1-1- بیان مسئله— 5

1-2- سؤالات تحقیق ————— 6

1-3- سابقه تحقیق- 6

1-4- فرضیه تحقیق—————- 7

1-5- ضرورت و اهداف تحقیق——– 7

1-6- روش تحقیق– 8

فصل دوم: کلیاتی در بارة عقل

 

2-1- ماهیت عقل – 10

2-1-1- تعریف عقل—————- 10

2-1-1-1- عقل در لغت ———— 10

2-1-1-2- عقل در قرآن و سنت—— 11

2-1-1-3- عقل در فقه————– 11

2-1-1-4- عقل در علم کلام اسلامی– 13

2-1-1-5- عقل نزد اخباریان——— 14

2-1-1-6- عقل در مکتب تفکیک—– 15

2-1-1-7- عقل در علم اصول شیعه— 17

2-1-1-8- عقل در علم اصول اهل سنتبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————— 20

2-1-2- مقایسه عقل با برخی عناوین— 21

2-1-2-1- عقل و عرف————– 21

2-1-2-2- عقل و علم————— 23

2-1-2-3- عقل و علوم تجربی——– 24

2-1-2-4- عقل و معرفت­های فطری— 25

2-1-2-5- عقل و بنای عقلا———- 26

2-2- تقسیمات عقل————– 27

2-2-1- عقل نظری و عملی———- 27

2-2-1-1- کلام فلاسفه ———— 27

2-2-1-2- جمع بندی کلام فلاسفه و اصولیان بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——— 28

2-2-1-3- نقد و بررسی سخنان قطب الدین رازیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——- 28

2-2-2- دیگر تقسیمات عقل——— 30

فصل سوم: دلیل عقل، قاعده ملازمه و کشف یقینی حکم شرع

 

3-1- مستقلات عقلی————- 33

درآمد———— 33

3-1-1- مسأله در آمد حجیت مطلق قطع و یقینبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——- 33

3-1-2- قاعده ملازمه ————– 34

3-1-2-1- کُلمّا حَکَمَ بِه العقل حَکَمَ بِه الشَرع بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———- 34

3-1-2-2- مراد از عقل و حکم در قاعده ملازمه بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 34

3-1-3- پیشینه قاعده ملازمه ——– 38

3-1-4- ادله منکران و طرفداران قاعده ملازمهبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———- 39

3-1-4-1- دلیل‌های منکران ——— 39

3-1-4-2- پاسخ به دلیل‌های منکران — 40

3-1-5- ادّله­ی اثبات تلازم میان حکم عقل و شرع بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در   اختیار شما قرار می گیرد—— 42

3-1-5-1- دلیل عقلی ————– 42

3-1-5-2- دلیل بداهت ————- 43

3-1-5-3- دلیل نقلی————— 43

3-1-6- حسن و قبح عقلی———– 43

3-1-6-1- منظور از حسن و قبح چیست؟بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 44

3-1-6-2- منظور از عقلی یودن حسن و قبح چیست؟بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد— 45

3-2- غیر مستقلات عقلی و کاربرد آن بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 46

3-2-1- کاربرد آلی- 46

3-2-1-1- معنا و موقعیت کار برد آلی- 46

3-2-1-2- موقعیت کار برد آلی عقل نزد فقها بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———- 46

3-2-2- مواردی از کاربرد آلی عقل در اجتهادبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———– 47

3-2-2-1- اثبات شرع و شارع توسط عقلبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 47

3-2-2-2- استفاده از عقل در مفهوم گیری از ادله بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—— 47

3-2-2-3- استفاده از عقل درتشکیل قیاسبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 48

3-2-2-4- استفاده از عقل در اصول عملیهبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 48

3-2-3- کاربرد ترخیصی و تأمینی—– 49

3-2-4- کاربرد تسبیبی————– 50

3-3- قلمرو و کارایی عقل در استنباط احکامبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——- 50

3-3-1- عقل و کشف ملاک‌ها ——– 50

3-3-1-1- امکان کشف ملاکات احکام – 52

3-3-1-2- قلمرو استنباط احکام شرعیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————— 53

3-3-1-3- قلمرو تشخیص مصلحت و بیان احکام حکومتی بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 54

3-3-1-4-نمونه‌هایی از فتواهای امام خمینی (ره) بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—— 55

3-3-2- عقل و قواعد فقهی ———- 56

فصل چهارم: نگرش تاریخی به عقل گرایی

 

4-1- سیر به کار گیری عقل نزد اهل سنتبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———- 59

4-1-1- دوره صدر اسلام ———— 59

4-1-2- دوران صحابه ————– 61

4-1-3- دوران تابعین————— 62

4-1-4- دوران مذهب فقهی ——— 64

4-1-5- دوره تقلید- 66

4-1-6- دوره‌ی کنونی ————– 67

4-2- سیر به کار گیری عقل نزد شیعهبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————– 69

4-2-1- دوره­ی صدر اسلام ———- 69

4-2-2- دوره­ی ائمه (ع)————- 70

4-2-3- دوره غیبت- 72

4-2-3-1- دوره نخست————– 74

4-2-3-2- دوره میانی ————– 77

4-2-3-3-دوره پایانی————— 78

 فصل پنجم: عقل و قیاس

 

5-1- ماهیت قیاس—————- 83

درآمد———— 83

5-1-1-قیاس در لغت و اصطلاح —— 83

5-1-2- قیاس، رای و اجتهاد——— 85

5-1-3- قیاس و استدلال———— 87

5-2- انوع قیاس – 88

5-2-1- دسته بندی ابو اسحاق شیرازیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————— 88

5-2-1-1- قیاس علت ————– 89

5-2-1-2- قیاس دلالت ————- 89

5-2-1-3- قیاس شباهت———— 90

5-2-2- دسته بندی آمدی———– 90

5-2-3- قیاس عکس و طرد———- 92

5-2-3-1- قیاس عکس ————- 92

5-2-3-2- قیاس طرد————— 92

5-2-4- قیاس تلازم ————— 92

5-3- قیاس و چگونگی سرایت دادن حکم بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——— 93

5-3-1- اثبات علت به ادله نقلی——- 93

5-3-2- اثبات علت به اجماع——— 95

5-3-3- اثبات علت به استنباط و طرق استدلالبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——— 96

5-3-3-1- مسلک مناسبت ———- 96

5-3-3-2- مسلک استدلال به فعل پیامبر(ص)بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———- 96

5-3-3-3- مسلک مشابهت———– 97

5-3-3-4- مسلک تنفیح مناط——– 97

5-4 – بررسی نظریات ————- 98

5-4-1- اهل سنت و مسأله قیاس—– 99

5-4-2- ظاهریه و مسأله قیاس——– 101

5-4-3- شیعه و مسأله قیاس——— 102

  فصل ششم: عقل و استحسان

 

6-1- ماهیت استحسان———— 107

درآمد———— 107

6-1-1- استحسان در لغت و اصطلاح— 107

6-1-1-1- استحسان در لغت ——– 107

6-1-1-2- استحسان در اصطلاح—— 108

6-1-2- استحسان و قیاس———– 109

6-1-3- استحسان و استصلاح——– 110

6-2- انواع استحسان————- 111

6-2-1- انواع استحسان به اعتبار معدول بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————– 111

6-2-2- انواع استحسان به اعتبار مستندبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————— 112

6-3 – بررسی نظریات ————- 113

6-3-1- شافعی و نفی استحسان —— 115

6-3-2- شیعه و استحسان———– 116

فصل هفتم: عقل و دیگر عرصه‌ها و منابع

 

7-1- عقل و فرمانبری————- 120

7-1-1- عقل پشتوانه احکام شرع—— 120

7-1-1-1- شکر مُنعِم و حق الطاعه—- 120

7-1-1-2- قاعده کلما حکم به الشرع حکم به العقلبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 123

7-2- عقل و سنت—————- 124

7-2-1- عقل و حجیت سنت ——– 124

7-2-1-1- عقل و حجیت سنت پیامبر(ص)بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———— 125

7-2-1-2- عقل و حجیت سنت امامان(ع)بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————– 127

نتیجه گیری و پیشنهاد———— 129

فهرست منابع—— 133

 چکیده

 

اگر چه در گذشته جمود گرایی، بی مهری و تفریط گروهی در باره توانایی عقل، موجب شد. میان دانشوران مسلمان. مباحث مربوط به ارزش عقل و تعیین جایگاه آن در منظومه معرفتی انسان پدید آید، ولی امروز دو امر، آنان را به اهمیت بحث در باره آن وا می‌دارد: از یک سو، افراط و پندار یگانه محوری عقل در منظومه معرفتی انسان موجب شده است تا با نگرش امروزین به ارزش و جایگاه آن نظر شود ؛ زیرا انسان معاصر غربی بنیاد معرفت خود را بر پایه عقل نهاده است و هیچ چیز را بدون راهنمایی آن نمی پذیرد و بر دیگر منابع معرفتی خط بطلان و خرافه کشیده است،این عقیده، باور مسلمانانی را که کتاب آسمانی خود و سنت پیامبرشان را دو منبع معرفتی می‌دانند، به چالش کشیده و باعث شده با نگاه به چالش‌های پدید آمده، میراث دینی خود را در باره ارزش و جایگاه عقل باز خوانی کنند و نسبت آن را با کتاب و سنت دریابند.

از دیگر سو، پدید آمدن پاره‌ای پرسش‌های نو پیدای فقهی که در منابع اصیل فقهی سابقه ندارند و پاسخ روشنی نمی یابند، موجب می‌گردد که به عقل به عنوان یکی از منابع احکام مراجعه کنند، ولی از سویی میان اهل سنت و شیعه بر سر منابع استنباط اختلافی کهن دیده می‌شود این در حالی است که در منابع سنیان در کنار کتاب و سنت به عنوان بنیادی ترین سر چشمه‌های راه یافتن به آموزه‌های دینی و گزاره‌ای فقهی، از دلایل عقلی چون قیاس، استحسان، استدلال و غیره سخن به میان می‌آید و از سوی دیگر در جهان اندیشه­ی شیعی پس از کتاب و سنت، سخن از دلیلی به نام دلیل عقل در میان است. در درون هر یک از دو مکتب یاد شده البته نزاع­هایی با همان گستردگی و اهمیت که میان مکتب­ها به چشم می­خورد وجود دارد.

