1-4- اهدف تحقیق…………………………………. 16

1-4-1-هدف کلی…………………………………. 16

1-4-2-فرضیه های پژوهش…………………………………… 16

1-4-3- متغیرهای پژوهش…………………………………… 17

1-5-1- تعاریف نظری…………………………………. 17

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیقاتی

2-1- مبانی نظری پژوهش…………………………………… 21

2-2- کیفیت زندگی…………………………………. 21

2-3-  مدلهای کیفیت زندگی…………………………………. 22

2-3-1- مدل فلس و پری…………………………………. 22

2-3-2-  مدل کلی کیفیت زندگی……………………………… 23

2-3-3- مدل توضیحی…………………………………. 24

2-4- نظریه ی کیفیت زندگی…………………………………. 26

2-5- عوامل موثر بر کیفیت زندگی…………………………………. 28

2-6- محیط زندگی وکیفیت زندگی…………………………………. 29

2-7- متغیرهای جمعیت شناختی وکیفیت زندگی…………………. 29

2-8- کیفیت زندگی و بهزیستی روانی……………………………… 30

2-9- سلامت روانی…………………………………. 32

2-10- هدف بهداشت روانی…………………………………. 33

2-11- مفهوم سلامت………………………………….. 34

2-12- الگو‌های سلامت………………………………….. 35

2-12-1- الگوی پزشکی…………………………………. 35

2-12-2- الگوی محیطی…………………………………. 36

2-12-3- الگوی کلی نگر………………………………… 36

2-13- ابعاد سلامت………………………………….. 37

2-13-1- سلامت جسمانی…………………………………. 37

2-13-2- سلامت اجتماعی…………………………………. 38

2-13-3- سلامت هیجانی…………………………………. 40

2-13-4- سلامت عقلانی…………………………………. 41

2-13-5- سلامت معنوی…………………………………. 41

2-13-6- سلامت روانشناختی…………………………………. 43

2-14- نظریه های سلامت روانی……………………………… 47

2-14-1- دیدگاه زیست‌گرایی…………………………………. 47

2-14-2- دیدگاه تحلیل روانی…………………………………. 47

2-14-3- دیدگاه رفتارگرایی…………………………………. 47

2-14-4- دیدگاه انسان‌گرایی…………………………………. 48

2-15- شیوه های فرزندپروری…………………………………. 49

2-16- نظریه اریكسون…………………………………. 54

2-17- نظریه آدلر………………………………… 55

2-18- الگوی شفر………………………………… 58

2-19- الگوی وینترباتوم………………………………… 59

والدین و اجتماعی کردن فرزندان…………………………………. 60

انطباق فرزندپروری با تحول خود………………………………… 61

2-20- طبقه اجتماعی و سبک فرزندپروری……………………. 62

2-21- شکل‌‌های موثر کنترل والدین…………………………….. 63

2-22- راهبردهای مقابله ای…………………………………. 65

2-23- مقابله از نظر لازاروس و فولکمن……………………………. 68

2-24- سبک های مقابله ای جرابک……………………………… 68

2-25- سبک های مقابله ای فیلیپس و جارویس………………… 69

2-26- سبک های مقابله ای کرونی………………………………. 69

2-27-  دیدگاه شفگه- کرنگ……………………………………. 69

   

2-28- دیدگاه های نظری مفهوم مقابله……………………….. 70

2-28-1- دیدگاه تکاملی و سازگاری رفتاری…………………….. 70

2-28-2- دیدگاه روان تحلیل گری…………………………………. 70

2-28-3- دیدگاه پردازش اطلاعات……………………………….. 70

2-29- حمایت اجتماعی…………………………………. 71

2-30-  تعاریف حمایت اجتماعی…………………………………. 71

2-31-  منابع حمایت اجتماعی…………………………………. 72

2-32- انواع حمایت اجتماعی……………………………….. 73

2-33- نظریه های مرتبط با موضوع حمایت اجتماعی……………74

2-33-1- نظریه تاثیر مستقیم حمایت اجتماعی………………….74

22-33-2-  مدل تاثیر غیر مستقیم………………………………. 74

2-33-3-  تئوری شبکه………………………………… 74

2-33-4- تئوری انسجام………………………………… 75

2-34- مهارت های اجتماعی…………………………………. 75

2-34-1- تعریف مهارت های اجتماعی………………………… 75

2-35- مفهوم رشد اجتماعی…………………………………. 78

2-36-  اجتماعی شدن…………………………………. 79

2-37- مهارت های اجتماعی…………………………………. 79

2-38-  ضرورت یادگیری مهارت اجتماعی………………………. 79

2-39-  اجتماعی شدن در گستره نظریه های تحول روانی………80

2-39-1- نظریه روان تحلیل گری فروید…………………………….. 80

2-39-2- نظریه تحول روانی، اجتماعی  اریکسون……………….. 81

2-39-3- نظریه تحولی کلبرگ…………………………………… 82

2-39-4- نظریه شناختی اجتماعی بندورا……………………….. 82

2-40- تحقیقات انجام شده در داخل کشور…………………….. 83

2-41- مطالعات انجام شده در خارج از کشور…………………. 85

فصل سوم: روش پژوهش

3-1- روش پژوهش…………………………………… 92

3-2- جامعه آماری…………………………………. 92

3-3- حجم نمونه  نمونه و روش نمونه گیری……………………. 92

3-4- ملاک های ورودی……………………………….. 92

3-5- ملاک های خروج……………………………….. 92

3-6- ابزار های پژوهش ر روایی و پایایی آن ها …………………..93

نسخه ی کوتاه فهرست مقابله با موقعیت های استرس زا……….93

3-7- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات……………………………… 97

فصل چهارم: یافته های پژوهش

4-1- مقدمه………………………………… 99

4-2-  توصیف ویژگی های نمونه آماری………………….. 99

4-3- تحلیل استنباطی داده ها…………………………… 101

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1- مقدمه………………………………… 117

5-2- محدودیت های پژوهش…………………………………… 121

5-3- پیشنهادهای پژوهشی…………………………………. 121

5-4- پیشنهادهای کاربردی…………………………………. 122

چکیده:

در این پژوهش نقش تعدیل کنندگی راهبردهای مقابله ای و حمایت های اجتماعی در رابطه بین کیفیت زندگی ، نشانگان روانشناختی و سبک های فرزند پروری مورد بررسی قرار گرفته و 120 نفر از زنان سرپرست خانوار استان البرز به صورت نمونه گیری در دسترس به عنوان نمونه پژوهش انتخاب گردیدند . شواهد پژوهش و نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی نشان داد که راهبردهای مقابله ای توانست رابطه بین  سبک های فرزندپروری با کیفیت زندگی را  ( 14 %  ) تعدیل و حمایت های اجتماعی نیز رابطه بین سبک های فرزندپروری با کیفیت زندگی را ( 3 0/0 %) تعدیل نماید . همچنین راهبردهای مقابله ای توانست رابطه بین سبک های فرزندپروری با نشانگان روانشناختی را ( 15 % ) تعدیل و حمایت های اجتماعی ، رابطه بین سبک های فرزندپروری با نشانگان روانشناختی را ( 3 0/0 % ) تعدیل نماید و همچنین تحلیل داده های حاصل از پژوهش بیانگر آن بود که  راهبردهای مقابله ای رابطه بین کیفیت زندگی با نشانگان روانشناختی را ( 7 0 /0 % ) تعدیل و در نهایت حمایت های اجتماعی رابطه بین کیفیت زندگی با نشانگان روانشناختی را   ( 3 0/0 % ) تعدیل نماید . بر اساس یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که رابطه کیفیت زندگی ، نشانگان روانشناختی و سبک های فرزند پروری یک رابطه خطی ساده نیست و راهبردهای مقابله ای و حمایت های اجتماعی می توانند این رابطه را تعدیل کنند.

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1- مقدمه

امروزه دركنارافزایش طول عمر،عامل مهم دیگری مثل چگونگی زندگی كردن یاكیفیت زندگی مطرح است ، بنا به تعریف گروه كیفیت سازمان جهانی بهداشت كیفیت زندگی به ادراك فرد از جایگاه خودش درزندگی ، با توجه به بافت فرهنگی جامعه و اهداف ، معیارها و نگرانی های فرد اشاره دارد و از متغیرهایی مثل سلامت جسمانی ، وضعیت روانشناختی ، استقلال و روابط اجتماعی ناشی می شود ( استنر، کوپر و اسکوینگتون ، 2003) .  كیفیت زندگی با بهداشت روانی افراد ارتباط دارد و به بیان حالات وتغییرات وتوانایی های افراد و میزان رضایت افراد از عملكرد های زندگی می پردازد . منظور از کیفیت زندگی توجه به آن جنبه از زندگی است که بیانگر بهترین وضعیت زندگی برای فرد است( نجات[1]، 2008). اکثر محققان معتقدند که کیفیت زندگی دارای ابعاد جسمانی، روانی، اجتماعی و معنوی می باشد و با عواملی مانند سن، فرهنگ، جنسیت، تحصیلات، طبقه اجتماعی، بیماری و محیط اجتماعی ارتباط دارد (کینگ و هیندز[2]، 2011) امروزه توجه به ظرفیت هایی معطوف شده است كه دركیفیت زندگی نقش بسیار دارند.  یكی ازاین مؤلفه ها، حمایت های اجتماعی اطرافیان می باشد. شواهدی که از مطالعات مختلف به دست آمده نشان می دهد که حمایت های اجتماعی نقش مهمی در سلامتی افراد بازی می کنند . همچنین حمایت های اجتماعی باعث کاهش آثار منفی استرس های فراوانی که از محیط و جامعه کسب می گردد و به تبع آن بر کیفیت زندگی اثر مستقیم و مثبت خواهد داشت (جانگر، 2002).

