1-2- اهمیت و ضرورت موضوع. 5
1-3- اهداف تحقیق. 7
1-4- سؤالات تحقیق. 7
1-5- جامعه و نمونه آماری تحقیق. 8
1-6- قلمرو تحقیق. 8
1-6-1- قلمرو موضوعی تحقیق. 8
1-6-2- قلمرو زمانی تحقیق. 9
1-6-3- قلمرو مکانی تحقیق. 9
1-7- تعاریف واژگان تخصصی تحقیق. 9
1-8- ساختار فصل های پایاننامه. 10
فصل دوم.. 12
مقدمه. 13
2-1- رسانه. 14
2-1-1- وظیفه رسانه. 15
2-1-2- اهمیت رسانه در گردشگری.. 16
2-1-3- اهمیت فیلم و سینما در گردشگری.. 18
2-1-4- ویژگی های اصلی فیلم ترغیبکنندهی گردشگری.. 19
2-2- رفتار مصرف کننده 20
2-3- تصویر مقصد. 21
2-3-1- نقش تصویر مقصد در رفتار گردشگران. 23
2-3-2- تصویر شناختی و تصویر عاطفی. 23
2-3-3- تصویر مقصد نامطلوب.. 25
2-3-4- مدیریت تصویر. 26
2-3-5- فرآیند مدیریت تصویر. 28
2-3-6- شکل گیری تصویر مقصد. 29
2-3-6-1- مدل شکل گیری تصویر مقصد بالگلو و مک کلیری.. 30
2-3-6-2- مدل شکل گیری تصویر مقصد بیرلی و مارتین. 31
2-3-7- عوامل تأثیرگذار بر شکل گیری تصویر. 33
2-3-8-ابعاد تصویر ادراکشده ی مورد استفاده در این تحقیق. 35
2-3-9- تأثیر فیلم در تصویر مقصد. 36
2-3-10- مشارکت ستارگان سینما بر تصویر مقصد. 37
2-4- جایگذاری مقصد در فیلم. 38
2-4-1- مزایای جایگذاری مقصد در فیلم. 39
2-5- انگیزه گردشگری.. 41
2-5-1- سلسلهمراتب مازلو. 41
2-5-2- عوامل کششی و رانشیِ دان. 42
2-5-3- نظریه کرامتون. 43
2-5-4- دیگر نظریات انگیزش.. 44
2-6- انگیزه گردشگر فیلم. 46
2-6-1 عوامل کششی انگیزش در گردشگری فیلم. 48
2-6-1-1- مکان به عنوان انگیزه کششی در گردشگری فیلم. 49
2-6-1-2- شخصیت ها به عنوان انگیزه کششی در گردشگری فیلم. 50
2-6-1-3- ویژگی های نمایشی به عنوان انگیزه کششی در گردشگری فیلم. 51
2-6-2- عوامل رانشی در گردشگر فیلم. 51
2-6-2-1- نوجویی به عنوان انگیزه رانشی در گردشگری فیلم. 52
2-6-2-2- اعتبار به عنوان انگیزه رانشی در گردشگری فیلم. 53
2-6-2-3- شخصیسازی به عنوان انگیزه رانشی در گردشگری فیلم. 53
2-6-2-4- هم ذات پنداری به عنوان انگیزه رانشی در گردشگری فیلم. 54
2-7- مشکل تعیین علل انگیزش.. 55
2-8- گردشگری فیلم. 56
2-8-1- اشکال مختلف گردشگری فیلم. 57
2-8-2- چارچوب مفهومی گردشگری فیلم. 58
2-8-3- گردشگر فیلم. 60
2-8-4- اثرات گردشگری فیلم. 61
2-8-5- نمونه های عملیاتی شده گردشگری فیلم. 62
2-8-6- گردشگری فیلم در ایران. 64
2-8-7- زمینه های مطالعات انجامشده در گردشگری فیلم. 66
2-9- پیشینه تحقیق گردشگری فیلم. 67
2-9-1- پیشینه تحقیق در ایران. 67
2-9-2- پیشینه تحقیق در خارج از ایران. 69
2-10- چارچوب نظری.. 72
جمع بندی… 73
فصل سوم.. 74
مقدمه. 75
3-1- روش تحقیق. 75
3-2- جامعه ی آماری تحقیق. 76
3-3- حجم نمونه و روش نمونه گیری.. 76
3-4- روش و ابزار گردآوری اطلاعات و داده ها 77
3-5- ابزار سنجش… 77
3-5-1- پرسشنامه. 77
3-6- آزمون ابزار (پرسشنامه) 80
3-6-1- آزمون روایی (اعتبار) پرسشنامه. 80
3-6-2- آزمون پایایی پرسشنامه. 81
3-7- روشهای تجزیهوتحلیل آماری.. 82
3-8- موردمطالعه. 82
3-8-1- موقعیت جغرافیایی. 82
3-8-2- استان آذربایجان شرقی از دید آمار 83
3-8-2- بررسی جاذبه ها و تسهیلات گردشگری آذربایجان شرقی. 85
3-8-2-1- جاذبه های طبیعی. 85
3-8-2-2- جاذبه های انسانی. 87
جمعبندی… 89
فصل چهارم.. 90