کلید واژه‌ها: عقل، حسن و قبح عقلی، قاعده ملازمه، قیاس، استحسان.

 

مقدمه

سالهاست که دل مشغولی بسیاری ازاهل فکر و قلم بشر معاصر اندیشه، کاوش، و گفتگو درباره نسبت میان آموزه‌های وحیانی با نیازهای انسانی و دست آوردهای علمی و عقلی بشر است. بخش انبوهی از مقاله‌ها و کتاب‌هایی که در جامعه علمی امروز ما منتشر می‌شوند، به نسبت میان عقل و دین و سازگاری و ناسازگاری آن می پردازند. نگاه به نسبت یاد شده در زمینه‌های متفاوت فکری، عناوین گوناگونی دارد که هر یک زاویه‌ای از ابعاد و لایه‌های بحث یاد شده هستند. مسائلی چون آزادی در اسلام، مردم سالاری دینی، اسلام و حقوق بشر، عقلانیت و دین داری، علم و دین و.. گوهر مشترک این دست مباحث پرداختن به تعامل و شرایط میان دین و عقل است که هر کدام از چشم انداز ویژه خود آن را بررسی می‌کنند. این بحث‌ها نشان حقیقی بودن ریشه دین ژرفای وجود آدمی است، چرا که بشر معاصر به رغم دستاوردهای شگرف علمی، نتوانسته است خاطر خود را بابت دین آسوده کند  و آن را به کناری نهد و تنها به بحث تاریخی در باره آن بسنده کند ! آیا امکان دارد چیزی حقیت نداشته باشد ولی از آغاز آفرینش آدمی، تا کنون همچنان زنده و جاری و کند و کاو در باره آن پیوسته داغ و تازه باشد؟ ! آن افسانه است که زود به پایان می رسد و دل زدگی می آورد و آنچه حقیقت است، بی کران و با طراوت خواهد ماند.

با این همه، در میراث مکتوب پیشینیان و هم در آثار پیشینیان، دو نکته عمده خود نمایی می‌کند:

1- می توان گفت: به همان اندازه که حقیقت عقل حقیقی ژرف و گسترده دامن است نزاع در باره میدان گشودن بر آن در عرضة باورها و برداشتها و به ویژه در برخورد با متون دینی و آموزه‌های آسمانی نزاعی فرا گیر و آمیخته به پیچیدگیهاست. تنها در جهان اندیشه اسلامی آن هم در قلمرو و دانش اصول و فقه، از سویی میان اهل سنت و شیعه بر سر منابع استنباط اختلافی کهن دیده می‌شود و در حالی­که در منابع سنیان در کنار کتاب و سنت به عنوان بنیادی ترین سر چشمه‌های ره یافتن به آموزه‌های دینی و گزاره‌های فقهی، از دلایلی عقلی چون قیاس، استحسان، استصلاح،استدلال و… سخن به میان می‌آید و از سویی دیگر درجهان اندیشه‌ی شیعی پس از کتاب و سنت، سخن از دلیلی به نام دلیلی عقلی در میان است.

در درون هر یک از دو مکتب یاد شده نیز البته نزاعهای با همان گستردگی و اهمیت که میان مکتب‌ها به چشم می­خورد وجود دارد، در این میان مکتبی که به تکیه زدن بر ادله عقلی نامور شده مذهبهای متفاوت نگرشی نا همانند به قلمرو و عقل و ادله عقلی دارند، چونان که برای نمونه در برخورد با قیاس و اینکه قلمرو آن چیست به سختی با همدیگر اختلاف می­ورزند، یا در باره‌ی استحسان به فراوانی همدیگر را نقد می‌کنند و در مکتبی که «دلایلی چهارگانه» شعار آن شده است برخی در عمل تنها از اعتبار دو منبع کتاب و سنت می‌گویند.

افزون بر این نزاع که در ورای کتاب و سنت است، در آن دو سر چشمه و حیانی نیز چگونگی نگریستن به کارکردهای عقلی، خاستگاه دیدگاهی متفاوت شده و از این روی در دانستن برداشت‌ها از متون کتاب و سنت و دامنه‌ی حجیت و اعتبار هر یک از این دو مسلک‌هایی متفاوت در پیش گرفته شده است.

2-شاید به همین سبب مسأله یاد شده و در کنار آن بر خورد احتیاط آمیز دین و برداشت‌های مستند به متون دینی، جایگاه عقل و حتی تفسیر واژه آن و تبین قلمرو اعتبار آن با ابهامهایی فراوانی همزاد و همپای بوده است ؛ و چه بسا که در این میان وجود این ابهامها بر دامنه نزاع افزوده و گسترش دامنه نزاع نیز در برابر، این ابهامها را دو چندان ساخته است.

به هر ترتیب باید تلاش کرد جایگاه راستین عقل باز شناخته شود و حلقة وسط این افراط و تفریط آشکار گردد؛ نه بریده از عقل و نه بریده با عقل. این حلقة میانه است که یک سر آن توانایی و سر دیگر آن ناتوانی است که از ترکیب این توانایی و ناتوانی به نتیجه مطلوب خواهیم رسید.

این پژوهش تحت عنوان:«نقش عقل در فقه شیعه و تفاوت آن با اهل سنت» مشتمل بر چکیده، مقدمه و هفت فصل به ترتیب زیر به همراه یک نتیجه­گیری است.

– فصل اوّل به طرح مفاهیم و کلیات تحقیق می­پردازد.

– فصل دوّم به طرح کلیاتی در مورد عقل به بحث و بررسی می­پردازد.

– فصل سوّم تحت عنوان «دلیل عقل، قاعدۀ ملازمه و کشف یقینی حکم شرع» به تبین و توضیح دلیل عقل و قاعده ملازمه می­پردازد.

– فصل چهارم به بررسی نگرش تاریخی عقل­گرایی در فقه اهل سنت و شیعه
می­پردازد.

– فصل پنجم به مسأله قیاس و در فصل ششم به مسئله استحسان در فقه
می­پردازد و در فصل آخر به بررسی عقل و دیگر عرصه­های می­پردازد.

 فصل اول

مفاهیم و کلیات طرح تحقیق

   1-1- بیان مسأله

روشن بودن ابعاد عنوان پژوهش، مهمترین گام در تحقیق است و نقطه‌ی آغازین هر پژوهشی با یک پرسش، چهره می‌نماید؛ از این رو شایسته است آن پرسش، روشن و سوگیرانه باشد، اگر چه پاسخ آن مبهم باشد، آدمی‌دست کم باید بداند به دنبال چیست و گم شده اش کدام است؟ اگر چه نداند کجاست! یکی از عواملی که می‌تواند به شفافیت عنوان پژوهش، کمکی شایان کند، روشن بودن واژگان عنوان است که آشکار می‌کند در جست و جوی چه چیزهایی بوده و کجا می‌توان آنها را یافت و پاسخ چیست؟

تبیین عنوان، پژوهشگر را از بی راهه و گاه از کج روی باز در داشته و راه را هموار می سازد. برای نمونه، جست و جوی ریشه‌ی لغوی واژه و پس از آن، بررسی روند دگرگونی‌های احتمالی آن در قلمروهای متعدد و پیوند معنای لغوی با آن دگرگونی‌ها و از سوی دیگر، بررسی واژگانی که نزدیک به کلمه‌های به کار رفته در موضوع پژوهش است، می‌تواند خواسته‌ی پژوهشگر را شفاف کرده، او را آسانتر و دقیق تر به مقصد برساند.

جست و جوهای علمی نشان داده، نگاه تاریخی به هر مسأله، امر شایسته و در برخی موارد گریز ناپذیر است. پاره‌ای پرسشهای علمی، بسان بیماری روانی است که درمان و چارجویی آن، در گرو گزارش گذشته آن است، زیرا پاره‌ای از مسائل، پروردة نیازهای هستند که در گذر زمان سر بر آورده‌اند و آگاهی از پیشینه آنها می‌تواند فروزنده روشنایی، فرا روی اکنون قرار گیرد و راه گشای بن بست‌ها باشد.

مسئله نقش عقل در دست یابی به احکام، در شمار این گونه مسائل است، زیرا پناه آوردن به نیروی خرد و اندیشه بدست آوردن زمان است و بدین رو نیز در پیشینه خود فراز و فرودهایی را به همراه داشته است. چنانکه لغت شناسان برای واژه عقل معانی گوناگونی ذکر کرده‌اند ؛ مثلاً خلیل بن احمد می‌گوید: « العقل نقیض الجهل» (خلیل بن احمد، کتاب العین، ص565)، یا محمد باقر مجلسی می‌گوید: «عقل به بند کشیدن جهل است» (مجلسی، بحار الاانوار، جلد 1، ص117).

در این نوشتار سعی بر آن است تا گزارشی از روند نقش آفرینی عقل، از گذشته تا کنون از دیدگاه اهل تسنن و تشیع، ارائه دهیم و به رخدادهای فکری اهل سنت، به ویژه عقل آشنا شویم و تفاوتش با مفهوم دلیل عقل نزد شیعه آشکار شود و هم چنین به رویدادهای اندیشه‌ای تشیع و جایگاه عقل در فقه امامیه می پردازیم تا روشن شود آنچه پیش رو داریم از کجا و چرا پدید آمده است ؟

این نوشتار جایگاه عقل در فقه امامیه و تفاوت آن با نظرات اهل سنت بیان می‌کند و با نظر به اهمیت موضوع و پیشینه کاربرد آن به پژوهش می پردازد.