یکی از عوامل فردی که می توان با کیفیت زندگی و سلامت روان افراد در ارتباط باشد روش های کنار آمدن با شکل و مسئله است که تحت عنوان راهبردهای مقابله ای از آن یاد می شود. لازاروس و فلوکمن (2003) دریافتندكه راهبردهای مقابله ای فعال ، هم موفقیت تحصیلی و همسازگاری شخصی و هیجانی را پیش بینی می کند. همچنین تأثیرات طولانی مدت راهبردهای ناسازگارانه وازدست دادن كلی اعتمادشخصی نسبت به تواناییهابرای مقابله،به مسایلی، چون ترس ، اضطراب ، بیماریهای جسمانی وافسردگی منجرمی شود (ربیعی، مولوی، کلانتری و عظیمی، 1388).

علاوه بر متغرهای فردی و محیطی که تاثیر بالقوه ای بر سلامت افراد دارند شیوه های تربیت خانواده نیز بر کیفیت زندگی و به تبع آن برسلامت افراد تاثیر می گذارند.

خانواده به عنوان كوچكترین واحد اجتماعی و از اركان اصلی و عمده هر جامعه بشمارمی‌آید. محیط خانه اولین و مهمترین عاملی است كه بررشد شخصیت افرادتاثیرمی‌گذارد. كودك خصوصیاتی را از والدین به ارث می‌برد اما نقش والدین در رشد كودك تنها به جنبه‌های ارثی محدود نیست. ایده‌آلها و آرزوهای والدین، میزان رضایت آنها ازروابط زناشویی و سبك‌های فرزندپروری اتخاذ شده ازجانب والدین، همگی می‌توانند بر شكل‌دهی رفتار كودك و سلامت روان او نقش بسزایی داشته باشند (رضائیان، 1383).

بامریند[3](1971) مجموعه بررسی‌هایی انجام داد كه در آنها الگوهایی از شیوه‌های رفتاری والدین مشخص شده است. دراین بررسی‌ها چهار جنبه رفتار والدین با كودك شامل كنترل، سطح توقع برای رفتار عاقلانه، روشن بودن ارتباط بین والدین و كودك و مراقبت از سوی والدین مورد ارزیابی قرار گرفت. در نهایت شیوه تعامل والدین در سه گروه تقیسم‌بندی شد. والدین اقتدارگرا[4]كه با ویژگی‌هایی چون تشویق روابط كلامی، واگذاری حدودی ازخودمختاری به همراه وجود مرزهای مشخص برای رفتار و عملكرد فرزند مشخص می‌شوند. والدین سلطه جو[5]، اطاعت بی چون و چرای فرزند را یك حسن می‌دانند و در كنترل فرزندان از خشونت و تنبیه بدنی استفاده می‌كنند. والدین سهل‌گیر[6] هیچگونه مرز و چارچوبی برای فرزندان تعیین نمی‌كنند و خود را از مسئوولیت‌های والدینی رها می‌كنند.

پژوهش‌های انجام شده دراین زمینه نشان می‌دهد كه هر كدام از این شیوه‌ها آثار و پیامدهای خاصی را به دنبال دارد. پژوهش طاهری (1374) نشان داد كه نوع سبک فرزندپروری[7]پدران بر میزان اضطراب فرزندان تاثیر می‌گذارد. پژوهش چناری (1374) نیزنشان داده كهبین خودپنداره فرزندان و نگرش تربیتی والدین رابطه مثبتوجود دارد. علاوه بر آن در تحقیقات خارجی، ویلانگ[8] و همكارانش (2004) مشخصكرده‌اند كه سبك‌های فرزند‌پروری به صورت مستقیم برویژگی‌های شخصیتی فرزندان و از این طریق بر بیماری‌ها و كیفیت زندگی آنهاتاثیر می‌گذارد.  با توجه به مسائل مطرح شده پژوهش حاضر به بررسی اثر تعدیل کنندگی راهبردهای مقابله ای و حمایت های اجتماعی در رابطه با کیفیت زندگی ، نشانگان روانشناختی و سبک های فرزند پروری زنان سرپرست خانوار می پردازد.

2-1- بیان مسأله

تغییرهای ایجاد شده در جوامع در دهه‌های اخیر سبب ایجاد تغییر ساختار خانواده، پذیرش مسئولیت بیشتر و استرس بیشتر جهت اداره‌ی زندگی گردیده است. (كوین[1]،2003). در كشور ما طی آمارهای ارائه شده توسط رئیس پژوهشكده آمار بر اساس سرشماری سال 90 از 21 میلیون خانوار موجود در كشور 2 میلیون و 500 خانوار زن سرپرست هستند و به عبارت دیگر در سال 90 سهم خانواده‌های زن سرپرست نسبت به سال 85 از 5/9 درصد به 5/12 درصد افزایش یافته (پایگاه تحلیلی خبری خانواده و زنان، 1393). و به گفته رئیس مركز آمار ایران تا سه سال آینده آمار زنان سرپرست خانوار به 15 درصد افزایش می‌یابد (Mehr News Agency, 2014). در خانواده‌های ایرانی، اغلب مرد (پدر) سرپرست خانواده محسوب می‌شود. اما تحت شرایطی این مسئولیت به عهده زنان (مادر) قرار می‌گیرد (حبیبی، قنبری، خدایی، قنبری،1391).

بر مبنای تعریف سازمان بهزیستی كشور زنان سرپرست خانوار شامل زنانی هستند که به واسطه فوت ، طلاق ، زندانی شدن همسر و غیره سرپرستی خانواده را به عهده دارند . 

قابل ذکر است مواردی از قبیل فوت، جدایی از همسر و سایر عوامل یاد شده نیازمند سازگاری مجدد هستند (كوین، 2003).

این زنان بواسطه وجود مشكلاتی كه در زمینه سرپرستی دارند جزء اقشار آسیب‌پذیر جامعه به شمار می‌روند (شعبان‌زاده، بهرام‌آبادی، حاتمی، زهراكار، 1392). در جوامع كنونی وقوع تحولات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی منجر به تغییرات ساخت خانواده شده و شكل‌گیری پدیده «زن سرپرستی» به امری عادی تبدیل گردیده (بادنجانی، بیرامی، هاشمی، 1391). این زنان، با از دست دادن همسر به یكباره با جهان دیگری روبرو می‌شوند. دنیایی كه بسیاری از مختصات آن برای ایشان ناآشنا است (سیدمیرزایی، عبدالهی، كمربیگی، 1390). در این ساخت خانوادگی جدید زنان نیاز به تاب‌آوری بالایی دارند و در این بین زنان در زندگی روزمره خود با مشكلات متعددی مواجه می‌شوند كه ممكن است ایشان را به مشكلات اجتماعی و روانی دچار كند. طبق گزارش خبرگزاری مهر و اعلام رئیس پژوهشكده آمار ایران 30 درصد از زنان سرپرست خانوار به دلیل مشكلات جسمی خاص یا مشكلات روانی از كار افتاده هستند.

در این راستا یافته‌ها نشان می‌دهد، عمده‌ترین مشكلات زنان سرپرست خانوار در قالب مشكلات اجتماعی، اقتصادی، نگرش‌های منفی اجتماعی نسبت به آنها، نگرانی نسبت به آینده فرزندان و تعدد و تعارض نقش‌ها تظاهر پیدا می‌كند (بادنجانی، بیرامی، هاشمی،1391).

از جمله موارد یاد شده مشكلات اقتصادی بوده و همواره مشكل فقر در خانواده‌های زن سرپرست بیشتر از خانواده‌هایی با سرپرست مرد می‌باشد، و این خود باعث نگرانی دربارة آینده خود و فرزندانشان می‌شود (كوین، 2003).

گزارش رئیس پژوهشكده آمار ایران نیز مؤید این موضوع بوده و درآمد زنان سرپرست خانوار را حدود 34 درصد كمتر از مردان سرپرست خانوار بیان نموده است.

عامل فقر اقتصادی ، به تنهایی تأثیر مستقیم و غیرمستقیم خود را بر وضعیت فرهنگی و اجتماعی خانواده بر جای می‌گذارد (حبیبی، قنبری، خدایی، قنبری، 1392).

این زنان به علت برخورداری از تحصیل و مهارت‌های فنی و آموزشی كم‌تر نسبت به سایر زنان حتی در صورت فعالیت اقتصادی ، در مشاغل كم درآمد مشغول به كار می‌شوند (شعبان‌زاده، بهرام‌آبادی، حاتمی، زهراكار، 1392). در واقع این زنان از نظر دستیابی به امكانات و خدمات محدودیت دارند و اغلب با عواملی چون عدم دسترسی به فرصت‌های شغلی، كم سوادی، نداشتن درآمد مستمر مواجه بوده (سیدمیرزایی، عبدالهی، كمربیگی، 1390). و همین نابرابری در فرصت‌ها یكی از عوامل بسیار مهم شكل‌گیری مشكلات فوق‌الذكر می‌باشد.

تا آنجا كه یكی از مؤلفه‌های توانمندی، داشتن فرصت برابر و حق انتخاب عنوان می‌گردد (دستورالعمل جامع حمایت‌های اجتماعی از زنان سرپرست خانوار سازمان بهزیستی كشور، 1391).

در حال حاضر طبق اظهارات رئیس پژوهشكده آمار ایران 82 درصد زنان سرپرست خانوار بیكار بوده و میانگین درآمد سالیانه ایشان 9 میلیون و900 هزار تومان است و 81 درصد زنان سرپرست خانوار دهك اول بی‌سواد بوده و دارای جمعیت خانواده‌ای بالا و درآمد پایین می‌باشند.

حال آنچه مطرح است نه تنها این زنان با مشكل فقر روبه‌رو بوده، بلكه بواسطه عقاید و سنت‌های موجود در جامعه مورد قضاوت قرار گرفته و در كشمكش با فرهنگ مردسالاری جوامع مسئولیت خانواده را به دوش می‌گیرند (حبیب[2]، 2010).

