1-5-1 : هدف کلی : 10

2-5-1 : اهداف جزئی : 10

فصل اول: مبانی نظری و چهارچوب تحقیق

1-2 : مقدمه : 15

2-2 : مبانی تجربی و مطالعات پیشین تحقیق : 16

1-2-2 : پیشینۀ داخلی : 16

2-2-2 : پیشینۀ خارجی : 18

3-2 : مبانی نظری و رویکرد مفهومی تحقیق : 21

1-3-2 : کسب دانش سلامت : 21

2-3-2 : تأثیر وسایل ار تباط جمعی : 22

1-2-3-2 : نظریۀ برجسته سازی : 24

2-2-3-2 : نظریۀ استفاده و خشنودی : 29

3-2-3-2 : فرضیۀ شکاف آگاهی : 33

4-2-3-2 : شکل گیری نگرش و رفتار : 35

3-3-2 : سبک زندگی سلامت محور : 40

1-3-3-2 : ماکس وبر : 41

2-3-3-2 : آنتونی گیدنز : 43

3-3-3-2 : پیر بوردیو : 45

4-3-2 : چارچوب نظری : 54

4-2 : فرضیات تحقیق : 59

5-2 : مدل تحلیلی تحقیق : 60

6- 2 : مدل سنجشی تحقیق  : 61

فصل سوم: روش شناسی تحقیق

1-3 : شیوه تحقیق.. 65

1-1-3 : مقدمه : 65

2-1-3 : نوع و روش تحقیق : 66

3-1-3 : ابزار گردآوری تحقیق : 67

4-1-3 : تعیین و اندازه گیری متغیرهای تحقیق : 68

1-4-1-3 : متغیرهای درونی : 68

2-4-1-3 : متغیرهای بیرونی : 77

3-4-1-3 : متغیرهای زمینه ای : 79

5-1-3 : اعتبار و دقت اندازه گیری : 79

1-5-1-3 : اعتبار تحقیق : 79

2-5-1-3 : پایایی تحقیق : 86

6-1-3 : قلمرو تحقیق : 89

1-6-1-3 : قلمرو موضوعی تحقیق : 89

2-6-1-3 : قلمرو مکانی و جامعه آماری تحقیق : 89

3-6-1-3 : قلمرو زمانی تحقیق : 89

7-1-3 : واحد تحلیل و سطح مشاهده : 90

8-1-3 : روش نمونه گیری : 90

9-1-3 : شیوه تعیین حجم نمونه : 91

فصل چهارم: یافته‌های تحقیق

1-4 : مقدمه. 95

2-4 : مشخصات عمومی پاسخگویان.. 96

1-2-4 : جنسیت : 96

2-2-4 : سن.. 96

3-2-4 : قومیت… 97

4-2-4 : وضعیت تأهل.. 97

3-4 : توصیف متغیرهای اصلی تحقیق : 98

1-3-4 : شاخص کاربرد رسانه ای در کسب اطلاعات سلامت… 100

2-3-4 : شاخص کاربرد رسانه ای فعال.. 101

3-3-4 : شاخص کاربرد رسانه ای منفعل.. 102

4-3-4 : شاخص دانش مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 102

5-3-4 : شاخص نگرش مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 103

6-3-4 : شاخص درک مخاطره آمیز از رفتارهای ناسالم.. 104

7-3-4 : شاخص رفتارهای مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 104

8-3-4 : شاخص احساس نیاز به راهنمایی در زمینۀ رفتارهای مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 105

9-3-4 : شاخص موقعیت اجتماعی- اقتصادی افراد. 106

10-3-4 : شاخص پذیرش اجتماعی رفتارهای مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 106

4- 4 : تحلیل مسیر : 107

5-4 : جمع بندی نتایج تحلیل مسیر در مراحل مختلف : 124

6- 4 : بررسی دیگر روابط میان متغیرهای مدل تحقیق.. 127

7-4 : بررسی فرضیات تحقیق.. 139

8- 4 : مدل تجربی تحقیق : 147

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

1-5 : مقدمه. 151

2- 5 : خلاصۀ روند انجام پژوهش…. 152

3- 5 : نتایج بدست آمده از تحلیل فرضیات… 154

4- 5 : تحلیل نتایج.. 161

5- 5 : پیشنهادات… 166

 

6- 5 : محدودیتهای پژوهش…. 167

الف) منابع فارسی.. 169

 

فهرست جداول

جدول 3- 1 : گویه های سنجش شاخص میزان کاربرد رسانه های چاپی.. 69

جدول 3- 2 : گویه های سنجش شاخص میزان کاربرد رسانه های الکترونیک…. 70

جدول 3- 3 : گویه های سنجش شاخص میزان کاربرد رسانه های دیجیتال.. 70

جدول 3- 4 : گویه های سنجش شاخص دانش مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 72

جدول 3- 5 : گویه های سنجش شاخص نگرش مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 74

جدول 3- 6 : گویه های سنجش درک مخاطره آمیز از رفتارهای ناسالم.. 75

جدول 3- 7 : گویه های سنجش شاخص رفتارهای مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 76

جدول 3- 8 : گویه های سنجش شاخص پذیرش اجتماعی رفتارهای مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 77

جدول 3- 9 : گویه های سنجش شاخص نیاز به راهنمایی در زمینه ی رفتارهای سلامت… 78

جدول 3- 10 : گویه های سنجش موقعیت اجتماعی-اقتصادی.. 78

جدول 3- 11 : گویه های سنجش متغیرهای زمینه ای.. 79

جدول 3- 12 : تحلیل عاملی کاربرد رسانه ای : 83

جدول 3- 13 : تحلیل عاملی رفتار مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 83

جدول 3- 14 : تحلیل عاملی نگرش مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 84

جدول 3- 15 : تحلیل عاملی نیاز به راهنمایی در زمینۀ رفتارهای سلامت… 84

جدول 3- 16 : تحلیل عاملی پذیرش اجتماعی رفتارهای مرتبط با سبک زندگی سالم.. 85

جدول 3- 17 : تحلیل عاملی مخاطره آمیز بودن رفتارهای ناسالم.. 85

جدول 3- 18 : تحلیل عاملی موقعیت اجتماعی-اقتصادی.. 86

جدول 3- 19 : میزان پایایی شاخص های متغیر مستقل و وابسته براساس آلفای کرونباخ در پیش آزمون.. 88

جدول 3- 20 : مناطق انتخابی و تعداد نمونه ها بر اساس نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای.. 91

جدول 3- 21 : اطلاعات توصیفی مورد استفاده در این تحقیق.. 92

جدول 4- 3  : توزیع جمعیت نمونه بر حسب قومیت… 97

جدول 4- 4 : توزیع جمعیت نمونه بر حسب وضعیت تأهل.. 97

جدول 4- 5 : شاخص های توصیفی متغیرهای درونی.. 99

جدول 4- 6 : شاخص های توصیفی متغیرهای بیرونی.. 100

جدول 4- 7 : توزیع فراوانی جمعیت نمونه بر اساس کاربرد رسانه ای در کسب اطلاعات سلامت… 101

جدول 4- 8 : توزیع فراوانی جمعیت نمونه بر اساس کاربرد رسانه ای فعال.. 101

جدول 4- 9 : توزیع فراوانی جمعیت نمونه بر اساس کاربرد رسانه ای منفعل.. 102

جدول 4- 10 : توزیع فراوانی جمعیت نمونه بر اساس دانش مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 103

جدول 4- 11 : توزیع فراوانی جمعیت نمونه بر اساس نگرش مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 103

جدول 4- 12 : توزیع فراوانی جمعیت نمونه بر اساس میزان درک مخاطره آمیز از رفتارهای ناسالم.. 104

جدول 4- 13 : توزیع فراوانی جمعیت نمونه بر اساس سطح رفتارهای مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 105

جدول 4- 14 : توزیع فراوانی جمعیت نمونه بر اساس میزان احساس نیاز به راهنمایی در زمینۀ رفتاهای  سلامت   105

جدول 4- 15 : توزیع فراوانی جمعیت نمونه بر اساس موقعیت اجتماعی- اقتصادی.. 106

4- 16 : توزیع فراوانی جمعیت نمونه بر اساس میزان پذیرش اجتماعی رفتاهای مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 107

جدول 4- 17 : ضریب همبستگی و ضریب تعیین برای بررسی شدت رابطۀ مجموعه متغیرهای مستقل با متغیر وابسته  108

جدول 4- 18 : تحلیل واریانس برای بررسی معنی داری سطح تبیین تغییرات توسط متغیرهای مستقل.. 109

جدول 4- 19 : ضرایب تأثیر رگرسیونی مجموعه متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته رفتار مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 109

جدول 4- 20 : ضریب همبستگی و ضریب تعیین برای بررسی شدت رابطۀ مجموعه متغیرهای مستقل با متغیر وابسته  110

جدول 4- 21 : تحلیل واریانس برای بررسی معنی داری سطح تبیین تغییرات توسط متغیرهای مستقل.. 111

جدول 4- 22 : ضرایب تأثیر رگرسیونی مجموعه متغیرهای مستقل بر متغیر نگرش مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 112

جدول 4- 23 : ضریب همبستگی و ضریب تعیین برای بررسی شدت رابطۀ مجموعه متغیرهای مستقل با متغیر وابسته  113

جدول 4- 24 : تحلیل واریانس برای بررسی معنی داری سطح تبیین تغییرات توسط متغیرهای مستقل.. 114

جدول 4- 25 : ضرایب تأثیر رگرسیونی مجموعه متغیرهای مستقل بر متغیر نگرش مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 114

