-2- نظریه آسیب پذیری. 48

11-4-2- نظریه نگرانی – اجتماع. 49

12-4-2- نظریات سرمایه اجتماعی. 49

1-12-4-2- هانی فان. 50

2-12-4-2- مارکس. 51

3-12-4-2- بوردیو. 52

4-12-4-2- فوکویاما. 53

5-12-4-2- اینگلهارت. 53

6-12-4-2- استفن باس. 53

7-12-4-2- کلمن. 54

8-12-4-2- پاتنام. 56

9-12-4-2- عبدالهی و موسوی. 58

13-4-2-  انواع سرمایه اجتماعی. 59

1-13-4-2- سرمایه اجتماعی مقید کننده:. 59

2-13-4-2- سرمایه اجتماعی ارتباط دهنده:. 59

3-13-4-2- سرمایه اجتماعی پیوند دهنده. 59

14-4-2- تئوری پیوندهای ظریف. 62

15-4-2- تئوری شکاف ساختاری. 63

16-4-2- تئوری منابع اجتماعی. 63

5-2- چهارچوب نظری. 64

 

6-2- مدل نظری. 71

7-2- فرضیات پزوهش. 72

فصل سوم روش شناسی پژوهش. 74

1-3- مقدمه. 74

2-3- نوع و روش تحقیق. 74

3-3- ابزار تحقیق. 75

4-3- جامعه آماری. 75

5-3- واحد تحلیل. 75

6-3- نمونه آماری و شیوه تعیین حجم نمونه. 76

7-3- زمان پژوهش. 79

8-3- مفاهیم و شاخص ها. 79

1-8-3- تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای زمینه‌ای. 77

1-1-8-3- سن- تعریف مفهومی و عملیاتی. 77

2-1-8-3-  جنس – تعریف مفهومی و عملیاتی. 77

3-1-8-3-  وضع تاهل- تعریف مفهومی و عملیاتی. 77

4-1-8-3-  سطح تحصیلات – تعریف مفهومی و عملیاتی. 77

5-1-8-3-  درآمد ماهیانه – تعریف مفهومی و عملیاتی. 78

6-1-8-3- طبقه. 78

2-8-3- تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای مستقل. 78

1-2-8-3- تعریف مفهومی راهبرد پلیس جامعه محور. 78

2-2-8-3- تعریف عملیاتی راهبرد پلیس جامعه محور. 80

3-2-8-3- تعریف مفهومی عملکرد پلیس(رویکرد سنتی). 81

4-2-8-3- تعریف مفهومی اعتماد اجتماعی. 84

5-2-8-3- تعریف عملیاتی اعتماد اجتماعی. 84

6-2-8-3-  تعریف مفهومی مشارکت اجتماعی:. 85

7-2-8-3- تعریف عملیاتی مشارکت اجتماعی. 85

8-2-8-3-  تعریف مفهومی انسجام اجتماعی. 87

9-2-8-3- تعریف عملیاتی انسجام اجتماعی. 87

9-2-8-3- تعریف عملیاتی مفهوم آگاهی افراد از کنش های پلیسی   89

3-8-3- تعریف مفهومی و عملیاتی متغیر وابسته. 90

1-3-8-3- تعریف مفهومی احساس امنیت اجتماعی. 90

2-3-8-3- تعریف عملیاتی احساس امنیت اجتماعی. 91

9-3- اعتبار و پایایی پژوهش. 92

1-9-3- اعتبار. 93

2-9-3- پایایی. 94

1-4- فصل چهارم یافته های پژوهش. 99

2-4- مقدمه. 99

3-4- یافته‌های توصیفی تحقیق. 99

1-3-4- متغیرهای جمعیت‌شناختی تحقیق. 99

1-1-3-4-  جنس. 99

2-1-3-4-  سن. 100

3-1-3-4- وضعیت تاهل. 100

4-1-3-4- سطح تحصیلات. 101

5-1-1-4- درآمد ماهیانه خانواده (بدون احتساب یارانه‌ها). 102

5-1-3-4- طبقهی اقتصادی. 102

6-1-3-4- منطقه سکونت. 103

2-3-4- متغیرهای اصلی تحقیق. 103

1-2-3-4- احساس امنیت اجتماعی. 103

2-2-3-4-  رویکرد سنتی نیروی انتظامی. 107

3-2-3-4- مشارکت اجتماعی. 113

4-2-3-4-  اعتماد به نیروی انتظامی. 116

5-2-3-4- آگاهی مردم از کنش های پلیس. 118

6-2-3-4- انسجام اجتماعی مردم و نیروی انتظامی. 120

7-2-3-4- پلیس جامعه محور. 123

4-4- یافته‌های استنباطی دو متغیره. 124

1-4-4- رویکرد سنتی. 124

2-4-4- مشارکت اجتماعی. 125

3-4-4- اعتماد اجتماعی. 126

4-4-4- آگاهی از کنش های پلیس. 127

5-4-4-  انسجام اجتماعی. 128

6-4-4-  پلیس جامعه محور و امنیت اجتماعی. 128

7-4-4- سن. 129

8-4-4- درآمد. 130

9-4-4-  تفکیک محلات. 131

10-4-4- تحصیلات. 132

11-4-4-  آزمون رابطه بین جنسیت و نگرش به پلیس جامعه محور   133

1-5- مقدمه. 136

2-5- نتایج تحقیق. 136

1-2-5- نتایج تجربی تحقیق. 136

2-2-5- نتایج نظری تحقیق. 139

3-5- پیشنهادات تحقیق. 141

1-3-5- پیشنهادات پژوهشی. 141

2-3-5- پیشنهادات کاربردی. 142

4-5- محدودیت‌های تحقیق. 143

5-5- ملاحظات اخلاقی تحقیق. 143

فهرست منابع. 146

الف) منابع فارسی. 146

ب)  منابع لاتین. 152

ضمائم، پرسشنامه. 155

 