 1-2- سؤالات تحقیق

الف- سؤالات اصلی

1-مفهوم و ماهیت عقل فقهی چیست؟

2-آیا از نظر امامیه عقل توانایی استنباط احکام را دارد و اگر داشته باشد قلمرو آن تا کجاست ؟

3-منظور از عقل نزد اهل سنت چیست؟

4-آیا عقل به عنوان منبع استنباط حکم نزد اهل تسنن و تشیع پذیرفته شده است ؟

ب- سؤالات فرعی

1- مقصود از قیاس و استحسان چیست؟

ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شده و برای رتبه بندی ضمانت نامه های بانکی با توجه به غیر نرمال بودن متغیر های پژوهش از ازمون فرید من استفاده گردید. برای تجزیه وتحلیل داده های جمع آوری شده از نرم افزار آماری SPSS19 و Excel استفاده شده است .

یافته ها: نتایج حاصل نشان داد که ضمانت نامه شرکت در مناقصه، شرکت در مزایده، حسن انجام کار، استرداد کسر وجه الضمان، استرداد پیش پرداخت با جذب منابع بانک صادرات رابطه معناداری دارد .

واژگان کلیدی: ضمانت نامه شرکت در مناقصه، شرکت در مزایده، حسن انجام کار، استرداد کسر وجه الضمان، استرداد پیش پرداخت

فهرست مطالب

عنوان        صفحه

فصـــل اول. 1

1-1.مقدمه. 2

1-2. تشریح و بیان مسئله. 2

1-3.اهمیت موضوع و ضرورت  انجام تحقیق.. 3

1-4.سوالات تحقیق.. 4

1-5. اهداف تحقیق.. 4

1-6.فرضیات تحقیق.. 5

1-7.تعاریف مفهومی.. 5

1-7-1. ضمانت نامه. 5

51-7-2. ضمانت نامه های شرکت در مناقصه و مزایده. 5

1-7-3.ضمانت نامه حسن انجام کار. 6

1-7-4. ضمانت نامه استرداد کسر وجه الضمان. 6

1-7-5. ضمانت نامه استرداد پیش پرداخت… 6

1-8.تعاریف عملیاتی.. 6

1-8-1. ضمانت نامه شرکت در مناقصه. 6

1-8-2. ضمانت نامه شرکت در مزایده. 7

1-8-3.ضمانت نامه حسن انجام کار. 7

1-8-4. ضمانت نامه استرداد کسر وجه الضمان. 7

1-8-5. ضمانت نامه استرداد پیش پرداخت… 8

1-8-6.جذب منابع. 8

فصل دوم. 9

2-1.مقدمه. 10

2-2.واژه شناسی ضمانت نامه بانکی.. 11

2-3.تعریف ضمانت نامه. 11

2-4.تعریف اعتبار اسنادی.. 12

2-5.وجه تسمه. 12

2-6.اهمیت و کاربرد ضمانت نامه بانکی.. 12

2-7.اقسام ضمانت نامه بانکی.. 13

2-7-1.از نظر حقوقی.. 13

2-7-2.از نظر هدف پرداخت… 14

2-7-3.شرایط پرداخت… 15

2-7-4.از نظر تعداد ضامن ها 16

2-8.انواع ضمانت نامه. 16

2-8-1.ضمانت نامه شرکت در مناقصه یا مزایده. 17

2-8-2.ضمانت نامه حسن انجام تعهدات… 18

2-8-3.ضمانت نامه پیش پرداخت… 19

2-8-4.ضمانت نامه استرداد کسور وجه الضمان. 19

2-8-5.ضمانت نامه حسن انجام خرید. 19

2-8-6.ضمانت نامه گمرکی.. 20

2-8-7.ضمانت نامه تعهد پرداخت… 20

2-8-8.ضمانت نامه های متفرقه. 20

 

2-9.تشریفات صدور ضمانت نامه. 20

2-10.نظریه علت تعهد در ضمانت نامه بانکی.. 21

2-10-1. نظریه “سند مجرد”. 21

2-10-2. سپرده یا وثیقه دستور دهنده. 22

2-10-3. قرارداد پایه. 22

2-11.پشتوانه صدور ضمانت نامه. 23

2-12.استقلال ضمانت بانکی.. 24

2-12-1. غیر قابل استناد بودن ایرادات… 25

2-12-2. سوء استفاده آشکار. 26

2-13.مشخصات ضمانت نامه. 27

2-14.تمدید ضمانت نامه بانکی.. 27

2-15.جلوگیری از پرداخت ضمانت نامه. 28

2-15-1. دستور منع پرداخت ساده. 29

2-15-2. دستور منع پرداخت از مرجع قضایی.. 30

2-15-3. تأمین خواسته. 31

2-15-4. نقش بانک صادر کننده ضمانت نامه. 34

2-16.آئین نامه صدور ضمانت نامه. 34

2-17.نظام حقوقی ضمانت نامه بانکی.. 36

2-18.وثایق و تضمینان قابل قبول جهت صدور ضمانت نامه. 37

2-18.مسؤولیت های متعلق به طرفین قراردادها در عقد ضمان. 38

2-19.چارچوب نظری مدل پژوهش…. 38

2-19.واکاوی ادبیات پژوهش…. 39

2-19-1.واکاوی ادبیات پژوهش در جهان. 39

2-19-2.واکاوی ادبیات پژوهش در ایران. 42

2-20.بانک صادرات… 47

2-20-1.تاریخچه و بنیانگذار بانک صادرات… 47

2-20-2.سرمایه اولیه بانک  صادرات… 49

2-20-3.شروع کار اولین شعبه و افتتاح بانک صادرات و معادن ایران. 51

فصل سوم. 53

3-1. مقدمه. 54

3-2.روش تحقیق.. 55

3-3.جامعه آماری.. 55

3-4.نمونه آماری.. 56

3-5.ابزارهای گرد اوری داده ها 57

3- 6. اعتبار ابزار اندازه گیری.. 58

3-6-1.روایی پرسشنامه. 58

3-6-2. پایایی پرسشنامه. 59

3-7.متغیرهای پژوهش…. 60

3-7-1. متغیر مستقل.. 60

3-7-2.متغیر وابسته. 60

3-8. روش تجزیه و تحلیل داده ها 61

3-9. قلمرو تحقیق.. 62

3-9-1 .قلمرو مکانی تحقیق.. 62

3-9-2. قلمرو زمانی.. 62

3-9-3. قلمرو موضوعی.. 62

فصل چهارم ……….63

4-1. مقدمه. 64

4-2.توصیف متغیرهای  جمعیت شناختی.. 64

4-2-1 .جنسیت پاسخگویان. 64

4-2-2.واحد شغلی پاسخگویان. 66

4-2-3.سن پاسخگویان. 68

4-2-4.سطح تحصیلات… 69

4-2-5.سابقه ی کار. 71

4- 3. توصیف سوالات پرسشنامه در راستای متغیرهای پژوهش…. 73

4-3-1.ضمانت نامه شرکت در مناقصه. 73

4-3-2.ضمانت نامه شرکت در مزایده. 74

4-3-3.ضمانت نامه حسن انجام کار. 75

4-3-4.ضمانت نامه استرداد وجه الضمان. 76

4-3-5.ضمانت نامه پیش پرداخت… 77

4-3-6.جذب منابع بانک…. 77

4-4. آزمون  فرضیات پژوهش…. 78

4-4-1.آزمون  کولموگروف اسمیرنوف… 78

4-4-2. آزمون  فرضیات پژوهش…. 79

4-4-2-1. فرضیه  اول. 79

4-4-2-2. فرضیه دوم. 80

4-4-2-3. فرضیه سوم. 82

4-4-2-4. فرضیه چهارم. 83

4-4-2-5. فرضیه پنجم.. 85

4-5.رتبه بندی ضمانت نامه های بانکی.. 86

فصل پنجم ………….89

5-1.مقدمه. 90

5-2.خلاصه فرآیند تحقیق.. 90

5-3.نتایج حاصل از فرضیه های پژوهش…. 91

5-4.جمع بندی و نتیجه گیری.. 94

5-5.پیشنهادات تحقیق.. 95

5-5-1.پیشنهادات کاربردی.. 95

5-5-2. پیشنهادات برای تحقیقات آتی.. 95

5-6. محدودیت های پژوهش…. 97

منابع فارسی.. 98

منابع انگلیسی.. 101

منابع اینترنتی.. 102

پرسشنامه. 104

خروجی نرم افزارspss. 107

مقدمه

در سالهای اخیرمنابع و تسهیلات بانکی به مقدار کافی در اختیار متقاضیان قرار نمی گیرد و بانکها با مطالبات معوق و عدم بازپرداخت تسهیلات بانکی و کمبود منابع مالی مواجه شده اندکه یکی از دلایل این امر، کمبود ابزارهای مالی مدرن در کشور است. چرا که حتی در صورتی که بانکها منابع مناسبی هم در اختیار داشته باشند، در صورت پرداخت زیاد وام به دلیل عدم رشد تولید ناخالص داخلی متناسب با نقدینگی ایجاد شده، تورم بیش از حدی ایجاد خواهد شد ونقش منابع بانکی بی اثر خواهد شد. به این دلیل احتیاج به ابزارهای مالی مدرن همچون ضمانتنامه های تعهد پرداخت و اسناداعتباری است تا به عنوان جایگزین نقدینگی، نقش تامین مالی بنگاهها را بر عهده بگیرد. از سوی دیگر بسیاری از تولیدکنندگان ومتقاضیان منابع مالی ، غیر از دارایی های نقد و نقدینگی، دارای های دیگری همچون زمین، مسکن، املاک، کارخانه  و اموال دیگری دارند که بدون الزام به فروش، می توانند به رهن بانکها دراورده و به کمک امنیت و ایمنی ایجاد شده به پشتوانه بانکها، ضمانتنامه های تعهد پرداخت در وجه ذینفعان دولتی و خصوصی از بانکها دریافت کنند و با تحویل ضمانتنامه به ذی نفعان، از انها مواد اولیه، محصولات واسطه ای یا اجناس مورد نیاز خریداری نمایند و فروشندگان هم با دریافت ضمانتنامه تعهد پرداخت بانکی، مطمئن هستند که اگر خریدار توان پرداخت هم نداشته باشد، بانک با توجه به وثیقه های دریافتی، حق وی را پرداخت خواهد نمود.

