سوالات پرسشنامه کاملا مرتبط با موضوع بوده و پرسشنامه می‌تواند به سوال‌ها و فرضیه‌های تحقیق پاسخ نماید. برای بررسی پایایی، اعتبار و همسانی درونی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ روی یک نمونه 10 نفری استفاده شد که نتیجه حاکی از آن است که پرسشنامه با ضریبی معادل ۸۰۶.  از اعتبار مناسبی برخوردار بوده است.

جامعه نمونه در نظر گرفته شده برای این تحقیق (به دلیل محدودیت‌های بودجه و عدم دسترسی به اطلاعات طبقه‌بندی شده) نمونه در دسترس شامل 40 کارشناس رسانه و 20 کارشناس پدافند غیر عامل می‌باشد که همگی به پرسشنامه‌ها پاسخ داده‌اند.

نتایج بدست آمده از پژوهش بیانگر این است که وجود دید مثبت به موضوع اطلاع رسانی در شرایط بحران، پیش بینی شرایط و تامین امکانات مورد نیاز، آموزش اصحاب رسانه و مدیران بحران در زمینه اطلاع رسانی در شرایط بحران، بستر مناسب برای استفاده از شیوه‌های گوناگون اطلاع رسانی را بوجود می‌آورد. همچنین موقعیت جغرافیایی مخاطبان (داخل محدوده، همجوار و خارج از محدوده)، عامل بروز بحران (انسانی، طبیعی) و نوع بحران (حوادث طبیعی، اقتصادی، سیاسی و …) عامل مهمی در برگزیدن شیوه‌ی اطلاع رسانی در شرایط بحران قطع برق می‌باشد.

از مهمترین پیشنهادهای ارائه شده در پایان این پژوهش، راه‌اندازی سامانه اطلاع رسانی سیار در مناطق بحران‌زده بدون نیاز به هیچگونه زیرساخت، راه‌اندازی سایت، تهیه‌ی کتاب و جزوات، برای آموزش مدیران بحران، اجباری نمودن تعیین سخنگو در آیین نامه عملیاتی مدیریت بحران می‌باشد.

 

فهرست

1     فصل اول: کلیات پژوهش… 1

1.1      بیان مسئله: 2

1.2      اهمیت و ضرورت تحقیق.. 3

1.3      هدف‌های تحقیق.. 3

1.3.1       هدف اصلی.. 3

1.3.2       اهداف فرعی.. 4

1.4      سوالات تحقیق.. 4

1.5      فرضیه‌های تحقیق.. 5

1.5.1       فرضیه اصلی.. 5

1.5.2       فرضیات فرعی.. 5

1.6      متغیرهای پژوهش… 6

1.6.1       متغیر وابسته. 6

1.6.2       متغیرهای مستقل.. 6

1.7      قلمرو پژوهش… 7

1.8      تعریف مفاهیم و واژگان پرکاربرد. 7

1.8.1       بحران. 7

1.8.2       پدافند غیرعامل.. 7

1.8.3       شیوه‌های اطلاع رسانی.. 8

1.9      روش پژوهش… 8

1.10    جامعه‌آماری.. 8

1.11    پیشینه تحقیق.. 8

1.11.1     پایان نامه‌ها 9

1.11.2     پژوهش و  مقالات… 10

1.11.3     کتاب‌ها 11

1.11.4     سایر منابع. 15

2     فصل دوم: ادبیات تحقیق.. 17

2.1      مقدمه. 18

2.2      بخش اول – بحران. 19

2.2.1       تعریف بحران. 19

2.2.2       دیدگاه سنتی و جدید به بحران. 21

2.2.3       انواع بحران. 21

2.2.4       انواع بحران از نظر دخالت انسانی.. 21

 

2.2.5       انواع بحران از نظر سطوح.. 22

2.2.6     انواع بحران از نظر موضوع. 23

2.2.7       دیگر تقسیم بندی‌های بحران. 25

2.2.8       مدیریت بحران. 26

2.2.9       فرآیند مدیریت بحران. 27

2.3      بخش دوم – اطلاع رسانی و بحران. 30

2.3.1       کارکرد رسانه در بحران. 31

2.3.2       نقش اساسی رسانه‌ها در بحران. 32

2.3.3       جایگاه رسانه در بحران. 33

2.3.4       نقش رسانه‌ها در کاهش عوارض روانی بحران. 34

2.3.5       رسانه‌ها و بحران‌های نوین.. 35

2.4      بخش سوم – جایگاه برق در رسانه‌ها 36

2.4.1       تاریخچه برق.. 36

2.4.2       ویژگی‌های عمومی صنعت برق.. 36

2.4.3       وضعیت برق در شرایط بحرانی.. 40

2.4.4       نمونه اخبار در زمینه قطع برق در شرایط بحران. 41

2.4.5       وابستگی رسانه‌ها به برق.. 43

2.5      بخش چهارم – اطلاع رسانی در شرایط بحران. 44

2.5.1       ده نکته خبری برای خبرنگاران و سردبیران در بحران. 45

2.5.2       ارتباطات نیروهای خبری در بحران. 47

2.5.3       انواع ابزار های رایج ارتباطی.. 47

2.5.4       سامانه‌های اطلاع رسانی عمومی و هشدار. 48

2.6      بخش پنجم – شیوه‌های اطلاع رسانی.. 54

2.6.1       اطلاعیه‌های از پیش منتشر شده 54

2.6.2       رادیو. 55

2.6.3       تلویزیون. 56

2.6.4       رسانه‌های دیجیتال. 57

2.7      چهارچوب نظری تحقیق.. 58

2.7.1       نظریه‌ی وابستگی مخاطبان. 58

2.7.2       نظریه برجسته سازی.. 60

2.7.3       مدل ارتباطات بحران گونزالز- هررو و پرات… 62

2.7.4       برنامه ریزی ارتباطات بحرانی استراتژیک – یوسلی (۲۰۰۲) 64

2.7.5       برنامه ارتباطی قبل از بحران مارش و رابینز. 65

2.7.6       عناصر ده‌گانه برنامه ارتباط بحران زرمان ( 1995) 66

2.7.7       نظریه مارپیچ مثبت و منفی رسانه‌ای.. 67

2.7.8       نظریه گالتونگ درباره بحران. 70

2.7.9       نظریه اسکوگلند و اولسن درباره ایجاد ارتباط با رسانه ها 71

3     فصل سوم: روش شناسی.. 73

3.1      مقدمه. 74

3.2      روش تحقیق.. 75

3.3      جامعه آماری.. 75

3.4      جامعه نمونه و روش نمونه‌گیری.. 75

3.5      تکنیک یا ابزار جمع‌آوری اطلاعات… 76

3.6      اعتبار یابی پرسش‌نامه. 76

3.7      روش‌های آماری تحلیل داده‌ها و آزمون فرضیه‌ها 76

4     فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها 77

4.1      مقدمه. 78

4.2      بخش اول: تجزیه و تحلیل توصیفی.. 78

4.3      بخش دوم: تجزیه و تحلیل استنباطی.. 122

5     فصل پنجم: نتیجه‌گیری.. 130

5.1      نتیجه‌گیری.. 131

5.2      نتیجه‌گیری و تحلیل.. 131

5.3      پیشنهادات… 135

5.3.1       پیشنهادات عمومی.. 135

5.3.2       پیشنهاد برای تحقیق بعدی.. 136

5.4      محدودیت‌های تحقیق.. 136

5.5      منابع و مآخذ. 145

5.5.1       منابع فارسی.. 145

5.6      منابع انگلیسی.. 148

 

فهرست جداول

جدول 1 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی ایجاد امکان مدیریت بحران توسط رسانه‌ها 78

جدول 2 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی کاهش خسارات ناشی از بحران بوسیله اطلاع رسانی.. 79

جدول 3-  جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی ایجاد هماهنگی بوسیله اطلاع رسانی.. 80

جدول 4 – نمودار توزیع فراوانی جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی صرفا جنبه آموزشی داشتن رسانه‌ها 81

جدول 5 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی ایجاد مزاحمت رسانه‌ها در شرایط بحران. 82

جدول 6 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی دامن زدن رسانه‌ها به بحران. 83

جدول 7 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی رسانه‌ها به عنوان ارکان مدیریت بحران. 84

جدول 8 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی ایجاد هماهنگی بین نهادها توسط رسانه‌ها 85

جدول 9 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی دادن امکانات ویژه به رسانه‌ها در شرایط بحران. 86

جدول 10 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی رسانه‌‌ها به عنوان نخستین مراکز دریافت کننده برق.. 87

جدول 11 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی مفید بودن انتشار اطلاعیه‌ها، خارج از محدوده بحران. 88

جدول 12 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی پیش‌بینی مراکزجایگزین‌رسانه‌ای.. 89

جدول 13 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی ایجاد مراکز رسانه‌ای متحرک.. 90

جدول 14 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی استقرار ایستگاه‌های رادیویی سیار. 91

جدول 15 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی نزدیکی مرکز انتشار اخبار و اطلاعیه‌ها 92

جدول 16 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی امکان استفاده از شیوه‌های مختلف اطلاع رسانی با استفاده از پیش‌بینی شرایط.. 93

جدول 17 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی تاثیر آموزش اصحاب رسانه. 94

جدول 18 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی ارتباط دائم و تعامل مدیران بحران و اصحاب رسانه. 95

جدول 19 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی آموزش مدیران بحران در زمینه‌ی ارتباط با اصحاب رسانه در شرایط بحران  96

جدول 20 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی تنظیم و تدوین پیش‌نویس اخبار، اطلاعیه‌ها و برنامه‌های آموزشی  97

جدول 21 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی فراهم آوردن امکان حضور اصحاب رسانه در کانون بحران‌های درحال وقوع  99

جدول 22 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی میزان استفاده عموم مردم از رسانه‌های سنتی.. 100

جدول 23 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی امکان استفاده از رسانه‌های دیجیتال. 101

جدول 24 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی استفاده از اطلاعیه‌های از پیش تکثیر شده 102

جدول 25 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی استفاده از رادیو برای اطلاع رسانی.. 103

جدول 26 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی استفاده از تلفن همراه برای اطلاع رسانی.. 104

جدول 27 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی استفاده از تلویزیون برای اطلاع رسانی.. 105

جدول 28 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی استفاده از روزنامه‌های منتشر شده در سایر نقاط.. 106

جدول 29 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی تفاوت اطلاع رسانی در بحران‌های طبیعی با بحران‌هایی که عامل انسانی دارند. 107

جدول 30 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی تفاوت اطلاع رسانی در بحران جنگ با سایر بحران‌ها 108

جدول 31 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی تفاوت اطلاع رسانی در بحران‌های سیاسی – امنیتی با سایر بحران‌ها 109

جدول 32 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی تفاوت اطلاع رسانی در بحران‌های اقتصادی با سایر بحران‌ها 110

جدول 33 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی تفاوت  اطلاع رسانی در بحران‌های منطقه‌ای، ملی و بین‌المللی  111

جدول 34 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی تفاوت اطلاع رسانی به مخاطبان داخل منطقه بحران و خارج از آن  112

جدول 35 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی  تفاوت  اطلاع رسانی به مخاطبان خارج از منطقه بحران، همجوار با بحران و غیر همجوار. 113

جدول 36 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی تفاوت  اطلاع رسانی به مخاطبان داخل بحران؛ برای مردم و مسئولین  114

جدول 37 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی براساس جنسیت پاسخگویان. 115

جدول 38 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی براساس سن پاسخگویان. 116

جدول 39 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی سابقه پاسخگویان. 117

جدول 40 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی براساس تحصیلات پاسخگویان. 118

جدول 41 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی براساس رشته تحصیلی پاسخگویان. 119

جدول 42 – جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی براساس سمت در حوزه پدافند غیر عامل.. 120