جدول 4- 26 : ضریب همبستگی و ضریب تعیین برای بررسی شدت رابطۀ مجموعه متغیرهای مستقل با متغیر وابسته  115

جدول 4- 27 : تحلیل واریانس برای بررسی معنی داری سطح تبیین تغییرات توسط متغیرهای مستقل.. 116

جدول 4- 28 : ضرایب تأثیر رگرسیونی مجموعه متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته دانش مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 116

جدول 4- 29 : ضریب همبستگی و ضریب تعیین برای بررسی شدت رابطۀ متغیر مستقل با متغیر وابسته. 117

جدول 4- 30 : تحلیل واریانس برای بررسی معنی داری سطح تبیین تغییرات توسط متغیرهای مستقل.. 118

جدول 4- 31 : ضرایب تأثیر رگرسیونی مجموعه متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته دانش مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 118

جدول 4- 32 : ضریب همبستگی و ضریب تعیین برای بررسی شدت رابطۀ مجموعه متغیرهای مستقل با متغیر وابسته  119

جدول 4- 33 : تحلیل واریانس برای بررسی معنی داری سطح تبیین تغییرات توسط متغیرهای مستقل.. 120

جدول 4- 34 : ضرایب تأثیر رگرسیونی مجموعه متغیرهای مستقل بر متغیر میزان کاربرد رسانه ای.. 120

جدول 4- 35 : ضریب همبستگی و ضریب تعیین برای بررسی شدت رابطۀ متغیر مستقل با متغیر وابسته. 121

جدول 4- 36 : تحلیل واریانس برای بررسی معنی داری سطح تبیین تغییرات توسط متغیرهای مستقل.. 122

جدول 4- 37 : ضریب تأثیر رگرسیونی  متغیر دانش مرتبط با سبک زندگی سلامت محور بر متغیردرک مخاطره آمیز از رفتار ناسالم.. 122

جدول 4- 38 : ضریب همبستگی و ضریب تعیین برای بررسی شدت رابطۀ مجموعه متغیر مستقل با متغیر وابسته  123

جدول 4- 39 : تحلیل واریانس برای بررسی معنی داری سطح تبیین تغییرات توسط متغیر مستقل.. 123

جدول 4- 40 : ضریب تأثیر رگرسیونی متغیر موقعیت اجتماعی- اقتصادی بر متغیر احساس نیاز به راهنمایی در زمینۀ رفتار سلامت… 123

جدول 4- 41 : میزان تأثیر مستقیم ، غیرمستقیم و کل متغیرهای مستقل بر متغیرهای وابستۀ نهایی.. 126

جدول 4- 42 : ضرایب چهارگانۀ رابطۀ علّی متغیر موقعیت اجتماعی- اقتصادی با ابعاد رفتار مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 128

جدول 4- 43 : ضرایب چهارگانۀ رابطۀ علّی متغیر موقعیت اجتماعی- اقتصادی با ابعاد پذیرش اجتماعی رفتار سبک زندگی سالم  129

جدول 4- 44 : ضرایب چهارگانۀ رابطۀ علّی متغیر موقعیت اجتماعی- اقتصادی با ابعاد کاربرد رسانه ای و درک مخاطره آمیز 129

جدول 4- 45 : ضرایب همبستگی پیرسون برای بررسی رابطۀ ابعاد هفتگانۀ متغیر رفتار مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 130

جدول 4- 46 : ضرایب همبستگی پیرسون برای بررسی رابطۀ ابعاد پذیرش اجتماعی و رفتار مرتبط با سبک زندگی سلامت محور 135

جدول 4- 47 : ضرایب همبستگی پیرسون برای بررسی رابطۀ  پذیرش اجتماعی رفتار سلامت و کاربرد رسانه ای  138

جدول 4- 48 : مقایسۀ میزان تأثیر مستقیم ، غیرمستقیم و کل دو متغیر کاربرد رسانه ای فعال و منفعل بر مجموعه متغیرهای وابسته. 142

 

 

 

 

 

فصل اوّل

کلیات

 

 

1-1 مقدمه :

سلامت به دلیل تأثیر فراوانی که بر کیفیت و طول عمر انسان دارد ، همیشه یکی از دغدغه های جدی برای بشریت بوده است . سلامت توسط سازمان بهداشت جهانی[1] به عنوان وضعیتی از تندرستی کامل جسمی ، ذهنی و اجتماعی تعریف شده است ، و نه صرفاً عدم ناخوشی یا ناتوانی (کاکرهام و ریتچی ، 1997 : 51) . سازمان بین المللی مهاجرت[2] در سال 1999 مدلی از تعیین کننده های فردی و محیطی که کیفیت زندگی مرتبط با سلامت را تحت تأثیر قرار می دهند ، ارائه کرده است ؛ تعیین کننده های فردی عبارتند از : جریان زندگی ، سبک زندگی ، رفتار سلامت ، رفتار بیماری ، شخصیت ، انگیزه فردی و وضعیت زیست شناختی . اما تعیین کننده های محیطی عبارتند از : شرایط اجتماعی و فرهنگی ، عوامل سیاسی و اقتصادی ، عوامل فیزیکی و جغرافیایی و مراقبت های اجتماعی و بهداشتی (1999 : 61) . در طول تاریخ و همزمان با پیشرفت های رخ داده در حوزه های مختلف زندگی ، بسیاری از عوامل تأثیرگذار بر سلامت افراد نیز تغییر یافته اند . لذا با تغییرات عمده ای که در سبک زندگی افراد روی داده است ، بطور کلی کیفیت زندگی بهبود یافته و مسائل سلامت نیز ، در جهان امروزی ، تحت کنترل و نظارت بیشتر قرار گرفته اند .

امروزه ماهیت و ابعاد خود بیماری تغییر کرده است . در زمان های پیشین ، عمده ی بیماریها ، امراض عفونی مثل سل ، مالاریا ، وبا و فلج اطفال بودند . این بیماری ها غالباً سرایت عمومی پیدا می کردند و می توانستند کل یک جمعیت را تهدید کنند . در کشورهای صنعتی امروزی این امراض وخیم عفونی جزو علل فرعی مرگ و میر هستند و بعضی از آنها کاملاً ریشه کن شده اند . رایج ترین علل مرگ و میر در این کشورها ، در زمان حاضر ، بیماریهای مزمن غیر عفونی همانند سرطان ، ناراحتی قلبی ، دیابت یا بیماری های دوره ای است . به این تحول ، گذار سلامتی[3] می گویند (گیدنز ، 1387 : 230) . همچنین باید اضافه نمود که هرچند در جوامع پیشامدرن بالاترین نرخ مرگ و میر در میان نوزادان و کودکان دیده می شد ، امروزه نرخ مرگ و میر با افزایش سن بالاتر می رود . لذا ، چونکه مردم عمر بیشتری می کنند و عمدتاً از بیماریهای مزمن کشنده ای رنج می برند ، به رهیافت نوینی در قبال تندرستی و مراقبت نیاز است . (همان : 230) . لذا ، یکی از مباحث مهم در حوزۀ سلامت ، مدیریت سلامت[4] است ، که اشاره به مسئول بودن فرد در قبال سلامتی و بهداشت خود دارد ؛ به عبارتی دیگر ، فرد باید در مدیریت سلامت خود نقش مهمی را ایفا کند و دربارۀ تندرستی خود بتواند تصمیم گیری نماید . در جامعه ای که بر مسئولیت فردی شخص در قبال سلامتی اش تأکید می شود ، اطلاعات سلامت نقش مهمی را برای شخصی که جستجوگر اطلاعات سلامت است و مسئولیت سلامت خود را نیز بعهده دارد ، ایفا می کند (احدزاده ، 1391 : 2) . برپایه ی این بحث ، درک و باور رو به رشدی وجود دارد که فقط متخصصان پزشکی نیستند که صاحب دانش و معرفتی درباره ی سلامتی و بیماری اند . همه ی ما در وضعیتی هستیم که می توانیم رفاه و سعادت خویش را برمبنای فهمی که از بدن خویش داریم و از طریق انتخاب هایی که در جریان زندگی روزمره ی خود ، درباره ی رژیم غذایی ، ورزش ، الگوهای مصرف و سبک زندگی کلی مان به عمل می آوریم ، مورد تعبیر و تفسیر قرار دهیم و به آن شکل بخشیم (گیدنز ، 1387 : 230) .