در واقع زنان سرپرست خانواده نسبت به مردان سرپرست خانواده ، به دلیل داشتن چند نقش مختلف و همزمان مانند اداره‌ی امور خانه و تربیت و مراقبت از فرزندان و كار در خارج از خانه با دستمزد كمتر، استرس و مشكلات روانی بیشتری را تجربه می‌كنند. زنان سرپرست خانواده معمولاً چندین نقش مختلف را ایفا می‌كنند و به واسطه آن دچار تعارض نقش‌ها می‌شوند و این امر به ایجاد استرس و اضطراب در آنها منجر می‌شود (بادنجانی، بیرامی، هاشمی، 1391).

در این خصوص تحقیقات نشان داده حتی مادرانی كه حضانت فرزندان را به عهده ندارند نسبت به پدران بی حضانت دو برابر بیشتر با فرزندان تماس دارند (صادقی، ناجی، محمدزاده، كریمیان، 1392) و وقتی زن سرپرست خانوار مجبور می‌شود از انتظارهای جنسی پیروی كند، نمی‌تواند به مهارت‌ها و یا تمایلات خود در زمینه‌های خارج از مرزهای جنسی خویش دست یابد (پروچسكا، 2007) . همچنین اغلب روابط ایشان با اطرافیان خدشه‌دار گردیده بطور مثال طی بررسی صورت گرفته افراد هنگامی كه طلاق می‌گیرند سه تا از دوستان خود را از دست می‌دهند و یا افراد مطلقه دو برابر بیشتر از متأهلین احتمال قطع ارتباط با یك دوست نزدیك را دارند كه این احتمال طرد شدن می‌تواند از سوی دو طرف رابطه دوستانه باشد (صادقی، ناجی، محمدزاده، كریمیان، 1392). 

در مجموع عوامل مختلف یاد شده از جمله عوامل اجتماعی و اقتصادی سلامت روانی زنان سرپرست خانوار را تحت تأثیر قرار داده و باعث می‌گردد كه خلق افسرده‌ای داشته كه این خلق افسرده میل به انزوا و كناره‌گیری از دیگران را ترغیب می‌كند و در نتیجه افسردگی ایشان را در یك چرخه معیوب تشدید نموده (حبیبی، قنبری، خدایی، قنبری،1392). در صورتیكه روابط اجتماعی گسترش یافته- دریافت حمایت اجتماعی را افزایش می‌دهد و در نهایت منجر به كاهش افسردگی می‌گردد.

همچنین فرزندان خانواده‌های زن سرپرست به احتمال بیشتری دچار مشكلات رفتاری و اجتماعی می‌شوند و از كیفیت زندگی پایین‌تری نسبت به فرزندان خانواده‌های هسته‌ای برخوردارند (شعبان‌زاده، بهرام‌آبادی، حاتمی، زهراكار، 1392). با توجه به شروع بالای افسردگی و اضطراب در جمعیت زنان سرپرست خانوار (حبیبی، قنبری، خدایی، قنبری،1392) این گروه از زنان سطوح بالاتری از آسیب‌پذیری را نشان می‌دهند .

مجموعه مشكلات ذكر شده بهداشت روانی این گروه را متأثر می‌سازد و اگر چه ممكن است برخی از این زنان، توان سازگاری با چنین شرایطی را داشته باشند، اما اغلب آنها تحت تأثیر این شرایط مشكلات مختلفی از جمله مشكلات جسمانی، مشكلات خواب و موارد فوق‌الذكر را نشان می‌دهند (كوین، 2003).

با توجه به موارد یاد شده و درصد بالای استرس وارده نحوة به كارگیری راهبردهای مقابله و حمایت‌های اجتماعی دریافتی نقش به سزایی در زندگی ایشان دارد.

در واقع با توجه به اینكه زنان سرپرست خانوار نسبت به سایر افراد جامعه استرس‌های روزمرة بیشتری را تجربه می‌كنند، توانایی كنترل هیجانات منفی و مقابله‌ی صحیح با عوامل استرس‌زا در عملكرد روزانه ایشان قابل توجه بوده و نقش مهمی در سلامت روانی، جسمانی و كیفیت زندگی این گروه از زنان ایفا می‌كند (شعبان‌زاده، بهرام‌آبادی، حاتمی، زهراكار، 1392).

سبك‌های مقابله‌ای مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و فرآیندهای رفتاری و شناختی برای ممانعت، مدیریت یا كاهش استرس است (زنجانی، فیض‌آبادی، باغبانی، زهراكار، 1392). چگونگی مقابله با عوامل استرس‌زای زندگی ، به كیفیت زندگی زنان سرپرست خانوار، نشانگان روانشناختی و سلامت عمومی و نیز كیفیت زندگی ایشان (با توجه به حجم و كیفیت استرس وارده) تأثیرگذار بوده ، برای مثال سبك مقابله‌ای مسأله مدار باعث افزایش كیفیت زندگی زنان سرپرست خانوار می‌شود (شعبان‌زاده، بهرام‌آبادی، حاتمی، زهراكار، 1392).

باید توجه داشت كه آموزش مهارت‌های مقابله‌ای، به عنوان یكی دیگر از فنون مدیریت استرس، افراد را قادر به مقابله‌ی سازگارانه می‌كند و طی آن افراد می‌آموزند، كه به جای درماندگی، نشخوار فكری و انفعال به افزایش توانمندی خود و كاهش ملزومات موقعیت استرس‌زا روی آورند كه راهبردی مؤثرتر و كارآمدتر در برابر استرس ناشی از شرایط اقتصادی، اجتماعی و روانی زنان سرپرست خانوار است (بارتلی[3]، 2011).

انتخاب سبك مقابله‌ای به كار برده شده تا حدود زیادی به عوامل خلق و خو مرتبط بوده بطور مثال افراد منفعل بیشتر سبك مقابله‌ای تسلیم یا اجتناب را انتخاب می‌كنند، در حالی كه افراد پرخاشگر به احتمال زیاد از سبک مقابله‌ای جبران افراطی بهره می‌گیرند. با این حال در این انتخاب عوامل محیطی نیز نقش بسزایی دارند.

بطور مثال راهبردهایی كه مراقبین مهم زندگی فرد به نمایش می‌گذارند بسیار مهم بوده. لذا راهبردهایی كه اتخاذ می‌شود ماحصل تعامل بین طبع ذاتی و تعامل محیطی است .اما این راهبردها با همه تنوعی كه دارند، آثار و پیامدهای متفاوتی به بار می‌آورند و هر یك از این شیوه‌ها، متناسب با عوامل استرس‌زا می‌توانند سازگارانه، یا ناسازگارانه باشند. با این حال شیوه‌های مسأله مدار، پیامدهای سازگارانه بیشتری دارند.

در این راستا فقدان شبكه‌های حمایتی در فضای زندگی زنان سرپرست خانواده و ادراك ایشان از مسئولیت‌های خود در محیط خانواده بر انتخاب سبك مقابله‌ای مؤثر است (بادنجانی، بیرامی، هاشمی، 1391).

از طرفی میزان برخورداری زنان سرپرست خانوار از حمایت‌های اجتماعی (از سوی خانواده، دوستان و سایرین) نقش اساسی در انتخاب راهبرد مقابله‌ای سلامت روانی، شیوه‌های فرزند پروری ایشان دارد.

باید توجه داشت كیفیت حمایت اجتماعی از كمیت آن اثرگذارتر می‌باشد (سیدمیرزایی، عبدالهی، كمربیگی، 1390). چنانچه زنان سرپرست خانوار از حمایت اجتماعی كافی

2‌.1‌   پولشویی و بررسی ابعاد آن……………………. 7

2‌.1‌.1‌   مفهوم پولشویی……………………. 7

2‌.1‌.2‌   تاریخچه و خاستگاه پولشویی……………………. 8

2‌.1‌.3‌   ایران و ریسک پولشویی……………………. 9

2‌.1‌.4‌   انواع پولشویی……………………. 10

2‌.1‌.5‌   مراحل پولشویی……………………. 11

2‌.1‌.6‌   روش‌‌های پولشویی……………………. 12

2‌.1‌.7‌   موارد مشکوک به پولشویی در بانک‌ها و مؤسسات اعتباری…….. 14

2‌.1‌.8‌   ضرورت بهره گیری از راه حل‌‌های ضد پولشویی……………………. 17

2‌.1‌.9‌   روش‌‌های مبارزه با پولشویی……………………. 18

2‌.1‌.10‌ وظایف و اصول الزامی برای بانک‌ها و مؤسسات اعتباری در مبارزه با پول‌شویی……. 23

