استاد مشاور: دکتر براتعلی فاخری برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود (در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است) تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) فهرست مطالب: فصل اول: مقدمه و کلیات2 1-1-    مقدمه……………………………………………………………………………….. 2 1-2- اهمیت جهانی ذرت………………………………………………………………….. 3 1-3- منشا و تاریخچه……………………………………………………………………….. 4 1-4- گیاه شناسی ذرت…………………………………………………………………….. 5 1-5- ارزش غذایی ذرت شیرین…………………………………………………………… 6 1-6- ارقام ذرت شیرین…………………………………………………………………… 7 1-7- منابع ژنتیکی ذرت…………………………………………………………………. 10 1-8- طبقه بندی ذرت شیرین از نقطه نظر میزان شیرینی آنها………………………. 11 فصل دوم- مروری بر تحقیقات انجام شده 2-1-    روش های اصلاح ذرت………………………………………………………… 17 2-2-    هیبرید ذرت…………………………………………………………………….. 17 2-3-    اهداف اصلاح ذرت………………………………………………………………. 18 2-4-    توراثت پذیری…………………………………………………………………. 18 2-5-    هتروزیس……………………………………………………………………… 19 2-6-     تولید واریته‎های هیبرید ذرت و قابلیت تركیب‎پذیری………………………. 23 2-7-    تجزیه خوشه‌ای تجزیه خوشه‌ای……………………………………………. 25 2-7-1-  روش های طبقاتی………………………………………………………….. 25 2-7-2-  روش های تقسیم بندی……………………………………………….. 26 2-8-     تجزیه به مؤلفه‌های اصلی………………………………………………….. 27 2-9-    تجزیه به عامل‌ها……………………………………………………………. 29 فصل سوم -مواد و روشها 3-1-    مشخصات طرح آزمایشی…………………………………………………….. 37 3-2-    صفات مورد بررسی…………………………………………………………… 39 3-3-     صفات مرفولوژیک………………………………………………………….. 39 3-3-1-         عملکرد دانه و اجزائ عملکرد……………………………………….. 39 3-3-2-         تعداد بوته های استقرار یافته……………………………………… 39 3-3-3-         ارتفاع بوته…………………………………………………………….. 39 3-3-4-         ارتفاع بلال……………………………………………………………… 40 3-3-5-         تعداد کل برگ……………………………………………………………. 40 3-3-6-         تعداد برگ بالای بلال اصلی………………………………………… 40 3-3-7-         تعداد بوته برداشتی…………………………………………………… 40 3-3-8-         عملکرد دانه ناخالص………………………………………………….. 40 3-3-9-         عملکرد دانه خالص……………………………………………… 40 3-3-10-       تعداد ردیف دانه……………………………………………………….. 41 3-3-11-       قطر بلال………………………………………………………………… 41 3-3-12-       قطر چوب بلال………………………………………………………… 42 3-3-13-       عمق دانه…………………………………………………………….. 42 3-3-14-       طول بلال……………………………………………………………… 42 3-4-      اندازه گیری صفات کیفی…………………………………………………. 42 3-5-    نحوه اندازه گیری هتروزیس………………………………………………… 43 3-5-1-         هتروزیس نسبی……………………………………………………. 43 3-5-2-         هتروزیس استاندارد…………………………………………………. 44 3-6-     تعیین قند محلول با استفاده از معرف آنترون (Anthrone Reagent)……. 44 3-6-1-         روش کار……………………………………………………………… 45 3-6-2-         خشک کردن…………………………………………………………… 45 3-6-3-         استخراج………………………………………………………………. 46 3-6-4-         واکنش رنگ سنج………………………………………………….. 46 3-6-5-         منحنی استاندارد……………………………………………………. 47 3-6-6-         منحنی استاندارد برای میکروپلیت………………………………. 49 3-7-    محاسبه درصد ساکارز……………………………………………………… 50 3-8-    محاسبات آماری……………………………………………………………. 53 3-8-1-         تجزیه واریانس ساده……………………………………………… 53 3-8-2-         تجزیه به مؤلفه‌های اصلی………………………………………. 54 3-8-3-         تجزیه به عامل‌ها……………………………………………………. 54 3-8-4-         تجزیه خوشه‌ای…………………………………………………… 54 3-9-    نرم افزارهای مورد استفاده در تجزیه های آماری………………………. 54 فصل چهارم-نتایج و بحث 4-1-    نتایج تجزیه  واریانس………………………………………………………… 57 4-2-    مقایسات میانگین…………………………………………………………… 59 4-2-1-         ارتفاع بوته…………………………………………………………….. 59 4-2-2-         ارتفاع بلال…………………………………………………………….. 59 4-2-3-         طول تاسل…………………………………………………………… 60 4-2-4-         طول بلال…………………………………………………………… 61 4-2-5-         قطر ساقه……………………………………………………………. 61 4-2-6       تعداد برگ……………………………………………………………….. 63 4-2-7-         تعداد برگ بالای بلال اصلی……………………………………….. 63 4-2-8-         عمق دانه……………………………………………………………. 66 4-2-9-         تعداد ردیف دانه در بلال…………………………………………….. 66 4-2-10-       تعداد دانه در ردیف بلال……………………………………………. 67 4-2-11-       عملکرد دانه……………………………………………………………. 67 4-3-    وراثت پذیری…………………………………………………………………… 68 4-4-    هتروزیس و هتروبلیتیوزیس……………………………………………….. 70 4-5-    تجزیه به مولفه های اصلی……………………………………………….. 75 4-6-     تجزیه به عامل ها………………………………………………………….. 77 4-7-    تجزیه خوشه ای……………………………………………………………… 80 4-8-    کیفی…………………………………………………………………………. 84 4-9-    تجزیه بایپلات………………………………………………………………… 90 4-9-1-  ارزیابی صفات در بین ژنوتیپها……………………………………………. 91 4-9-2-  ارزیابی ژنوتیپها در بین صفات………………………………………….. 93 4-9-3-  متوسط پایداری ژنوتیپها……………………………………………………. 95 نتیجه گیری………………………………………………………………………… 97 فصل 5-     فهرست منابع…………………………………………………………. 99 چکیده: ذرت شیرین با نام علمی  (Zea mays L.var saccharata ) به عنوان یکی از سبزیجات مفید و با ارزش غذایی بالا می­تواند در سبد غذایی خانوارها وارد و تثبیت گردد. برآورد تنوع ژنتیکی، وراثت پذیری و هتروزیس لاین ها و هیبریدهای ذرت شیرین و فوق شیرین برای اهداف به نژادی اهمیت زیادی دارد و می تواند به تعیین استراتژی های اصلاحی کمک کند. این تحقیق به منظور بررسی صفات کمی و کیفی ژنوتیپ­های ذرت شیرین و فوق شیرین در مرکز تحقیقات كشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی اجرا گردید. در این پژوهش 38 ژنوتیپ ذرت شیرین و فوق شیرین (شامل: 13 لاین، 18 هیبرید و 7 رقم تجاری جدید ذرت شیرین و فوق شیرین) در سه تكرار، در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد تفاوت بسیار معنی داری بین اکثر ژنوتیپ ها برای کلیه صفات وجود داشت، دامنه تغییرات وراثت پذیری عمومی از  71/85 درصد تا 49/85 درصد متفاوت بود که به ترتیب مربوط به صفات تعداد کل برگ و عملکرد دانه بود. بر اساس مقایسات میانگین هیبرید تجاری Passion بیشترین و لاین Harvest gold کمترین عملکرد دانه قابل کنسرو را داشتند. همچنین بالاترین درصد هتروزیس مربوط به صفت عملکرد دانه بود که در هیبرید Temptation × Chase با 92/446 درصد دیده شد. تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که 3 مولفه اول در مجموع 72 درصد از تنوع کل موجود در بین داده ها را توجیه می نماید. نتایج تجزیه بای پلات نیز نشان داد که در بین ژنوتیپ ها، هیبرید امید بخش Harvest gold × Merit با توجه به نمودار چند ضلعی و نمودار میانگین پایداری، از ارزش و پایداری بالایی برای اکثر صفات کمی برخوردار بوده. همچنین تجزیه خوشه ای ژنوتیپ های مورد مطالعه را به 3 گروه تقسیم بندی نمود. نتایج تجزیه صفات کیفی نشان داد که ژنوتیپ Harvest gold × Merit از نظر اکثر صفات کیفی که توسط تست پانل بررسی شد می تواند با رقم شاهد که یک رقم صنعتی و وارداتی است قابل رقابت باشد. همچنین می توان گفت که لینه های Harvst gold, Chase Temptation, باعث بهبود صفاتی چون عملکرد دانه، عمق دانه، تعداد دانه در ردیف، طول بلال و ارتفاع بوته شده اند و ترکیب پذیری خوبی را نشان داده اند. بنابراین لاین های مذکور می توانند در برنامه های اصلاحی آینده به عنوان لاین­های امید بخش مورد استفاده قرار گیرند. فصل اول: مقدمه و کلیات 1-1- مقدمه نیاز به تولید بیشتر غلات در جهان رو به افزایش است و در مورد ذرت انتظار می رود از نظر تولید در سال های آتی از گندم و برنج هم پیشی خواهد گرفت. بر اساس آمار و پیش بینی های سازمان جهانی غلات(FAO) و مرکز بین المللی تحقیقات گندم و ذرت(CIMMYT) تولید جهانی ذرت به مقدار 50 درصد از 558 ملیون تن در سال 1995 به 837 ملیون تن در سال 2020 خواهد رسید و این طور که به نظر می رسد این مقدار تا حدودی در سال 2010 به دست آمده است (UNDP GC  FcilityMaize Scorpin. 