هم اکنون ، ما در عصری زندگی می کنیم که اطلاعات بیشتری از منابع گوناگون در دسترس ما قرار می گیرد و می توانیم در تصمیم گیری های مان درباره ی زندگی خود از آنها استفاده کنیم . مراقبت از سلامتی نیز از این قاعده مستثنی نیست . افراد به نحو فزاینده ای به «مصرف کنندگان سلامتی» تبدیل می شوند ؛ یعنی موضع فعالانه ای در قبال سلامتی و رفاه خویش اتخاذ می کنند . در این باره ، با توسعه در تکنولوژی اطلاعات ، رسانه ها به عنوان یکی از اجزای قدرتمند جامعۀ مدنی و تأثیرگذار بر افکار عمومی به شمار می آیند که می توانند با آموزش و اطلاع رسانی ، دانش ، نگرش و رفتار ها را متأثر از خود سازند و افراد جامعه را آمادۀ مشارکت و تصمیم گیری در جهت کنش و رفتاری خاص نمایند . هرچند برخی ، رسانه های گروهی را غالباً با تفریحات و سرگرمی ها مرتبط می دانند ، و از این نظر ، در زندگی اکثر مردم نسبتاً فرعی و حاشیه ای دانسته می شوند ، اما چنین دیدگاهی بسیار ناقص و محدود است : ارتباطات جمعی دربرگیرنده ی بسیاری از جنبه های دیگر فعالیت های اجتماعی ما نیز هست . رسانه هایی مانند روزنامه یا تلویزیون تأثیر و نفوذ پردامنه ای روی تجربه های ما و همچنین روی افکار عمومی دارند . دلیل این تأثیر و نفوذ فقط این نیست که این رسانه ها به طریقی بر نگرش ها و ایستارهای ما تأثیر می گذارند ، بلکه این است که آنها ابزارهای دسترسی به دانش و معرفتی هستند که بسیاری از فعالیت های اجتماعی ، وابسته به آن است (همان : 653) . یک رسانه می تواند سبک روابط انسانی را شکل دهد و معیار عملکردهای موجود در این رابطه را مشخص کند . در ارتباط با این تأثیرگذاری ، با توجه به اهمیت موضوع سلامت و شعار جهانی « انسان سالم ، محور توسعه » ، بسیاری از سیاستگذاریها و برنامه ریزی های کلان ملی و بین المللی برای ارتقای سطح بهداشت و سلامت جوامع انجام می شود و رسانه های جمعی نیز سعی نموده اند ، با گسترش قلمرو انتشار و پخش برنامه های خود ، در کانال هایی عمومی و اختصاصی ، در این زمینه نقش پررنگی را ایفا نمایند . در واقع می توان گفت ، در سراسر مراحل زندگی ، افراد با منابع متعدد اطلاعات در مورد مطالب بهداشتی برخورد می کنند که بیشتر آنها رسانه هایی از قبیل تلویزیون ، رادیو ، روزنامه ، مجله ، اینترنت و فیلم هستند که پس زمینه ی ثابت زندگی ما را تشکیل می دهند و حاوی پیام های متعدد تلویحی یا صریح در مورد سلامت و بهداشت اند (سیل ، 1387 : 2) .

در پژوهشی که در پیش روی داریم ، در فصل اول ، به ترتیب الف) بیان مسئله ب) اهمیت و ضرورت تحقیق ج) اهداف تحقیق د) سؤالات تحقیق ، مورد بحث قرار خواهند گرفت .

2-1 بیان مسئله :

یکی از مفاهیم کلیدی در توضیح رفتار اجتماعی انسان ، مفهوم سبک زندگی است که از جمله ی مهمترین توسعه های نوین در نظریۀ جامعه شناختی می باشد . سبک زندگی را می توان به مجموعه ای کم و بیش جامع از عملکردها تعبیر کرد که فرد آنها را به کار می گیرد چون نه فقط نیازهای جاری او را برمی آورند بلکه روایت خاصی را هم که وی برای هویت شخصی خود برگزیده است در برابر دیگران متجسم می سازد (گیدنز ، 1388 : 122) . شیوه های زندگی بصورت عملکردهای روزمره درمی آیند ، عملکردهایی که در نوع پوشش ، خوراک ، طرزکار ، و محیط های مطلوب برای ملاقات با دیگران تجسم می یابند (همان :120) . سبک زندگی[5] را می توان در زیرشاخه ها و انواع گوناگونی تعریف و تقسیم بندی نمود ؛ یکی از این زیرشاخه ها سبک زندگی سلامت محور[6] است . بطورکلی ، این دسته از سبک های زندگی را می توان به عنوان شیوه های زندگی اتخاذ شده ای از سوی افراد سالم تصور نمود که می خواهند سلامت شان را حفظ و یا افزایش دهند و نیز خود را از آسیب و بیماری دور نگه دارند(کاکرهام و ریتچی، 1997 : 58-57) .

یکی از مسائل پیش روی جوامع امروزی همانطورکه اشاره شد ، بیماریهای مزمن یا غیرواگیر هستند . بنابر گزارشات منتشر شده از سازمان جهانی بهداشت (2006) ، 60% علل

کلیات…. 2

1 – 1مقدمه.. 3

1- 2 بیان مسئله.. 4

1-3  ضرورت و اهمیت تحقیق…. 6

1-4 اهداف تحقیق…. 9

1 تاثیر روش حل مساله در آموزش مبحث دینامیک بر درک مفهومی دانش آموزان.. 9

1-5 فرضیه های پژوهش…… 9

1 –6 تعاریف عملیاتی و مفهومی متغیر ها 10

1 –6– 1 تعریف مفهومی… 10

1-6-2 تعریف عملیاتی… 11

فصل دوم.. 13

مبانی نظری و پیشینه پژوهش…… 13

1-2 مقدمه.. 14

2-2- پیشرفت تحصیلی… 16

2-2-1- عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی… 18

2-2-1-1- برنامه درسی… 18

2-2-1-2- کتابهای درسی و مواد آموزشی… 18

2-2-1-3- معلم، روش تدریس…… 19

2-2-1-4- ایجاد هوشیاری و توجه در دانش اموزان برای پیشرفت درسی… 19

2-2-2-1- ارزشیابی پیشرفت تحصیلی… 20

2-2-3- اهداف ارزشیابی پیشرفت تحصیلی… 20

2-3- تعریف روش های تدریس…… 22

2-3-1- روش تدریس سنتی (غیرفعال). 22

2-3-2- روش تدریس نوین (فعال). 22

2-4- تاریخچه حل مسأله.. 23

2-5- دیدگاه های نظریه های مختلف یادگیری در مورد حل مسأله.. 28

2-5-1- نظریه های فراشناخت در مورد روش حل مسأله.. 28

2-5-2- نظریه ی رفتار گرایان در مورد روش حل مسأله.. 29

2-5-3- نظریه یادگیری شناختی در مورد روش حل مسأله.. 30

2-5-4- نظریه ساختار گرایی در مورد روش حل مسأله.. 32

2-6- روش حل مسأله به عنوان یک روش تدریس فرآیند مدار. 33

2-7- روش یاددهی، یادگیری با روش فعال… 36

2-8- ویژگی های برجسته روش حل مسأله.. 37

2-9- روش آموزش روش حل مسأله.. 39

2-10- هدف اساسی روش حل مسأله.. 41

2-11- مفاهیم اساسی روش حل مسأله.. 42

2-12- راهبردهای حل مسأله. 43

2-12-1- تشخیص مسأله.. 44

2-12-2- تعریف و بازنمایی مسأله.. 44

2-12-3- کشف راهبردهای احتمالی… 45

1) راهبرد الگوریتمی : 45

2) راهبرد اکتشافی: 45

2-12-4- استفاده از بهترین راهبردها و ارزیابی نتایج… 45

2-13- پیشنهادی برای افزایش توانایی های حل مسأله در یادگیرندگان… 46

2-14- حل مسأله با روش «دیویی». 47

2-15- تعریف و تحلیل تدریس به روش حل مسأله.. 48

2-16- اصولی برای تدریس روش حل مسأله.. 49

2-17- مهارت های مورد نیاز یادگیرندگان برای حل مسأله.. 52

2-18- پیشینه ی تحقیق…. 53

2-18-1- پیشینه پژوهش های داخلی… 53

2-18-2- پیشینه ی خارجی… 56

2-19- جمع بندی… 59

فصل سوم.. 60

روش تحقیق…. 60

3-1- مقدمه.. 61

3-2- روش  تحقیق…. 61

3-3- جامعه آماری… 61

3-4- نمونه آماری و روش نمونه گیری… 61

3-5- ابزار جمع آوری داده ها 62

3-6- روش اجرای تحقیق…. 62

3-7- روش های تجزیه و تحلیل… 63

فصل چهارم.. 64

تجزیه و تحلیل داده ها 64

4-1 مقدمه.. 65

4-2 توصیف داده ها 65

4-3 تحلیل استنباطی داده ها 73

فصل پنجم.. 78

بحث و نتیجه گیری… 78

5-1- مقدمه.. 79

بحث درباره نتایج… 79

بیان محدودیت ها، ارائه پیشنهادهای کاربردی… 79

 

5- بحث و نتیجه گیری… 79

بحث فرضیه اول:… 79

بحث فرضیه دوم:… 80

بحث فرضیه سوم:… 80

5-3- محدودیت ها و تنگناهای پژوهش: 81

5-4- پیشنهادها 82

5-4-1- پیشنهادهای کاربردی: 82

5-4-2- پیشنهاد های پژوهشی: 83

فهرست منابع… 84

فهرست منابع فارسی… 85

پیوستها 89

 

 

فهرست جدول ها

عنوان                                                                                                                         شماره صفحه

جدول 4-1) توزیع فراوانی آزمودنی های پژوهش به تفکیک گروه 65

جدول (4-2) شاخص­های توصیفی نمرات پیش آزمون پیشرفت تحصیلی آزمودنی ها به تفکیک گروه­های آزمایش و کنترل  66

جدول 4-3) شاخص­های توصیفی نمرات پس آزمون پیشرفت تحصیلی آزمودنی ها به تفکیک گروه­های آزمایش و کنترل 68

جدول (4-4) شاخص­های توصیفی نمرات پس آزمون کاربرد استراتژی حل مساله آزمودنی ها به تفکیک گروه­های آزمایش و کنترل 70

جدول (4-5) شاخص­های توصیفی نمرات پس آزمون درک مفهومی آزمودنی ها به تفکیک گروه­های آزمایش و کنترل 72

جدول(4-6)  نتیجه­ی آزمون t برای مقایسه­ی میانگین نمرات پیش آزمون پیشرفت تحصیلی دانش آموزان.. 74

جدول (4-7)  نتیجه­ی آزمون t برای مقایسه­ی میانگین نمرات پس آزمون پیشرفت تحصیلی دانش آموزان.. 75

جدول (4-8)  نتیجه­ی آزمون t برای مقایسه­ی میانگین نمرات درک مفهومی دانش آموزان.. 76