مقدمه. 91
4-1- آمار توصیفی. 91
4-1-1- جنسیت گردشگران. 92
4-1-2- سن گردشگران. 92
4-1-3- مدرک تحصیلی گردشگران. 93
4-1-4- نوع منبع اطلاعاتی گردشگران. 93
4-1-5- وضعیت تأهل پاسخدهندگان. 94
4-1-6- نوع فیلم موردعلاقه گردشگران. 95
4-1-7- انگیزه کلی گردشگران. 96
4-1-8- تأثیر سریال شهریار/تبریز در مه در تصویر ادراکشده و انگیزهی سفر گردشگران. 96
4-1-9- باور گردشگران نسبت به تأثیر فیلم در انگیزش گردشگران نسبت به سفر. 97
4-2- آمار استنباطی. 97
4-2-1- آزمون نرمال بودن متغیرهای پژوهش… 98
4-2-2- بررسی مدل های اندازه گیری متغیرهای پژوهش… 99
4-2-2-1- شاخص کفایت حجم نمونه در متغیرهای گردشگری فیلم، منابع طبیعی، زیرساختهای عمومی، زیرساختهای گردشگری، محیط طبیعی و انگیزه گردشگر فیلم. 99
4-2-2-2- تحلیل عاملی تأییدی.. 101
4-2-2-2-1- تحلیل عاملی تأییدی مرتبه اول متغیر گردشگری فیلم. 102
4-2-2-2-2- تحلیل عاملی تأییدی مرتبه اول متغیر تصویر مقصد. 104
4-2-2-2-3- تحلیل عاملی تأییدی مرتبه اول متغیر انگیزه گردشگر فیلم. 106
4-2-3- وضعیت متغیرهای پژوهش… 108
4-2-4- همبستگی متغیرهای پژوهش… 110
4-2-5- آزمون فرضیات پژوهش… 110
جمعبندی… 114
فصل پنجم.. 116
مقدمه. 117
5-1- جمعبندی یافته های تحقیق. 117
5-1-1- جمعیت شناختی. 117
5-1-2- نوع منبع اطلاعاتی گردشگران. 118
5-1-3- نوع فیلم مورد علاقه گردشگران. 118
5-1-4- انگیزه کلی گردشگران. 119
5-1-5- تأثیر سریال شهریار/تبریز در مه در تصویر ادراکشده و انگیزه ی سفر گردشگران. 119
5-1-6- باور گردشگران نسبت به تأثیر فیلم در انگیزش نسبت به سفر. 120
5-2- بررسی سؤالات تحقیق. 121
5-2-1- معناداری تأثیر گردشگری فیلم بر انگیزه گردشگران. 121
5-2-2- معناداری تأثیر گردشگری فیلم بر تصویر ادراکشده از مقصد. 121
5-2-3- معناداری تأثیر تصویر ادراکشده بر انگیزه گردشگران. 121
5-2-4- معناداری تأثیر گردشگری فیلم و تصویر ادراکشده بر انگیزه گردشگران. 122
5-3- بحث و نتیجه گیری.. 123
5-4- پیشنهادات.. 125
5-5- محدودیت های پژوهش… 126
منابع. 127
ضمائم و پیوست ها. 138
پیوست 1: پرسشنامه.. 138
پیوست 2:. 141
فهرست جدول
3-1-گویههای پرسشنامه……………………………………………………………………………………………………………….79
3-2-آزمون پایایی پرسشنامه………………………………………………………………………………………………………….82
4-1-توزیع فراوانی گردشگران بر اساس جنسیت…………………………………………………………………………..93
4-2- توزیع فراوانی گردشگران بر اساس سن…………………………………………………………………………………93
4-3- توزیع فراوانی گردشگران بر اساس مدرک تحصیلی……………………………………………………………..94
4-4- توزیع فراوانی اطلاعات گردشگران بر اساس منابع اطلاعاتی………………………………………………..95
4-5- توزیع فراوانی گردشگران بر اساس وضعیت تأهل…………………………………………………………………95
4-6- توزیع فراوانی گردشگران بر اساس نوع فیلم موردعلاقه………………………………………………………..96
4-7-میانگین انگیزه کلی گردشگران………………………………………………………………………………………………97
4-8-میانگین تأثیر سریال شهریار/تبریز در مه در تصویر ادراکشده و انگیزه سفر گردشگران…….97
4-9-توزیع فراوانی آرای گردشگران نسبت به تأثیر تماشای فیلم در انگیزش گردشگران…………….98
4-10- آزمون شاپیر و ویلکز……………………………………………………………………………………………………………99