فهرست جداول

جدول2.1: مقایسه سه دوره ی اداره ی امور پلیسی.. 27

جدول2-2: تعاریف، کارکردها، سطوح عملکردی و بازدهی سرمایه اجتماعی   61

جدول3-2: وجوه اشتراک جامعه محوری پلیس و سرمایه اجتماعی. 69

جدول1-3 مراحل انتخاب نمونه های آماری. 76

جدول 2-3 مناطق جغرافیایی منتخب حاصل از نمونه گیری ها. 78

جدول 3-3 تعداد نمونه های انتخابی در مناطق جغرافیایی بر حسب جمعیت   79

جدول3.3.تفاوت های رویکردهای پلیس سنتی و جامعه گرا. 80

جدول 6-3 تعریف عملیاتی عملکرد پلیس(رویکرد سنتی). 81

جدول7-3تعریف عملیاتی عملکرد پلیس(رویکرد سنتی). 83

جدول 8-3 گویه های اندازه گیری اعتماد اجتماعی مردم به نیروهای انتظامی. 84

جدول 9-3 گویه های اندازه گیری مشارکت افراد در فعالیت های پلیس   85

جدول 10-3 تعریف عملیاتی انسجام اجتماعی. 87

جدول 11-3 تعریف عملیاتی مفهوم آگاهی افراد از کنش های پلیسی   89

جدول4-3 تعریف عملیاتی احساس امنیت اجنماعی. 19

جدول5-3 تعریف عملیاتی احساس امنیت اجنماعی. 92

جدول 12-3 نتایج مربوط به آزمون روایی مقیاس. 97

جدول (1-4): توزیع فراوانی متغیر جنس پاسخگویان. 99

جدول (1-4): آماره‌های توصیفی متغیر سن. 100

جدول (3-4): توزیع فراوانی متغیروضعیت تاهل پاسخگویان. 101

جدول (4-4): آماره‌های توصیفی متغیر سطح تحصیلات پاسخگویان. 101

جدول (5-4): آماره‌های توصیفی متغیر میزان درآمد ماهیانه (بر حسب تومان). 102

جدول (6-4): توزیع فراوانی متغیر طبقه اقتصادی. 102

جدول (7-4): آماره‌های توصیفی متغیر منطقه سکونت. 103

جدول (7-4): توزیع درصد فراوانی گویه‌های متغیر احساس امنیت   105

جدول (8-4): آماره‌های توصیفی ابعاد و متغیر احساس امنیت اجتماعی   107

جدول (8-4): توزیع درصد فراوانی گویه‌های متغیررویکرد سنتی نیروی انتظامی. 111

جدول (9-4): آماره‌های توصیفی ابعاد و متغیر رویکرد سنتی نیروی انتظامی. 113

جدول (10-4): توزیع درصد فراوانی گویه‌های متغیر مشارکت اجتماعی   115

جدول (10-4): آماره‌های توصیفی مشارکت اجتماعی. 116

جدول (11-4): توزیع درصد فراوانی گویه‌های متغیر اعتماد به نیروی انتظامی. 117

جدول (12-4): آماره‌های توصیفی متغیر اعتماد به نیروی انتظامی   118