2‌.1‌.11‌ انواع گزارش‌‌های مفید جهت شناسایی موارد مشکوک…………………….. 29

2‌.2‌   داده‌کاوی……………………. 31

2‌.2‌.1‌   تاریخچه داده‌کاوی……………………. 31

2‌.2‌.2‌   چارچوبی کلی برای الگوریتم‌های داده‌کاوی……………………. 33

2‌.2‌.3‌   کاربرد داده‌کاوی در کشف تقلبات مالی……………………. 35

2‌.2‌.4‌   پرکاربردترین روش‌‌های داده‌کاوی برای کشف تقلب‌‌های مالی…………….. 40

2‌.2‌.5‌   رویکرد داده‌کاوی در حل مسائل پولشویی……………………. 42

2‌.2‌.6‌   برخی تحقیقات مرتبط…………………… 46

2‌.3‌   جمع بندی……………………. 49

3فصل سوم ارائه طرح سیستم ضد پولشویی با داده‌کاوی…….. 52

3دیباچه…………………… 53

3‌.1‌   روش‌شناسی تحقیق……………………. 53

3‌.1‌.1‌   روش تحقیق……………………. 53

3‌.2‌   شیوه‌ها و ابزارهای جمع‌آوری داده‌ها………………….. 54

3‌.2‌.1‌   بررسی داده‌‌های قابل دریافت…………………….. 54

3‌.2‌.2‌   بررسی سایر اطلاعات موجود در بانك…………………….. 55

3‌.2‌.3‌   بررسی محدودیت‌‌های بانك در ارائه اطلاعات……………………. 55

3‌.2‌.4‌   بررسی محدودیت‌های بانك اطلاعاتی……………………. 55

3‌.2‌.5‌   مشخص شدن داده‌‌های مورد نیاز برای فاز‌های مختلف پروژه …….. 56

3‌.2‌.6   ‌ارائه فرمت دریافت اطلاعات از بانك اطلاعاتی …………………… 56

3‌.2‌.7   حجم ، زمان و مکان مورد نیاز جهت ارائه اطلاعات …………………… 56

3‌.2‌.8‌   آمایش داده‌‌ها………………….. 56

3‌.3   جامعه نظری و روش نمونه‌گیری……………………. 57

3‌.4‌   مفروضات تحقیق……………………. 58

3‌.5‌   شیوه تجزیه و تحلیل داده‌ها …………………..58

3‌.5‌.1‌   مرور پیشینه تحقیق……………………. 59

3‌.5‌.2‌   نظرخواهی از خبرگان……………………. 60

3‌.5‌.3‌   بررسی اسناد و مدارک آرشیوی……………………. 66

3‌.5‌.4‌   طراحی مدل ضد پولشویی بر اساس داده‌کاوی……………………. 68

3‌.5‌.5‌   جمع بندی……………………. 74

4فصل چهارم اجرای تحقیق…………………….. 75

4دیباچه………………….. 76

4‌.1‌   جزئیات پیاده‌سازی مدل……………………. 76

4‌.1‌.1‌   آمایش داده‌‌ها………………….. 76

4‌.1‌.2‌   دسته بندی اطلاعات براساس شاخص‌های خطی و جدا نمودن بخش مشکوک……. 77

4‌.1‌.3‌   فیلترینگ و جداسازی اطلاعات مناسب…………………….. 80

4‌.1‌.4‌   خوشه بندی……………………. 83

4‌.1‌.5‌   اجرای الگوریتم نظارت‌شده………………….. 92

   

4‌.1‌.6‌   جمع‌آوری نتایج……………………. 93

4‌.2‌   تست و ارزیابی……………………. 94

4‌.2‌.1‌   نحوه تست…………………….. 94

4‌.2‌.2‌   محاسبه معیار‌های دقت، بازآوری، یکتائی و صحت…………………….. 95

4‌.3‌   نتیجه گیری……………………. 96

5فصل پنجم جمع‌بندی و نتیجه‌گیری……………………. 98

5دیباچه…………………… 99

5‌.1‌   نتیجه گیری……………………. 99

5‌.2‌   محدودیت‌های پژوهش……………………… 100

5‌.3‌   پیشنهاد برای پژوهش‌‌های آینده …………………..101

6منابع و مراجع……………………. 102

چکیده:

پولشویی به عنوان یک فرایند مجرمانه مالی، اقدامی است که در آن منشأ و منبع وجوهی که به صورت غیر قانونی به‌دست آمده از طریق رشته ‍‍‍‌‌های نقل و انتقالات و معاملات به گونه‌ای پنهان می‌شود که همان وجوه به صورت قانونی نمود پیدا کرده و وارد فعالیت‌‌ها و مجاری قانونی می‌گردد. داده‌کاوی به عنوان فرایندی خودکار برای استخراج اطلاعات و الگو‌های جالب توجه، بارز، ضمنی، از قبل ناشناخته و بالقوه مفید از انبار داده‌‌های حجیم، شناخته می‌شود. هنگامی که الگوریتم‌‌ها و تکنیک‌‌های داده‌کاوی روی چنین تراکنش‌‌هائی اعمال می‌شوند، الگو‌های پنهان از جریان وجوه را کشف می‌کنند. بررسی داده‌‌ها و اعلام نظر روی آن‌ها از دو روش کلی تبعیت می‌نماید اول استفاده از شاخص‌ها با استفاده از روش‌های خطی و آماری و دوم استفاده از الگوریتم‌‌های داده‌کاوی که آن هم به دو صورت نظارت‌شده و بدون ناظر تقسیم شده و در این پروژه از هر دو روش استفاده شده است. خروجی‌‌های این پروژه شامل مستندات علمی، روش‌های داده محور برای شناسایی پولشویی، ارائه یك مدل برای پیاده‌سازی چارچوب ضد پولشویی در بانك و در نهایت بهره‌گیری از فناوری‌‌های نرم افزاری و پیاده سازی کل جریان پروژه می‌باشد. پس از اجرا، نتایج به دو صورت ارائه به متخصصان فنی و همچنین محاسبه معیار‌های عملکرد متداول در داده‌کاوی ارزیابی می‌گردد. در مراحلی از پروژه که نیاز به بررسی و آشنایی با سوابق تحقیقات در زمینۀ پولشویی و یا الگوریتم‌های مرتبط با آن باشد از روش تحقیق میدانی و کتابخانه‌ای استفاده می‌شود. از سوی دیگر رویکرد تحقیق نیز به صورت پیمایشی بوده که در آن با هدف مطالعۀ ماهیت و ویژگی‌های مشتریان بانك فرآیند تحقیق و مطالعه طی شده است. در مجموع باید گفت که از مدلی کمی در این تحقیق استفاده شده که مبتنی بر پردازش داده‌‌ها از نوع دادۀ واقعی، بوده است.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- تعریف مسأله و بیان سؤال های اصلی تحقیق

تعاریف متعددی برای پولشویی عنوان شده است که از جمله می توان به موارد ذیل اشاره کرد[15]:

– بنا به تعریفی پولشویی یعنی شسته شدن و تبدیل پول کثیف به پول تمیز به نوعی که پس از خروج از این چرخه قانونی جلوه کند؛ به عبارت دیگر پولشویی عبارت است از هر نوع عمل برای مخفی کردن یا تغییر هویت نامشروع حاصل از فعالیت‌‌های مجرمانه به گونه ای که وانمود شود این عواید از منابع قانونی حاصل شده است.

– مجموعه اقداماتی است که از سوی فرد یا افرادی با به کارگیری ابزار‌های قانونی و با هدف عدم امکان قابلیت ردیابی گردش عواید حاصل از جرم به منظور مخفی کردن منشأ و منبع واقعی پول حاصل از اعمال مجرمانه و نامشروع صورت میگیرد تا پول آلوده و نامشروع در ظاهر پاک و قانونی جلوه نماید.

از این تعاریف چنین بر می آید که عملیات پولشویی به فرآِیند تطهیر پول کثیف گفته می شود. پول کثیف به پولی گفته می‌شود که از راه‌های خلاف و غیرقانونی بدست آمده باشد. از آنجا که بانک‌ها یکی از بهترین موسساتی هستند که می توانند به پولشویان در فرآیند تطهیر پول کثیف کمك کرده و مسیر دسترسی به منشا پول را گمراه و یا پاک نمایند در تمام کشور‌ها یکی از مهمترین موسساتی که مرجع سو استفاده پولشویان قرار می گیرند بانک‌ها هستند[44].

بدین نظر دراین پروژه ما می بایست در ابتدا به مطالعه بانک‌ها و روش‌هایی که ممکن است پولشویان از آن طریق در بانک‌ها اقدام به پولشویی نمایند پرداخته و با بررسی این روش‌ها و همچنین اطلاعات در دسترس جهت این روش‌ها، الگو‌های این روش و … سعی در یافتن راه‌هایی جهت کشف، اجرا و پیاده سازی داده محور این اقدامات داشته باشیم.

در این راستا ضمن بررسی عملیات اجرا شده در بانك مورد نظر و مشورت با کارشناسان و مشاوران این بانك مشخص گردید که روش‌های مختلفی جهت پولشویی توسط پولشویان در این بانك اجرا می‌گردد، همچنین توسط بانک‌ها نیز روش‌های متفاوتی جهت جلوگیری از این عملیات اجرا می گردد.

پیچیدگی رفتار‌های مشکوك به پولشویی و همچنین حجم عظیم داده به گونه‌ای است که بدون ابزاری هوشمند و داده محور نمیتوان در کشف پولشویی اقدام قابل توجهی انجام داد. از این رو تحقیق حاضر به دنبال یافتن پاسخ به سوال زیر میباشد:

چگونه میتوان با ارائه مدلی از روش‌های داده کاوی برای کشف جرایم پولشویی استفاده کرد؟

1-4-2- اهداف فرعی______________________________________________________ 7

۱-5-فرضیههای تحقیق_____________________________________________________ 8

1-5-1 فرضیه اصلی_______________________________________________________ 8

1-5-2- فرضیات فرعی____________________________________________________ 8

۱-6-1-روش تحقیق______________________________________________________ 8

۱-8-قلمرو زمانی تحقیق____________________________________________________ 8

۱-9-قلمرو مکانی تحقیق____________________________________________________ 8

۱-01- تعریف عملیاتی واژه ها________________________________________________ 9

فصل دوم: پیشینه تحقیق

2-1-مقدمه____________________________________________________________ 11

2-2-تعریف مدیریت_____________________________________________________ 11

2-3- ویژگیهای یک مدیر موفق آموزشی_________________________________________ 12

2-4-شیوه های مدیریت و رهبری آموزشی________________________________________ 13

2-5-چالشهای مدیریت____________________________________________________ 13

2-6- الگوهای پرورش مدیران:_______________________________________________ 14

2-6-1- الگوی بویاتزیس:__________________________________________________ 14

2-6-2- الگوی شرودر:____________________________________________________ 14

2-6-3- الگوی جی کانگر:__________________________________________________ 16

2-6-4-الگوی کلی فرآیند توسعه مدیران با رویکرد منابع انسانی:__________________________ 17

