فصل اول: مقدمه

1-1- کلیات.. 2

1-2- بیان مساله. 4

1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق. 6

1-4- تعاریف مفهومی و عملیاتی اصطلاحات علمی. 7

1-4-1- شاخص توده بدنی. 7

1-4-2- عزت نفس… 8

1-4-3-تصویر بدنی. 8

1-4-4-چاقی. 9

1-4-5-گروه درمانی. 9

1-5- اهداف تحقیق. 10

1-5-1- هدف کلی. 10

1-5-2- هدف جزیی. 10

1-6- فرضیه های تحقیق. 10

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیقاتی

2-1- عزت نفس… 12

2-1-1-ابعادعزت نفس… 12

2-1-2-عزت نفس اجتماعی. 12

2-1-3-عزت نفس بدنی. 13

2-1-4-عزت نفس تحصیلی. 13

2-1-5-عزت نفس خانوادگی. 13

2-1-6-عزت نفس كلی. 13

2-1-7-نظریه های عزت نفس… 16

2-2- تصویر بدن. 18

2-2- 1 تعریف تصویر بدن. 18

2-3-بخش سوم : گروه درمانی. 22

2-3-1تعریف گروه درمانی. 22

2-3-2- رویکردهای نظری روان‌درمانی گروهی. 22

2-4- چاقی. 25

2-4-1-تعریف چاقی. 25

2-4-2-تشخیص… 26

2-4-3-شیوع. 26

2-4-4-عوارض… 26

2-4-5-سبب شناسی. 27

2-5- گروه درمانی چاقی. 29

2-6- پیشینه تحقیق. 30

2-6-1- تحقیقات انجام شده در داخل کشور 30

2-6-2- تحقیقات انجام شده در خارج کشور 32

2-7- جمع بندی پیشینه. 34

فصل سوم: روش تحقیق

3-1- مقدمه. 36

3-2- روش تحقیق. 36

3-3- جامعه آماری. 37

3-4- نمونه آماری و روش نمونه گیری. 37

3-5- روش اجرا 38

3-6- محتوای جلسات.. 39

3-7- ابزارهای تحقیق. 42

3-7-1- پرسشنامه روابط چند بعدی خود- بدن. 42

3-7-1-1- نمره گذاری پرسشنامه. 42

3-7-1-2- پایایی و روایی پرسشنامه. 42

3-7-2- پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ.. 43

  http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d9%85%d8%af%db%8c%d8%b1%db%8c%d8%aa-%d8%b1%db%8c%d8%b3%da%a9-%d9%88-%da%a9%d8%a7%d8%b1%d8%a7%db%8c%db%8c-%d8%b4%d8%b9%d8%a8-%d8%a8%d8%a7%d9%86/

3-7-2-2- اعتبار و روایی آزمون. 43

3-7-3- پرسشنامه مشخصات دموگرافیک.. 44

3-7-4- مصاحبه بالینی ساخت یافته برای اختلالات محور یک در

 (SCID I) DSM-IV. 44

3-7-5- مصاحبه بالینی ساخت یافته اختلالات شخصیت در

(SCID II) DSM-IV. 44

3-7-6- پرسشنامه الگوهای خوردن و وزن (QEWP-R) 45

3-7-7- ترازو 46

3-7-8- متر 46

3-8-روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.. 46

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل نتایج تحقیق

4-1- مقدمه. 48

4-1-1-یافته‌های توصیفی متغیرهای پژوهش… 48

4-1-2- میانگین و انحراف معیار متغیرهای پژوهش… 49

4-2 تحلیل‌های آماری مربوط به فرضیات پژوهش… 50

4-2-1-فرضیه شماره یک.. 51

4-2-2- فرضیه شماره دو 52

4-2-3- فرضیه شماره سه. 54

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1- مقدمه. 58

5-2-تجزیه و تحلیل فرضیه ها 58

5-2-1-فرضیه شماره یک.. 58

5-2-2- فرضیه شماره دو 60

5-2-3- فرضیه شماره سه. 61

5-4-محدودیت‌های پژوهش… 62

5-5-پیشنهادهای نظری، کاربردی. 63

منابع

منابع فارسی. 64

منابع انگلیسی. 66

پیوست‌ها

پیوست یک: تعهدنامه ی رازداری در گروه…………………………………………………………………………… 72

پیوست دو: فرم رضایت نامه آگاهانه داوطلبان انسانی شرکت کننده در طرح تحقیقاتی…. 73

پیوست سه: راهنمای گروه درمانی شناختی چاقی مبتنی بر نظریه جودیت بک (2008)     78

پیوست چهار: فرم ثبت اطلاعات دموگرافیک………………………………………………………………………. 98

پیوست پنج: پرسش نامه تصویر بدن و سبک زندگی مربوط به وزن………………………………… 100

پیوست شش: پرسشنامه الگوی خوردن و وزن (QEWP-R)……………………………………………… 101

پیوست هفت: پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ …………………………………………………………………… 104

چکیده و صفحه عنوان به انگلیسی

کلیات

در قرن حاضر، تغییر در شیوه زندگی، رویکردتمایل به شهرنشینی و صنعتی شدن با افزایش شیوع بیماریهای غیر واگیرهمراه شده است. تغذیه یکی از عوامل مهم در بروز بیماریهای غیر واگیر به حساب می آید و چاقی[1] به عنوان مهمترین مشکل تغذیه ای کشورهای پیشرفته و کشور های در حال توسعه محسوب می شود که با سرعت قابل ملاحظه ای در حال افزایش است. تغییر الگوی غذایی روزانه و کاهش فعالیت فیزیکی روزمره که ناشی از روند روز افزون مشاغل کم تحرک است، در بروز این مشکل نقش اساسی دارند.

این مشكل درجامعه بشری گسترش یافته است، به نحوی که چاقی را بیماری قرن نامیده اند.اضافه وزن و چاقی تهدیدی جدی برای سلامت محسوب میشود و شیوع چاقی در جهان رو به افزایش است(اگدن[2]، 2010 ).

چاقی باعث ایجاد عوارض جسمی، نظیر بیماری های قلبی – عروقی، دیابت، آسیب دیدگی مفاصل و غیره   می گردد. چاقی پیامدهای روان شناختی نیز در پی دارد. این پیامدها شامل کاهش کیفیت زندگی،کاهش سطح اعتماد به نفس، خودکار آمدی و … می شود.

اﻣﺮوزه ﭼﺎﻗﯽ ﺑﻌﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﻌﻀﻞ اﺻﻠﯽ ﻧﻈﺎم ﺳﻼﻣﺖ ﺑﻪ ﻣﻮازات د ﯾﺎﺑﺖ ﻗﻨﺪ ی اﭘﯿﺪﻣﯽ دو ﻗﻠﻮ ی ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺖ و ﯾﮑﻢ ﻧﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ . ﺑﻄﻮرﯾﮑﻪ ﻃﯽ ﺳـﻪ دﻫـﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺷﯿﻮع ﭼﺎﻗﯽ در دﻧﯿﺎ ﺑﻪ دو ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. 65 درﺻﺪ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺟﻬﺎن در ﮐﺸﻮرﻫﺎﯾﯽ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﻓﺰاﯾﺶ وزن و ﭼـﺎﻗﯽ ﺑـﯿﺶ از ﮐﻢ وزﻧﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺮگ و ﻣﯿﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ . ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺣﺪود 2/8 ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ از اﻓﺮاد ﺑﺎﻟﻎ دﻧﯿﺎ ﺑﻌﻠﺖ ﭼﺎﻗﯽ دﭼﺎر ﻣﺮگ و ﻣﯿﺮ ﻣـﯽ ﺷـﻮﻧﺪ . ﺑﻌـﻼوه 44 درﺻـﺪ ﺑـﺎر دﯾﺎﺑﺖ“ 23 درﺻﺪ ﺑﺎر ﺑﯿﻤﺎرﯾﻬﺎی اﯾﺴﮑﻤﯿﮏ ﻗﻠﺐ و ﺑﯿﻦ 7 ﺗﺎ 41 درﺻﺪ ﺑﺎر ﺑﺮﺧﯽ از ﺳﺮﻃﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ وزن و ﭼﺎﻗﯽ ﻧﺴﺒﺖ داده ﻣﯽ ﺷﻮد( عزیزی،1392).

چاقی یک اختلال روانی نیست و هم چنین در اغلب موارد پیامد فرآیندهای روانشناختی نابهنجار نیز محسوب می گردد. با این وجود این مشکل در بسیاری از افراد مبتلا به آن اضطراب گسترده ای ایجاد می کند. واکنش های مردم به چاقی یک از علل اصلی این اضطراب به شمار می آید. رسانه های گروهی، افراد کوچه و بازار و حتی متخصصان بهداشت اغلب چاقی را شرم آور و افراد فربه را واجد بیماریهای شحصیتی می دانند و بدین ترتیب این افراد قربانی تبعیض های متعددی در قلمرو حرفه ای، تحصیلی و ارتباطی در می آیند(دادستان،1378). 

در چهارمین مجموعه تشخیصی و آماری انجمن روانپزشکی آمریکا (1992)  پرخوری به عنوان عمده ترین اختلالات تغذیه شناخته شده اند. اختلال پرخوری به مفهوم بالینی بر اساس برانگیختگی ناگهانی، مقاومت ناپذیر و مهار نشدنی نسبت به خوردن مشخص می شود. مدت زمان آن محدود است و از چند دقیقه تا یک ساعت طول می کشد. مقدار غذایی که بیمار در خلال این مدت مصرف می کند آشکارا بیش از بسیاری دیگر از افراد است که در همین مدت و شرایط توانایی خوردن آن را دارند (انجمن روانپزشکی آمریکا، 1992؛ به نقل از دادستان، 1378).

تاکنون برنامه های متعددی برای درمان چاقی ارایه شده، که در اغلب این برنامه ها تاکید بر کاهش دریافت انرژی و افزایش فعالیت بوده است. نتایج تحقیقات نشان داده است که این خصوص مداخله های طولانی مدت نسبتا ناکارآمد هستند و نهایتا به صورت چرخه معیوب به افزایش وزن منتهی می گردد. درمان شناختی –رفتاری[3] با تغییر در تفکر و نگاه فرد به مواد غذایی، تغذیه و با تغییر سبک زندگی نقش مهمی در درمان چاقی داشته است.

