محدودیت های پژوهشی                                  64

پیشنهادهای پژوهش                                64

بحث و نتیجه گیری                                65

پرسشنامه

منابع                                           75

 

فصـل اول

كلیـــات تـحـقیـق

 

مقدمه:

 

شیرین از خشکی به سمت دریا و منابع آب شور جریان دارد، مگر آن­که با بهره برداری بیش از حد از منابع آب شیرین این حالت تغییر نماید. در بعضی از موارد حتی جریان آب شور به سمت ساحل ایجاد می­شود. پیشروی آب شور می تواند در اثر عوامل متعدد صورت گیرد. در مطالعه­ای که توسط فاطمی و آشتیانی (1387) و رحمانی (1389) صورت گرفته است مشخص شده که حوضه تالار در قسمت­های غربی به شدت تحت تاثیر هجوم آب شور قرار دارد. به عبارتی نتایج شبیه­سازی پیشروی آب شور دریا در این ناحیه نشان داد که در ناحیه غربی زیر حوضه تالار ارتفاع فصل مشترک به سمت بالا حرکت کرده است و سبب تشکیل مخروط رو به بالا شده است. به دلیل وسعت زیاد و هم چنین به دلیل به شدت تحت تاثیر بودن انتقال آلاینده­ها در این ناحیه نسبت به پیشروی آب شور و نوسانات سطح آب دریا و هم چنین نزدیکی این منطقه به دریای خزر بررسی مشکلات منابع آب منطقه ساحلی در این ناحیه و ارائه راه کارهایی برای برطرف نمودن مشکل آن بسیار حائز اهمیت می­باشد. از طرفی جهت مشخص نمودن مسیر مناسب برای برطرف نمودن مشکل کمبود آب در دسترس، نیاز است تا از روش­های برنامه­ریزی مناسب استفاده شود.

در استان مازندران به خصوص در شهر ساری مقدار بارش به اندازه کافی و یا حتی در بعضی از مواقع بیش از اندازه مورد نیاز، ریخته شدن سالانه مقدار زیادی آب از رودخانه ها به درون دریای خزر، وجود آب بندان و غیره و از طرفی وجود مقدار کافی منابع آب سطحی و زیرزمینی در منطقه پائین دست حوضه تالار، یک سوال بسیار عمده ای را در ذهن خواننده ایجاد می نماید که چرا به بررسی امکان استفاده از آب شور با استفاده از واحدهای نمک زدایی با هزینه های مختلف و بیش از حد معقول برای حوضه تالار و ساکنین آن پرداخته شده است. پاسخ سوال را می توان به این صورت داد:

شورای عالی علوم تحقیقات و فناوری (عتف) به منظور تسهیل در فرایند تأمین مالی و اجرای طرح های کلان، دستگاههای اجرایی کشور را موظف کرد میزان هم‌راستایی طرح های کلان ملی حوزه پژوهش و فناوری را با اهداف و ماموریت های خود و همچنین میزان نیازمندی به نتایج و دستاوردهای آن را به دبیرخانه شورا گزارش کنند.

مزایا و دستاوردهای طرح‌های کلان

انتخاب طرح‌های كلان پژوهش و فناوری و ایجاد همگرایی بین فعالیت‌های علمی و فناورانه كشور با تزریق منابع مالی بصورت هدفمند، یكی از رهیافت‌هایی است كه توسط بسیاری از كشورها مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. براساس نظر سازمان همكاری و توسعه اقتصادی، طرح علمی كلان، طرحی است كه از نظر اهمیت، حیطه كار و پیچیدگی در حدی است كه یك تلاش مشاركتی و هماهنگ بین عناصر و بازیگران مختلف را نیاز دارد و همچنین نیازمند منابع مالی، تجهیزات، تسهیلات، نیروی انسانی و پشتیبانی ویژه‌ای جهت انجام خواهد بود. اجرای طرح های کلان از یک سو با مشارکت دادن محققان و پژوهشگران و از سوی دیگر بهره‌‌گیری از توانمندی‌های دستگاه‌های اجرایی و ایجاد شرکت‌های دانش بنیان می‌تواند در کاهش شکاف علمی و فناوری کشور نقش حیاتی ایفاء کند.