2-7- تعریف آموزش:_____________________________________________________ 19

2-7-1-تعریف یادگیری:___________________________________________________ 19

2-7-2-اهداف آموزش در بهسازی نیروی انسانی:___________________________________ 20

2-7-3-ضرورت آموزش:___________________________________________________ 20

2-7-4-مزایای آموزش در توسعه نیروی انسانی:____________________________________ 21

2-7-5- تاریخچه آموزش در ایران:____________________________________________ 23

2-8- روشها و فنون آموزش و توسعه منابع انسانی:__________________________________ 23

2-8-1 آموزش حین انجام کار:_______________________________________________ 25

2-8-2- آموزش استاد شاگردی:_______________________________________________ 25

2-8-3- آموزش شبیه سازی شده:______________________________________________ 25

2-8-4- کارآموزی:_______________________________________________________ 26

2-8-5- آموزشگاههای اختصاصی:_____________________________________________ 26

2-8-6- تعلیمات عمومی و اقتصادی:___________________________________________ 26

2-8-7- آموزش جواری:___________________________________________________ 26

2-8-8 دورههای اختصاصی:_________________________________________________ 27

2-8-9- آموزش از راه دور:_________________________________________________ 27

2-8-10- آموزش از طریق اینترنت:____________________________________________ 27

2-9- اهمیت و نقش دورههای آموزشی ضمن خدمت:________________________________ 27

2-10-برنامهریزی آموزشی:__________________________________________________ 28

2-10-1- مراحل برنامهریزی آموزشی:___________________________________________ 29

2-10-2-فرآیند آموزش:___________________________________________________ 29

2-11- مدلهای گوناگون از مراحل و فرایندهای آموزش:_______________________________ 32

2-11-1- اثربخشی دورههای آموزشی(مدل کرک پاتریک):_____________________________ 32

   

2-11-2-مدلهای ساده وخطی________________________________________________ 35

2-11-3- مدل T. D. L. B _________________________________________________ 35

2-11-5-مدل مبتنی بر تحول پذیر بودن سازمان_____________________________________ 37

2-11-6- مدل رویکرد سیستمی به آموزش________________________________________ 38

2-12- نیاز سنجی آموزشی:_________________________________________________ 39

2-13- محتوای برنامه درسی آموزش کارکنان :_____________________________________ 41

2-14- اصول سازماندهی محتوای آموزشی:________________________________________ 42

2-15- ارزشیابی آموزش :__________________________________________________ 43

2-16-نتایج برنامه ریزی آموزشی :_____________________________________________ 44

2-17- نقش آموزش و پرورش در بهرهوری کارکنان:_________________________________ 44

2-18- توانمند سازی:_____________________________________________________ 45

2-18-1-بهسازی منابع انسانی:_______________________________________________ 45

2-19-مفهوم توانمندسازی__________________________________________________ 46

2-20- توانمندسازی سازمانی________________________________________________ 48

2-21-مدلهای توانمندسازی سازمانی____________________________________________ 50

2-21-توانمندسازی اجتماعی_________________________________________________ 51

2-21-1-توانمندسازی به عنوان توزیع قدرت______________________________________ 51

2-21-2-توانمندسازی به عنوان ایجاد قدرت_______________________________________ 51

2-21-3-توانمندسازی به عنوان ایجاد سرمایه انسانی برای کنش جمعی______________________ 52

2-22-توانمندسازی به عنوان تغییر جامعه_________________________________________ 52

2-23-گروه‌های هدف در توانمندسازی اجتماعی____________________________________ 53

2-24-سایر مدلهای توانمندسازی______________________________________________ 53

2-24-1-مدل توانمندسازی نیروی انسانی یحیی ملهم_________________________________ 53

2-24-2-مدل توانمندسازی بیل هارلی___________________________________________ 55

2-24-3-مدل توانمندسازی نوکلینن و روهوتی (موسوم به جو رشد)________________________ 56

2-24-4-مدل توانمندسازی رابینز، کرینو و فرندال___________________________________ 57

2-25-پیشینه تحقیق______________________________________________________ 58

2-26- مدل مفهومی______________________________________________________ 65

فصل سوم: روش تحقیق

3- 1- مقدمه___________________________________________________________ 67

3- 2- روش تحقیق______________________________________________________ 67

3-3- روشها و ابزار گردآوری اطلاعات__________________________________________ 67

3-4 – روایی ( Validity)__________________________________________________ 68

3- 4- 1-روایی محتوا :____________________________________________________ 68

3-5- پایایی (Reliability)_________________________________________________ 68

3-4-جامعه و نمونه آماری مورد پژوهش :________________________________________ 69

3-7-حجم نمونه آماری____________________________________________________ 70

3- 8- روش تجزیه و تحلیل داده‌ها____________________________________________ 70

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

4-1)مقدمه____________________________________________________________ 72

4-2) بررسی ویژگی‌های جمعیت شناختی________________________________________ 72

4-3) آزمون فرض نرمال بودن متغیرها:__________________________________________ 72

4-4) آزمون فرضیات_____________________________________________________ 73

4-4-1) آزمون فرضیه  اصلی________________________________________________ 73

4-4-2 )آزمون فرضیه فرعی اول______________________________________________ 74

4-4-3 )آزمون فرضیه فرعی دوم______________________________________________ 75

4-4-4 )آزمون فرضیه فرعی سوم______________________________________________ 75

4-4-5 )آزمون فرضیه فرعی چهارم____________________________________________ 76

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1)مقدمه____________________________________________________________ 78

5-2)نتایج حاصل از آزمون فرضیات تحقیق_______________________________________ 78

5-2-1) نتایج حاصل از آزمون فرضیه اصلی:______________________________________ 78

5-2-2) نتایج حاصل از آزمون فرضیه فرعی اول:____________________________________ 78

5-2-3) نتایج حاصل از آزمون فرضیه فرعی دوم:___________________________________ 80

5-2-4) نتایج حاصل از آزمون فرضیه فرعی سوم:___________________________________ 80

5-2-5) نتایج حاصل از آزمون فرضیه فرعی چهارم:__________________________________ 82

5-3) پیشنهادات تحقیق____________________________________________________ 84

5-3-1) پیشنهادات کاربردی_________________________________________________ 84

5-4) محدودیت های تحقیق:________________________________________________ 85

منابع و ماخذ___________________________________________________________ 86

منابع فارسی___________________________________________________________ 86

منابع لاتین____________________________________________________________ 91

 

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                                صفحه

جدول2-1: الگوی چهاربعدی توسعه قابلیتهای مدیران_ 16

جدول3-1: مقیاس پرسشنامه محقق ساخته تحقیق_ 68

جدول3-1) مقدارضریب آلفای کرونباخ  پرسشنامه 69

جدول4-1: بررسی توزیع نرمال متغیر های پرسشنامه ( آزمون کلوموگروف اسمیرنوف) 73

جدول 4-2: آزمون تی جفت شده برای برنامه های تدوین شده در دانشگاه کاشان_ 74

جدول 4-3:  آزمون تی جفت شده برای روش خود توسعه ای در دانشگاه کاشان_ 74

جدول 4-4:  آزمون تی جفت شده برای روش آموزشی در دانشگاه کاشان_ 75

جدول 4-5:  آزمون تی جفت شده برای تعاملی در دانشگاه کاشان_ 76

جدول 4-6: آزمون تی جفت شده برای کارگاهی در دانشگاه کاشان_ 76

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست اشکال

عنوان                                                                                                                                صفحه

شکل2-1: مدل اثربخشی توسعه مدیریت شروردر (1989) 15

شکل2-2: الگوی عمومی (مادر) توسعه مدیران_ 17

شکل2-3: رویکردهای متناسب برای ابعاد توسعه مدیران جی کانگر(1993) 19

شکل2-4: چهار سطح مدل کرک پاتریک_ 34

شکل2-5: مراحل برنامه ریزی برای آموزش در مدل پارکر 37

شکل2-6: مدل مبتنی بر تحول پذیر بودن سازمان_ 38

شکل 2-7:الگوی توانمندسازی چهار عاملی ملهم_ 54

شکل 2‑8: مدل توانمندسازی بیل هارلی_ 55

شکل2-9: مدل توانمندسازی نوکلین و روهوتی(موسوم به جو رشد) 56

شکل2-10:مدل توانمندسازی رابینز،کرینو و فرندال_ 58

شکل ۲–11:مدل مفهومی تحقیق(اقتباس از دری،اعرابی و مقدم،1391) 65

 

 

چکیده

هدف پژوهش حاضر  ارزیابی شیوه های پرورش مدیران در دانشگاهها و مؤسسه های آموزش عالی(مورد مطالعه: دانشگاهها و موسسات آموزشی عالی واقع در شهر کاشان) می­باشد. این پژوهش از لحاظ هدف، از نوع ارزیابی و از لحاظ نحوه گرد آوری داده ها، شبه آزمایشی می باشد. جامعه آماری پژوهش را کلیه مدیران شاغل در دانشگاهها و موسسات آموزش عالی شهر کاشان تشکیل داده­اند. حجم جامعه آماری برابر با 34 نفر می باشد. ابزار گردآوری داده­ها پرسشنامه می باشد. جهت تجزیه و تحلیل فرضیات تحقیق از  آزمون تی جفت شده به کمک نرم افزار SPSS نسخه 18 استفاده شده است. نتایج نشان می دهد،  که برنامه های تدوین شده جهت پرورش مدیران  اثر بخش نبوده است به گونه ای که از بین روش های تدوین شده خودتوسعه ای، آموزشی، تعاملی و کارگاهی تنها روش های آموزشی و کارگاهی  به صورت مطلوب صورت گرفته است و تفاوت میانگین معناداری در آزمون تی جفت شده بدست آمد که به ترتیب 031/0 و 033/0 بدست آمد در حالیکه برای روش های خود توسعه ای، تعاملی به ترتیب 068/0 و 087/0 بدست آمد که بالای سطح معناداری 05/0 بوده از اینرو روش های تدوین شده تعاملی و خود توسعه ای جهت پرورش مدیران  اثربخش نبوده و بصورت مطلوب انجام  نمی گیرد.

