و:سازماندهی تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………6 فصل نخست :                                                                                                                         مفاهیم،پیشینه ،دلایل، ماهیت ودرآمدی برمبنای پذیرش اصل صلاحیت جهانی…………………………………….7

مبحث نخست : واژه شناسی وسابقه تاریخی …………………………………………………………………………………8

گفتار نخست :واژه شناسی (مفاهیم ) ………………………………………………………………………………………………8   الف :مفهوم صلاحیت جهانی ……………………………………………………………………………………………………….9

ب:تفاوت صلاحیت جهانی با صلاحیت بین المللی…………………………………………………………………………10

گفتاردوم : سابقه تاریخی ……………………………………………………………………………………………………………12

مبحث دوم : دلایل وماهیت صلاحیت جهانی …………………………………………………………………………….14

گفتارنخست : دلایل ایجاد……………………………………………………………………………………………………………15

الف) ضرورت جلوگیری از بی مجازات ماندن مجرمین…………………………………………………………………..16

ب:ضرورت حفظ نظم عمومی محل دستگیری مجرم …………………………………………………………………….16

ج : ضرورت حفظ نظم عمومی بین المللی ……….. ……………………………………………………………………….17

گفتار دوم : ماهیت صلاحیت جهانی……………………………………………………………………………………………..18

الف : منشاء ایجاد صلاحیت جهانی ……………………………………………………………………………………………. 18

ب: اختیاری یا اجباری بودن آن…………………………………………………………………………………………………… 21

مبحث سوم : مبانی الزام دولت ها به پذیرش اصل صلاحیت جهانی ……………………………………………24

گفتار نخست : کنوانسیون های بین المللی وصلاحیت جهانی………………………………………………………… 25

الف ) کنوانسیو نهای چها ر گانه ژنو…………………………………………………………………………………………….27

ب)کنوانسیون منع شکنجه …………………………………………………………………………………………………………27

ج)کنوانسیون نسل کشی ……………………………………………………………………………………………………………30

گفتار دوم :تائید صلاحیت جهانی توسط دادگاههای بین المللی…………. …………………………………………..31

فصل دوم :

موضوع،قلمرو، شرایط ودرآمدی بر صلاحیت دیوان بین المللی کیفری بر جرایم مشمول صلاحیت جهانی..33

مبحث نخست : موضوع صلاحیت جهانی……………………………………………………………………… .… 34

گفتار نخست :جرم بین المللی ذاتی …………………………………………………………………………………………….37

گفتار دوم : جرم قراردادی بین المللی …………………………………………………………………………………………..37  

 

گفتار سوم : قاچاق بین المللی مواد مخدروروان گردان…………………………………………………………………..38

گفتار چهارم :جرایم موضوع صلاحیت دیوان بین المللی کیفری ………………………………………………………41

الف:نسل کشی…………………………………………………………….. ………………………………………………………….42

ب) جنایات علیه بشریت ……………………………………………………………………………………………………………43

ج) جنایات جنگی ……………………………………………………………………………………………………………………44

د) تجاوز………………………………. ………………………………………………………………………………………………..46

ه) جرایم قراردادی ……………………………………………………………………………………………………………………46

مبحث دوم : شرایط اعمال ومشکلات عملی ……………….. …………………………………………………….48

گفتار نخست:شرایط اعمال ………………………………………………………………………………………………………49

الف ) وقوع جرم درخارج از قلمرو حاکمیت ………………………………………………………………………………49

ب) حضور مجرم درمحل دستگیری …………………………………………………………………………………………..50

ج) عدم رسیدگی قبلی ……………………………………………………………………………………………………………..52

د) مجرمانه بودن عمل در محل دستگیری ……………………………………………………………………………………54

گفتار دوم :مشکلات عملی ………………………………………………………………………………………………………..56

الف ) تعیین قانون صالح ……………………………………………………………………………………………………………57

ب) اجرای حکم ………………………………………………………………………………………………………………………..58

مبحث سوم : دیوان بین المللی کیفری واصل صلاحیت جهانی………………….………………………………..59

کفتار نخست : تشکیلات دیوان ……………………………………………………………………………………………………62

الف:مقر وارکان ………………………………………………………………………………………………………………………..63

ب : قضات ……………………………………………………………………………………………………………………………….65

ج: دادستان ……………………………………………………………………………………………………………………………..66

گفتار دوم : مبنای صلاحیت دیوان بین المللی کیفری ……………………………………………………………………69

گفتار سوم :آرای قضایی دیوان ………………………….. ……………………………………………………………………..71

الف )بررسی پرونده ژنرال پینوشه ……………………………………………………………………………………………….71

ب) بررسی پرونده آقای یرودیا …………………………………………………………………………………………………..73

نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………………………………..76

پیشنهادات………… …………………………………………………………………………………………………………………….78

منابع ومآخذ……………………………………………………………………………………………………………………………….79

الف :منابع فارسی ………………………………………………………………………………………………………………………79  

کتابها……………………………………………………………………………………………………………………………………79  

2-مقالات ،جزوات وپایان نامه ها…………………………………………………………………………………………………81        

ب:منابع لاتین ……………………………………………………………………………………………………………………………83

Abstract………………………………………………………………………………………………………………………………..84

چکیده

یكی ازانواع اصول صلاحیت كیفری فراسرزمینی،‏ اصل صلاحیت جهانی است. صلاحیت جهانی قوانین كیفری یكی از اصول مهم در تعیین صلاحیت كشورها و قوانین كیفری می باشد. مطابق این اصل،‏ هر كشوری می‌تواند بدون اینكه هیچ رابطه سنتی با جرم از لحاظ تابعیت مجرم یا مجنی‌علیه،‏ محل وقوع جرم یا منافع كشور صدمه‌دیده،‏ داشته باشد،‏ به منظور جلوگیری از بی‌مجازات ماندن مجرم،‏ او را تحت تعقیب و مجازات قرار دهد. اگرچه اكثر كشورهای جهان امروزه این اصل را به رسمیت شناخته اند اما تعداد بسیار كمی از آنها عملاً اقدام به اجرای اصل مزبور كرده‌اند. و این مهم به موجب كنوانسیون ها و عهدنامه های بین المللی محقق می گردد تا در صورت ارتكاب جرم ، علیرغم اینكه مرتكب در سرزمین آن كشور «صلاحیت سرزمینی » و یا تبعه آن كشور « صلاحیت شخصی » و یا این كه از جمله جرائم منصوص در قوانین كیفری«صلاحیت واقعی» نبوده ، دادگاه های كشور محل دستگیری طبق قوانین كیفری خود مرتكب رامحاكمه و مجازات می نمایند. و با اندكی مداقه و دقت در صلاحیت مورد بحث ، كه ناشی از جنبه بین المللی جرم می باشد، مواردی را شامل می گردد كه از حیث بین المللی و عرف جامعه بین المللی مورد عقوبت می باشد . به عبارت دیگر : جرم انگاری آن ، فراتر از مرز های ملی بوده و كلیه كشورها را در صورت تحقق آن با واكنش مواجه و به همین خاطر در صورت دستگیری ایشان ، همان دادگاه عمل دستگیری صلاحیت رسیدگی را خواهد داشت ، و این امر از امهان حقوق بین المللی كیفری می باشد.دراین چهارچوب مسلماً موضوع مواد مخدر از موضوعاتی است که دهکده جهانی، همچنان با آن درگیر است وآثار زیانبار و شوم آن همه كشورهای جهان را تهدید می كند . هم اكنون نیز تلاشهای بین المللی با هدف كاهش و كنترل موادمخدر و مبارزه با سوء مصرف و قاچاق بین المللی موادمخدر در سطح ملی ، منطقه ای و بین المللی در دستور كار سازمان ملل متحد و دولت ها قرار گرفته و ارتقاء سطح این همكاریها، با تكیه بر مشتركات و منافع متقابل كشورها و منافع بین المللی و براساس كنوانسیونهای موادمخدر،می تواند مبنای واحدی را برای مقابله با پدیده موادمخدر در جهان و قاچاق بین الملل آن اتخاذ كرد

