کلیات…. 2

1 – 1مقدمه.. 3

1- 2 بیان مسئله.. 4

1-3  ضرورت و اهمیت تحقیق…. 6

1-4 اهداف تحقیق…. 9

1 تاثیر روش حل مساله در آموزش مبحث دینامیک بر درک مفهومی دانش آموزان.. 9

1-5 فرضیه های پژوهش…… 9

1 –6 تعاریف عملیاتی و مفهومی متغیر ها 10

1 –6– 1 تعریف مفهومی… 10

1-6-2 تعریف عملیاتی… 11

فصل دوم.. 13

مبانی نظری و پیشینه پژوهش…… 13

1-2 مقدمه.. 14

2-2- پیشرفت تحصیلی… 16

2-2-1- عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی… 18

2-2-1-1- برنامه درسی… 18

2-2-1-2- کتابهای درسی و مواد آموزشی… 18

2-2-1-3- معلم، روش تدریس…… 19

2-2-1-4- ایجاد هوشیاری و توجه در دانش اموزان برای پیشرفت درسی… 19

2-2-2-1- ارزشیابی پیشرفت تحصیلی… 20

2-2-3- اهداف ارزشیابی پیشرفت تحصیلی… 20

2-3- تعریف روش های تدریس…… 22

2-3-1- روش تدریس سنتی (غیرفعال). 22

2-3-2- روش تدریس نوین (فعال). 22

2-4- تاریخچه حل مسأله.. 23

2-5- دیدگاه های نظریه های مختلف یادگیری در مورد حل مسأله.. 28

2-5-1- نظریه های فراشناخت در مورد روش حل مسأله.. 28

2-5-2- نظریه ی رفتار گرایان در مورد روش حل مسأله.. 29

2-5-3- نظریه یادگیری شناختی در مورد روش حل مسأله.. 30

2-5-4- نظریه ساختار گرایی در مورد روش حل مسأله.. 32

2-6- روش حل مسأله به عنوان یک روش تدریس فرآیند مدار. 33

2-7- روش یاددهی، یادگیری با روش فعال… 36

2-8- ویژگی های برجسته روش حل مسأله.. 37

2-9- روش آموزش روش حل مسأله.. 39

2-10- هدف اساسی روش حل مسأله.. 41

2-11- مفاهیم اساسی روش حل مسأله.. 42

2-12- راهبردهای حل مسأله. 43

2-12-1- تشخیص مسأله.. 44

2-12-2- تعریف و بازنمایی مسأله.. 44

2-12-3- کشف راهبردهای احتمالی… 45

1) راهبرد الگوریتمی : 45

2) راهبرد اکتشافی: 45

2-12-4- استفاده از بهترین راهبردها و ارزیابی نتایج… 45

2-13- پیشنهادی برای افزایش توانایی های حل مسأله در یادگیرندگان… 46

2-14- حل مسأله با روش «دیویی». 47

2-15- تعریف و تحلیل تدریس به روش حل مسأله.. 48

2-16- اصولی برای تدریس روش حل مسأله.. 49

2-17- مهارت های مورد نیاز یادگیرندگان برای حل مسأله.. 52

2-18- پیشینه ی تحقیق…. 53

2-18-1- پیشینه پژوهش های داخلی… 53

2-18-2- پیشینه ی خارجی… 56

2-19- جمع بندی… 59

فصل سوم.. 60

روش تحقیق…. 60

3-1- مقدمه.. 61

3-2- روش  تحقیق…. 61

3-3- جامعه آماری… 61

3-4- نمونه آماری و روش نمونه گیری… 61

3-5- ابزار جمع آوری داده ها 62

3-6- روش اجرای تحقیق…. 62

3-7- روش های تجزیه و تحلیل… 63

فصل چهارم.. 64

تجزیه و تحلیل داده ها 64

4-1 مقدمه.. 65

4-2 توصیف داده ها 65

4-3 تحلیل استنباطی داده ها 73

فصل پنجم.. 78

بحث و نتیجه گیری… 78

5-1- مقدمه.. 79

بحث درباره نتایج… 79

بیان محدودیت ها، ارائه پیشنهادهای کاربردی… 79

 