 

کلید واژه:  پرورش مدیران، روش آموزشی، تعاملی، خودتوسعه ای، کارگاهی

 

 

 

۱-۱-مقدمه

دنیا به سرعت در حال تغییر و دگرگونی است و در حالی که رقابت جنبه جهانی پیدا میک‌ند، محیط نامطمئن می­شود. جهانی شدن یکی از مهم ترین تغییراتی است که در محیط سازمان رخ می دهد. برای مقابله با این محیط نامطمئن و تغییرات مستمر، نیاز به افرادی در نقش مدیر و رهبر به شدت احساس می شود. در گذشته مدیریت آموزشی مانند سایر مدیری تها یک هنر یا فن محسوب می شد، بنابراین برای اداره موسسات آموزشی به تجربه افراد، میزان سابقه شغلی و مهارت مدیران اهمیت داده می شد و هدایت فعالیت­های آموزشی به آنان سپرده  می­شد.مدیریت در مورد انطباق همگانی با پیچیدگی هاست و فرایند و نحوه اعمال آْن اغلب موارد در پاسخ به شکل گیری سازمان های بزرگ و پیچیده قرن بیستم است و در مقایسه، رهبری، انطباق با تغییر است . بخشی از دلایلی که رهبری به این اندازه در سال های اخیر اهمیت یافته به رقابتی تر شدن و ناپایداری و تغییر بیشتر دنیای کسب و کار باز می گردد.شرکت های پیشرو و موفق جهان وجوه تمایز مختلفی با سایر شرکت ها و بنگاه های اقتصادی دارند. یکی از وجوه تمایز آن است که در تمام شرکت های برتر برنامه هایی منظم، جدی و پیگیر برای استعدادیابی و جانشین پروری مدیران و رهبران طراحی شده و در دست اجراست و این برنامه ها از حمایت مستقیم مدیران ارشد این سازمان ها برخوردار است .در فرآیند پرورش مدیران و رهبران باید تاکید اصلی را بر مهارت ها و قابلیت های مورد نیاز در دنیای کسب و کار آینده سازمان ها قرار دارد. توسعه و پرورش مدیران و رهبران نیاز به برنامه های منظم و سیستماتیک دارد. مدیران ارشد سازمان باید متولی ، حامی و مشتری اصلی این برنامه ها باشند . در جهان امروز، “مدیریت یا مدیران” یکی از اهرم‌های کلیدی اداره سازمان‌ها به شمار می‌رود. اداره سازمان‌های صنعتی و اجتماعی به دلیل وسعت، پیچیدگی، رقابت سخت، دگرگونی محیطی، تغییرات نگرش‌ها و … روز به روز سخت‌تر می‌شود. این روند داشتن مدیران لایق، شایسته و پرتوان را اجتناب‌ناپذیر می‌نماید. علاوه بر این، پیش‌بینی شده که میزان تقاضا برای مدیران حرفه‌ای نیز افزایش یابد. پیش‌بینی انجام شده در آمریکا نشان می‌دهد که اگر تولید ناخالص داخلی این کشور با همین روند فعلی (حدود 2.5 درصد در سال) رشد کند، سازمان‌های آمریکایی در سال 2015 به میزان 1.3 برابر تعداد مدیران امروز به مدیر و رهبر در سطوح مختلف نیاز خواهند داشت. از سوی دیگر، پژوهش‌های تجربی انجام شده حاکی از آن است که سازمان‌های موفق، علی‌رغم ضرورت ورود افکار و اندیشه‌های جدید مدیریتی به سازمان‌ (از طریق جذب و بکارگیری مدیرانی از بیرون سازمان)، به میزان قابل توجهی به درون‌زائی تمایل دارند و تلاش می‌کنند تا با شناسایی و توسعه شایستگی‌های مدیریتی درون سازمان از تأمین نیازهای آتی خود به مدیران شایسته و اثربخش اطمینان حاصل نمایند. به این ترتیب دغدغه‌ای با عنوان «ضرورت توجه به شایستگی مدیران» پیش روی مشاوران و متخصصان حوزه مدیریت قرار می‌گیرد. این موضوع به حدی نگران‌کننده است که بسیاری از صاحب‌نظران احتمال وقوع کمبود مدیران و رهبران شایسته طی سال‌های آینده را با بحران کامپیوتری سال 2000 که دنیای کامپیوتر زده ما را با خطر آشفتگی‌های اساسی مواجه کرد، مقایسه می‌کنند.

۱-۲-بیان مسئله

مدیریت به عنوان حلقه اساسی بهر ه­وری ، در هر نظام اجتماعی بزرگ وکوچک نقش استراتژیک و سرنوشت س ازی به عهده دارد . به همین مناسبت، درکشورهای پیشرفته سرمایه گذاری کلانی درجهت پرورش و تقویت توانایی­ها و مهارتهای مدیریت می­شو د(میر سپاسی ، ۱۳۷۱).

عواملی مانند جهانی شدن تجارت، بافت و ترکیب جمعیتی، چشم انداز و برنامه­های توسعه، تغییرات سیاسی و اجتماعی، قوانین و مقررات موجود و تغییرات آنها، از جمله عواملی هستند که می­توانند بر نقشهای مورد انتظار از مدیریت در بخش­های مختلف دولتی و خصوصی تاثیرگذار با شند (فارندال ، ۲۰۰۵) همچنان­که با نگاهی عمیقتر به اقتصاد دانشی در می یابیم که متاسفانه ، بسیاری از مفروضات پایه­ای که با نام مدیریت آموزش داده می­شوند و به اجرا در می­آیند ، از رده خارج شده و اکثر فرضیه­های ما در مورد کسب و کار، فناوری و سازمان دست کم به پنجاه سال پیش برمی­گردد و عمر آنها به پایان رسیده و زمان آن رسیده است که مدلی جا مع از آموزش و یادگیری مدیران مطرح شود(آل، راس و مک ال وی،2007).

پرورش مدیر از ویژگی­های سازمان­های مبتکر و نوآور به شمار می­آید. در حقیقت فراموش کردن پرورش مدیر نوعی توقف یا عقب نشینی است و توقف و عق بنشینی مساوی با نزدیک شدن به نقطه افول سازمان است. آن چه مسلم است، این است که حیات سازمانی هیچ یک از مدیران ابدی نبوده و تکیه محض بر مدیران کنونی مغایر با آینده­نگری و برنامه­ریزی صحیح برای حیات یک سازمان است. بنابراین مدیران علاقه­مند به تعالی سازمان باید پرورش مدیران را در دستور کار خود قرار دهند (طاهری بروج نی،1382) .

پیتر دراکر درباره موضوع پرورش مدیر معتقد است : که اگر ما در دنیای مدیریت امروز فقط در یک چیز اتفاق نظر داشته باشیم و به صورت قطعی در مورد آن حرف بزنیم، این است که رهبران ساخته می­شوند و به دنیا نمی­آیند و باید در سازمان­ها روشی سیستماتیک وجود داشته باشد که بتوانیم استعدادها و مهارت­های مورد نیاز آینده را توسعه و پرورش بدهیم و مدیریت ارشد سازمان هم نمی­تواند کار را به عهده شانس واگذار کند . همچنین می­گوید باید فرهنگ سازمانی در شرکت­ها به فرهنگی تبدیل شود که به جای رها کردن مدیران در بازی بقای داروینی، مدیران نخبه پرورش دهد. ( ناتالی شوپ گریفین ۲۰۰۳: ۱۱۳ ).

امروزه بسیاری از سازمانها برای برآوردن نیازهای مدیریتی خود اقدام به تأسیس مؤسساتی برای پرورش و تؤسعه مدیران خود نموده­اند . از جمله این سازمانها می­توان به موسسه­های توسعه با طراحی دوره­های LMC اشاره نمود . برای مثال، مؤسسهLMC و IMD ، IMI مدیریت متعدد درمحورهای رهبری و استراتژی، مدیریت و توسعه مهارت­ها، پروژه­ها و لوجستیک­ها، مدیریت عملکرد و مدیریت مالی تلاش نموده مدیران خود را در راستای توسعه و پرورش استعدادهای مدیریتی یاریگر باشد. از جمله این دوره­ها که در تقویم این مؤسسه برای سال ۲۰۰۹ و۲۰۱۰ آمده ، می­توان به دوره­های مدیریت تغییر و استراتژیهای کسب و کار، هنر رهبری و تیم سازی، مدیریت استراتژیک موفق، رهبری و پرورش استعدادها، مهارت­های مدیریتی مدرن ومهارت­های مدیریتی ضروری برای عملکرد در سطح جهانی اشاره نمود.

تئوریها و مفاهیم رشته توسعه و پرورش مدیریت از رشته­های دانشگاهی _ بویژه علوم رفتاری مشتق شده که چار چوب گوناگونی برای راهنمایی برنامه­ها و فرآ یندهای پرورش مدیر فراهم می­نماید ( الرشید و الکاسمه،2003بعد از جنگ جهانی دوم اروپای غربی با طرح مارشال بسرعت بهبود یافت که با این بهبود سریع نیاز به مدیران شایسته در

نفتی افزایش می‌یابد نرخ رشد اقتصادی نیز بالا می‌رود و بالعکس. [3]

تجربه 80 سال فعالیتهای شرکتهای خارجی در صنعت نفت ایران تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی ‌در چارچوب قراردادهای مختلف اعم از اعطای امتیاز، مشارکت و خرید خدمت حاکی از استمرار سیاست‌های شرکت‌های بزرگ نفتی و کشورهای غربی در سلطه بر منابع نفتی کشور و دخالت در سرنوشت اقتصادی و سیاسی کشور و بازیچه قرار دادن استقلال و حاکمیت ملی ایران بوده است. حتی با تغییر چارچوب در ادوار آنچه در عمل اتفاق افتاد چیزی جز سلطه بر منابع کشور و ممانعت از پیشرفت علمی و فنی تکنولوژیکی و صنعتی ایران و وابسته کردن هرچه بیشتر اقتصاد ایران بر واردات کالا و صدور نفت خام و فراهم نمودن اسباب حضور درازمدت خارجیان در ایران نبود. مدت قراردادها چنان طولانی بود که با عمر منابع نفت برابری می‌کرد و تصمیم‌گیری درباره مقدار، شکل، زمان، تکنولوژی استخراج، صادرات بازارها، قیمت‌گذاری نفت و نوع ارز دریافتی اصولاً ربطی به ایران و اقتصاد ایران نداشته است.

