چکیده  (فارسی)

خارخسک (Tribulus terrestris) به طور سنتی در درمان عفونت دستگاه ادراری استفاده می‏شود. باکتری Escherichia coli به عنوان مهمترین عامل عفونت ادراری می‏تواند به عصاره خارخسک حساس باشد. هدف از این مطالعه ارزیابی فعالیت ضدباکتریایی عصاره متانولی خارخسک در مقابل ایزوله‏های بالینی اشریشیاکلی جدا شده از عفونت ادراری است. ساپونین‏ها به عنوان مهمترین جزء عصاره متانولی خارخسک تعیین شد. فعالیتهای ضدباکتریایی عصاره متانولی خارخسک با استفاده از روش رقت سازی در براث تعیین شد. اثرات سینرژیسمی عصاره متانولی خارخسک با جنتامایسین با استفاده از تکنیک براث دایلوشن تعیین گردید و میزانFICI(Fractional Inhibitory Concentration Index) تعیین شد. منحنی ایزوبلوگرام نیز تعیین شد.

محتوای ساپونینی عصاره متانولی خارخسک 45% وزن گیاه خارخسک تعیین شد. میزان MIC و MBC برای ایزوله‏های بالینی E. coli (n=51) به ترتیب μg/ml 27/0± 5/3 و 5/0±4/7 و برای 3/1±9/3 و 8/1±4/6 به دست آمد. عصاره متانولی خارخسک و جنتامایسین با FICI معادل با 1375/0 اثر سینرژیسمی نشان داد. بنابراین، خارخسک می‏تواند به عنوان درمان جایگزین در درمان عفونت ادراری قابل استفاده است.