جدول 43- جدول توزیع فراوانی و درصد فراوانی کارشناس پدافند یا رسانه. 121

جدول 44 – نتایج آزمون غیر پارامتریک خی دو فرضیه شماره یک بین شیوه‌های اطلاع رسانی در شرایط بحران قطع برق و نگرش کارشناسان رابطه معنی داری وجود دارد. 123

جدول 45 – نتایج آزمون غیر پارامتریک خی دو فرضیه شماره دو بین شیوه‌های اطلاع رسانی در شرایط بحران قطع برق و تامین برق رسانه‌ها به عنوان مراکز حساس رابطه معنی داری وجود دارد. 124

جدول 46 – نتایج آزمون غیر پارامتریک خی دو فرضیه شماره سه بین شیوه‌ی اطلاع رسانی در شرایط بحران قطع برق و تامین مراکز جایگزین اطلاع رسانی رابطه‌ی معنی داری وجود دارد. 125

جدول 47 – نتایج آزمون غیر پارامتریک خی دو فرضیه شماره چهار بین شیوه‌های اطلاع رسانی در شرایط بحران قطع برق و پیش‌بینی‌های اصحاب رسانه رابطه‌ی معنی داری وجود دارد. 126

جدول 48 – نتایج آزمون غیر پارامتریک خی دو فرضیه شماره پنج – بین شیوه‌های اطلاع رسانی در شرایط بحران قطع برق و عدم و ابستگی صرف به رسانه‌های نوین (اینترنت، تلفن همراه و …) رابطه معنی داری وجود دارد. 127

جدول 49 – نتایج آزمون غیر پارامتریک خی دو فرضیه شماره شش – بین شیوه اطلاع رسانی در شرایط بحران قطع برق و نوع بحران رابطه معنا داری وجود دارد. 128

جدول 50 – نتایج آزمون غیر پارامتریک خی دو فرضیه شماره هفت –  بین شیوه اطلاع رسانی در شرایط بحران قطع برق و مخاطبان هدف حوزه‌ی فعالیت رسانه رابطه معنی‌داری وجود دارد. 129

 

فهرست نمودارها

نمودار 1 – عوامل تاثیر گذار بر نمایش و ارائه رسانه‌ای یک بحران. 68

نمودار 2 – نمودار توزیع فراوانی ایجاد امکان مدیریت بحران توسط رسانه‌ها 78

نمودار 3 – نمودار توزیع فراوانی کاهش خسارات ناشی از بحران بوسیله اطلاع رسانی.. 79

نمودار 4- نمودار توزیع فراوانی ایجاد هماهنگی بوسیله اطلاع رسانی.. 80

نمودار 5- نمودار توزیع فراوانی صرفا جنبه آموزشی داشتن رسانه‌ها 81

نمودار 6 – نمودار توزیع فراوانی ایجاد مزاحمت رسانه‌ها در شرایط بحران. 82

نمودار 7 – نمودار توزیع فراوانی دامن زدن رسانه‌ها به بحران. 83

نمودار 8 – نمودار توزیع فراوانی رسانه‌ها به عنوان ارکان مدیریت بحران. 84

نمودار 9 – نمودار توزیع فراوانی ایجاد هماهنگی بین نهادها توسط رسانه‌ها 85

نمودار 10 – نمودار توزیع فراوانی دادن امکانات ویژه به رسانه‌ها در شرایط بحران. 86

نمودار 11 – نمودار توزیع فراوانی رسانه‌ها  به عنوان نخستین مراکز دریافت کننده برق.. 87

نمودار 12 – نمودار توزیع فراوانی  مفید بودن انتشار اطلاعیه‌ها ، خارج از محدوده‌ی بحران. 88

نمودار 13- نمودار توزیع فراوانی پیش‌بینی مراکزجایگزین‌رسانه‌ای.. 89

نمودار 14 – نمودار توزیع فراوانی ایجاد مراکز رسانه‌ای متحرک.. 90

نمودار 15 – نمودار توزیع فراوانی استقرار ایستگاه‌های رادیویی سیار. 91

نمودار 16 – نمودار توزیع فراوانی نزدیکی مرکز انتشار اخبار و اطلاعیه‌ها 92

نمودار 17 – نمودار توزیع فراوانی امکان استفاده از شیوه‌های مختلف اطلاع رسانی با استفاده از پیش‌بینی شرایط   93

نمودار 18 – نمودار توزیع فراوانی تاثیر آموزش اصحاب رسانه. 94

نمودار 19 – نمودار توزیع فراوانی ارتباط دائم و تعامل مدیران بحران و اصحاب رسانه. 95

نمودار 20 – نمودار توزیع فراوانی آموزش مدیران بحران در زمینه‌ی ارتباط با اصحاب رسانه در شرایط بحران. 96

نمودار 21 – نمودار توزیع فراوانی تنظیم و تدوین پیش‌نویس اخبار، اطلاعیه‌ها و برنامه‌های آموزشی.. 98

نمودار 22 – فراهم آوردن امکان حضور اصحاب رسانه در کانون بحران‌های درحال وقوع. 99

نمودار 23 – نمودار توزیع فراوانی میزان استفاده عموم مردم از رسانه‌های سنتی.. 100

نمودار 24 – نمودار توزیع فراوانی امکان استفاده از رسانه‌های دیجیتال. 101

نمودار 25 – نمودار توزیع فراوانی استفاده از اطلاعیه‌های از پیش تکثیر شده 102

نمودار 26 – نمودار توزیع فراوانی استفاده از رادیو برای اطلاع رسانی.. 103

نمودار 27 – نمودار توزیع فراوانی استفاده از تلفن همراه برای اطلاع رسانی.. 104

نمودار 28 – نمودار توزیع فراوانی استفاده از تلویزیون برای اطلاع رسانی.. 105

نمودار 29 – نمودار توزیع فراوانی استفاده از روزنامه‌های منتشر شده در سایر نقاط.. 106

نمودار 30 – نمودار توزیع فراوانی تفاوت اطلاع رسانی در بحران‌های طبیعی با بحران‌هایی که عامل انسانی دارند  107

نمودار 31 – نمودار توزیع فراوانی تفاوت اطلاع رسانی در بحران جنگ با سایر بحران‌ها 108

نمودار 32 – نمودار توزیع فراوانی تفاوت اطلاع رسانی در بحران‌های سیاسی – امنیتی با سایر بحران‌ها 109

نمودار 33 – نمودار توزیع فراوانی تفاوت اطلاع رسانی در بحران‌های اقتصادی با سایر بحران‌ها 110

نمودار 34 – نمودار توزیع فراوانی تفاوت  اطلاع رسانی در بحران‌های منطقه‌ای، ملی و بین‌المللی.. 111

نمودار 35 – نمودار توزیع فراوانی تفاوت اطلاع رسانی به مخاطبان داخل منطقه بحران و خارج از آن. 112

نمودار 36 – نمودار توزیع فراوانی تفاوت اطلاع رسانی به مخاطبان داخل منطقه بحران و خارج از آن. 113

نمودار 37 – نمودار توزیع فراوانی تفاوت  اطلاع رسانی به مخاطبان داخل بحران؛ برای مردم و مسئولین.. 114

نمودار 38 –  نمودار توزیع فراوانی  براساس جنسیت پاسخگویان. 115

نمودار 39 – نمودار توزیع فراوانی براساس سن پاسخگویان. 116

نمودار 40 – نمودار توزیع فراوانی براساس سابقه در حوزه پدافند غیر عامل و مدیریت بحران. 117

نمودار 41 – نمودار توزیع فراوانی براساس تحصیلات پاسخگویان. 118

نمودار 42 – نمودار توزیع فراوانی براساس رشته تحصیلی پاسخگویان. 119

نمودار 43 – نمودار توزیع فراوانی سمت در حوزه‌ی پدافند غیر عامل.. 120

1-1-1-3: تعریف مهر در قانون مدنی و دكترین ……………………………………………………………  9

1-1-2: تاریخچه مهریه …………………………………………………………………………………………..  10

1-1-2-1: مهر در قانون حمورابی …………………………………………………………………………….  10

1-1-2-2: مهریه در دوران مغول ………………………………………………………………………………  11

1-1-2-3: مهریه در حقوق زرتشتی …………………………………………………………………………..  11

1-1-2-4: مهر در عربستان قبل از اسلام …………………………………………………………………….  12

1-1-2-5: مهریه در حقوق اسلام ……………………………………………………………………………..  13

1-1-3: ماهیت مهریه ……………………………………………………………………………………………..  14

1-1-4: فلسفه تشریع مهریه …………………………………………………………………………………….  15

1-2: مبنای فقهی مهریه …………………………………………………………………………………………  16

1-2-1: وجوب مهر در قرآن ……………………………………………………………………………………  16

1-2-2: وجوب مهر در روایات ………………………………………………………………………………..  17

1-3: كاركردها وآثار اقتصادی و اجتماعی مهریه ……………………………………………………….  18

1-3-1: مهریه مكمل سهم الارث زوجه ………………………………………………………………………  18

1-3-2: مهریه وثیقه ای در مقابل طلاق ………………………………………………………………………  18

1-3-3: مهریه بیمه اجتماعی و تامین آتیه زوجه ……………………………………………………………  19

1-3-4: مهریه مزد فعالیت های زوجه در دوران زوجیت ………………………………………………..  19

1-4: موضوع، شرایط و میزان مهریه ……………………………………………………………………….  19

1-4-1: موضوع مهر ………………………………………………………………………………………………  19

1-4-2: شرایط مهر ……………………………………………………………………………………………….  20

1-4-2-1: مالیت داشتن ………………………………………………………………………………………….  20

1-4-2-2: قابل تملیك بودن ……………………………………………………………………………………  20

1-4-2-3: معلوم بودن ……………………………………………………………………………………………  21

1-4-2-4: قدرت بر تسلیم ……………………………………………………………………………………..  21

1-4-2-5: معین بودن …………………………………………………………………………………………….  21

1-4-2-6: منفعت عقلایی و مشروع ………………………………………………………………………….  22

1-4-2-7: موجود بودن ………………………………………………………………………………………….  22

1-4-2-8: ملك شوهر بودن …………………………………………………………………………………….  22

1-4-3: مقدار مهریه ………………………………………………………………………………………………  23

1-5: اقسام مهریه و شرایط آنها در فقه و قانون مدنی …………………………………………………  23

1-5-1: مهرالمسمی ……………………………………………………………………………………………….    24

1-5-2: مهرالمثل …………………………………………………………………………………………………..  24

1-5-2-1: مواردی كه زن مستحق مهرالمثل می شود ………………………………………………………  24

1-5-3: مهرالمتعه ………………………………………………………………………………………………….  25

1-5-3-1: تفاوت مهرالمتعه با مهرالمثل ……………………………………………………………………..  25

1-5-3-2: شرایط مهرالمتعه …………………………………………………………………………………….  25

1-5-4: مهرالسنه …………………………………………………………………………………………………..  26

1-5-5: مفوضه المهر ……………………………………………………………………………………………..  26

1-6: لزوم ذكر مهر در نكاح ………………………………………………………………………………….  27

1-6-1: اقسام نكاح ……………………………………………………………………………………………….  27

1-6-2: لزوم ذكر مهریه در نكاح دائم ………………………………………………………………………..  27

1-6-3: لزوم ذكر مهریه در نكاح موقت ……………………………………………………………………..  27

1-7: مدت مهریه ………………………………………………………………………………………………..  27

1-8: انواع مهر از لحاظ زمان پرداخت …………………………………………………………………….  28

1-8-1: مهریه حال ………………………………………………………………………………………………..  28

1-8-2: مهریه مؤجل ……………………………………………………………………………………………..  28

1-8-3: مهریه عندالمطالبه ……………………………………………………………………………………….  29

1-8-4: مهریه عندالاستطاعه ……………………………………………………………………………………..  29

1-9: حق امتناع یا حق حبس …………………………………………………………………………………  29

1-9-1: حق امتناع در مهر حال …………………………………………………………………………………  29

1-9-2: حق امتناع در مهر مؤجل ………………………………………………………………………………  30

1-9-3: حق امتناع در نظر فقها …………………………………………………………………………………  30

1-10: ارتباط تعیین مهر و صحت عقد …………………………………………………………………….  31

1-11: دین …………………………………………………………………………………………………………  31

1-11-1: مفهوم و سبب دین ……………………………………………………………………………………  31

1-11-2: اقسام دین از جهت وجود اجل در فقه …………………………………………………………..  32

1-11-2-1: دین حال …………………………………………………………………………………………….  32

1-11-2-2: دین مؤجل ………………………………………………………………………………………….  32

1-11-3: اركان دین ………………………………………………………………………………………………  32

1-11-3-1: توجیهاتی در باب اثبات ركن نبودن اجل در دین ………………………………………….  33

1-11-3-1-1: تاثیر ركن بودن اجل در دین حال ………………………………………………………….  33

1-11-3-1-2: امكان اسقاط اجل از سوی دائن …………………………………………………………….  33

1-11-3-1-3: اثر فوت مدیون در حال شدن دین …………………………………………………………  33

1-12: تاجیل در دین و مهریه ………………………………………………………………………………..  34

1-12-1: نظر فقها در مورد معلوم بودن اجل پرداخت در بیع با ثمن مؤجل …………………………  34

1-12-2: آیا شرط عندالاستطاعه بودن مهریه نیز به معنی تاجیل است؟ ………………………………..  34