2010). ذرت شیرین (Zea mays l. var saccharata) یکی از مردم پسندترین سبزی­های ایالات متحده آمریكا است وعلاقه به آن در آسیا و اروپا هم در حال افزایش است. ذرت شیرین به دلیل وجود ژن یا ژن­هایی كه سنتز نشاسته را در آندوسپرم تغییر داده و به آن قابلیت مصرف تازه خوری می­دهند، به وجودآمده است (Kaukis and Davis, 1986). ذرت از نظر تغذیه دام، فیبر، منبع سوختی تغذیه مستقیم انسان در جایگاه اقتصادی مهمی قرار گرفته است. این گیاه به عنوان جزئی از تولیدات صنعتی به شمار می رود که روی تغذیه جمعیت جهانی تاثیر گذار است. روش های اصلاحی در مورد گیاهان خودگشن و دگرگشن را می توان در مورد ذرت به کار برد و از این رو اصلاح ذرت آینده روشنی خواهد داشت. این تنوع در استفاده از روش های اصلاحی اجازه آزمایش­های بیش­تری را به اصلاح گران می دهد. از این روش­ها می توان به عنوان محرکی به سمت پیشرفت جمعیت­ها، اینبرد لاین­ها و هیبرید­های آن­ها جهت اهداف مختلف تجاری استفاده کرد. (Hallauer et al., 2010) 2-1- اهمیت جهانی ذرت در سال 2012سطح زیر کشت ذرت شیرین در دنیا یک میلیون هکتار، با میانگین تولید 8/5 تن در هكتار  بوده است (FAO, 2013). در ایران پیش بینی می شود سطح زیر کشت ذرت شیرین در سال 1393 به 15000 هکتار با متوسط عملکرد 10 تن بلال در هکتاربرسد. ارزش کل ذرت شیرین در سال 2012، 12 میلیارد دلار بوده که از این میزان 69 درصد برای بازار تازه خوری و 31 درصد برای صنایع تبدیلی بوده است. میزان ارزش محصول ذرت شیرین برای صنایع تبدیلی (منجمد و کنسروی) 2/9 میلیون تن به ارزش000/100/373 دلار در سال 2012 بوده است  (NASS, 2013). ذرت به دلیل ویژگی های بسیار زیاد خود، به ویژه به دلیل سازگاری با شرایط اقلیمی گوناگون، بسیار زود در تمام دنیا گسترش یافت و مکان سوم را بعد از گندم و برنج از نظرسطح زیرکشت به خود اختصاص داد، در حال حاضر در بیش از 147 میلیون هکتار از اراضی دنیا کشت می گردد (خاوری خراسانی، 1388). تجربیات علمی و آزمایش های متعددی که در نقاط مختلف دنیا بر روی ذرت انجام گرفته، مشخص نموده است که ذرت علاوه بر آن که علوفه ای بسیار مطلوب برای دام می باشد از نظر تأمین انرژی نیز بی نظیر است، به همین دلیل امروزه ذرت در تغذیه مرغ تخم گذار به عنوان یک غذای پر انرژی، دارای اهمیت بسیار زیادی بوده و مقام و ارزش بالایی را در مقایسه با سایر غلات دارا می باشد (نورمحمدی و همكاران، 1380). ذرت بیشتر برای استفاده از دانه و علوفه کشت می گردد. نزدیک به 25-20 درصد از تولیدات جهانی ذرت به صورت مستقیم در شکل های مختلف (آرد ذرت، شیرینی، کنسرو، فرنی ذرت) در تغذیه انسان و 75-60 درصد آن به صورت های مختلف مانند دانه، پودر، سیلو و…به مصرف غذای دام می رسد. به علاوه، حدود 5 درصد تولید ذرت نیز جهت فرآورده های صنعتی مورد استفاده قرار ‌‌‌می گیرد (نورمحمدی و همكاران، 1380). انتخاب روش اصلاحی مناسب برای بهره برداری از پتانسیل ژنتیکی صفات مختلف زراعی در یک گیاه بستگی به نوع عمل ژن های کنترل کننده یک صفت و نحوه توارث آن ها دارد (Akhtar and Chowdhry, 2006). 3-1- منشا و تاریخچه ذرت در حدود 7 تا 10 هزار سال قبل با استفاده از علف یکساله وحشی تئو سینته در مکزیک مرکزی اهلی شد (Galinat, 1988). تئوسینته مکزیکی یک ساله توسط ایل تین و دوبلی در دو زیر گونه طبقه بندی شده است. (Ilti et al., 1980) Zea mays subsp Mexicana  و Zeamays subsp parviglumis. تئوسینته های چند ساله عبارت اند از: Z. diploperennis و Z. pernis عضو چهارم جنسZea, z. luxurians, تئوسینته یکساله گواتمالایی است. تفاوت اصلی بین تئوسینته و ذرت مرفولوژی گل های ماده است (Galinat, 1988). ذرت شیرین نه یک نژاد و نه زیر گونه گونه های Z. mays است (Goodman and Brown, 1988). با حضور یک ژن و یا ژن هایی که بر ساخت نشاسته در اندوسپرم تاثیر می گذارد، از میان انواع ذرت متمایز شده و کاربرد آن به عنوان سبزی را ممکن می سازد. حدود سی سال قبل الل قندی بودنsu))sugary در روی کروموزوم 4 با عنوان ذرت شیرین تعریف شد. و امروزه حداقل هفت ژن دیگر که بر ساخت کربوهیدرات اندوسپرم اثر میگذارد چه به صورت انفرادی و چه به صورت ترکیب در ارقام ذرت شیرین به کار می رود. از میان ژن های دیگر ژنی که در وسیع ترین شکل به کار می رود (چروکیدگی)shrunken-  2 (sh2) است. علاوه بر تفاوت های عمده ژن اندوسپرم، ذرت شیرین با بسیاری از ژن ها چه بزرگ و چه کوچک که بر تمام مراحل رشد گیاه اثر می گذارد، از سایر انواع ذرت متمایز می شود. این ژن ها بر کیفیت سفره ای و یا خوراکی (طعم، نرمی و بافت)، ظاهر بلال و بوته اثر می گذارد.

چکیده: امروزه تعداد زیادی سرویس­های وب در شبکه ­های رایانه­ای عرضه می­شوند، که امکان کشف و کلاسه ­بندی آنها به­ طور موثر وجود ندارد. این موضوع باعث می­شود، که درخواست­کنندگان سرویس­های وب وقت زیادی را صرف پیدا کردن سرویس وب مورد نظر خود، نمایند. این موضوع در محیط­های محاسبات سیار و به­ خصوص بر روی گوشی­های هوشمند، مشکلات و چالش­های مربوط به خود را دارد. در این پژوهش به ارائه روشی برای کشف و کلاسه­ بندی سرویس­های وب در محیط­ های محاسبات فراگیر و مناسب برای گوشی­های هوشمند پرداخته شده است. روش ارائه شده برای کشف سرویس­های وب، بر پایه کشف سرویس­ها مبتنی بر DNS ارائه شده است. روشی که برای کلاسه­ بندی سرویس­های وب ارائه شده است از دو مرحله پردازش متنی و کلاسه ­بندی تشکیل­ شده است. مرحله کلاسه ­بندی با به کارگیری پایگاه­داده­ واژگانی WordNet و eXtended WordNet Domain صورت می­گیرد. برای ارزیابی روش پیشنهای دقت، مدت زمان اجرا و مقدار حافظه مصرفی آن اندازه­گیری شده است و نتایج حاصل از اندازه­گیری با روشی دیگری که برای کلاسه­بندی سرویس­ها ارائه شده و مبتنی بر SVM است، مقایسه شده است. همچنین از نتایج حاصل از پژوهش برای پیاده­سازی یک نرم ­افزار اندرویدی برای گوشی های هوشمند استفاده شده است. این نرم افزار سرویس­های وب محیط­ هایی که گوشی هوشمند در آن قرار می­گیرد را کشف و کلاسه­ بندی مینماید و این اطلاعات را در اختیار کاربر و سایر نرم­افزارهای کاربردی که بر روی گوشی هوشمند قرار گرفته­ اند، می­گذارد. فصل نخست: مقدمه در این فصل به ارائه مقدمه ­ای در مورد موضوع پروژه می پردازیم. در ادامه به بیان انگیزه و هدف تحقیق پرداخته می­شود، و سپس مسئله­ ای که با آن مواجه هستیم توضیح داده می­شود. در قسمت آخر نیز ساختار مطالب پایان ­نامه توضیح داده می­شود. 1-1- مقدمه امروزه در دسترس بودن اینترنت در اکثر مکان­ها یک تجربه روزمره است. از این رو برای کاربران سیار این انتظار ایجاد شده است، که دستگاهی که از آن استفاده می­نمایند، در همه مکان­ها و زمان­ها قادر به پردازش باشد. پیشرفت­های اخیری که در تولید دستگاه­های سیار صورت گرفته به همراه تحولات بسیاری که در فناروی شبکه­های بی­سیم رخ داده است، فناوری را به سمت محاسبات سیار و دسترسی مداوم و بدون وقفه به داده­ها و اطلاعات می­برد. اگر چه مشکلاتی که در ارتباطات رخ می­دهد و البته محدودیت­های دستگاه­های سیار یک چالش مهم برای تحقق دسترسی مداوم و بدون وقفه در همه زمان­ها و مکان­ها محسوب می­شود. معماری سرویس­گرا به عنوان یکی از سبک­های معماری پیشرو در محیط­های محاسبات فراگیر مطرح شده است. معماری سرویس­گرا از قابلیت استفاده مجدد[1]، اتصال سست[2]، انعطاف­پذیری در طراحی و قابلیت همکاری[3] بین سیستم­های ناهمگون[4]، به صورت موثری پشتیبانی می­نماید. معماری سرویس­گرا دورنمایی از توسعه نرم­فزارهایی در محیط­های محاسبات فراگیر ارائه می­دهد که در آن نرم­افزارها با به کارگیری قابلیت­های شبکه­های رایانه­ای بتوانند به طور موثر و به صورت خودکار با یکدیگر وارد تعامل شوند.