مقایسه نتایج این سه سناریو نشان میدهد که هر سه سناریو مصرف و سرمایهگذاری در بخش انرژی را با شدتهای متفاوتی کاهش میدهند که شدت آنها از سنایوری الف تا ج بیشتر میگردد.
همچنین به این نتیجه رسیدیم که سه سناریو بر رشد اقتصاد اثرات متفاوتی دارند، بدین ترتیب که سناریوی ب رشد اقتصاد را از دو سناریوی دیگر در بلندمدت بیشتر افزایش میدهد. سناریوی ج در کوتاه مدت رشد اقتصاد را بیشتر از دو سناریوی دیگر افزایش میدهد ولی در بلندمدت اثر کمتری نسبت به دو سناریوی دیگر دارد.
کلیدواژهها:
مدلسازی پویا، شبیه سازی، مدل کلان اقتصادی، مدل کلان انرژی
فهرست اجمالی
فصل 1- کلیات تحقیق.. 1
فصل 2- آشنایی با تحلیل پویاییشناسی سیستمی.. 6
فصل 3- مقایسه تحلیل پویاییشناسی سیستمی با اقتصادسنجی و بهینهسازی 31
فصل 4- مروری بر مدلهای کلان انرژی در جهان و ایران.. 66
فصل 5- ساختار مدل پیشنهادیو تخمین اولیه پارامترها.. 99
فصل 6- کالیبراسیون پارامترها، بررسی نتایج و تحلیل حساسیت مدل 132
فصل 7- جمع بندی و پیشنهادها.. 159
فصل 8- ضمیمه الف: مفاهیم مدل و مدلسازی و جایگاه روش پویایی شناسی سیستمی 167
فصل 9- ضمیمه ب: مدلسازی پویایی شناسی سیستمی در نرم افزار ithink یا STELLA 183
فهرست تفصیلی
فصل 1- کلیات تحقیق.. 1
1-1- کلیات تحقیق.. 2
١-١-١- تعریف مسأله 2
١-١-٢- سؤالات اصلی تحقیق 3
١-١-٣- سابقه و ضرورت انجام تحقیق 3
١-١-۴- فرضیهها 4
1-1-5- هدفها 4
١-١-۶- روش انجام تحقیق 5
١-١-۶-١- روش و ابزار گردآوری اطلاعات 5
١-١-٧- قلمرو تحقیق (زمانی، مکانی) 5
فصل 2- آشنایی با تحلیل پویاییشناسی سیستمی.. 6
2-1- آشنایی با تحلیل پویاییشناسی سیستمی.. 7
2-1-1- مراحل مختلف نظری تدوین مدل و فرایند مدلسازی پویاییشناسی سیستمی 10
2-1-2- نمودار علّی ـ معلولی مدلهای ساده تک حلقوی و مدلهای چند حلقوی 15
2-1-3- تعریف چند اصطلاح 17
2-1-4- نحوه نمایش مدل 18
2-1-4-1- نمودار علی ـ معلولی 18
2-1-4-2- نمودار حالت جریان 18
2-1-4-3- نمایش مدل به صورت ریاضی 19
2-1-5- رویکردهای مختلف تحلیل پویاییشناسی سیستمی به مسأله تخمین پارامتر 19
2-1-5-1- مکتب کلاسیک 20
2-1-5-2- مکتب تمایل آماری 25
2-1-6- کالیبراسیون در مدلهای تحلیل پویاییشناسی سیستمی 25
2-1-6-1- روشهای ابتکاری کالیبراسیون 26
2-1-6-2- بررسی تطابق مدل با رفتار تاریخی در کالیبراسیون با استفاده از آمارهای موجود 28
2-1-6-3- بررسی تطابق مدل با ساختار آن 28
فصل 3- مقایسه تحلیل پویاییشناسی سیستمی با اقتصادسنجی و بهینهسازی 31
3-1- مقایسه تحلیل پویاییشناسی سیستمی با اقتصادسنجی.. 32
3-2- محدودیتهای مدل سازی اقتصادسنجی.. 45
3-2-1- تفاوت در منابع اطلاعاتی 52
3-2-2- تفاوت در درجه سختی 54
3-2-3- تفاوت در ساختار مدل 55
3-2-4- تفاوت در نوع معادلات 56
3-2-5- تفاوت در شکل تابع 56
3-2-6- تفاوت در انعکاس تأخیرها 57
3-2-7- تفاوت در تخمین پارامتر 57
3-2-8- تفاوت در نحوه اعتبارسنجی 58
3-2-9- تفاوت در هدف 59
3-2-10- استفاده از تحلیل پویاییشناسی سیستمی در مدلهای اقتصادی ـ آری یا خیر؟ 62
فصل 4- مروری بر مدلهای کلان انرژی در جهان و ایران.. 66