5- بحث و نتیجه گیری… 79

بحث فرضیه اول:… 79

بحث فرضیه دوم:… 80

بحث فرضیه سوم:… 80

5-3- محدودیت ها و تنگناهای پژوهش: 81

5-4- پیشنهادها 82

5-4-1- پیشنهادهای کاربردی: 82

5-4-2- پیشنهاد های پژوهشی: 83

فهرست منابع… 84

فهرست منابع فارسی… 85

پیوستها 89

 

 

فهرست جدول ها

عنوان                                                                                                                         شماره صفحه

جدول 4-1) توزیع فراوانی آزمودنی های پژوهش به تفکیک گروه 65

جدول (4-2) شاخص­های توصیفی نمرات پیش آزمون پیشرفت تحصیلی آزمودنی ها به تفکیک گروه­های آزمایش و کنترل  66

جدول 4-3) شاخص­های توصیفی نمرات پس آزمون پیشرفت تحصیلی آزمودنی ها به تفکیک گروه­های آزمایش و کنترل 68

جدول (4-4) شاخص­های توصیفی نمرات پس آزمون کاربرد استراتژی حل مساله آزمودنی ها به تفکیک گروه­های آزمایش و کنترل 70

جدول (4-5) شاخص­های توصیفی نمرات پس آزمون درک مفهومی آزمودنی ها به تفکیک گروه­های آزمایش و کنترل 72

جدول(4-6)  نتیجه­ی آزمون t برای مقایسه­ی میانگین نمرات پیش آزمون پیشرفت تحصیلی دانش آموزان.. 74

جدول (4-7)  نتیجه­ی آزمون t برای مقایسه­ی میانگین نمرات پس آزمون پیشرفت تحصیلی دانش آموزان.. 75

جدول (4-8)  نتیجه­ی آزمون t برای مقایسه­ی میانگین نمرات درک مفهومی دانش آموزان.. 76

جدول (4-9)  نتیجه­ی آزمون t برای مقایسه­ی میانگین نمرات کاربرداستراتژی حل مساله  دانش آموزان.. 77

 

فهرست اشکال

عنوان                                                                                                                         شماره صفحه

شکل (4-1) نمودار هیستوگرام همراه با چند ضلعی.. 67

شکل (4-2) نمودار هیستوگرام همراه با چند ضلعی برای توزیع فراوانی نمرات پس آزمون.. 69

شکل (4-3) نمودار هیستوگرام همراه با چند ضلعی برای توزیع فراوانی نمرات استراتژی حل مساله. 71

شکل (4-4) نمودار هیستوگرام همراه با چند ضلعی برای توزیع فراوانی نمرات پس آزمون درک مفهومی.. 73
چکیده

هدف کلی از انجام این پژوهش مقایسه اثر بخشی آموزش مبحث دینامیک درس فیزیک با روش های تدریس حل مسأاله و سنتی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر سال دوم دبیرستان بود. روش تحقیق از نوع نیمه تجربی با پیش آزمون – پس آزمون با دو گروه تصادفی بود. جامعه آماری این پژوهش شامل 380 دانش آموز دختر سال دوم متوسطه شهر ملایر در سال 95-94 بود. بدین منظور 56 نفر از دانش آموزان سال دوم متوسطه دبیرستان های شهر ملایر در دو گروه حل مسأله و سنتی در پژوهش شرکت نمودند. ابزار گرد آوری اطلاعات در این پژوهش آزمون محقق ساخته سنجش پیشرفت تحصیلی درس فیزیک مبحث دینامیک سال دوم متوسطه بود که روایی آن توسط استاد راهنما مورد تأیید قرار گرفت و پایایی این آزمون 89/0 بود. قبل و بعد از دوره آموزش از شرکت کننده ها آزمون پیشرفت تحصیلی به عمل آمد و نتایج آن مورد بررسی قرار گرفت که نتایج به دست آمده نشان داد که دانش آموزانی که به روش حل مسأله آموزش دیده اند پیشرفت تحصیلی بیشتری نسبت به دانش آموزانی که با روش تدریس سنتی آموزش دیده اند.