4-11- آزمون KMO و بارتلت متغیرهای گردشگری فیلم، منابع طبیعی ، زیرساختهای عمومی، زیرساختهای گردشگری و محیط طبیعی و انگیزه گردشگر فیلم…………………………………………….102
4-12- نتایج آزمون میانگین یک جامعه برای متغیرهای پژوهش……………………………………………..110
4-13- میانگین،انحراف استاندار، همبستگی بین متغیرهای پژوهش………………………………………….111
4-14-میزان پیشبینی انگیزه گردشگر فیلم بر اساس گردشگری فیلم……………………………………..114
4-15-میزان پیشبینی ابعاد تصویر ذهنی بر اساس گردشگری فیلم…………………………………………114
4-16-میزان پیشبینی ابعاد انگیزه گردشگر بر اساس تصویر ذهنی………………………………………….114
4-17-میزان پیشبینی انگیزه گردشگر فیلم بر اساس ابعاد تصویر ذهنی و گردشگری فیلم … 114
فهرست شکل
-1-2مدل یکپارچه تصویر مقصد گردشگری بر رضایت و تصمیمات رفتاری………………………………….23
2-2-فرایند مدیریت تصویر……………………………………………………………………………………………………………..30
2-3–مدل شکلگیری تصویر مقصد بالگلو و مک کلیری……………………………………………………………..32
2-4-مدل شکلگیری تصویر مقصد بیرلی و مارتین………………………………………………………………………33
2-5-عوامل تأثیرگذار بر شکلگیری تصویر گردشگران از مقصد……………………………………………………35
2-6-ابعاد و ویژگیهای مؤثر بر تصویر ادراکی………………………………………………………………………………..36
2-7-گونه شناسی عوامل انگیزشی………………………………………………………………………………………………….45
2-8-نقش فیلم بهعنوان یک عامل مؤثر در انگیزش سفر به مقصد……………………………………………….49
2-9-انگیزه کششی و رانشی در گردشگری فیلم…………………………………………………………………………….56
2-10-چارچوب مفهومی گردشگری فیلم……………………………………………………………………………………….60
2-11-گردشگری فیلم و انواع دیگر گردشگری………………………………………………………………………………62
2-12-چارچوب نظری تحقیق…………………………………………………………………………………………………………74
3-1-نقشه تقسیمات استان آذربایجان شرقی به تفکیک شهرستان در سال 1390……………………..85
4-1-مدل اول اندازهگیری گردشگری فیلم در حالت تخمین استاندارد………………………………………103
4-2- اعداد معناداری ضرایب مدل اندازهگیری گردشگری فیلم………………………………………………….104
4-3- مدل اول اندازهگیری تصویر مقصد در حالت تخمین استاندارد…………………………………………105
4-4- اعداد معناداری ضرایب مدل اندازهگیری تصویر مقصد………………………………………………………106
4-5- مدل اول اندازهگیری انگیزه گردشگری فیلم در حالت تخمین استاندارد………………………….108
4-6- اعداد معناداری ضرایب مدل اندازهگیری انگیزه گردشگری فیلم……………………………………….109
4-7-مدل عملیاتی پژوهش…………………………………………………………………………………………………………..115
5-1- مدل عملیاتی پژوهش…………………………………………………………………………………………………………123
فصل اول
کلیات تحقیق
مقدمه
گردشگری فعالیتی است که غیر از مزایای اقتصادی و اشتغالزایی، تأثیرات اجتماعی و فرهنگی بسیاری دارد. با توسعهی گردشگری میتوان باعث افزایش سطح رفاه زندگی اجتماعات بومی شد، اما جذب گردشگر نیازمند مکانیزمهای مختلفی است که یکی از آنها استفاده از فیلم و سریال است. . با توجه به اینکه عوامل تهیه فیلم و سریال در ساخت فیلمهای خود از جاذبههای طبیعی و اماکن تاریخی بهره میبرند، این رسانه در شناساندن آنها و تصویر جاذبههای گردشگری تأثیر شگرفی بر جای میگذارد