بر مبنای نظریه های شناختی- رفتاری انسان زندگی خود را بر مبنای گرایش های ذاتی  منطقی و تجربی بنا می کند که از این طریق بتواند از آشفتگی های هیجانی اجتناب نماید. اگر به عقل به عنوان راهنمای خود در زندگی توجه کنید رابطة انسان با خود، دیگران و جهان می تواند مؤثرتر باشد. هر چند عقل برای مهار مشکلات به تنهایی کافی نیست و نقاط ضعف هم دارد و این نقاظ  ضعف انسان را ناراحت می کند اما برای به حداقل رساندن اختلال های هیجانی مبنای بهتری از بکار بردن شناخت برای مهار رویدادهای شخصی و بین فردی وجود ندارد و تفکر نوعی نور در تاریکی است. بر این اساس در درمان عقلانی -هیجانی الیس  عقاید و تفکرات غیر منطقی افراد می تواند سبب کاهش عزت نفس و توانمندی فرد در موقعیت های فردی و اجتماعی گردد (پروچسکا[4] و نورکراس[5]،1389).

1-2- بیان مساله

بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی  پدیده چاقی در20 سال گذشته  افزایش چشمگیری داشته است. این سازمان سلامت زنان راازشاخصهای رشدیافتگی كشورها معرفی نموده است.چاقی یکی ازمهمترین چالشها در حوزه سلامتی است که در تمام کشورها هزینه های اقتصادی و روانشناختی زیادی را برای مهار آن به خود اختصاص داده است.تغییردرشیوه زندگی؛مانندمصرف  غذاهای پرچرب وكاهش فعالیت فیزیكی،موجب رشدروزافزون چاقی وافزایش وزن دركشورهای توسعه یافته ودرحالت وسعه شده است. این عوامل واجد جنبه های زیستی،روانشناختی واجتماعی هستند که در نتیجه برای مهار و درمان آن نیز نیاز برنامه های درمانی ترکیبی و همه جانبه است.

   ﭼﺎﻗﯽ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﯾﮏ واﮐﻨﺶ ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺑﯿﻦ اﺳﺘﻌﺪاد ژﻧﺘﯿﮑﯽ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ و ﻋﻮاﻣﻞ رﻓﺘﺎری در ﯾﮏ ﻓﺮد اﺳﺖ. ﻣﺼﺮف ﻏﺬا ﻫﺎی ﭘﺮ ﮐﺎﻟﺮی و زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻢ ﺗﺤـﺮك ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ اﭘﯿﺪﻣﯽ ﭼﺎﻗﯽ در دﻧﯿﺎ اﺳﺖ . ﺑﺎ ا ﯾﻦ وﺟﻮد ﺑﺮوز و اﺳﺘﻤﺮار ﭼﺎﻗﯽ ﭼﻨﺪ ﻋﻠﯿﺘﯽ ﺑﻮده و ﻣﺪاﺧﻼت ﺑﺮای ﭘﯿﺸﮕﯿﺮی و درﻣـﺎن آن اﻣﯿـﺪوار ﮐﻨﻨـﺪ ه ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ. اﻧﺠﺎم ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎ ی ﺑﻨﯿﺎدی« اﭘﯿﺪﻣﯿﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ و ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ ﺟﻬﺖ ﭘﯽ ﺑﺮدن ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ زﻣﯿﻨﻪ ﺳﺎز ﺑﺮوز و اﺳﺘﻤﺮار ﭼﺎﻗﯽ و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﯿﻤﺎری زاﯾﯽ و ﻣﺪاﺧﻼت درﻣﺎﻧﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﭼﺎﻗﯽ و اراﺋﻪ راﻫﮑﺎر ﻫﺎی ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮﺷﻮاﻫﺪ ﺑﻮﻣﯽ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﻦ اراﺋﻪ دﻫﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ-درﻣﺎﻧﯽ ﮐﺸﻮر ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﺟﻮاﺑﮕﻮﯾﯽ ﺑﻪ ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﺟﺎﻣﻌﻪ » اﺻﻼح رﻓﺘﺎرﻫﺎ و ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮدن زﻣﯿﻨﻪ ﻫﺎ ی ﺳﺒﮏ ﺳﺎﻟﻢ ﺷﯿﻮه زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺨﺼﻮص در ﮐﻮدﮐﺎن و ﻧﻮ ﺟﻮاﻧﺎن ﺗﺎﺛﯿﺮات ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ای در ﭘﯿﺸﮕﯿﺮی از ﺑﺮوز ﭼﺎﻗﯽ و روﻧﺪ رو ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ آن در ﮐﺸﻮر ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﺳﺎزد(هاشمی،1392).

    تحقیق (کنت[6] ،2000) نشان داد که بافت فرهنگی جامعه بر ارزشمندی وجذابیت ظاهری فردبه ویژه برای زنان تاثیر می گذارد، و به بتدریج این پدیده شرایط و زمینه بروز نگرانی راجع به تصویربدن را نیز فراهم میکند.

     نا رضایتی از تصویر بدن پبامدهای چون اضطراب،افسردگی ،انزوای اجتماعی و اختلالات روانی گوناگونی در بر دارد .

       رژیم بک[7]بر اساس اصول درمانگری شناختی بنا شده است. شناخت به فکر کردن اشاره دارد. در این روش اصول درمان بر تغییر تفکر و در نتیجه تغییر رفتار استوار است. در اواخر دهه 1950 بک اصول درمان شناختی را پایه گذاری نمود . او متوجه شد می توان افراد افسرده را با تغییر تفکر درمان نمود . در روش شناختی که اصولا درمان خودیارمیباشد در ابتدا دوره درمان اهداف درمانی تنظیم می گردد و مهارت های تغییررفتار به بیماران آموزش داده می شود. بیش از 400 مطالعه پژوهشی نشان داده اند که روش شناختی رفتاری برای بسیاری  از مشکلات و اختلالات موثر واقع می شود . این مطالعات در زمینه اختلالات خوردن و نیز علل شکست رژیم های درمانی نیز بوده است. جودیت بک بر اساس روش شناختی رفتاریبرنامه 8 هفته ایی را ارایه داده است که در این برنامه به افراد در کنار رژیم درمانی روش های شناختی جهت شناسایی افکار ناکارآمد برای ادامه رژیم درمانی یاد داده می شود و به افراد مهارت نه گفتن در شرایط مختلف  آموزش داده می شود . در این روش شناسایی افکار و مهارت های کنترل بر خود به فرد آموزش داده می شود .با توجه به افزایش مهارت های فردی اعتماد به نفس در فردکامل تر خواهد شد. در این روش به فردراه های مقابله باشکست آموزش داده خواهد شد.

     با توجه به سبک زندگی در کشور امارات، نوع آب و هوا و نیز آمارهای تکان دهنده از جمعیت چاق و نیز گرایش شدید برای عمل های زیبایی رفع چاقی در این کشور و تغییر فرهنگ غذا خوردن این تحقیق در پی بررسی اثربخشی درمانی روش های شناختی- رفتاری بر شاخص توده بدنی، تصویر بدنی و عزت نفس زنان اماراتی دارای اضافه وزن است.

1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

دنیای کنونی همراه با تغییرات پرشتاب به سمت آینده در حرکت است و نیز با توجه به افزایش روز افزون شیوع چاقی در جهانی ( کمبپل[8] و جانسون[9]، 1994؛ پری[10] و کوریسکا،2006 و اگدن، 2010)  به نظر می رسد باید روش هایی برای کنترل وزن و جلوگیری از شیوع چاقی اندیشید.امروزه افزایش روز افزون مصرف غذای آماده و نیز عدم تحرک در جهان فراگیر شده است. بنابراین بررسی راه های مهار آن ضروری و مهم است.

      ﭼﺎﻗﯽ ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ اﺣﺴﺎس ﻧﮕﺮاﻧﯽ و ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪی در ﺣﯿﻄﻪ زﯾﺒﺎﯾﯽ اﺳﺖ. ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ از ﻧﻮع ﻧﮕﺎه ﻣﺎ ﺑﻪ ﭼﺎﻗﯽ ﺑﻌﻨﻮان ﯾﮏ ﺑﯿﻤﺎری ﯾﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻌﻨﻮان ﯾﮏ ﻋﺎﻣـﻞ ﺧﻄﺮ، اﻓﺮاد ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ وزن و ﭼﺎﻗﯽ ﺑﺎ ﻃﯿﻒ وﺳﯿﻌﯽ از ﺑﯿﻤﺎرﯾﻬﺎ و ﻋﻮارض ﺣﺎﺻﻠﻪ روﺑﺮو ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ اﻗـﺪاﻣﺎت ﺗﺸﺨﯿـﺼﯽ و درﻣـﺎﻧﯽ دﻗﯿـﻖ و ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺷﻮاﻫﺪ ﻋﻠﻤﯽ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد . ﺗﺎﺛﯿﺮ ﭼﺎﻗﯽ ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎ ی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺷﻐﻠﯽ و ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ ﮐﯿﻔﯿﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﺎر اﻗﺘﺼﺎدی – اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ آن را ﻣﯽ اﻓﺰاﯾﺪ ﺑﻄﻮرﯾﮑﻪ ﺑﯿﺶ از 10 درﺻﺪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ-درﻣﺎﻧﯽ را ﻋﻮارض ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﭼﺎﻗﯽ ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص ﻣﯽ دﻫﺪ. اﻣﺮوزه ﭼﺎﻗﯽ ﺑﻌﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﻌﻀﻞ اﺻﻠﯽ ﻧﻈﺎم ﺳﻼﻣﺖ ﺑﻪ ﻣﻮازات دﯾﺎﺑﺖ ﻗﻨﺪی اﭘﯿﺪﻣﯽ دو ﻗﻠﻮ ی ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺖ و ﯾﮑﻢ ﻧﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ . ﺑﻄﻮرﯾﮑﻪ ﻃﯽ ﺳـﻪ دﻫـﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺷﯿﻮع ﭼﺎﻗﯽ در دﻧﯿﺎ ﺑﻪ دو ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. 65 درﺻﺪ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺟﻬﺎن در ﮐﺸﻮرﻫﺎﯾﯽ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﻓﺰاﯾﺶ وزن و ﭼـﺎﻗﯽ ﺑـﯿﺶ از ﮐﻢ وزﻧﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺮگ و ﻣﯿﺮ ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ . ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺣﺪود 2/8 ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ از اﻓﺮاد ﺑﺎﻟﻎ دﻧﯿﺎ ﺑﻌﻠﺖ ﭼﺎﻗﯽ دﭼﺎر ﻣﺮگ و ﻣﯿﺮ ﻣـﯽ ﺷـﻮﻧﺪ . ﺑﻌـﻼوه 44 درﺻـﺪ ﺑـﺎر دﯾﺎﺑﺖ“ 23 درﺻﺪ ﺑﺎر ﺑﯿﻤﺎرﯾﻬﺎی اﯾﺴﮑﻤﯿﮏ ﻗﻠﺐ و ﺑﯿﻦ 7 ﺗﺎ 41 درﺻﺪ“ ﺑﺎر ﺑﺮﺧﯽ از ﺳﺮﻃﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ وزن و ﭼﺎﻗﯽ ﻧﺴﺒﺖ داده ﻣﯽ ﺷﻮد.

