بخش اول: تربیت و مسائل عاطفی

الف: خانواده و تربیت

وظایف والدین
سخنی دیگر درباره نخستین مربی كودك
معلم اول كودك
پی‌ریزی قواعد زندگی
خانواده و تربیت
شریفترین خدمت
مراقبت‌ها در هفت سال سوم
تمایلات نوجوان و جوان
توجه به نیاز آنان
مهرطلبی آنان
هدایت نوجوان و جوان
ب: نیاز به محبت                             43-40

جلوه‌های مهرطلبی
جدائی‌های طولانی
مهرورزی به هنگام بازگشت
چهره متبسم
چند نكته مهم
بخش چهارم: نقش پدر                       50-44

الف: اخلاق پدر

همدمی با فرزندان
در برابر حرف حق
اما سخنی هم با شما
ب: بیگانگی با فرزندان

جوش كار و تلاش
سر در لاك خود
ج: نزاع در خانه

خانه جهنمی
سعادتمندی كانون
گریز از خانه
آثار بد خشونت‌ها
بخش پنجم: نقش مادر                       54-51

الف: اخلاق مادر

مادر و اخلاق اسلامی
حوصلة مادر
ب: مادر و رازهای فرزندان

مادر بهترین رازدار
چند نكته مهم
ج: جنبه‌های مذهبی مادر

مادر و مذهب
نیاز به ایمان
كنترل روابط
در برابر عبادت فرزندان
بخش ششم:  احساس نابسامانی در خانواده            62-54

الف: تبعیض در خانه

ارجحیت پسر بر دختر
در آموزش علم
مساله كار در خانه
مراقبتها در ابراز عواطف
ب: تحقیر در خانه

جوان و مسالة تحقیر
انتقادپذیری از فرزندان
چند نكته مهم
ج: آزادی فرزندان در خانه

جوان و آزادی
نوع آزادی
نكته‌ها در كنترل
د: احترام والدین

سئوالی در ذهن جوان
نیكی به پدر و مادر
رعایت حرمت فرزندان
بخش هفتم: نكته‌های مهم در روابط والدین و فرزندان         65-63

جبران خطای تربیتی
وظیفة والدین
توقف رشد عقلی
آسیبهای روحی
زیاده‌روی در محبت
بدترین پدران
بخش هشتم: دومین كلاس تربیت (مدرسه)               76-66

مدرسه و تكوین شخصیت كودكان و نوجوانان
همگامی خانه و مدرسه
نقش مدرسه در انتقال ارزشها
رفتارهای مذهبی چگونه تبلور می‌یابد؟
هشیاریهای فرهنگی در پاسداری از سلامت و رشد مطلوب
مهاجمان فرهنگی كیستند؟
هدف مهاجمان فرهنگی چیست؟
رسالت اولیاء و مربیان و پیشگیری از آسیبهای اجتماعی
منابع مورد استفاده:

بسمه تعالی

تحقیقات كاربرد مواد آموزشی:

مقدمه:

تقدیم این تحقیقات به آن معلمان و مربیان و اساتیدی كه شغل مقدس تدریس را با همه مشكلات و زحماتش و با توجه به تأثیر والای این وظیفه بزرگ اجتماعی، و با رضایت تمام پذیرفته‌اندو میدانند كه اگر امروز قدر كار بزرگ آنها كوچك شمرده شود فردا در برابر رسول و اهل بیت پاكش یعنی مربیان و معلمان والامقام بشری سرافراز و آبرومند خواهند بود.

و در ادامه تقدیم می‌دارم به آن جوانان و نوجوانان برومندی كه زحمات معلمان آگاه و دلسوز خود را پاس می‌دارند و وجود آنها را در راه سعادت خود عزیز می‌شمارند و محبت آنها را همیشه در دل پاكشان زنده می‌دارند تا فردا در برابر رسول خدا و اولیای گرامی او عزیز و موجب روشنی چشم استادان خویش باشند.

چنانكه در میان شما رسولی از خودتان فرستادیم تا آیات ما را برای شما تلاوت كند و دلها و نفسهای شما را از جهالتها و زشتیها و آلودگیها پاك نموده به اخلاق و فضایل انسانی رشد و كمال بخشد و همچنین شما را تعلیم كتاب و حكمت دهد و آنچه را كه در قدرت و امكان شما نبوده تا بفهمید به شما بیاموزد. بنابراین مرا كه خالق و منعم شما هستم همیشه بیاد داشته باشید تا من هم به   لطف بیشتر و عنایتهای آینده شما را یاد كنم[1].