کلید واژه ها:صلاحیت جهانی-دیوان بین المللی کیفری– قاچاق مواد مخدر-جرایم بین المللی

  مـقـد مـه

«همه ملتها با پیوندی مشترک با یکدیگر متحدند وفرهنگ های آنان میراث مشترک را تشکیل می دهد،نگران از اینکه این ترکیب ظریف هرلحظه ممکن است ازهم بگسلد.طی این قرن میلیون ها کودک ،زن ومرد قربانی فجایع وددمنشیهای غیر قابل تصوری شده اند که وجدان بشریت از آن به شدت یکه خورده است .تاکید بر اینکه شدید ترین جنایاتی که موجب اضطراب جامعه بین المللی می شود ،نباید بدون مجازات بماند بلکه لازم است تعقیب موثر مرتکبین آن جنایات با اتخاذ تدابیری درسطح ملی ونیزتقویت همکاری بین المللی تضمین گردد»

((فرازی از دیباچه اساسنامه دیوان بین المللی کیفری))

وقوع جرایم در صحنه بین المللی حادثه نوپایی به شمار نمی رود . از دیر باز دولت ها با توسعه صلاحیت کیفری خود ازطریق تمسک به اصل صلاحیت جهانی سعی درتعقیب جنایتکاران بین المللی کرده اند.ازسوی دیگر جامعه بین المللی به موجب معاهدات بین المللی ،با توسعه دامنه جرایم مشمول این اصل سعی در ایجاد ساز وکارهای حقوقی لازم برای جلوگیری ازبی کیفری این جنایتکاران کرده است .علاوه بر این دولتها هنگام مواجهه با خطرات ناشی از جرایم دارای اثر فر املی ،ملاک ها ومعیارهای مختلفی را برای تعیین ماهیت صلاحیت دادگا ههای خود بر انگیخته اند تا با اتکاء به آنها صلاحیت دادگاهها ی ملی را به جرایم فرا ملی توسعه داده وموجبات تعقیب مرتکبان آن را فراهم نمایند.

مبارزه با پدیده مجرمانه بین المللی ازطریق اصول سنتی تعیین کننده صلاحیت در دادگاه های داخلی ،یعنی اصل صلاحیت سرزمینی ،صلاحیت مبتنی بر تابعیت مرتکب یا قربانی وصلاحیت حمایتی امکان پذیر نبوده است .چه اینکه شرایط وموانع اعمال این اصول سبب ایجاد محدودیت برای دولت ها در تعقیب جنایات بین المللی شده واز طرفی دربسیاری از موارد مر تکبان این جنایات اگر صاحب منصبان نباشند ،از حمایت آنان برخوردار خواهندبود، ضمن اینکه تکیه بر این اصول محدود به موارد خاصی است که جنایت درقلمرو سرزمینی دولت واقع شده باشد،مرتکبان یا قربانیان تبعه آن دولت باشند ویا جنایت بر علیه منافع اساسی آن واقع شده باشد .در نتیجه اعمال هیچ یک از این اصول جوابگوی نیاز بشر درمورد جلوگیری از بی کیفری کسانی که اعمال آنان بر علیه کل جامعه بشریت ارتکاب می یابد ،نبود ه است .به همین علت این جنایتکاران هیچ وقت به سزای عمل خود نرسیده اند .به مرورزمان به ویژه درپی آموزه های حقوق بشری ،این خلاء احساس شد وجامعه بین المللی که مبارزه با ناقضان منافع مشترک بشریت را به عنوان دشمن مشترک امر ضروری قلمدا د می کرد ،درپی چاره یابی بود .از آنجایی که پایبندی به اصل حاکمیت مانع شکل گیری یک مرجع قضایی مشترک وفرا ملی بود ،توجه به دادگاههای داخلی معطوف می گشت .براین اساس توسل به اصل صلاحیت جهانی که پیش از آن نیزجهت رسیدگی به جرایمی کاربرد داشت که در قلمرو دولت خاصی واقع نمی شدند ،به عنوان راهکار مناسبی مورد توجه قرار گرفت . حال باید دید این اصل چه مفهومی دارد وجهت مبارزه با جنایت بین المللی ساز وکار مناسبی محسوب می شود یا