اﻓﺰاﯾﺶ ﺷﯿﻮع اﺿﺎﻓﻪ وزن و ﭼﺎﻗﯽ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ی ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺴﯿﺎری از ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﺑﺎ در آﻣﺪ ﭘﺎﺋﯿﻦ و ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺟﻬﺎن را ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺑﺎر دوﮔﺎﻧﻪ ﺑﯿﻤﺎرﯾﻬﺎ روﺑـﺮو ﻧﻤﻮده اﺳﺖ . در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ اﯾﻦ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﻫﻨﻮز ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﺸﮑﻼت ﺑﯿﻤﺎرﯾﻬﺎی ﻋﻔﻮﻧﯽ و ﺳﻮء ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺷﯿﻮع ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﻄﺮ ﺑﯿﻤﺎرﯾﻬﺎی ﻏﯿﺮ واﮔﯿـﺮ از ﺟﻤﻠـﻪ اﺿﺎﻓﻪ وزن و ﭼﺎﻗﯽ ﺑﺨﺼﻮص در ﺟﻤﻌ ﯿﺖ ﺷﻬﺮ ﻧﺸﯿﻦ ا ﯾﻦ ﮐﺸﻮرﻫﺎ رو ﺑﻪ افزایش اﺳﺖ . اﻓﺰاﯾﺶ روﻧﺪ ﭼﺎﻗﯽ در ﮐﻮدﮐﺎن و ﻧﻮ ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﯿـﺰ از ﻧﮕﺮاﻧـﯽ ﻫـﺎی وﯾﮋه ﺳﻼﻣﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﮔﺮدد.

 امروزه برنامه بسیار مختلفی به منظور درمان چاقی و اضافه وزن ارایه شده که در اغلب این برنامه ها تاکید بر کاهش دریافت انرژی و تحرک بدنی بوده است( وریژر[11]، جانسا[12]، مولکنسا و همکاران ، 2009) علاوه بر این مداخله ها عمدتا از کارآیی برخوردار نبوده اند( وریژر و همکاران، 2010 ) . بر این اساس لازم است که یک برنامه درمانی مناسب و اثر بخش در این تحقیق در معرض آزمایش بالینی قرار گیرد.

 1-4- تعاریف مفهومی و عملیاتی اصطلاحات علمی

 1-4-1- شاخص توده بدنی

تعریف مفهومی

1-1- شرح بیان مسأله پژوهشی. 5

1-2- اهمیت و ارزش پژوهش… 8

1-3- کاربرد نتایج پژوهش… 10

1-4- اهداف پژوهش… 10

1-5- فرضیه‌ها ی پژوهش… 11

1-6- قلمرو پژوهش… 11

1-6-1-  قلمرو موضوعی پژوهش… 11

1-6-2-  قلمرو مکانی پژوهش… 11

1-6-3- قلمرو زمانی پژوهش… 12

1-7- تعاریف عملیاتی و مفهومی‌واژه‌ها 12

1- 8- خلاصه 13

فصل دوم :ادبیات پژوهش

مقدمه 16

2-1- بخش اول: مفاهیم مشتری، بازاریابی و وفاداری مشتری. 17

2-1-1- مشتری. 17

2-1-1-1 مشتری مداری. 17

2-1-1-2- انتظارات مشتری. 18

2-1-2- خدمات.. 19

2-1-2-1- تفاوت‌های خدمات با کالا. 20

2-1-3-بازاریابی. 21

الف: نیازها و خواسته‌ها 22

ب: مبـادلـه 22

2-1-4- بازاریابی داخلی. 23

2-1-4-1- بازاریابی داخلی در بیمه 24

2-1-4-2-گامهای بازاریابی داخلی. 25

2-1-5- پیدایش آمیخته بازاریابی. 26

2-1-5-1-  آمیخته بازاریابی p4. 26

الف) محصول. 27

ج) مکان. 27

د) ترفیع. 28

2-1-6- الگوی c4 بازاریابی. 28

2-1-7-  اﻟﮕﻮی ﻣﺪیریت ﻣﻨﺴﺠﻢ ﺧﺪﻣﺎت.. 31

2-1-7-1- اﺟﺰای ﻣﺤﺼﻮل. 31

2-1-7-2- ﻣﻜﺎن و زﻣﺎن. 32

2-1-7-3- ﻓﺮآﻳﻨﺪ. 32

2-1-7-4- ﻧﻴﺮوی اﻧﺴﺎﻧﻲ. 32

2-1-7-5- ارﺗﻘﺎ و آﻣﻮزش ﻣﺸﺘﺮی. 33

2-1-7-6- ﺷﻮاﻫﺪ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ. 33

2-1-7-7- ﻗﻴﻤﺖ و ﺳﺎﻳﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎی ﺧﺪﻣﺎت.. 34

2-1-7-8- ﺑﻬﺮه وری و ﻛﻴﻔﻴﺖ.. 34

2-1-8-1 وفاداری دربیمه 37

2-1-8-2- توالی عوامل وفاداری مشتری. 40

2-2- بخش دوم: چارچوب نظری تحقیق. 41

2-2-1- عدالت در خدمات.. 41

2-2-2- کیفیت خدمات.. 42

2-2-2-1- اهمیت و نقش کیفیت خدمات.. 45

2-2-2-2- ابعاد کیفیت خدمات.. 46

2-2-3 دوستی تجاری و تأثیر آن بر اعتماد و رضایت مشتریان. 48

2-2-4- اعتماد 49

2-2-4-1- تعاریف اعتماد 49

2-2-4-2- شیوه‌های اعتماد سازی. 53

  http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d9%85%d8%af%db%8c%d8%b1%db%8c%d8%aa-%d8%b1%db%8c%d8%b3%da%a9-%d9%88-%da%a9%d8%a7%d8%b1%d8%a7%db%8c%db%8c-%d8%b4%d8%b9%d8%a8-%d8%a8%d8%a7%d9%86/

2-2-4-3-  رابطه اعتماد با رضایت.. 54

2-2-5-2- تأثیر رضایت مندی بر وفاداری خدمات.. 58

2-2-6- قیمت‌های رقابتی. 59

2-3- بخش سوم: تحقیقات و تاریخچه موضوع پژوهش… 61

2-3-1-تحقیقات داخلی. 61

2-3-2- تحقیقات خارجی. 63

2-4-2- خلاصه فصل. 65

فصل سوم : روش پژوهش

مقدمه 67

3-1 مدل مفهومی‌پژوهش… 68

3-2 متغیرهای پژوهش… 69

3-3 نوع و روش پژوهش… 69

3-4 جامعه آماری. 70

3-5 شیوه نمونه گیری و حجم نمونه 70

3-6 روش‌ها و ابزار گردآوری داده‌ها 70

3-7 روایی و پایایی پرسشنامه 72

3-7-1 روایی. 72

3-7-2 پایایی. 72

3-8 روشهای آماری و روش تجزیه و تحلیل داده‌های پژوهش… 73

3-8-1 آمار توصیفی. 73

4-8-2 آمار استنباطی. 73

خلاصه 74

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده‌ها

مقدمه 76

4-1 تجزیه و تحلیل توصیفی ویژگی‌های جمعیت شناختی.