بخش اول: تربیت

تربیت و قلمرو آن

تربیت بطور خلاصه عبارت است از پرورش و رشد دادن استعدادهایی كه آفریدگار جهان در وجود انسان جهت سعادت و كمال او بودیعت گذاشته است.

با این تعریف اجمالی موضوعات زیر در امر تربیت مورد دقت و توجه قرار می‌گیرد:

تربیت‌كننده با داشتن هدف معین و علاقمندی كافی و آگاهی كامل به اهمیت و ارزش تربیت این مسئولیت مقدس را می‌پذیرد.
او از تجربه‌ها و اطلاعات لازم بهره‌مند می‌باشد و از اصول و مبانی تربیت عالم و آگاه و خودش نیز از فضایل اخلاقی و مزایای تربیتی برخوردار است.
تربیت‌كننده نسبت به موقعیت فرد یا افراد مورد تربیت و استعدادهای جسمی و روحی آنها آشنایی كامل دارد و می‌داند كه چگونه انسانهایی را برای چه جامعه‌ای باید بسازد.
مربی به وضع و شرایط محیطی كه در آن زندگی می‌كند و نیازهای اساسی آینده جامعه خود كاملاً آگاه است و فعالیت خود را متناسب با آن نیازها بكار می‌اندازد.
كار و فعالیت مربی مبتنی بر طرح و برنامه حساب شده و متوجه به هدفهای صحیح و مطلوب جامعه و متكی بر روش متناسب با این هدفها انجام می‌گیرد.
مسئول تربیت برای پیشبرد اهداف مقدس خویش ناگزیر است وسایل كار برای خود و افراد مورد تربیت متناسب با شرایط و امكانات زمان داشته باشد زیرا می‌داند كه هیچ كاری بدون وسیله متناسب به انجام نمی‌رسد.
در جامعه‌ای كه اكثریت قریب به اتفاق آن مسلمانند مربی آگاه می‌كوشد تا برای پایداری و استواری یك جامعه مترقی و مستقل اسلامی افرادی مؤمن و صاحب رشد و متخلق به اخلاق اسلامی و خدمتگزار به جامعه خود تربیت كند.
پایه‌های اساسی تربیت
تمایلات انسانی و غرائز طبیعی بمنزلة پایه‌های اساسی است كه تربیت بر روی آنها بنا می‌شود. یا بعبارت دیگر، تربیت عبارت از تعدیل خواهشهای طبیعی و تنظیم كیفیت بهره‌برداری از نیروهای غریزی است.

«خوی و منش عبارت است از غرائزی كه شغل و تجربه آن را بگونه‌ای مختلف رنگ كرده و مانند كاشی‌كار ماهری پهلوی هم چیده است.»[2]

موقعیكه آداب و رسوم تربیت بر اثر تكرار و ممارست، رنگ عادت بخود می‌گیرد و بصورت خلق و خوی ثابت در می‌آید، آدمی بر طبق آن از سرمایه‌های طبیعی خود استفاده می‌كند و به آسانی، غرائز در مجاری عادات بجریان می‌افتند.[3]

«عادات به محض آنكه تشكیل یافتند با بهره‌برداری از ذخیرة فعالیتهای ذاتی آدمی، به وجود خود ادامه می‌دهند و لاینقطع این فعالیتها را به میل خودشان تحریك می‌كنند، تقویت می‌نمایند، تفكیك می‌سازند، متمركز می‌كنند و از غرائز خام و نامنظم، دنیائی مطابق میل خود بوجود می‌آورند به طوری كه می‌توان گفت آن موجود نه مخلوق عقل است و نه زائیده غریزه، بلكه مصنوع عادات می‌باشد.»[4]

اشاراتی كوتاه و مختصر به مراحل تربیت
پیامبر اسلام (ص) سنین میان تولد تا 21 سالگی را كه با اهمیت‌ترین مرحله تربیتی است به سه مرحله تقسیم نموده است، و در قالب یك حدیث می‌فرمایند: «فرزند، در هفت