جدول (4-9)  نتیجه­ی آزمون t برای مقایسه­ی میانگین نمرات کاربرداستراتژی حل مساله  دانش آموزان.. 77

 

فهرست اشکال

عنوان                                                                                                                         شماره صفحه

شکل (4-1) نمودار هیستوگرام همراه با چند ضلعی.. 67

شکل (4-2) نمودار هیستوگرام همراه با چند ضلعی برای توزیع فراوانی نمرات پس آزمون.. 69

شکل (4-3) نمودار هیستوگرام همراه با چند ضلعی برای توزیع فراوانی نمرات استراتژی حل مساله. 71

شکل (4-4) نمودار هیستوگرام همراه با چند ضلعی برای توزیع فراوانی نمرات پس آزمون درک مفهومی.. 73
چکیده

هدف کلی از انجام این پژوهش مقایسه اثر بخشی آموزش مبحث دینامیک درس فیزیک با روش های تدریس حل مسأاله و سنتی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر سال دوم دبیرستان بود. روش تحقیق از نوع نیمه تجربی با پیش آزمون – پس آزمون با دو گروه تصادفی بود. جامعه آماری این پژوهش شامل 380 دانش آموز دختر سال دوم متوسطه شهر ملایر در سال 95-94 بود. بدین منظور 56 نفر از دانش آموزان سال دوم متوسطه دبیرستان های شهر ملایر در دو گروه حل مسأله و سنتی در پژوهش شرکت نمودند. ابزار گرد آوری اطلاعات در این پژوهش آزمون محقق ساخته سنجش پیشرفت تحصیلی درس فیزیک مبحث دینامیک سال دوم متوسطه بود که روایی آن توسط استاد راهنما مورد تأیید قرار گرفت و پایایی این آزمون 89/0 بود. قبل و بعد از دوره آموزش از شرکت کننده ها آزمون پیشرفت تحصیلی به عمل آمد و نتایج آن مورد بررسی قرار گرفت که نتایج به دست آمده نشان داد که دانش آموزانی که به روش حل مسأله آموزش دیده اند پیشرفت تحصیلی بیشتری نسبت به دانش آموزانی که با روش تدریس سنتی آموزش دیده اند.

کلمات کلیدی: روش تدریس، روش تدریس سنتی، روش تدریس حل مسأله، دینامیک

 

فصل اول

کلیات

 

 

1 – 1مقدمه

نظریه تحول های بسیار سریع در عرصه های مختلف و برای پاسخ گویی به نیازهای اجتماعی و اقتصادی، دانش آموزانی که فردا در قالب عضوی از جامعه در توسعه کشور نقش مهمی ایفا خواهند  کرد، اهمیت آموزش متوسطه روز به روز بیشتر می شود (رهبر، 1385). امروزه این امر پذیرفته شده است که جوامع موفق و پیشرو، جوامعی هستند که مردم آن بهتر فکر  می کنند و در برخورد با مسائل بهتر می اندیشند و در نتیجه راه حل های صحیح تری را ارائه می دهند.لازمه ماندگاری و بقاء انسان ها در عرصه پرشتاب تحولات، همانا بیشتر به کیفیت نظام آموزشی دارد. تحولات پرشتاب در مراکز آموزشی بیشتر از سایر سازمان ها بوده، بدین ترتیب مسئولین مدارس باید عادت ها ورویه ها را محک مجدد بزنند وبا دید بهتری به راهیابی بهتر در همه زمینه ها بپردازد.(خورشیدی، 1381).

 فیزیک، یکی از دروسی است که اهمیت زیادی در برنامه درسی متوسطه دارد. مطالعات نشان داده اند که پدیده ها، با اینکه ممکن است متفاوت باشند؛ لیکن از قانون خاصی پیروی می کنند. هدف اصلی علم فیزیک کشف و بیان این قانون ها است (رهبر، 1381).

دربسیاری از کلاس های فیزیک مقدماتی از جمله دوره متوسطه، موضوع یا بحث مکانیک اغلب اولین حوزه هایی است در باره اش بحث یا توضیح داده می شود. موضوع مکانیک، حرکت اجسام است و چون هر پدیده ای به نوعی وابسته به حرکت است، از این رو، مکانیک به عنوان پایه و زیر بنای همه بخش های گوناگون فیزیک و نخستین بخشی است که مورد مطالعه قرار می گیرد. مکانیک را به بخش های سینماتیک ودینامیک تقسیم می کنند. در سینماتیک، حرکت اجسام از نظر مسیر و

 

 

سرعت و شتاب مورد مطالعه قرار می گیرد. دینامیک از نیرو وحرکت اجسام گفتگو می کند (معتمدی، 1384).

یکی از مهم ترین وظایف آموزش و پرورش که بیشترین مسئولیت را برای تعلیم و تربیت نسل جدید به عهده دارد، ایجاد عادت های صحیح فکر کردن در دانش آموزان است. دست اندر کاران تعیلم وتربیت باید شرایطی را فراهم کنند تا دانش آموزان به اندیشیدن و تفکر تشویق شوند و محیط های آموزش را به مراکز فعالیت و تفکر تبدیل کنند. این ممکن نیست مگر که معلمان با اصول یادگیری و روش های تدریس نوین آشنا باشند. بنابراین، یکی از ضروری ترین تحولات در نظام آموزشی، در روش تدریس معلمان است. باید در فعالیت های آموزشی با توجه به پیشرفت علوم و فنون، به این باور برسیم که وظیفه ما در فرآیند آموزشی تنها انتقال واقعیات عملی نیست، بلکه باید موقعیت مطلوب یادگیری را نیز فراهم کنیم. معلمان باید چگونه اندیشیدن و چگونه آموختن را به دانش آموزان بیاموزند. بدین ترتیب یکی از از مسائل مهم در کلاس درس، روش های تدریس است، که در این پژوهش به بررسی تفاوت اثر های آموزشی دو روش تدریسی حل مسئله و سنتی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس فیزیک پرداخته ایم است.

نگاهی است که به انسان، و اصل وجود او و آنچه در ذهن و روح اوست اهمیت می دهد.

به کار گیری انواع تکنیک های روایت و تغییر زاویه ی دید یکی از ویژگی های داستان های جریان سیال ذهن است. امروزه یکی از بحث‌های جدید در نقد ادبی، که شاخه­ا­ی مستقل و مهم در مباحث داستان‌نویسی محسوب می شود، این است که برای نقد یک رمان، انواع زاویه ی دید و شیوه­های روایت در رمان را با دیدگاه‌های متفاوت بررسی می کنند. روایت در وجوه مختلف زندگی بشر جریان دارد. روایت در داستان «به ماجراهایی گفته می شود که در زمان رخ می دهند و از تسلسل برخوردارند که با کنش شخصیت یا از طریق صدای راوی یا تلفیقی از این دو نقل می گردد»(ایگلتون،1368: 145). هچنین در این گونه داستان ها با روایت هایی روبرو می شویم که نویسنده، چینش حوادث روایت را در زمان رمان، جابه جا می کند و با شکست زمان در روایت، زمان ذهنی و عینی را در تقابل یکدیگر قرار می دهد.

در شیوه ی جریان سیال ذهن، احساسات و اندیشه‌ها بدون منطقِ روشن و قابل فهم در ذهن شخصیت داستان جریان می‌یابند. در این شیوه، تک‌گویی درونی شخصیت همان‌گونه که در ذهن جریان دارد، نوشته می‌شود. و تک‌گویی ها بیشتر از زاویه ی دید اول شخص یا من بیان می‌شود، و گاهی نیز از زاویه ی دید سوم شخص یا او بیان می شود. در تک‌گویی درونی، نویسنده، اندیشه‌ها و احساساتی را که در ذهن شخصیت داستان جریان دارد، و هنوز به سطح گفتار نرسیده است، بازگو می کند. اساس تک‌گویی درونی «تداعی معانی» است.

چون مطالب در ذهن غالباً بدون انسجام و نظم در کنار هم قرار می‌گیرند، در این تکنیک نویسنده احساسات، تفکرات، تداعی و خاطراتی را که در ذهن شخصیت‌ها شکل می‌گیرد ، بدون توالی زمانی در قالب داستان‌های کوتاه یا رمان ارائه می‌کند. در این شیوه روایت، احساسات و ادراکات، دارای انسجام و یا رعایت اصول دستوری و توالی زمانی نیست؛ جملات نیز نظم و انسجامی ندارد.

هوشنگ گلشیری(1316-1379)، از جمله نویسندگان بنیانگذار مدرنیسم در ایران است، که در مقایسه با آثار برجسته ی جهانی، که به شیوه و تکنیک جریان سیال ذهن نوشته شده اند، بیش از نویسندگان هم عصر خود که آگاهانه از این شیوه در داستان های خود بهره گرفته اند، با نگارش رمان شازده احتجاب، از تکنیک جریان سیال ذهن برخوردار شده است.

بیان مسأله
یکی از علت های انتخاب موضوع بررسی جریان سیال ذهن در رمان شازده احتجاب هوشنگ گلشیری، این بوده است که می توان تا حدودی استفاده ی تمام و کمال از این عرصه را در این اثر جاودان او دید. حوزه ی اصلی مورد بحث در این پایان نامه، بررسی جریان سیال ذهن در این رمان گلشیری است. او با نوشتن این رمان، نویسنده ای مدرن شناخته شد، و در کنار این که از او به عنوان نویسنده ای تکنیکی، آن هم به شیوه ی مدرن یاد می کنند، روش های سنتی را هم فراموش نکرده است، و این را از آثار دیگر او می توان دانست. می توان گفت گلشیری، با رمان شازده احتجاب، به دلیل ساختار ویژه ای که در نگارش آن به کار گرفته است و شیوه های جدیدی که در آن به نمایش گذاشته است، داستان نویسی فارسی را متحول نموده، و رمان های ایرانی را به شیوه های نوین جهانی نزدیک کرده است.