1-12-2-1: مهریه مؤجل به اجل نامعلوم…………………………………………………………………….. 35

1-12-2-2: جهل به شرط بر می گردد نه به مهر …………………………………………………………..  35

1-12-2-3: مهلت متعارف برای تادیه مهر در شرط عندالاستطاعه ……………………………………..  35

1-13: عندالاستطاعه و مهلت عرفی ………………………………………………………………………..  36

1-13-1: معنای دین عندالاستطاعه …………………………………………………………………………….  36

1-13-2: التزام شوهر به پرداخت مهر ………………………………………………………………………..  36

1-13-3: احتمالاتی در تبیین مفهوم عندالاستطاعه ………………………………………………………….  36

1-13-3-1: اعسار زوج ………………………………………………………………………………………….  36

1-13-3-2: التزام به تادیه منوط به استطاعت زوج …………………………………………………………  37

1-14: عندالاستطاعه و تعلیق تحقق مهریه ………………………………………………………………..  37

1-14-1: معلق بودن اصل دین …………………………………………………………………………………  37

1-14-2: معلق بودن التزام به تادیه …………………………………………………………………………….  38

1-15: اعتبار مهریه عندالاستطاعه غیر متعارف …………………………………………………………..  38

1-15-1: توافق زوج بر پرداخت مهریه غیر متعارف ………………………………………………………  38

1-15-2: عدم امكان اجراء تعهد نا متعارف ………………………………………………………………….  38

1-15-3: عدم قدرت بر تسلیم در تعهدات جزئی ………………………………………………………….  38

1-15-4: عدم قدرت بر تسلیم در تعهدات كلی ……………………………………………………………  39

1-15-5: نظر حقوقدانان درباره قدرت تسلیم به موضوع تعهد ………………………………………….  39

1-15-6: قدرت بر انجام تعهدی كه عرفاً قابل انجام باشد ……………………………………………….  40

1-15-7: اجرای تعهد بطور مطلق منتفی باشد ………………………………………………………………  40

1-15-8: نداشتن قصد انشاء در تعهد …………………………………………………………………………  40

1-16: تاثیر فوت مدیون بر دین مؤجل و عندالاستطاعه ………………………………………………  40

1-17: تنقیح مفهوم عندالاستطاعه ……………………………………………………………………………  41

1-18: تاثیر مطالبه در لازم التادیه شدن دیون …………………………………………………………….  42

1-18-1: از نظر فقه ………………………………………………………………………………………………  42

1-18-2: از نظر قانون ……………………………………………………………………………………………  44

1-18-3: عندالاستطاعه مانع اجرای مهریه ……………………………………………………………………  45

فصل دوم: آثار و نتایج شرط عندالمطالبه وعندالاستطاعه درمهریه ……………………….  46

2-1: شروط ضمن عقد ازدواج ……………………………………………………………………………..  47

2-1-1: معنای شرط ………………………………………………………………………………………………  47

2-1-2: معنای شرط ضمن عقد ………………………………………………………………………………..  47

2-1-3: اقسام شروط ضمن عقد ……………………………………………………………………………….  48

2-1-3-1: شروط صحیح در عقد نكاح ………………………………………………………………………  48

2-1-3-2: شروط باطل و غیر مبطل …………………………………………………………………………..  48

2-1-3-3: شروط باطل و مبطل ………………………………………………………………………………..  49

2-2: رابطه و وابستگی شرط به عقد ……………………………………………………………………….  50

2-3: شرط پرداخت مهریه عندالمطالبه …………………………………………………………………….  52

2-3-1: قدرت بر تسلیم مهر در مهریه حال یا عندالمطالبه ……………………………………………….  53

2-4: شرط پرداخت مهریه عندالاستطاعه ………………………………………………………………….  53

2-4-1: پرداخت مهریه در زمان استطاعت …………………………………………………………………..  53

2-4-2: عدم تعیین زمان استطاعت و پرداخت در شرط عندالاستطاعه …………………………………  53

2-4-3: انواع شرط عندالاستطاعه در مهریه …………………………………………………………………..  54

2-4-4: عندالاستطاعه بعنوان شرط ضمن عقد ………………………………………………………………  54

2-4-5: دلیل مخالفین طرح عندالاستطاعه بودن مهریه …………………………………………………….  55

2-4-6: دلیل موافقین طرح عندالاستطاعه بودن مهریه ……………………………………………………..  55

2-5: تفاوت عندالمطالبه بودن پرداخت با عندالاستطاعه بودن آن …………………………………..  56

2-5-1: ماهیت عندالمطالبه و عندالاستطاعه بودن پرداخت ……………………………………………..  56

2-5-2: بار اثبات در شرط عندالمطالبه با شرط عندالاستطاعه ……………………………………………  56

2-5-3: امكان بازداشت زوج در صورت امتناع از پرداخت ……………………………………………..  57

2-6: نحوة مطالبه مهریه در صورتی كه مهریه عندالمطالبه باشد ……………………………………  57

2-6-1: ثبوت حكم اعسار زوج ………………………………………………………………………………..  58

2-6-2: اقسام اعسار و احكام آنها …………………………………………………………………………….  58

2-6-3: معیار تقسیط مهریه در حكم اعسار نسبی ………………………………………………………….  58

2-6-4: انتقادات وارد بر صدور حكم اعسار توسط دادگاه ها …………………………………………..  58

2-6-5: انتقادات وارد بر قسط بندی حكم اعسار ………………………………………………………….  58

2-6-6: نظر فقها در مورد اعسار ……………………………………………………………………………….  59

2-6-7: اعسار و مشكلات در پرداخت مهر …………………………………………………………………  59

2-6-8: قدرت بر تسلیم مهر در مهریه های غیر عقلایی ………………………………………………….  60

2-7: مشكلات در وصول و اجراء مهریه در صورتی كه عندالاستطاعه باشد …………………..  60

2-7-1: وصول مهریه عندالاستطاعه از طریق اداره اجرای اسناد رسمی ………………………………..  60

2-7-2: وصول مهریه عندالاستطاعه از طریق تقدیم دادخواست به محاكم قضایی …………………..  61

2-8: احتمالاتی در مورد موقعیت شرط «عندالاستطاعه» در توافق مربوط به مهریه و اشكالات وارد بر آنها         61

2-8-1: به تاخیرانداختن زمان مطالبه به موجب شرط عندالاستطاعه و اشكالات آن …………………  61

2-8-1-1: غرری شدن توافق …………………………………………………………………………………..  61

2-8-1-2: جهالت در اجل از نظر فقها در شرط عندالاستطاعه ………………………………………….  64

2-8-1-3: نامشخص بودن زمان اجرای تعهد در مهریه عندالاستطاعه ………………………………….  64

2-8-2: تاكیدی بودن شرط عندالاستطاعه …………………………………………………………………….  65

2-8-2-1: عدم استفاده زوجه از حق حبس در مهریه مؤجل و عندالاستطاعه ………………………..  66

2-8-2-2: عدم وجود حق حبس در مهریه عندالاستطاعه بدلیل بطلان مهرالمسمی و مهرالمثل….. 66

2-8-3: اسقاط حق مطالبه بموجب شرط عندالاستطاعه ……………………………………………………  66

2-8-3-1: لزوم تعیین كردن وقت برای مطالبه مهریه ……………………………………………………..  67

2-8-3-2: سقوط دائم مهریه ……………………………………………………………………………………  67

2-8-3-3: سقوط حق مطالبه ثمن از نظر آیت اله سیستانی ………………………………………………  67

2-8-3-4: درج كردن قید عندالاستطاعه در عقد با توافق طرفین ……………………………………….  67

2-8-3-5: زوال عنوان تعهد …………………………………………………………………………………….  68

2-9: مسائل مورد بررسی در پرداخت مهریه بصورت عندالمطالبه و عندالاستطاعه از دیدگاه فقه و حقوق موضوعه ایران …………………………………………………………………………………………………………………………  68

2-9-1: حق حبس در مهریه عندالمطالبه ……………………………………………………………………..  68

2-9-1-1: حق حبس در مهریه عندالمطالبه از نظر قانونی ………………………………………………..  68

2-9-1-2: حال بودن مهریه در ماده 1085 قانون مدنی ……………………………………………………  68

2-9-1-3: حق یا حكم بودن ماده 1085 قانون مدنی ………………………………………………………  68

2-9-1-4: ماهیت حبس در عقد نكاح ………………………………………………………………………..  69

2-9-2: حق حبس در مهریه عندالاستطاعه …………………………………………………………………..  69

2-9-2-1: حق حبس با مراجعه به آیات قرآن و احادیث و ادله فقهی ………………………………..  69

2-9-2-2: قاعده « تعجیل فی المؤجل قبیح » ……………………………………………………………….  70

2-9-2-3: توافق در نحوه پرداخت مهر به صورت عندالاستطاعه و فقدان حق حبس ………………  70

2-9-3: درج شرط عندالاستطاعه در عقد نكاح برای پرداخت مهریه …………………………………..  71

2-9-3-1: شرط ممتنع در پرداخت مهریه عندالاستطاعه ………………………………………………….  71

2-9-3-2: شرط اجل بودن مهریه عندالاستطاعه …………………………………………………………….  72

2-9-3-3: دلالت شرط پرداخت مهریه عندالاستطاعه ( تصریحی ، ضمنی ) …………………………  72

2-9-3-4: صحت شرط عندالاستطاعه در عقد نكاح ………………………………………………………  72

2-9-3-5: شرط عندالاستطاعه در عقد نكاح «شرط اجل مستقبل، ایجابی، سلبی» …………………..  73

2-9-4: پذیرش حق حبس در مهریه عندالاستطاعه نقض غرض قانونگذار …………………………..  73

2-9-4-1: توافق در قوانین تكمیلی فراتر از قانون …………………………………………………………  74

2-9-5: دلایل عدم پذیرش حق حبس در مهریه عندالاستطاعه ………………………………………….  74

2-9-5-1: مهریه عندالاستطاعه معلق مشروط ……………………………………………………………….  74

2-9-5-2: موافقت زوجه به تدریجی بودن وصول مهریه …………………………………………………  74

2-9-5-3: قائده یوم الاستحقاق در مهریه عندالاستطاعه …………………………………………………..  74

2-9-5-4: قبول شرط عندالاستطاعه ، تسامح ، اعمال حق حبس دریغ ………………………………..  75

2-9-5-5: اساس و هدف درج شرط عندالاستطاعه در عقد ……………………………………………..  76

2-9-5-6: محدودیت دامنة اجرای حق حبس و التزام به عقد نكاح ……………………………………  76

2-9-5-7: موقوف بودن اجل در مهریه عندالاستطاعه ……………………………………………………..  77

2-9-5-8: تعیین اجل در دین ………………………………………………………………………………….  77

2-9-5-9: ملاك حق حبس در عقود …………………………………………………………………………  77

2-9-5-10: اصل عدم امکان استفاده مجیر از اسبابی که با اجازه اعطاء شده منافات دارد …………  77