4-2 تجزیه و تحلیل مدل اندازه گیری متغیرهای پژوهش… 79

4-2-1 آزمون کولموگروف- اسمیرنوف (K-S) و همبستگی پیرسون. 79

4-2-2 بررسی همبستگی میان متغیرهای پژوهش… 80

4-2-3 تحلیل مسیر قسمت‌های مختلف مدل پژوهش… 81

الف- مدل تحلیل مسیر برای وفاداری رفتار 81

ب- مدل تحلیل مسیر برای وفاداری نیت.. 82

ج- مدل تحلیل مسیر برای وفاداری شناختی. 83

چ- مدل تحلیل مسیر برای قیمت‌های رقابتی. 84

ح- مدل تحلیل مسیر برای رضایتمندی 85

ت- مدل تحلیل مسیر برای اعتماد 86

ث- مدل تحلیل مسیر برای کیفیت خدمات.. 87

پ- مدل تحلیل مسیر برای دوستی تجاری. 88

4-2-4 آزمون فرضیه‌های مدل. 88

فرضیه فرعی 1-1. 89

فرضیه فرعی 1-2. 89

کیفیت خدمات بر رضایتمندی مشتریان تأثیر دارد. 89

فرضیه فرعی 1-3. 89

عدالت خدمات بر اعتماد مشتریان تأثیر دارد. 89

فرضیه فرعی 1-4. 90

فرضیه فرعی 1-5. 90

عدالت خدمات بر دوستی تجاری ایجاد شده ما بین مشتریان و کارکنان تأثیر دارد. 90

فرضیه فرعی 1-6. 90

دوستی تجاری بر رضایتمندی مشتریان تأثیر دارد. 90

فرضیه اصلی1. 90

عدالت خدمات بر رضایتمندی مشتری تأثیر دارد. 90

فرضیه اصلی2. 92

رضایتمندی مشتری بر وفاداری شناختی آنان تأثیر دارد. 92

فرضیه اصلی3. 93

قیمت‌های رقابتی مشتریان بر وفاداری شناختی آنان تأثیر دارد. 93

فرضیه اصلی4. 93

وفاداری شناختی مشتریان بر وفاداری نیت آنان تأثیر دارد. 93

فرضیه اصلی5. 94

وفاداری نیت مشتریان بر وفاداری رفتار آنان تأثیر دارد. 94

مدل کلی پژوهش… 94

4-3 یافته‌های جانبی پژوهش… 95

4-3-1 تعیین سطح متغیرهای پژوهش… 95

4-3-2 بررسی ارتباط ویژگی‌های جمعیت‌شناختی با متغیرهای پژوهش… 96

الف) بررسی رابطه متغیرهای پژوهش با جنسیت مشتریان. 97

ج) بررسی رابطه متغیرهای پژوهش با سطح تحصیلات مشتریان. 99

خلاصه فصل. 100

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات

نتیجه گیری و پیشنهادها 101

مقدمه 102

5-1 خلاصه پژوهش… 102

5-2 نتیجه گیری و بحث.. 103

5-2-1 نتیجه گیری بر اساس فرضیه‌های پژوهش… 103

فرضیه فرعی 1-1. 103

فرضیه فرعی 1-2. 104

فرضیه فرعی 1-3. 105

فرضیه فرعی 1-4. 105

فرضیه فرعی 1-5. 106

فرضیه فرعی 1-6. 106

فرضیه اصلی1. 107

فرضیه اصلی2. 108

فرضیه اصلی3. 109

فرضیه اصلی4. 109

فرضیه اصلی5. 110

5-2-2 نتیجه گیری بر اساس یافته‌های جانبی پژوهش… 110

5-3 محدودیت‌های پژوهش… 111

5-4 پیشنهادات پژوهش… 112

5-4-1 پیشنهادات کاربردی. 112

5-4-2 پیشنهادهایی به موازات پژوهش… 114

5-4-3 پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی. 114

خلاصه 115

پیوست‌ها 116

الف- مدل تحلیل مسیر برای وفاداری رفتار 117

ب- مدل تحلیل مسیر برای وفاداری نیت.. 118

ج- مدل تحلیل مسیر برای وفاداری شناختی. 119

چ- مدل تحلیل مسیر برای قیمت‌های رقابتی. 120

چ- مدل تحلیل مسیر برای قیمت‌های رقابتی. 121

ح- مدل تحلیل مسیر برای رضایتمندی. 121

ث- مدل تحلیل مسیر برای کیفیت خدمات.. 122

ح- مدل تحلیل مسیر برای اعتماد 123

پ- مدل تحلیل مسیر برای دوستی تجاری. 123

ح- آزمون جانبی t-test 124

ح- آزمون جانبی جنسیت tتک نمونه ای. 125

چ)آزمون جانبی سن و تحصیلات ANOVA.. 126

پرسشنامه ……………

منابع فارسی. 129

منابع لاتین.

   چکیده

تحقیق حاضر برای رسیدن به هدف نهایی خود یعنی بررسی عوامل مؤثر بر وفاداری و رضایتمندی مشتریان نمایندگی‌های بیمه پاسارگاد در شهرستان اصفهان را مورد بررسی قرار داده است. جامعه آماری این  تحقیق را کلیه مشتریان این بیمه در بازه زمانی ابتدای بهار1391 تا پایان پائیز 1391 تشکیل‌می‌دهند. شیوه نمونه گیری استفاده شده در این تحقیق،روش نمونه گیری تصادفی ساده بوده که حجم نمونه هم پس از بدست آوردن انحراف نمونه و با استفاده از فرمول کوکران 202 نفر بدست آمده است.برای جمع آوری داده‌های مورد نظر(وفاداری،رضایتمندی، عدالت در خدمات،دوستی تجاری، کیفیت خدمات، قیمت‌های رقابتی،وفاداری شناختی،وفاداری نیت و رفتار) از پرسشنامه محقق ساخته ای که بر اساس مولفه‌های پرسشنامه استاندارد سایون‌هان، روبرت ورتنگ و چانچیائو وانگ طراحی شده بود، استفاده شده است. روایی این پرسشنامه به صورت صوری و محتوایی توسط اساتید محترم گروه مدیریت دانشگاه اصفهان و دانشگاه آزاد اسلامی‌واحد نراق تایید شده است .همچنین  برای سنجش پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده  شده است. که برابر با 942/0 بود. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی و استنباطی در نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج حاصل نشان داد: عدالت خدمات، کیفیت خدمات و دوستی تجاری به صورت غیرمستقیم بر رضایتمندی مشتریان و وفاداری رفتاری تأثیر مثبت داشته است، همچنین اعتماد مشتریان بر رضایتمندی آنها به صورت مستقیم تأثیر مثبت داشته است و رضایتمندی مشتریان بر وفاداری نیت به طور مستقیم و وفاداری رفتاری بصورت غیرمستقیم تأثیر مثبت گذاشته است.

کلید واژه‌ها: وفاداری،رضایتمندی، عدالت در خدمات،کیفیت خدمات،اعتماد

 مقدمه

      برای سازمانهای ارائه دهنده خدمات وفاداری مشتری از اهمیت ویژه ای برخوردار است .یکی از بنگاهها  و سازمانهایی که در زمینه ارائه خدمات فعالیت نموده ونقش و اهمیت آن در اقتصاد و توسعه کشور و امنیت افراد بر هیچ کس پوشیده نیست صنعت بیمه می‌باشد . باتوجه به افزایش قدرت انتخاب مشتریان  به دلیل وجود تعداد زیاد شرکتهای فعال در صنعت بیمه اعم از دولتی و خصوصی، شناسائی عوامل مؤثر بر وفادار ی مشتریان توسط این شرکتها امری ضروری، مهم و اجتناب ناپذیر است.

         در این پژوهش به بررسی عوامل مؤثر بر وفاداری و رضایت مندی مشتریان نمایندگی‌های شرکت بیمه پاسارگاد در شهرستان اصفهان پرداخته تا با توجه به نتایج تحقیق، این عوامل شناسایی و مورد استفاده قرار گیرند. برای تحقق این امر، در فصل اول کلیات پژوهش شامل: شرح و بیان مسئله پژوهش، اهمیت و ضرورت پژوهش، در فصل دوم به بیان ادبیات موضوع و تحقیقات پژوهش پرداخته می‌شود .در ادامه و در فصل سوم به روش پژوهش پرداخته می‌شود . در فصل چهارم اطلاعات جمع آوری شده از طریق پرسشنامه تجزیه و تحلیل می‌شود . در فصل پنجم که فصل پایانی این رساله است، نتایج، پیشنهادات و محدودیت‌های پژوهش حاضر تشریح می‌شود.

  مقدمه

در عصر جدید ﻫﺪف از ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ، ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻘﺎﺿـﺎ از ﻃﺮﻳـﻖ رﺷـﺪ و سوق دادن ﻣـﺸﺘﺮی ﺗـﺎ ﺣـﺪ ﺑﻠـﻮغ در ﻧﺮدﺑـﺎن  وﻓـﺎداری ﺑـﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎﺳـﺖ. در عصر رقابتی  دﻳﮕـﺮ رﺿﺎﻳﺘﻤﻨﺪی ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺒﻮده و ﺷﺮﻛﺘﻬﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ رﺿـﺎﻳﺘﻤﻨﺪی ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧـﺸﺎن اکتفا کنند، آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﻤـﺌﻦ ﺷـﻮﻧﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن راضی، وﻓـﺎدار ﻫـﻢ ﻫـﺴﺘﻨﺪ.

کیفیت خدمات برای بقا و سودآوری سازمان، امری حیاتی به شمار می‌رود. تمایل به کیفیت خدمات، نقش مهمی‌در صنایع خدماتی نظیر خدمات بیمه ای، بانکی و … ایفا می‌نماید. در حقیقت رضایت مشتری و کیفیت خدمات، به عنوان مسائل حیاتی در اغلب صنایع خدماتی به شمار می‌رود. به عبارت دیگر در سازمان­های خدماتی، کیفیت خدمات از جمله مهمترین عوامل مؤثر در افزایش سطح رضایتمندی مشتریان و در نتیجه وفاداری مشتریان می‌باشد.

