فهرست نمودارها ………………………………………………………………………………………………………………………… پانزده
چکیده ………………………………………………………………………………………………………………………………………… هفده
فصل اول: مقدمه و اهداف
مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 2
اهداف ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 5
فصل دوم: بررسی منابع
اسید فایتیک …………………………………………………………………………………………………………………………… 7
2-1-1- ساختار اسید فایتیک …………………………………………………………………………………………………… 7
2-1-2- اسید فایتیک در گیاهان ………………………………………………………………………………………………. 8
اثرات نامطلوب اسید فایتیک ……………………………………………………………………………………………………. 10
2-2-1- اثرات زیست محیطی ……………………………………………………………………………………………….. 10
2-2-2- قابلیت استفاده از مواد معدنی ……………………………………………………………………………………… 11
2-2-3- قابلیت هضم پروتئین ………………………………………………………………………………………………… 12
2-2-3-1- فیتاز میکروبی و بهره وری پروتئین ………………………………………………………………………….. 14
2-2-3-2- اثرات منفی فیتات بر بهره وری پروتئین ……………………………………………………………………. 15
2-2-3-2-1- کمپلکس های پروتئین-فیتات ……………………………………………………………………………. 16
2-2-3-2-2- تشکیل کمپلکس های دوگانه پروتئین-فیتات ……………………………………………………….. 16
2-2-3-2-3- تشکیل کمپلکس های سه گانه پروتئین-مواد معدنی-فیتات………………………………………. 18
2-2-3-2-4- اثر فیتات بر آنزیم های گوارشی …………………………………………………………………………. 19
2-2-3-2-5- فیتات و هدر رفت اسیدهای آمینه با منشاء داخلی …………………………………………………… 20
عوامل مؤثر در واکنش های متفاوت پروتئین به فیتاز …………………………………………………………………….. 21
فهرست مطالب
2-4- هضم و بهره وری فیتات ………………………………………………………………………………………………………….. 23
2-4-1- منابع آنزیم فیتاز …………………………………………………………………………………………………….. 24
2-4-1-1- فیتاز روده ای حیوان …………………………………………………………………………………………… 24
2-4-1-2- فیتاز داخلی مواد گیاهی 
………………………………………………………………………………………. 25
2-4-1-3- فیتاز میکروبی ……………………………………………………………………………………………………. 27
2-5- عوامل مؤثر بر هیدرولیز فیتات………………………………………………………………………………………………….. 29
2-5-1- منبع و اندازه ذرات خوراک …………………………………………………………………………………….. 29
2-5-2- نوع اجزای خوراک جیره ………………………………………………………………………………………… 31
2-5-3- فرآیند کردن خوراک …………………………………………………………………………………………….. 31
2-5-4- مواد معدنی جیره ……………………………………………………………………………………………………. 32
2-5-5- شرایط فیزیکی واکنش آنزیمی …………………………………………………………………………………. 34
2-5-6- اثرات فیبر خوراک ………………………………………………………………………………………………… 34
2-5-7- سن پرنده ……………………………………………………………………………………………………………… 35
2-5-8- ژنوتیپ پرندگان ……………………………………………………………………………………………………. 36
2-5-9- اسیدیته دستگاه گوارش ………………………………………………………………………………………….. 36
2-6- بهبود قابلیت هضم …………………………………………………………………………………………………………………. 38
2-6-1- روش های کاهش میزان فیتات گیاهی ………………………………………………………………………… 38
2-6-1-1- تولید گیاهان با فیتات کمتر …………………………………………………………………………………… 38
2-6-1-2- تحریک فعالیت فیتاز با جوانه زدن ………………………………………………………………………….. 38
2-6-1-3- خیساندن …………………………………………………………………………………………………………… 39
2-6-1-4- پیش تیمار آنزیمی خوراک های گیاهی ………………………………………………………………….. 39
2-6-1-5- انتقال ژن به گیاهان ……………………………………………………………………………………………… 40
2-6-2- افزایش قابلیت هضم به کمک افزودنی های جیره ای …………………………………………………….. 41
2-6-2-1- ویتامین D …………………………………………………………………………………………………………. 41
2-6-2-2- استفاده از فیتاز میکروبی ………………………………………………………………………………………. 42
2-6-2-3- افزودن کیلات کننده های مواد معدنی ……………………………………………………………………. 45