2-10: نظریه غلط باطل بودن شرط عندالاستطاعه در پرداخت مهریه ……………………………..  78

2-11: فتاوای مراجع عظام تقلید در مورد حق حبس در مهریه عندالاستطاعه …………………..  80

2-12: فتاوای مراجع عظام تقلید در مورد مهریه عندالمطالبه پس از تقسیط شدن ……………..  82

2-13: اختلاف دیدگاه بین حقوقدانان در مقتضای ذات بودن تمكین در عقد نكاح ……………  83

2-14: تعدیل مهریه به نرخ روز وقتی كه شرط عندالاستطاعه قید شده ………………………….  83

2-14-1: رفع اختلاف بین استطاعت بالفعل واستطاعت بالقوه درمهریه عندالاستطاعه ……………..  84

2-14-2: تضییع مهریه به نرخ روز وقتی که شرط عندالاستطاعه قید شده …………………………….  85

2-14-3: نحوه امكان مطالبه و وصول مهریه عندالاستطاعه ازمحل ترك زوج متوفی ………………..  85

2-14-4: وضعیت مهریه در صورت فوت زوجه قبل از زوج …………………………………………..  86

2-14-5: مشكلات مهر عندالمطالبه پس از طلاق ………………………………………………………….  87

2-15: قسیم بودن مهریه عندالمطالبه یا عندالاستطاعه ………………………………………………….  87

نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………. 90

ارائه پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………. 92

فهرست منابع و مأخذ …………………………………………………………………………………………..  94

 

چکیده :

مهریه در عین حال كه از نظر شرعی و قانونی از اركان عقد نكاح دائم محسوب نمی گردد، ولی در عرف كنونی یكی از اصلی ترین مباحث نكاح قرار گرفته و تاثیر آن در شروع زندگی و ادامه آن به حدی است كه نگاه همه مردم به موضوع مهریه جنبه شخصی پیدا كرده، خواسته یا ناخواسته زوج به دنبال راهی است كه در موقع لزوم بتواند به استناد آن از پرداخت مهریه فرار كند و زوجه به دنبال راهی است كه در صورت نیاز در جهت وصول مهریه دچار مسائل و مشكلات دادگاهی نگردد به هر تقدیر این طرز نگاه مردم و مشكلاتی كه در اثر مهریه های زیاد به زندگی ها وارد شده و آمار زیاد زندانیان مهریه، مسئولین سازمان ثبت را به تكاپو واداشت تا بتوانند قدمی در جهت جلوگیری از اثرات مهریه های زیاد و زندگی بهتر زوجین بردارند، در همین زمینه دستورالعمل شمارة 53958/34/1 در تاریخ 7/11/1385 توسط ریاست محترم سازمان ثبت اسناد و املاك كل كشور صادر و به دفاتر ازدواج و طلاق ابلاغ گردید، متن بخشنامه بدین شرح است: سردفتران ازدواج مكلفند در موقع اجرای صیغه عقد و ثبت واقعه ازدواج درصورتیكه زوجین در نحوه پرداخت مهریه برعندالاستطاعه مالی زوج توافق نمایند بصورت شرط ضمن عقد درج و به امضای زوجین برسانند» بموجب این دستورالعمل سردفتران دفاتر رسمی ازدواج مکلف شدند، مفاد دو شرط 13و14مندرج در نکاح‌نامه را برای زوجین و خانواده‌ها تفهیم نموده تا طرفین عقد (زوجین) یکی از دو نوع مهریه یعنی عندالمطالبه یا عندالاستطاعه را بعنوان شرط ضمن عقد انتخاب نمایند و بدینوسیله فرض «ممتنع بودن زوج» موجود در مادة 2 قانون نحوة اجرای محکومیـت‌های مالی در خـصوص مهریه تغـییر کند و تعداد زندانیان مهریه کاهش یابد. ولی به نظر میرسد قراردادن شرط عندالاستطاعه در عقد نكاح اگر چه آمار زندانیان مهریه را كاهش می دهد اما وصول مهریه را از نظر حقوقی مشکل می نماید و همچنین امکان صدور اجرائیه و وصول مهریه از طریق اجرای ثبت به واسطه مشروط بودن مهریه به استطاعت، نیز وجود نخواهد داشت.

به هر حال ما در این رساله سعی داریم بعد از شناخت مهریه و كاركردهای آن، شروط عندالمطالبه و عندالاستطاعه را از نظر فقهی و حقوقی بررسی و به آثار و تبعات آنها در مهریه بپردازیم تا زوجین بتوانند با آگاهی بیشتر نسبت به فلسفه وجودی مهریه و شناخت این دو شروط دست به انتخاب صحیح بزنند .

واژگان كلیدی : مهریه، شرط ضمن عقد، عندالمطالبه، عندالاستطاعه، استطاعت، غرر

 

مقدمه :

خانواده بعنوان كوچكترین عضو و هسته مركزی اجتماع بشمار می رود و قدرت و استحكام آن باعث استحكام ملت و سستی و تباهی در آن باعث انحطاط ملت خواهد شد، ازینرو قانونگذار توجه خاصی به مسائل مربوط به خانواده داشته و قوانین و مقررات مربوط به آن از اهمیت خاصی برخوردار بوده و تدوین قانون در این عرصه نیاز به دقت عمل زیادی دارد. از طرف دیگر هدف اصلی از عقد ازدواج و تشكیل خانواده آثار مالی آن نیست، گرچه آثار مالی را هم بدنبال دارد و یكی از مهمترین آثار مالی عقد ازدواج مهریه می باشد، مهریه در حقوق ایران برگرفته از مذهب و سنت است و علل مختلفی در تکلیف مرد به پرداخت مهر بیان شده‏ است ولی به تازگی مهریه از فلسفه اصلی خود فاصله گرفته و تعیین مهریه های سنگین بین مردم متداول گشته و ازدیاد آن وسیله ای برای فخر فروشی زن یا به اهرم فشاری از طرف زن به مرد هنگام بروز اختلاف تبدیل شده است. متاسفانه تعیین مهریه های سنگین بدون در نظر گرفتن توانایی مرد در پرداخت روابط مالی و غیرمالی خانواده را دچار مشكل می كند و رغبت جوانان را برای ازدواج كاهش می دهد و در نتیجه عواقب ناگواری برای اجتماع بدنبال دارد از طرفی به دلیل هنگفت بودن، مرد هرگز قادر به پرداخت آن نیست و یا قصد پرداخت آن را ندارد و اگر توان اداء دارد به نحوی طفره می رود. یکی از عوامل استقبال زوجین از تعیین مهریه های سنگین، فقدان دیدگاه درست درباره ماهیت و نقش مهر است. امید است رساله حاضر در شناخت درست از فلسفه وجودی مهر و استفاده صحیح از شروط ضمن عقد و آگاهی از شرط عندالمطالبه و عندالاستطاعه در مهریه و كاهش میزان مهر مؤثر افتد.

الف : بیان مساله

حساسیت اجتماعی راجع به مسائل مربوط به ازدواج و تحولات اندیشه‌های مربوط به حقوق خانواده، اهمیت پرداختن به موضوع «شرط عندالمطالبه و عندالاستطاعه در مهریه» و شناخت صحیح آنها را مضاعف می‌کند. از طرفی تعیین مهریه در حال حاضر دچار تغییرات زیادی شده و در عرف امروزی تعیین مهریه های سنگین معمول شده كه به قصد سلب حق طلاق از جانب مرد یا تضمینی برای خوشبختی زوجه یا برای الزام مرد به طلاق تعیین می شوند كه در نهایت بدلیل عدم قدرت پرداخت از جانب زوج، باعث بازداشت زوج و افزایش آمار زندانیان غیرمجرم گردیده و تبدیل به یک معضل اجتماعی شده است.              در صورتی كه بسیار دیده می شود مردی كه قصد طلاق همسر خود را دارد با فشارهای روحی زن را وادار به بخشش مهریه نموده و در عمل نه تنها تعیین مهریة سنگین ضمانتی برای ادامه زندگی مشترك نبوده، بلكه خود باعث بروز اختلافاتی بین زوجین گشته است. از سوی دیگر مهر سنگین نمی تواند دلیلی برالزام مرد به طلاق باشد، چون پرداخت مهر قواعد خاص خود را دارد و طلاق هم از قوانین خاص خود پیروی می كند. شاید در اینجا بتوان گفت باید در قوانین راجع به ازدواج تغییراتی داده شود تا با روح زمانه سازگار باشد. ازاین‌رو بررسی همه جانبة این موضوع به منظور ریشه‌یابی مسأله و ارائه راه‌حل‌های ممکن جهت كنترل مهریه های سنگین ضروری است تا بتوانیم برخی معضلات مربوط به مهریه های سنگین و وصول آن در جامعه امروزی را حل كنیم.

ب : پیشینة تحقیق

تاریخچه مهر را نمی توان بطور كامل در ایران مورد مطالعه قرار داد چون منابعی كه از دوران قدیم به دست ما رسیده محدود می باشد و در همان منابع هم بطور اجمالی در مورد مهریه و شرط ضمن عقد نكاح نوشته شده است ولی در سالهای اخیر نویسندگان بزرگی در مورد مهریه كتب و مقالات رسمی نوشته اند و از جهات و زوایای گوناگونِ مهریه تحلیلاتی صورت گرفته، از جمله مقاله ای با عنوان «مهریه عندالاستطاعه است» نوشته رضا تاجگر و مقالات دیگر با عناوین گوناگون كه هر كدام به موضوعاتی از مهر پرداخته اند ولی تا آنجا كه اینجانب جستجو نموده ام كار پایان نامه ای و دانشجویی در مورد مهریه و شروط ضمن عقد نكاح تحت عنوان «شرط عندالاستطاعه و مقایسه آن با شرط عندالمطالبه» صورت نگرفته است .