پس از پیروزی انقلاب با توجه به تجارب تلخ گذشت از نحوه فعالیت‌های شرکتهای بزرگ نفتی که با انعقاد قراردادهایی به اشکال گوناگون همواره اهداف بلندی را از حضور در کشورمان دنبال می‌کردند، بهره‌برداری از منابع نفتی بر اساس نیازهای ارزی کشور و نه نیازهای شرکتهای چند ملیتی غربی قرار گرفت و در انعقاد قراردادهای نفتی اصولی حاکم گردید.

مهمترین اصولی که در قراردادهای نفتی باید در نظر گرفته شوند عبارتند از: حفظ حاکمیت ملی بر منابع نفت و گاز کشور، محدودیت‌های قانونی و بودجه‌ای کشور، استفاده از تکنولوژی مدرن در اجرای قراردادهای نفتی، آموزش و انتقال تکنولوژی، استفاده کامل از توان شرکتها و صنایع مدرن در اجرای پروژه‌های نفتی، اجرای مشترک پروژه‌ها و به حداقل رساندن ریسکها. [4]

تأثیر بسزا و تعیین کننده‌ی نفت بر درآمدهای کشور و رقابت تنگاتنگ کشورهای دارای ذخائر نفت برای حضور مستمر در بازار و منصه بین‌المللی و حفظ میزان برداشت و تولید نفت به سهم خود علل کافی و مهمی‌در رویکرد کشور به سرمایه‌گذاری در صنعت نفت و گاز می‌باشد. بطوریکه دولت به عنوان مالک و مدیر کلیه درآمدهای ناشی از فزونی ثروت ملی همواره کوشیده است به نحو مقتضی این درآمدها را در تثبیت امور اقتصادی کشور بکار گیرد و وابسته بودن دولت به در آمدهای نفتی باعث گردیده کلیه ساز و کارهای اقتصاد کشور تاثیرپذیر ازاین امر باشد.

سهم درآمدهای نفتی در مجموع درآمدهای دولت از 10% در سال 1323 به حدود 96% در سال 1354 و حدود 70% در طی سه دهه اخیر افزایش یافته است. [5] اهمیت اکتشاف و بهره‌برداری از ذخایر نفتی جهت توسعه صنایع پایین دستی و لزوم سرمایه‌گذاری از یک سو و الزام به رعایت اصول حاکم بر قراردادهای نفتی از سوی دیگر، کشور را به سمت انعقاد قراردادهای نفتی سوق داد. قراردادهایی که می‌توان گفت قراردادهای قانونی هستند تا انتخابی. در هر حال هدف نهایی کسب بیشترین منفعت مادی و معنوی برای ایران است.

الف -بیان مساله:

   

با توجه به تک محصولی بودن اقتصاد ایران و اتکاء حجم بالایی از بودجه سالانه‌ی کشور به نفت و تاثیر عمیق و چشمگیر این کالای حیاتی بر تحولات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی این مرز و بوم و همچنین با توجه به نقش قابل توجه و حساس قراردادهای نفتی در توزیع، حفظ و بهره‌برداری مناسب از این ثروت ملی، ضرورت بررسی قراردادهای نفتی در جهت حفظ حاکمیت و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران و انجام پژوهش در این حوزه واقعیتی انکارناپذر است.

استفاده از قراردادهای نفتی برای حفاظت از حاکمیت ملی سازوکاری تثبیت شده در ایران است و قوانین و مقررات جاری، شرکت ملی نفت ایران را مجاز می‌داند تا از قراردادهای نفتی برای ایجاد امنیت و پیشبرد اهداف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی استفاده کنند. طرح این قراردادها به قانون نفت ایران مصوب 1353 بر می‌گردد که این قانون در ماده 3 خود مقرر می‌دارد: (منابع نفتی و صنعت نفت ایران ملی می‌باشد و اعمال حق مالکیت ملت ایران نسبت به منابع نفتی ایران در زمینه اکتشافات. . .).

در قوانین مختلف دیگر حفاظت از حاکمیت ملی، اهمیت و جایگاه آن به روشنی آشکار می‌گردد. از جمله: ماده 14 قانون برنامه پنج ساله‌ی چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و سند چشم‌انداز 20 ساله کشور و ضرورت انکارناپذیر توسعه اقتصادی و حفظ منافع ملی کشور و امنیت و حاکمیت در صحنه‌ی جهانی به موازات انعقاد قراردادهای نفتی و همچنین اصول 125، 152و153 قانون اساسی و قانون برنامه پنج ساله‌ی پنجم که در تبصره 1 ماده 125 به ضرورت‌های حفاظت از حاکمیت و امنیت ملی در قردادهای نفتی اشاره شده است و همچنین در ماده 17 قانون نفت اصلاح شده مصوب 23/4/1390 که (اعمال حق حاکمیت و مالکیت عمومی از طرف جمهوری اسلامی ایران بر منابع نفتی و سیاست گذاری و. . .) را مورد تاکید قرار داده است.

برخی از ویژگی‌های صنعت نفت از قبیل وابستگی به فراز و نشیب تقاضا و مصرف در بیرون از مرزهای ملی، وابستگی صنعت نفت به تکنولوژی‌های پیچیده‌ی کشورهای صنعتی و شرکت‌های چندملیتی، وابستگی به سرمایه‌گذار کلان برای اکتشاف و استخراج، کنترل قیمت نفت بوسیله نیروهای بین‌المللی، گستره و عمق تاثیرگذاری این ماده را بر سرنوشت ملی بیشتر کرده است. بدین‌ترتیب می‌توان گفت نیاز کشورمان به درآمد نفتی در عرصه‌ی اقتصاد بین‌الملل یک روی مساله است.

روی دیگر مساله در تعامل امنیت و حاکمیت ملی کشور از درآمدهای نفتی از طریق انعقاد سودآور قراردادهای نفتی در عرصه‌ی داخلی بر حیات اجتماعی و اقتصادی است. متاسفانه اگر نفت را از عرصه‌ی اقتصاد ملی حذف نماییم تمام ارکان حیات اقتصادی و اجتماعی و حتی سیاسی شدیداً تحت الشعاع قرار می‌گیرد. تزریق سرمایه به بخش

فصلاول : کلیات    7

مبحث اول : تعاریف،مفاهیم وابعادحقوق تبلیغات بازرگانی   8

گفتاراول : تعریف حقوق تبلیغات بازرگانی   8

بنداول :  مفهوم تبلیغات بازرگانی   8

بنددوم :  مفهوم حقوق   10

بندسوم :  مفهوم حقوق تبلیغات بازرگانی   10

بندچهارم :  استقلال حقوق حرفه ای وفوایدآن  11

گفتاردوم: ابعادتبلیغات بازرگانی   11

بنداول :  ا بعاداقتصادی   12

بنددوم : ا بعادفرهنگی   14

بندسوم :  ابعاداجتماعی   17

بندچهارم : ا بعادسیاسی   19

مبحثدوم : پیشینه تاریخی ومنابع حقوق تبلیغات بازرگانی   22

گفتاراول: پیشینه تاریخی تبلیغات بازرگانی درفقه،حقوق ایران وحقوق بین الملل   22

بنداول : تبلیغات بازرگانی دردوران نخستین   22

بنددوم : تحولی شگرف باپیدایش صنعت چاپ    24

گفتاردوم : منابع حقوقی تبلیغات بارگانی درفقه،حقوق ایران وحقوق بین الملل   26

بنداول :  قانون  27

بنددوم :  عرف    28

بندسوم : رویه ی قضایی   29

بندچهارم : عقایدعلما 30

فصل دوم: بررسی تبلیغات تجاری ازنگاه فقه امامیه وحقوق بین الملل   31

مبح ثاول : اصول کلی وقواعد محتوای یتبلیغات تجاری درفقه  32

گفتاراول: اصول کلی مرتبط باتبلیغات تجاری درنظام اسلامی   32

بنداول : آمیختگی اقتصاد با معنویت واخلاق   32

بنددوم :  لزوم فراگیری احکام معاملات درفقه  35

بندسوم : تشویق به بازرگانی ورقابت سالم اقتصادی   36

گفتاردوم: قواعد محتوایی تبلیغات تجاری درنظام اسلامی   39

بنداول :  حرمت دروغ وممنوعیت تبلیغات نادرست    39

بنددوم : حرمت غشّ درمعامله وفریب خریدار  42

بندسوم : منع اضراربه دیگران  44

بندچهارم : ممنوعیت غرروتدلیس     46

بندپنجم : حرمت نجش یاهمدستی درازدیادقیمت برای ترغیب مشتری   48

مبحث دوم : بررسی نقش اخلاق حرفه ای تبلیغات تجاری وارتباط باحقوق بین الملل   50

گفتاراول : نقش اخلاق حرفه ای درتبلیغات تجاری   50

بنداول : نیازبه راهکارهای غیرحقوقی   50

بنددوم :  اخلاق حرفه ای   51

بندسوم :  خودتنظیمی   53

گفتاردوم : ارتباط تبلیغات تجاری باحقوق بین الملل   58

بنداول :  تقسیم بندیهای علم حقوق   58

بنددوم :  جایگاه حقوق تبلیغات بازرگانی   60

مبحثسوم : آزادی تبلیغات تجاری ومحدودیتهاومسئولیت ناشی ازآن درفقه  63

گفتاراول: آزادی تبلیغات تجاری ومحدودیتهاآن دراسلام  63

بنداول :  جوازتبلیغات تجاری وموارداستثنا 63

بنددوم : آزادی روابط بازرگانی ونظارت دولت    69

گفتاردوم : مسئولیت ناشی ازتبلیغات تجاری   71

بنداول :  مسئولیت کیفری   72

بنددوم :  مسئولیت مدنی   73

بندسوم : خسارتهای معنوی   76

مبحثچهارم : آزادی ومحدودیتهای تبلیغات بازرگانی درحقوق بین الملل درراستای حمایت ازحقوق مخاطبان  77