واژگان کلیدی:اثرات متقابل دارویی، فعالیت ضدباکتریایی،خارخسک،اشریشیاکلی

فهرست مطالب

عنوان ………………………………………………………………………………………………………………………. صفحه

فصل اول. 1

مقدمه  و کلیات… 1

1-1 مقدمه. 2

1-2 اهداف تحقیق.. 3

1-3 بیان مسئله. 4

1-4 فرضیه ها 7

1- 5 باکتری اشریشیاکلی (Escherichia coli) 8

1-1-5 خصوصیات مورفولوژی.. 8

2-1-5 خصوصیات کشت و بیوشیمیایی.. 9

1-2-1-5  خصوصیات کشت… 9

2-2-1-5 خصوصیات بیوشیمیایی.. 10

1-6 ساختار آنتی ژنی اشریشیاکلی.. 10

1-1-6 آنتی ژن سوماتیک یا آنتی ژن O.. 11

2-1-6 آنتی ژن‏های کپسولی یا آنتی ژن K.. 11

3-1-6 آنتی ژن‏های تاژکی یا آنتی ژن H.. 11

1-7 بیماری زایی اشریشیاکلی.. 12

1-1-7 عفونت دستگاه ادراری.. 12

2-1-7 فاکتور چسبندگی Adhesins. 12

3-1-7 اگزوتوکسین‏ها 13

4-1-7 انترو توکسین ها 13

5-1-7 وروتوکسین‏ها 14

6-1-7 همولیزین‏ها 14

7-1-7 باکتریوسین.. 14

8-1-7 سیدروفورها 15

1-8 عفونت‏های اشریشیاکلی.. 15

1-1-8 سپتی سمی.. 15

2-1-8 گاستروانتریت… 16

1-2-1-8 اشریشیاکلی انترو توکسیژنیک (ETEC) 16

2-2-1-8 اشریشیاکلی انتروپاتوژنیک (EPEC) 17

5-2-1-8 اشریشیاکلی انترواگرگتیو(EAEC) 18

1-9 عفونت‏های اشریشیاکلی خارج روده‏ای.. 18

1-1-9 مننژیت نوزادی.. 19

2-1-9 سپسیس…. 19

3-1-9 التهاب مثانه. 19

4-1-9 عفونتهای مجاری ادراری (UTI) 19

1-10 مقاومت‏های میکروبی.. 21

1-11 موارد استفاده از گیاهان دارویی.. 22

1-12کشت گیاهان دارویی.. 22

1-13گیاهان دارویی و نقش آنها در درمان بیماری‏ها 26

1-14 گیاهان دارویی و اثرات ضدمیکروبی آنها 27

1-15 خارخسک…. 28

1-16خواص خارخسک از دیدگاه طب سنتی.. 30

1-17 خواص خارخسک در تحقیقات جدید. 30

1-1-17  نقش گیاه خارخسک در ناباروری و افزایش میل جنسی.. 32

2-1-17 نقش گیاه خارخسک در نیروزایی.. 32

3-1-17 نقش گیاه خارخسک در درمان سنگ‏های کلیوی.. 33

1-18ترکیبات موثره استخراج شده از گیاه خارخسک…. 33

1-19 ترکیبات ضد میکروب شناسایی شده در گیاه خارخسک…. 33

1-1-19ساپونینها 34

2-1-19فلاوونوئیدها 34

3-1-19 آلکالوئیدها 35

1-20 عوارض جانبی گیاه خارخسک…. 35

1-21 تداخلات دارویی و غذایی.. 35

1-22 مصرف در بارداری و شیردهی.. 36

1-23 منع و احتیاطات مصرف… 36

1-24 اشکال دارویی رسمی موجود در ایران. 37

فصل دوم. 37

بررسی منابع.. 37

2-1 پیشینه پژوهش و هدف از مطالعه. 38

فصل سوم. 40

مواد و روش ها 40

3-1مواد و تجهیزات مورد استفاده 42

3-2روش اجرای آزمون. 44

1-3-2  عصاره گیاه و آنالیزهای شیمیایی.. 44

1-1-3-2  عصاره خارخسک (Tribulus terrestris) 44

3- 3روش شناسایی و تعیین مقدار ماده شاخص هر یک از اجزاء. 44

1-3-3 تعیین مقدار ساپونین تام در عصاره خارخسک: 44

3-4 آنالیزهای میکروبی.. 46

1-3-4سویه‏های بالینی E. coli 46

1-2-3-4 طرز تهیه محیط کشت EMB.. 46

3-5 تهیه سوسپانسیون میکروبی معادل استاندارد نیم مک فارلند. 47

1-3-5 طرز تهیه استاندارد نیم مک فارلند. 47

2-3-5 طرز تهیه سرم فیزیولوژی.. 48

3-6 ارزیابی فعالیت ضدمیکروبی عصاره متانولی خارخسک به روش انتشار در آگار               (Disc Diffusion) 49

1-3-6 طرز تهیه محیط کشت مولر هینتون آگار. 50

2-3-6 طرز تهیه محلول استوک  mg/ml4/ 102 از عصاره متانولی خارخسک…. 50

3-7 ارزیابی فعالیت ضدمیکروبی عصاره متانولی خارخسک به روش میکروبراث دایلوشن.. 50

1-3-7 طرز تهیه محیط کشت مولر هینتون براث… 51

2-3-7 طرز تهیه محلول استوک آنتی بیوتیک جنتامایسین.. 51

3-3-7 طرز تهیه سری رقت از محلول استوک خارخسک mg/ml4/ 102. 52

3-8 ارزیابی فعالیت سینرژیسمی عصاره متانولی خارخسک  و جنتامایسین.. 53

1-3-8 روش انتشار در آگار. 53

2-3-8 روش Checkboard microtiter assay. 54

1-2-3-8 طرز تهیه تترازولیوم کلراید: 56

3-9 آنالیز آماری.. 56

فصل چهارم. 57

نتایج.. 57

4-1 آنالیز محتوی ساپونینی خارخسک…. 58

4-2بررسی اثر ضدباکتریایی عصاره متانولی خارخسک در مقابل ایزوله‏های بالینی اشریشیاکلی با استفاده از روش دیسک دیفیوژن  58

4-3 بررسی اثر ضدباکتریایی عصاره متانولی خارخسک در مقابل ایزوله‏های بالینی اشریشیاکلی با استفاده از روش میکروبراث دایلوشن   59

4-4 ارزیابی فعالیت سینرژیسمی عصاره متانولی خارخسک  و جنتامایسین با روش انتشار در آگار. 60

4-5 ارزیابی فعالیت سینرژیسمی عصاره متانولی خارخسک  و جنتامایسین با Checkbord.. 62

microtiter assay. 62

فصل پنجم. 64

بحث ونتیجه گیری.. 64

5-1 بحث و نتیجه گیری.. 65

5-2 پیشنهادات… 71

منابع و مأخذ. 72

الف) منابع فارسی.. 73

ب) منابع لاتین.. 76

فهرست جداول

عنوان ……………………………………………………………………………………………………………………………صفحه

جدول (3-1) تجهیزات مورد استفاده 42

جدول(3-2) مواد شیمیایی و محیط کشتهای مورد استفاده 43

فهرست نمودار

عنوان………………………………………………………………………………………………………………………………………..صفحه

نمودار( 4-1) مقایسه میانگین میزان MIC و MBCجنتامایسین و عصاره متانولی خارخسک 60

نمودار(4-2) بررسی فعالیت سینرژیسمی عصاره متانولی خارخسک  و جنتامایسین با روش انتشار در آگار 62

نمودار(4-3) بررسی فعالیت سینرژیسمی عصاره متانولی خارخسک  و جنتامایسین با Checkbord microtiter assay 63