4-1- مروری بر تحقیقات کلان انرژی در جهان. 67
4-1-1- سیستم مدلسازی ملی انرژی در آمریکا ،” NEMS” 67
4-1-1-1- هدف مدل 67
4-1-1-2- موضوعات قابل اجراء در مدل 68
4-1-1-3- ساختار کلی مدل 68
4-1-1-4- ساختار واحدی مدل 69
4-1-2- مدل جامع مصرف نهایی آسیای اقیانوسیه”AIM” 69
4-1-2-1- هدف 69
4-1-3- سیستم مدلسازی جامع کانادایی (CIMS) 71
4-1-3-1- هدف مدل 71
4-1-3-2- ساختار کلی مدل 71
4-1-4- مدل کلانسنجی بخش انرژی یونان 73
4-1-5- مدل کشورهای تایلند، فیلیپین، اندونزی و مالزی 74
4-1-6- مدل انرژی ـ اقتصاد هند 74
4-2- مدلهای کلان انجام شده مشتمل بر بخش انرژی در ایران. 76
4-2-1- پروژهی پیوند 77
4-2-2- الگوی سازمان برنامه و بودجه (1) 78
4-2-3- الگوی سازمان برنامه و بودجه (2) 78
4-2-4- الگوهای فیروز وکیل 78
4-2-5- الگوهای حبیب آگهی 79
4-2-6- الگوی رابرت لونی 80
4-2-7- الگوی سازمان برنامه و بودجه (3) 80
4-2-8- الگوی آپادانا 81
4-2-9- الگوی آق اولی و سیروس ساسانپور 82
4-2-10- مدل برنامه اول توسعه 83
4-2-11- الگوی بانک جهانی برای اقتصاد ایران 84
4-2-12- الگوی وزارت اقتصاد و دارایی (نو فرستی و عرب مازار)(1) 84
4-2-13- مدل برنامهی دوم توسعه 86
4-2-14- الگوی وزارت اقتصاد و دارایی (نوفرستی و عرب مازار) (2) 88
4-2-15- الگوی بانک مرکزی (بیژن بید آباد) 90
4-2-16- الگوی بانک مرکزی (کواک، مجرد و جمشیدی) 92
4-2-17- الگوی سوم توسعه 94
فصل 5- ساختار مدل پیشنهادیو تخمین اولیه پارامترها.. 99
5-1- ساختار و ویژگیهای کلی مدل. 100
۵-١-١- ویژگیهای ساختار مدل 100
5-2- روابط علی و معلولی مدل. 101
5-2-1- تعریف نمادهای استفاده شده در مدل 103
5-3- تصریح روابط ساختاری و تخمین اولیه پارامترهای مدل. 105
5-3-1- بخش تقاضای کل 107
5-3-1-1- مخارج مصرفی بخش خصوصی 107
5-3-1-2- مخارج مصرفی بخش دولتی 109
5-3-1-3- کل سرمایهگذاری 111
5-3-1-4- خالص صادرات و واردات 114
5-3-2- بخش درآمدهای دولت 114
5-3-2-1- مالیات 114
5-3-2-2- درآمدهای نفتی 116
5-3-3- بخش انرژی 117
5-3-3-1- تقاضای نفت 117
5-3-3-2- تقاضای گاز 119
5-3-3-3- مصرف برق 121
5-3-3-4- بخش سرمایهگذاری انرژی 126
5-3-4- جمعیت 131
فصل 6- کالیبراسیون پارامترها، بررسی نتایج و تحلیل حساسیت مدل 132
6-1- کالیبراسیون پارامترها 133
6-1-1- بیان ریاضی مدل 133
6-2- بیان نتایج مدل. 138
6-3- شبیه سازی در چارچوب مدل. 146
6-3-1- تغییر قیمت حاملهای انرژی 146
6-3-1-1- اثر افزایش قیمت نفت 153
فصل 7- جمع بندی و پیشنهادها.. 159
فصل 8- ضمیمه الف: مفاهیم مدل و مدلسازی و جایگاه روش پویایی شناسی سیستمی 167
8-1- مدل چیست؟. 168
8-2- هدف از ساخت مدل چیست؟. 169
8-3- معیارهای طبقه بندی مدلها 170
٨-٣-١- طبقه بندی براساس نحوه مدلسازی 170
٨-٣-٢- طبقه بندی براساس محتوا 171
8-3-3- طبقه بندی براساس نوع کاربرد مدلها 172
8-4- مدلهای ریاضی.. 173
٨-۴-١- طبقه بندی براساس درجه قطعیت پارامترها و متغیرهای مدل 173
٨-۴-٢- طبقه بندی براساس نوع برخورد با زمان 174
٨-۴-٣- طبقه بندی براساس نوع روابط مدل 175