ج : سوالات تحقیق

مفهوم عندالمطالبه و عندالاستطاعه بودن دین یا مهریه چیست؟

3- افسردگی ا زدیدگاه شناختی

4- افسردگی از دیدگاه اجتماعی

نظریه ملانی کلاین

نظریه کامرون

نظریه ادوارد بیبرنیک

نظریه الکساندر لوئی

انواع اضطراب

1- اضطراب موقعیتی

2- اضطراب خصیصه ای

انواع افسردگی

1- افسردگی در نوجوانی

2- افسردگی پنهان

3- افسردگی اتکائی

4- افسردگی رجعتی

5- افسردگی پس از زایمان

6- افسردگی نوروتیک

7- افسردگی عضوی

8- افسردگی علاقی

9- افسردگی ناشی از موفقیت

10- افسردگی ناشی از مصرف دارو

11- افسردگی در نتیجه پیری

12- افسردگی فصلی

13- افسردگی در دانشجویان

ملاکهای تشخیص اضطراب DSMIV

ملاکهای تشخیص اضطراب ناشی از اختلال طبی عمومی

ملاکها ی تشخیص اختلال اضطراب منتشر

ملاکهای تشخیص دوره افسردگی عمده DSMIV

درمان اضطراب

1-درمان دارویی اضطراب

بنزو ویازپینها

فعالیت فارماکولوژیک

عوارض جانبی

مسمومیت

داروهای بولکه کننده بتا – آدرنرژیک

مهارکننده های مونو آمین اکسید

2- روشهای خود میزانی کاهش اضطراب

آرام سازی

بیوفیدبک

انواع درمانهای اختلالات افسردگی

1-درمان افسردگی پسیکوزی :

الف ) درمانهای فیزیکی وزیست شناسی

ب ) شیمی درمانی

الف – درمانهای فیزیکی وزیست شناسی

ب ) روان درمانی

درمان دارویی افسردگی بر اساس نظریه زیست شناسی

الکتروشوک  درمانی

درمان افسردگی براساس نظریه روان پویائی

درمان افسردگی براساس نظریه یاد گیری

انواع درمانهای افسردگی

1- شناخت درمانی

2-رفتار درمانی

 

3- درمان بین فردی ( IPT)

4- روان درمانی تحلیل گرا

5- روان درمانی حمایتی

6- گروه درمانی

7- روان درمانی خانواده

 

فصل سوم: روش پژوهش

 

جامعه آماری

آزمودنیها

نمونه وروش نمونه گیری

ابزار تحقیق

1-تحول هشیاری نسبت به خود O3

2- نیروی من

3- گرایش پارانویایی  L

4- گرایش به گنهکاری O

5- تنش ارگی O4

خصوصیتهای آزمون افسردگی « بک »

1-اعتبار وثبات آزمون افسردگی

2-روش واجرای آزمون افسردگی

3-پرسشنامه آزمون افسردگی

4-مزایای آزمون افسردگی

5-نمره گذاری آزمون افسردگی

6-جدول تخمین میزان افسردگی

جدول هنجار گزینی ایرانی مقیاس افسردگی بک

معیارها ومیزانهای عددی آزمون افسردگی

روش نمره گذاری

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل

تجزیه وتحلیل داده ها

جدول افسردگی مدارس استثنایی

جدول افسردگی مدارس عادی

جدول اضطراب مدارس استثنایی

جدول افسردگی عادی

آزمون فرضیه

فرمول محاسبه واریانس

فرمول محاسبه t استودنت

فرمول محاسبه واریانس

فرمول محاسبه t استودنت

الف – فرض صفر

ب – فرض صفر

فرمول محاسبه t استودنت

ج- فرض صفر

 

فصل پنجم: نتیجه گیری

خلاصه مراحل تحقیق

محدودیت ها

پیشنهادات

پرسشنامه آزمون

آزمون افسردگی بک

منابع و مأخذ

مقدمه :

در دنیای  امروزه هیجانات ، تنش ها ، عصبیت ها وعوامل متعددی از این قبیل حاکم بر زندگی روزمره افراد هستند .

هر کدام از افراد جامعه امروزی در برخورد مستقیم با انواع استرسها و شرایط عصبی قرار دارند .محیط زندگی اجتماعی ، خانواده وهر آنچه فرد با آن در ارتباط است میتواند بعنوان عامل تنش زا جریان زندگی اورا به سمت بحرانها ونگرانیها سوق دهد .

امروزه تجارب تنش زا ناخواسته عکس العمل افراد را تعیین می کنند . بدین ترتیب که وقتی فردی یک تجربه ناخوشایند واسترس همراه با آن را دریافت می کند واکنش منفی بصورت اضطراب خود کم بینی ، افسردگی وغیره را از خود بروز می دهد . زیرا قدرت برخورد مقابله طبیعی با مشکلات را در نیافته وشاید نمی تواند که دریافت صحیحی ا زموقعیت خود داشته باشد .

از معضلات جامعه امروزی وشاید از بزرگترین آنها مسائل اضطراب است وافسردگی که هر کدام را به اختصار بیان می داریم .

اضطراب ، دلشوره ، تشویش ، نگرانی ،دلهره ، دلواپسی ، بی قراری ، دل آشوبه ونابسامانی حالاتی هستند که هر انسانی خواه وناخواه آنرا تجربه کرده است . می توان با اطمینان گفت که امکان ندارد انسان در این جهان زیسته باشد  وتجربه اضطراب را نداشته باشد ( معانه ، 1370).

ممکن است اضطراب را یک نوع درد داخلی دانست که سبب ایجاد هیجان وبه هم ریختن تعادل موجود می گردد و چون بشر دائما به منظور برقراری تعادل کوشش می کند بنابراین می توان گفت که اضطراب یک محرک قوی است .

امکان دارد این محرک مضر باشد واین خود بستگی دارد به درجه ترس ومقدار وخطراتی که متوجه فرد است (شاملو 1369).

در برخی از دیدگاهها گفته می شود که هنگامی احساس اضطراب دست می‌دهد که فرد با موقعیتی روبرو شود که کنترلی بر آن ندارد بطور کلی کنترل ناپذیر بودن آنچه روی می دهد واحساس درماندگی در برابر آن باعث می‌شود که فرد در موقعیتی فشار زا قرار گرفته احساس اضطراب نماید .

هر آدمی برای رویارویی با موقعیت فشار زا روش خاص خود را دارد گاهی فرد هیجان را در مدار توجه قرار می دهد وبجای درگیری با مساله اضطراب زا سعی می کند ، به طرق دیگری از اضطراب خود بکاهد ، گاهی خود مساله را در مدار توجه قرار می دهد .

موقعیت اضطراب زا را ارزیابی می کند وسپس دست به کاری می زند تا آن موقعیت را تغییر دهد یا از آن اجتناب نماید .( هیلگارد به 1369)

اگر چه مقدار محدودی اضطراب برای رشد بشر ضرروی است ولی مقدار آن نیز باعث اختلال رفتار می شود واغلب اوقات شخص را مجبور به نشان دادن رفتار نوروتیک یا پسیکوتیک می نماید (شاملو ، 1369).

موقعیتهای گوناگون زندگی خانوادگی اجتماعی تحصیلی ، شغلی همگی می‌توانند عوامل تنش زا را ایجاد ویا تشدید نمایند .

چنانچه فردی در یک موقعیت خاص شغلی قرار گرفته باشد که همواره استرس ، نگرانی ترس ویژگی شغلی او را تشکیل دهد خود او نیز حالتهای اضطراب را تجربه می کند واین موقعیتهای اضطراب زا تا حدودی بهداشت روانی فرد را بر هم می زند .

بدین ترتیب می بایست با تحقیق هر چه بیشتر در زمینه عوامل اضطراب زا وغلبه بر آنها به نحو طبیعی وصحیح موقعیتهای تنش زا را کاملا درک نموده وراه مقابله با آنرا ایجاد نمائیم تا شاید بتوان تا حدود زیادی معضل بزرگ جامعه امروزی که مسائل ناشی از اضطراب است را از بین ببریم .

افسردگی بیماری بسیار شایعی است که با وجود تحقیقات دامنه‌دار در‌مورد

علل ، علائم وطرق درمان آن متاسفانه در بیشتر جوامع امروزی و از جمله جامعه خود ما توجه به آن مبذول نشده است . علائم افسردگی را تا مدتها به عوامل دیگری چون ضعف اعصاب ، عصبانیت هیپوکندریاک وغیره نسبت می‌دادند به همین سبب تشخیص صحیح ودرمان آن به تعویق می انجامید ( امانت 1338).

بیماری افسردگی بیماری است که خصوصیت اول وعمده آن تغییر خلق است وشامل یک احساس غمگینی است که ازیک ناامیدی خفیف تا احساس یاس شدید ممکن است نوسان داشته باشد . این تغییر خلق نسبتا ثابت وبرای روزها ، هفته ها ، ماهها یا سالها ادامه دارد. افسردگی بر روی کل ارگانیسم اثر می کند و تمام حوزه های زندگی یک فرد را تحت تاثیر قرار می دهد این اثر در احساسات ، نیرو ،کشش ،فکر کیفیت ، علائق فرد نمایان می شود (وهابزاده ، 1364).

منظور از اختلالات عاطفی گونه هایی از سازمان یافتگی های مرضی است که در وهله نخست دگرگونی وفروریختگی خلق وخوی در آنها بصورتی بارز به چشم می خورد ، رفتارهایی که در این حالات مشاهده می شود در دو قطب کلی شادی غمگینی مشارکت دارند ، وجود بی نظمی هایی در تفکر منطقی ومحتوای آن در افسردگان بدون توجه به نوع آنان به ثبت رسیده است
( منصور ودادستان ، 1368).

در روانپزشکی ، افسردگی را تغییر خلق در جهت غمگینی می دانند ، بارزترین علامت بیماری افسردگی همانا خلق افسرده ایست که به درجات مختلف ممکن است پدید آید . در پاره ای از موارد خلق افسرده ممکن است تنها علامت بیماری باقی بماند به هر حال در این بیماری کلیه اعمال حیاتی متناسب با خلق افسرده تغییر می کند. (اخوت وجلیلی ، 1363).

همانطور که میدانیم افسردگی تنها علامت عاطفی نیست وهمراه با افسردگی ، بیخوابی وبی اشتهایی ، خودکشی ، احساس بی ارزش و فراوان دیده می شود . حدود افسردگی گاهی با موقعیت موجود متناسب نیست و گاهی حتی خود فرد از آن آگاهی ندارد .( پور افکاری ، 1364).

تقریبا هر کس گهگاه احساس افسردگی می کند اکثر ما گاهی وقتها احساس غم ورخوت می کنیم وبه فعالیتهای لذت بخش علاقه ای نشان نمی دهیم . افسردگی پاسخ طبیعی آدمی به فشارهای زندگی است . عدم موفقیت در تحصیل یا کار از دست دادن یکی از عزیزان و آگاهی از اینکه بیماری یا پیری توان ما را به تحلیل می برد از جمله موقعیتهایی هستند که اغلب موجب بروز افسردگی می شوند افسردگی تنها زمانی نابهنجار تلقی می شود که با واقعه ای که رخ داده متناسب نباشد ویا فراتر ازحدی که برای اکثر مردم نقطه آغاز بهبود است ادامه یابد ( براهنی وهمکاران ، 1368).

1-2 مقدمه 15

2-2 چالش‌های کشاورزی نوین 15

3-2 تاریخچه مصرف کود 18

4-2 تاریخچه مصرف سم 20

5-2 کشاورزی پایدار 21

1-5-2 کشاورزی ارگانیک 24

2-5-2 کشاورزی دقیق 25

3-5-2 کشاورزی پایدار کم نهاده 26

6-2 راه‌های استفاده‌ی بهینه از نهاده‌های شیمیایی 27

7-2 مدیریت کاربرد کودهای شیمیایی برای جلوگیری از آلودگی آب‌های آشامیدنی از نظر آژانس حفاظت محیط‌زیست ((EPA 28

8-2 مضرات استفاده از نهاده‌های شیمیایی 32

1-8-2 تأثیر نهاده‌های شیمیایی بر محیط ‌زیست 32

2-8-2 تأثیر نهاده‌های شیمیایی به سلامتی انسان 33

3-8-2 تأثیر نهاده‌های شیمیایی بر اقتصاد 34

9-2 علل استفاده از نهاده‌های شیمیاییس 36

10-2 دلیل استفاده از تئوری‌ رفتار برنامه‌ریزی شده 40

11-2 پیش بینی رفتار: تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده 45

12-2 عوامل درونی مؤثر بر تمایل رفتاری و رفتار کشاورزان نسبت به مصرف سموم و کودهای شیمیایی 49