طرح کلان ملی چیست

بر اساس ” بند 1″ کلیات آیین نامه اجرایی طرح های کلان ملی مصوب شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری “طرح کلان ملی” طرحی است که: 1- ارزش افزوده فراوان ایجاد می­کند و منافع مختلف برای جامعه شامل مزایای اجتماعی، بهداشتی، اقتصادی و فرهنگی را در بردارد. 2- مبتنی بر توسعه علوم و فناوری های مستقر بر لبه دانش یا بومی سازی آن ها باشد. 3- اندازه و هزینه طرح عموماً فراتر از حیطه و توان یک بخش یا نهاد خاص باشد. 4- هم راستا با اولویت های ملی باشد. 5- همکاری نهادها و سازمان های مختلف در طرح را در برگیرد. 6- توسعه و هم­افزایی میان اهداف آموزشی و تحقیقاتی را موجب شود. 7- شامل طیف گسترده­ای از طرح های تحت حمایت طرح اصلی باشد.

عناوین طرحهای کلان ملی در حوزه پژوهش و فناوری

با توجه به نقش شورای عالی عتف در برنامه ریزی برای توسعه علم و فناوری، دبیرخانه این شورا از ابتدای سال 1389 تصویب طرحهای كلان ملی را مهمترین وظیفه خود دانست. در این راستا ابتدا معیارهای ارزیابی و انتخاب طرح های كلان ملی پژوهش و فناوری تدوین و هر یك از كمیسیونهای تخصصی شورای عالی با توجه به معیارهای مصوب و همفكری صاحبنظران دانشگاهی و خبرگان دستگاههای ذیربط، طرح های كلان ملی پژوهش و فناوری را انتخاب كردند.

دبیرخانه شورای عالی عتف با توجه به پیشینه و فعالیت‌های صورت گرفته در كمیسیون‌های تخصصی در دی‌ماه 1390 تعداد 37 طرح كلان ملی پژوهش و فناوری را با همكاری دستگاه‌های اجرایی تدوین کرد و در كمیسیون دائمی به تصویب رساند. بدین ترتیب تا پایان سال 1392 تعداد 47 طرح کلان ملی پژوهش و فناوری به تصویب شورایعالی رسید.

یکی از موضوعاتی که بعنوان طرح کلان از آن یاد می شود شامل بند 43 این عناوین بوده و طبق مصوبه برابر است با:

…….

دانش و فناوری استفاده از آب دریا و آبهای شور برای استفاده در كشاورزی، شرب و صنعت…..
این تحقیق در واقع مقدمه ای در جهت عملی ساختن بند شماره 43 از عناوین انتخابی می باشد.

مشکلاتی که گریبانگیر طرح های کلان ملی هستند

با گذشت حدود دو سال از شروع طرح های کلان پژوهش و فناوری، مشکلات و چالش‌های مختلفی از جمله عدم قطعیت در تخصیص منابع مالی طرح‌های کلان به صورت هدفمند، مطمئن و پیوسته، عدم شفافیت در فرایند تصویب طرح ها، مشخص نبودن حقوق مالکیت فکری طرح های کلان، تغییرات پی‌درپی در سطوح راهبردی و مدیریتی طرح‌های کلان، نبود سیستم جامع حسابداری بهای تمام شده و مالی طرحهای کلان در دبیرخانه شورای عالی عتف و عدم پاسخگویی مناسب مالی مجریان طرحهای کلان به دبیرخانه و عدم وجود روش‌شناسی خاص تدوین اسناد راهبردی طرح‌های کلان در حوزه فناوری‌های نرم (علوم انسانی) گریبان‌گیر این طرح‌ها هستند. با توجه به این مشکلات و چالشها، در اولین جلسه شورای عالی عتف در دولت یازدهم، به منظور تسهیل در فرایند تامین مالی و اجرای طرحهای کلان مقرر شد دستگاههای اجرایی میزان همراستایی طرح های کلان با اهداف و   مأموریت های خود و همچنین میزان نیازمندی آنها به نتایج و دستاوردهای طرح های کلان را به دبیرخانه شورا گزارش کنند.