فهرست مطالب
2-7- اثرات مطلوب تغذیه ای فیتاز بر مواد معدنی ………………………………………………………………………………… 45
2-7-1- فسفر …………………………………………………………………………………………………………………….. 45
2-7-2- کلسیم ………………………………………………………………………………………………………………….. 46
2-7-3- آهن …………………………………………………………………………………………………………………….. 47
2-7-4- روی …………………………………………………………………………………………………………………….. 47
2-8- عوامل مؤثر بر عملکرد فیتاز میکروبی ……………………………………………………………………………………….. 48
2-8-1- نسبت کلسیم به فسفر جیره و اثرات متقابل مواد معدنی …………………………………………………… 48
2-8-2- کوله کلسیفرول ……………………………………………………………………………………………………… 49
2-8-3- اسیدهای آلی …………………………………………………………………………………………………………. 50
فصل سوم: مواد و روش
3-1- مشخصات محل آزمایش ………………………………………………………………………………………………………….. 53
3-2- مشخصات واحد آزمایشی …………………………………………………………………………………………………………. 53
3-3- آماده سازی سالن ……………………………………………………………………………………………………………………. 53
3-4- شرایط محیطی پرورش …………………………………………………………………………………………………………….. 54
3-5- مواد و حیوانات ………………………………………………………………………………………………………………………. 54
3-6- چگونگی توزیع جوجه ها …………………………………………………………………………………………………………. 55
3-7- جیره های آزمایشی …………………………………………………………………………………………………………………. 55
3-8- برنامه واکسیناسیون گله تحت آزمایش ………………………………………………………………………………………… 62
3-9- شاخص های مورد اندازه گیری …………………………………………………………………………………………………. 62
3-9-1- مصرف خوراک ……………………………………………………………………………………………………. 62
3-9-2- افزایش وزن بدن ……………………………………………………………………………………………………. 62
3-9-3- ضریب تبدیل خوراک ……………………………………………………………………………………………. 63
3-9-4- صفات مربوط به لاشه ……………………………………………………………………………………………… 63
3-9-4-1- بازده لاشه …………………………………………………………………………………………………………. 63
3-9-4-2- وزن نسبی سینه …………………………………………………………………………………………………… 64
فهرست مطالب
3-9-4-4- وزن نسبی بال ها …………………………………………………………………………………………………. 64
3-9-4-5- وزن نسبی پشت ………………………………………………………………………………………………….. 64
3-9-4-6- وزن نسبی گردن …………………………………………………………………………………………………. 64
3-9-5- اندام های حفره بطنی ………………………………………………………………………………………………. 65
3-9-5-1- وزن نسبی چربی………………………………………………………………………………………………….. 65
3-9-5-2- وزن نسبی کبد، طحال و قلب ………………………………………………………………………………… 65
3-9-6- اجزای دستگاه گوارش ……………………………………………………………………………………………. 65
3-9-6-1- وزن نسبی پیش معده …………………………………………………………………………………………… 65
3-9-6-2- وزن نسبی سنگدان ……………………………………………………………………………………………… 66
3-9-6-3- وزن نسبی روده ها ………………………………………………………………………………………………. 66
3-9-6-4- طول ژژنوم و ایلیوم …………………………………………………………………………………………….. 66
3-9-7- نمونه گیری و آنالیز های خونی …………………………………………………………………………………. 67
3-9-8- تعیین قابلیت هضم ایلئومی مواد مغذی ………………………………………………………………………….67
3-9-8-1- اندازه گیری اکسید تیتانیوم در نمونه های خوراک و محتویات ایلئوم ……………………………. 68
3-9-8-2- تعیین انرژی قابل متابولیسم ظاهری …………………………………………………………………………. 69
3-9-8-3- اندازه گیری قابلیت هضم پروتئین ………………………………………………………………………….. 69
3-9-8-4- تعیین قابلیت هضم کلسیم …………………………………………………………………………………….. 69
3-9-8-5- تعیین قابلیت هضم فسفر کل …………………………………………………………………………………. 70
3-10- مدل آماری طرح ………………………………………………………………………………………………………………….. 70
فصل چهارم: نتایج و بحث
4-1- مصرف خوراک …………………………………………………………………………………………………………………….. 73