[1] 1-2- هدف و انگیزه با ظهور و تکامل استفاده از شبکه­ های رایانه­ ای و اینترنت بر روی گوشی­های هوشمند، دامنه استفاده از گوشی­های هوشمند از کاربرد­هایی که درون گوشی هوشمند تعبیه شده ­اند، فراتر رفته و می­توان کارکردهایی در سطح شبکه ­های رایانه­ای و اینترنت را برای گوشی هوشمند در نظر گرفت. گوشی­های هوشمند برای اینکه بتوانند کارکرد­هایی در سطح شبکه ­های رایانه­ای و اینترنت داشته باشند، این نیازمندی وجود دارند که بتوانند از سرویس ­هایی که در اینترنت و شبکه ­های رایانه­ای وجود دارد استفاده نماید. اولین گام برای استفاده­ای موثر از سرویس­هایی که ارائه می­گردند، کشف و انتخاب سرویس مناسب می­باشد. در حال حاضر تعداد زیادی سرویس در شبکه ­های رایانه و اینترنت برای استفاده عرضه می­گردنند. ازدیاد سرویس­های عرضه­ شده، می­تواند مشکل و مانعی بر سر استفاده موثر از سرویس­های وب به وجود آورد. از این رو نیازمند سازوکارهایی برای کشف و کلاسه­بندی سرویس­های وب هستیم، تا استفاده کنندگان از سرویس­های وب بتوانند به­ صورت موثر سرویس وب مورد نظر خود را انتخاب نمایند. از سوی دیگر گوشی­های هوشمند با محدودیت­هایی مواجه هستند که در ارائه روش­هایی که برای کشف و کلاسه­بندی سرویس­های وب بر روی آنها استفاده می­شود، می­بایست در نظر گرفته شوند. گوشی­های هوشمند از نظر منابع پردازشی و میزان حافظه با محدودیت­هایی مواجه می باشند، که در روش­هایی که برای کشف و کلاسه­ بندی سرویس­های وب به کار گرفته می­شوند بسیار محدود کننده است. از این در این پژوهش قصد داریم به مطالعه این مسئله بپردازیم و روشی برای کشف و کلاسه ­بندی سرویس­های وب در محیط­های محاسبات فراگیر ارائه دهیم، که برای گوشی­های هوشمند مناسب باشد. 1-3- تعریف مسئله در این پژوهش قصد داریم یک روش موثر برای کشف و کلاسه­بندی سرویس­های وب ارائه دهیم که برای محیط­های سیار و برای اجرا روی گوشی­های هوشمند مناسب باشد. در ارائه­ روش پیشنهادی سعی خواهد شد، محدودیت­های محیط­های سیار و گوشی­های هوشمند در نظر گرفته شود. سپس بر پایه روش پیشنهادی نرم­افزاری برای گوشی­های هوشمند اندرویدی پیاده­سازی خواهد شد. این نرم­افزار سرویس­های محیط­هایی که گوشی هوشمند در آن قرار می­گیرد را شناسایی خواهد کرد و نسبت به کلاسه­بندی سرویس­های کشف شده اقدام خواهد نمود. نرم­افزار پیاده­سازی شده، این قابلیت را خواهد داشت، که اطلاعات سرویس­هایی را که جمع­آوری کرده را در اختیار نرم­افزارهای دیگر گوشی هوشمند قرار دهد. به این ترتیب نرم­افزارهای دیگری گوشی هوشمند، می­توانند سرویس­های مد نظر خود را از طریق این نرم­افزار شناسایی نموده و از سرویس مربوطه استفاده نمایند. 1-3- ساختار مطالب پایان­ نامه ساختار مستند پایان­نامه به این صورت می­باشد: فصل اول را با مقدمه و تعریفی از پروژه شروع نمودیم. در فصل دوم به مرور مفاهیم پایه و نظری پژوهش پرداخته شده است. در فصل سوم به کارهای پژوهشی پیشینی که در ارتباط با موضوع پژوهش صورت گرفته است، پرداخته شده است. در فصل چهارم روش پیشنهادی که حاصل کار این پژوهش است، معرفی می­شود. در فصل پنجم نحوه پیاده­سازی و طراحی نرم­افزار گوشی هوشمند ارائه شده است. در فصل ششم به ارزیابی روش پیشنهادی و مقایسه آن با روش دیگری که در این زمینه مطرح است، پرداخته شده است. در فصل هفتم به بحث و نتیجه­گیری در مورد نتایج این پژوهش پرداخته شده است. در فصل هشتم، پیشنهادها و فرصت­های پژوهشی مرتبط در این حوزه پژوهشی مطرح گردیده است.

اهمیت وضرورت انجام پژوهش: 10 اهداف پژوهش… 12 اهداف اصلی: 12 اهداف فرعی: 12 فرضیه های پژوهش: 12 تعاریف (مفهومی، عملیاتی) 12 تعریف مفهومی پلیس( نیروی انتظامی): 12 تعریف عملیاتی پلیس: 13 تعریف مفهومی هوش هیجانی: 13 تعریف عملیاتی هوش هیجانی: 13 تعریف مفهومی رضایت شغلی: 13 تعریف عملیاتی رضایت شغلی: 14 تعریف مفهومی منزلت اجتماعی: 14 تعریف عملیاتی منزلت اجتماعی: 14 فصل دوم:  پیشینه پژوهش مقدمه. 16 هوش و تعریف آن: 18 برداشت روان شناسان از کلمه هوش… 18 چهار مهارت هوش هیجانی (عاطفی) یا هوش اجتماعی: 20 مؤلفه های بنیادی هوش هیجانی(عاطفی): 20 خودآگاهی ( Self Awareness) : 20 خودگردانی(Self Management) یا مدیریت عواطف( Managing Emotions ): 21 مهارتهای اجتماعی (Social Skills  ): 21 اندازه گیری هوش… 22 نظریه هوش های هشتگانه ی گاردنر. 23 از هوش کلامی تا هوش طبیعی: 23 هیجان. 24 تعریف هیجان: 24 هیجان خواهی: 26 ابراز هیجانها : 27 ابعاد هیجان : 27 مغزو هیجان: 29 دستگاه عصبی و هیجان: 30 نظریه های هیجان: 31 اصول اساسی نظریه های کلاسیک… 33 مدارهای عصبی و انتقال دهنده های عصبی.. 34 هوش هیجانی.. 36 تعاریف هوش هیجانی.. 36 تاریخچه هوش هیجانی.. 41 اهمیت کاربرد هوش هیجانی در زندگی روزمره 43 اهمیت توجه به هوش هیجانی در محیط کار. 44 هوش هیجانی و سلامت.. 44 راهکارهای ارتقاء هوش هیجانی.. 45 رضایت شغلی.. 46 تعاریف مختلف رضایت شغلی.. 46 رابطه هوش هیجانی با رضایت شغلی.. 48 رابطه ی مهارتهای ارتباطی و رضایت شغلی.. 49 منزلت اجتماعی.. 50 منزلت اجتماعی پلیس… 50 مبانی نظری منزلت اجتماعی پلیس… 51 نقش منزلت اجتماعی بر روند زندگی افراد جامعه. 53 مرور ادبیات و سوابق مربوطه. 54 پیشینه داخلی پژوهش… 54 پژوهش های خارجی.. 58 فصل سوم: روش پژوهش روش پژوهش… 64 جامعه آماری.. 64 ابزارهای گردآوری داده ها 65 روایی و پایایی : 66 نمره گذاری : 67 روش اجرای پژوهش… 67 روش آماری و تجزیه و تحلیل داده­ها 67 فصل چهارم: یافته های پژوهش یافته های پژوهش… 69  آمار توصیفی.. 69 آمار استنباطی (آزمون فرضیه ها) 72 فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات تفسیر نتایج.. 78 محدودیتهای پژوهش… 83  پیشنهادات.. 83 الف: پیشنهادهای پژوهشی.. 83 ب:پیشنهادهای کاربردی.. 84 منابع. 85 مقدمه: مدیریت یك سازمان برای انطباق با تغییرات و به منظور بقاء و رشد در محیط­های جدید، ویژگی­های خاصی را می­طلبد كه عموماً مدیران برای پاسخ به آن­ها با مشكلات بسیاری مواجه می­شوند. روزه علم، به قدرت و نفوذ هیجان­ها در حیات ذهنی انسان پی برده است و در حال كشف و تبیین جایگاه هیجان­ها و احساسات در فعالیت­ها، رفتارها و حركات انسانی است .یكی از مهم­ترین خصیصه­ها كه می­تواند به مدیران در پاسخ به این تغییرات كمك كند، هوش هیجانی است.