بخش سوم تلقیح مصنوعی بنام «اجاره رحم» كه در آن جنین ناشی از زن و شوهر قانونی جهت پرورش در رحم زن ثالثی بنام «مادر واسطه» و تنها به دلیل اشكال در رحم زوجه صاحب جنین منتقل می شود، هنوز مورد اختلاف فقها و حقوقدانان است ولی بازگشت زمان طولانی مراكز ناباروری منتظرند كه هر چه سریع تر مشكل ناباروری این دسته از زوج ها با تصویب قانون مرتفع گردد.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                 صفحه

مقدمه……………………………………………………………………………………………..    1

بخش اول : كلیات

فصل اول: تعاریف………………………………………………………………………….    6

مبحث اول : تعریف تلقیح و انواع آن………………………………………………….   6

گفتار اول: تعریف تلقیح مصنوعی………………………………………………………  6

گفتار دوم : انواع تلقیح مصنوعی……………………………………………………..   6

فصل دوم: تاریخچه و سیر قانونی……………………………………………………     8

مبحث اول : تاریخچه………………………………………………………………………   8

مبحث دوم: سیر قانونی…………………………………………………………………….  10

فصل سوم: مسائل پزشكی لقاح طبیعی و تلقیح مصنوعی……………………….  14

مبحث اول : مسائل پزشكی لقاح طبیعی………………………………………………    14

مبحث دوم: مسائل پزشكی لقاح خارج رحمی (تلقیح مصنوعی)……………..    18

مبحث سوم: تلقیح اسپرم……………………………………………………………………    18

گفتار اول: تلقیح اسپرم به داخل رحم (IUI) با استفاده از اسپرم همسر……..  18

گفتار دوم: انتقال تزریق تخمك (GIFT)……………………………………………    19

گفتار سوم: انتقال تخمك بارور شده یا زایگوت …………….(ZIFT)     19

گفتار چهارم : روش باروری آزمایشگاهی یا انتقال رویان ………(IVF-EI)     19

بخش دوم : تلقیح مصنوعی

فصل اول: مباحث فقهی تلقیح مصنوعی…………………………………………….    23

فصل دوم : تلقیح مصنوعی و حقوق موضوعه…………………………………….   28

مبحث اول: تلقیح مصنوعی و حقوق جزا……………………………………………  28

مبحث دوم: وضعیت حقوقی اطفال ناشی از لقاح مصنوعی……………………  33

گفتار اول: ماهیت نسب …………………………………………………………………… 33

گفتار دوم: راههای اثبات نسب مشروع یا مشروع كردن نسب…………………    46

مبحث سوم: تلقیح مصنوعی و قانون مدنی…………………………………………..  53

مبحث چهارم: حضانت طفل ناشی از تلقیح مصنوعی……………………………..   57

فصل سوم : قاعدة فراش در حقوق امامیه……………………………………………    63

مبحث اول: نسب طفل حاصل از لقاح مصنوعی به وسیلة اسپرم شوهر………   63

مبحث دوم: نسب طفل حاصل از لقاح مصنوعی به وسیلة اسپرم مرد اجنبی..     65

فصل چهارم: وضع حقوقی اطفال ناشی از تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه  67

مبحث اول: رابطة طفل ناشی از لقاح مصنوعی با مادر طبیعی خود (زن ملقوحه) 67

مبحث دوم: رابطة طفل با صاحب نطفه………………………………………………..   68

گفتار اول: ثبت تولد طفل………………………………………………………………….    68

گفتار دوم: حق طفل برای دانستن نسب خود………………………………………..  69

گفتار سوم: حق طفل در اقامه دعوی مسئولیت مدنی…………………………….  70

گفتار چهارم: مسئولیت مدنی پزشك در مقابل طفل……………………………..  71

مبحث سوم: رابطة طفل با شوهر زن…………………………………………………..  72

بخش سوم: اهداء تخمك یا جنین و اجاره رحم (مادر جانشین)