 هدف از این پژوهش بررسی عوامل مؤثر بر وفاداری و رضایت مندی مشتریان نمایندگی‌های شرکت بیمه پاسارگاد در شهرستان اصفهان می‌باشد. برای تحقق این امر، در این فصل کلیات پژوهش شامل: شرح و بیان مسئله پژوهش، اهمیت و ضرورت پژوهش، اهداف و فرضیه‌های پژوهش، کاربرد نتایج پژوهش،قلمروی پژوهش، تعاریف نظری و

پیش‌درآمد . 2

معرفی نویسنده 3

معرفی کتاب… 4

گزارشی از محتوای فصول کتاب… 5

روان‌شناسی و دین .. 5

 دین و روان‌شناسی .. 8

رفتار دینی .. 13

اندیشه‌های دینی .. 21

احساسات دینی .. 25

دیدگاه نویسنده و تحلیل کتاب … 33

پیش‌درآمد . 33

دیدگاه‌ نویسنده 33

تحلیل اجمالی .. 34

فهرست آثار علمی دکتر کِیت لوونتال . 37

طرح کلی موضوع .. 48

فصل اول: روان‌شناسی و دین

روان‌شناسی چیست؟ . 53

دین چیست؟ . 54

تاریخچه‌ای اجمالی از رابطة بی‌ثبات میان روان‌شناسی و دین .. 59

معنویت و مسائل مرتبط .. 65

جنسیت … 66

خلاصه . 67

فصل دوم: دین و روان‌شناسی

تأثیر مسیحیت غربی.. 69

ادیان و تبیین‌هایی که آن‌ها از رفتار، اندیشه‌ها و احساسات به دست می‌دهند   71

آیین بودا 71

مسیحیت … 74

آیین هندو . 76

اسلام . 78

یهودیت … 79

ادیان دیگر . 81

درون‌مایه‌های مشترك.. 83

خلاصه . 83

فصل سوم: رفتار دینی

نیایش، تعریف‌ها، تأثیرات، و تأثیرات مشاهده شده 85

انواع نیایش … 87

آیا نیایش مؤثر است؟ . 89

گواه تجربی بر این که نیایش چنین تأثیراتی دارد چیست؟ . 91

نیایش و غلبه بر استرس … 92

استثنائات موجود در مورد تأثیرات نیایش … 94

سخن و زبان دینی .. 97

گفتمان دینی: پیشگویی .. 99

گفتمان دینی: داستان . 100

سخن و ساخت حقیقت … 101

رفتار اجتماعی، گروه‌ها و هنجارها 105

نودینی .. 106

انواع و درونمایه‌ها 106

آیا به هر نحوی از انحاء دست به تغییر دین زده‌اید؟ . 106

شیوه‌های نودینی .. 109

دو چشم انداز اجتماعی- روانشناختی در نودینی .. 115

خروج از گروه دینی .. 117

  http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d9%85%d8%af%db%8c%d8%b1%db%8c%d8%aa-%d8%b1%db%8c%d8%b3%da%a9-%d9%88-%da%a9%d8%a7%d8%b1%d8%a7%db%8c%db%8c-%d8%b4%d8%b9%d8%a8-%d8%a8%d8%a7%d9%86/

انواع دیگر رفتار دینی .. 119

خلاصه. 119

فصل چهارم: اندیشه‌های دینی

باور دینی .. 122

پیاژه 129

گلدمن .. 131

ایمان دینی و رشد آن . 132

اریکسون . 133

کولبرگ … 134

فاولر . 136

اسپرو . 137

خلاصه . 140

فصل پنجم: احساسات دینی

ریشه‌های اولیه احساسات دینی .. 142

فروید . 142

نظریه شی – روابط .. 145

نظریه دلبستگی .. 148

مقیاس دلبستگی بزرگسالان . 149

ارزیابی‌های اخیر . 150

دیکی و دیگران . 150

کپس و «انسان، دین و مالیخولیا» 151

احساسات مثبت … 152

احساسات عرفانی .. 152

مکاشفه‌های دینی .. 156

تجربه‌های نزدیک به مرگ و خارج از بدن . 158

بهباشی معنوی .. 160

مقیاس بهباشی معنوی .. 161

توکّل و ایمان .162

عزت نفس… 163

احساسات منفی .. 163

گناه، شرم و اضطراب … 163

وسواس … 165

دین و آسیبشناسی روانی .. 169

افسردگی .. 170

روان پریشی و مسئلة جنّ .. 174

چکیده:
زیست فناوری پیل سوختی میکروبی دانشی نوین می‌باشد، که در آن میکروارگانیسم‌ها به عنوان کاتالیستی ارزان، انرژی شیمیایی موجود در ترکیبات آلی و غیر آلی را به انرژی الکتریکی تبدیل می‌کنند. بهینه سازی پارامترهای مؤثر بر عملکرد پیل از اولین گام‌های آزمایشگاهی در جهت توسعه این تکنولوژی در مقیاس کاربردی است. توان تولیدی به عنوان یکی از مشخصه‌های محسوس از عملکرد پیل سوختی میکروبی می‌باشد که تحت تأثیر عوامل متعددی از جمله فاصله الکترودی، غلظت سوبسترای ورودی، رسانایی و شرایط اسیدیته محلول آنولیت، جنس و نوع الکترودهای به کار رفته، پارامترهای عملیاتی مانند: دما،pH و … می‌باشد. در این پژوهش در راستای تصفیه همزمان پساب و تولید توان و جریان الکتریسیته با استفاده از پیل سوختی میکروبی تک محفظه‌ای اهداف زیر دنبال شد. نخست آنکه، توری استیل ضد زنگ با پوشش گرافیت به عنوان آند، سطحی متخلخل برای رشد و اتصال مناسب زیست لایه فراهم آورد. دوم آنکه با به کار گرفتن آند در هندسه حلزونی، سطح الکترود آند افزایش یافت و زمان رسیدن سوبسترا به میکروارگانیسم‌ها کاهش یافت. پساب صنایع شکلات سازی که محتوای ترکیبات سخت تجزیه پذیر و پایداری از قبیل حلال‌ها، شوینده‌ها و روغن‌ها می‌باشد، به عنوان سوبسترا به کار رفت. در این پژوهش دو پیل سوختی میکروبی تک محفظه‌ای حلقوی با حجم 90 سانتی‌متر مکعب، با پیکربندی کاملاً یکسان و تنها اختلاف در فاصله الکترودی بصورت ناپیوسته مورد آزمایش قرار گرفت. بیشینه ولتاژ در حالت مدار باز و چگالی توان برای سامانه اول با فاصله الکترودی 3/1 سانتی‌متر، به ترتیب 742 میلی ولت و 98/7 وات بر متر مکعب به دست آمد. در راستای بهینه سازی فاصله الکترودی، سل سوختی دوم ساخته شد و در سه فاصله الکترودی 1، 7/0 و 4/0 سانتی‌متر راه اندازی گردید و عملکرد آن در این سه فاصله مورد بررسی قرار گرفت و با نتایج حاصله از سل سوختی اول مقایسه شد. بیشینه ولتاژ در حالت مدار باز در فاصله بهینه الکترودی 7/0 سانتی‌متر، 856 میلی ولت به دست آمد. آزمایشات مربوط برای به دست آوردن بیشینه جریان و چگالی توان مجددآً تکرار شد. بیشینه چگالی توان در فاصله بهینه، 898/22 وات بر متر مکعب حاصل شد. عملکرد پیل سوختی میکروبی به عنوان مولد برق بر مبنای رفتار پلاریزاسیون و پتانسیل پیل نشان داده شده است. در مراحل بعدی آزمایشات، غلظت سوبسترای ورودی، میزان اکسیژن خواهی شیمیایی، کدورت و پارامترهای عملیاتی مانند دما، pH و تأثیر آن‌ها بر رفتار سامانه در فاصله بهینه الکترودی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. کاهش قابل ملاحظه کدورت و میزان اکسیژن‌خواهی شیمیایی، بعد از 96 ساعت به ترتیب 66/79% و 2/91% مشاهده شد. با کاهش اکسیژن خواهی شیمیایی پساب از 14700 به 700 میلی‌گرم بر لیتر، مدت زمان فاز کاهشی کاهش یافت و کاهش جریان خروجی از 77/3 به 76/2 میلی آمپر مشاهده گردید. همچنین با بررسی اثر pH بر عملکرد سامانه، بیشینه جریان برای pH بین 7 تا 8 حاصل شد. بررسی اثر دما نیز حاکی از عملکرد منفی سامانه در دمای بیش از 35 درجه سانتی‌گراد بود. در نهایت تصاویر پویش میکروسکوپ الکترونی از توری استیل ضد زنگ با پوشش گرافیت پیش و پس از تشکیل زیست لایه، چسبندگی مناسب باکتری‌ها بر سطح الکترود را نشان داد.