1-12-2 نگرش 49

2-12-2 هنجارهای ذهنی 50

3-12-2 کنترل رفتار درک شده 52

4-12-2 نیت 53

5-12-2 هنجارهای اخلاقی 54

6-12-2 مفهوم خود 54

7-12-2 دانش 55

8-12-2 ویژگی‌های فردی، حرفه‌ای و اقتصادی 57

فصل سوم: روش شناسی پژوهش

1-3 مقدمه 69

2-3 روش تحقیق 69

3-3 جامعه و نمونه آماری 69

4-3 معرفی منطقه مورد مطالعه 70

5-3 فرضیه‌های پژوهش 71

6-3 متغیرهای مطالعه 72

1-6-3 متغیرهای وابسته 72

2-6-3 متغیرهای مستقل 72

7-3 تعریف مفهومی و کارکردی برخی متغیرها 75

1-7-3 دانش نسبت به مصرف کودها و سموم شیمیایی 75

2-7-3 نگرش کشاورزان نسبت به کاربرد سم و کود شیمیایی 75

3-7-3 تمایل رفتاری کشاورزان در خصوص کاربرد سم و کود شیمیایی 76

4-7-3 هنجار ذهنی کشاورزان نسبت به کاربرد سم و کود شیمیایی 76

5-7-3 کنترل رفتار درک شده کشاورز نسبت به کاربرد سم و کود شیمیایی 77

6-7-3 هنجار اخلاقی نسبت به کاربرد سم و کود شیمیایی 78

7-7-3 مفهوم خود نسبت به کاربرد سم و کود شیمیایی 78

8-3 ابزار جمع‌آوری داده ها 79

9-3 روایی (صوری) ابزار اندازه‌گیری پژوهش 80

10-3 قابلیت اعتماد (پایایی) پژوهش 80

11-3 تجزیه و تحلیل آماری 81

فصل چهارم: بحث و نتایج

1-4 مقدمه 85

 

2-4 آمار توصیفی 85

1-2-4 سن پاسخگویان 85

2-2-4 محل سکونت پاسخگویان 86

3-2-4 تعداد اعضای خانوار پاسخگویان 86

4-2-4 میزان کل اراضی پاسخگویان 87

5-2-4 میزان اراضی تحت کشت ذرت پاسخگویان 87

6-2-4 تعداد قطعات زمین پاسخگویان 88

7-2-4 سابقه فعالیت کشاورزی پاسخگویان 88

8-2-4 سابقه کشت ذرت پاسخگویان 89

9-2-4 میزان سواد پاسخگویان 89

10-2-4 فاصله تا شهر پاسخگویان 90

11-2-4 فاصله تا محل خرید سم پاسخگویان 90

12-2-4 فاصله تا مرکز خدمات پاسخگویان 91

13-2-4 نوع مالکیت پاسخگویان 91

14-2-4 مقدار هزینه کرد جهت خرید سموم شیمیایی توسط پاسخگویان 92

15-2-4 مقدار هزینه کرد جهت خرید کودهای شیمیایی توسط پاسخگویان 92

16-2-4 درآمد کلی پاسخگویان 93

17-2-4 تعداد دفعات سم‌پاشی توسط پاسخگویان 93

18-2-4 میزان مصرف سم در هکتار توسط پاسخگویان 94

19-2-4 تعداد سم مصرفی توسط پاسخگویان 94

20-2-4 تعداد دفعات کودپاشی توسط پاسخگویان 95

21-2-4 میزان مصرف کود در هکتار توسط پاسخگویان 95

22-2-4 انواع کود مصرفی توسط پاسخگویان 96

23-2-4 نگرش پاسخگویان نسبت به مصرف سموم و کودهای شیمیایی 96

24-2-4 هنجار ذهنی پاسخگویان نسبت به مصرف سموم و کودهای شیمیایی 97

25-2-4 تمایل پاسخگویان به استفاده از سموم و کودهای شیمیایی 98

26-2-4 کنترل رفتار درک شده پاسخگویان در خصوص استفاده از سموم و کودهای شیمیایی 98

27-2-4 هنجار اخلاقی پاسخگویان نسبت به مصرف سموم و کودهای شیمیایی 99

28-2-4 مفهوم خود پاسخگویان نسبت به کاربرد سموم و کودهای شیمیایی 100

29-2-4 دانش پاسخگویان نسبت به مصرف سموم و کودهای شیمیایی 100

3-4 آمار استنباطی 102

1-3-4 آزمون‌های همبستگی 102

1-1-3-4 ارتباط متغیرهای چارچوب نظری (هنجار ذهنی، کنترل رفتار درک شده، هنجار اخلاقی، مفهوم خود، نگرش و دانش) با تمایل رفتاری نسبت به کاربرد سموم شیمیایی 102

2-1-3-4 ارتباط متغیرهای چارچوب (تمایل رفتاری، نگرش, هنجار ذهنی، کنترل رفتار درک شده، هنجار اخلاقی، مفهوم خود، و دانش) با رفتار کاربرد سموم شیمیایی 103

3-1-3-4 رابطه بین ویژگی‌های فردی و حرفه‌ای با متغیرهای تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده نسبت به کاربرد سموم شیمیایی 104

4-1-3-4 ارتباط متغیرهای چارچوب نظری (تمایل رفتاری، نگرش، هنجار ذهنی، کنترل رفتاری، هنجار اخلاقی، مفهوم خود و دانش) با رفتار کاربرد کودهای شیمیایی 113

5-1-3-4 ارتباط متغیرهای چارچوب نظری با تمایل رفتاری نسبت به کاربرد کودهای شیمیایی 113

6-1-3-4 رابطه بین ویژگی‌های فردی و حرفه‌ای با متغیرهای تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده نسبت به کاربرد کودهای شیمیایی 115

2-3-4 آزمون‌های مقایسه‌ای 121

1-2-3-4 مقایسه میانگین متغیرهای پژوهش نسبت به مصرف سموم و کودهای شیمیایی 121

2-2-3-4 مقایسه میانگین متغیرهای پژوهش درمورد کاربرد سموم شیمیایی بر حسب محل سکونت 122

3-2-3-4 مقایسه میانگین متغیرهای پژوهش درمورد کاربرد کودهای شیمیایی بر حسب محل سکونت 124

4-2-3-4 مقایسه میانگین تمایل رفتاری و رفتار نسبت به کاربرد سموم شیمیایی بر اساس سطح تحصیلات 126

5-2-3-4 مقایسه میانگین تمایل رفتاری و رفتار نسبت به کاربرد کودهای شیمیایی بر اساس سطح تحصیلات 127

6-2-3-4 مقایسه میانگین تمایل رفتاری و رفتار نسبت به سموم شیمیایی بر اساس نوع مالکیت زمین 128

7-2-3-4 مقایسه میانگین تمایل رفتاری و رفتار نسبت به کودهای شیمیایی بر اساس نوع مالکیت زمین 129

4-4 آزمون‌های رگرسیون 130

1-4-4 تحلیل رگرسیون عوامل مؤثر بر تمایل رفتاری نسبت به کاربرد سموم شیمیایی 130

2-4-4 تحلیل رگرسیون عوامل مؤثر بر رفتار کاربرد سموم شیمیایی 134

3-4-4 تحلیل رگرسیون عوامل مؤثر بر تمایل رفتاری نسبت به استفاده از کودهای شیمیایی 135

4-4-4 تحلیل رگرسیون عوامل مؤثر بر رفتار کاربرد کودهای شیمیایی 138

5-4-4 تحلیل رگرسیون عوامل مؤثر بر نگرش کشاورزان نسبت به کاربرد سموم شیمیایی 141

6-4-4 تحلیل رگرسیون عوامل مؤثر بر هنجار اخلاقی کشاورزان نسبت به کاربرد سموم شیمیایی 142

7-4-4 تحلیل رگرسیون عوامل مؤثر بر نگرش کشاورزان نسبت به کاربرد کودهای شیمیایی 142

8-4-4 تحلیل رگرسیون عوامل مؤثر بر هنجار اخلاقی کشاورزان نسبت به کاربرد کودهای شیمیایی 143

فصل پنجم: نتیجه گیری کلی و پیشنهادها

1-5 مقدمه 149

2-5 نتایج پژوهش 149

1-2-5 آمار توصیفی 149

2-2-5 آمار استنباطی 151

1-2-2-5 بحث و نتیجه‌گیری از فرضیه‌های پژوهش 151

منابع………………………………………………………………………………………………………………………………………………………159

فهرست جداول

عنوان                                      صفحه

جدول 1-3 متغیرهای پژوهش و مقیاس آن‌ها 74

جدول 3-2 ضریب آلفای کرونباخ برای گویه‌های مورد بررسی در پرسشنامه تحقیق 81

جدول 1-4 توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس سن 86

جدول 2-4 توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس محل سکونت 86

جدول 3-4 توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس تعداد اعضای خانوار 87

جدول 4-4 توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس میزان کل اراضی 87

جدول 5-4 توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس اراضی تحت کشت ذرت 88

جدول 6-4 توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس تعداد قطعات زمین 88

جدول 7-4 توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس سابقه فعالیت کشاورزی 89

جدول 8-4 توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس سابقه کشت ذرت 89

جدول 9-4 توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس میزان سواد 90

جدول 10-4 توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس فاصله محل زندگی تا شهر 90

جدول 11-4 توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس فاصله تا محل خرید سم 91

جدول 12-4 توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس فاصله تا مرکز خدمات 91

جدول 13-4 توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس نوع مالکیت 92

جدول 14-4 توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس مقدار هزینه کرد جهت خرید سموم (بر حسب هزار تومان) 92

جدول 16-4 توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس میزان درآمد کلی (بر حسب هزار تومان) 93

جدول 17-4 توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس دفعات سمپاشی 94

جدول 18-4 توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس میزان مصرف سم در هکتار 94

جدول 19-4 توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس تعداد سم مصرفی 95

جدول 20-4 توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس دفعات کودپاشی 95

جدول 21-4 توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس میزان مصرف کود در هکتار 96

جدول 22-4 توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس انواع کود مصرفی 96

جدول 23-4 نگرش پاسخگویان نسبت به مصرف سم و کود شیمیایی 97

جدول 24-4 هنجار ذهنی پاسخگویان نسبت به مصرف سم و کود 98

جدول 25-4 تمایل پاسخگویان به مصرف سموم و کودهای شیمیایی 98

جدول 26-4 کنترل رفتاری پاسخگویان نسبت به مصرف سموم و کودهای شیمیایی 99

جدول 27-4 هنجار اخلاقی پاسخگویان نسبت به مصرف سموم و کودهای شیمیایی 100

جدول 28-4 مفهوم خود پاسخگویان نسبت به سموم و کودهای شیمیایی 100

جدول 29-4 دانش پاسخگویان نسبت به کاربرد سموم و کودهای شیمیایی 101

جدول 30-4 آزمون همبستگی بین متغیرهای تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده نسبت به مصرف سموم شیمیایی 104

جدول 4-31 درجه همبستگی ویژگی‌های فردی و حرفه‌ای با متغیرهای تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده نسبت به مصرف سموم شیمیایی 110

جدول 4-32 درجه همبستگی ویژگی‌های فردی و حرفه‌ای با متغیرهای دانش و رفتار نسبت به مصرف سموم شیمیایی 112

جدول 4-33 آزمون همبستگی بین متغیرهای تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده نسبت به مصرف کودهای شیمیایی 115

جدول 4-35 درجه همبستگی ویژگی‌های فردی و حرفه‌ای با متغیرهای تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده نسبت به کاربرد کودهای شیمیایی 118

جدول 4-36 میزان همبستگی ویژگی‌های فردی و حرفه‌ای با متغیرهای دانش و رفتار نسبت به مصرف کودهای شیمیایی 120

جدول 4-37 مقایسه میانگین متغیرهای پژوهش نسبت به مصرف کود و سم شیمیایی با استفاده از t وابسته 122

جدول 4-38 مقایسه میانگین متغیرهای پژوهش نسبت به کاربرد سموم شیمیایی بر حسب محل سکونت 124

جدول 4-39 مقایسه میانگین متغیرهای پژوهش نسبت به مصرف کودهای شیمیایی بر حسب محل سکونت با استفاده از t مستقل 126

جدول 4-40 مقایسه میانگین تمایل رفتاری و رفتار نسبت به کاربرد سموم شیمیایی بر اساس سطح تحصیلات 127

جدول 4-41 مقایسه میانگین تمایل رفتاری و رفتار نسبت به کاربرد کودهای شیمیایی بر اساس سطح تحصیلات 128