لذا در این تحقیق سعی شده است تا در یک سطح کوچکتر (بعبارتی در مسافت کمتر یا در نزدیک ترین منطقه ای که مشکل شوری وجود دارد و یا در حال بروز می باشد تا نزدیک ترین مصرف کنندگان (ساکنین بخش های پائین دست حوضه تالار)، شوری کمتر (مخلوط شدن آب دریا با آب زیرزمینی) و بطور کل مقیاسی کمتر در مقایسه با دریای خزر تا استان سمنان) و با در نظر گرفتن شوری بسیار کم تر از حد واقعی (شوری کمتر نسبت به آب دریای خزر) شماتیکی از آینده و امکان استفاده از آب شور دریای خزر با استفاده از واحدهای نمک زدائی در گذشته (اگر قرار بود تاسیساتی در گذشته ایجاد شود)، در حال حاضر و در آینده (افق 2020 و 2050) طرح ریزی شود. آنچه که می تواند بعنوان دلیل اصلی برای انتخاب منطقه دشتی واقع در پائین دست حوضه تالار ذکر شود، را می توان به مخلوط شدن آب زیرزمینی به آب دریا در منطقه غربی منطقه نسبت داد، که می تواند جهت ارائه شماتیک مذکور بهترین گزینه باشد. از طرفی در این تحقیق با دانش بر هدف اصلی که به نوعی ارائه راه حلی در جهت برطرف نمودن مشکل کمبود آب در سال های آتی می باشد سعی شده مسیری با عنوان امکان سنجی استفاده از آب شور در پائین دست حوضه تالار دنبال شود. امکان سنجی استفاده از آب شور به دو صورت تعریف می شود: 1- مقایسه روش های مختلف استفاده از منابع آبی موجود در منطقه در کنار گزینه استفاده از آب شور، 2-مقایسه گزینه های مختلف استفاده از آب شور در منطقه مورد مطالعه. در این تحقیق گزینه دوم را مورد بررسی قرار داده­ایم. به این نحو که اگر امکان استفاده از آب شور (در صورت وجود) میسر باشد لذا می­توان یک نظام کلی برای استفاده از آب شور (از طریق آب شیرین­کن ها) در هر کدام از بخش های شرب، کشاورزی و صنعت ابلاغ نمود. به عبارتی امکان­سنجی استفاده از آب شور را با استفاده از مسیر ذکر شده انجام داده، در نهایت اگر جواب حاصل شد به این معنی است که می توان از آب شور موجود در منطقه استفاده نمود. از طرفی علاوه بر آنچه که در رابطه با طرح کلان ملی اشاره شده است، مطالبی در ذیل مطرح شده است که به نوعی ضرورت اجرای طرح های شیرین نمودن آب دریا را در نواحی ساحلی (چه به عنوان انجام شماتیکی از یک طرح بزرگ و چه به عنوان انجام عملیات در سطوح بزرگتر برای خود منطقه) و در نواحی غیر ساحلی بیشتر می­نماید. نواحی شمالی، جایی که همیشه به‌عنوان پرباران‌ترین منطقه کشور شناخته می‌شد، حالا با مشکل کم‌آبی مواجه است. ساکنان تعدادی از روستاهای استان مازندران، آب آشامیدنی ندارند و کم‌آبی، برخی از شالیزارهای استان را خشک کرده است. به این‌ترتیب، استانی که همیشه به‌دلیل سرسبزی و روزهای بارانی طولانی، یکی از مناطق جذاب برای گردشگران داخلی شناخته می‌شد، این روزها در حال از دست دادن بخشی از طراوت و جذابیتش است. مسئولان استان مازندران هنگام تشریح دلیل اصلی بروز بحران کم‌آبی در برخی از مناطق این استان، یک توضیح بیشتر ندارند؛ کاهش بارندگی‌ها. مدیرعامل اسبق سازمان آب منطقه‌ای مازندران، علت کم‌آبی امسال در این استان را کاهش 20‌ درصدی بارندگی‌ها و در نتیجه کاهش 50‌ درصدی آب‌دهی رودخانه‌ها اعلام می‌کند. براساس آمار ارائه‌شده از سوی این مقام مسئول، ظرفیت ذخیره‌سازی آب در استان در سال های اخیر نزدیک به 800‌ میلیون مترمکعب است که به 2‌ شیوه سنتی و مدرن انجام می‌شود. 730 قطعه آب‌بندان در سال 1390 در مازندران وجود داشته که 370 تا 400‌ میلیون مترمکعب آب در آنها ذخیره می‌شود، سدهای استان نیز ظرفیت ذخیره کردن 336 تا 400‌ میلیون متر مکعب آب را دارند. در سال 1390 به‌دلیل کاهش بارندگی‌ها، 90‌ درصد از حجم آب‌بندان‌ها آبگیری شد و حجم آب ذخیره شده پشت سدها نیز 293 میلیون مترمکعب است. تا سال 1390، 35 تا 40‌ درصد از منبع آب‌بندان‌ها و 30‌ درصد از منابع سدها مصرف شده است. اکنون بخش مرکزی استان بیشتر از دیگر مناطق با مشکل کم‌آبی مواجه است، به‌طوری که تأمین آب برای نزدیک به هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی دشت تجن با مشکل روبه‌رو شده است و اگر اقدامی در این باره انجام نشود این گستره به حدود 5‌ هزار هکتار خواهد رسید. ساخت 6 سد در این استان در حال مطالعه و اجراست که اگر این طرح‌ها در برنامه پنجم توسعه کشور تکمیل شوند، 2‌میلیارد متر مکعب آب به ذخایر آب استان افزوده می‌شود. اجرای این طرح‌ها به 1700‌میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد اما تا زمانی که این سدها ساخته نشده‌اند، کشاورزان باید از همان منابع پیشین آب استفاده کنند. کشاورزان مازندرانی در فصل تابستان بیش از هر چیز به آب احتیاج دارند، تا شالیزارهای خود را سیراب کنند. مازندران بیشترین برنج کشور را تولید می‌کند و در صورتی که برای مقابله با این خشکسالی‌ها، راهکاری مؤثر در نظر گرفته نشود، آسیب زیادی به برنجکاران وارد خواهد شد. براساس اعلام سازمان جهاد کشاورزی استان مازندران در این استان 239‌ هزار هکتار شالیزار وجود دارد که در سال 1390 در 3300‌ هکتار از این شالیزارها در شهرهای بهشهر، گلوگاه و نکا به‌دلیل کم‌آبی، کشت سویا انجام شده است. 7400 هکتار از شالیزارهای اطراف ساری، جویبار و نکا را هم خطر خشکسالی تهدید می‌کند. به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان، 1100‌هکتار از شالیزارهای استان پس از انجام مرحله نشا با کم‌آبی شدید مواجه شدند و کشاورزان چاره‌ای غیر از این ندیدند که زمین‌های خود را رها کرده و کشت را متوقف کنند. مشکل کم‌آبی شالیزارها در استان پرآب مازندران فقط محدود به سال 1390 نیست و در سال‌های گذشته هم شالیکاران فریدونکنار و بابل با این مشکل روبه‌رو بودند. در سال 1390 نیز به‌دلیل کم شدن آب سد شهید رجایی در ساری و بهشهر مشکل کم‌آبی به‌وجود آمده است. این مسئول استانی معتقد است درصورتی که مدیریت منابع آب از سوی کشاورزان به‌شکل درستی انجام شود، بسیاری از این