4-2- افزایش وزن و وزن پایانی …………………………………………………………………………………………………………. 82
4-2-1- افزایش وزن ………………………………………………………………………………………………………….. 82
4-2-2- وزن پایانی ……………………………………………………………………………………………………………. 84
4-3- ضریب تبدیل خوراک …………………………………………………………………………………………………………….. 98
فهرست مطالب
4-4- صفات مربوط به لاشه ……………………………………………………………………………………………………………. 107
4-4-1- بازده لاشه …………………………………………………………………………………………………………… 107
4-4-2- وزن نسبی سینه …………………………………………………………………………………………………….. 107
4-4-3- وزن نسبی ران ها ………………………………………………………………………………………………….. 108
4-4-4- وزن نسبی بال ها ………………………………………………………………………………………………….. 108
4-4-5- وزن نسبی پشت …………………………………………………………………………………………………… 108
4-4-6- وزن نسبی گردن ………………………………………………………………………………………………….. 109
4-5- اندام های حفره بطنی …………………………………………………………………………………………………………….. 114
4-5-1- وزن نسبی چربی ………………………………………………………………………………………………….. 114
4-5-2- وزن نسبی کبد …………………………………………………………………………………………………….. 114
4-5-3- وزن نسبی طحال ………………………………………………………………………………………………….. 115
4-5-4- وزن نسبی قلب …………………………………………………………………………………………………….. 115
4-6- اندام های دستگاه گوارش ………………………………………………………………………………………………………. 121
4-6-1- وزن نسبی پیش معده …………………………………………………………………………………………….. 121
4-6-2- وزن نسبی سنگدان ……………………………………………………………………………………………….. 121
4-6-3- وزن نسبی روده ها ………………………………………………………………………………………………… 122
4-6-4- طول نسبی روده کوچک ………………………………………………………………………………………. 122
4-7- فراسنجه های خونی ………………………………………………………………………………………………………………. 128
4-7-1- آنالیز سرم خون ……………………………………………………………………………………………………. 128
4-7-1-1- متابولیت های سرم ……………………………………………………………………………………………. 128
4-7-1-1-1- اوره …………………………………………………………………………………………………………… 128
4-7-1-1-2- کلسترول …………………………………………………………………………………………………….. 128
4-7-1-1-3- تری گلیسریدهای خون …………………………………………………………………………………. 129
4-7-1-1-4- پروتئین کل …………………………………………………………………………………………………. 129
4-7-1-2- فعالیت آنزیمی سرم ………………………………………………………………………………………….. 136
4-7-1-2-1- آلکالین فسفاتاز ……………………………………………………………………………………………. 136
فهرست مطالب
4-7-1-2-3- آلانین آمینو ترانسفراز …………………………………………………………………………………… 137
4-7-1-2-4- لاکتات دهیدروژناز ………………………………………………………………………………………. 137
4-7-2- غلظت مواد معدنی پلاسما ……………………………………………………………………………………… 145
4-7-2-1- کلسیم ……………………………………………………………………………………………………………. 145
4-7-2-2- فسفر ……………………………………………………………………………………………………………… 145
4-7-2-3- منیزیوم …………………………………………………………………………………………………………… 146
4-7-2-4- آهن ………………………………………………………………………………………………………………. 146
4-7-2-5- روی ………………………………………………………………………………………………………………. 147
4-8- قابلیت هضم ایلئومی مواد مغذی ………………………………………………………………………………………………. 155
4-8-1- پروتئین ………………………………………………………………………………………………………………. 155
4-8-2- انرژی قابل متابولیسم …………………………………………………………………………………………….. 155
4-8-3- کلسیم ……………………………………………………………………………………………………………….. 156
4-8-4- فسفر کل ……………………………………………………………………………………………………………. 157
نتیجه گیری کلی ……………………………………………………………………………………………………………………………. 169
پیشنهادات …………………………………………………………………………………………………………………………………….. 170
منابع مورد استفاده ………………………………………………………………………………………………………………………….. 172
ضمائم …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 187
چکیده انگلیسی ……………………………………………………………………………………………………………………………….. II