این بخش ابتدا بیان مسئله و ضرورت انجام پژوهش و سپس اهداف ،سوالات و فرضیات پژوهش عنوان شده است و در آخر نیز تعریف مفهومی و عملیاتی ذکر شده است 

. تشریح و بیان مسئله

ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ، اﺟﺮا ﺷﺪ. ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿـﻞ دادهﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻟﻮﺟﯿﺴﺘﯿﮏ، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ ﯾﮏ راﻫﻪ، رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺧﯽ دو و آزﻣﻮن t ﻣﺴﺘﻘﻞ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻧﺘﺎﯾﺞ: ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎی ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﻗﻮﻣﯿﺖ ﺗﺮك ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪﭘﺮوری ﻣﻘﺘﺪراﻧﻪ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺒﺖ و ﺳـﺒﮏ ﺳﻬﻞ اﻧﮕﺎراﻧﻪ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﻔﯽ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻗﻮﻣﯿﺖ ﺗﺮك ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻨﺎرآﻣﺪن و ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﺗـﺮك و ﻓﺎرس ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺤﺘﺎط ﺑﻮدن را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻨﺎدار و ﻣﺜﺒﺖ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. از ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏﻫﺎی ﻓﺮزﻧﺪﭘﺮوری، ﺳﺒﮏ ﺳﻬﻞ ﮔﯿﺮاﻧﻪ ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺤﺘﺎط ﺑﻮدن، ﺳﺒﮏ ﻣﺴﺘﺒﺪاﻧﻪ ﺳﺒﮏﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ ﺗﻌﻠﻖ- ﻋﻼﻗﻪی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﮐﻨﺎرآﻣـﺪن، ﻧﯿـﺎز ﺑﻪ ﺗﺄﯾﯿﺪ، ﻣﺴﺘﺤﻖ ﺑﻮدن و ﮐﻮﺷﺶ ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﮐﻤﺎل و ﺳﺒﮏ ﺳﻬﻞ اﻧﮕﺎراﻧﻪ ﺳﺒﮏﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻨﺎر آﻣـﺪن، ﻧﯿـﺎز ﺑـﻪ ﺗﺄﯾﯿﺪ، ﻣﺤﺘﺎط ﺑﻮدن، ﻣﺴﺘﺤﻖ ﺑﻮدن و ﮐﻮﺷﺶ ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﮐﻤﺎل را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻨﺎ دار و ﻣﻌﮑﻮس ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨـﺪ. ﻣﻘﺎﯾﺴﻪی ﺑﯿﻦ ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎ در ﻣﻮرد اﺛﺮ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری ﺑﺮ ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﻧﯿﺰ وﺟﻮد ﺗﻔﺎوتﻫﺎﯾﯽ را ﺑﯿﻦ ﺳﻪ ﮔﺮوه ﻧﺸـﺎن داد. ﺑﺮﺧﯽ ﺗﻔﺎوتﻫﺎی ﺟﻨﺴﯿﺘﯽ ﻧﯿﺰ در ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری، ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ و ﻣﯿﺰان ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی ﺑـﺎ ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﺟﺎﻣﻌـﻪی ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی ﺑﺎ ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ و ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری ﻣﺮﺗﺒﻂ ﯾﺎﻓﺖ ﺷـﺪ. ﺑﺤﺚ: ﻧﺘـﺎﯾﺞ ﺑـﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه از ﺗﺄﺛﯿﺮﭘﺬﯾﺮی ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ و ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪﭘﺮوری از ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻗﻮﻣﯿﺖ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ اﻫﻤﯿﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖﻫﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ در ﮐﺎر ﺑﺎ اﻓﺮاد از ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﻘﺸﯽ ﮐﻪ رﻓﺘﺎرﻫـﺎی ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘﺮوری واﻟﺪﯾﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮی ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﻓﺮزﻧﺪان ﺑﺎزی ﮐﻨﺪ، ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﻣﺤـﺪودﯾﺖﻫـﺎ و ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی آﯾﻨﺪه اراﺋﻪ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ.

 

 

ﮐﻠﯿﺪ واژهﻫﺎ: ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری، ﻗﻮﻣﯿﺖ، ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی، ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ

 

ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ

ﻓﺼﻞ اول……………………………………………………………………………………………………………………. 1

 

ﻣﻘﺪﻣﻪ…………………………………………………………………………………………………………………… 2

ﺑﯿﺎن ﻣﺴﺄﻟﻪ……………………………………………………………………………………………………………… 3

 

اﻫﻤﯿﺖ و ﺿﺮورت اﻧﺠﺎم ﭘﮋوﻫﺶ……………………………………………………………………………………….. .. 6

اﻫﺪاف ﭘﮋوﻫﺶ………………………………………………………………………………………………………….. 9

 

ﺳﺆالﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺶ………………………………………………………………………………………………………. 9

 

ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﻧﻈﺮی و ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ…………………………………………………………………………………….. 10

ﻓﺼﻞ دوم…………………………………………………………………………………………………………………. 12

 

آدﻟﺮ و روان ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻓﺮدی 13………………………………………………………………. …………………………..

ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ 17……………………………………………………………………………. …………………………..

ارزﯾﺎﺑﯽ ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ 22………………………………………………………………… …………………………..

ﺗﮑﺎﻟﯿﻒ زﻧﺪﮔﯽ 23………………………………………………………………………. …………………………..

 

ﻧﻘﺶ ﺧﺎﻧﻮاده در ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮی ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ 24…………………………………………. …………………………..

 

ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری…………………………………………………………………………………………………………… 26

اﻧﻮاع ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری 27…………………………………………………………….. …………………………..

ﻧﻘﺶ ﻓﺮﻫﻨﮓ در ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری 32………………………………………………… …………………………..

ﻧﻘﺶ ﻓﺮﻫﻨﮓ در ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮی ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ 38…………………………………………. …………………………..

ﻗﻮﻣﯿﺖ 39………………………………………………………………………………….. …………………………..

ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی اﯾﺮاﻧﯽ………………………………………………………………………………………………….. 40

ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی 45……………………………………………………………………….. …………………………..

ﻓﺼﻞ ﺳﻮم 48………………………………………………………………………………………… …………………………..

 

روش ﭘﮋوﻫﺶ………………………………………………………………………………………………………….. 49

ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﮋوﻫﺶ……………………………………………………………………………………………….. 49

 

روش ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﯿﺮی……………………………………………………………………………………………………… 50

 

اﺑﺰارﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺶ………………………………………………………………………………………………………. 51

ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪی ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ 51……………………………………………………………………….. (BASIS- A)

 

ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪی ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری…………………………………………………………………………………… 53

ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪی ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی……………………………………………………………………… .. 56

 

روش اﺟﺮای ﭘﮋوﻫﺶ و ﮔﺮد آوری دادهﻫﺎ………………………………………………………………………………. 56

ﺷﯿﻮهی ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ دادهﻫﺎ………………………………………………………………………………………. . 57

 

ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم……………………………………………………………………………………………………………… 58

 

ﺗﻮﺻﯿﻒ آﻣﺎری دادهﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺶ………………………………………………………………………………………. 59

 

آزﻣﻮن ﺳﺆالﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺶ……………………………………………………………………………………………… 60

ﺳﺎﯾﺮ ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ………………………………………………………………………………………………………….. . 86

 

ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪی ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺶ……………………………………………………………………………………….. .. 86

 

ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ………………………………………………………………………………………………………………… 89

 

ﺑﺤﺚ و ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی………………………………………………………………………………………………….. 90

 

ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎ…………………………………………………………………………………………………………. 101

ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدات………………………………………………………………………………………………………….. . 102

 

ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدﻫﺎی ﮐﺎرﺑﺮدی…………………………………………………………………………………………….. 102

ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺸﯽ…………………………………………………………………………………………….. 102

ﻣﻨﺎﺑﻊ 104…………………………………………………………………………………….. …………………………..

 

ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﺎرﺳﯽ…………………………………………………………………………………………………………. 105

ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ……………………………………………………………………………………………………….. 109

 

ﭘﯿﻮﺳﺖﻫﺎ……………………………… 117………………………………………………………….. ………………………

 

ﭘﯿﻮﺳﺖ ﯾﮏ. ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ 118………………………………………………………………… (BASIS-A)

 

ﭘﯿﻮﺳﺖ دو. ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری………………………………………………………………………….. 121

ﭘﯿﻮﺳﺖ ﺳﻪ. ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی ﺗﺮكﻫﺎ……………………………………………………… 125

 

ﭘﯿﻮﺳﺖ ﭼﻬﺎر. ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی ﮐﺮدﻫﺎ…………………………………………………….. 127

 

ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺟﺪولﻫﺎ

ﻋﻨﻮان ﺟﺪول
ﺻﻔﺤﻪ
ﺟﺪول :3-1 وﺿﻌﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ- اﻗﺘﺼﺎدی ﺧﺎﻧﻮاده آزﻣﻮدﻧﯽﻫﺎ
50
ﺟﺪول :3-2 ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ اﺑﻌﺎد ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری
54
ﺟﺪول :4-1 ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ و اﻧﺤﺮاف اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﺑﻌﺎد ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری ﺑﻪ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻗﻮﻣﯿﺖ و ﺟﻨﺴﯿﺖ
59
ﺟﺪول:4-2 ﺧﻼﺻﻪ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻟﻮﺟﺴﺘﯿﮏ ﺑﺮای ﻗﻮﻣﯿﺖ و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری
61
ﺟﺪول:4-3 ﺿﺮاﯾﺐ رﮔﺮﺳﯿﻮن در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﻗﻮﻣﯿﺖ و ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری
62
ﺟﺪول :4-4 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری رﮔﺮﺳﯿﻮن ﺑـﺮای ﻗﻮﻣﯿـﺖ و ﻣﺘﻐﯿـﺮ ﻣـﻼك
 
ﺳﺒﮏﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ
63
ﺟﺪول :4-5 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﻗﻮﻣﯿﺖ و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﺳﺒﮏﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ
64
ﺟﺪول :4-6 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری رﮔﺮﺳﯿﻮن ﺑﺮای اﻧﻮاع ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘـﺮوری
 
و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﺳﺒﮏﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ
65
ﺟﺪول :4-7 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ اﻧﻮاع ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﺳﺒﮏﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ
67
ﺟﺪول:4-8 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑـﯿﻦ ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و
 
ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﺗﻌﻠﻖ- ﻋﻼﻗﻪی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ
68
ﺟﺪول:4-9 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و ﻣﺘﻐﯿـﺮ ﻣـﻼك ﺗﻌﻠـﻖ- ﻋﻼﻗـﻪی اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ در
 
ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ
69
ﺟﺪول:4-10 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و
 
ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﮐﻨﺎر آﻣﺪن در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ
69
ﺟﺪول :4-11 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘـﺮوری و ﻣﺘﻐﯿـﺮ ﻣـﻼك ﮐﻨـﺎر آﻣـﺪن در ﻗﻮﻣﯿـﺖﻫـﺎی
 
ﻣﺨﺘﻠﻒ
70
ﺟﺪول:4-12 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و
 
در ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﭘﺬﯾﺮی در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ
70
ﺟﺪول:4-13 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﭘﺬﯾﺮی در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫـﺎی
 
ﻣﺨﺘﻠﻒ
71
ﺟﺪول:4-14 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و
 
ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﺄﯾﯿﺪ در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ
71
ﺟﺪول:4-15 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣـﻼك ﻧﯿـﺎز ﺑـﻪ ﺗﺄﯾﯿـﺪ در ﻗﻮﻣﯿـﺖﻫـﺎی
 
ﻣﺨﺘﻠﻒ
72
ﺟﺪول:4-16 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و
 
ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﻣﺤﺘﺎط ﺑﻮدن در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ
72
ﺟﺪول:4-17 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣـﻼك ﻣﺤﺘـﺎط ﺑـﻮدن در ﻗﻮﻣﯿـﺖﻫـﺎی
 
 

ﻣﺨﺘﻠﻒ
73
ﺟﺪول:4-18 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و
 
ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﺳﺨﺖ ﮔﯿﺮی در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ
73
ﺟﺪول:4-19 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣـﻼك ﺳـﺨﺖ ﮔﯿـﺮی در ﻗﻮﻣﯿـﺖﻫـﺎی
 
ﻣﺨﺘﻠﻒ
74
ﺟﺪول:4-20 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و
 
ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﻣﺴﺘﺤﻖ ﺑﻮدن در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ
74
ﺟﺪول:4-21 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﻣﺴـﺘﺤﻖ ﺑـﻮدن در ﻗﻮﻣﯿـﺖﻫـﺎی
 
ﻣﺨﺘﻠﻒ
75
ﺟﺪول:4-22 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و
 
ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪی ﻫﻤﻪ ﺑﻮدن در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ
75
ﺟﺪول:4-23 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و ﻣﺘﻐﯿـﺮ ﻣـﻼك ﻣـﻮرد ﻋﻼﻗـﻪی ﻫﻤـﻪ ﺑـﻮدن در
 
ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ
76
ﺟﺪول:4-24 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و
 
ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﮐﻮﺷﺶ ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﮐﻤﺎل در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ
76
ﺟﺪول:4-25 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﮐﻮﺷﺶ ﺑﺮای رﺳـﯿﺪن ﺑـﻪ ﮐﻤـﺎل
 
در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ
77
ﺟﺪول:4-26 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و
 
ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﻣﻼﯾﻤﺖ در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ
77
ﺟﺪول:4-27 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﻣﻼﯾﻤﺖ در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ
78
ﺟﺪول :4-28 ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﻮن T ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺮای ﻣﻘﺎﯾﺴﻪی ﺳﺒﮏﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ دﺧﺘﺮان و ﭘﺴﺮان
79
ﺟﺪول :4-29 ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﻮن Χ2 ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ راﺑﻄﻪ ﺟﻨﺴﯿﺖ (در ﮐﻞ و در ﻣﯿﺎن ﻫﺮ ﻗﻮم) و اﻧﻮاع ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری
80
ﺟﺪول :4-30 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﻧﻮاع ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری
81
ﺟﺪول:4-31 ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﻮن ﺷﻔﻪ ﺑﺮای ﻣﻘﺎﯾﺴﻪی ﺗﻔﺎوت ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی در اﻧﻮاع ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری
81
ﺟﺪول:4-32 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣـﺎری ﺑـﺮای ﺗﻄـﺎﺑﻖ ﭘـﺬﯾﺮی و ﻣﺘﻐﯿـﺮ ﻣـﻼك
 
ﺳﺒﮏﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ
83
ﺟﺪول :4-33 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﺳﺒﮏﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ
84
ﺟﺪول :4-34 ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﻮن T ﺟﻬﺖ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪی ﻣﯿﺰان ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی در دﺧﺘﺮان و ﭘﺴﺮان
85
ﺟﺪول :4-35 ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﻮن T ﺟﻬﺖ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪی ﻣﯿﺰان ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی در ﺗﺮكﻫﺎ و ﮐﺮدﻫﺎ
85
ﺟﺪول :4-36 ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﻮن Χ2 ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ راﺑﻄﻪ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و وﺿﻌﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ
86
 

ﻓﺼﻞ اول

 

ﻣﻘﺪﻣﻪ

 

 

ﺧﺎﻧﻮاده اوﻟﯿﻦ ﻧﻬﺎد اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻮدك ﺑﻪ آن وارد ﺷﺪه و زﻧﺪﮔﯽ ﭘﺮ ﻓﺮاز و ﻧﺸﯿﺐ ﺧﻮد را در دﻧﯿﺎ از آﻧﺠﺎ آﻏـﺎز ﻣﯽﮐﻨﺪ. اﯾﻦ ﻣﺤﯿﻂ ﺑﻼﻓﺼﻞ ﮐﻮدك از اوﻟﯿﻦ ﺳﺎﻋﺎت زﻧﺪﮔﯽ، در ﮐﻨﺎر ﻋﺎﻣﻞ وراﺛﺖ، ﺷﮑﻞ دﻫﻨﺪهی ﺷﺨﺼﯿﺖ و رﻓﺘـﺎر وی ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﺑﺴﯿﺎری از ﻋﺎدات، ﮔﺮاﯾﺶﻫﺎ و اﻋﺘﻘﺎدات ﮐﻮدك در ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻨﯿﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷـﻮد (ﺷـﻌﺎری ﻧـﮋاد، .(1372 ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺟﺎی ﺗﻌﺠﺐ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد اﮔﺮ اﯾﻦ ﻧﻬﺎد ﮐﺎﻧﻮن ﻋﻤﺪهی ﺗﻮﺟﻪ روانﺷﻨﺎﺳﺎن ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮد.

 

آدﻟﺮ1، ﺑﻨﯿﺎنﮔﺬار روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﻓﺮدی2، ﺑﺮای ﺗﺠﺎرب اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اوﻟﯿﻪی ﮐﻮدك اﻫﻤﯿـﺖ زﯾـﺎدی ﻗﺎﺋـﻞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ. ﺑـﻪ ﻋﻘﯿﺪهی وی ﮐﻮدك ﺑﺎ ﺗﻌﻤﯿﻢ ﺗﺠﺎرب ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه در ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻪ دﻧﯿﺎی ﺑﯿﺮوﻧﯽ، ﭘﺎﯾﻪ و اﺳﺎﺳـﯽ ﺑـﺮای رواﺑـﻂ و ﺗﻌـﺎﺑﯿﺮ ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ (آدﻟﺮ، 1954؛ ﺑﺎرﮐﻠﯽ3، 1971، ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺷﻔﯿﻊ آﺑﺎدی و ﻧﺎﺻـﺮی، .(1384 ﺑـﻪ ﻫﻤـﯿﻦ ﺧـﺎﻃﺮ ﻣﺎﻫﯿـﺖ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪی ﺧﺎﻧﻮاده4 ﯾﻌﻨﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮات ﻋﺎﻣﻠﯽ ﭘﻮﯾﺎﯾﯽﻫﺎ، ارزشﻫﺎ و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺧﺎﻧﻮاده، ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎص آدﻟﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ (واﺗـﺲ و ﺷﻠﻤﻦ5، 2003؛ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺗﺮاﺳﺘﯽ6و ﻫﻤﮑﺎران، .(2004 از ﺟﻤﻠـﻪ ﻣﺒﺎﺣـﺚ ﻣﻄـﺮح در ﺣـﻮزهی ﺧـﺎﻧﻮاده ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘﺮوری7 واﻟﺪﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در رﺷﺪ و ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻓﺮد در دوران ﮐـﻮدﮐﯽ، اﯾﺠـﺎد ﺳـﺎزﮔﺎریﻫـﺎی ﻣﺨﺘﻠـﻒ و ﺧﺼـﺎﯾﺺ ﺑﻌﺪی ﺷﺨﺼﯿﺖ وی ﺗﺄﺛﯿﺮات ﻓﺮاوان و ﻋﻤﯿﻘﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ.