فصل یکم – کلیات طرح.. 1
1-1- بیان مسئله. 2
1-2- اهمیت پژوهش…. 4
1-3 اهداف پژوهش…. 5
1-4 مروری بر مفاهیم بنیادی پژوهش…. 6
1-4-1 تاریخ گرایی 7
1-4-2 تاریخ نگاری 8
1-4-3 فلسفه تاریخ 8
1-4-4 تاریخیت (تاریخی بودن) 9
1-4-5 تبیین… 9
1-4-6 مکتب   9
1-4-7 نظریه انتقادی . 11
1-4-8 پوزیتیویسم . 11
1-4-9 تجربه گرایی . 12
1-4-10 دیالکتیک . 13
1-4-11 امر ناهمسان . 13
1-5- پرسش‌های پژوهش…. 14
1-6- فرضیه‌های پژوهش…. 14
1-7- محدودیت و مشکلات پژوهش…. 15
فصل دوم – پیشینه طرح و مطالعات نظری.. 18
2-1- مقدمه. 19
2-2 بررسی مطالعات انجام شده. 19
2-2-1 کتاب‌ها. 19
2-2-2 پایان‌نامه‌ها. 24
2-2-3 مقالات…. 25
2-3 مرور بر نظریه ها و اندیشه ها 28
2-3-1 پیشینه. 28
2-3-2 تعاریف بنیادی مکتب فرانکفورت…. 29
2-3-3 اندیشه‌های اندیشمندان مکتب فرانکفورت…. 42
2-3-4 نگاه تاریخی علم ارتباطات…. 44
2-3-5 تعریف واژهها و اصطلاحات…. 50
2-3-6 الگوی نظری پژوهش….. 55
فصل سوم – روش شناسی تحقیق.. 62
3-1 مقدمه. 63
3-2 روش مطالعه و پژوهش علوم انسانی در تاریخ.. 64
3-3 تبیین تاریخی چیست؟. 65
3-4 ابزار پژوهش…. 67
3-5 جامعه آماری.. 67
3-6 روش گردآوری داده ها 67
3-7 متغیرها 67
3-7-1 جایگاه و مکان یابی اندیشه های نظریه پردازان انتقادی… 67
3-7-2 اندیشه انتقادی… 70
3-7-3 مطالعات ارتباطی و رسانهای… 70
3-7-4 متون و اسناد تاریخی… 71
3-7-5 تبیین… 71
3-7-6 دیدگاه های انتقادی- تاریخی [مکتب فرانکفورت]. 72
3-7-7 عقلانیت ابزاری… 72
3-7-8 تحلیل رسانه ها. 72
3-7-9 صنعت فرهنگ….. 73
3-7-10 فرهنگ توده وار. 73
3-7-11 دیدگاه های فکری و روش اندیشه های انتقادی هورکهایمر و آدورنو.. 73
3-7-12 دوران نضج اندیشه های مکتب فرانکفورت…. 74
فصل چهارم – تجزیه و تحلیل یافته ها 76
4-1 مقدمه. 77
4-2 تحلیل فرضیه های پژوهش…. 78
4-2-1 فرضیه یکم.. 78
4-2-2 فرضیه دوم. 92
4-2-3 فرضیه سوم. 99
4-2-4 فرضیه چهارم. 103
4-3- یافته های جنبی پژوهش…. 109
4-3-1 دیدگاه های انتقادی آدورنو و هورکهایمر نسبت به هم (افتراق و اشتراک). 109
4-3-2 نگاهی فلسفی به ارتباطات و نظریه های ارتباطی… 110
فصل پنجم – نتیجه گیری و جمع بندی.. 115
5-1 مقدمه. 116
5-2 نتیجه گیری.. 118
5-2-1 نتیجه گیری فرضیه یکم.. 118
5-2-2 نتیجه گیری فرضیه دوم. 121
5-2-3 نتیجه گیری فرضیه سوم. 122
5-2-4 نتیجه گیری فرضیه چهارم. 124
5-3 پیشنهادات… 129
منابع.. 130
فهرست جداول
عنوان                                                                                  صفحه
جدول 2-1: مراحل چهارگانه شکل گیری تحقیقات ارتباطی   46
جدول 4-1: مکاتب مهم علوم ارتباطی   97
فهرست نمودارها
عنوان                                                                                    صفحه
شکل 2-1: الگوی نظری پژوهش با رویکرد تبیینی تاریخی- انتقادی   60
 

1-1 بیان مسئله
در دهه 1930 جمهوری وایمار در آلمان، عده ای از متفکر آلمانی به تشکیل موسسه­ای دست زدند که حیات فکری و ساحت نظریه پردازی در علوم اجتماعی و علوم انسانی را تحت تأثیر شگرف خود قرار داد.
مؤسسه پژوهش­های اجتماعی فرانکفورت با طرح دیدگاه­ها و نظریات انتقادی خود، به بازخوانی دیدگاه­های اندیشه­های مارکسیستی و مطالعه جامعهو فرهنگ پرداخت. اندیشه­های انتقادی مطرح در دیدگاههای متفکران این مکتب «بر مقابله با رشته­ای از  پرسش­های شناخت شناسانۀ شکاکانه که هر زمان مطرح­اند اصرار می­ورزند؛ آیا حقیقت و نیکی رابطه­ای با یکدیگر دارند؟ و اگر دارند آن رابطه چگونه  رابطه­ای است؟ آیا ثمرات دانش مجسم کننده­ی اشتیاقی به عمل اخلاقی است یا وسوسه­ای برای تخطی اخلاقی و قانونی؟ اگر شناسایی نیکی­ها منجر به نیکی نمی­شود، پس نیکی دانشی چیست؟(پین، 1389: 767).
متفکران مکتب فرانکفورت اعتقاد به بازاندیشی اندیشه­های کارل مارکس در مورد فرهنگ داشتند. آنها با مطالعه و پژوهش­های خود متوجه این امر شده بودند که بر خلاف مارکس، فرهنگ نیز می­تواند بستری مستقل از زیر بنا به تغییرات بنیادی اجتماعی منجر شود.
آنها معتقد بودند که فرهنگ در زیر نقاب شیئی­وارگی می­تواند سلطه خود را بر توده­ها اعمال کند. دو تن از مهمترین این متفکران به نام­های ماکس هورکهایمر و تئودور آدورنو با طرح مفاهیم مهم و بنیادی «صنعت و فرهنگ» و «فرهنگ توده­وار» به نقش مهم وسایل ارتباط جمعی در پیشبرد اهداف قدرت­های سیاسی و هواخواهان وضع موجود، پی بردند. آنها با طرح این مفاهیم به پیوند متناقض دو ساحت مهم در اندیشه مارکسیستی اشاره داشتند که آن «قلمرو مادی تولید و قلمرو ذهن» است. بدین مفهوم که «شیوه­ای برای بیان فرایند مدرنیزه شدن فرهنگ در قالب واگذاری کالاهای فرهنگی به منطقی کاملاً تجاری» (ایوکوسه،آبه، 1391: 63).
آنها با تاملات فکری خود، به نوعی از سلطه اشاره داشتند که رنگ و لعاب فرهنگی برخوردار است. به عبارت دیگر معتقد بودند که سلطه و استثمار از نوع فرهنگی بدیلی برای استثمار اقتصادی شده است.
هورکهایمر و آدورنو با طرح مفهوم عقلانیت ابزاری در کتاب دیالکتیک روشنگری به نقش مهم وسایل ارتباط جمعی در جامعه پی برده و به نقد آن پرداختند. آنها از وجود سلطه نرم در ساختارها و سازمان­هایی که هدایت و کنترل وسایل ارتباط جمعی و محتوای رسانه­ای را در اختیار دارند هشدار می­دادند.
ضدیت آنها با فاشیسم، نازیسم و توتالیتاریسم، موجب شدکه مطالعه وسیعی در این مورد صورت بگیرد. سوءاستفاده از تبلیغات و وسایل ارتباط جمعی که در اختیار قدرتهای بزرگ برای فریب توده­ای به کار گرفته شد، یکی از مواردی که منجر به خلق آثار مهم در این زمینه شد. که می توان به کتاب دیالکتیک روشنگری، دیالکتیک منفی، شخصیت

1-1- مقدمه

 “دین در بیانی کلی مجموعه عقاید، اخلاق، قوانین و مقرراتى است که براى اداره امور جامعه انسانى و پرورش انسان ها می باشد.” (ساجدی، 1384) دین از وجوه امتیاز بشری است ، تاکنون هیچ حیوانی نشانه ای از یک حیات دینی بروز نداده و در هیچ دوره ای، بشر عادی از ایمان به عقیده خالی نبوده است، یعنی دین حقیقتی است که چشمه

 