فهرست مطالب
عنوان
فصل اول: مقدمه
پیشگفتار. خ‌
1- 1 افزایش جمعیت و نیاز به انرژی.. 1
1- 2 سوخت های فسیلی و چالش های کنونی.. 2
1-3 انرژی های تجدید پذیر. 3
1- 4 تولید الکتریسیته بیولوژیکی با استفاده از فناوری های پیل سوختی میکروبی 3
1-5 تاریخچه پیل های سوختی میکروبی.. 4
1-6 کاربرد های پیل سوختی.. 7
1-6-1 تولید انرژی تجدید پذیر با استفاده از پیل سوختی میکروبی.. 7
1-6-2 استفاده از پیل سوختی میکروبی جهت تصفیه فاضلاب.. 8
1-6-3 فرایند پیل سوختی میکروبی برای تولید هیدروژن.. 9
1-6-4 بیوسنسور. 9
1-7 انتقال الکترون به الکترود ها 9
1-7-1 مکانیزم انتقال الکترون.. 9
1-8 انواع پیل های سوختی میکروبی.. 12
1-9 پیل های سوختی میکروبی.. 13
1-9-1 مواد تشکیل دهنده الکترود آند. 14
1-9-1-1 کربن ورقه ای، پارچه ای، فوم ها 15
1-9-1-2 میله ها، نمد ها، فوم ها، صفحات و تخته های گرافیتی.. 15
1-9-1-3 دانه های گرافیتی.. 17
1-9-1-4 رشته ها و برس های گرافیتی 17
1-9-2 مواد تشکیل دهنده الکترود کاتد. 18
1-9-2-1 کاتد های کربنی با کاتالیست های پلاتینی.. 19
1-9-2-2 بایندر. 19
1-9-2-3 لایه های نفوذ. 20
1-9-2-4 پلاتین و فلزاتی با پوشش های پلاتینی.. 20
1-9-3 غشاء ها و جدا کننده ها 20
1-10 محاسبه ولتاژ. 21
1-11 بیشینه ولتاژ براساس روابط ترمودینامیکی.. 22
1-11 محاسبه توان.. 23
1-12-1 نرمالیزه کردن توان خروجی پیل سوختی میکروبی تک محفظه‌ای‌ 23
1-12-1-1 توان خروجی نرمالایز شده به مساحت سطح آند. 24
1-12-1-1 توان خروجی نرمالایز شده به مساحت سطح کاتد. 24
1-12-1-2 توان خروجی نرمالایز شده با حجم خالی بستر پیل.. 24
1-13 منحنی های پلاریزاسیون و چگالی توان.. 25
1-14 عوامل تاثیر گذار بر روی ولتاژ پیل سوختی میکروبی.. 27
1-15 نکاتی مهم   http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d9%85%d8%af%db%8c%d8%b1%db%8c%d8%aa-%d8%b1%db%8c%d8%b3%da%a9-%d9%88-%da%a9%d8%a7%d8%b1%d8%a7%db%8c%db%8c-%d8%b4%d8%b9%d8%a8-%d8%a8%d8%a7%d9%86/ و کوتاه در مورد باکتریها و شرایط متابولیسم آنها 29
فصل دوم : مروری بر پژوهش های پیشین
پیشگفتار. 32
2-1 پیکربندی.. 33
2-2 سیستم های پیل سوختی تک محفظه‌ای‌ 33
2-3 مروری بر الکترود های به کار گرفته شده در پیل سوختی میکروبی.. 36
2-4 مروری بر پژوهش های صورت گرفته در زمینه پساب های استفاده شده 39
2-4-1 استات.. 40
2-4-2 گلوکز. 40
2-4-3 توده زیستی لیگنوسلولزی.. 41
2-4-4 پساب کارخانجات آبجو سازی.. 41
2-4-5 پساب خروجی از کارخانجات تولید نشاسته. 42
2-4-6 شیرابه زباله. 42
2-4-7 پساب ساختگی.. 43
فصل سوم : سامانه مورد آزمایش، مواد، روش‌ها و نحوه محاسبات
پیشگفتار. 45
3-1 طراحی، ساخت و راه اندازی پیل سوختی بیولوژیکی.. 46
3-1-1 بدنه پیل سوختی میکروبی تک محفظه‌ای‌ 46
3-1-2 الکترود کاتد. 49
3-1-3 الکترود آند. 53
3-2 دستگاه های مورد استفاده. 55
3-2-1 سیستم ثبت ولتاژ در طول زمان.. 55
3-2-2 دستگاه اسپکتروفتومتر. 55
3-2-3 دستگاه اندازه گیری pH.. 56
3-2-4 دستگاه آون.. 56
3-2-5 دستگاه سانتریفیوژ. 56
3-2-6 دستگاه انکوباتور. 57
3-2-7 ترازو. 57
3-2-8 میکروسکوپ الکترونی پویشی.. 57
3-2-9 دستگاه اولتراسونیک… 59
3-2-10 دستگاه کدورت سنج.. 59
3-3 آزمایشات انجام شده. 59
3-3-1 آزمایش COD.. 60
3-3-1-1 محلول اسید سولفوریک… 60
3-3-1-2 محلول هاضم. 60
3-3-1-3 منحنی استاندارد برای سنجش COD.. 61
3-3-2 اندازه گیری غلظت گلوکز. 61
3-3-3 اندازه گیری کل مواد جامد (TS) 63
3-3-4 اندازه گیری کل جامدات معلق (TSS) 63
3-3-5 اندازه گیری کدورت.. 64
3-3-6 اندازه گیری دما 64
3-3-7 اندازه گیری pH.. 64
3-3-8 غنی سازی میکروبی پیل سوختی و سازگاری میکرو ارگانیسیم ها با پساب 65
3-4 نحوه انجام محاسبات.. 69
3-4-1 اندازه گیری جریان و توان.. 69
3-4-2 نمودار پلاریزاسیون، چگالی توان و اندازه گیری مقاومت درونی.. 69
3-4-3 محاسبه بازدهی عملیاتی پیل سوختی میکروبی.. 70
فصل چهارم: بحث و نتایج
4 پیشگفتار. 72
4-1 اندازه گیری ولتاژ مدار باز. 73
4-2 تاثیر مقاومت خارجی بر عملکرد پیل سوختی میکروبی تک محفظه‌ای‌ 77
4-2-1 اعمال مقاومت های خارجی پایین‌تر ‌و مقایسه عملکرد سیستم. 80
4-2-2 اعمال مقاومت خارجی 100 و 50 اهم. 84
4-2-3 نمودار پلاریزاسیون و چگالی توان.. 88
4-2-4 بررسی کاهش کدورت پساب.. 91
4-2-5 بررسی کاهش اکسیژن خواهی شیمیایی.. 92
4-3 بررسی اثر دما بر فعالیت پیل سوختی میکروبی، جریان و چگالی توان 93
4-4 بررسی اثر pH بر عملکرد پیل سوختی میکروبی.. 95
4-5 بررسی تأثیر غلظت پساب بر عملکرد سامانه. 96
4-6 منحنی مصرف قند. 99
4-7 محاسبه بازدهی عملیاتی پیل سوختی میکروبی تک محفظه ای.. 99
4-7-1 بازدهی پتانسیل (PE) 99
4-7-2 بازده کلومبیک (CE) 100
4-7-3 بازدهی تبدیل انرژی (ECE) 102
4-8 مقایسه عملکرد پیل سوختی میکروبی.. 102
4-9 ریخت شناسی زیست لایه تشکیل شده بر سطح الکترود آند. 102
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات
5-1 نتیجه گیری.. 104
5-2 پیشنهادات.. 107













فهرست جدول ها
جدول ‏2‑1 مزایا و معایب الکترودهای بر پایه کربن. 37
جدول ‏2‑2 پژوهش‌های انجام شده با الکترودهای گوناگون آند بر پایه کربن و به کارگیری منبع تلقیح‌های متفاوت. 38
جدول ‏2‑3 پژوهش‌های صورت گرفته بر روی پیل تک محفظه‌ای‌ و محاسبه توان خروجی نرمالایز شده با کاتد. 39
جدول ‏2‑4 سوبستراهای متفاوت به کار رفته در پیل‌های تک محفظه‌ای‌ و بیشترین جریان تولید شده. 44
جدول ‏3‑1 مشخصات پساب ورودی به پیل سوختی میکروبی. 64
جدول ‏3‑2 مقادیر منبع مواد معدنی و ویتامینه برای تغذیه باکتری‌ها. 67
جدول ‏4‑1 مقایسه میزان مصرف سوبسترا در مقاومت‌های 300 و 500 اهم. 81
جدول ‏4‑2 مقایسه مدت زمان سه فاز افزایشی، ایستا، کاهشی در مقاومت‌های 500 و 300 اهم. 82
جدول ‏4‑3 تغییرات ولتاژ، جریان و توان بر حسب تغییرات مقاومت در پیل‌ با فاصله الکترودی 3/1 سانتی‌متر. 85
جدول ‏4‑4 تغییرات ولتاژ، جریان و توان بر حسب تغییرات مقاومت در پیل‌ با فاصله الکترودی 7/0 سانتی‌متر. 87