 

زﻣﯿﻨﻪی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻮدك ﻧﯿﺰ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ارزشﻫﺎ و ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ اﺳﺖ، در رﺷﺪ و ﺗﺤـﻮل ﺷﺨﺼـﯿﺖ وی ﻣـﺆﺛﺮ اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺧﺎص ﯾﮏ ﮔﺮوه از اﺟﺘﻤﺎع ﻋﻼوه ﺑﺮ اﺛﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﯽ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ روی ﺷﺨﺼﯿﺖ ﯾـﮏ ﮐـﻮدك ﺑﮕﺬارد، ﺑﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار دادن اﻓﮑﺎر و اﻋﻤﺎل و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﮐﻮﺷﺶﻫﺎی ﺗﺮﺑﯿﺘـﯽ واﻟـﺪﯾﻦ وی ﻧﯿـﺰ ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪای دﯾﮕـﺮ در ﺻﺤﻨﻪی زﻧﺪﮔﯽ او ﺧﻮدﻧﻤﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد اﺛﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺮ اﻋﻤﺎل ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری واﻟﺪﯾﻦ و ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎی ﺣﺎﺻﻞ از آن در ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن از ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ اﯾﺮاﻧﯽ ﭼﻨﺪان ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻧﯿﺴﺖ و اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ اﺳﺖ ﮐـﻪ اﯾـﻦ ﭘـﮋوﻫﺶ در ﺗﻼش ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ آن اﺳﺖ.

 

Adler ١ Individual psychology ٢ Barclay ٣ family constellation ٤ Watts & Shulman ٥ Trusty ٦ parenting style ٧

1-2-2- حکم.. 7

1-2-3- جهل به حکم(قانون) در اصطلاح.. 8

1-2-4- مسئولیت… 8

1-2-5- کیفری.. 9

1-2-6- مفهوم اصطلاحی مسئولیت کیفری.. 9

1-2-7- مفهوم قانون مجازات… 11

1-3- جهل و عناوین مشابه. 11

1-3-1- اشتباه 11

1-3-2- ظن.. 12

1-3-3- شک…. 12

1-3-4- شبهه. 12

1-3-5- غفلت… 13

1-4- انواع جهل.. 14

1-4-1- جهل بسیط و مرکب… 14

1-4-2- جهل حکمی و جهل موضوعی.. 14

1-4-3- جهل تقصیری و جهل قصوری.. 15

1-5- نقش علم به قانون در حقوق جزا 16

1-5-1- علم به قانون، عنصر سازنده سوء نیت جزایی.. 16

1-5-2- علم به قانون جزا، شرط شمول قانون.. 17

1-5-3- علم به قانون، شرط ثبوت مسئولیت کیفری.. 18

1-5-4- علم به قانون، شرط تحمل مجازات… 19

1-6- سیر تاریخی مسئولیت کیفری.. 19

1-6-1- دوران باستان و انتقام خصوصی.. 19

1-6-2- مسئولیت کیفری در مکتب عدالت مطلق.. 20

1-6-3- مسئولیت کیفری در مکتب تحققی.. 20

1-6-4- مکتب فایده اجتماعی.. 21

1-6-5- مسئولیت کیفری در مکتب کلاسیک…. 21

1-6-6- مسئولیت کیفری در مکتب دفاع اجتماعی.. 21

1-6-7- مسئولیت کیفری در مکتب اسلام. 22

1-6-8- مسئولیت کیفری در ایران.. 23

1-6-8-1- مسئولیت کیفری در ایران پیش از انقلاب اسلامی.. 23

1-6-8-2- مسئولیت کیفری در ایران پس از انقلاب اسلامی.. 23

1-7- مبانی و شرایط مسئولیت كیفری.. 24

1-7-1- مبانی مسئولیت كیفری.. 24

1-7-1-1- مسئولیت كیفری مبتنی بر آزادی و اختیار 24

1-7-1-2- مسئولیت کیفری مبتنی بر جبر و عدم اختیار انسان.. 24

1-7-1-3- مسئولیت مبتنی بر اختلاط جبر و اختیار 25

1-7-2- انواع مسئولیت… 26

1-7-2-1- مسئولیت اخلاقی.. 26

1-7-2-2- مسئولیت اجتماعی.. 26

1-7-2-3- مسئولیت قانونی.. 26

1-7-2-3-1- مسئولیت مدنی.. 27

1-7-2-3-1- مسئولیت کیفری (جزائی) 27

1-7-2- شرایط مسئولیت کیفری.. 27

1-7-2-1- ارتكاب عمل مجرمانه. 27

1-7-2-1-1- عنصرقانونی جرم. 28

1-7-2-1-2- عنصر مادی جرم. 28

1-7-2-1-3- عنصر معنوی جرم. 28

1-7-3-2- اهلیت جزایی مرتكب… 29

1-7-3-2-1- فقدان علل خاص…. 29

1-7-3-2-2- کودکی یا صغر سن.. 30

 

1-7-3-2-3-  جنون.. 31

1-7-3-2-4- اجبار 31

1-7-3-2-5- مستی.. 32

1-7-3-2-6- خواب و بیهوشی.. 32

1-7-3-2-7- اشتباه 32

فصل دوم « جهل به حکم و رابطه آن با مسئولیت کیفری از منظر فقه  »

2-1- کلیات… 35

2-1-1- دلایل پذیرش جهل به حکم در رفع مسئولیت کیفری.. 35

2-1-1-1- قاعده قبح عقاب بلا بیان.. 35

2-1-1-1-1- اصل برائت… 36

2-1-1-3- اصل اباحه. 41

2-2- دلایل و مستندات عدم پذیرش جهل به حکم در رفع مسئولیت… 42

2-2-1- وجوب تعلم احکام شرعیه یا به عبارت دیگر الزام به تعلم.. 42

2-2-2- اشتراک احکام بین عالم و جاهل.. 44

2-2-3- فرض آگاهی مردم. 44

2-3- مستندات نسبی بودن پذیرش و عدم پذیرش…. 45

2-3-1- جاهل قاصر و جاهل مقصر. 45

2-4- جایگاه جهل در جرائم تعریف شده در فقه. 47

2-4-1- جرائم مستوجب حد. 47

2-4-2- جرائم مستوجب قصاص…. 48

2-4-3- جرائم مستوجب تعزیری.. 49

فصل سوم « جهل به حکم از منظر حقوق »

3-1- کلیات… 51

3-2- اقتضاعات پذیرش « قاعده جهل به حکم رافع مسئولیت نیست ». 52

3-2-1- حفظ وتحکیم نظم عمومی.. 52

3-2-1-1- جلوگیری از اطاله دادرسی.. 52

3-2-1-2- کاهش بار هزینه دادرسی.. 53

3-2-1-3- جلوگیری از ایجاد خلل در اجرای قانون.. 53

3-2-1-4- جلوگیری از تشویق مردم به جاهل ماندن.. 54

3-2-1-5- جلوگیری از افزایش جرائم.. 54

3-2-2- صعوبت اثبات جهل از طرف متهم.. 54

3-2-3- فرض قانونی علم، تمکن بر علم و التزام به تعلم.. 54

3-3- ایرادات وارد بر قاعده « جهل به حکم رافع مسئولیت نیست». 55

3-3-1- غیرمنطقی و ناعادلانه بودن عدم پذیرش ادعای جهل.. 55

3-3-1-1- ضعف شیوه اطلاع رسانی.. 56

3-3-1-2- تخصصی بودن متن قوانین.. 57

3-3-1-3- کثرت قوانین.. 58

3-3-1-4- تغییرات پی در پی قوانین.. 58

3-3-1-5- عدم ضرورت اطلاع از همه قوانین.. 59

3-3-2- مخالفت با اصل قانونی بودن جرایم و مجازات‌ها 59

3-4- وجه افتراق و اشتراک حقوق عرفی و فقه. 59

فصل چهارم « بررسی قوانین کیفری ایران در خصوص جهل به حکم »

4-1- کلیات… 63

4-2- بررسی مقایسه‌ای مواد قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 با قانون مصوب 1392.. 64

4-2-1- پس از انقلاب تاقبل از تصویب قانون مجازات اسلامی مصوب 1392.. 64

4-2-2- رویکرد قانونگذار با توجه به قانون مجازات اسلامی مصوب 1392.. 66

4-2-2-1- ماده 3.. 66

4-2-2-2- ماده 91.. 66

4-2-2-3- ماده 120.. 67

4-2-2-4- ماده 121.. 67

4-2-2-5- ماده 155.. 67

4-2-2-6- ماده 218.. 68

عنوان…………………………………………. صفحه
چكیده ………………………………………… 1
مقدمه…………………………………………. 2
 

بخش اول – بررسی اشتغال زنان از دیدگاه‌های مختلف

 

فصل اول – اشتغال زنان از دیدگاه اجتماعی و اقتصادی

گفتار اول- وضعیت اشتغال زنان ازنگاه آمار …………. 11
بند اول- اشتغال زنان در دنیا ……………. 14

الف – میزان اشتغال زنان در دنیا … 14

ب- اشتغال زنان دنیا در بخش‌های مختلف   19

بند دوم- اشتغال زنان درایران ……………. 23

الف – میزان اشتغال زنان در ایران… 23

ب- اشتغال زنان ایران دربخش‌های مختلف   26

 

گفتار دوم – موانع اشتغال زنان …………………… 30

بند اول- موانع اجتماعی …………………. 31

الف- طرز فكر وباورهای اجتماعی…… 31

ب – سنت‌ها وآداب و رسوم اجتماعی….. 32

ج – ازدواج ومسئولیت‌های خانوادگی … 34

د- عدم تمایل كارفرمایان نسبت به استخدام زنان……………………………………………… 35

بند دوم- موانع فرهنگی  …………………. 36

الف – موانع آموزشی ……………. 36

ب – ضعف خودباوری و اتكاء به نفس از سوی زنان ……………………………………………… 38

ج – عدم تمایل مردان به كار زنان در محیط های مختلط ………………………………………… 39

بند سوم- موانع اقتصادی …………………. 40

الف – ركود اقتصادی ……………. 40

ب – شغل محسوب نكردن برخی از فعالیت‌های زنان 40

ج – اختلاف دستمزد ……………… 41

 

فصل دوم – اشتغال زنان از دیدگاه اسلام واسناد بین المللی

گفتار اول- اشتغال زنان از دیدگاه اسلام ……………. 43
بند اول- كار در اسلام …………………… 44