   

گفتاراول : آزادی تبلیغات بازرگانی ومحدودیتهای آن  77

بنداول : اصل آزادی ارتباط ات درحقوق بین الملل   77

بنددوم :  حق امتناع ازارائه خدمات    78

گفتاردوم: حمایت ازحقوق مخاطبان ومصرف کنندگان دربرابرتبلیغات تجاری درحقوق بین الملل   80

بنداول : مخاطب به مثابه بازار  81

بنددوم : لزوم حمایت ازمخاطبان  82

فصل سوم : بررسی تبلیغات تجاری درنظام حقوقی ایران  85

مبحث اول : تبلیغات تجاری وبازرگانی قبل وبعدازانقلاب اسلامی ایران  86

گفتاراول: تبلیغات تجاری قبل ازپیروزی انقلاب اسلامی   86

بنداول :  قانون اساسی مشروطه  86

بنددوم :  قانون مطبوعات (مصوب 1286) 87

بندسوم : آییننامه امورتبلیغاتی وکانونها یآگهی (مصوب 1354) 92

گفتاردوم: تبلیغات تجاری پس ازپیروزیانقلاب اسلامی   94

بنداول : قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران  95

بنددوم : قوانین ومقررات عادی وآییننامه ها 102

مبحث سوم: تبلیغات تجاری درصداوسیما 110

گفتاراول : پیشینه تاریخی تبلیغات تجاری   110

گفتاردوم : اصول وقوانین اختصاصی تبلیغات تجاری صداوسیما 112

بنداول :  دستورالعمل تهیه آگهی های رادیویی وتلویزیونی   112

بنددوم :  اصول  113

مبحث سوم :  حقوق ارتباطات وتبلیغات بازرگانی وتجاری دربرنامه چهارم توسعه  120

گفتاراول :  نقش ارتباطات درتوسعه  120

گفتاردوم : چشم اندازبرنامه چهارم توسعه  123

نتیجه گیری وپیشنهادات    127

الف ) نتیجه گیری   127

ب )پیشنهادات : 127

منابع  128

منابع فارسی   128

الف) کتابها 128

ب) مقاله ها 129

منابع عربی   130

منابع انگلیسی   131

الف) کتابها 131

ب) اسنادوقوانین   131

ج) سایتها 131

چکیده :

توسعه روز افزون صنعت تبلیغات تجاری باعث شده است تااین امربه یکی ازپدیده های بسیار مهم جوامع امروزی تبدیل شده ودر حوزه ها ورشته های علمی مختلف موردبحث وبررسی قرارگیرد.هرچندبازارجهانی این صنعت درطول نیم قرن گذشته افت وخیزهای بسیاری داشته است تبلیغات تجارتی همواره با موافقت‌ها و مخالفت‌های زیادی روبه‌رو بوده است. با این حال، تبلیغ واقعیتی است که از گذشته‌های دور خود را بر ما تحمیل کرده است. با در نظرگرفتن این واقعیت و با توجه به آثار عمیق و همه جانبه‌ای که تبلیغات تجارتی بر جامعه و افراد باقی می‌گذارد، قانونمند کردن تبلیغ تجاری به دغدغه‌ای ملی و بین‌المللی تبدیل شده است. اکنون، هم در نظام حقوقی بین الملل و هم در نظام های حقوقی داخلی کشورها، آزادی انتشار پیام‌های تبلیغاتی به عنوان یک اصل پذیرفته شده است. با این حال، تلاش بر این است تا با تبیین محدودیت‌ها تا حد امکان از عوارض منفی تبلیغ تجاری جلوگیری شود.در نظام حقوقی اسلام به آموزه‌های معنوی و اخلاقی، نگاهی جنبی و تشریفاتی به حقوق تبلیغات بازرگانی نداشته به گونه‌ای که اگر این گفته را نپذیریم که اخلاق کُلاً در فقه اسلامی وارد شده است؛  انکار هم نمی‌توان کرد که تمییز و تفکیک آنها از یکدیگر نیز همیشه آ‎سان نیست. همچنین، با توجه به رسالت و مسئولیت صدا و سیما در برابر مخاطبان، این رسانه دارای محدودیت هایی است که در قوانین رسمی و غیر رسمی کشور به آنها اشاره شده است. به علاوه، اکنون نمی‌توان کشوری را در جهان یافت که تبلیغات تجارتی را به کلی ممنوع کرده باشد. همه کشورها، حتی اگر به هر دلیل مخالف این پدیده هم باشند، آن را به عنوان یک واقعیت پذیرفته اند و تنها می کوشند تا متناسب با فرهنگ و شرایط خاص خود، آن را محدود و قانونمند کنند.اکنون هم در نظام جهانی و هم در حقوق داخلی کشورها،آزادی انتشار پیام‌های تبلیغاتی به عنوان یک‌ اصل پذیرفته شده و البته تلاش شده است تا با تبیین محدودیت‌ها و استثنائات از عوارض منفی آن جلوگیری‌ شود.

کلیدواژه ها :تبلیغات تجاری،حقوق بین الملل، فقه امامیه ، نظام جهانی،آزادی ارتباطات ، حقوق ایران.

مقدمه :

بیان مسأله :
در جهان معاصر و در زمانه ای که به عصر ارتباطات موسوم شده ،تبلیغات بازرگانی پدیده ای فراگیر و رو به رشد به شمار می آید و در حال تبدیل به یک صنعت بزرگ رسانه ای است . آثار همه جانبه این پدیده بر اجتماع و جایگاه تعیین کننده آن در مدیریت فرهنگی و اقتصاد و رسانه ها مطالعه پیرامون آن را اجتناب ناپذیرکرده است،هر چند به رغم نفوذ روز افزون تبلیغات بازرگانی در کشور ما، متاسفانه هنوز هم ادبیات و تولیدات مربوط به آن بسیار ضعیف و نادر است .گر چه تبلیغات بازرگانی اختصاص به رادیو و تلویزیون ندارد و انواع و اقسام مختلف آن را در محیط پیرامون خود شاهد هستیم ، اما تبلیغات رادیویی و تلویزیونی به دلیل گستردگی دامنه پوشش مخاطبان و تأثیرات شگرفی که بر حوزه های گوناگون اجتماعی و فرهنگی دارد، نیازمند توجه جدی تر است..

تبلیغات بازرگانی، مخالفان و موافقان زیادی دارد . اما به هر حال واقعیتی است که خود را بر همه ما تحمیل کرده و آثار عمیق آن بر عرصه های مختلف اقتصادی ،  فرهنگی،اجتماعی و سیاسی، به معماران زندگی جمعی اجازه نادیده گرفتن آن را نمی دهد ؛ به ویژه آنکه تبلیغات بازرگانی به یکی از         اصلی ترین منابع مالی رسانه ها تبدیل شده و رقابت آنها را در جذب و انتشار پیام های تجاری برانگیخته است. هنگامی که پیدایش رسانه های نوین نظیر ماهواره و اینترنت و پخش فرامرزی و بدون مانع آنان را هم در نظر بگیریم، انگیزه و دلایل نهضت قانونمند کردن تبلیغات بازرگانی صد چندان می شود.از این رو، مدیران و طراحان زندگی مسالمت آمیز جمعی در سراسر جهان حرکتی پر شتاب را به سمت تدوین قوانین تبلیغات بازرگانی آغاز کرده اند. امروز شاهد آن هستیم که افزون بر قوانین ملی، تلاش های منطقه ای و جهانی برای پی ریزی نظام مطلوب برای این رشته خاص از علوم ارتباطات صورت می گیرد. با این حال کشور ما هنوز هم فاقد قانون تبلیغات بازرگانی است و آثار نامقبول این  خلاء قانونی چنان آشکار گشته است که دیگر کسی منکر ضرورت و فوریت جبران آن نیست.با توجه به توضیحات فوق این پژوهش به در پی پاسخ به این سوال است که قانون گذار در زمینه رعایت اصول تبلیغات اسلامی چه تمهیداتی اندیشیده است ؟ که در  این پژوهش  با بررسی دیدگاه فقه امامیه و حقوق بین الملل به آن    می پردازیم.

2)  اهمیت و ضرورت انجام تحقیق:

بدون شک، انجام کارهای مطالعاتی و تحقیقاتی در زمینه موضوعات مهم، حساس و مبتلا به جامعه، یکی از ضروریات حوزه دانشگاهی است و انجام بهینه آن فقط از عهده نخبگان و شایسته گان شیفته علم و دانش و بالاخص دانش پژوهان ساعی، متعهد و معتقد به ارزش های مبنایی ساخته است . و الا پرواضح است که تساهل توام با کم کاری در قلمرو تحقیق و پژوهش، نه تنها مانعی بر ارتقاع داده های علمی و آموزشی می باشد،  بلکه متاسفانه و به طور حتم، عادت به کم کاری در این بخش،  بی مایه گی تحقیقات و