فهرست شکل ها
شکل ‏1‑1 تعداد مقالات استناد شده در زمینه‌ی پیل سوختی و توزیع کشور‌ها 5
شکل ‏1‑2 تعدادارجاعات در مورد موضوع پیل‌های سوختی میکروبی در پایگاه Science. 6
شکل ‏1‑3 اجزای بنیادی یک پیل سوختی میکروبی. 7
شکل ‏1‑4 روش های انتقال الکترون. 11
شکل ‏1‑5 نانو سیم‌های تولید شده توسط شوانلا که بر روی یک الکترود در پیل سوختی میکروبی رشد نموده‌اند. 12
شکل ‏1‑6 تصویر مواد کربنی بکار رفته در آندها 15
شکل ‏1‑7 تصاویر بعضی از مواد گرافیتی به کار رفته در آند پیل‌های میکروبی.. 16
شکل ‏1‑8 تصاویر دانه‌ها، برس‌های گرافیتی و فیبر گرافیتی بکار رفته در آند. 17
شکل ‏1‑9 کربن پارچه‌ای پیش و پس از پوشش دهی لایه کاتالیست و غشاء. 19
شکل ‏1‑10 غشاء نفیون. 21
شکل ‏1‑11 غشاء CEM… 21
شکل ‏1‑12 منحنی پلاریزاسیون و چگالی توان در پیل‌های سوختی میکروبی. 25
شکل ‏2‑1 MFC با یک لایه نفوذ پذیر برای پروتون که پوشاننده سمت داخلی کاتد است. 33
شکل ‏2‑2 پیل سوختی مکعبی ساخته شده توسط لئو و لوگان. 34
شکل ‏2‑3 پیل سوختی تک محفظه‌ای هوا کاتد طراحی شده توسط لئو و همکارانش… 35
شکل ‏2‑4 شماتیکی از پیل سوختی میکروبی تک محفظه‌ای‌ از دو زاویه مختلف. 35
شکل ‏2‑5 اولین پیل سوختی میکروبی تک محفظه‌ای بزرگ مقیاس ساخته شده توسط لئو و همکاران. 36
شکل ‏3‑1 طرح جداره پیل سوختی میکروبی تک محفظه‌ای‌ روی پلکسی گلاس به ضخامت 3 سانتی‌متر. 46
شکل ‏3‑2 طرح درپوش بالایی پیل سوختی میکروبی تک محفظه‌ای‌ 47
شکل ‏3‑3 نگه دارنده کاتد که الکترود کاتدی روی آن قرار می‌گیرد و در مرکز سل نصب می‌شود. 48
شکل ‏3‑4 طرح کلی پیل سوختی میکروبی تک محفظه‌ای با آند حلزونی. 48
شکل ‏3‑5 ساختار پیشنهاد شده توسط چنگ و همکاران که محل نسبی لایه نفوذی و کاتالیست را نشان می‌دهد. 49
شکل ‏3‑6 قرار دادن مخلوط کربن- پلاتین، آب، ایزوپروپانول و نفیون داخل حمام اولتراسونیک. 52
شکل ‏3‑7 جوهر کاتالیست همگن شده بعد از حمام اولتراسونیک. 52
شکل ‏3‑8 نصب الکترود کربن پارچه‌ای بر روی نگه دارنده کاتد پیش از پوشش دهی با جوهر کاتالیست. 53
شکل ‏3‑9 توری استیل ضد زنگ در هندسه حلزونی. 54
شکل ‏3‑10 پوشش دهی استیل ضد زنگ با رنگ گرافیتی و پس از پیچیدن دور کاتد. 54
شکل ‏3‑11 سیستم ثبت ولتاژ استفاده شده در این پژوهش. 55
شکل ‏3‑12 میکروسکوپ الکترونی مورد استفاده در این پژوهش. 58
شکل ‏3‑13 دستگاه لایه نشانی طلای مورد استفاده در تحقیق حاضر. 58
شکل ‏3‑14 نمودار استاندارد برای اندازه‌گیری COD.. 61
شکل ‏3‑15 منحنی استاندارد برای اندازه گیری گلوکز. 62
شکل ‏3‑16 محلول‌های تغذیه مورد استفاده در این پژوهش. 66
شکل ‏3‑17 تزریق مواد مغذی به مخلوط لجن و سازگاری میکروارگانیسم‌ها با پساب. 68
شکل ‏4‑1 اندازه گیری اختلاف پتانسیل مدار باز پیل سوختی میکروبی اول با فاصله الکترودی 3/1 سانتی‌متر. 74
شکل ‏4‑2 اندازه گیری اختلاف پتانسیل مدار باز برای پیل دوم در سه فاصله الکترودی مختلف. 76
شکل ‏4‑3 اختلاف پتانسیل پیل تک محفظه‌ای با فاصله الکترودی 3/1 سانتی‌متر در مقامت 500 اهم. 78
شکل ‏4‑4 ( الف) نمودار توان، (ب) شدت جریان پیل با فاصله الکترودی 3/1 سانتی‌متر، در مقاومت 500 اهم. 79
شکل ‏4‑5 شدت جریان الکتریکی در مقاومت 500 و 300 اهم. 80
شکل ‏4‑6 چگالی توان در مقاومت 500 و 300 اهم. 81
شکل ‏4‑7 تغییرات اختلاف پتانسیل حاصل از تجزیه فورفورال در پیل سوختی میکروبی هوا- کاتد. 83
شکل ‏4‑8 نمودار اختلاف پتانسیل به دست آمده توسط لو و همکاران . 83
شکل ‏4‑9 (الف) توان، (ب) شدت جریان در مقاومت الکتریکی 100 اهم. 84
شکل ‏4‑10 (الف) توان، (ب) شدت جریان در مقاومت الکتریکی 50 اهم. 84
شکل ‏4‑11 اختلاف پتانسیل پیل تک محفظه‌ای با فاصله الکترودی 7/0 سانتی‌متر در مقامت 1000 اهم. 86
شکل ‏4‑12 ( الف) نمودار توان، (ب) شدت جریان پیل با فاصله الکترودی 7/0 سانتی‌متر در مقاومت 1000 اهم. 87
شکل ‏4‑13 نمودار پلاریزاسیون پیل سوختی میکروبی تک محفظه‌ای با فاصله الکترودی 3/1 سانتی‌متر. 88
شکل ‏4‑14 نمودار چگالی توان پیل سوختی میکروبی تک محفظه‌ای با فاصله الکترودی 3/1 سانتی‌متر. 89
شکل ‏4‑15 نمودار پلاریزاسیون پیل سوختی میکروبی تک محفظه‌ای با فاصله الکترودی بهینه 7/0 سانتی‌متر . 90
شکل ‏4‑16 نمودار چگالی توان پیل سوختی میکروبی تک محفظه‌ای با فاصله الکترودی بهینه 7/0 سانتی‌متر. 91
شکل ‏4‑17 کاهش کدورت پساب صنایع شکلات سازی با استفاده از پیل سوختی میکروبی تک محفظه‌ای‌. 92
شکل ‏4‑18 کاهش اکسیژن‌خواهی شیمیایی بر حسب زمان در مقاومت 100 اهم. 93
شکل ‏4‑19 نمودار تغییرات جریان پیل سوختی میکروبی در دماهای متفاوت. 94
شکل ‏4‑20 نمودار چگالی توان پیل سوختی میکروبی در دماهای متفاوت. 94
شکل ‏4‑21 بررسی تأثیرpH بر عملکرد پیل سوختی میکروبی در دمای 35 درجه سانتی‌گراد و مقاومت 100 اهم. 96
شکل ‏4‑22 تغییرات شدت جریان الکتریکی بر حسب زمان در مقاومت 100 اهم برای دو غلظت متفاوت از پساب ورودی. 97
شکل ‏4‑23 تغییرات چگالی توان بر حسب زمان در مقاومت 100 اهم برای دو غلظت متفاوت از پساب ورودی. 97
شکل ‏4‑24 تغییرات شدت جریان الکتریکی در دو چرخه هوراک با دو غلظت متفاوت از در مقاومت 100 اهم. 98
شکل ‏4‑25 منحنی مصرف گلوکز توسط میکروارگانیسم‌ها بر حسب زمان. 99
شکل ‏4‑26 تغییرات شدت جریان در مقاومت 100 اهم برای پیل سوختی میکروبی با فاصله الکترودی 7/0 سانتی‌متر. 100
شکل ‏4‑27 محاسبه انتگرال شدت جریان در زمان با استفاده از نرم افزار Origin در 96 ساعت. 101
شکل ‏4‑28 تصاویر میکروسکوپ الکترونی پویشی از آند حلزونی شکل. 103

2-2- تاریخچه میدان.. 7
2-2-1- انواع تقاطع‌های دایروی.. 8
2-2-2- مقایسه ویژگی‌های میدان‌ها و دیگر تقاطع‌های دایروی.. 8
2-2-3- خصوصیات طراحی میدان‌ها 9
2-3- انواع میدان‌ها 12
2-3-1- آیین‌نامه امریکا 13
2-3-1-1- میدان‌های کوچک… 13
2-3-1-2- میدان‌های یک‌خطه. 14
2-3-1-3- میدان‌های چند خطه. 14
2-3-2- آیین‌نامه انگلستان.. 16
عنوان صفحه
2-3-2-1- میدان‌های معمولی.. 16
2-3-2-2- میدان فشرده (میدانچه) 16
2-3-2-3- میدان‌های کوچک… 18
2-3-2-4- میدان‌های غیر هم‌سطح.. 18
2-3-2-5- میدان‌ها چراغ‌دار 18
2-3-2-6- میدان دوتایی.. 18
2-3-3- آیین‌نامه ایران.. 19
2-3-3-1- میدان‌های تداخلی.. 19
2-3-3-1- میدان‌های تقدمی.. 19
2-4- کاربردهای بالقوه میدان.. 19
2-4-1- شهرک‌های مسکونی جدید.. 20
2-4-2- مراکز شهر. 20
2-4-3- شهرهای حومه شهری و شهرهای کوچک…. 20
2-4-4- مناطق برون‌شهری و شهرهای کوچک…. 20
2-4-5- مدارس…. 20
2-4-6- ورودی شهرها و آرام‌سازی ترافیک…. 21
2-4-7- هندسه غیرمعمول.. 21
2-4-9- تقاطع‌هایی بافاصله نزدیک…. 21
2-5- ایمنی.. 21
2-6- طرح هندسی میدان ها 25
2-6-1- اصول و اهداف… 25
2-6-1-1- مدیریت سرعت… 27
2-6-1-2- وسیله نقلیه طرح. 28
2-6-1-3- کاربران غیر موتوری.. 29
2-6-1-4- فاصله دید قابلیت رؤیت… 29
2-6-2- اندازه، مکان و امتداد ورودی‌های میدان.. 30
2-6-2-1- قطر دایره محاطی.. 30
2-6-2-2- امتداد پایه‌های ورودی.. 31
عنوان صفحه
2-6-3- میدان‌های چند خطه. 32
2-6-3-1- عرض ورودی.. 33
2-6-3-2- عرض مسیر گردشی.. 34
2-6-3-3- جزیره مرکزی.. 34
2-6-3-4- هندسه و امتداد ورودی.. 35
2-6-3-5- جزایر جداکننده 36
2-6-3-6- انحنای خروج. 36
2-6-3-7-نکات وسیله نقلیه طرح. 37
2-6-4- سریع‌ترین مسیر خودرو. 37
2-7- ظرفیت میدان.. 39
2-7-1- مدل‌های شبیه‌سازی و مدل‌های تحلیلی.. 41
2-7-2- معادلات جبری محاسبه ظرفیت میدان‌ها 42
2-8- فاصله زمانی عبور 43
2-8-1- تعاریف… 43
2-8-1-1- فاصله‌ی عبور زمانی و فاصله‌ی عبور تأخیری در میدان‌ها 43
2-8-1-2- فاصله‌ی ‌زمانی عبور قابل‌قبول.. 43
2-8-1-3- فاصله‌ی عبور زمانی بحرانی در میدان‌ها 44
2-8-1-4- دنباله‌روی.. 45
2-8-1-5- توزیع سرفاصله‌ی زمانی.. 45
2-8-1-6- سرفاصله‌ی زمانی دنباله‌روی در میدان‌ها 46
2-8-1-7- ناحیه برخورد (ناحیه تداخلی) 47
2-8-1-8- فاصله‌ی عبور زمانی (گَپ) در میدان‌ها 47
2-8-1-9- فاصله‌ی عبور زمانی تحمیلی (گپ اجباری) 47
2-9- جمع بندی.. 48
فصل سوم : پیشینه تحقیق
3-1- مقدمه. 50
3-2- مدل‌های تعیین ظرفیت میدان.. 51
3-2-1- مدل‌های تجربی ظرفیت… 52
عنوان صفحه
3-2-1-1- مدل رگرسیون خطی LR942 (بریتانیا) 52
3-2-1-2- مدل جیرابیس فرانسه. 53
3-2-1-3- محدودیت‌های مدل‌های تجربی.. 53
3-2-2- مدل‌های فاصله زمانی عبور قابل‌قبول.. 54
3-2-2-1- پیشینه تحقیق.. 54
3-2-2-2- روش‌های تعیین فاصله عبور بحرانی.. 55
3-2-2-2-1- روش راف (1950) 56
3-2-2-2-2- روش وو (2006) 56
3-2-2-2-3- روش سیلاخ (1973) 57
3-2-2-2-4- روش هاردر (1968) 57
3-2-2-3- عوامل مؤثر بر رفتار پذیرش فاصله‌ زمانی عبور توسط رانندگان.. 58
3-2-2-4- مدل های جهانی ظرفیت میدان.. 58
3-2-2-4-1- مدل ظرفیت راه امریکا (HCM2000) 58
3-2-2-4-2- مدل ظرفیت راه امریکا (HCM2010) 59
3-2-2-4-3- مدل آلمانی بریلون – وو 60
3-2-2-4-4- مدل استرالیایی آسترود. 60
3-2-3- مدل‌های شبیه‌سازی خرد نگر. 61
3-4- جمع بندی.. 62
فصل چهارم : برداشت داده
4-1- مقدمه. 64
4-2- میدان‌های موردمطالعه. 65
4-2-1- میدان بسیج (صیقلان). 66
4-2-2- میدان فرهنگ…. 67
4-2-3- میدان گیل.. 69
4-3- ابزار جمع‌آوری داده‌ها 74
4-4- برداشت داده 74
4-4-1- میدان بسیج (صیقلان). 79
4-4-2- میدان فرهنگ…. 83
عنوان صفحه
4-4-3- میدان گیل.. 86
فصل پنجم : تجزیه و تحلیل
5-1- مقدمه. 91
5-2- تعیین فواصل زمانی عبور بحرانی و فاصله زمانی دنباله‌روی.. 92
5-2-1- فاصله زمانی عبور بحرانی.. 92
5-2-1-1- روش راف.. 92
5-2-1-2- روش سیلاخ. 94
5-2-1-3- روش‌ هاردر 95
5-2-1-4- روش وو 97
5-2-1-5- بازه بهینه فاصله زمانی عبور بحرانی.. 98
5-2-2- فاصله زمانی دنباله‌روی.. 100
5-3- مدل ظرفیت میدان‌های شهر رشت… 100
5-3-1- تعیین ظرفیت با استفاده از مدل‌های معتبر جهانی.. 100
5-3-1-1- تعیین مدل ظرفیت میدان‌های موردمطالعه شهر رشت… 102
5-3-1-1-1- مدل ظرفیت میدان بسیج.. 102
5-3-1-1-2- مدل ظرفیت میدان فرهنگ… 103
5-3-1-1-3- مدل ظرفیت میدان گیل.. 104
5-3-1-2- تعیین مدل ظرفیت جامع برای میدان‌های شهر رشت… 105
http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d9%85%d8%af%db%8c%d8%b1%db%8c%d8%aa-%d8%b1%db%8c%d8%b3%da%a9-%d9%88-%da%a9%d8%a7%d8%b1%d8%a7%db%8c%db%8c-%d8%b4%d8%b9%d8%a8-%d8%a8%d8%a7%d9%86/ />5-3-1-3- مقایسه مدل‌های ظرفیت میدان‌های شهر رشت… 106
5-3-2- تعیین ظرفیت با استفاده از تحلیل رگرسیون.. 107
5-3-2-1- تعیین ظرفیت با استفاده از تحلیل رگرسیون یک متغیره 107
5-3-2-1-1- تعیین مدل ظرفیت میدان‌های موردمطالعه شهر رشت… 109
5-3-2-1-1-1- تعیین مدل ظرفیت میدان بسیج.. 109
5-3-2-1-1-2- تعیین مدل ظرفیت میدان فرهنگ… 110
5-3-2-1-1-3- تعیین مدل ظرفیت میدان گیل.. 111
5-3-2-1-2- تعیین مدل ظرفیت جامع برای میدان‌های شهر رشت… 112
5-3-2-2- تعیین ظرفیت با استفاده از تحلیل رگرسیون چند متغیره خطی.. 114
5-3-2-2-1- تعیین مدل ظرفیت میدان‌های موردمطالعه شهر رشت… 115
عنوان صفحه