جدول (13-4): توزیع درصد فراوانی گویه‌های متغیر آگاهی مردم از کنش های پلیس. 119

جدول (14-4): آماره‌های توصیفی ابعاد و متغیر آگاهی مردم از کنش های پلیس. 120

جدول(15-4): توزیع درصد فراوانی گویه‌های متغیر انسجام. 122

جدول (16-4): آماره‌های توصیفی متغیر انسجام اجتماعی مردم و نیروی انتظامی. 123

جدول (17-4): آماره‌های توصیفی متغیر پلیس جامعه محور. 124

جدول (18-4): ضریب همبستگی بین رودیکرد سنتی برقراری امنیت و پایین بودن احساس امنیت. 125

جدول (19-4): ضریب همبستگی بین رودیکرد سنتی برقراری امنیت و امنیت اجتماعی پایدار. 126

جدول (20-4): ضریب همبستگی اعتماد اجتماعی افراد به نیروی انتظامی  و امنیت اجتماعی پایدار. 127

جدول (21-4): ضریب همبستگی بین آگاهی افراد از کنش های پلیس و امنیت اجتماعی پایدار. 127

جدول (22-4): ضریب همبستگی بین انسجام اجتماعی مردم با نیروی انتظامی و امنیت اجتماعی. 128

جدول (23-4): ضریب همبستگی بین پلیس جامعه محور و امنیت اجتماعی   129

جدول (24-4): ضریب همبستگی بین سن افراد و نگرش نسبت به نیروی انتظامی. 130

جدول (25-4): آزمون تفاوت میانگین نگرش به پلیس جامعه محور به تفکیک درآمدماهانه. 131

جدول(26-4): آزمون تفاوت میانگین نگرش به پلیس جامعه محور به تفکیک منطقه سکونت. 132

جدول(27-4) آزمون تفاوت میانگین نگرش به پلیس جامعه محور به تفکیک سطح تحصیلات. 133

جدول (27-4): آزمون رابطه بین جنسیت و نگرش نسبت به پلیس جامعه محور   134

 

فهرست نمودارها

نموار2.1: چگونگی اثر بخشی آگاهی جمعی بر باورهای جمعی. 30

نمودار2-2: ابعاد علقه امنیت. 35

نمودار3-2: حس همدلی در تعامل اظهاری. 36

نمودار2-4: عناصر انسجام اجتماعی. 36

نمودار 1-3 مراحل انتخاب جامعه نمونه در مناطق تهران. 77

پیوستار (1-4): متغیر احساس امنیت اجتماعی. 107

پیوستار (2-4): متغیر رویکرد سنتی نیروی انتظامی. 113

پیوستار (3-4): متغیر مشارکت. 116

پیوستار (4-4): متغیر اعتماد به نیروی انتظامی. 118

پیوستار (5-4): متغیر آگاهی مردم از کنش های پلیس. 120

پیوستار (6-4): متغیر انسجام اجتماعی مردم و نیروی انتظامی   123

پیوستار (7-4): متغیر پلیس جامعه محور. 124

 

 

 

  

  فصل اول

 

 