8-5- اعتبار سنجی مدل. 175
8-6- تکنیکهای مدلسازی.. 176
فصل 9- ضمیمه ب: مدلسازی پویایی شناسی سیستمی در نرم افزار ithink یا STELLA 183
9-1- مدلسازی پویایی شناسی سیستمی در نرم افزار ithink یا STELLA.. 184
9-1-1- مؤلفههای مدل 184
9-1-2- مدلسازی در ithink و STELLA 186
9-1-3- اصول مدلسازی 197
9-1-4- چهار روش کلی برای مدلسازی در ithink 199
9-1-4-1- مدلهای محرک ـ واکنش 199
9-1-4-2- مدل خود بارگشت 202
9-1-4-3- مدل هدفجو 204
9-1-4-4- مدل هدفساز 206
9-1-5- مثالها 209
9-1-5-1- تجزیه نمایی یک جسم 209
9-1-5-2- سردشدن تدریجی 211
9-1-6- تابعها در نرم افزار ithink 213
فهرست جدولها
جدول (٢-1): مراحل نظری مدلسازی.. 12
جدول (٢-2): ویژگیهای نمودارهای علّی ـ معلولی و حالت ـ جریان. 16
جدول (۵-1): تخمین اولیه پارامترهای معادله مخارج مصرفی بخش خصوصی.. 109
جدول (۵-2): تخمین پارامترهای معادله مخارج مصرفی دولت… 111
جدول (۵-3): تخمین پارامترهای معادله کل سرمایهگذاری.. 113
جدول (۵-4): تخمین پارامترهای معادله درآمدهای مالیاتی.. 115
جدول (۵-5): تخمین پارامترهای معادله تقاضای نفت… 119
جدول (۵-6): تخمین پارامترهای معادله تقاضای گاز. 120
جدول (۵-7): تخمین پارامترهای تقاضای برق بخش مسکونی.. 124
جدول (۵-8): تخمین پارامترهای تقاضای برق بخش صنعت… 125
جدول (۵-9): تخمین پارامترهای تقاضای برق بخش کشاورزی.. 125
جدول (۶-1): نتایج مدل کلان انرژی طراحی شده 138
جدول (٨-1): فهرست تابعهای نرمافزار ithink. 214
فهرست شکلها
شکل (٨-1): نماد چهار متغیر مورد استفاده در ithink. 186
شکل (٨-2): نماد انتقال به حالت مدلسازی.. 186
شکل (٨-3): متغیر حالت… 187
شکل (٨-4): متغیر جریان. 188
شکل (٨-5): انتخاب نوع متغیر جریان. 189
شکل (٨-6): ابزار مبدل و ابزار ارتباط دهنده 190
شکل (٨-7): بازههای زمانی جهت اجرای مدل. 190
شکل (٨-8): نمادهای نمودار و جدول. 191
شکل (٨-9): ارتباط در جهت عکس…. 193
شکل (٨-10): نمادهای جابجایی، تغییر رنگ و پاک کردناجزای مدل. 195
شکل (٨-11): نماد ابزارهای متن و بخش…. 196
شکل (٨-12): بیان ریاضی مدل رشد جمعیت… 197
شکل (٨-13): افزایش جمعیت بدلیل مهاجرت… 200
شکل (٨-14): بیان ریاضی رشد جمعیت بدیل مهاجرت… 202
شکل (٨-15): مدل خود بازگشت… 203
شکل (٨-16): مدل هدفجو. 205
شکل (٨-17): مدل هدف ساز. 207
شکل (٨-18): بیان ریاضی رشد جمعیت در مدل هدفساز. 208
شکل (٨-19): نرخ تجزیه یک جسم. 210
شکل (٨-20): بیان ریاضی مدل تجزیه نمایی یک جسم. 211
شکل (٨-21): مدل روند کاهش دما تا رسیدن به دمای مطلوب… 212
شکل (٨-22): بیان ریاضی مدل کاهش دما تا رسیدن به دمای مطلوب… 213
شکل (٨-23): مدلی جهت محاسبه میزان مبلغ قسط ماهانه یک وام. 216
شکل (٨-24): مدلی جهت محاسبه ارزش فعلی.. 217
فهرست نمودارها
نمودار (٢-1): مراحل مدلسازی پویاییشناسی سیستمی.. 11
نمودار (٢-2): مدل چرخه سه مرحلهای.. 14
نمودار (٢-3): متغیر حالت و متغیرهای نرخ.. 15
نمودار (٢-4): زمان حایل.. 17
نمودار (٢-5): نمودار حالت ـ جریان افزایش جمعیت… 19
نمودار (۴-1): ساختار مدل مصرف نهایی AIM.. 70