5-3-2-2-1-1- تعیین مدل ظرفیت میدان بسیج.. 115
5-3-2-2-1-2- تعیین مدل ظرفیت میدان فرهنگ… 116
5-3-2-2-1-3- تعیین مدل ظرفیت میدان گیل.. 117
5-3-2-2-2- تعیین مدل ظرفیت جامع برای میدان‌های شهر رشت… 117
5-3-3- مدل‌های ظرفیت میدان‌های شهر رشت… 119
فصل ششم : نتایج و پیشنهادها
6-1- مقدمه. 121
6-2- نتایج.. 122
6-3- پیشنهادات.. 124
چکیده فارسی
امروزه میدان‌های شهری یکی از متداول‌ترین نوع تقاطع‌ها می‌باشند که رشد زیادی در سراسر جهان و به‌خصوص کشور ایران داشته‌اند. ازاین‌رو طراحی دقیق و مهندسی این نوع از تقاطع‌ها در بهبود عملکرد ترافیکی آن‌ها تأثیر بسزایی دارد. در طراحی میدان‌ها باید به پارامترهای هندسی ، ترافیکی، زیباشناسی و … توجه نمود. یکی از پارامترهای ترافیکی مهم در انواع تقاطع‌ها ، ظرفیت آن‌ها است که در میدان‌ها نشان‌دهنده حداکثر حجم وسایل نقلیه ورودی می‌باشد. هدف از ایجاد میدان‌ها به‌جای انواع دیگر تقاطع‌ها افزایش ظرفیت آن‌ها و کاهش تأخیر واردشده به وسایل نقلیه می‌باشد. مدل‌های تحلیل ظرفیت تقاطع‌ها اصولاً به دو قسمت تقسیم می‌شوند: مدل‌های رگرسیونی که با استفاده از داده‌های جمع‌آوری‌شده در محل ارتباط و معناداری بین آن‌ها را نمایش می‌دهد مانند تأثیر مشخصات هندسی یا حجم وسایل نقلیه گردشی میدان بر روی ظرفیت آن؛ و مدل‌های تحلیلی مانند مدل فاصله عبور قابل‌قبول که مبتنی است بر تئوری جریان ترافیک که از مشاهدات اندازه‌گیری شده از رفتار رانندگان در محل استفاده می‌کند و حاصل آن ایجاد روابط بین اندازه‌گیری‌های میدانی و عملکردی نظیر ظرفیت و تأخیر می‌باشد. در این پژوهش با استفاده از داده‌های جمع‌آوری‌شده نظیر حجم ورودی و گردشی ، فواصل عبور قابل قبول و غیر قابل قبول و همچنین نرخ تردد عابران پیاده از سه میدان سطح شهر رشت و با استفاده از تحلیل‌های ریاضی و رگرسیون روابطی برای تعیین ظرفیت این میدان‌ها با توجه به تأثیر حجم گردشی ، رفتار رانندگان و تردد عابران پیاده بر روی حجم ورودی آنها تعیین گردید. از نتایج این پژوهش می توان به بازه 03/3 تا 32/3 ثانیه برای فاصله عبور بحرانی میدان های شهری رشت اشاره نمود. و همینطور حداکثر ظرفیت میدان های شهری در مدل های خرد نگر برابر با 2400 وسیله نقلیه بر ساعت و در مدل های کلان نگر برابر 2618 وسیله نقلیه بر ساعت می باشد. مدل های خرد نگر به دلیل داده های معتبر بیشتر نسبت به مدل های کلان نگر دارای اعتبار بیشتری می باشند.
کلمات کلیدی : میدان، ظرفیت، فاصله عبور بحرانی، رگرسیون
1-1-­ مقدمه
امروزه با افزایش وسایل نقلیه، جاده ها و انواع سفرها ، جایگاه و لزوم به کارگیری مهندسی ترافیک در بحث های کلان کشوری، بیش از پیش احساس می شود. مدیران و تصمیم گیران حوزه های شهری، به خصوص در شهرهای بزرگ، همواره به دنبال روشی برای بهبود وضعیت ترافیکی شهرها هستند و از این رو سعی بر آن دارند تا با تکیه بر علوم ترافیک و حمل ونقل و بهره گیری از متخصصان این فن به روش هایی کارا و بهینه در زمینه ترافیک دست پیدا کنند.
با توسعه و گسترش شهرها، بحث لزوم دسترسی مناسب به نقاط مختلف شهر مطرح بوده و به همین دلیل است که تقاطع ها بخش عمده ای از شبکه شهری را به خود اختصاص می دهند. تقاطع ها به عنوان گره هایی در شبکه شهری نقش مهمی در ظرفیت شبکه ایفا کرده و می توان عنوان کرد که ظرفیت یک شبکه شهری با ظرفیت تقاطع های آن شبکه رابطه مستقیمی دارد. از مهمترین پارامترهایی که در طراحی و کنترل تقاطع ها مد نظر است می توان به ظرفیت و تاخیر آنها اشاره نمود. بنابراین می توان گفت که با افزایش ظرفیت و کاهش تاخیر در یک تقاطع ، ظرفیت کل شبکه شهری نیز افزایش پیدا خواهد کرد و شاهد ترافیک روان در نقاط مختلف شهر خواهیم بود.
امروزه میدان ها به عنوان نوعی از تقاطع های همسطح شهری به شمار می روند و با توجه به تحقیقات صورت گرفته در کشورهای پیشرفته و صاحب فن جهان می توان بیان کرد که میدان ها از تقاطع های بدون چراغ کاراتر و ایمن تر عمل خواهند نمود ، البته این موضوع تا زمانی صدق می کند که میدان به ظرفیت خود نرسیده باشد و در صورتی که میدان بیش از ظرفیت اصلی خود تقاضا داشته باشد از حالت کارا و ایمن بیرون خواهد آمد.
میدان ها اولین بار توسط امریکایی ها مطرح و اولین میدان نیز توسط ویلیام فلفس انو طراحی گردید که به میدان کلومباس[1] معروف است. از ابتدا حق تقدم در میدان ها با وسایل نقلیه ورودی بوده که این امر باعث آشفتگی میدان ها می شد و همچنین به دلیل طراحی بزرگ میدان ، در آنها حرکت های تداخلی زیادی انجام می گردید و علاوه بر فضای زیاد برای احداث، ایمنی آنها نیز کاهش می یافت که به همین دلیل بعدها میدان از علایق امریکایی های خارج گردید تا زمانی که انگلستان قانون حق تقدم وسایل نقلیه