گردشگری فیلم مبحث جدیدی در زمینهی مطالعات گردشگری است. فیلمها بخش مهمی از فرهنگ عامه هستند و از سوی دیگر سینما رفتن و تماشای سریالهای تلویزیونی یکی از مهمترین فعالیتهای فراغتی در سراسر دنیا است. از این رو سازمانهای متولی گردشگری مقاصد از فیلم به دلیل قابلیتهای گسترده آن در جذب مخاطب انبوه و توانایی شکلدهی به افکار عمومی برای معرفی مناطق گردشگری استفاده میکنند. این نوع سفر با توجه به فیلم و سریالهای تلویزیونی، پدیدهی جدیدی در گردشگری با عنوان گردشگری فیلم به وجود آورده که هر روز علاقه به این نوع گردشگری افزایش مییابد اما متأسفانه سینمای ایران و سازمانهای گردشگری تا اندازه زیادی به این موضوع بیتوجه بودهاند. لذا در این پژوهش سعی شده بر عوامل و فرآیندهایی که از طریق آنها فیلمهای سینمایی میتوانند موجب ترغیب و تحریک مخاطبین برای بازدید از مکانهای نمایش داده شده در فیلمها شوند و چگونگی تأثیر فیلمها بر تصویر ادراکشدهی گردشگران از مقصد گردشگری و در نهایت چگونگی تأثیر تصویر ادراکشده بر انگیزش گردشگران پرداخته شود.
1-1- تعریف موضوع و بیان مسئله
در امر بازاریابی مقصد گردشگری، جذب گردشگر نیازمند راهکارهای مختلفی است، یکی از آنها استفاده از رسانه و بهخصوص فیلم برای ترویج گردشگری و معرفی مقاصد گردشگری است. فیلمها یا سریالهای تلویزیونی به دلیل نمایش مقصدهای جذاب و دیدنی چه به لحاظ چشمانداز طبیعی و چه به لحاظ نمایش جاذبههای انسانساخت، میتوانند برای مخاطبان جالب باشند و آگاهی آنها را نسبت به یک مقصد بهخصوص افزایش دهند و تصویر مقصدی را تحت تأثیر قرار دهند. بنابراین، فیلمها یا سریالهای تلویزیونی بهمثابه یک تبلیغ بینالمللی برای مقصدها هستند که توسط میلیونها گردشگر بالقوه دیده میشوند. با این حال، تنها در سالهای اخیر به این مسئله توجه زیادی شده است.
اگرچه هدف اصلی فیلمها و سریالهای تلویزیونی، ترفیع لوکیشنهای فیلم به عنوان یک مقصد گردشگری نیست اما مطالعات مختلف نشان میدهد که مردم به لوکیشنهایی که در سینما یا برنامههای تلویزیونی میبینند جذب میشوند (رایلی[1] و وندورن[2]، 1992)؛ امروزه به این پدیده نوین در گردشگری فرهنگی، گردشگری فیلم یا گردشگری القایی فیلم[3] میگویند که شامل دیدار از یک مقصد یا جاذبه در نتیجهی نمایش آن مقصد بر روی پردهی سینما، DVD، تلویزیون یا ویدئو است (هادسون[4] و ریچیه[5]، ب2006).
با بررسی گذشتهی سینما در ایران به قدمت صد سالهی آن پی میبریم این در حالی است که تلویزیون تاریخی پنجاه ساله در ایران دارد. 247 سالن سینما (پرده) در کشور به فعالیت نمایش فیلم مشغول هستند و در حوزهی تولید فیلم، ایران در سال 1392 در بین 15 کشور جهان قرار داشته است (وبسایت انجمن سینماداران ایران، 1394). از این رو مشخص است که ایران پتانسیل زیادی برای تولیدات سینمایی و تلویزیونی دارد. اما نکته قابلتأمل جایی است که بخشی عظیمی از هزینههای تولید فیلم برای تهیه و ساخت لوکیشن فیلم صرف میشود، اما متأسفانه در ایران پس از اتمام فیلمبرداری بسیاری از این لوکیشنها به حال خود رها میشوند و یا تخریب میشوند.این در حالی است که در بسیاری از کشورهای دنیا این لوکیشنها بهخوبی برای جلب گردشگران و ایجاد شغل و درآمد استفاده میشوند. در ادامهی این مطلب میتوان به دو شهرک سینمایی دفاع مقدس و شهرک سینمایی غزالی میتوان اشاره کرد که اولی زیرمجموعهای از انجمن دفاع مقدس است و مسئول حفظ و نگهداری از این شهرک است و دیگری در دست سازمان صداوسیما قرار دارد که متولی اصلی برای حفظ و نگهداری آن است.