فهرست جداول
جدول شماره 3-1. درصد اجزای تشکیل دهنده جیره های آزمایشی در دوره 21-7 روزگی …………………………. 57
جدول شماره 3-2. درصد اجزای تشکیل دهنده جیره های آزمایشی در دوره 42-21 روزگی………………………… 58
جدول شماره 3-3. مقادیر محاسبه شده ترکیبات مواد مغذی مواد خوراکی…………………………………………………. 59
جدول شماره 3-4. ترکیب مواد مغذی جیره های آزمایشی در دوره 42-21 روزگی……………………………………. 60
جدول شماره 3-5. ترکیب مواد مغذی جیره های آزمایشی در دوره 42-21 روزگی…………………………………….. 61
جدول 3-6. برنامه واکسیناسیون جوجه ها در طول دوره آزمایش …………………………………………………………….. 62
جدول شماره 4-1. اثر جیره های آزمایشی حاوی سطوح مختلف اسید سیتریک و فیتاز بر مصرف خوراک هفتگی جوجه های گوشتی…………………………………………………………………………………………………………………………… 77
جدول شماره 4-2. اثر جیره های آزمایشی حاوی سطوح مختلف اسید سیتریک و فیتاز بر مصرف خوراک دوره ای جوجه های گوشتی…………………………………………………………………………………………………………………………… 78
جدول شماره 4-3. اثر جیره های آزمایشی حاوی سطوح مختلف اسید سیتریک و فیتاز بر افزایش وزن هفتگی جوجه های گوشتی…………………………………………………………………………………………………………………………… 90
جدول شماره 4-4. اثر جیره های آزمایشی حاوی سطوح مختلف اسید سیتریک و فیتاز بر افزایش وزن دوره ای جوجه های گوشتی…………………………………………………………………………………………………………………………… 91
جدول شماره 4-5. اثر جیره های آزمایشی حاوی سطوح مختلف اسید سیتریک و فیتاز بر وزن جوجه های گوشتی در سنین مختلف ……………………………………………………………………………………………………………………………… 95
جدول شماره 4-6. اثر جیره های آزمایشی حاوی سطوح مختلف اسید سیتریک و فیتاز بر ضریب تبدیل خوراک جوجه های گوشتی ……………………………………………………………………………………………………………………….. 102
جدول شماره 4-7. اثر جیره های آزمایشی حاوی سطوح مختلف اسید سیتریک و فیتاز بر ضریب تبدیل خوراک دوره ای جوجه های گوشتی ……………………………………………………………………………………………………………. 103
جدول شماره 4-8. اثر جیره های آزمایشی حاوی سطوح مختلف اسید سیتریک و فیتاز بر صفات لاشه جوجه های گوشتی ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 111
جدول شماره 4-9. اثر جیره های آزمایشی حاوی سطوح مختلف اسید سیتریک و فیتاز بر چربی حفره بطنی و اندام های حفره بطنی جوجه های گوشتی …………………………………………………………………………………………. 117
جدول شماره 4-10. اثر جیره های آزمایشی حاوی سطوح مختلف اسید سیتریک و فیتاز بر اندام های دستگاه گوارش جوجه های گوشتی ……………………………………………………………………………………………………………. 124
فهرست جداول
جدول شماره 4-11. اثر جیره های آزمایشی حاوی سطوح مختلف اسید سیتریک و فیتاز بر غلظت متابولیت های سرم خون جوجه های گوشتی ………………………………………………………………………………………………………………… 132
جدول شماره 4-12. اثر جیره های آزمایشی حاوی سطوح مختلف اسید سیتریک و فیتاز بر فعالیت آنزیمی سرم خون جوجه های گوشتی ………………………………………………………………………………………………………………………… 141
جدول شماره 4-13. اثر جیره های آزمایشی حاوی سطوح مختلف اسید سیتریک و فیتاز بر غلظت مواد معدنی پلاسمای خون جوجه های گوشتی ……………………………………………………………………………………………………. 151
جدول شماره 4-14. اثر جیره های آزمایشی حاوی سطوح مختلف اسید سیتریک و فیتاز بر قابلیت هضم ایلئومی مواد مغذی در جوجه های گوشتی …………………………………………………………………………………………………………… 166
جدول 1. نتایج آنالیز داده های تکرار دار مربوط به مصرف خوراک ……………………………………………………….. 188
جدول 2. نتایج آنالیز داده های تکرار دار مربوط به وزن بدن ………………………………………………………………….. 188
جدول 3. نتایج آنالیز داده های تکرار دار مربوط به افزایش وزن ……………………………………………………………… 189
جدول 4. نتایج آنالیز داده های تکرار دار مربوط به ضریب تبدیل خوراک ……………………………………………….. 189