مهم ترین موضوع چالش برانگیز در کتاب شازده احتجاب، ترتیب روایی اثر است، که گلشیری در آن به شیوه جریان سیال ذهن، همه چیز رادر هم آمیخته و خاطرات گوناگون شازده را بدون نظم و ترتیب روایت می کند. حوادثی را در ذهن شخصیت های داستان تکرار می کند و از برخی وقایع، سریع می گذرد. «تداوم در روایت نشان می دهد کدام رخداد یا کارکردهای داستان را می توان گسترش داد یا حذف کرد. یعنی کجا قصه گویی سرعت می گیرد و کجا آرام می شود»(احمدی،1386: 316).

یکی دیگر از چالش های مورد بحث در رمان شازده احتجاب گلشیری، شکست های پیاپی زمان و مکان و سرگردانی شازده میان واقع و وهم، و روایت خاطرات او بدون نظم و ترتیب زمانی است، که کار او را به اثری دشوار بدل کرده، تا جایی که برای فهم درست بعضی قسمت ها باید به عقب برگردیم و دوباره آن را بخوانیم. گلشیری این رمان را از آثار چند لایه و پیچیده از نظر زمان روایی به نگارش آورده است که در آن مسیر طبیعی و خطی زمان را به شیوه ی جریان سیال ذهن، شکسته و با گذشته نگری های پی درپی، شکاف هایی عمیق در زمانبندی روایت این رمان ایجاد کرده است. نمادها، فوران وحشت بار و ابهام، تداعی آزاد و شاعرانگیِ نثر گلشیری در این رمان از دیگر چالش های مورد بحث در این پایان نامه هستند.

اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
از قرن بیستم، متن های روانکاوی و روانشناسی بر ادبیات و هنر به شکلی چشمگیر تأثیر گذارده اند به این دلیل، کمتر کار ادبی عمده ای وجود دارد که از این تأثیر بی بهره باشد. تأثیر این روانکاوی ها، هم در تکنیک روایی برخی از آثار داستانی، و هم در محتوای آن   ها به اندازه ای است که گاهی نمی توان ادبیات و روانکاوی را از هم جدا کرد. بنابراین در تمام جهان، نویسندگانی، با توجه آگاهانه به تکنیک های روایت ذهنی داستان، مهم ترین داستان های جریان سیال ذهن را در ادبیات داستانی خلق کرده اند. هوشنگ گلشیری نیز به عنوان یکی از نویسندگان مدرنیست در ایران، با وجود توجه جدی به شیوه های نوین داستان پردازی، به تجربه ی روایت ذهنی شخصیت ها در چند رمان خود از جمله: «شازده احتجاب»، «بره ی گم شده ی راعی» و «آینه های در دار» دست زده است. اما او نسبت به برخی از نویسندگان ایرانی، برخوردار از این تمایز است که معتقد است به جای تقلید صرف و بازنویسی و گرته برداری از آثار نویسندگان غربی و تکنیک های آنان، «باید نخست به سرچشمه های ادب خودمان برگردیم و پس از آشنایی کامل و هضم عمیق، آن ها را بادستاوردهای جهانی داستان نویسی پیوند بزنیم»(گلشیری،1380: 615).

حدود یک قرن از پیدایش داستان نویسی به شیوه ی جریان سیال ذهن در مغرب زمین می گذرد؛ و آشنایی برخی از نویسندگان ایرانی با این تکنیک، از چند دهه پیش صورت گرفته است. با این وجود هنوز بسیاری از منتقدان ادبی، شناخت علمی و دقیقی از آن ندارند. به همین دلیل، بررسی رمان هایی به شیوه ی جریان سیال ذهن از نظر تکنیک روایی داستان و زوایای دید، بررسی توالی و ترتیب زمانی روایت، نمادها، تداعی های آزاد، ابهام و فوران وحشت بار در اینگونه رمان ها، می تواند کمکی شایان توجه در شناخت بیشتر و بهتر نویسنده، اثر نوشته شده به این شیوه، شخصیت های داستان و به طور کلی شناخت انسان از جهت اهمیت ذهن و روح و موجودیت او، داشته باشد.

پیشینه ی تحقیق
حوزه ی مطالعه در باره ی پیدایش داستان نویسی جریان سیال ذهن، بیشتر در غرب است؛ زیرا خاستگاه این گونه داستان ها، و مباحث مربوط به زمینه های اجتماعی و فکری شکل گیری این آثار، در انگلستان و امریکا، یعنی کشورهای انگلیسی زبان است. البته به جز مارسل پروست از نویسندگان نامی این شیوه که فرانسوی زبان است.

در طول این قرن، نویسندگان بسیاری در تمام جهان، جریان سیال ذهن در رمان را مورد بررسی قرار داده اند؛ که این بررسی ها یا فقط به طور کلی، به پیدایش جریان سیال

مقدمه ای بر روانکاری و روانکارها
1- روانکاوی
روانکاری علم تسهیل حرکت نسبی سطوح در تماس با یکدیگر است. این علم به عنوان یکی از رشته های بسیار مهم در علم مهندسی شناخته می شود، به طور ی که موفقیت بسیاری از طرح های صنعتی در گرو آگاهی از این دانش فنی خواهد بود. امروزه توسعه صنعت روانکار یک بخش مهم از توسعه صنایع ماشینی و صنایع مربوط به آن شده است. علاوه بر این، با مطرح شدن بحث های جدیدی چون بهینه سازی مصرف و حفظ منابع تجدیدناپذیر و همچنین رعایت الزامات زیست محیطی، مطالعه بر روی روانکارها جایگاه خاصی را پیدا کرده است. برای جلوگیری از فرسایش و از کارافتادگی زودرس ماشین آلات صنعتی و همچنین دسترسی به بیشترین بازده مکانیکی در حداقل زمان برنامه روانکاری مناسب جزء مهمترین شرایط مورد نیاز خواهد بود. در قرن حاضر برنامه روانکاری مناسب، یک برنامه روانکاری پایدار است که شاید با کمی تعاریف روانکاری قدیمی >

فهرست مطالب……………………………………………………………………………………………………………  خ

فهرست جدول‌ها…………………………………………………………………………………………………….. .   س‌

فهرست تصاویر و نمودارها………………………………………………………………………………………….  ش‌

فصل نخست: کلیات پژوهش……………………………………………………………………………………….14                                    

1-1. مقدمه………………………………………………………………………………………………………………… 15

1-2. بیان مسئله    …………………………………………………………………………………………………………18

1-3 .اهداف پژوهش…………………………………………………………………………………………………..20

1-4.پرسش های پژوهش…………………………………………………………………………………………….20

1-5 .اهمیت و ضرورت انجام پژوهش………………………………………………………………………….20

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش………………………………………………………………………22

2-1. مقدمه………………………………………………………………………………………………………………..23

2-2. معلمان و پژوهش درباره تدریس:از مهارت تا روایت………………………………………………23

          2-2-1. مهارت ،رفتار و نگرش معلمان……………………………………………………………..23

         2-2-2 تفکر معلمی و معلم در زمینه…………………………………………………………………..24

         2-2-3 چرخش روایی ” در پژوهش درباره معلم و تدریس”………………………………….25

2-3 . مرور منابع و متون تخصصی در باره هویت حرفه ای معلم………………………………………25

   2-3-1. جمع بندی مطالعه جامع بیجارد و همکاران(2004)……………………………..30

2-4 . ساخت روایی هویت معلم………………………………………………………………………………….31

2-4-1. روایت های اتوابیوگرافیک وهویت معلم……………………………………………….31

2-4-2 . مطالعات اتواتنوگرافیک و هویت معلم…………………………………………………33

2-5 . اتواتنوگرافی و اثرات درمانی آن………………………………………………………………………….35

2-6 . پژوهش های انجام شده در ایران………………………………………………………………………..36

2-7 . تعیین چارچوب مفهومی…………………………………………………………………………………….37

2-8. تعیین چارچوب نظری…………………………………………………………………………………………39

2-8-1.نومفهوم گرایان…………………………………………………………………………. ………….41

 2-8-2.نظریه های مرتبط با جنسیت……………………………………………………… ………….45

2-8-2- 1. نقد جنسیت در اندیشه نومفهوم گرایان……………………………………46

2-8-2- 2. نظریه نقش…………………………………………………………………………46

2-8-2-3. پارادایم های فمینیستی…………………………………………………………46

2-8-3. رویکرد سازنده گرایانه کالهون (1994)به هویت………………………………………..53

2-8-4. نظریه آنتونی گیدنز درباره هویت……………………………………………………………53

2-8-5. رویکرد تجربی دیویی…………………………………………………………………………….56

2-8-6. نظریه سازنده گرایی………………………………………………………………………………57

2-8-7. نظریه یادگیری ونگر………………………………………………………………………………58

2-8-8. نظریه باختین………………………………………………………………………………………..63

2-9 . بررسی ادبیات اتواتنوگرافی……………………………………………………………………………………68

2-10 . چیستی اتواتنوگرافی……………………………………………………………………………………………72

2-11 . اتواتنوگرافی عینی-تحلیلی یا ذهنی-تفسیری؟………………………………………………………..75

2-12 . تعریف اتواتنوگرافی……………………………………………………………………………………………76

2-13 . چرا اتواتنوگرافی ؟…………………………………………………………………………………………….78

فصل سوم: روش پژوهش……………………………………………………………………………………………..79

3-1 . مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………80

 