(مجتبی طبری، مهرناز قربانی ،1388) هوش هیجانی دستاوردی تازه در علم روانشناسی است كه به تازگی به عرصه مدیریت نیز وارد شده و مشتمل بر درك و شناسایی احساسات و عواطف در اشخاص و استفاده از این ادراك برای اتخاذ تصمیم­های مناسب در زندگی روزمره می­باشد. در گذشته هرگز كلماتی مانند هرج ومرج و عدم قطعیت در سرلوحه فعالیت­های تجاری قرار نداشت، اما امروزه بسیاری از سازمان­ها تحت تأثیر آشوب­های محیطی هستند. در مداوای یك سازمان بیمار حتماً باید به شرایط محیطی، اقتضائات و كاركنان توجه كافی داشت. هر مدیر باید بتواند از طریق افراد به اهداف سازمانی برسد. سالهاست به مدیران می­آموزند كه توانایی آن­ها برای دستیابی به اهداف، رابطه مستقیم با توانایی آن­ها با برانگیختن افراد اطراف خود دارد. این امر امروزه اهمیت بیشتری یافته است. زیرا مسائل انسانی، ارتباطات و روابط بین مدیر و كاركنان افزایش یافته است. در رویكرد جدید مدیریت فرهنگ سازمانی، كارتیمی و نحوه همكاری مدیر با دیگران اهمیت خاصی داردو مدیرانی مدنظر سازمان­ها هستند كه از توانمندی­های اجتماعی و مهارت­های ارتباطاتی برخوردار باشند، شنونده و سخنگوی خوبی باشندو با درك احساسات خودو دیگران در بیان و انتقال احساسات به خوبی عمل كنند و محیطی با نشاط ایجاد كنند كه در آن افراد رشد یابند. سازمان نیروی انتظامی یکی از سازمان­های مهم وتاثیر گذار در جامعه بوده است. هدف آن مانند بقیه سازمان­ها، ایجاد بهره­وری است از جمله عوامل بهروری در سازمان­ها، نیروهای شاغل در آن هستند. (حاجی عمو عصار،1378) در نیروی انتظامی نیز به مثابه همه سازمان­ها نیروهای انسانی، سرمایه­هایی پُر اهمیت تلقی می­شوند که مدیران، برای ارتقاء توانمندی­ها و کارایی­های آنان سرمایه گذاری­های زیادی را انجام می­دهند و برخی از این سرمایه گذاری­ها با هدف ارتقاء رفتار سازمانی این نیروهاست. مطالعات روانشناسان نشان داده است که رفتارهای سازمان نظیر تعهد سازمانی؛ فرسودگی شغل؛ سبک رهبری و نظایرآن­ها؛ بر بهره­وری تأثیرات نیرومندی دارند.(مدنی،1384) با توجه به اهمیت نقش سازمان­های انتظامی در ایجاد و تقویت امنیت اجتماعی، وجود این مؤلفه­ها بر نیروی شاغل در سازمان انتظامی و نظامی از اهمیت بیشتری برخوردار است. کارکنان نیروی انتظامی همانند همه افراد در معرض عوامل استرس­زای محیط اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و خانوادگی قرار می­گیرند و علاوه بر آن با استرس­های شغلی فراوان روبرو هستند بنابراین توجه به نیاز­های آنان می­تواند در افزایش بهره­وری این گروه تأثیر زیادی داشته باشد. شاید مردم در ذهن خود تصور قالبی بسیاری از پلیس داشته باشند اما این تصورات قالبی پس از هر برخورد با یک مامور پلیس ممکن است از میان رفته و یا تقویت شود. هر برخورد با پلیس ممکن است تأثیرات مثبت و یا منفی بر روابط میان پلیس و جامعه داشته باشد. براساس تحقیقات مشخص شده است که هوش شناختی نمی­تواند معرف ظرفیت کلی هوش افراد باشد پس در اینجا چیزی به نام هوش هیجانی و نحوه بروز آن از طریق مهارت­های ارتباطی می­تواند نه تنها موفقیت شغلی، بلکه موفقیت در اکثر زمینه­ها را برای فرد به ارمغان بیاورد. در تحقیقات صورت گرفته راجع به رضایت شغلی مشخص شده کسانی که هوش هیجانی و ضریب عاطفی بالایی برخوردارند با آمادگی و مهارت بیشتری در جامعه حضور پیدا می­کنند و از رضایت شغلی پایداری برخور دارند. (زکی الف، 1385) نتایج حاصله از تحقیقات نشانگر آن است که هوش هیجانی یکی از توانمندی­هایی است که با موفقیت شغلی ارتباط دارد. از طرف دیگر یکی از مساعل مهم و قابل تأمل در ارتباط با هوش هیجانی رضایت شغلی است، رضایت شغلی نوعی سازگاری عاطفی با شغل و شرایط کاری است هیچ صاحب نظری این ادعا را رد نمی­کند که نارضایتی کارکنان بر روحیه کاری آنان و بهره­وری سازمان اثر منفی دارد، در این بین ارتباطات مؤثر فعالیتی اجتناب ناپذیر و الزام­آور برای زندگی فردی، گروهی، سازمانی و جمعی در تمام جوامع بشری است و از عناصر کلیدی مهم بین افراد یک گروه به شمار می­رود. (میر سپاسی، 1373) هود[1](2006) در پژوهشی تحت عنوان «منزلت اجتماعی پلیس» نشان داده است که بین اقتدار پلیس و منزلت اجتماعی آن رابطه­ی معناداری وجود دارد. منظور او از اقتدار، قدرت و توان پلیس در به سامان رساندن ماموریت­ها و مداخله­ی مؤثر و کارآمد در جرائم اجتماعی است. همچنین هود از پژوهش جامعی یاد می­کند که نشان داده است بین میزان شیوع کجروی­ها و جرایم اجتماعی در جامعه و میزان شأن و منزلت اجتماعی پلیس، همبستگی معکوس معنا­­داری وجود دارد. به زعم او «زمانی که جرائم و کج­روی­ها در جامعه رواج می­یابند، مردم اعتمادشان را به پلیس و نها­دهای امنیتی از دست می­دهند، به همین سبب در چنین شرایطی منزلت اجتماعی پلیس و نهادهای امنیتی به شدت تقلیل می­یابد». در چند سال اخیر نیز برخی از محققان، پژوهش­های خود را معطوف به بررسی رابطه­ی احساس امنیت[2]، نشاط[3]و شادابی شهروندان با منزلت اجتماعی پلیس نموده­اند. به عنوان مثال ارجایل[4] (2000) نشان داده است که با افزایش احساس نشاط شهروندان یک جامعه، بر میزان ارج و احترامی که آنان برای پلیس قائل می­شوند افزوده می­گردد. او در تبعیین این یافته اذعان نموده است که مردم یک جامعه، بخشی از ایمنی، شادابی و آسودگی خاطر خویش را حاصل تلاش های حرفه­ای و اقدامات ماهرانه­ی پلیس می­دانند، به همین سبب وقتی نشاط آنان فزونی می­یابد ارج و احترام فزون­تری برای پلیس قائل می­شوند. گذشته از آن، شواهد زیادی وجود دارد که نشان می­دهد (برای مثال کار ترجمه­ی پاشا شریفی و نجفی زند، 1385) شهروندان برخور­دار از سلامت و نشاط بالا، نگرش مطلوبی به اقشار و گروه­های مختلف اجتماعی به ویژه پلیس دارند و آنان را دارای ارج و منزلت بالا می­دانند. گذشته از آن، با کاهش کج روی در جامعه، بر سطح نشاط مردم افزوده می­شود و در نتیجه بر منزلت پلیس افزوده می­شود. (محسنی، 1386) منزلت و اعتبار پلیس در ذهن مردم ناشی از اعمال و ظاهر پلیس نیز می­باشد. آنگونه که شیهان[5] تأکید می­کند تصویری که یک مامور پلیس از خود نشان می­دهد بخش مهمی از قدرت و اقتدار آن افسر است. (شیهان، 1994) پیلانت نیز اشاره می­کند: وضعیت ظاهری می­تواند در امور و اجرای قانون همه چیز باشد. افسری که ظاهرش مثل یک رختخواب مرتب نشده است هرگز تصویری از اطمینان و اقتدار در ذهن کسی که اخیرا به خانه­اش دستبرد زده شده یا وسیله نقلیه او را برده­اند به وجود نمی­آورد. (پیلانت[6]، 1992) بنابراین ویژگی­های ظاهری پلیس یکی از عوامل اثر گذار بر منزلت پلیس است، قدرت و اقتدار پلیس نیزاز جمله عوامل مهم در شأن و منزلت پلیس است. زیرا از این نهاد انتظار می­رود که با خشن­ترین مسائل جامعه نظیر قاچاق، قتل، سرقت مسلحانه و …..دست وپنجه نرم کند. اگر در مقابله با ناهنجاری­های اجتماعی به طور کلی موفقیت آمیز عمل کند آنگاه این قدرت و اقتدار پلیس تبدیل به مأمنی برای شهروندان در جهت حفظ نظم و امنیت جامعه می­شود و برآیند این پدیده نگرش مثبت به پلیس و افزایش­شأن وحیثیت اجتماعی پلیس خواهد بود. کار پلیس چیزی بیش از دستگیری مجرمان و کاری پیچیده و خسته کننده است که مستلزم داشتن طیف گسترده­ای از توانایی­ها و مهارت­های سطح بالا می­باشد. (پیس[7]،1991) به گفته کلاکرز[8] دخالت پلیس در بیش از 90 درصد مشکلاتی که به آن­ها رسیدگی می­کند؛ در پاسخ به درخواست شهروندان است. (کلاکرز، 1991) بیشتر فعالیت­های پلیس هیچ ربطی به اجرای قوانین کیفری ندارد­؛ بلکه نوعی خدمت به جامعه است. این خدمت شامل: حفظ صلح و آرامش؛ جلوگیری از خودکشی؛ جستجو برای یافتن کودکان گمشده و یا فراری؛ حل و فصل منازعات و پیشگیری از وقوع جرم می­باشد. بنابراین جامعه و پلیس؛ متکی به یکدیگرند و در این میان منزلت و اعتبار اجتماعی پلیس؛ نقش به سزایی را ایفا می­نماید؛ زیرا اگر اعتبار و حیثیت دستگاه کارگزار امنیت در نزد افکار عمومی مخدوش و متزلزل گردد و اگر اعتماد مردم نسبت به صحت عمل و حسن نیت نیروی انتظامی از میان برود نتیجه­ای جز ضعف ناجا و باز شدن دست تبهکاران برای اقدامات خلاف کارانه و مجرمانه نخواهند داشت.