1–3- ضرورت انجام تحقیق. 5

1-4- اهداف تحقیق. 7

1-5- سوالات تحقیق. 7

1–5- قلمرو تحقیق. 8

1-5-1-قلمرو موضوعی.. 8

1-5-2-قلمرو مکانی 8

1-5-3-قلمرو زمانی 8

1-6- مدل مفهومی تحقیق. 8

1-7- واژه‌ها و اصطلاحات تخصصی تحقیق. 9

فصل دوم: ادبیات و پیشینه پژوهش

مقدمه. 12

2-1-بخش اول: مدیریت منابع انسانی.. 14

2-1-1- تعریف و مفهوم  مدیریت منابع انسانی.. 15

2-1-2 – ظهور مدیریت استراتژیک منابع انسانی.. 16

2-1-3 -اهداف مدیریت منابع انسانی 18

2-1-3-1 -اهداف مدیریت منابع انسانی در رابطه با سازمان 19

2-1-3-2-اهداف مدیریت منابع انسانی در رابطه با سهامداران و سرمایه گذاران 19

2-1-3-3-اهداف مدیریت منابع انسانی در رابطه با مشتریان 20

2-1-3-4-اهداف مدیریت منابع انسانی در رابطه با کارکنان 20

2-1-4 -ارتباط مدیریت منابع انسانی و حسابداری منابع انسانی 20

2-1-5 – مدل‌ها و چارچوب‌های مطرح در حوزه مدیریت منابع انسانی و مدیریت استراتژیک منابع انسانی   21

2-2- بخش دوم : حسابداری منابع انسانی.. 33

2-2-1 تاریخچه حسابداری منابع انسانی.. 33

2-2-2- مفهوم حسابداری منابع انسانی.. 39

2-2-3- حسابداری منابع انسانی و هزینه‌های نیروی انسانی.. 42

2-2-3-1- هزینه‌های اولیه 42

2-2-3-2 -هزینه‌های جایگزینی.. 43

2-2-4- اهداف حسابداری منابع انسانی 45

2-2-5 – ویژگی‌های حسابداری منابع انسانی 47

2-2-6 – نقش حسابداری منابع انسانی در سازمان‌ها 48

2-2-7 – مدل‌های اندازه گیری  حسابداری منابع انسانی 51

2-2-8-کاربردهای حسابداری منابع انسانی.. 56

2-2-8-1 -کاربرد حسابداری منابع انسانی در فرایند مدیریت منابع انسانی.. 56

2-2-9 – دلایل توسعه حسابداری منابع انسانی 66

2-2-9-1 – سطح  کلان. 66

2-2-9-2 – سطح خرد. 66

2-2-10- مزایای حسابداری منابع انسانی.. 67

2-2-11- نظریات محققان  در زمینه حسابداری منابع انسانی 71

2-2-12- نیروی انسانی به عنوان دارایی 74

2-2-13- ساختار اقتصادی ایران. 77

2-2-14 – موانع استقرار  حسابداری منابع انسانی.. 79

2-3- بخش سوم: پیشینه تحقیق. 82

2-3-1 – تحقیقات داخلی.. 82

2-3-2- تحقیقات خارج از ایران. 83

2-4- آشنایی با سازمان مورد مطالعه. 86

فصل سوم: روش شناسی تحقیق

3-1-مقدمه 91

3-2- روش تحقیق. 92

3-3- جامعه آماری.. 92

3-4- نمونه گیری و تعیین حجم نمونه. 92

 

3-5- روش‌های جمع آوری اطلاعات و داده‌های تحقیق. 93

3-6- روایی و اعتبار ابزار اندازه گیری.. 94

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها

4-1- مقدمه. 97

4-2- آمار توصیفی.. 99

4-2-1- جنسیت.. 100

4-2- سابقه کار 101

4-2-3- تحصیلات.. 102

4-3- آمار استنباطی.. 103

4-3-1-آزمون فرضیه اول. 103

4-3-3-آزمون فرضیه دوم. 104

4-3-4- آزمون فرضیه سوم. 105

4-3-5- آزمون فرضیه چهارم. 106

4-3-6- آزمون فرضیه پنجم. 107

4-3-7- آزمون فرضیه ششم. 108

4-4- نتایج حاصل از رگرسیون متغیرهای تحقیق. 109

فصل پنجم: نتیجه گیری وپیشنهادها

5-1 مقدمه. 112

5-2-1- نتایج حاصل از یافته های توصیفی.. 113

5-2-2- نتایج حاصل از آمار استنباطی.. 113

5-2-3- نتایج حاصل از رگرسیون. 116

5-3- پیشنهادات.. 117

5-4- مشکلات و محدودیت های پژوهش 120

5-5- پیشنهادات جهت تحقیقات آتی.. 121

منابع و مآخذ 122

الف) منابع فارسی.. 122

ب) منابع انگلیسی.. 125

پیوست‌ها 129

چکیده انگلیسی.. 137

مقدمه

حسابداری منابع انسانی درحقیقت شناخت بی سابقه یک اصل از اصول مدیریتی را در مورد ارزش مادی منابع انسانی در سازمان میسر می‌سازد. اصلی که در گذشته مدیران هیچ‌گونه تفکری در مورد آن نداشتند و به آن کاملاً بی توجه بودند، ولی امروزه با توجه به دستاوردهای حسابداری منابع انسانی توجه مدیران به مسائل نگهداری و استفاده بهینه از منابع انسانی بیش از پیش جلب  شده است. (طوسی ،1371 : 39 )

هدف دیگر حسابداری منابع انسانی فراهم کردن اطلاعات  لازم در جهت اداره  موثر و کارآمد نیروی انسانی توسط مدیریت است. سیستم حسابداری منابع انسانی اطلاعات لازم را در مورد بهای تمام شده و ارزش افراد، برای سازمان‌ها آماده می‌سازد و نیازهای خاص سازمان را در این زمینه پاسخگو می‌باشد .( همان)  اکنون بهتر است قبل از هر چیز درباره تاریخچه و دلایل پیدایش حسابداری منابع انسانی اندکی بدانیم تا با دید بهتری بتوانیم این مبحث را پیگیر شویم.  حسابداری یکی از شاخه‌های علوم انسانی است که در پی گزارش وضعیت مالی و عملکرد اقتصادی اشخاص حقیقی و حقوقی می‌باشد. و حسابداری منابع انسانی نیز یکی از  زیرشاخه‌های جدید آن است که نسبت به زیرشاخه‌های دیگر این شاخه تنومند از عمر کمتری برخوردار است .

پس ضرورت نگاهی جدید به منابع انسانی در چارچوب مفاهیم حسابداری آشکار می‌شود، تا نیازهای اطلاعاتی مدیران و سایر استفاده کنندگان را در رابطه با این منبع استراتژیک تحت سیستمی به نام حسابداری منابع انسانی تا مین نمایند. در این فصل به بیان کلیات تحقیق شامل؛ بیان مساله، اهمیت و ضرورت تحقیق،اهداف و سوال­های تحقیق، فرضیه­ها و مدل مفهومی تحقیق، قلمرو تحقیق وتعریف  اصطلاحات تخصصی می­پردازیم.

1–2-  بیان مسأله

رشد و توسعه دانش با توانمندی منابع انسانی شکل میگیرد و ارزش­گذاری، سنجش و گزارشگری دارایی­های انسانی در چارچوب حسابداری منابع انسانی تعریف شده است. حسابداری منابع انسانی با کمی کردن ارزش منابع، موجبات ارتقاء کارایی مدیریت منابع انسانی و ایجاد امکانات برای ارزشیابی خط مشی پرسنلی را فراهم آورده است و بنابرماهیت فعالیت برخی از سازمانها و مؤسسات، استفاده از آنها لازم و ضروری است و در بیشتر سازمانهای دانش محور متواند مورد استفاده قرار گیرد.