3-2 . مشارکت کنندگان در تحقیق…………………………………………………………………………………..80

3-3 . جایگاه خود و دیگران در مطالعات اتواتنوگرافیک…………………………………………………… 81

3-4 . روش جمع آوری داده ها………………………………………………………………………………………82

          3-4-1 . خط سیرزمانی اتوبیوگرافیکال………………………………………………………………..83

3-4-2 .  وقایع نگاری گذشته(1)……………………………………………………………………….84

3-4-3 .  وقایع نگاری گذشته(2)………………………………………………………………………85

3-4-4. وقایع نگاری گذشته(3)…………………………………………………………………………86

3-4-5.  تکنیک سیاهه برداری از خود(1)…………………………………………………………..86

3-4-6 .  تکنیک سیاهه برداری از خود(2)…………………………………………………………..86

3-4-7.  تکنیک سیاهه برداری از خود(3)………………………………………………………….. 87

3-4-8 .  محصولات فرهنگی…………………………………………………………………………….88

3-4-9 . مصورسازی خود…………………………………………………………………………………88

3-4-9-1 . نمودار روابط خویشاوندی……………………………………………………89

3-4-9-2 . راهبردهای تصویرسازی………………………………………………………..90

3-4-10. جمع آوری داده های خود-مشاهده گرانه: ثبت اتفاقی خودمشاهده گری…….91

3-4-11. داده های خود تاملی (خود- فکورانه) : اولویت ها و  ارزشهای شخصی…….91

3-4-12. داده های خود تأملی (خود- فکورانه): نمودار فرهنگی…………………………….92

3-4-13. داده های خود تأملی (خود- فکورانه): مقایسه با دیگران…………………………..93

3-4-14.داده های خود تأملی(خود- فکورانه):شناخت خود بواسطه دیگر خود- روایتگران..93

3-4-15. دفتر شعر……………………………………………………………………………………………94

3-4-16 . دفتر خاطرات…………………………………………………………………………………….94

3-4-17 . دفتر یادداشت روزانه…………………………………………………………………………..94

3-4-18 . عکس ها و تصاویر ویدیویی……………………………………………………………….95

3-4-19 . مصاحبه…………………………………………………………………………………………….95

3- 5 . برچسب‌گذاری…………………………………………………………………………………………………..98

3-6 .  تجزیه و تحلیل و تفسیر داده ها………………………………………………………………………….100

3-6-1 . توصیف……………………………………………………………………………………………101

3-6-2. تحلیل………………………………………………………………………………………………..101

3-6-3. تفسیر…………………………………………………………………………………………………102

3-6-4 .یادآوری عاطفی…………………………………………………………………………………..102

3-7.کیفیت (روایی و پایایی )……………………………………………………………………………………….104

3-8 . پایایی………………………………………………………………………………………………………………106

3-9. تعمیم پذیری…………………………………………………………………………………………………… 106

3-10. آسیب پذیری……………………………………………………………………………………………………107

فصل چهارم: یافته‌های پژوهش…………………………………………………………………………………..109

4-1. اولین تصویر……………………………………………………………………………………………………..110

4-2. تصویری دیگر…………………………………………………………………………………………………..111

4-3. مقدمه………………………………………………………………………………………………………………111

4-4.انقلاب اسلامی ……………………………………………………………………………………………………112

4-4-1.گفتمان اسلامی سازی………………………………………………………………117

4-4-2.ترویج فرهنگ حجاب و عفاف………………………………………………….121

4-5.جنگ و تاثیر آن بر شکل گیری هویت……………………………………………………………………122

4-5-1.نسل سوخته…………………………………………………………………………….123

4-5-2.همکاری،تعاون،تربیت سیاسی،وطن دوستی………………………………… 125

4-5-3.پیوند  مدرسه با اجتماع،مسئولیت پذیری دانش آموزان………………….125

4-5-4.آموزش و پرورش ،تحرک اجتماعی،نقش والدین و دانش آموزان……126

4-5-5.جابه جایی در نظام ارزش ها……………………………………………………..128

4-6.گفتمان پاسخگویی و کارآیی……………………………………………………………………..131

4-6-1. گفتمان پاسخگویی و کارآیی و تاثیر آن بر بعد آموزشی………………..131

4-6-2.گفتمان پاسخگویی و کارآیی و تاثیر آن بر  بعد  پرورشی:گسست ایدئولوژیک………………………………………………………………………………………..138

4-6-3.پیامد گفتمان پاسخگویی و کارآیی بر شکل گیری هویت معلم……….140

4-6-3-1.گفتمان مدرنیته:آغاز شکل گیری هویت معلم به مثابه ماشین آموزش…………………………………………………………………………………..141

                    4-6-3-2.پیامد گفتمان معلم به مثابه ماشین آموزش:انجماد معناشناختی،هویت منزوی و در حاشیه معلم ………………………………………………………144

4-6-3-3.گفتمان امنیتی……………………………………………………………………….148

4-7.تاثیر روابط بر شکل گیری هویت…………………………………………………149

4-7-1.خانواده  :اولین نهاد تاثیرگذار بر شکل گیری هویت حرفه ای…………150

4-7-2.علاقه به معلمی………………………………………………………………………..153

4-8.فرهنگ و تاثیر آن بر شکل گیری هویت………………………………………………………………….160

4-8-1.نمای کلی از فرهنگ…………………………………………………………………160

4-8-2.برخی محصولات فرهنگی  شناسنده(معرف ) فرهنگ……………………162

4-8-3.سبک زندگی……………………………………………………………………………166

4-8-3-1.تقسیم ساعات شبانه روز……………………………………………167

4-8-3-2.چادر و پوشش بسیار ساده معلمی………………………………168

4-8-3-3.الگوی تغذیه و مدیریت بدن………………………………………170

4-8-4.جنسیت:جایگاه زنان در فرهنگ و تاثیر آن بر شکل گیری هویت……171

4-8-4-1.ازدواج تحمیلی………………………………………………………..179

4-9.تحصیل در دانشگاه……………………………………………………………………………………….181

4-9-1. تاثیر برنامه درسی صریح برآماده شدن برای معلمی………………………181

4-9-2. تاثیر برنامه درسی پنهان دانشگاه بر شکل گیری هویت…………………184

4-10.پایان تحصیل در دانشگاه و اضطراب از ورود به مدرسه به عنوان معلم………………………188

4-11.(1375-1374)اولین دوره کاری:معلم ِ تازه کار……………………………………………………….191

4-12.(1379- 1375)دومین دوره کاری: دوران افول در معلمی………………………………………..193

4-13.(1383-1379)سومین دوره کاری :مادرِمعلمِ مهربان………………………………………………..196

4-13-1.زنِ خانه دار و مادرِمعلم…………………………………………………………..201

4-13-2.تاثیر گفتمان مردسالاری بر شکل گیری هویت معلم……………………204

4-13-3.فرهنگ سکوت:پیامد گفتمان های اسلامی سازی،معلم به مثابه ماشین آموزش و مردسالاری…………………………………………………………………………..214

4-1388.14-1383چهارمین دوره کاری :پیوند بین نظر و عمل،ورود به عرصه پژوهش………..222

4-14-1. پیوند بین نظر و عمل…………………………………………………222

4-14-2.ورود به عرصه پژوهش……………………………………………….225

4-15. 1388 تا کنون:اعتماد به نفس،نگاه ِتأملی و فکورانه به پدیده های تربیتی،رشد تفکر انتقادی………..225

فصل پنجم: بحث، نتیجه‌گیری و پیشنهاد‌ها…………………………………………………………………..230

5-1. مقدمه………………………………………………………………………………………………………………..231

۵-۲. پاسخ به پرسش‌های پژوهش…………………………………………………………………………………232

۵-۲-1. پرسش اول :……………………………………………………………………………………….232

۵-۲-2. پرسش دوم :………………………………………………………………………………………241

۵-۲-3. پرسش سوم :………………………………………………………………………………………261

5-3. نتایج فرعی : تاثیر مهم پژوهش بر شکل گیری هویت حرفه ای پژهشگر…………………….266

5-4. محدودیت ها………………………………………………………………………………………………………270

5-5. پیشنهادها:…………………………………………………………………………………………………………..272

منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………………..273

منابع انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………….280

مقدمه

موضوع هویت در رشته های مختلف علوم اجتماعی مورد توجه بسیاری طی دهه های اخیر قرار گرفته است(کالهون[1]،1994؛ کانلی و کلندینین1999[2]،اسفارد و پروساک،[3]2005 ).حوزه هایی چون جمعیت و ارتباطات و جنبش های آکادمیک و سیاسی با تغییرات جهانی در ابعاد مختلف سیاسی ،اقتصادی و اجتماعی روبرو شده اند.این تغییرات بر ساخت اجتماعی،اقتصادی و جنسیتی هویت نیز تاثیر گذاشته اند.

تعلیم و تربیت نیز از این جریان رشد و توسعه مستثنی نبوده و طی 15 سال اخیر در سیاست های آموزشی بسیاری از کشورها اصلاحاتی صورت گرفته(دی[4]،2002،فیش من[5] ،2002،هامرسلی 2002،لیندبلید و پوپ کوئیتز  2004به نقل از سراید[6] ،2007) و چالش هایی در زمینه هویت حرفه ای معلمان پدید آمده است (دی،2002).پیش از آن، سیاست گذاران حوزه تعلیم و تربیت در قرن بیستم بدنبال مبنایی معرفتی[7] برای مدیریت برنامه درسی و تدریس بودند. این نوع دانش قادر به تبیین پیچیدگی های تدریس و تصمیم گیری درباره آن نبود.پژوهشگران نیز به طور معمول به تولید دانش برای مسئولان اداری و کارشناسان و متخصصان بیرونی می پرداختند.آنها نیز از این دانش در طراحی برنامه درسی،متون و کتب درسی،راهنمای معلمان و تعیین قواعدی برای تدریس استفاده می کردند.تصور نظریه قطره چکانی دانش[8] این بود که معلمان می توانند آنچه را که نیاز به دانستنش دارند ،از این ابزارها و با تبعیت از کتابهای راهنمای معلم و رویه ها و دستورالعمل های طراحی شده،بدست آورند.”پنج قانون برای مدیریت کلاس بی نقص”[9] یا “هفت گام تا درسی ایده آل[10]” را می توان نمونه ای از نظریه قطره چکانی دانش برای معلمان دانست(دارلینگ-همند[11]،1996).