جدول 5. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به بازده لاشه …………………………………………………………………. 190
جدول 6. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به وزن نسبی سینه …………………………………………………………… 190
جدول 7. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به وزن نسبی ران ها ………………………………………………………… 190
جدول 8. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به وزن نسبی بال ها …………………………………………………………. 191
جدول 9. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به وزن نسبی پشت ………………………………………………………….. 191
جدول 10. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به وزن نسبی گردن ……………………………………………………….. 191
جدول 11. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به وزن نسبی چربی حفره بطنی……………………………………….. 192
جدول 12. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به وزن نسبی کبد ………………………………………………………….. 192
جدول 13. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به وزن نسبی طحال ……………………………………………………….. 192
جدول 14. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به وزن نسبی قلب …………………………………………………………. 193
جدول 15. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به وزن نسبی پیش معده …………………………………………………. 193
جدول 16. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به وزن نسبی سنگدان ……………………………………………………. 193
جدول 17. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به وزن نسبی روده ها …………………………………………………….. 194
جدول 18. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به طول نسبی ژژنوم ………………………………………………………. 194
فهرست جداول
جدول 20. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به غلظت اوره سرم ……………………………………………………….. 195
جدول 21. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به غلظت کلسترول سرم …………………………………………………. 195
جدول 22. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به تری گلیسریدهای خون ……………………………………………… 195
جدول 23. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به پروتئین کل سرم ………………………………………………………. 196
جدول 24. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به آنزیم آلکالین فسفاتاز سرم …………………………………………. 196
جدول 25. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به آنزیم آسپارتات آمینو ترانسفراز سرم ……………………………. 196
جدول 26. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به آنزیم آلانین آمینو ترانسفراز سرم …………………………………. 197
جدول 27. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به آنزیم لاکتات دهیدروژناز سرم ……………………………………. 197
جدول 28. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به غلظت کلسیم پلاسما …………………………………………………. 197
جدول 29. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به غلظت فسفر پلاسما …………………………………………………… 198
جدول 30. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به غلظت منیزیوم پلاسما ………………………………………………… 198
جدول 31. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به غلظت آهن پلاسما ……………………………………………………. 198
جدول 32. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به غلظت روی پلاسما ……………………………………………………. 199
جدول 33. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به قابلیت هضم پروتئین ………………………………………………….. 199
جدول 34. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به قابلیت هضم انرژی قابل متابولیسم ………………………………… 199