در جهان رو به پیشرفت امروز منابع انسانی سهم به سزایی در رشد و توسعه سازمان‌ها و بالطبع جوامع بر عهده دارد. ارزش منابع انسانی و توانمندی آن به عنوان یکی از دارایی‌های اصلی سازمان­های امروزی تلقی می­شود. الزامات و محورهای توسعه، جهان مبتنی بر اقتصاد جامعه بشری را به وجود آورده است.در این اقتصاد برخلاف گذشته دانش در تولید ثروت نقش غالب دارد. رشد و توسعه دانش با توانمندی منابع انسانی شکل می­گیرد و ارزش گذاری، سنجش دارایی‌های انسانی و گزارشگری آن در چارچوب حسابداری منابع انسانی تعریف شده است. حسابداری منابع انسانی با کمی کردن ارزش منابع، موجبات ارتقای کارایی مدیریت منابع انسانی و ایجاد امکانات برای ارزشیابی خط مشی پرسنلی را فراهم آورده است و بنابر ماهیت فعالیت برخی از سازمان‌ها و مؤسسات، استفاده از آن لازم و ضروری است و در بیشتر سازمان‌های دانش محور می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. تحقیقات متعدد از ابتدای طرح موضوع حسابداری منابع انسانی در جهان بیانگر این موضوع است که سیستم ارزشیابی منابع انسانی می‌تواند اطلاعات مفیدی در اختیار استفاده کنندگان قرار دهد. حسابداری منابع انسانی اطلاعات مورد نیاز برای انتخاب، رشد و بهبود، حفظ و نگهداری، بهره برداری، ارزشیابی و جبران خدمات منابع انسانی را تهیه و ارائه می‌کند. این سیستم به عنوان چارچوب و ابزاری برای متخصصان منابع انسانی و مدیران تلقی می‌شود. در مدیریت جدید سعی بر ارزش گذاری دارایی‌ها و به ویژه منابع انسانی است. همان‌طور که بحث در خصوص فواید و اهمیت سیستم حسابداری مالی به عنوان یکی از مهم‌ترین سیستم‌های اطلاعاتی مدیریت توضیح واضحات خواهد بود، پرداخت به موضوع اهمیت و نقش حسابداری منابع انسانی نیز از این دست است. متأسفانه علیرغم اینکه بیش از نیم قرن از تولد سیستم حسابداری منابع انسانی می‌گذرد، تاکنون هیچ‌گونه حرکت جدی و بنیادی در راستای راه اندازی این سیستم در کشور و یا آسیب شناسی عدم اجرای این سیستم مشاهده نگردیده است بنابراین آنچه در این راستا ضروری و مهم است بحث، بررسی و انجام تحقیقات پیرامون بررسی موانع  استقرار این سیستم بر اساس مفاهیم و مفروضات موجود و انتخاب بهترین رویه برای ارزش گذاری منابع انسانی در ایران مطابق با ساختارهای فرهنگی و ارزشی و شرایط اقتصادی موجود از بین نظریات متعدد می­باشد.

تحقیق حاضر، بر آن است تا با شناسایی موانع استقرار سیستم حسابداری منابع انسانی در شرکت­های ایرانی، قدمی هرچند کوچک در راستای رفع این معضل بردارد.

1–3- ضرورت انجام تحقیق

تحقیقات متعدد از ابتدای طرح موضوع حسابداری منابع انسانی در جهان، بیانگر این موضوع است که سیستم ارزشیابی منابع انسانی می‌تواند اطلاعات مفیدی در اختیار استفاده کنندگان قرار دهد. حسابدار منابع انسانی اطلاعات مورد نیاز برای انتخاب، رشد و بهبود، حفظ و نگهداری، بهره برداری، ارزشیابی و جبران خدمات منابع انسانی را تهیه و ارائه نماید. این سیستم به عنوان چارچوب و ابزاری برای متخصصان منابع انسانی و مدیران تلقی شود. در مدیریت جدید سعی بر ارزش‌گذاری دارایی‌ها و به ویژه منابع انسانی است. بدین ترتیب برای همگام شدن با تحولات جامعه جهانی و استفاده از فرصت‌ها، نیاز به تغییر نگرش در تمامی جنبه‌ها وجود دارد. حسابداری نیز به عنوان یک سیستم اطلاعاتی نیازمند تغییر و دگرگونی است. با این تغییر باید نگرش به دارایی‌ها تغییر کند.

سیستم حسابداری منابع انسانی که در آن ارزش سرمایه انسانی پردازش و گزارش می­شود با همه کمی و کاستی‌های موجود، از ابزار و لوازم جهان امروز محسوب می‌شود. همان‌طور که بحث در خصوص فواید و اهمیت سیستم حسابداری مالی به عنوان یکی از مهم‌ترین سیستم‌های  اطلاعاتی مدیریت، توضیح واضحات خواهد بود، پرداختن به موضوع اهمیت و نقش حسابداری منابع انسانی نیز از این دست می‌باشد.

متأسفانه علیرغم اینکه بیش از نیم قرن از تولد سیستم حسابداری منابع انسانی می­گذرد، تاکنون هیچ‌گونه حرکت جدی و بنیادی در راستای راه اندازی این سیستم در داخل کشور و یا آسیب شناسی عدم اجرای آن مشاهده نگردیده است. جامعه آماری منتخب نیز از هولدینگ­های بزرگ کشور می‌باشد که در دو حوزه مختلف (سرمایه گذاری و بازرگانی) فعالیت می‌نماید ولی علیرغم کمیت قابل توجه واحدهای مالی و منابع انسانی در این مجموعه‌، طی سال‌های اخیر گردش و نوسان منابع انسانی بسیار بالایی را تجربه نموده­ است که حکایت از عدم حساسیت لازم جهت کنترل این روند و حفظ منابع انسانی در این جامعه را دارد. بنابراین آنچه در این راستا ضروری و مهم می­نماید، بحث و بررسی و انجام تحقیقات پیرامون شناسایی موانع استقرار این سیستم در ایران می­باشد.

1-4- اهداف تحقیق:

شناخت  تأثیر آگاهی و شناخت کافی از سیستم  حسابداری منابع انسانی بر استقرار سیستم حسابداری منابع انسانی .

شناخت  تأثیر  فقدان نیروی انسانی متخصص بر استقرار سیستم حسابداری منابع انسانی ..

شناخت  تأثیر حمایت دولت بر استقرار سیستم حسابداری منابع انسانی .

شناخت تأثیر وجود نرم افزارهای مناسب بر استقرار سیستم حسابداری منابع انسانی .

شناخت تأثیر توجه به ارزش اقتصادی دارایی انسانی، بر استقرار سیستم حسابداری منابع انسانی .

شناخت تأثیر حمایت مدیران ارشد بر استقرار سیستم حسابداری منابع انسانی.