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده و استاد راهنما در سایت درج نمی شود (در فایل دانلودی نام نویسنده و استاد راهنما موجود است) تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) کلیات پژوهش…… 1 1-1 بیان مسأله. 2 2-1 سؤال­های پژوهش…. 6 3-1 تعریف متغیرهای پژوهش…. 7 مبانی نظری و پیشینه پژوهش…… 8 1-2 تاریخچه سازه طرح­واره. 9 2-2 تعریف یانگ از طرح­واره. 10 3-2 ویژگی­های طرح­واره­های ناسازگار اولیه. 11 4-2 ریشه­های تحولی طرح­واره­ها 12 1-4-2 نیازهای هیجانی اساسی.. 12 2-4-2 تجارب اولیه زندگی.. 13 1-2-4-2 ناکامی ناگوار نیازها 13 2-2-4-2 آسیب دیدن و قربانی شدن.. 13 3-2-4-2 تجربه بیش از حد چیزهای خوب… 14 4-2-4-2 درونی­سازی انتخابی یا همانندسازی با افراد مهم زندگی.. 14 3-4-2 خلق و خوی هیجانی.. 14 5-2 حوزه­های طرح­واره و طرح­واره­های ناسازگار اولیه. 15 1-5-2 حوزه بریدگی و طرد. 15 2-5-2 حوزه خودگردانی و عملکرد مختل.. 16 3-5-2 حوزه محدودیت‌های مختل.. 18 4-5-2 حوزه دیگر جهت­مندی… 19 5-5-2 حوزه گوش به زنگی بیش از حد و بازداری… 20 6-2 عملکردهای طرح­واره: 22 1-6-2 تداوم طرح­واره. 22 2-6-2 بهبود طرح­واره. 22 7-2 سبک­ها و پاسخ­های مقابله­ای ناسازگار 23 1-7-2 تسلیم طرح­واره. 24 2-7-2 اجتناب از طرح­واره. 24 3-7-2 جبران افراطی طرح­واره. 25 8-2 اهمیت شناخت دقیق طرح­واره­ها و سبک­های مقابله­ای… 26 9-2 حیطه­های تأثیرگذاری طرح­واره­های ناسازگار اولیه. 26 10-2 خانواده. 27 11-2 ازدواج.. 27 12-2 رضایت زناشویی.. 28 13-2 ابعاد رضایت­مندی زناشویی.. 30 14-2 عوامل مؤثر بر رضایت زناشویی.. 31 15-2 مروری کوتاه بر نظریه­های زوج­درمانی و خانواده­درمانی.. 35 1-15-2 مدل­های روان­پویایی.. 35 2-15-2 نظریه آدلر. 35 3-15-2 دیدگاه ساختاری… 35 4-15-2 نظریه میان­نسلی بوئن.. 36 5-15-2 رویکرد استراتژیک…. 36 6-15-2 رویکرد غنی­سازی ارتباط.. 36 16-2 علائم خطرساز و مخرب در روابط زناشویی.. 37 18-2 تغییرات رضایت زناشویی در طول زمان.. 38 19-2 عوامل زمینه­ساز برای ازدواج سالم.. 39 20-2 سن مناسب ازدواج.. 40 21-2 علل ازدواج زودرس…. 41 22-2 عوارض ازدواج در سنین پایین.. 42 23-2 رویکردهایی جهت حل تعارض­های زناشویی (زوج­درمانی) 43 1-23-2 روان تحلیلی گروهی زوج­ها 43 2-23-2 درمان شناختی – رفتاری… 43 3-23-2 ایماگودرمانی.. 43 4-23-2 درمان مبتنی بر نظام عاطفی بوئن.. 44 5-23-2 نظریه دلبستگی.. 44 6-23-2 زوج­درمانی رفتاری تلفیقی.. 44 7-23-2 خانواده درمانی سیستمیک میلان.. 44 24-2 مدل طرح­واره درمانی یانگ: 45 1-24-2 مرحله سنجش و آموزش…. 46 2-24-2 مرحله تغییر. 46 25-2 فرآیند دقیق سنجش و آموزش…. 46 1-25-2 ارزیابی اولیه. 46 2-25-2 سنجش مشکلات فعلی و مشخص کردن اهداف درمان.. 47 3-25-2 سنجش تناسب بیمار برای طرح­واره درمانی.. 47 4-25-2 تمرکز بر تاریخچه زندگی.. 47 5-25-2 سنجش از طریق تصویرسازی ذهنی.. 48 26-2 یافته­های پژوهشی داخلی و خارجی در خصوص موضوع. 48 27-2 جمع­بندی و نتیجه­گیری… 52 روش­شناسی پژوهش…… 54 1-3 مقدمه. 55 2-3 روش پژوهش…. 55 3-3 جامعه آماری، نمونه و روش نمونه­گیری… 55 4-3 ابزار گردآوری داده­ها 56 1-4-3 فرم کوتاه پرسشنامه طرح­واره (SQ-SF) 56 2-4-3 پرسشنامه رضایت­مندی زناشویی انریچ.. 57 3-4-3 پرسشنامه نشانه­های اختلالات روانی (SCL – 90 – R). 59 5-3 فرایند اجرای پژوهش…. 60 6-3 شرح جلسات آموزش طرح­واره درمانی.. 61 7-3 روش تجزیه و تحلیل داده­ها 63 ارائه یافته­ها 64 1-4 مقدمه. 65 2-4 اطلاعات جمعیت شناختی.. 65 1-2-4 مدت زمان ازدواج.. 65 2-2-4 سن.. 66 3-4 مقایسه سلامت جسمانی و روانی گروه آزمایش و کنترل قبل از آموزش…. 66 4-4 آمار استنباطی.. 68 بحث و نتیجه­گیری… 81 1-5 مقدمه. 82 2-5 خلاصه و تحلیلی از نتایج توصیفی.. 82 3-5 تبیین نتایج.. 82 1-3-5 سوال اول.. 82 2-3-5 سؤال دوم. 83 3-3-5 سؤال سوم. 84 4-3-5 سؤال چهارم. 85 5-3-5 سؤال پنجم.. 86 6-3-5 سؤال ششم.. 86 7-3-5 سؤال هفتم.. 87 8-3-5 سؤال هشتم.. 88 4-5 محدودیت­های پژوهش…. 90 5-5 پیشنهادهای پژوهشی.. 90 6-5 پیشنهادهای کاربردی… 90 منابع فارسی.. 92 منابع انگلیسی.. 95 پیوست­ها 97 چکیده طرح­واره­ها به­عنوان نقشه انتزاعی شناختی در نظر گرفته می­شوند که راهنمای تفسیر اطلاعات و حل مسأله است و هدف اصلی این پژوهش، بررسی اثربخشی مرحله سنجش و آموزش رویکرد طرح­واره درمانی بر فعالیت طرح­واره­های ناسازگار اولیه و رضایت زناشویی دانش­آموزان متأهل دوره متوسطه شهر قاین است. روش پژوهش شبه­آزمایشی با طرح پیش­آزمون، پس­آزمون با گروه کنترل و یک مرحله پیگیری است. نمونه شامل 30 دانش­آموز دختر متأهل است که به­صورت در دسترس و داوطلبانه انتخاب و به­طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه 15 نفر) قرار گرفتند. هر دو گروه، با استفاده از پرسشنامه­های فرم کوتاه طرح­واره یانگ و رضایت زناشویی انریچ در مراحل پیش­آزمون، پس­آزمون و پیگیری ارزیابی شدند. گروه آزمایش مرحله سنجش و آموزش رویکرد طرح­واره درمانی را طی 8 جلسه دریافت کرد. داده­های به­دست آمده با روش تحلیل کواریانس چند متغیره تحلیل شد. یافته­های این پژوهش، نشان­دهنده تفاوت معنادار بین دو گروه آزمایش و کنترل است. به بیان دیگر، آموزش موجب کاهش فعالیت طرح­واره­های ناسازگار اولیه و افزایش رضایت زناشویی شده است. بنابراین می­توان نتیجه گرفت که می­توان با اجرای مرحله سنجش و آموزش رویکرد طرح­واره درمانی، فعالیت طرح­واره­های ناسازگار اولیه را کاهش و میزان رضایت زناشویی را افزایش داد. واژه­های کلیدی: سنجش و آموزش رویکرد طرح­واره درمانی، طرح­واره­های ناسازگار اولیه، رضایت زناشویی.