جدول 35. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به قابلیت هضم کلسیم …………………………………………………… 200
جدول 36. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به قابلیت هضم فسفر کل ……………………………………………….. 200
فهرست شکل ها
شکل 2-1- اسید فایتیک یا اینوزیتول 1، 2، 3، 4، 5، 6- هگزا دی هیدروژن فسفات ……………………………………… 7
شکل 2-2- شکل کیلات شده اسید فایتیک (فیتین) ………………………………………………………………………………. 13
شکل 2-3- کمپلکس های دو گانه و سه گانه پروتئین-فیتات ………………………………………………………………….. 19
شکل 3-1- نمایی از سالن پرورش ……………………………………………………………………………………………………… 53
فهرست نمودارها
نمودار شماره 4-1: اثر جیره های مختلف بر مصرف خوراک هفتگی جوجه های گوشتی ……………………………… 79
نمودار شماره 4-2: اثر جیره های مختلف بر مصرف خوراک دوره ای جوجه های گوشتی ……………………………. 79
نمودار شماره 4-3: اثر اسید سیتریک بر مصرف خوراک جوجه های گوشتی ……………………………………………… 80
نمودار شماره 4-4: اثر فیتاز میکروبی بر مصرف خوراک جوجه های گوشتی ……………………………………………… 81
نمودار شماره 4-5: اثر جیره های مختلف بر افزایش وزن هفتگی جوجه های گوشتی …………………………………… 92
نمودار شماره 4-6: اثر جیره های مختلف بر افزایش وزن جوجه های گوشتی ……………………………………………… 92
نمودار شماره 4-7: اثر اسید سیتریک بر افزایش وزن جوجه های گوشتی …………………………………………………… 93
نمودار شماره 4-8: اثر فیتاز میکروبی بر افزایش وزن جوجه های گوشتی …………………………………………………… 94
نمودار شماره 4-9: اثر جیره های مختلف بر وزن جوجه های گوشتی…………………………………………………………. 96
نمودار شماره 4-10: اثر اسید سیتریک بر وزن جوجه های گوشتی…………………………………………………………….. 97
نمودار شماره 4-11: اثر فیتاز میکروبی بر وزن جوجه های گوشتی…………………………………………………………….. 97
نمودار شماره 4-12: اثر جیره های مختلف بر ضریب تبدیل خوراک جوجه های گوشتی ……………………………. 104
نمودار شماره 4-13: اثر جیره های مختلف بر ضریب تبدیل خوراک جوجه های گوشتی ……………………………. 104
نمودار شماره 4-14: اثر اسید سیتریک بر ضریب تبدیل خوراک جوجه های گوشتی …………………………………. 105
نمودار شماره 4-15: اثر فیتاز میکروبی بر ضریب تبدیل خوراک جوجه های گوشتی …………………………………. 106
نمودار شماره 4-16: اثر جیره های مختلف برصفات لاشه جوجه های گوشتی …………………………………………… 112
نمودار شماره 4-17: اثر اسید سیتریک برصفات لاشه جوجه های گوشتی ……………………………………….. 113 نمودار شماره 4-18: اثر فیتاز میکروبی برصفات مربوط به لاشه جوجه های گوشتی ……………………………………. 113
فهرست نمودارها
نمودار شماره 4-20: اثر اسید سیتریک بر اندام های حفره بطنی جوجه های گوشتی …………………………………… 119
نمودار شماره 4-21: اثر فیتاز میکروبی بر اندام های حفره بطنی جوجه های گوشتی ……………………………………. 120
نمودار شماره 4-22: اثر جیره های مختلف بر اندام های دستگاه گوارش جوجه های گوشتی ……………………….. 125
نمودار شماره 4-23: اثر اسید سیتریک بر اندام های دستگاه گوارش جوجه های گوشتی ………………………… 126 نمودار شماره 4-24: اثر فیتاز میکروبی بر اندام های دستگاه گوارش جوجه های گوشتی …………………………….. 127
نمودار شماره 4-25: اثر جیره های مختلف بر غلظت متابولیت های سرم خون جوجه های گوشتی ………………… 133 نمودار شماره 4-26: اثر اسید سیتریک بر غلظت متابولیت های سرم خون جوجه های گوشتی ……………………… 134
نمودار شماره 4-27: اثر فیتاز میکروبی بر غلظت متابولیت های سرم خون جوجه های گوشتی ……………………… 135
نمودار شماره 4-28: اثر جیره های مختلف بر فعالیت آنزیمی سرم خون جوجه های گوشتی ………………………… 142
نمودار شماره 4-29: اثر اسید سیتریک بر فعالیت آنزیمی سرم خون جوجه های گوشتی ……………………………… 143