جدول 4-42 مقایسه میانگین تمایل رفتاری و رفتار نسبت به کاربرد سموم شیمیایی بر اساس نوع مالکیت 129

جدول 4-43 مقایسه میانگین تمایل رفتاری نسبت به کاربرد کودهای شیمیایی بر اساس نوع مالکیت 130

جدول 4-44 تحلیل رگرسیون عوامل مؤثر بر تمایل رفتاری نسبت به کاربرد سموم شیمیایی 133

جدول 4-45 تحلیل رگرسیون عوامل مؤثر بر رفتار کاربرد سموم شیمیایی 135

جدول 46-4 تحلیل رگرسیون عوامل مؤثر بر تمایل رفتاری نسبت به کاربرد کود شیمیایی 138

جدول 4-47 تحلیل رگرسیون عوامل مؤثر بر رفتار کاربرد کودهای شیمیایی 141

جدول 4-48 تحلیل رگرسیون عوامل مؤثر بر نگرش نسبت به کاربرد سموم شیمیایی 142

جدول 4-49 تحلیل رگرسیون عوامل مؤثر بر هنجار اخلاقی نسبت به کاربرد سموم شیمیایی 142

جدول 4-50 تحلیل رگرسیون عوامل مؤثر بر نگرش نسبت به کاربرد کودهای شیمیایی 143

جدول 4-51 تحلیل رگرسیون عوامل مؤثر بر هنجار اخلاقی نسبت به کاربرد کودهای شیمیایی 143

 

فهرست اشکال

عنوان                                      صفحه

شکل2-2 تئوری کنش علّی 42

شکل 2-3 تئوری رفتار برنامه ریزی شده 45

شکل 4-2 چارچوب نظری پژوهش 65

شکل 1-3 موقعیت شهرستان بهبهان در خوزستان 71

شکل 4-1 144

شکل 4-2 145

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

مقدمه

 

 

 

 

 

 

 

 

1-4-1. فرضیه های اصلی ………………………………………………………………………………………………………..6

1-4-2. فرضیه های فرعی ………………………………………………………………………………………………………..6

1-5. مدل مفهومی تحقیق…………………………………………………………………………………………………………..6

1-6. روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………….9

1-7. قلمرو تحقیق………………………………………………………………………………………………………………….10

1-8. تعریف واژگان کلیدی……………………………………………………………………………………………………..10

 فصل دوم : ادبیات، مبانی نظری و پیشینه تحقییق

2-1. مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………..12

2-2 . مبانی نظری پژوهشی……………………………………………………………………………………………………..14

2-3 . بسته بندی……………………………………………………………………………………………………………………15

2-4. جایگاه  بسته بندی  در بازاریابی……………………………………………………………………………………….17

2-5. اهداف  بسته بندی …………………………………………………………………………………………………………18

2-6 . مزایای  بسته بندی ………………………………………………………………………………………………………..19

2-7 . معایب  بسته بندی ………………………………………………………………………………………………………..20

2-8. انواع  بسته بندی ……………………………………………………………………………………………………………21

2-8-1 . بسته بندی  شیشه ای  یا ظروف شیشه ای…………………………………………………………………….21

2-8-1-1. مزایای  ظروف شیشه ای  بسته بندی  کالا…………………………………………………………………21

2-8-1-2. ویژگی های  بسته بندی  شیشه ای……………………………………………………………………………21

2-8-1-3.معایب شیشه  و ظروف شیشه ای………………………………………………………………………………22

2-8-2 .بسته بندی فلزی  یا ظروف  فلزی ……………………………………………………………………………….22

2-8-2-1. مزایای استفاده از قوطی فلزی در بسته بندی ……………………………………………………………..22

2-8-2-2. معایب استفاده از قوطی های فلزی در بسته بندی ………………………………………………………23

2-8-3. بسته بندی  پلاستیکی  یا ظروف  پلاستیکی ………………………………………………………………….23

2-8-3-1 .مزایای  بسته بندی  پلاستیکی …………………………………………………………………………………24

2-8-3-2. معایب  بسته بندی  پلاستیکی …………………………………………………………………………………24

2-8-4 .بسته بندی  کاغذی  و   مقوایی………………………………………………………………………………………25

2-8-4-1. انواع  بسته بندی  کاغذی  از نظر شکل……………………………………………………………………..25

2-8-4-2. مزایای  بسته بندی  کاغذی  و مقوایی……………………………………………………………………….25

2-8-4-3. معایب  بسته بندی  کاغذی  و مقوایی ………………………………………………………………………26

2-9. مدیریت  بسته بندی ……………………………………………………………………………………………………….26

2-10. نقش  بسته بندی  به عنوان  تبلیغات  جدید……………………………………………………………………..28

2-11. تاریخچه بسته بندی ……………………………………………………………………………………………………..29

2-12. رفتار مصرف کننده………………………………………………………………………………………………………..31

2-13. خصوصیات فردی  موثر  در رفتار خرید مصرف کننده………………………………………………………34

2-13-1 .عوامل  فرهنگی………………………………………………………………………………………………………..35

2-13-2. عوامل  اجتماعی……………………………………………………………………………………………………….35

2-13-3.عوامل شخصی…………………………………………………………………………………………………………..36

2-13-4 .عوامل روانی …………………………………………………………………………………………………………..36

2-14.سبک های تصمیم گیری مصرف کننده …………………………………………………………………………….40

2-15. دیدگاه های پژوهشی رفتار مصرف کننده ………………………………………………………………………..42

2-15-1. دیدگاه تصمیم گیری…………………………………………………………………………………………………43

2-15-2. دیدگاه تجربی ………………………………………………………………………………………………………….43

2-15-3. دیدگاه رفتاری …………………………………………………………………………………………………………43

2-16. مدل های رفتاری مصرف کننده………………………………………………………………………………………43

2-16-1. رفتار مصرف کنندگان از دیدگاه اقتصاد………………………………………………………………………..43

2-16-2.رفتارمصرف کنندگان از دیدگاه روانشناسی …………………………………………………………………..44

2-16-3. رفتارمصرف کنندگان از دیدگاه جامعه شناسی ……………………………………………………………..45

2-17. مروری بر ادبیات رفتار مصرف کننده……………………………………………………………………………….46

2-18.کلید های هفت گانه رفتار مصرف کننده …………………………………………………………………………..46

2-19.تقسیم بندی محصولات آرایشی  بهداشتی  بر حسب  کار کرد…………………………………………….47

2-20. اهمیت بسته بندی صنایع آرایشی و بهداشتی …………………………………………………………………..48

2-21.چشم انداز صنعت بسته بندی محصولات آرایشی و بهداشتی………………………………………………49

2-22. محصولات آرایشی و بهداشتی ………………………………………………………………………………………50

2-22- 1. لوازم آرایشی و بهداشتی با مارکهای معروف جهانی واروپایی………………………………………..50

2-22-2. لوازم آرایشی و بهداشتی با مارکهای نسبتاً معروف کره ای……………………………………………..50

2-22-3. لوازم آرایشی و بهداشتی با مارکهای جدید در سراسر دنیا………………………………………………50

2-22-4 .لوازم آرایشی و بهداشتی ساخت ترکیه………………………………………………………………………..51

2-22-5.لوازم آرایشی و بهداشتی ساخت چین…………………………………………………………………………..51

2-22-6 .لوازم آرایشی و بهداشتی تحت لیسانس……………………………………………………………………….51

2-22-7.لوازم آرایشی و بهداشتی تولیدی تماماً ایرانی ………………………………………………………………..51

2-23. تاریخچه آرایش……………………………………………………………………………………………………………52

2-24. محصولات آرایشی بهداشتی سینره………………………………………………………………………………….54

2-25.مروری بر سوابق و پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………..55

فصل سوم:  روش تحقیق

3-1.مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………….59

3-2. جامعه آماری…………………………………………………………………………………………………………………60

3-3. روش نمونه گیری………………………………………………………………………………………………………….61

3-4. ابزار جمع آوری اطلاعات………………………………………………………………………………………………..63

3-5. روایی پرسشنامه……………………………………………………………………………………………………………..64

3-6.پایایی پرسشنامه………………………………………………………………………………………………………………64

3-7. متغیرهای تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..64

3-8 . روش های تجزیه و تحلیل آماری …………………………………………………………………………………..65

 

فصل چهارم :تجزیه و تحلیل داده ها

4-1. داده های تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..67

4-2. پایایی پرسشنامه ……………………………………………………………………………………………………………67

4-3 . تفسیر توصیفی……………………………………………………………………………………………………………..69

4-4. روش تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………………………………………69

4-5. تفسیر جدول دوبعدی جنس و سطح تحصیلات………………………………………………………………….73

4-6 . تفسیر جدول دوبعدی سن و جنسیت……………………………………………………………………………….74

4-7 . تفسیر توصیفی آزمون همبستگی فرضیه اول………………………………………………………………………76

4-8 . تفسیر جدول مقیاس ارتباط سطح تحصیلات و بسته بندی………………………………………………….77

4-9 . تفسیر جدول آنووا سطح تحصیلات و تعهد ارتباطی…………………………………………………………..78

4-10 . تفسیر توصیفی جدول همبستگی سن و بسته بندی…………………………………………………………..80

4-11 . تفسیر توصیفی آزمون تی برای جنسیت و بسته بندی ………………………………………………………81

4-12 . تفسیر توصیفی جدول همبستگی فرضیه سوم………………………………………………………………….83

4-13 . تفسیر توصیفی جدول همبستگی فرضیه 3-1………………………………………………………………….84

فصل پنجم : نتیجه گیری  و پیشنهادها

5-1.خلاصه …………………………………………………………………………………………………………………………86

5-2.نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………………………………87

5-3.نتیجه گیری در مورد فرضیه اول…………………………………………………………………………………………87

5-4 . پیشنهاد های عملیاتی در مورد فرضیه اول…………………………………………………………………………87

5-5 . نتیجه گیری در مورد فرضیه دوم………………………………………………………………………………………89

5-6 . پیشنهادهای عملیاتی در مورد فرضیه دوم………………………………………………………………………….89

5-7 . نتیجه گیری در مورد فرضیه سوم……………………………………………………………………………………..90

5-8 . پیشهادهای عملیاتی در مورد فرضیه سوم …………………………………………………………………………90

5-9 . نتیجه گیری کلی……………………………………………………………………………………………………………90

5-10 . رابطه میان بسته بندی و رفتار پیش از خرید…………………………………………………………………….91

5-11 . رابطه میان بسته بندی و رفتار حین خرید………………………………………………………………………..91

5-12 . رابطه میان بسته بندی و رفتار پس از خرید …………………………………………………………………….92

5-13 . محدودیت های تحقیق…………………………………………………………………………………………………92

5-14پیشنهادها……………………………………………………………………………………………………………………….93

منابع و مأخذ …………………………………………………………………………………………………………………………94

ضمائم ……………………………………………………………………………………………………………………………….100

چکیده

بسته بندی چهره ی کالاست زیرا مشتری از طریق بسته بندی محصول را شناسایی می کند. بسته بندی به محصول شخصیت می دهد و ارتباط تولید کننده و مصرف کننده را برقرار می کنند. بسته بندی یکی از موثرترین ابزار بازاریابی در فروش است. تحقیق حاضر به دنبال بررسی رابطه میان بسته بندی و رفتار خرید مصرف کنندگان محصولات آرایشی بهداشتی سینره می باشد و رفتار خرید مصرف کننندگان را در طی سه مرحله ی پیش از خرید،حین خرید و پس از خرید مورد ارزیابی قرار می دهد. مطالعه پیش روی از نظر هدف کاربردی و از منظر روش در زمره تحقیقات توصیفی- پیمایشی طبقه بندی می شود. در این مطالعه در سطح آمار توصیفی از فراوانی، درصد فراوانی تراکمی و میانگین و در سطح آمار استنباطی با توجه به نوع متغیرهای مورد بررسی از آزمون تحلیل واریانس یکطرفه آنووا با خط رگرسیون، ضریب همبستگی پیرسون و آزمون تی استفاده شده است. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که بین متغیرهای بسته بندی و تعهد ارتباطی در فرضیه اول و هم چنین تمایل به ادامه خرید و تاکتیک های بسته بندی در فرضیه سوم ارتباط معناداری وجود دارد. و اینکه میان متغیرهای جنسیت و سن مصرف کنندگان و انتحاب بسته بندی ارتباطی وجود ندارد.  