در این بررسی بر آن بودیم تا مروری کلی بر گردشگری فیلم و بررسی وضعیت آن در ایران و بهخصوص استان آذربایجان شرقی بپردازیم. در ادامه سعی شد تا به بررسی تأثیر گردشگری فیلم بر تصویر ادراکشده از مقصد و در ادامه به تأثیر گردشگری فیلم بر انگیزش گردشگران پرداخته شود. سپس به تأثیر تصویر ادراکشده از مقصد در انگیزش گردشگران و در نهایت به تأثیر گردشگری فیلم و تصویر ادراکشده بر انگیزش گردشگران بررسی شد. در مرور مسائل فوق به بررسی انگیزه گردشگران از سفر به لوکیشنهای مرتبط با فیلمها، حضور عمدی یا تصادفی ایشان در مکان، تصویر ایجادشده نزد گردشگران پرداختیم.
1-2- اهمیت و ضرورت موضوع
مطابق برآورد مجمع جهانی اقتصاد[6] در سال 2013، ایران در ردهبندی کشورها در رتبه 98 جهان و 11 در خاورمیانه قرار گرفته است؛ لازم به ذکر است رتبهی ایران در جهان از لحاظ منابع فرهنگی 45 و منابع طبیعی 74 است که میتوان نتیجه گرفت سهم ایران در جلب گردشگران خارجی با توجه به وسعت، تاریخ و تمدن و جاذبههای گردشگری در خور آن ناچیز است. از این رو، جلب گردشگر نیازمند تدابیر مختلف در حوزههای سختافزاری (همچون تهیه امکانات رفاهی و زیرساختها) و نرمافزاری (مثل فراهم آوردن شرایط پذیرش گردشگر در کشور و آشنایی مردم در برخورد مناسب با گردشگران با توجه به تفاوتهای فرهنگی موجود و معرفی مناسب جاذبههای خود) است و یکی از بهترین ابزار بازاریابی مقصد استفاده از ابزاری به نام فیلم و سریال است که گردشگری فیلم را شکل میدهد.
گردشگری فیلم موضوع نسبتاً جدیدی در زمینهی مطالعات گردشگری است که تقاضای جهانی آن در حال افزایش است. دلیل این امر را میتوان در افزایش سفرهای بینالمللی و رشد صنعت سرگرمی جستجو کرد. در سالهای اخیر تعداد افرادی که به سینما میروند افزایش پیدا کرده است که اکران فیلم ارباب حلقهها[7] در 10.000 سالن سینما این موضوع را تأیید میکند، این در حالی است که تقریباً 30 سال قبل، فیلم آروارهها تنها در 465 سینما در آمریکا اکران شد. امروزه یک فیلم معمولی با توزیع جهانی و پس از نمایش به شکل DVD و در تلویزیون، میتواند بیش از 100 میلیون بیننده داشته باشد. به همین صورت، سریالهای تلویزیونی نیز میتوانند به شکل قابلتوجهی بر جذابیت مقصدها اثرگذار باشند (اکانر[8]، 2010). از سوی دیگر، طبق بررسی که در سال 2004 صورت گرفت مشخص شد از هر 10 نفر در بریتانیا 8 نفر ایدهی انتخاب مقصد تعطیلات خود را از فیلمها میگیرند و از هر 5 نفر، یک نفر برای سفر به لوکیشن فیلم موردعلاقه خود برنامهریزی میکند (هادسون و ریچیه، 2006).
پیرس[9] (2005، به نقل از برزگر، 1392) برای سنجش انگیزه سه دلیل اصلی برشمرده است: اول، تحلیلگران تجاری میتوانند بر اساس مطالعات دقیق انگیزشی برآورد درستی از بازار ارائه دهند. دوم، انگیزه با فعالیتهای گردشگر و انتخاب مقصد مرتبط است و بنابراین برای بازاریابان و مدیران مقصد سودمند است. دلیل سوم برای سنجش انگیزه از
[جمعه 1398-07-05] [ 04:08:00 ق.ظ ]
|