نمودار شماره 4-30: اثر فیتاز میکروبی بر فعالیت آنزیمی سرم خون جوجه های گوشتی ……………………………… 144
نمودار شماره 4-31: اثر جیره های مختلف بر غلظت مواد معدنی پلاسما خون جوجه های گوشتی ………………… 152
نمودار شماره 4-32: اثر اسید سیتریک بر غلظت مواد معدنی پلاسما خون جوجه های گوشتی ……………………… 153
نمودار شماره 4-33: اثر فیتاز میکروبی بر غلظت مواد معدنی پلاسما خون جوجه های گوشتی ……………………… 154
نمودار شماره 4-34: اثر جیره های مختلف بر قابلیت هضم ایلئومی مواد مغذی ………………………………………….. 167
نمودار شماره 4-35: اثر اسید سیتریک بر قابلیت هضم ایلئومی مواد مغذی ……………………………………………….. 168
نمودار شماره 4-36: اثر فیتاز میکروبی بر قابلیت هضم ایلئومی مواد مغذی ………………………………………………… 168
اثر اسید سیتریک و فیتاز میکروبی بر قابلیت هضم ایلئومی پروتئین
و عملکرد جوجه های گوشتی
چکیده:
تعداد 270 قطعه جوجه گوشتی نر سویه راس در یک طرح بر پایه بلوک کامل تصادفی و در قالب آزمایش فاکتوریل 3×3 با 9 تیمار آزمایشی، سه تکرار و 10 قطعه جوجه در هر تکرار از سن 7 تا 42 روزگی مورد آزمایش قرار گرفتند. جیره ها بر پایه ذرت-سویا و حاوی سطوح مختلف اسید سیتریک (0، 3 و 6 درصد) و جیره های حاوی سطوح مختلف آنزیم فیتاز میکروبی (0، 500 و 1000 واحد فعال آنزیم) بودند. صفاتی نظیر مصرف خوراک، وزن بدن، افزایش وزن هفتگی، ضریب تبدیل خوراک، صفات مربوط به لاشه، وزن نسبی اندام های حفره بطنی، وزن نسبی اجزاء دستگاه گوارش، متابولیت های سرم، فعالیت آنزیمی سرم، غلظت مینرال های پلاسما، قابلیت هضم ایلئومی پروتئین، انرژی قابل متابولیسم، کلسیم و فسفر کل در طول دوره آزمایش اندازه گیری و مورد آنالیز قرار گرفتند. نتایج نشان داد که جیره های حاوی اسید سیتریک بر مصرف خوراک، افزایش وزن و وزن پایانی اثر معنی دار (01/0>P) داشتند و موجب بهبود غیر معنی دار ضریب تبدیل خوراک گردیدند. همچنین اثر آن بر بازده لاشه معنی دار (01/0>P) بود اما بر صفات لاشه اثر معنی داری نداشت. اثر استفاده از سطوح مختلف اسید سیتریک در جیره ها بر اندام های حفره بطنی (باستثنای وزن نسبی قلب) معنی دار نبود. مشخص گردید که اثر اسید سیتریک بر وزن نسبی اندام های مختلف دستگاه گوارش، غلظت کلسترول و فعالیت آنزیم های ALP و LDH سرم خون معنی دار (05/0>P) بود اما بر غلظت اوره، تری گلیسریدها، پروتئین کل و فعالیت آنزیم های ALT و AST سرم اثر معنی داری نداشت. اثر جیره های حاوی اسید سیتریک بر غلظت فسفر و آهن پلاسما معنی دار (05/0>P) اما بر غلظت مینرال های کلسیم، منیزیوم و روی معنی دار نبود. نتایج نشان داد که افزودن 3 درصد اسید سیتریک موجب بهبود معنی دار (05/0>P)، قابلیت هضم ایلئومی پروتئین، انرژی قابل متابولیسم و فسفرکل می شود اما بر قابلیت هضم ایلئومی کلسیم اثر معنی داری نداشت. اثر آنزیم فیتاز میکروبی بر صفاتی نظیر مصرف خوراک، وزن بدن و افزایش وزن معنی دار بوده (05/0>P) اما بر ضریب تبدیل خوراک معنی دار نبود. آنزیم فیتاز موجب افزایش معنی دار وزن نسبی گردن (05/0>P) و کاهش معنی دار چربی حفره بطنی (05/0>P) گردید اما بر سایر صفات لاشه، اندام های مختلف دستگاه گوارش و اندام های حفره بطنی اثر معنی داری نداشت. آنزیم فیتاز هر چند بر غلظت تری گلیسریدهای خون (05/0>P) و فعالیت آنزیمی سرم اثر معنی داری (01/0>P) داشت اما غلظت اوره، کلسترول و پروتئین کل سرم معنی دار نبود. همچنین جیره های حاوی آنزیم فیتاز بر غلظت فسفر و آهن پلاسما اثر معنی دار (05/0>P) داشت اما بر غلظت سایر مینرال های پلاسما اثر معنی داری ایجاد نکرد. نتایج نشان داد که اثر جیره های مکمل شده با آنزیم فیتاز بر قابلیت هضم ایلئومی مواد مغذی معنی دار (01/0>P) بود.
واژگان کلیدی: اسید سیتریک، فیتاز میکروبی، قابلیت هضم ایلئومی، عملکرد، جوجه های گوشتی.