واژگان کلیدی: بسته بندی،[1]بازاریابی،[2] رفتار خرید مصرف کننده،[3] تعهد ارتباطی،[4] تاکتیک های بسته بندی[5]

مقدمه

به منظور بررسی مناسب تر رفتار مصرف کنندگان، یکی از موضوعاتی که می بایست مد نظرقرار گیرد عوامل تاثیر­گذار بر این نوع رفتارها می باشد. صاحب نظران، رفتار مصرف کننده را تحت تاثیر سه عوامل اجتماعی، موقعیتی و عوامل بازاریابی تقسیم بندی می کنند.(فیروزیان و همکاران،1388) در میان این عوامل، عوامل بازاریابی مورد توجه و مطالعه ما می باشد که شامل محصول، قیمت، ترفیع و توزیع است.در این تحقیق از محصول و ترفیع به عنوان اصلی ترین شاخصه های تاثیرگذار یاد میکنیم. هر چیزی که جهت توجه، اکتساب، کاربرد یا مصرف به بازار عرضه می شود و نیاز یا خواستی  را ارضاء نماید، محصول نامیده می شود. طرح محصول واقعی دارای پنج ویژگی سطح کیفیت، ویژگیها، طرح، نام و نشان تجاری و بسته بندی می باشد.(کاتلر و آرمستراگ،1999) هم چنین با توجه به فشارهای رقابتی بسیار شدید، شرکت­ها و سازمان­ها از روش های  متعددی برای ترویج فروش و بازاریابی استفاده         می­کنند. یکی از روشهایی که بیشتر مورد توجه قرار می گیرد استفاده از بسته بندی های شیک و با کیفیت برتر است. بسته بندی چهره ی کالاست و مصرف کننده از طریق بسته بندی کالا را شناسایی می کند. بسته بندی به کالا شخصیت می دهد و پیام تولید کننده را به مصرف کننده می­رساند. هم چنین دنیای رقابتی امروز بسته بندی را به صورت یک عامل مهم بازاریابی درآورده به صورتی که در بسته بندی­ها باید بسیاری از وظایف فروش از جمله جلب توجه مشتری، شرح کالا و به فروش رسانیدن محصول را انجام داد. (کاتلر و آرمسترانگ،1999) 

 بسته بندی یکی از عوامل بسیار اساسی در جلب نظر خریداران و تبلیغات و بازاریابی است. بسته بندی

مطلوب باعث بالا بردن میزان فروش می شود؛ زیرا علاوه بر گیرایی، نقش اطلاع رسانی، حفظ محصول و آسایش در حمل و نقل را نیز دارا است.(روستا و همکاران،1385)

نیز هنگام تصمیم گیری درباره بسته­بندی باید در اندیشه نگرانی های روزافزون مربوط به محیط زیست بود و تصمیماتی را اتخاذ کرد که در آن منافع جامعه، هدفهای شرکت و خواسته های آنی مشتری لحاظ شود. (کاتلر و همکاران،1385)

در سالهای اخیر مسائل ایمنی در بسته بندی مطرح شده، محصولاتی که برای بچه ها خطرناک است، طوری بسته بندی می شوند که باز کردن آن برای بچه ها غیرممکن است. و در مورد محصولات آرایشی و بهداشتی که بعضا جزو محصولاتی محسوب می شوند که می­ بایست موارد ایمنی در مورد بسته بندی آنها بخوبی رعایت شود این نکته می­تواند حائز اهمیت باشد.(محب­علی و همکاران،1385 )

از آنجا که بسیاری از خریدها به ویژه در فروشگاههای بزرگ و زنجیره ای بدون برنامه ریزی قبلی انجام می گیرند، نقش بسته بندی در جلب توجه خریداران بسیار موثر است. بسته­ای می تواند در جذب مشتری موفق باشد که زیبا و جذاب طراحی شود. عوامل متعددی مانند رنگ، شکل، ساختار و غیره در جذابیت بسته بندی نقش دارند. نیز با توجه به فشارهای رقابتی بسیار شدید، شرکت ها از روش­های متفاوتی برای قانع کردن مصرف کنندگان استفاده می کنند؛ یکی از این روش ها استفاده از بسته­بندی شیک و با کیفیت بالا است به نحوی که بسته­بندی بتواند ارتباط موثر را با خریدار برقرار نماید و با ایجاد تمایل و علاقه در افراد زمینه انتخاب محصول را فراهم آورد.(فیض و همکاران،1389)

با توجه به اینکه بسته بندی به صورت «بازرگانی پنج ثانیه ای»در آمده است و برای بعضی شرکت ها می تواند عامل ایجاد تمایز از رقبا و نوعی مزیت رقابتی باشد.(راندبو.2005) و عنصر مهمی در متمایز کردن محصول شرکت از شرکتهای سایر رقبا است. نقش بسزایی در تسخیر ذهن مشتری ایفا می کند و امروزه صاحبان شرکتها و بنگاههای تولید کننده محصولات آرایشی و بهداشتی برای برقراری ارتباط مؤثر با مشتریان در چالش بزرگی به نام رقابت گرفتار شده اند و در این میان بسته بندی در جذب اولیه توجه خریداران نقش بارزی ایفا می نماید. هم چنین با عنایت به نقش مهم وظایف ارتباطی به ویژه جنبه تبلیغاتی و زیبایی شناختی در کالاهای بهداشتی و آرایشی به دلیل تعداد زیاد مصرف کنندگان این کالاها و اینکه به هنگام خرید، بیشتر در دسترس مشتریان قرار  دارند و دارای انواع کالاهای تجملی می باشند اهمیت روزافزون بسته بندی نمایان تر می شود.از این جهت دراین راستا پژوهش حاضر به بررسی ارتباط میان بسته بندی و رفتار خرید مصرف کنندگان در مورد محصولات آرایشی بهداشتی سینره می پردازد. و تأکیدی است بر نقش و جایگاه مقوله مهم بسته بندی و تأثیر بی بدیل آن بر رفتار خرید مصرف­کنندگان و نیز ارتقاء دانش و نگرش فعالان این حوزه که فراروی سرمایه­گذاران و سیاست گذاران این عرصه قرار می گیرد.

1-2.اهمیت و ضرورت تحقیق

با توجه به اینکه  انسانهای آگاه امروزی نقش و جایگاه بهداشت را بیش از پیش دریافته اند و این مقوله را یکی از ارکان مهم زندگی خویش می پندارند و نیز زیبایی را به صورتی باور نکردنی و بسیار بیش از گذشته دوستتر میدارند و ترجیح می دهند این مورد را جزئی از زندگی روزمره خویش قلمداد

نمایند و سالانه مبالغ هنگفتی را صرف این دو مورد می کنند؛به همین جهت در زمینه مصرف و نوع انتخاب محصول اطلاعات کسب می کنند و سعی می نمایند بهترین ها را انتخاب نمایند که در مرحله

اول بسته­بندی کالا می­تواند القاء کننده برتری محصول از نظر خریدار باشد و ایشان را ترغیب به تفکر بیشتر و احیانا انتخاب و خرید و نهایتا وفادار آن بنماید. به همین جهت تحقیق حاضر سعی می­کند با رویکردی به حس زیبایی شناختی خریدارانی که آگاه می باشند، تأثیر بسته بندی­های محصولات آرایشی بهداشتی را در رفتار خریدشان  بررسی نماید.و نیز به دلیل اینکه تحقیق حاضر برای نخستین بار می باشد که در ارتباط با محصولات آرایشی بهداشتی سینره انجام می گیرد و دستاورد های حاصله احتمالا نکات و موارد جدیدی را بدست می آورد،حائز اهمیت می باشد.

1-3.اهداف تحقیق

1-بررسی رابطه بین بسته بندی و رفتار خرید مصرف کنندگان محصولات آرایشی بهداشتی سینره

2-شناخت عوامل موثر بر بسته بندی و تأثیر آن بر رفتار خرید مصرف کنندگان محصولات آرایشی بهداشتی سینره

3-ارائه راهکارهایی جهت بهینه شدن بسته بندی و تأثیر آن بر رفتار خرید مصرف کنندگان محصولات آرایشی و بهداشنی سینره

1-4.فرضیه های تحقیق

1-4-1. فرضیه های اصلی 

1.میان تعهد ارتباطی مصرف کننده با نوع بسته بندی ارتباط معناداری وجود دارد.

2.میان جنسیت و سن مصرف کننده با انتخاب بسته بندی ارتباط معناداری وجود دارد.

3.میان تاکتیک های بسته بندی با تمایل مشتری به ادامه خرید ارتباط معناداری وجود دارد.

1-4-1. فرضیه های فرعی

تعهد ارتباطی در میان سطوح مختلف تحصیلات متفاوت است.
توجه به نوع بسته بندی در بین سطوح تحصیلات مختلف متفاوت است.
میان تعهد ارتباطی مصرف کننده با ادامه خرید ارتباط وجود دارد.
1-5. مدل مفهومی تحقیق

در این تحقیق با توجه به وجود دو مؤلفه مشخص بسته بندی و رفتار خرید، به صورتی جداگانه این دو پارامتر را بر مبنای دسته بندی فیروزیان و همکاران (1388) به صورت زیر تقسیم میکنیم:

الف) عوامل بسته بندی: شامل عوامل تصویری و عوامل اطلاعاتی. شایان ذکر است عوامل تصویری شامل طراحی، رنگ، اندازه و شکل می باشد.و عوامل اطلاعاتی نیز شامل اطلاعات تولیدی و نوع بسته بندی می باشد.

ب: رفتار خرید: که به سه مرحله رفتارهای پیش از خرید، حین خرید و پس از خرید تقسیم می شود.

یکی از دلایلی مهمی که اهمیت بسته بندی را نمایان می کند خرید ناگهانی است. یعنی خریدار به طور ناگهانی و یکباره با دیدن محصول، تصمیم به خرید کالا می کند. رفتار خرید آنی اغلب مبتنی بر یک محرک آنی یا انگیزشی قوی برای خرید است. خرید آنی را نمی توان به سادگی در مدل های موجود رفتار مصرف کننده قرار داد.این نوع خرید با مدل های انتخاب منطقی متناقض است.از این رو خرید آنی می تواند تحت تأثیر عوامل متعددی باشد که مهمترین آنها محرک های روانی و بازاریابی است. (فیض و همکاران،1389) بطوریکه مصرف کننده با دیدن محصولی با رنگ زیبا، طراحی ایده آل، اندازه استاندارد و شکلی مناسب به خرید محصول به صورتی آنی اقدام مینماید. همچنین با توجه به اینکه بسته بندی به صورت بازرگانی پنج ثانیه ای در آمده است (کاتلر و آرمسترانگ،1389) و مصرف کنندگان سعی می­کنند در کوتاهترین زمان ممکن اطلاعات لازم را در مورد محصول بدست آورند و اقدام به خرید کنند، عوامل اطلاعاتی میتواند کمک موثری در این راستا باشد.

در این مدل هر یک از عوامل بسته بندی می توانند بر مراحل مختلف رفتار خرید تأثیرگذار باشند. با مراجعه به نمودار(1-1)،انتخاب هر یک از عوامل ذکر شده با توجه به اهداف تحقیق صورت گرفته و سعی شده به صورتی جامع تر به ارتباط بین این عوامل پرداخته شود و به نتایج درخوری دست یابیم.  

 1-6. روش تحقیق