نمودار (۵-1): بخش Interface مدل کلان انرژی طراحی شده 101
نمودار (۵-2): بخش مدل و روابط علی و معلولی درمدل کلان انرژی طراحی شده 102
نمودار (۵-3): بخش شبیه سازی در مدل کلان انرژی طراحی شده 103
نمودار (۵-4): بخشهای مجزا شده در مدل کلان انرژی طراحی شده 106
نمودار (۵-5): بخش تقاضای کل در مدل. 107
نمودار (۵-6): اجزای تشکیل دهنده مصرف بخش خصوصی.. 109
نمودار (۵-7): اجزای تشکیل دهنده مصرف بخش دولتی.. 110
نمودار (۵-8): کل سرمایهگذاری در اقتصاد. 112
نمودار (۵-9): کل سرمایهگذاری بخش انرژی.. 112
نمودار (۵-10): رابطه اجزای مخارج سرمایهگذاری معمولی.. 113
نمودار (۵-11): بخشهای صادرات و واردات… 114
نمودار (۵-12): درآمدهای مالیاتی دولت… 115
نمودار (۵-13): بیان درآمدهای حقیقی نفتی دولت بصورت تابعی از زمان. 117
نمودار (۵-14): رابطه اجزای تشکیل دهنده تقاضای نفت… 118
نمودار (۵-15): بیان قیمت نفت بصورت تابعی از زمان. 119
نمودار (۵-16): رابطه اجزای تشکیل دهنده تقاضای گاز. 120
نمودار (۵-17): مصرف کلی برق (مجموع مصرف سه بخش مسکونی، صنعتی و کشاورزی) 122
نمودار (۵-18): تقاضای برق بخش مسکونی.. 122
نمودار (۵-19): بیان قیمت برق مسکونی بصورت تابعی از زمان. 122
نمودار (۵-20): تقاضای برق بخش صنعت… 123
نمودار (۵-21): بیان قیمت برق صنعتی بصورت تابعی از زمان. 123
نمودار (۵-22): تقاضای برق بخش کشاورزی.. 123
نمودار (۵-23): بیان قیمت برق کشاورزی بصورت تابعی از زمان. 124
نمودار (۵-24): کل مصرف انرژی.. 126
نمودار (۵-25): محاسبه سرمایهگذاری مورد نیاز در بخش نفت… 128
نمودار (۵-26): محاسبه سرمایهگذاری مورد نیاز در بخش گاز. 129
نمودار (۵-27): محاسبه سرمایهگذاری مورد نیاز در بخش برق.. 130
نمودار (۵-28): نحوه رشد جمعیت در مدل. 131
نمودار (۶-1): تولید ناخالص ملی و رشد آن. 140
نمودار (۶-2): رشد جمعیت… 141
نمودار (۶-3): مصرف حقیقی بخش دولتی.. 141
نمودار (۶-4): مصرف بخش خصوصی بجز انرژی.. 142
نمودار (۶-5): سرمایهگذاری کل بجز بخش انرژی.. 142
نمودار (۶-6): سرمایهگذاری کل بخش انرژی.. 142
نمودار (۶-7): سرمایهگذاری بخش گاز. 143
نمودار (۶-8): سرمایهگذاری بخش برق.. 143
نمودار (۶-9): سرمایهگذاری بخش نفت… 143
نمودار (۶-10): مصرف انرژی گاز طبیعی در اقتصاد. 144
نمودار (۶-11): مصرف فرآوردههای نفتی در اقتصاد. 144
نمودار (۶-12): خالص درآمدهای مالیاتی دولت… 144
نمودار (۶-13): مصرف انرژی الکتریسیته توسط بخش کشاورزی.. 145
نمودار (۶-14): مصرف انرژی الکتریسیته توسط بخش صنعت… 145
نمودار (۶-15): مصرف انرژی الکتریسیته توسط بخش مسکونی.. 145
نمودار (۶-16): بخش شبیه سازی در مدل کلان انرژی طراحی شده 146
نمودار (۶-17): افزایش GDP از سناریوی اول تا سوم. 148
نمودار (۶-18): کاهش مصرف برق در بخش کشاورزی از سناریوی اول تا سوم. 148
نمودار (۶-19): کاهش مصرف برق در بخش صنعتی از سناریوی اول تا سوم. 149
نمودار (۶-20): کاهش مصرف برق در بخش مسکونی از سناریوی اول تا سوم. 149
نمودار (۶-23): کاهش سرمایهگذاری کل در بخش انرژی از سناریوی اول تا سوم. 151