1-1 بیان مسأله

واژه طرح­واره^[1] در روان­شناسی و به­طور گسترده­تر در حوزه شناختی، تاریخچه­ای غنی و برجسته دارد. در حوزه رشد شناختی، طرح­واره را به­صورت قالبی در نظر می­گیرند که بر اساس واقعیت یا تجربه شکل می­گیرد تا به افراد کمک کند تجارب خود را تبیین کنند. طرح­واره­ها به­عنوان نقشه انتزاعی شناختی در نظر گرفته می­شوند كه راهنمای تفسیر اطلاعات و حل مسأله است. زمانی كه نیاز خاصی ارضا نشود، طرح­واره ناسازگاری در آن حیطه ایجاد می­شود (یانگ، کلوسکو^[2] و ویشار^[3]، 1389). یکی از نظریه­هایی که مکانیزم­های زیربنایی در پدیدآیی رفتارهای ضداجتماعی را تبیین می­کند، نظریه طرح­واره­های ناسازگار اولیه^[4] است. یانگ[5] معتقد است که طرح­واره­های ناسازگار اولیه، قدیمی­ترین مؤلفه­های شناختی و باورها و احساسات غیرشرطی درباره خودمان هستند. طرح­واره­های ناسازگار اولیه، الگوها یا درون­مایه­های عمیق و فراگیری هستند كه از خاطرات، هیجان­ها، شناخت­واره­ها و احساسات بدنی تشكیل شده­اند، در دوره كودكی یا نوجوانی شكل گرفته­اند، در مسیر زندگی تداوم دارند، درباره خود و روابط با دیگران هستند و به شدت ناكارآمدند (یانگ، 2003). طرح­واره­های ناسازگار اولیه به­علت تمایل بشر به هماهنگی شناختی، برای بقاء خودشان می­جنگند. به­گونه­ای كه فرد رفتارهای درونی یا بیرونی انجام می­دهد تا وضعیت فعلی طرح­واره را حفظ كند و طرح­واره تداوم یابد. او هیجده طرح­واره را معرفی می­کند که عبارتند از: 1- رهاشدگی/ بی­ثباتی^[6]، 2- بی­اعتمادی/ بدرفتاری^[7]، 3- محرومیت هیجانی^[8]، 4- نقص/ شرم^[9]، 5- انزوای اجتماعی/ بیگانگی^[10]، 6- وابستگی/ بی­كفایتی^[11]، 7- آسیب­پذیری نسبت به ضرر یا بیماری^[12]، 8- خود تحول­نیافته/ گرفتار^[13]، 9- شكست^[14]، 10- استحقاق/ بزرگ منشی^[15]، 11- خویشتن­داری و خودانضباطی ناكافی^[16]، 12- اطاعت^[17]، 13- ایثار^[18]، 14- پذیرش­جویی/ جلب­توجه %d9%85%d8%b1%d8%ad%d9%84%d9%87-%d8%b3%d9%86%d8%ac%d8%b4-%d9%88-%d8%a2%d9%85%d9%88%d8%b2%d8%b4-%d8%b1/#_ftn19″ name="_ftnref19″>^[19]، 15- منفی­گرایی/ بدبینی^[20]، 16- بازداری هیجانی^[21]، 17- معیارهای سرسختانه/ عیب­جویی افراطی^[22] و 18- تنبیه^[23] (یانگ و همکاران، 1389). از آن­جا كه طرح­واره­ها هسته خودپنداره افراد را شكل می­دهند، اگر دارای محتوای ناسازگار باشند افراد را نسبت به گستره­ای از كاستی­ها و مشكلات آسیب­پذیر می­كنند (حقیقت­منش، آقامحمدیان­شعرباف، قنبری­هاشم­آبادی و مهرام، 1389). طرح­واره­های ناسازگار اولیه و راه­های ناکارآمدی که بیماران از راه آن­ها یاد می­گیرند که با دیگران کنار بیایند، اغلب زیربنای نشانه­های مزمن اختلالات محور I مثل اضطراب، افسردگی، سوء­مصرف مواد و اختلالات روان­تنی به­شمار می­روند (یانگ و همکاران، 1389). پژوهش­ها نشان داده­اند که طرح­واره­های ناسازگار اولیه در بسیاری از اختلال­ها مثل اختلالات شخصیت (پتروسلی، گلاسر، کالهون و کامپبل[24]، 2001)، اختلال وسواس اجباری (آتالای، آتالای، کاراهان و کالیسکان[25]، 2008)، اختلال استرس پس از سانحه (ککرام، درومند و لی[26]، 2010)، اختلال هراس اجتماعی (پینتو­گوویا، کاستیلهو، گلهاردو و کانها[27]، 2006)، افسردگی (وانگ، هالورسن، ایسمن و واترلو[28]، 2010؛ ابرهارت، آربچ، بیگداپیتن و آبلا[29]، 2011؛ رنر، لابستیل، پیترز، آرنتز و هوبرز[30]، 2012)، اضطراب (داوودی، ابولقاسمی و وطن­خواه، 2013؛ عیسی­نژاد، شجاع­حیدری، رودباری و لیاقت­دار، 2012)، سوء­مصرف مواد (بخشی­بجد و نیک­منش، 2013؛ شری، استارت و آندرسون[31]، 2014)، اختلال­های جنسی (ابولقاسمی و کیامرسیا، 2012)، اختلال­های خوردن، اختلال اضطراب اجتماعی، ارتباط­های ناکارآمد (بسمنز، بریت و ون[32]، 2010؛ نقل در بهرامی­زاده و بهرامی­احسان، 1392)، روابط بین فردی (تیم[33]، 2013) و رضایت زناشویی (ذوالفقاری، فاتحی­زاده و عابدی، 2008؛ یوسفی، عابدین، تیرگری و فتح­آبادی، 1389) نقش دارند. طرح­واره­ها به واسطه تأثیری كه بر سبک دلبستگی، اختلالات شخصیت، اختلالات خلقی و رضایت زناشویی می­گذارند، می­توانند تأثیر مستقیم و غیرمستقیم نیز بر روابط زناشویی داشته باشند. معمولا ماهیت ناسازگار طرح­واره­ها وقتی ظاهر می­شود که بیماران در روند زندگی خود و در تعامل با دیگران، به­ویژه رابطه زناشویی به­گونه­ای عمل می­کنند که طرح­واره­های آن­ها تأیید شود، حتی اگر برداشت اولیه آن­ها نادرست باشد (یانگ، 2003). یانگ و کلوسکو چنین فرض کردند که رضایت در روابط نزدیک و دوستانه فقط زمانی دیده می­شود که هم نیازهای رشدی به­طور مقتضی برآورده شده باشند و هم نیازهای بزرگسالی ارضا شوند. چون هریک از زوجین علاوه بر طرح­واره­هایی که با خود به رابطه می­آورند، در ارتباط فعلی خود نیز طرح­واره­هایی به­وجود می­آورند که خاص این رابطه هستند (داتیلیو[34] و بیرشک، 1385؛ نقل در ذوالفقاری و همکاران، 2008)، چنان­چه در روابط دو نفر نیازهای طرحواره اولیه برآورده نشود و یا طرح­واره اولیه با طرح­واره فعلی ناهماهنگ باشد، موجب ناسازگاری بین زوجین و در نهایت طلاق می­شود (یانگ، 2003). در پژوهش کلیفتون[35] (1995؛ نقل در یوسفی، 2012)، نتایج نشان داد که بین طرح­واره ناسازگار اولیه شكست با اعتماد و قابل پیش­بینی بودن شریك زندگی و همچنین بین طرحواره ناسازگار محرومیت هیجانی و نقص با نزدیكی، اعتماد و صمیمیت زوجین، رابطه منفی وجود دارد. همچنین استلیز[36] (2004؛ نقل در یوسفی، 2012) بیان کرد طرحواره ناسازگار اولیه محرومیت هیجانی و نقص، پیش­بینی كننده روابط صمیمی و عاشقانه كمتر در زوجین می­باشد. فریمن[37] (1999) دریافت که نمرات افراد در مقیاس طرح­واره­های ناسازگار اولیه پیش­بینی­کننده کیفیت ازدواج و رضایت زناشویی در آنان است. پژوهش­های مختلفی (داسیانا وآلینا[38]، 2012؛ آریتی و بمپوراد[39]، 1980؛ ذوالفقاری و همکاران ، 2008) به رابطه معنادار میان طرح­واره­های ناسازگار اولیه و رضایت زناشویی اشاره کرده­اند. رضایت زناشویی یک جنبه بسیار مهم و پیچیده از یک رابطه زناشویی است. هنری، هود، جانسون و کارلوزی[40] (2004) رضایت زناشویی را تفسیر افراد از کیفیت ازدواج یا خوشبختی حاصل از ازدواج­شان می­دانند. به­عبارت دیگر، اصطلاح رضایت زناشویی به مسرت کلی شخص و خشنودی او از روابط نزدیک زناشویی اشاره دارد. گریف[41] (2000) در تعریف سازگاری و رضایت زناشویی اظهار می­کند که زوجین سازگار، زن و شوهرهایی هستند که توافق زیادی با یکدیگر دارند، از نوع و سطح روابط­شان راضی­اند، از نوع و کیفیت گذران اوقات فراغت رضایت دارند و مدیریت خوبی در زمینه وقت و مسائل مالی خودشان اعمال می­کنند. با این وجود آمار طلاق که معتبرترین شاخص آشفتگی زناشویی است، نشان­گر آن است که رضایت زناشویی به­آسانی قابل دستیابی نیست. از همان روزهای آغازین رابطه زناشویی، عدم توافق­های جدی و مکرری به­وجود می­آیند که اگر حل نگردند، می­توانند رضایت و ثبات زناشویی را با تهدیدی جدی مواجه کنند (تالمن و هسایو[42]، 2004). علاوه بر این، قطع­نظر از همه روابط زناشویی که به طلاق ختم می­شوند، بسیاری از ازدواج­ها و روابط زناشویی ناموفق نیز وجود دارند که همسران به دلایل گوناگون طلاق نمی­گیرند. لذا توجه به رضایت زناشویی به خاطر نقشی که در سلامت روانی زوجین و فرزندان آن­ها دارد، اجتناب­ناپذیر است. احساس رضایت از ازدواج و رابطه زناشویی نقش مهمی را در میزان کارکردهای بهنجار خانواده ایفاء می­کند (یوسفی، 2012). پژوهش­ها (بوث و ادواردز[43]، 1985؛ میراحمدی­زاده، نخعی­امرودی، طباطبایی و شفیعیان، 1382) دریافته­اند یکی از عواملی که بر رضایت زناشویی تأثیرگذار است، سن