1-5- سوالات تحقیق:

آیا  آگاهی و شناخت کافی از سیستم  حسابداری منابع انسانی بر استقرار سیستم حسابداری در شرکتهای ایرانی تأثیر دارد ؟

آیا نیروی انسانی متخصص بر استقرار حسابداری  منابع انسانی در شرکتهای ایرانی تأثیر دارد ؟

آیا حمایت دولت بر استقرار حسابداری منابع انسانی در شرکتهای ایرانی تأثیر دارد ؟

آیا وجود نرم افزارهای مناسب بر استقرار حسابداری منابع انسانی در شرکتهای ایرانی تأثیر دارد ؟

آیا  توجه به ارزش اقتصادی دارایی انسانی، بر استقرار سیستم حسابداری منابع انسانی در شرکتهای ایرانی تأثیر دارد ؟

آیا  حمایت مدیران ارشد بر استقرار سیستم حسابداری منابع انسانی در شرکتهای ایرانی تأثیر دارد ؟

1–5- قلمرو تحقیق

1-5-1-قلمرو موضوعی

موضوع تحقیق شناسایی موانع اجرای سیستم حسابداری منابع انسانی در شرکتهای ایرانی(گروه صنعتی انرژی سبز) می­باشد که موانع را با الگو گرفتن از پیشینه تحقیقات در این زمینه استخراج نموده ایم.

1-5-2-قلمرو مکانی :

قلمرو مکانی این تحقیق گروه صنعتی انرژی سبز و شرکتهای تابعه آن می باشد .

1-5-3-قلمرو زمانی :

انتخاب موضوع و مطالعات اولیه این تحقیق از مهر ماه 1390  شروع و در آبانماه  1392، به سرانجام رسیده است.

شکل 1-1 مدل مفهومی تحقیق

منبع: محقق ساخته اقتباس از تحقیق سحر ال بشیر(2012)

سحر بشیر ال برداویل(2012) در پایان نامه کارشناسی ارشد خود مدل مفهومی شامل متغیرهای مستقل پشتیبانی مدیریت،قابل اعتماد بودن،دسترسی به منابع مالی،دسترسی به سیستمهای اطلاعاتی منابع انسانی و سیستم حسابداری طراحی نموده و برنامه HRA را به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته است. در این پایان نامه تلاش بر آن بوده تا با اقتباس از مدل مذکور مدلی ارائه شود که بتواند کلیه موانع مؤثر بر اجرای سیستم حسابداری منابع انسانی در گروه صنعتی انرژی سبز را مورد بررسی قرار دهد.

1-7- واژه‌ها و اصطلاحات تخصصی تحقیق:   

حسابداری منابع انسانی:

فلام هولتز حسابداری سرمایه‌ای منابع انسانی را  حسابداری افراد به عنوان یکی از منابع سازمان تعریف می‌کند. این شامل اندازه گیری هزینه‌های انتخاب، استخدام، حق‌الزحمه، آموزش و توسعه دارایی‌های انسانی است که به سازمان تحمیل می‌شود. همچنین شامل اندازه گیری ارزش اقتصادی افراد یک سازمان نیز می‌شود. (Okpala, Chidi, 2010, p66).

در این تحقیق منظور از حسابداری منابع انسانی بر اساس تعریف نظری بوده و با مولفه هایی مانند؛ به دست دادن اطلاعات مورد نیاز درباره بهای تمام شده و ارزش انسان ها را به عنوان دارایی سازمان، بازگشت  هزینه هایی که سبب افزایش کارآیی پرسنل می­شود و فوائدی بعدی  برای سازمان، شفاف و منطقی شدن نحوه ارزیابی عملکرد کارکنان، سنجش تاثیر منابع انسانی در جهت پیشبرد اهداف سازمان و مقایسه هزینه یک کارمند ا با منافع حاصل از خدمات همان کارمندو … تعریف شده است.

مدیریت منابع انسانی: بخشی از قلمرو مدیریت است و شامل طرح­ریزی، سازماندهی، نظارت و کنترل و عملیات استخدامی، بهینه سازی و نگهداری و بکارگماری صحیح منابع انسانی، جهت دستیابی به اهداف کارکنان، سازمان و جامعه است.

آگاهی و شناخت از سیستم: آگاهی و شناخت از سیستم حسابداری منابع انسانی شامل مولفه های آگاهی از  اهداف، آگاهی از مزایای سیستم و آگاهی از  به کار گیری سیستم حسابداری منابع انسانی می­باشد.

نیروی انسانی متخصص: در این تحقیق نیروی انسانی متخصص شامل  کادر مالی آشنا به سیستم حسابداری منابع، افراد مجرب و متخصص در این زمینه می­باشد.

حمایت دولت:  با مواردی شامل تخصیص اعتبار کافی از جانب دولت برای اجرای سیستم، حمایت دولت از اجرای سیستم والزام دولت به اجرای سیستم می­باشد.

نرم افزار های مناسب: این مولفه با گویه هایی شامل وجود، دسترسی و به روز شدن نرم افزار های مناسب  برای اجرای سیستم حسابداری منابع انسانی می­باشد.

ارزش اقتصادی دارایی انسان:

شامل گویه های  به حساب آوردن  افراد شاغل در سازمان، به عنوان  دارایی سازمان، قلمداد کردن  هزینه های صرف شده برای پرسنل سازمان به عنوان سرمایه، توجه به  بهای تمام شده  و ارزش انسان ها در سازمان، توجه به ایجاد ارزش مالی کارکنان در سازمان می­باشد.

حمایت مدیران ارشد:

حمایت مدیران ارشد با گویه هایی شامل تمایل مدیران به ارزیابی عملکردشان توسط سیستم حسابداری منابع انسانی، تمایل مدیران به افشا اطلاعات سازمان خود ، اطمینان

1-4-2-اهداف اختصاصی……………………………………………………………………………………………………………………………………..8

1-4-3-اهداف کاربردی………………………………………………………………………………………………………………………………………8

1-5-سوالات پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………..9

1-6-تعریف مفهومی وعملیاتی متغیرها……………………………………………………………………………………………………………………9

1-6-1-دقت……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….9

1-6-2-روایی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………9

1-6-3-پایایی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….10

1-6-4-تعریف نظری افرادوابسته به مواد……………………………………………………………………………………………………………..11

1-6-5-تعریف عملیاتی افراد وابسته به مواد………………………………………………………………………………………………………….11

1-6-6- تعریف نظری مراحل آمادگی برای تغییرواشتیاق برای درمان…………………………………………………………………..11

1-6-7- تعریف عملیاتی مراحل آمادگی برای تغییرواشتیاق برای درمان……………………………………………………………11

فصل دوم:پیشینه پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………………12

2-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………13

2-2-مفهوم انگیزش…………………………………………………………………………………………………………………………………….13

2-3-مدل مراحل تغییررفتاراعتیادی……………………………………………………………………………………………………………….16

2-4-مدل های درمان وابستگی مواد………………………………………………………………………………………………………………20

2-5-مدل های یکپارچه نگر……………………………………………………………………………………………………………………………23

2-6-بازنگری برخی از پژوهش های انجام شده درباره مقیاس های سنجش آمادگی برای تغییر……………………………..24

2-7-بررسی روش های اندازه گیری آمادگی برای تغییر(RTC)………………………………………………………………………….24

2-7-1-الگوریتم های مرحله ای………………………………………………………………………………………………………………………24

2-7-2پرسش نامه های   خوداجرا……………………………………………………………………………………………………………………..27

2-7-3-مقیاس سنجش تغییر دانشگاه روودآیلند(URICA)…………………………………………………………………………………..27