نمودار (۶-24): کاهش سرمایهگذاری در بخش گاز از سناریوی اول تا سوم. 151
نمودار (۶-25): کاهش سرمایهگذاری در بخش برق از سناریوی اول تا سوم. 152
نمودار (۶-26): کاهش سرمایهگذاری در بخش نفت در کوتاه مدت در سناریوی سومنسبت به اول و برعکس در بلند مدت 152
نمودار (۶-27): افزایش رشد تولید ناخالص ملی در کوتاه مدت در سناریوی سومنسبت به اول و برعکس در بلند مدت 153
نمودار (۶-28): اعمال افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨۴. 153
نمودار (۶-29): تغییرات GDP پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨۴. 154
نمودار (۶-30): تغییرات مصرف فرآوردههای نفتی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨۴. 154
نمودار (۶-31): تغییرات در مصرف کل انرژی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨۴. 155
نمودار (۶-32): تغییرات مصرف بخش دولتی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨۴. 155
نمودار (۶-33): تغییرات مصرف بخش خصوصی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨۴. 156
نمودار (۶-34): تغییرات سرمایهگذاری غیر از انرژی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨۴. 156
نمودار (۶-35): تغییرات درآمدهای مالیاتی بخش دولتی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨۴. 157
نمودار (۶-36): تغییرات سرمایهگذاری بخش انرژی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨۴. 157
نمودار (۶-37): تغییرات سرمایهگذاری بخش نفت پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨۴. 158
نمودار (۶-38): تغییرات رشد اقتصاد پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨۴. 158
نمودار (٧-1): کاهشرشد تولید ناخالص ملی با افزایش قیمتهای انرژی.. 161
نمودار (٧-2): کاهش تولید ناخالص ملی با افزایش قیمتهای انرژی.. 161
نمودار (٧-3): کاهشمصرف انرژی بخش خصوصی با افزایش قیمتهای انرژی.. 161
نمودار (٧-4): کاهشمصرف بخش خصوصی با افزایش قیمتهای انرژی.. 162
نمودار (٧-5): کاهش مصرف گاز طبیعی با افزایش قیمت گاز. 162
نمودار (٧-6): کاهش مصرف مشتقات نفتی با افزایش قیمت نفت… 163
نمودار (٧-7): کاهش مصرف الکتریسیته در بخش مسکونی با افزایش قیمت الکتریسیته. 163
نمودار (٧-8): کاهش مصرف الکتریسیته در بخش صنعتی با افزایش قیمت الکتریسیته. 163
نمودار (٧-9): کاهش مصرف الکتریسیته در بخش کشاورزی با افزایش قیمت الکتریسیته. 164
نمودار (٧-10): سرمایه گذاری مورد نیاز برای تولید گاز با افزایش قیمت گاز. 164
نمودار (٧-11): کاهش مصرف مشتقات نفتی با افزایش قیمت نفت… 164
نمودار (٧-12): کاهش سرمایه گذاری مورد نیاز برای تولید الکتریسیته با افزایش قیمت الکتریسیته. 165
نمودار (٧-13): کاهش کل سرمایهگذاری مورد نیاز در انرژی با افزایش قیمتهای انرژی.. 165
نمودار (٧-14): کاهش کل سرمایهگذاری در اقتصاد با افزایش قیمتهای انرژی.. 165
نمودار (٨-1): مراحل ساختن یک مدل. 185
نمودار (٨-2): نمودار رشد جمعیت… 191
نمودار (٨-3): تشکیل یک تابع گرافیکی.. 194
[جمعه 1398-07-05] [ 03:20:00 ب.ظ ]
|