ازدواج زوجین است و هر چه سن ازدواج پایین‌تر باشد، احتمال از هم گسیختگی خانواده بیشتر می‌شود. معمولا در همه جوامع برای ازدواج، یك پایه سنی حداقلی وجود دارد كه در قوانین مدون یا غیرمدون در نظر گرفته می‌شود و افراد تا قبل از رسیدن به آن، به برقراری پیوند زناشویی مجاز نیستند. ‌این پایه سنی معمولا هم‌زمان با بلوغ جنسی یا اندكی پیش یا پس از آن تعیین می‌گردد، ولی به دلیل آن­كه ازدواج به­عنوان شیوه بهنجار ارضای ‌این نیاز، تنها بعد زیستی ندارد و مانند دیگر امور انسانی با فرهنگ شكل گرفته و جهت می‌یابد، معمولا افزون بر بلوغ جنسی، باید توانمندی لازم برای اداره امور خانواده را داشته باشد و به تعبیری، به بلوغ عقلی و فكری و بلوغ اقتصادی رسیده باشد، به­گونه‌ای كه فرد بتواند در نظر عرف و قانون، مسئولیت تعهد‌های خویش را در قبال دیگران بپذیرد. بدین ترتیب، سن ازدواج در هر جامعه‌ای بر حسب شرایط محیطی، اقتصادی و فرهنگ خاص آن جامعه تبیین می‌گردد (جدیدی، جان­بزرگی و رسول­زاده طباطبایی، 1388). با وجود افزایش سن ازدواج، هنوز ازدواج زودرس در برخی از بافت­های فرهنگی رایج است و دختران که بیشتر در معرض آن هستند، آسیب­ها و عوارض شدیدی از جمله انزوای اجتماعی، محدودیت حمایت اجتماعی، فشار زیاد برای باردارشدن و حاملگی زودرس، نداشتن مهارت برای ورود به بازار کار، افسردگی و مشکلات تحصیلی را متحمل می­شوند (لطفی، 1389). بنابراین ضروری است که اولا با فرهنگ سازی، آمار این ازدواج­های زودرس را در این مناطق کاهش دهند و دوما با حل مشکلات زناشویی در دانش­آموزان متأهل تا حد امکان از بروز آسیب­های بعدی جلوگیری شود. در حال حاضر دیدگاه­های متعددی با رویکردهای مختلف به دنبال تبیین و حل تعارض­های زناشویی هستند. مانند خانواده­درمانی که مسئولیت عمده آن بالا بردن احساس همبستگی و وحدت خانواده و فعال کردن نقش طبیعی خودالتیام­بخشی خانواده است (عامری، نوربالا، اژه­ای و رسول­زاده­طباطبایی، 1382). درمان دیگری که در زمینه حل تعارضات زناشویی بکار برده می­شود، درمان مبتنی بر نظام عاطفی بوون[44] است که نقش مهمی در زمینه رشد نظری و كار بالینی خانواده­درمانی داشته است. در این شیوه اعتقاد بر این است که نوعی نظام عاطفی بر ساختار خانواده حاكم است كه قابلیت انتقال بین نسلی دارد و سلامت روانی فرد در گرو سطح تفكیك و جدایی وی از این نظام است (بوون، 1976؛ نقل در یوسفی، 2012). علاوه­بر این روش­ها، یانگ روش دیگری را مبتنی بر طرح­واره برای حل اختلافات به­وجود آورده که طرح­واره درمانی نام دارد. طرح­واره درمانی، درمانی نوین و یکپارچه است که عمدتا بر اساس بسط و گسترش مفاهیم و روش­های درمان شناختی- رفتاری کلاسیک بنا شده است و هدف نهایی آن بهبود طرح­واره است. این شیوه درمان، دارای دو مرحله سنجش و آموزش[45] و مرحله تغییر است. در مرحله اول، طرح­واره درمانگر به بیماران کمک می­کند تا طرح­واره­های خود را بشناسند و به ریشه­های تحولی طرح­واره­ها در دوران کودکی و نوجوانی پی ببرند. در این مرحله، مدل طرح­واره به بیماران آموزش داده می­شود و بیماران یاد می­گیرند سبک­های مقابله­ای ناکارآمد (تسلیم، اجتناب و جبران افراطی) خود را بشناسند و ببینند چگونه پاسخ­های مقابله­ای­شان باعث تداوم طرح­واره­های آن­ها می­شوند. هدف این است که بیماران هم از نظر عقلانی، عملکردهای طرح­واره­های خود را بفهمند و هم این­که این فرایندها را در سطح هیجانی تجربه کنند. سنجش یک فرایند چند بعدی است که شامل مصاحبه درباره تاریخچه زندگی، تکمیل پرسشنامه طرح­واره، تکالیف خود-بازنگری و تمرین­های تصویرسازی ذهنی است. در فرایند سنجش، طرح­واره­ها از نظر هیجانی برانگیخته می­شوند و به بیماران کمک می­شود بین مشکلات فعلی و تجارب دوران کودکی خود، ارتباط هیجانی برقرار کنند. در پایان این مرحله، درمانگر و بیمار، مشکل بیمار را در قالب مدل طرح­واره، مفهوم­سازی می­کنند. در مرحله دوم، درمانگر بسته به نیازهای بیمار، راهبردهای شناختی، تجربی و رفتاری و بین فردی را در هر جلسه، به­گونه­ای انعطاف­پذیر به­کار می­گیرد (یانگ و همکاران ، 1389). از همین رو با توجه به اهمیت رضایت زناشویی و نقشی که طرح­واره­های ناسازگار اولیه در کیفیت روابط زناشویی زوجین دارد، این پژوهش در پی پاسخ به این سؤال است که آیا مرحله سنجش و آموزش رویکرد طرح­واره درمانی می­تواند فعالیت طرح­واره­های ناسازگار اولیه را کاهش و رضایت زناشویی را افزایش دهد؟

2-1 سؤال­های پژوهش*

سؤال اول: آیا اجرای مرحله سنجش و آموزش رویکرد طرح­واره درمانی بر فعالیت طرح­واره محرومیت هیجانی اثربخش است؟ سؤال دوم: آیا اجرای مرحله سنجش و آموزش رویکرد طرح­واره درمانی بر فعالیت طرح­واره وابستگی/ بی­کفایتی اثربخش است؟ سؤال سوم: آیا اجرای مرحله سنجش و آموزش رویکرد طرح­واره درمانی بر فعالیت طرح­واره بازداری هیجانی اثربخش است؟ سؤال چهارم: آیا اجرای مرحله سنجش و آموزش رویکرد طرح­واره درمانی بر فعالیت طرح­واره بی­اعتمادی/ بدرفتاری اثربخش است؟ سؤال پنجم: آیا اجرای مرحله سنجش و آموزش رویکرد طرح­واره درمانی بر فعالیت طرح­واره رهاشدگی/ بی­ثباتی اثربخش است؟

فصل اول : کلیات ……………………… 4 مقدمه……………………………….. 5 بیان مسئله ………………………….. 8 فصل دوم : مباحث نظری………………….. 11 تاریخچه …………………………….. 12 شکل گیری و رشد رفتاری درمانی ………….. 20 کاربرد اولیه اصول رفتاری در زمینه بالینی .. 32 کاربرد فنون کنشگر : تحلیل کاربردی رفتاری… 40 تکنیکهای رفتار درمانی ………………… 48 خاستگاه رویکرد رفتاری ………………… 55 فنون سنتی رفتار درمانی ……………….. 60 ارزیابی رفتار درمانی …………………. 80 پیدایی شناخت درمانی ………………….. 95 رویکردهای شناختی نسبت به شخصیت ……….. 103 مفروضات کلی شناخت درمانی …………….. 106 تلفیق رویکردهای شناختی رفتاری ………… 120 ویژگی ها و مفروضه های رویکرد شناختی – رفتاری    125 درمان شناختی – رفتاری ……………….. 134 تکنیکهای رفتار درمان شناختی ………….. 143 پژوهش در زمینه مداخله رفتاری – شناختی …. 144 پژوهش در زمینه مداخله رفتاری – شناختی و دارویی 147 بنیاد علمی درمان رفتاری – شناختی ……… 149 اصول کلی در شیوه های درمانی شناختی – رفتاری 151 ارزشیابی شناختی – رفتاری …………….. 152 سنجش در ارزیابی و درمان شناختی – رفتاری .. 154 فصل سوم : بحث و نتیجه گیری …………… 155 پیش بینی روندها …………………….. 156 برایند بحث …………………………. 157 اصطلاحات مهم ………………………… 158 فهرست منابع منابع فارسی ………………………… 165 منابع انگلیسی ………………………. 167 پیوست ……………………………… 169 مقاله انگلیسی (1) ترجمه مقاله انگلیسی (2)   چکیده در شیوه های رفتار درمانی مستقیماً بر رفتار تأکید می شد و به تفکر و استدلال فرد کمتر توجه می شد. در آغاز درمانگران به اهمیت شناخت اعتقاد نداشتند و نگرش محرک – پاسخ سفت و سختی را ترجیح می دادند. آنها هر ملاحظه ای در مورد اعتقادات و نگرشها را به عنوان بازگشتی به گونه ای از درونگری غیر علمی می دانستند. اما در پاسخ به شواهدی که نشان می داد عوامل شناختی (یعنی افکار شخص، انتظارات و تفسیر وی از رویدادها) اهمیت تعیین کننده در رفتار شخص دارد، بسیاری از رفتار درمانگران تأکید بر شناخت را هم وارد درمان کردند (بندورا 1986). رفتار درمان شناختی اصلاح کلی است برای روشهای درمانی که در آنها از فنون تغییر رفتار استفاده می شود و علاوه بر آن راهکارهای طراحی شده برای تغییر عقاید ناسازگار نیز به آن فنون الحاق شده است. درمانگر به فرد کمک می کند که واکنشهای هیجانی ناراحتی کننده نظیر اضطراب و افسردگی را با یادگرفتن شیوه های موثر تری برای تفسیر و تفکر درباره تجاربش کنترل کند. مثلاً در نظریه شناختی بک در مورد افسردگی، افراد