2-7-4-پرسش نامه آمادگی برای تغییر(RTCQ)…………………………………………………………………………………………………29

2-7-5-مقیاس مراحل آمادگی تغییر واشتیاق برای درمان(SOCRATES)……………………………………………………………..30

2-8-بحث……………………………………………………………………………………………………………………………………………………31

2-9-تلویحات بالینی……………………………………………………………………………………………………………………………………32

فصل سوم:روش پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………..33

3-1-مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………..34

3-2-جامعه آماری،نمونه وروش نمونه گیری…………………………………………………………………………………………………34

3-3-ملاک های ورود وخروج آزمودنی ها ………………………………………………………………………………………………….34

3-4-طرح پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………34

3-5-روش اجرای پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………..35

3-6-ابزارهای پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………..37

3-7-تحلیل داده ها……………………………………………………………………………………………………………………………………….39

فصل چهارم: نتایج پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………….40

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………41

4-1- بخش اول: ویژگی های جمعیت شناختی نمونه مورد بررسی…………………………………………………………………….41

4-2- بخش دوم: یافته های اصلی پژوهش…………………………………………………………………………………………………………48

4-2-1-ضریب پایایی پرسش نامه 19سوالیSOCRATES…………………………………………………………………………………..48

4-2-2-روایی محتوا وسازه پرسش نامه  SOCRATES………………………………………………………………………………………49

4-2-3-تحلیل عاملی مقیاس SOCRATES………………………………………………………………………………………………………..50

4-2-4-تعیین نقطه برش مقیاس SOCRATES…………………………………………………………………………………………………….54

فصل پنجم:بحث ونتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………….56

5-1- تعیین میزان پایایی پرسش نامه 19سوالی SOCRATES…………………………………………………………………………………57

5-2-روایی محتوا وسازه پرسش نامه 19سوالیSOCRATES…………………………………………………………………………………58

5-3-تحلیل عاملی………………………………………………………………………………………………………………………………………………58

5-4-نقطه برش مقیاس SOCRATES…………………………………………………………………………………………………………………..59

5-5- یافته های جانبی……………………………………………………………………………………………………………………………………….59

5-6-نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………………………….61

5-7-محدودیت های پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………..61

5-8-پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………………………………………………..61

منابع……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

پیوست ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

چکیده به انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

صفحه مشخصات پایان نامه به انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………………

چکیده

تعیین ویژگیهای روانسنجی مقیاس مراحل آمادگی تغییر رفتار وانگیزه برای درمان در معتادان خودمعرف مراجعه کننده به مراکزدرمانی شهرستان کرمانشاه.

پیشینه وهدف: سنجش مراحل آمادگی برای تغییر رفتاروانگیزه برای درمان یکی از مولفه های اصلی موفقیت درمان سوءمصرف کنندگان مواد در مراکز درمانی می باشد. هدف پژوهش حاضر، تعیین ویژگی های روان سنجی مقیاس مراحل آمادگی تغییررفتاروانگیزه برای درمان SOCRATES-19)) درنمونه ای از مراجعه کنندگان سوءمصرف مواد به مراکز درمان(MMT) شهرستان کرمانشاه بود.

مواد و روش ها: این پژوهش یک مطالعه توصیفی – تحلیلی و در حوزه ی ابزارسازی و روانسنجی می باشد. روش کار به این صورت بود که ابتدا مقیاس اصلی SOCRATES به فارسی ترجمه و سپس به انگلیسی برگردانده شد ودوباره اصلاح و ویرایش گردید.در این مطالعه مقیاس اصلی SOCRATES روی تعداد 388نفراز مراجعه کنندگان سوءمصرف مواد به مراکز درمانی شهرستان کرمانشاه که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده بودند طی دو مرحله اجرا گردید. ابزار گردآوری داده ها مصاحبه بالینی غیرساختار یافته، پرسش نامه ویژگی های جمعیت شناختی و مقیاس آمادگی برای تغییر و اشتیاق برای درمان( (SOCARTES بود.داده هابا استفاده ازروش آماری توصیفی،ضریب همبستگی،تحلیل عاملی،آلفای کرونباخ،ضریب دونیمه سازی گاتمن،منحنی راک وبا استفاده از نرم افزارSPSS نگارش 21تحلیل شد.

یافته ها: نتایج نشان داد ضریب پایایی نسخه ی ابرانی مقیاس SOCRATES به روش آلفای کرونباخ 0.91 به روش آزمون – بازآزمون 0.88 وبه روش دونیمه سازی 0.87 می باشد.ضریب همبستگی این مقیاس در دو مرحله برابربا0.79 بدست آمد.تحلیل عاملی نیزنشان داد سه عامل در مجموع253/58از واریانس مقیاس آمادگی برای تغییر و اشتیاق برای درمان( (SOCARTES را تبیین نمودند. نتایج پژوهش نشان داد که  بهترین نقطه برش کل نمرات نسخه ی ایرانی مقیاس SOCARTES در نمونه مورد بررسی به ترتیب  با میانگین  918 /22 و انحراف معیار811/5می باشد. 

نتیجه گیری: نسخه ی ایرانی مقیاس آمادگی برای تغییر و اشتیاق برای درمان(19-(SOCARTESازهمسانی درونی،پایایی وروایی بالا ومناسبی برخورداست.

 کلیدواژه : سوءمصرف مواد، تئوری مراحل تغییر،ویژگی های روان سنجی،مقیاس آمادگی برای تغییر و انگیزه برای درمان(19-(SOCARTES،