در واقع، پژوهش های اولیه درباره تدریس بیشتر برای پژوهشگران مفید بود و نه معلمانی که در جستجوی فهم عمل خویش بودند.مطالعاتِ همبستگی، رابطه نسبتاً کمی بین رفتارهای عمومی تدریس و نمرات آزمونهای چندگزینه ای پیشرفت تحصیلی را نشان می دادند و غالباً نسخه های تجویزی پیشین را در قالب گزاره هایی چون ” معلمان باید …” (دارلینگ-همند[12]،1996)توصیه می کردند. به عبارت دیگر در تربیت حرفه ای معلمان«عقلانیت علمی» یا دانش دقیق حرفه ای بر مبنای عقلانیت تکنیکی ارزش فراوانی داشت که  دانش عملی از آن بهره چندانی نمی برد. در همین زمینه گزارش رند[13] (بال[14]، 2003) اشاره می کند که منابع کافی در باره کلاسهای معلمان و چگونگی بهبود عمل آنها از طریق خود کاوی در دسترس نیست. به حسب این گزارش، بهتر است معلمان دانش زمینه ای را کسب کنند. دانشی که آنها را با یافته های پژوهش های درون نگرانه در تدریس آشنا کند و موجب استفاده بیشترمعلمان و افزایش تلاش آنها شود.در همین راستا بیشتر پژوهش های معاصردرباره تدریس دانش مهارتی[15]،دانش عملی[16]،دانش عملی شخصی[17] و دانش محتوای تربیتی[18] را در بر می گیرد(فنستر ماخر[19]،1994).همه این انواع دانش به دانش معلم در عمل اشاره دارند که فراتر از همه این هاو تجربی و ضمنی است(اروت[20]1985). پژوهش درباره دانش عملی معلمان بر موضوعات بسیاری از جمله بر دانش معلمان از چگونگی شکل گیری هویت حرفه ای شان تاکید می کند.

بخش اعظمی از منابع و متون تخصصی پژوهشی در تربیت معلم، از مفهوم هویت استفاده کرده اند. این منابع شامل مطالعات مربوط به شکل گیری هویت حرفه ای معلمان و مطالعاتی است که روایتهای معلمان، هویت آنها را آشکارمی کند. درباره این مطالعات در فصل دوم رساله بحث خواهد شد.

در این مطالعات تاکید شده که یادگیری تدریس در چارچوب شناخت هویت تدریس شکل می گیرد نه کسب مهارتها وتکنیک ها، زیرا هویت به دانش شخصی افراد از خود و شناخت دیگران از آنها اشاره می کند(دنیل ویکز[21]،2001).فصل مشترک بیشتر این پژوهش ها در این است که در آنها پژوهشگر فردی برخاسته از میدان تحقیق نبوده و از منظری درونی به مسأله شکل گیری هویت معلمی نمی نگرد . در این پژوهش ها عموماً دیدگاه شخص ثالث (پژوهشگر) درباره هویت و اعمال معلم بیان شده است.در واقع،بیشتر مفهوم سازی های صورت گرفته در پژوهشهای تربیتی درباره عوامل مختلف تاثیرگذار بر تعلیم و تربیت به طور عام و کار معلم به طور خاص ،عمدتا مبتنی بر رویکرد بیرونی[22]است ؛یعنی مفاهیم و مقولاتی که برای توصیف،توضیح وتبیین واقعیت های کار معلم و مدرسه ایجاد شده و مورد استفاده قرار می گیرند از درون آن واقعیت ها سرچشمه نمی گیرد  و با ذهنیت و ادراک افراد در گیر درآن ،متناسب نیست.این در حالی است که نظریه یا پژوهش یرای اینکه قابلیت طرح در حوزه آموزش را داشته باشد، باید ارزش عملی و کاربردی داشته باشد.ارزشی که بواسطه تجربه فردی بدست می آید .پیشرفت دانش نیز از توانایی پژوهشگر در برقراری پیوند بین جزئیات ریز مطالعه و دلالتهای کلان آن در افکار و مفاهیم حاصل می شود.اتواتنوگرافی در زیر لوای مطالعه “خود” و مطالعه “خود در ارتباط با دیگری”برای نیل به چنین هدفهایی مناسب است .

در این مطالعه من به عنوان معلمی با 18 سال سابقه کار در آموزش و پرورش وتجربه دبیری زبان انگلیسی(1374، 1375 ،1378 ، 1379 ، 1380 ،1381،1382 ،1384،1385،1386،1387 ،1391)،مدیر(1376،1383)،معاون(1375،1377،1389)،کتابدار (1388)کارشناس پژوهش(1390،1392) و مدرس تربیت معلم(1389تا کنون) می خواهم با استفاده از تجربه های خویش و از منظری درونی عوامل موثر برشکل گیری هویت معلم را روایت کنم .از بعد شخصی این کار هم موجب درک بهتر کارم می شود و هم خودشناسی  مرا در پی خواهد داشت. امّا اتواتنوگرافی تنها به بعد شخصی تجربه های فرد نمی پردازد بلکه تجربه ها را در بستر بزرگتر فرهنگی تحلیل می کند و شناخت اجتماعی را نیز در بر می گیرد ،چنانکه رید داناهای معتقداست :اتواتنوگرافی بواسطه برخورداری از سبک خود نوشت نامه ای، پیوند دهنده شخص و فرهنگ است(رید داناهای[23]،1997). اتواتنوگرافی به معلمان و مدرسان معلمان این امکان را می دهد تا به طور موثری پاسخگوی نیازهای کاربردی تدریس و زندگی روزمره بوده و به نقد و بررسی اینکه چگونه تجربه ها شخصیت و عمل ما را شکل می دهند،بپردازند.از این رو،در این رساله تجارب زیسته پژوهشگر در بستر بزرگتر فرهنگی نیز تحلیل خواهد شد.

 

 

1-2.بیان مساله

هویت معلمی مساله محوری این رساله است.دانش خود یا خودها و روشهای عرضه این خود به دانش آموزان در تدریس امری مهم است. بسیاری از ما معلمان در ارتباط با دانش آموزان در چارچوب افکار و احساسات از پیش تعیین شده و کلیشه ای خود رفتار می کنیم. در بسیاری از این افکار، تصویر صحیحی از واقعیت ها موجود نیست.

دستیابی به دانش هویت حرفه ای و آگاهی از نقاط قوت و ضعف، ترسها، امیال، آرزوها و نیازهای خود و پذیرش صادقانه آنها، کمک می کند ویژگیها و خصوصیات دیگران را واقع بینانه تر دید و پذیرفت. علاوه بر این دانش هویت حرفه ای موجب شناخت بهتر معلم از خود و کارش می گردد.

علاقه من به فهم هویت تدریس از تمایلم برای درک موقعیت در کلاس درس و مدرسه نشأت می گیرد. طی18سال در مدارس مختلف شهر و روستا کار کرده ام و بنا به موقعیتی که در آن قرار گرفته بودم ،فرهنگهای متفاوتی را تجربه کرده و نقش های متفاوتی را پیدا کرده ام .در حوزه خصوصی /شخصی نقش هایی چون فرزند دختر بودن،همسری و مادری را تجربه کرده ام و در حوزه عمومی/حرفه ای نیز نقش هایی چون معلمی و دانشجویی  را ایفا کرده ام. پیراندلو[24]  مثالی ازاین هویتهای شخصی متکثر را در نمایش ” شش شخصیت  در جستجوی یک نویسنده[25] ،1921،1995)ارائه می کند که در آن تصدیق می کند که در واقع هرشخص ،شخصهای بسیاری است،خودهای بسیاری است:

…..هر کدام از ما خود را شخص واحدی می داند.اما این درست نیست… هر کدام از ما اشخاص بسیاری هستیم…..اشخاص بسیار…..بر اساس همه قابلیتهایی که درون ماست…..با برخی مردم ما یک شخص هستیم …..با برخی دیگر، افراد کاملا متفاوتی خواهیم شد….و همیشه در این خیال باطل هستیم که در برخورد با همه ،یک شخص بوده ایم.ما معتقدیم که همیشه و در هر آنچه انجام می داده ایم،یک شخص بیش نبوده ایم.اما این حقیقت ندارد!این حقیقت ندارد! (ص،27).

من برآنم تا با واکاوی تجربیات خویش به فهم بهتری از هویت خود به عنوان معلم و بستر فرهنگی که در آن قرار گرفته ام ،دست پیدا کنم. می خواهم هویت معلمی خود و خودهای دیگری را که در کلاس از خود نشان داده ام مورد سوال قرار دهم.چگونه خود را بواسطه عملم معرفی کردم؟الان کجا هستم؟چگونه به اینجا رسیدم؟تاثیر خودها یا نقش های چندگانه من بر کارم چگونه بوده است؟

تامل و نوشتن راههای مناسب پاسخگویی به این  سوالاتند. ظرفیتهای بالقوه تامل و نوشتن به من در معنادار ساختن هویت معلمی ام کمک می کنند.فهم هویت تدریسِ من برای یادگیری که درکلاس درس من صورت می گیرد،دلالتهایی را در بردارد.درک خود ،توانایی درک بهتر کار با دانش آموزان را به من می دهد.علاوه بر این،خودها یا نقش های چندگانه ِ شخصی و حرفه ای من نظیر نقش همسری،مادری،دانشجویی و معلمی روابط من با دانش آموزان در کلاس درس و دیگر افراد بیرون از کلاس درس را تحت تاثیر قرار می دهد.