فصل اول : اهداء تخمك یا جنین…………………………………………………….  74

مبحث اول : مسائل پزشكی اهداء تخمك یا جنین…………………………………..   74

مبحث دوم: مسائل فقهی انتقال تخمك یا جنین………………………………………   78

مبحث سوم: مسائل حقوقی انتقال جنین……………………………………………….     81

فصل دوم: اجاره رحم یا مادر جانشین…………………………………………………….    94

مبحث اول : مسائل پزشكی اجارة رحم یا مادر جانشین…………………………..  94

مبحث دوم: مسائل فقهی اجاره رحم یا مادر جانشین………………………………..    96

مبحث سوم: مسائل حقوقی اجارة رحم یا مادر جانشین……………………….  98

گفتاراول : وضعیت حقوقی طفل ناشی از رحم اجاره ای یا مادر جانشین 101

بند 1: رابطة طفل با زن اجاره ای………………………………………………………  101

بند2: رابطة طفل و شوهر زن اجیر…………………………………………..  102

بند3: رابطة حقوقی طفل با صاحبان جنین (اسپرم و تخمك)………  102

گفتاردوم: وضعیت حقوقی مادر جانشین یا اجاره ای………………… 103

بند1 : حالتی كه صاحب تخمك، صاحب رحم اجاره ای نیز باشد..    103

بند2 : حالتی كه فقط رحم اجاره داده می شود………………………….  103

نتیجه و پیشنهاد…………………………………………………………………… 105

فهرست منابع………………………………………………………………………     107

بسمه تعالی

مقدمه

همانگونه كه آفریدگار خلقت اولیه ما را به نحو احسن قرار داده، نیز در خلقت های ثانویه كه به امر او به ما سپرده شده باید نهایت دقت، پاكی و امانتداری را بكار ببریم.

بنابراین ارزش میاه و نطفه از طرف خدای متعال بسیار تأكید شده تا بشر به گمراهی و هلاكت نیفتد.

اهدای یا فروش اسپرم به هر نحوی از نظر اكثر علما اشكال دارد و حرام است ولی عكس آن اشكال ندارد یعنی اهداء یا فروش تخمك حرام نیست و انگشت دقیقاً روی میاه یعنی اسپرم گذاشته شده بنابراین اینكه آیا می شود به قول اكراه عمل نمود و به خاطر اختلاط میاه و سایر موانع شرعی و عرفی اهداء یا فروش اسپرم را متوقف كرد؟ سؤالی است كه ما به دنبال جواب آن در این پایان نامه هستیم. تا كنون تلاش حقوقدانان و پزشكانی كه به دنبال اثبات و رفع ایراد و اشكال از این مورد هستند با شكست مواجه شده اند زیرا اینان به قول اقل می خواهند توسل بجویند و بر اثر گذشت زمان زمینه را در جامعه فراهم كنند كه زوجهای نابارور بتوانند از اسپرم غیر استفاده كنند و ما می دانیم كه از نظر حقوقی نیز موانعی دارد كه این موانع بر طرف نگردیده است. هر چند ما اهدای اسپرم را داوطلبانه اعلام كنیم نه فروش، باز موانعی از جمله اینكه قوانین فرانسه در مواردی پس از گذشت زمان زیادی در این باره به بن بست رسیدند و آن را ممنوع اعلام كرده اند از جمله موانع اخلاقی و اجتماعی كه ذیلاً به آن اشاره خواهد رفت.

اینك جهان در این زمینه بین دو محذور واقع شده. از طرفی زوجهای نابارور می خواهند صاحب فرزند شوند و از طرف دیگر موانع اخلاقی، اجتماعی و حقوقی بسیار بر سر راه دارد كه عبور از این موانع سخت است. البته خوشبختانه در قوانین اسلام مشكلات كمتر به چشم           می خورد و موانع بیشتر عرفی است كه امیدواریم قوانین بتوانند صریح بیان شوند و راه را برای استفاده از تكنولوژی و علم در این زمینه هموار سازید.

در ایران وجود یك و نیم میلیون زوج نابارور یعنی حدود 15-10 درصد و از سویی نگرانی زوجهای جوانی كه زندگی مشتركی را برای آینده ای شیرین پایه ریزی می كنند همواره یكی از مشكلات جامعه به شمار می رود گر چه متولیان بهداشت و درمان، نازایی را یك بیماری تلقی نمی كنند و جز عملهای لوكس و زیبایی می نگرند و سازمانهای بیمه گر هم با دیدن هزینه های درمان گران و سنگین این بیماری را متقبل نمی شوند، اما مشكلات روحی روانی ناشی از آن بنیاد زندگی زوج های جوان را تهدید می كند چرا كه این زوجها بعضاً تصمیم به ازدواج مجدد         می گیرند كه این امر معمولاً به طلاق می انجامد شایسته است كه مسئولین امر جهت ارتقای فرهنگ باروری به گونه ای دیگر عمل كنند. از سوی دیگر وجود مراكزی كه راههای درمان این بیماری را به طرق مختلف تبلیغ می كنند و نبود نظارت كافی و دقیق بر عملكرد آنها از سوی وزارت بهداشت، موجب شده زوج های جوان علیرغم پرداخت هزینه های گران در، بسیاری از موارد نتیجه مطلوب نگیرند. این در حالی است كه از نظر روحی پیش از پیش آسیب پذیر می شوند.

بشر همواره سعی داشته است با اتكا به قدرت تفكر و خلاقیت خود و در نتیجه به كارگیری تكنولوژی نوین و روش های علمی مدرن در بهره برداری از طبیعت زندگی را برای خود مطبوع و لذت بخش ساخته و گره هایی را كه سابقاً عاجز از گشودنش بوده، باز نماید. لیكن در برخی از موارد مشكلات جدیدی را به وجود آورده كه از عرصه سلامت و بهداشت و محیط زیست پا را فراتر گذارده به حیطة باورهای مذهبی، ارزش های اخلاقی و روابط حقوقی میان انسان ها گام نهاده است.