افسرده تمایل دارند رویدادها را از دیدگاهی منفی و خود منتقدانه ارزیابی کنند. آنها شکست را به جای موفقیت انتظار می کشند و در ارزیابی عملکردشان تمایل به بزرگ کردن شکستها و کوچک کردن موفقیتهادارند. رفتار درمانگران شناختی در درمان افسردگی، به مراجعان کمک می کنند که تحریف را در تفکرشان تشخیص دهند و آنها را به واقعیت نزدیک کنند. برنامه رفتاری – شناختی برای کمک به کسی که می خواهد به بازار هراسی خود غلبه کند، می تواند شامل آموزش مثبت اندیشی همراه با مواجهه زنده باشد. درمانگر به مراجع یاد می دهد که گفت و گوهای خودشکنانه درونی را با دستورات مثبت به خود جایگزین کند. رفتار درمانگران شناختی اتفاق نظر دارند که تغییر عقاید فرد برای ایجاد تغییری با ثبات در رفتار مهم است. اغلب اعتقاد دارند که شیوه های رفتاری قدرتمند از شیوه های کلامی در تأثیر گذاری بر فرایندهای شناختی اند. برای مثال، برای غلبه بر اضطراب صحبت کردن در کلاس، تفکر مثبت مفید است : «من درس را خوب می دانم و مطمئن هستم که می توانم ایده هایم را به طور موثر بیان کنم »؛ «موضوع جذاب است و بقیه بچه ها از آنچه من می گویم لذت می برند». اما ارائه موفق سخنرانی به یک همکلاسی و دوباره برای گروهی از دوستان نیز احتمالاً از شدت اضطراب کم خواهد کرد. عملکرد موفق احساس مهارت و تسلط ما را افزایش می دهد . در واقع گفته شده است که همه فرایندهای درمانی موثر به فرد احساس تسلط یا خودکارایی می دهند. با مشاهده افراد موفق و مسلط، متقاعد شدن به این که می توانیم مشکل را حل کنیم و قضاوت از روی نشانه های درونی که، آرام و مسلط هستیم، در ایجاد احساس خود کارایی دخیل است. اما بیشترین احساس کارایی و عملکرد واقعی و احساس تسلط شخص ناشی می شود. خلاصه اینکه هیچ چیز مثل موفقیت فرد را موفق نمی کند (بندور، 1995). فصل اول كلیات مقدمه : اختلالهای روانی در جوامع انسانی بسیار مشهود و فراوان است. در هر طبقه و صنفی، در هر گروه و جمعی، افراد نامتعادل وجود دارند بنابراین در مورد همه اعم از کارگر، محصل، معلم، پزشک، زارع، استاد دانشگاه و غیر خطر ابتلا به ناراحتی های روانی وجود دارد، به عبارت دیگر هیچ فردی در برابر امراض روانی مصونیت ندارد. پیچیدگی های تمدن و مشکلات همراه با آن، فشارهای روانی ناشی از زندگی اجتماعی، فقر و مشکلات اقتصادی، نابسامانی های خانوادگی، الگوهای ناصحیح تربیتی والدین و نظایر اینها عوامل به وجود آورنده اختلال ها و ناهنجاری روانی هستند (شاملو، 1366، ص17). برای برخورد با اختلال های روانی نظریه های متفاوتی وجود دارد، شش دیدگاه نظری که امروزه نفوذ فراوان دارند عبارتند از : (1) دیدگاه زیست شناختی، که بر نقش فرآیندهای بدنی تأکید می ورزد (2) دیدگاه روانکاوی که بر نقش اضطراب و تعارض درونی تأکید دارد (3) دیدگاه یادگیری، که چگونگی تأثیر محیط بر رفتار را بررسی می کند (4) دیدگاه شناختی که تفکر ناقص و مشکلات حل مسئله را علل رفتار غیر عادی می داند (5) دیدگاه انسانگرایی – هستی گرایی که بر فردیت آدمی و آزادی او برای تصمیم گیری در مورد خود تأکید دارد و (6) دیدگاه اجتماعی، که متوجه نقش روابط اجتماعی و تأثیر شرایط اقتصادی و اجتماعی بر رفتار غیر انطباقی است. در پاسخ به اینکه کدامیک از این دیدگاههای نظری درست است ؟ باید گفت نظریه ها، مطالبی ایستا نیستند، همه آنها دارای اهمیت بوده و به طور فعال مورد پژوهش قرار گرفته و به کار براه می شوند، با این حال هر یک از آنها واکنشی به جلو مسلط زمانه ی خود بوده و یا هستند (سارسون و ساراسون، 1377، ترجمه نجاریان و همکاران، ص132). نظریه پردازان و درمانگران متأخر بر اهمیت فرایندهای شناختی تأکید ورزیده و برای آنها نقش علیت در تبیین رفتار قائل شده اند. مفاهیم مهمی که این رویکردهای شناختی با آن ها سروکار دارند عبارتند از ادراک های فرد از رویدادها، تغییر و اسنادهای فرد از رفتار خود، الگوهای فکری، بیانات شخصی و راهبردهای شناختی، به طور کلی مضمون اصلی نظریه های شناختی رفتار درمانی و تغییر رفتار این است که تفکر افراد، چگونگی احساس و رفتار آنها را تعیین می کند (سیف، 1374، ص71 و 221). نظریه های رفتاری، عوامل محیطی و نظریه های شناختی، افکار، ادراکات و تغییرهای فرد از موقعیت ها را علل عمده رفتارهای بهنجار و نابهنجار می دانند. در این پژوهش تلفیقی از این دو رویکرد تحت عنوان رفتار درمانی شناختی [1]، که در برگیرنده آمیزه ی پیچیده ای از فنون شناختی و رفتاری است مورد بررسی قرار می گیرد. تفکر و شناخت در احساس، رفتار و به طور کلی در زندگی انسان نقش مهمی دارد. انسان از نظر داشتن عقل، قدرت اندیشیدن و قدرت استنباط نتایج از مقدمات از سایر حیوانات متمایز می گردد (نجاتی ، 1367) اخیراً در روانشناسی و روانپزشکی «شناخت[2]» جایگاه خاصی را در سیب شناسی و درمان اختلالات هیجانی به خود اختصاص داده است. گفته می شود روان شناسی دوباره به نقطه آغازین خود بازگشته است (اتکینسون و اتکینسون و هیلگارد[3]،1369)، و روان شناختی[4]شده است. تأکید بر عوامر شناختی بارزترین خصوصیت رفتار درمانی در دهه مربوط به سالهای پس از 1970 به شمار می رود (ویلسون و اولیری، 1980، نقل از قاسم زاده، 1370) ادراک ما از اشیاء و موقعیتهای دنیای پیرامون یکی از تعیین کننده های اصلی اعمال ماست. بنابراین، افکار[5] نقش اساسی را در رفتار انسان بازی می کنند (ولپر 1990) . لاز اروس (1964) معتقد است که استرس زایی حوادث به تنهایی موجب اختلال روانی نمی شود، بلکه تغییر و ارزیابی استرس توسط فرد است که نقش اساسی را در ایجاد بیماری بازی می کند (بروین 1989). براون، بی فوکلو و هاریس (1987) نیز به نقش عوامل اجتماعی و شناختی اهمیت خاصی می دهند.   بیان مسئله : در نظریه های شناختی عوامل اصلی نگهدارنده رفتار فرایندهای شناختی فرض می شوند. بنابراین یکی از فرضهای روشها و فنون شناخت درمانی این است که افراد بر حسب ادراکی که از امور و رویدادها دارند به آنها واکنش نشان می دهند. فرض دوم شناخت درمانی این است که شناخت های غلط سبب اختلالات هیجانی می شوند. بنابراین هدف عمده شناخت درمانی ایجاد تغییر در فرایندهای شناختی افراد است. درمانگران شناختی و تغییر دهندگان رفتار شناختی معتقدند که تغییرات مطلوب در رفتار مددجویان (از جمله رفتارهای هیجانی آنان) از راه تغییر دادن الگوهای فکری، باورها، نگرشها، و عقایدشان امکانپذیر است. (سیف،1374،ص424) اگر نقش عوامل شناختی در ادراک و اصلاح رفتار انسانی نادیده گرفته شود از توانایی رفتار درمانگر در پرداختن به بسیاری از مشکلاتی که در کار بالینی به آنها بر می خورد جداً کاسته می شود. با وجودی که در گذشته رفتار درمانگران سرسختانه از هر گونه ارجاع به مفاهیم واسطه ای اجتناب می کردند ولی در گزارشهای جدیدتر به وضوح به اهمیت عوامل شناختی تأکید شده است (گلدفرید و دیویسون، 1976، ص15) فنون رفتاری یار فنون شناختی است. هدف کلی روشهای رفتاری کمک به بیمار برای درک نادرستی فرضیات شناختی خود و یادگیری فنون جدید برای مدارا، پیامدهای آن است. مطالعات به وضوح نشان داده اند که شناخت درمانی در بعضی از موارد معادل یا برتر از داروهاست و در هر حال روش موثری است. شناخت درمانی یکی از مفیدترین روشهای روان درمانی فعلی برای افسردگی است و انتظار می رود که برای درمان سایر اختلالات نیز مفید بوده باشد (کاپلان و سادوک، (1991، ص411). کارست (1970)و ترکسر(1972) تأثیر مثبت شناخت درمانی را در تخفیف اضطراب افراد به هنگام سخنرانی جمع ثابت نمودند (نجابتیان، 1379، ص5) پاور و هکاران (1990) اظهار می دارند درمان شناختی – رفتاری احتمالاً بسیار موفق تر از درمان های دیگر در زمینه اضطراب عمل کرده است.