مقدمات پژوهش
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1- مقدمه
تکاپو برای رسیدن به امنیت پایدار در تمامی نظام های اجتماعی و در ادوار مختلف تاریخی، از مهم ترین انگیزه های انسان بوده است، چرا که تصور نظام اجتماعی پویا و پابرجا در طی زمان بدون وجود امنیت امکان پذیر نیست، به طوری که آبراهام مازلو در سلسله مراتب نیازها، احساس امنیت را بلافاصله پس از ارضای نیازهای اولیه قرار می دهد(کاهه،133:1384). ناامنی می تواند فراتر از زندگی قربانیان بلافصل آن، کسانی که تجربه غیر مستقیمی از جرم داشته اند نیز تاثیرگذارد. ناامنی می تواند فضایی از بی نظمی را ایجاد کند که در آن شهروندان قادر به اعمال کنترل غیر رسمی بر اجتماع خود نبوده، تاثیرات مخرب و منفی بر کیفیت زندگی داشته، منجر به مراقبت و محافظت غیرضروری کنشگران اجتماع داشته، از فعالیت های اجتماعی بازداشته، سطح بی اعتمادی به دیگران را افزایش داده(ویلسون،دنجز،2000) و منجر به افزایش جرایم و حتی سطوح بالاتر ترس می شود(شایدر و دیگران،2006). همچنین احساس خطر دائمی، نارضایتی از مسوولان و نهادهای برقراری امنیت، برهم خوردن تعادل طبیعی زندگی و عدم اعتماد عمومی از جمله پیامدهای احساس ناامنی است.

در یک جامعه بسامان، آن چه امنیت اجتماعی را تضمین می کند، پایبندی افراد به قراردادهای اجتماعی و متقابلا عمل دولت به تعهداتش نسبت به مردم و در نتیجه ایجاد رابطه منطقی و مبتنی بر محبت و رضایت بین مردم و دولت است و بدین ترتیب، امنیت اجتماعی در جامعه ای معنا پیدا می کند که بر نظام اجتماعی سازمان یافته استوار باشد. تحلیلگران اجتماعی ریشه کنی عوامل مخل امنیت در جامعه و دوام نظام اجتماعی را نیازمند پذیرش درونی الگوها و تعهد اعضای جامعه (کنترل درونی) می دانند. در کشورهایی که امنیت اجتماعی به معنی وسیع کلمه از متن و بطن روابط اجتماعی جامعه شکل گرفته باشد، حمایت از آن نیز توسط خود افراد تضمین می شود. برعکس در کشورهایی که این امنیت به معنی فوق وجود نداشته باشد و آن را بیشتر به صورت وارداتی تلقی کنند وضع به گونه ای دیگر است یعنی ناامنی اجتماعی حاکم بر قالب قانون دولتی می شود و آن را می شکند و به نوعی شهروندان را به مقاومت مدنی و نافرمانی اجتماعی سوق می دهد، در این گونه کشورها که بافت دموکراسی، که مسئول تحقق آرمان های قانون است، فرار از آن را تسهیل می کند. بدین دلیل در این گونه کشورها هزینه های پلیس بسیار بالاست و به دلیل ناکارآمدی، سازمان های موازی بسیاری شکل گرفته و قانون های بسیاری به تصویب رسیده است(نصیری،19:1381).

2-1- بیان مساله

متولیان امنیت اجتماعی از جمله پلیس به عنوان محور اصلی مدیریت امنیت عمومی، نیازمند مشارکت های عمومی، مدنی و سازمانی می باشند. در صورت فقدان این مشارکت سه گانه، پلیس در برخورد با آسیب ها و انحراف های اجتماعی فزاینده ناگزیر از انتخاب یکی از دو شیوه ایجابی نرم افزاری یا شیوه سلبی و سخت افزاری است که انتخاب شیوه ی اول، پلیس را دچار بحران ناکارآمدی و انتخاب شیوه ی دوم، پلیس را با توجه به راهبرد جامعه محوری آن دچار بحران مشروعیت می کند(محبوبی منش،12:1385).

با در نظر گرفتن این امر که بخش اعظم وظیفه نگهداشت و افزایش امنیت نظام اجتماعی بر عهده نظام پلیس و قوه قهریه می باشد، مطالعات انجام شده نشان می دهد که شیوه های سنتی نگهداشت امنیت که در آن مواجهه با جرم بر تقویت ابزارها و تجهیزات پلیسی و بدون مشارکت مردم تاکید می کرد، در عمل چندان رضایت بخش نبوده و نه