الف – كار درآیات قرآن كریم …….. 44

ب- كار در سنت وروایات …………. 46

ج – كار از دیدگاه فقهی…………. 48

بند دوم – موضع اسلام در خصوص وضعیت شغلی زنان . 49

الف – اشتغال زنان درقرآن ………. 49

ب – اشتغال زنان در سنت وروایات….. 51

ج – اشتغال زنان در فقه ………… 54

1- ضرورت ملاحظه مقتضیات زمان ومكان در استنباط مقررات اسلامی  ……………………………… 56

2- عقل،مبنای استنباط منابع فقهی 58

 

گفتار دوم – اشتغال زنان در اسناد بین المللی ………. 59

بند اول – مقاوله نامه های سازمان بین المللی كار 60

الف – مقاوله نامه شماره «111»…… 61

ب- مقاوله نامه شماره «100»……… 62

ج – مقاوله نامه های شماره «142» و «122»‌   62

د- مقاوله نامه شماره «103»……… 63

بند دوم – اسناد بین المللی حقوق بشر ……… 65

الف – منشور سازمان ملل متحد…….. 65

 

ب – اعلامیه های حقوق بشر ……….. 65

1- اعلامیه جهانی حقوق بشر ….. 65

2- اعلامیه اسلامی حقوق بشر ….. 66

ج – میثاق های بین المللی حقوق بشر.. 67

1- میثاق بین المللی حقوق مدنی وسیاسی 67

2- میثاق بین المللی حقوق اقتصادی- اجتماعی- فرهنگی………………………………… 67

د- كنوانسیون های بین المللی حقوق بشر 68

1- كنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان ……………………………………………… 68

2- كنوانسیون حقوق سیاسی زنان . 70

 

بخش دوم – بررسی اصول مرتبط با حق اشتغال زنان در كنوانسیون (CEDAW)

و قوانین موضوعه ایران

 

فصل اول – بررسی اصول عمومی مرتبط با حق اشتغال زنان

گفتار اول – حق اشتغال به عنوان یك حق لاینفك حقوق انسانی 73

بند اول – حق اشتغال در كنوانسیون (CEDAW) …… 73

الف – رفع تبعیض و تساوی زن و مرد از دیدگاه كنوانسیون …………………………………….. 73

ب- مفهوم حق اشتغال از دیدگاه كنوانسیون    77

بند دوم-حق اشتغال در قانون اساسی ایران……. 78

الف – بررسی حقوق زن از منظر برخی اصول قانون اساسی ………………………………………… 78

1- رعایت كرامت انسانی و عدالت فردی واجتماعی در مورد زنان………………………………… 78

2- تساوی حقوق زن ومرد درقانون اساسی 80

ب- بررسی حق اشتغال زنان از دید اصولی از قانون اساسی…………………………………………. 81

گفتار دوم – حق برخورداری از فرصت‌های شغلی یكسان ……. 82

بند اول – حق برخورداری ازفرصت‌های شغلی یكسان دركنوانسیون  (CEDAW)…………………………………………. 82

بند دوم- حق برخورداری از فرصت‌های شغلی یكسان در قوانین موضوعه ایران ………………………………….. 83

الف – اصل برابری ورود به خدمت عمومی طبق قانون استخدام كشوری………………………………….. 84

ب – ایجاد فرصت‌های یكسان برای اشتغال زنان 85

 

گفتار سوم – حق انتخاب آزادانه حرفه وشغل…………… 87

بند اول- حق انتخاب آزادانه حرفه وشغل در كنوانسیون (CEDAW)……………………………………………… 87

بند دوم- حق انتخاب آزادانه حرفه وشغل در قوانین موضوعه ایران ………………………………………… 89

بند سوم –  محدودیت‌های موجود بر آزادی انتخاب شغل زنان ……………………………………………… 90

الف – محدودیت‌های عمومی ………… 90

1- عدم مخالفت با اسلام …….. 90

2- عدم مخالفت با مصالح عمومی . 90

ب- محدودیت‌های اختصاصی………….. 91

1- اشتغال به كارهای زیان آور،خطرناك، سخت وحمل  بار بیش از حد …………………………… 91

2- اشتغال به شغل منافی مصالح خانوادگی یا حیثیات زن …………………………………….. 92

 

گفتار چهارم – حق برخورداری برابر از ارتقاء مقام وامنیت شغلی 96

بند اول- حق برخورداری برابر از ارتقاء مقام .. 96

الف – حق برخورداری برابر از ارتقاء مقام در كنوانسیون (CEDAW) ……………………………….. 96

ب- حق برخورداری برابر از ارتقاءمقام در قوانین موضوعه  ایران………………………………….. 97

بند دوم – حق برخورداری برابر از امنیت شغلی… 100

الف – حق برخورداری برابر از امنیت شغلی در كنوانسیون  (CEDAW) ………………………………. 100

ب – حق برخورداری برابر از امنیت شغلی در قوانین موضوعه  ایران………………………………….. 101

 

گفتار پنجم –حق دریافت مزد مساوی و برخورداری از تامین اجتماعی 103

بند اول – حق دریافت مزد مساوی در مقابل كارمساوی 103

الف – حق دریافت مزد مساوی در مقابل كار مساوی در كنوانسیون (CEDAW)……………………………… 103

ب – حق دریافت مزد مساوی در مقابل كارمساوی درقوانین موضوعه ایران…………………………… 105

بند دوم – حق برخورداری از تامین اجتماعی برابر 107

الف – حق برخورداری از تامین اجتماعی برابر در كنوانسیون (CEDAW) ……………………………….. 108

ب- حق برخورداری از تامین اجتماعی برابردرقوانین موضوعه ایران…………………………………… 109

 

فصل دوم – بررسی اصول اختصاصی مرتبط با حق اشتغال زنان

گفتار اول – ممنوعیت اخراج به دلیل بارداری یا مرخصی زایمان    117

بنداول- ممنوعیت اخراج به دلیل بارداری یا مرخصی زایمان در كنوانسیون (CEDAW)……………………………… 117

بند دوم- ممنوعیت اخراج به دلیل بارداری یا مرخصی‌ زایمان در قوانین موضوعه ایران………………………….. 119

 

گفتار دوم – استفاده از مرخصی وبرخورداری از حقوق ومزایای دوران بارداری و زایمان ………………………………. 120

بند اول – استفاده از مرخصی وبرخورداری از حقوق ومزایای دوران بارداری و

زایمان در كنوانسیون (CEDAW)……………….. 120

بند دوم – استفاده از مرخصی و برخورداری از حقوق و مزایای دوران بارداری و

زایمان در قوانین موضوعه ایران ………….. 124

 

گفتار سوم – ارائه خدمات حمایتی به والدین …………. 134

بند اول –ارائه خدمات حمایتی به والدین در كنوانسیون (CEDAW)……………………………………………… 134

بند دوم – ارائه خدمات حمایتی به والدین در قوانین موضوعه ایران…………………………………………. 139

 
گفتار چهارم- برخورداری از حمایت در زمان بارداری……. 143
بند اول- برخورداری از حمایت درزمان بارداری در كنوانسیون (CEDAW)…………………………………………. 143

بند دوم – برخورداری از حمایت درزمان بارداری در قوانین موضوعه ایران…………………………………… 145

 

بخش سوم – بررسی اشتغال زنان در مناصب مهم دولتی و سیاسی

در كنوانسیون (CEDAW) وقوانین موضوعه ایران

 

فصل اول- بررسی اشتغال زنان درمناصب مهم دولتی وسیاسی در كنوانسیون (CEDAW)…………………………………………. 150

گفتار اول – برابری زن و مرد به تصدی مشاغل مهم دولتی وسیاسی  در كنوانسیون(CEDAW)……………………………………… 151

بند اول- برابری زن به تصدی مشاغل مهم دولتی و سیاسی در سطح ملی ………………………………………. 151

بند دوم – برابری زن ومرد به تصدی مشاغل مهم دولتی و سیاسی در  سطح بین المللی …………………………….. 160

الف – توصیه كلی شماره 8………… 161

ب –توصیه كلی شماره 10………….. 164

 

گفتار دوم – اتخاذ تدابیری خاص درجهت گسترش حضور زنان در مناصب مهم دولتی و سیاسی ……………………………………………. 165

         بند اول- اتخاذ تدابیری خاص در سند كنفرانس جهانی زن- نایروبی………………………………………………………………………………………………………… 165
بند دوم- اتخاذ تدابیری خاص در سند كنفرانس جهانی زن- پكن……………………………………………… 167

 

فصل دوم- بررسی اشتغال زنان درمناصب مهم دولتی وسیاسی در قوانین موضوعه ایران

گفتار اول – جایگاه زنان در نهاد رهبری ……………. 178

بند اول – رهبری ……………………….. 178

بند دوم- شورای رهبری …………………… 179

بندسوم – مجلس خبرگان……………………. 182

 

گفتار دوم – جایگاه زنان در قوای سه گانه(مجریه، مقننه،قضائیه) 184

بند اول-قوه مجریه………………………. 184

الف – ریاست جمهوری…………….. 184

ب – وزارت ……………………. 189

بند دوم- قوه مقننه …………………….. 190

الف- مجلس شورای اسلامی …………. 190

ب- شورای نگهبان ………………. 191

بند سوم – قوه قضائیه …………………… 195

الف- قضاوت …………………… 195

ب – ریاست قوه قضائیه ………….. 202

 

گفتار سوم – جایگاه زنان در نیروهای مسلح ………….. 204

بند اول- ارتش………………………….. 206

بند دوم – نیروی انتظامی ………………… 207

بند سوم- سپاه پاسداران …………………. 209

 

نتیجه…………………………………………. 213
پیوست ………………………………………… 223
فهرست منابع  ………………………………….. 257
فهرست جداول
جدول شماره 1:

نرخ مشاركت نیروی كاربه تفكیك جنس در كشورهای مختلف جهان طی سال‌های 98-1989……………………………………….. 16

 

جدول شماره 2:

میزان فعالیت زنان (نرخ مشاركت) در مقاطع ده ساله در ایران 24

 

جدول شماره 3:

توزیع نسبی جمعیت فعال برحسب مناطق به تفكیك جنس طی سال‌های 75-1355……………………………………………… 26

 

جدول شماره 4:

توزیع نسبی جمعیت شاغـــــل دربخشهای عمده فعالیت برحسب مناطـــــق به تفكـــیك‌ جـــنس‌

طی سال‌های75-1355……………………………….. 28

 

جدول شماره 5:

توزیـــع مستخدمان كـشوری دروزارتخـــانه ها ومــــوسسات مشمول وغیـــــرمشمول قــانون

استخدام كشوری برحسب جنس درسال‌های 1365 و1374 ………. 29

چكیده

امروزه اشتغال زنان از جمله مباحثی است كه مورد توجه متخصصان امر قرار گرفته است زیرا در دستیابی یك جامعه به اهداف توسعه، استفاده از نیروی كار نیمی از افراد جمعیت آن حائز اهمیت فراوان است. حقوق شغلی مندرج در اسناد بین المللی ازجمله حقوقی است كه زنان در بیشتر جوامع در مضیقه آن به سر می‌برند، با این وجود می‌توان آنان را بهترین و بالاترین معیار به منظور نقد و بررسی وضعیت حقوقی اشتغال زنان محسوب كرد. «كنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان» از مهم ترین اسنادی است كه به طور مفصل به زوایای مختلف اشتغال زنان پرداخته و خواستار رفع نابرابری ها و محدودیت های موجود در این زمینه شده است. بنابراین، در جهت شناخت موانع و تنگناهای موجود  در قوانین ایران در خصوص احقاق وضعیت شغلی زنان در مقایسه با كنوانسیون مذكور، ابتدا وضعیت كلی اشتغال زنان به وسیله آمار نشان داده شده است، ضمن آنكه مباحثی پیرامون موانع اشتغال زنان نیز مطرح می‌گردد. همچنین دیدگاه اسلام و سایر اسناد بین المللی نیز در این خصوص، مورد بحث قرار گرفته است، سپس اصول حاكم بر اشتغال زنان كه به اصول عمومی و اصول اختصاصی تقسیم می‌شوند در كنوانسیون و قوانین موضوعه ایران مورد بررسی قرار گرفته و بعد از آن به بررسی اشتغال زنان در مناصب مهم دولتی و سیاسی در كنوانسیون و قوانین موضوعه ایران پرداخته شده و در پایان ضمن نتیجه گیری، پیشنهاداتی در جهت رفع محدودیت‌های حقوقی وغیرحقوقی اشتغال زنان ایرانی ارائه شده است.

 

مقدمه
ازآنجا كه همواره توجه به موضوعات و پژوهش‌های علمی همراه با پدیده‌ها و نیازهای هر عصر بوده است، امروزه نیز توجه به مسایل زنان و مطالعات پیرامون آنها ونیاز به پژوهش علمی دررابطه با آن به صورت یك امر ضروری ظاهر شده است. موضوعی كه تقریباً تا مدتی پیش به دلایل خاص فرهنگی، تاریخی وشاید به خاطر عدم شناخت و اهمیت آن نقش چندانی در مطالعات علوم انسانی نداشته است، اكنون بخشی از كل رشته‌های علوم انسانی را به خود اختصاص داده است و از مباحث پر رونق در محافل علمی و اجرایی در سطح ملی و بین‌المللی گردیده است.

در این راستا توجه به حقوق زن، به عنوان بخشی از مطالعات زنان به دلیل اهمیت بنیادی كه در وضعیت زنان در عرصه‌های گوناگون دارد، قابل تتبع بیشتری می‌باشد.از طرفی حقوق زن در مقایسه با سایر نظام‌های حقوقی مربوط به افراد، شكل خاص خود را نیز دارد و آن به دلیل تنوع جنبه‌های حقوقی مربوط به آن است. به طوری كه درمیان كلیه شاخه‌های علم حقوق برای خود جایگاه ویژه‌ای دارد؛ زیرا زنان علاوه بر اینكه نیمی از جمعیت هر جامعه را تشكیل می‌دهند، طیف وسیعی از اقشار گوناگون جامعه را نیز در بر می‌گیرند.بدین ترتیب حقوق زن ضمن اینكه از جنبه حقوق بین‌الملل و حقوق داخلی قابل بررسی است، به طور مستقیم و غیرمستقیم با تمام زمینه‌های حقوقی و به عبارتی با كل علم حقوق در ارتباط است.

در تعریف حقوق زن می‌توان گفت در سطح كلی، جزیی از حقوق بشر است كه به عنوان حقوق اساسی و غیرقابل انتقالی تلقی شده كه برای زندگی زن به عنوان یك انسان ضروری است و به صورت جزیی تر، حقوق زن عبارت است از آن حقوقی  كه برای زندگی انسانی زن به واسطه زن بودن؛ یعنی جنسیت اوضرورت دارد.بنابراین ضمن اینكه عنصر اساسی مفهوم حقوق زن، تساوی با مردان و رفع تبعیض نسبت به زنان به سبب جنسیت آنها است،از طرف دیگر عنصری وجود دارد كه بدون آن با اجرای عنصر اول به مقصود اصلی نخواهیم رسید وآن تدابیر حمایتی است كه باعث ایجاد شرایط لازم جهت تساوی زن و مرد می‌گردد.

مبنای اصلی برابری زن و مرد به عنوان یكی از مصادیق حقوق بشر به حقوق طبیعی بر می‌گردد، حقوقی كه به صرف انسان‌بودن برای انسان حاصل می‌شود و اراده انسانی در ایجاد آن دخالتی ندارد و قواعد آن ثابت و غیرقابل تغییر می‌باشد؛ بدین معنا كه اگر صاحب حق بودن برخاسته از ذات انسان ولازم و ملزوم انسانیت اوست، پس نابرابری‌های فیزیكی واختلافات مبتنی بر نژاد،زبان، جنس، آداب و سنن، محیط زندگی و غیره نمی‌توانند درحقوق انسانی وی موثر افتد.

در سال‌های اخیر، طرفداران حقوق زن در جهت برابری و رفع تبعیض نسبت به زنان تلاش‌های بسیاری نموده‌اند، لكن علی رغم موفقیت‌های نسبی، زنان در جهت رسیدن به تساوی حقوق انسانی با مردان راه طولانی در پیش دارند زیرا هنوز تبعیضات زیادی بین زنان ومردان به چشم می‌خورد كه یكی ازآنها تبعیض در زمینه حق اشتغال وداشتن كار می‌باشد.

«حق اشتغال»، یكی از حقوق بنیادین انسان‌ها است كه جزء حقوق فطری محسوب می‌گردد. این حق، مقوله‌ای با اهمیت بسیار است كه در به ثمر نشستن نیازهای مادی و غیرمادی نقش اساسی دارد؛ زیرا كار علاوه بر اینكه یك نیاز معنوی می‌باشد راهی برای وصول به نیازهای ضروری است. نیازهای هر انسانی از خواسته‌های جسمانی، روانی واجتماعی وی سرچشمه می‌گیرد و بسیاری از آنها ‌باید از طریق كار واشتغال برطرف شود. این حق اگر چه حقی متعلق به همه افراد بشر است لكن برای بهره‌گیری ازآن زنان نسبت به مردان با مشكلات و معضلات بسیاری مواجه هستند.

«اسناد بین‌المللی حقوق بشر» اعم از اسناد عام و اسناد ویژه طرفدار حقوق زنان،سعی در رفع نابرابری‌ها و تبعیضات شغلی زنان داشته و در تغییر بنیان‌های اجتماعی و قانونی تلاش نموده‌اند. كنوانسیون رفع هرگونه تبعیض ‌علیه زنان([1]) (مصوب 1979م.) مجموعه منسجمی از همه استانداردهای حقوق زنان و یكی ازدستاوردهای مهم جامعه بین المللی است كه به بررسی ابعاد مختلف حقوق شغلی زنان می پردازد.

این كنوانسیون نظری بر ایده‌های فمینیستی نداشته و درواقع، به موقعیت واقعی زنان در جوامع می‌پردازد و سعی در جهت رفع قوانین غیرمساعد وتبعیض‌آمیز علیه زنان، ازطریق تشویق كشورها به همراهی و الحاق به این كنوانسیون نموده است. آنچه در نهایت به ذهن خطور می‌كند، این است كه تلاش‌های رفع تبعیض از زنان از جنبش‌های طرفدار زن گرفته تا اسناد حقوقی و اعلامیه‌های جهانی حامی حقوق بشر، همه در پی یافتن راهی برای غلبه بر نابرابری‌ها بوده و هستند، اما چرا با وجود همه این حمایت‌های جهانی، باز هم زنان قادر به رهایی از قفس آهنین چنین وضعیتی برای نیل به حقوق حقه خود نیستند؟([2])

آنچه موجب شده ایران به كنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان نپیوندد، تصور برخی از علمای دینی در خصوص این سند بین المللی می‌باشد، این گروه هر گونه تغییر وتحول در مقررات فقهی نظیر قضاوت را غیرممكن و تحریف در قوانین اسلامی می‌دانند. با تغییر در چنین دیدگاه‌هایی می‌توان به ارتقاء حقوق زنان با موازین حقوق بشر امیدوار بود كه در اینجا فقه پویا باید مساعی خود را در جهت اصلاح قوانین به كار اندازد.

پیشنهاد موضوع تحقیق با عنوان «اشتغال زنان در نظام حقوقی ایران با توجه به كنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان»، بهانه‌ای بود تا شاید بتوان با بررسی و بحث بیشتر،  موضوع نابرابری حقوق شغلی زنان در ایران را به چالش كشانده و همگام با كشورهایی كه رفع تبعیض نسبت به زنان را پذیرفته‌اند، اقدام به ایجاد مكانیسم ویژه جهت استقرار برابری نمود.

موضوع طرح پژوهشی با اهداف بنیادی زیر پیگیری شده است:

1- بررسی اشتغال زنان در نظام حقوقی ایران

2- بررسی اشتغال زنان در كنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان

3- تبیین موانع و تنگناهای موجود درقوانین ایران در خصوص احقاق حقوق زنان

در زمینه اشتغال