فصل اول
1- 1 مقدمه
فسفر از لحاظ اهمیت در بدن دام اولین ماده معدنی است و تقریباً 80% آن در استخوان ها یافت می شود. هم چنین در تشکیل و نگهداری استخوان نقش دارد (آندروود و ساتل، 1999). کمبود فسفر موجب شکستن یا ترک برداشتن استخوان های درشت نی و نازک نی در طی مراحل رشد و در نتیجه موجب کاهش ارزش گوشت طیور می شود. تقریباً دو سوم کل فسفر گیاهان به شکل فیتات (پانا و رولند، 1999؛ وایوروس و همکاران، 2000)، که غیر قابل دسترس به منظور استفاده تغذیه ای طیور، می باشد. اسید فایتیک[1] (میواینوزیتول 1، 2، 3، 4، 5 و 6 –هگزا کیس دهیدروژن فسفات)[2] شکل ذخیره اولیه فسفر در دانه های غلات، حبوبات و دانه های روغنی است. مولکولهای اسید فایتیک دارای فسفر بالا (2/28) و پتانسیل تشکیل کیلات[3]، به فرم های مختلفی از نمک های غیر محلول، مانند کاتیون های دو و سه ظرفیتی در pH طبیعی هستند. یک مول از اسید فایتیک در شرایط روده کوچک می تواند به طور متوسط 3 تا 6 مول کلسیم را به شکل فیتات غیرمحلول درآورد. تشکیل فیتات غیر محلول، کلسیم و فسفر را غیر قابل دسترس می سازد. هم چنین روی، مس، کبالت، منگنز، آهن و منیزیم نیز تحت تأثیر فیتات قرار می گیرند. میل ترکیبی روی و مس با اسید فایتیک نسبت به یون های دیگر بیشتر است. تشکیل این کمپلکس می تواند جذب این مواد معدنی را در روده کوچک کاهش دهد. حیوانات تک معده ای فاقد فیتاز مخاطی اندوژنیک[4] کافی، جهت هضم مؤثر فیتات می باشند. در نتیجه بیشتر فسفر باند شده با فیتات از طریق فضولات دفع می شود. از طرفی دفع فسفر از طریق فضولات بیشترین نگرانی را از لحاظ زیست محیطی ایجاد می کند. فسفات ها به مقدار کمی در آب، محلول می باشند و در نهایت تجمع آنها در خاک ممکن است موجب آلودگی های محیطی گردد، چنانکه حیات آبزیان را به خطر اندازد. همچنین فیتات غیر قابل هضم، دارای اثر منفی بر قابلیت هضم پروتئین و مواد معدنی است (آنجل و همکاران، 2000) و عمل آنزیم های پروتئولیتیک[5] از قبیل پپسین و تریپسین را در دستگاه گوارش محدود می کند. در شرایط اسیدی، گروه های فسفر اسید فایتیک ممکن است با گروه های آمینی اسیدهای آمینه، از قبیل لیزین، هیستیدین و آرژنین باند شده و قابلیت استفاده آنها را کاهش دهند. در شرایط طبیعی گروه های کربوکسیل تعدادی از اسیدهای آمینه، ممکن است از طریق مواد معدنی دو و سه ظرفیتی با اسید فایتیک باند شوند. کمپلکس فیتات و پروتئین و یا پروتئین، مواد معدنی و فیتات، قابلیت مصرف پروتئین را کاهش می دهد. هم چنین طی بررسی های متعدد نشان داده شده که، نشاسته هم توسط اسید فایتیک باند شده و در نتیجه انرژی قابل سوخت و ساز جیره را کاهش می دهد. در سال های اخیر تحقیقات قابل توجهی در مسیر شناخت فرآیند فیتات و توسعه روش هایی به منظور بهبود بهره وری از فسفر فیتاته با استفاده از حیوانات صورت پذیرفته است. روش های فیزیکی مانند خیساندن، خشک کردن، جوانه زنی (جان بلود و همکاران، 1991)، استفاده از مکمل جیره با فیتاز میکروبی[6] برون زادی و ویتامین D، روش هایی هستند که در افزایش هیدرولیز فیتات مؤثرند (میشل و ادواردز، 1996). یکی از روش های مؤثر و کاربردی در جهت بهبود قابلیت هضم فیتات در جیره حیوانات، توسعه صنعت تولید آنزیم و مکمل کردن جیره ها با منابع فیتاز میکروبی یا قارچی می باشد. فیتاز آنزیمی از گروه فسفاتازها است که توانایی کاتالیز و آزاد کردن فسفر از فیتات را دارا می باشد. فیتاز توسط بسیاری از قارچ ها، باکتری ها و مخمرها تولید می شود و قادر به هیدرولیز فیتات به میواینوزیتول و فسفر معدنی است. تحقیقات زیادی در زمینه پیامدهای تغذیه ای و محیطی اسید