مربیان بزرگی چون تامپکینز[26] (1996)، لی ثر[27](1991) و میلر[28](1990)خود را در موقعیتهای مشابه یافته و بر آن بوده اند تا به فهمی از چگونگی عمل خویش و هویتهای تدریس نائل شوند.لذا در باره تجارب خویش دست به قلم شده اند.

تامپکینز(1996)”خودِ” تدریس خویش و تاثیراتی که گذشته وی بر شخصیت فعلی او در کلاس درس داشت را بررسی کرد:

    «من قصد تغییر دیدگاه هایم را نداشتم ؛تجربه، آنها را تغییر داد.برخی تغییرات در شیوه تدریس من موجب خودآگاهی بیشتر درباره فعالیتهای آموزشی ام شد و مرا واداشت به گذشته خود به عنوان دانش آموز نگاهی بیندازم و خاطرات دوران کودکی و روزهای مدرسه را دوباره زنده کنم. با شهامت بیشتری افکار و روشهای تدریس خود و چگونگی تاثیر آنها را بررسی کردم.کاوش بیشتر در گذشته، زندگی ام را متحول کرد.یادآوری گذشته آنگونه که در آغاز می اندیشیدم ، ماموریتی جست و جو گرانه و در پی فهم شکل گیری شخصیت من بود و نه فقط تلاشی برای فهم چگونگی تاثیرپذیری از معلمان تاثیر گزارم.  برای اولین بار با تجربه های اساسی زندگی ام مواجه شدم و دریافتم تجربه های مدرسه مرا چگونه ساخته است و حتی بیشتر از آن ،فهمیدم که قبل از تاثیرپذیری از آنها چگونه شخصی بوده ام»( ص،XVi ).

میلر(1990)به بحث درباره پژوهشی شخصی و محلی پرداخت.تاکید او براهمیت فهم «ابعاد عمل هر فرد به زبان خود و در فضاها و موقعیت های روزمره بود» (ص،66).میلر بدنبال پیوند دوباره نظریه و عمل،تدریس و پژوهش و بررسی علل رویگردانی معلمان از پژوهش درباره عمل خود بود.

لی ثر(1991)الگویی برای پژوهش در کلاس درس خویش ارائه کرد.نظرات لی ثر، معلمان را در فهم نقش های متنوع آنها و تحلیل نقش ها به صورت فردی و مشارکتی کمک می کند.معلمان می توانندچگونگی تاثیرگذاری یک نقش بر نقش دیگر را درک کنند. این تحلیل برای چگونگی درک بهتر هویت معلم مناسب است.

من با بهره گیری از تجربه های این مربیان بزرگ و مطالعه ای اتواتنوگرافیک  سه جنبه کار این پژوهشگران را درباره چگونگی شکل گیری هویت معلمی خود مورد بررسی قرار داده ام.از پژوهش تامپکینز”تجربه های دوران تحصیل”را ذیل(نقش دانشجویی) بررسی کرده ام ،از مطالعه میلر”تاثیر محیط حرفه ای”  و از کار لی ثر”تاثیر خودها یا نقش های چندگانه” را بر شکل گیری هویت معلمی انتخاب کرده ام. شایان ذکر است که چون در اتواتنوگرافی تجربه های شخص در بستر فرهنگ بزرگتر مورد بررسی قرار می گیرد من تنها به بررسی تاثیر محیط حرفه ای (نظیر کار میلر)نپرداخته ام، بلکه تجربه ها را در بستر فرهنگ بررسی کرده ام که محیط حرفه ای نیز زیرمجموعه ای از آن است.

1-3 .اهداف پژوهش:

1-3-1 . بررسی تاثیر عوامل فرهنگی بر شکل گیری هویت حرفه ای

1-3-2 . بررسی تاثیرخودهای چندگانه شخصی و حرفه ای (دختر،همسر،مادر، دانش آموز و دانشجو)بر شکل گیری هویت حرفه ای

1-3-3 .بررسی دلالت های ضمنی این پژوهش در تربیت معلم

1-4.پرسش های پژوهش

1-4-1 . کدام عوامل فرهنگی تاثیر عمیق تری بر شکل گیری هویت حرفه ای من به عنوان معلم داشته اند؟

1-4-2 . خودهای چندگانه شخصی و حرفه ای من(دختر،همسر،مادر،دانش آموز و دانشجو)چه نقشی در شکل گیری هویت حرفه ای من داشته اند؟

1-4-3 . دلالت های ضمنی این پژوهش در تربیت معلم چیست؟

1-5 .اهمیت و ضرورت انجام پژوهش

این مطالعه به چند دلیل اهمیت دارد:

1.شناخت هویت معلمی به خاطر کاری که معلمان در کلاس انجام می دهند،امری حیاتی است.معلمان برای کار بهتر با دانش آموزان و تحقق برنامه درسی به درک هویت خود نیاز دارند. درک هویت معلمی بر تفکر و یادگیری دانش آموزان تاثیر دارد.

این مطالعه برای هر معلمی که می خواهد به درک بهتری از خود دست یابد،اهمیت دارد و نمونه ای درباره درک بهتر هویت معلمی خود و خودهای دیگری است که در ساختن هویت معلمی نقش دارند.این مطالعه امکان بازنگری معلم در کار خویش و درک و فهم بهتر آن را فراهم می کند. مسیری که گرین[29](1995)از آن به مثابه “بیداری گسترده” وآگاهی فزاینده از خود و خودها یاد می کند.معلمان بانوشتن می توانند خود را ببینند.
3.این مطالعه الگویی برای چگونگی فهم هویت معلمی فراهم می کند و موجب تامل و تفکر درباره پیچیدگیهای حرفه معلمی می شود.

4.این مطالعه برای من مهم است زیرا داستان خود من است.داستان زندگی شخصی و زندگی حرفه ای من تاکنون. تلاشی است برای  درک و فهم وتحلیل نقادانه تا از نقش خودم به عنوان دختر،معلم،همسر ،مادر و دانشجو آگاه شوم.تعریف گذشته و حال زندگی من ،به من امکان می دهد تا کلاس درس امروز خود را بهتر درک کنم.

این مطالعه برای مدرسان مراکز تربیت معلم که تسهیلگر ومددرسان دانشجویان در آفرینش هویتهای تدریسند حائز اهمیت است.دانشجویانی که معلمی را می آموزند ،باید به کشف و تعریف این مسئله بپردازند که “آنها کیستند؟”تا درک درستی از معلمی، کلاسداری، و هویت بیابند. تامل و نوشتن از مولفه های اصلی هر برنامه تربیت معلمان توانمند است . پژوهشهای مربوط به کلاس درس معلمان ،به دانشجو معلمان  که عنقریب وارد کلاسهای درس خواهند شد ،توانایی درک بهتر دانش آموزانشان را نیز می دهد.
2-1.مقدمه

پژوهش در باب هویت معلم از منظر دیدگاه های مختلف و راهبردهای متنوعی قابل بررسی است.در ادامه دیدگاه ها و راهبردهای رایج بین المللی پژوهش درباره هویت معلم را ارائه خواهیم کرد .ابتدا نگاهی کلی و اجمالی به تاریخچه رشد و توسعه راهبردهایی در پژوهش درباره تدریس و معلمان خواهیم داشت که زمینه ساز و تسهیلگر رویکرد روایی بوده اند.

2-2. معلمان و پژوهش درباره تدریس:از مهارت تا روایت

پژوهش درباره تدریس و معلمان از دیدگاه ها و زوایای مختلفی انجام می گیرد و بر اجزاءمتفاوت تدریس و کار وزندگی معلمان تاکید می شود(زایخنر[30]،1993؛برگم،بورکوئیست ،هانس،کارلگرن و هوگ[31]،1997؛بیدل،گود و گودسون[32]،1997؛ریچاردسون[33]، 2001 به نقل از سراید،2007).

 2-2-1. مهارت ،رفتار و نگرش معلمان

پیش از دهه 1970 میلادی ،پژوهشگرانِ تربیتی علاقه مند به معلمان و تدریس ، بر رفتار و مهارت معلمان تاکید می کردند .این پژوهش ها تحت تاثیر پارادایم مسلط اثبات گرایی و برگرفته از روان شناسی تجربی در پژوهش های تربیتی و تربیت معلم در دهه 1930بود(هرمن[34]، 1995 به نقل از سراید،2007).تاثیر پارادایم اثبات گرایی  بر پژوهش های تربیتی در طول دهه اول بعد از جنگ جهانی دوم نیز ادامه یافت. اواخر دهه 1950 و اوائل دهه 1960،پژوهشگران تربیتی به طور نمونه ویژگیهای فردی معلمان و روشهای تدریس را با شاخص های کارآمدی تدریس در دامنه بزرگی از مطالعات کمی مقایسه می کردند.نکته مهم و مورد تاکید دیگر در این دوره از  پژوهش ها، پیش بینی موفقیت معلمان بود(برگم و همکاران[35]،1997؛کانلی و کلندینین،1999).در این دوره اعتقاد راسخ به توانایی پژوهش در پیش بینی و اشاره به روابط تصادفی و مشروط در تدریس وجود داشت.