1-1-مقدمه:
در این فصل ابتدا به طور مختصراطلاعاتی درباره ی اختلالات مصرف مواد و پی آمد های آن در جهان و ایران و نیز مدل های مختلف درمانی اختلالات وابسته به مواد ارایه می گردد. در ادامه ی بحث، با توجه به موضوع پژوهش به ترتیب درباره ی بیان مسئله ، اهمیت وضرورت پژوهش، اهداف کلی واختصاصی، سوالات پژوهش ، و همچنین تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای پژوهش توضیح داده می شود.
مصرف موادیکی ازجدی ترین معظلات بشری درسالهای اخیرویکی از پیچیده ترین پدیده های انسانی است که پایه هاوبنیان های جامعه ی انسانی را به تحلیل می برد وپیشگیری ازآن نیازمند کاربرد تئوریهای متعدددررشته های علمی مختلف وتکنیک های متنوع است (یونسکو[1]،1994;به نقل از صرامی،1392). دامنه ی تاثیرات اعتیاد از آن رو حایز اهمیت است که علاوه بر فرد معتاد ،خانواده ودوستان نیز در معرض آثارویرانگر آن قرارخواهند گرفت (چیریلو[2]،1378;به نقل از صرامی،1392). سوء مصرف مواد در ایران یکی از مهم ترین مسایل بهداشتی ،درمانی ،اجتماعی وفرهنگی به شمار می رود، به گونه ای که بیش از ٩٠درصدمردم نسبت به مصرف مواد در جامعه، ابراز نگرانی جدی کرده اند.آمارها بیانگر آن است که نرخ شیوع مصرف مواد مخدردر جمعیت سنی ١٥ تا٦٤ ساله کشور ایران معادل٦٥ /٢ درصد بوده به طوری که تعداد تقریبی معتادان یک میلیون و٣٢٥ هزار نفربرآورد شده است( صرامی،1392). این فراوانی بوِیژه هنگامی اهمیت بیشتری می یابد که به عوارض جسمی ،روانی واجتماعی اعتیاد توجه کنیم .درمان سوء مصرف مواد نیزپرهزینه،دشوار وطاقت فرسا است. ادبیات پژوهش نشان می دهد که تاکنون شش مدل مختلف برای درمان اختلالات وابسته به مواد مطرح شده است. هیچ یک از این مدل ها کاملا در درمان این اختلالات موفق نبوده اند وهر کدام محاسن ومعایب خاص خود را دارند.هر یک از این مدلهای مختلف درمانی ،بر حسب پیش فرض هایی که در خصوص سبب شناسی وابستگی مواد مطرح می سازند،اهداف وراهبردهایی را برای درمان این اختلالات ارائه می دهند. اولین مدل درمانی ، مدل اخلاقی است ، که گرچه توسط اغلب متخصصان درمانی مورد انتقاد واقع شده است ، اما در حقیقت بنیان الکلی های بی نام با تجلی این مدل شکل گرفت . دومین مدل ، مدل یادگیری ، اگرچه در مورد مرکز کنترل کننده سوء مصرف مواد اختلاف نظر وجود دارد ، با این وجود این مدل به وسیله اکثر برنامه های درمانی مبتنی بر خویشتنداری مورد استفاده قرار می گیرد. سومین مدل ، مدل بیماری ،که هم اکنون از اهمیت خاصی

برخوردار است ، گاهی اوقات اختلالات “همزیست” را نادیده می گیرد .چهارمین مدل ، مدل خود درمانی که گرایش دارد وابستگی مواد را به عنوان یک” نشانه مرضی” تلقی نماید می تواند توجه لازم را به سوی اختلالات”همزیست ” بیمار جلب نماید . پنجمین مدل ، مدل اجتماعی بر اهمیت تاثیرات محیطی ومیان فردی در درمان تاکید می کند، هر چند که سوء مصرف کنندگان مواد ممکن است از آن به عنوان توجیهی برای پذیرفتن نقش یک قربانی استفاده نمایند. مدل ششم ، مدل تشخیص دوگانه به عنوان نمونه ای از اینکه چگونه دو مدل بنیادی می تواند جهت گسترش کانون درمانی وافزایش سطح درمان یکپارچه شود ارائه شد (پرویزی فردوهمکاران،1380). بنابراین،پیشگیری ازسوء مصرف مواد می تواند در جلوگیری از تحمیل هزینه های سنگین به اجتماع جلوگیری کند.یکی از شیوه های مهم  پیشگیری از اعتیاد، آگاه کردن اقشار مختلف مردم از خطرات ومضرات سوء مصرف مواد وارایه آموزش مهارت های زندگی است. اگر هر فرد از تاثیر نامطلوب مصرف مواد برسلامت جسمی ، روحی ،روانی واجتماعی خود وخانواده اش مطلع باشد وآن راباور کند، کمتر به آن دست می زند(طارمیان ،١٣٨٠).

1-2-بیان مسئله
مصرف مواد مخدرواختلالات ناشی ازآن یک مشکل جدی بهداشت عمومی درسراسر جهان است. (مارلت[3]،2005).براساس آمارهای موجودوابستگی وسوءمصرف مواد در بین جوانان برای کارگزاران بهداشتی درمانی تبدیل به یک مشکل بهداشتی واجتماعی اساسی درسطح کشور شده است. آمارها نشان می دهدکه هم مقدارمصرف موادوهم تعدادمعتادان به موادمخدردرکشورسیر صعودی نشان می دهد( مکری[4]، 2002). مطالعات قبلی نشان داده است اکثرمعتادان به موادمخدر (46٪) بین سنین 17 و22شروع به مصرف می کنند (مدنی[5] ورزاقی،[6]2004؛مکری، 2002،رهبر[7]، 2003).ازآنجاکه اکثریت جمعیت ایران دراین محدوده سنی می باشد، بنابراین یکی ازاولویتهای اساسی ونگرانی عمده برای دولت این است که روش های مناسبی برای پیشگیری ودرمان سوء مصرف موادمخدردرمیان جوانان پیدا کند. درمان ضعیف معتادان به موادمخدردرمراکزتوان بخشی ایران باعث ایجادعود دوباره اعتیاد می شود(مدنی ورزاقی، 2004). ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻋﻮد اﻋﺘﯿﺎد ﺗﺄﺛﯿﺮات زﯾﺎدی ﺑﺮ ﻓﺮد و ﺟﺎﻣﻌﻪ وﺧﺎﻧﻮاده  دارد، ﻓﺮدی ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﺗﺮك دوﺑﺎره ﺑﻪ ﺳﻮی ﻣﻮاد ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدد اﺣﺴﺎس ﮔﻨﺎه ،ﻧﺎاﻣﯿﺪی ،ﺧﺠﺎﻟﺖ وﻋﺼﺒﺎﻧﯿﺖ گریبان گیر او ﻣﯽ ﺷﻮد.ﻋﻮد ﻣﮑﺮراز ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎی روزﻣﺮه ﻓﺮد ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﻣﯽ ﮐﻨﺪ،اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ،ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﭘﺬﯾﺮی وﮐﺎرآﻣﺪی ﻓﺮد ﮐﺎﻫﺶﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪوﺑﻪﺗﺒﻊ ﺗﺄﺛﯿﺮات زﯾﺎدی ﻧﯿﺰ ﺑﺮﺧﺎﻧﻮاده ﻣﯽ ﮔﺬارد،ﻣﺸﮑﻼت ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ از ﺳﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد،ﺑﯽ اﻋﺘﻤﺎدی اﻋﻀﺎی ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻪ ﻓﺮد ﻣﻌﺘﺎد ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺷﺪه وﺗﺮك ﺑﻌﺪی وﭘﺬﯾﺮش آن راﻣﺸﮑﻞ ﺗﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ .ﺣﺮﻣﺖ ﻫﺎی ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ ازﺑﯿﻦ ﻣﯽ رود وﺑﻨﯿﺎد ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ ﺳﺴﺖ وﻣﺘﺰﻟﺰل ﻣﯽ ﮔﺮدد،واﮔﺮ ﻓﺮد ﻣﻌﺘﺎد ﻧﻘﺶ ﭘﺪر ﯾﺎ ﻣﺎدر را درﺧﺎﻧﻮاده  دارا ﺑﺎﺷﺪ

ﻣﺸﮑﻼت ﺑﺴﯿﺎرﻋﺪﯾﺪه ای ﭼﻪاز ﻟﺤﺎظ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ،اﻗﺘﺼﺎدی وﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد.و اﮔﺮﻓﺮزﻧﺪ ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺎﺷﺪ ﻫﺮ ﺑﺎرﮐﻪ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪاﺳﺘﺮس ﺷﺪﯾﺪی ﺑﺮ ﺳﺎﯾﺮ اﻋﻀﺎء وارد ﻣﯽ آورد.