کلمات کلیدی: روش تدریس، روش تدریس سنتی، روش تدریس حل مسأله، دینامیک

 

فصل اول

کلیات

 

 

1 – 1مقدمه

نظریه تحول های بسیار سریع در عرصه های مختلف و برای پاسخ گویی به نیازهای اجتماعی و اقتصادی، دانش آموزانی که فردا در قالب عضوی از جامعه در توسعه کشور نقش مهمی ایفا خواهند  کرد، اهمیت آموزش متوسطه روز به روز بیشتر می شود (رهبر، 1385). امروزه این امر پذیرفته شده است که جوامع موفق و پیشرو، جوامعی هستند که مردم آن بهتر فکر  می کنند و در برخورد با مسائل بهتر می اندیشند و در نتیجه راه حل های صحیح تری را ارائه می دهند.لازمه ماندگاری و بقاء انسان ها در عرصه پرشتاب تحولات، همانا بیشتر به کیفیت نظام آموزشی دارد. تحولات پرشتاب در مراکز آموزشی بیشتر از سایر سازمان ها بوده، بدین ترتیب مسئولین مدارس باید عادت ها ورویه ها را محک مجدد بزنند وبا دید بهتری به راهیابی بهتر در همه زمینه ها بپردازد.(خورشیدی، 1381).

 فیزیک، یکی از دروسی است که اهمیت زیادی در برنامه درسی متوسطه دارد. مطالعات نشان داده اند که پدیده ها، با اینکه ممکن است متفاوت باشند؛ لیکن از قانون خاصی پیروی می کنند. هدف اصلی علم فیزیک کشف و بیان این قانون ها است (رهبر، 1381).

دربسیاری از کلاس های فیزیک مقدماتی از جمله دوره متوسطه، موضوع یا بحث مکانیک اغلب اولین حوزه هایی است در باره اش بحث یا توضیح داده می شود. موضوع مکانیک، حرکت اجسام است و چون هر پدیده ای به نوعی وابسته به حرکت است، از این رو، مکانیک به عنوان پایه و زیر بنای همه بخش های گوناگون فیزیک و نخستین بخشی است که مورد مطالعه قرار می گیرد. مکانیک را به بخش های سینماتیک ودینامیک تقسیم می کنند. در سینماتیک، حرکت اجسام از نظر مسیر و

 

 

سرعت و شتاب مورد مطالعه قرار می گیرد. دینامیک از نیرو وحرکت اجسام گفتگو می کند (معتمدی، 1384).

یکی از مهم ترین وظایف آموزش و پرورش که بیشترین مسئولیت را برای تعلیم و تربیت نسل جدید به عهده دارد، ایجاد عادت های صحیح فکر کردن در دانش آموزان است. دست اندر کاران تعیلم وتربیت باید شرایطی را فراهم کنند تا دانش آموزان به اندیشیدن و تفکر تشویق شوند و محیط های آموزش را به مراکز فعالیت و تفکر تبدیل کنند. این ممکن نیست مگر که معلمان با اصول یادگیری و روش های تدریس نوین آشنا باشند. بنابراین، یکی از ضروری ترین تحولات در نظام آموزشی، در روش تدریس معلمان است. باید در فعالیت های آموزشی با توجه به پیشرفت علوم و فنون، به این باور برسیم که وظیفه ما در فرآیند آموزشی تنها انتقال واقعیات عملی نیست، بلکه باید موقعیت مطلوب یادگیری را نیز فراهم کنیم. معلمان باید چگونه اندیشیدن و چگونه آموختن را به دانش آموزان بیاموزند. بدین ترتیب یکی از از مسائل مهم در کلاس درس، روش های تدریس است، که در این پژوهش به بررسی تفاوت اثر های آموزشی دو روش تدریسی حل مسئله و سنتی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس فیزیک پرداخته ایم است.