مشکلات رفع خواهد شد. تجربه در برخی مناطق استان نشان می‌دهد اگر مدیریت آب به شکل نوبت‌بندی از سوی کشاورزان انجام شود، 90‌ درصد از مشکل کم‌آبی رفع می‌شود. در حال حاضر در بسیاری از شالیزارها 4 تا 5 سانتی‌متر آب وجود دارد در حالی که اگر حجم آب موجود در شالیزارها، کمتر از این باشد ضرری به محصول وارد نمی‌شود و حتی در بهبود کیفیت محصول هم تأثیر دارد. متأسفانه هنوز کشاورزان از الگوهای سنتی کشت پیروی می‌کنند و در تمام زمان رویش برنج، شالیزار را به شیوه غرق‌آبی آبیاری می‌کنند. البته با فعالیت‌هایی که از سال ‌1387 برای ترویج شیوه‌های جدید کشاورزی آغاز شده، برخی از کشاورزان شیوه کشت را تغییر داده‌اند اما خیلی‌ها هنوز این شیوه‌ها را قبول نمی‌کنند. از طرفی در نوار ساحلی نمی‌توان از منابع آب زیرزمینی استفاده کرد چون آب این مناطق شور است و در بخش‌هایی از استان که منابع آب شهرهای بزرگ از طریق ذخایر زیر‌زمینی تأمین می‌شود، نیز اجازه برداشت از این منابع صادر نمی‌شود. از سوی دیگر، بسیاری از روستاهای واقع در مناطق گردشگری در فصل تابستان با قطعی آب روبه‌رو می‌شوند. اما این مشکل، اتفاقی نیست که تازه روی داده باشد. برخی از روستاهای مازندران در سال‌های گذشته هم با این مشکل روبه‌رو بودند. روستای چاخانی در اطراف چالوس و روستای شیث در اطراف نکا، سال 1389 را با بی‌آبی سر کردند و حتی منبعی برای تأمین آب‌شرب نداشتند. به گفته مسئولین ‌2عامل در این اتفاق تأثیر دارند؛ یک اتفاق کلی به تغییر اقلیم مربوط می‌شود که بسیاری از مناطق کشور را تحت‌تأثیر قرار داده است؛ به عبارت دیگر، اقلیم ایران از حالت نیمه‌خشک در حال تبدیل‌شدن به یک اقلیم خشک است؛ یعنی همان اقلیمی که در عربستان یا قطر وجود دارد. عامل دیگر به افزایش جمعیت مربوط می‌شود که این افزایش به‌ویژه در استان‌های شمالی کشور دارای شتاب بیشتری است. افزایش جمعیت به این معنی است که از ظرفیت‌های زمین، آب، خاک و هوا استفاده بیشتری می‌شود، بدون اینکه به این ظرفیت‌ها چیزی اضافه شده باشد. همان طور که مسئولان استان مازندران اعلام کرده‌اند رویکرد اصلی در این استان برای مهار بی‌آبی، حفر چاه است ولی تا چه زمانی می‌توان به این کار ادامه داد؟ شاید به‌نظر برسد استان مازندران به‌دلیل دارا بودن منابع زیرزمینی غنی، مشکلی در این زمینه نخواهد داشت اما اردستانی نظر دیگری دارد؛ «در شهرهای شمالی به‌دلیل همجواری این مناطق با دریای‌خزر، مشکل تداخل آب شور و شیرین وجود دارد؛ یعنی هر چه بیشتر چاه حفر و آب شیرین را بیشتر برداشت کنیم، آب شور در منابع زیرسطحی پیشرفت خواهد کرد. الان آب دریا 50 تا 70‌متر به سمت ساحل پیشروی کرده است و حتی در برخی مناطق این پیشروی به 150‌متر می‌رسد.» مشکل دیگری که کارشناسان محیط‌زیست به آن می‌پردازند، آلودگی منابع آب است؛ «در مناطق شمالی رشته کوه البرز، آب فراوانی وجود دارد ولی ما این آب‌ها را آلوده کرده‌ایم و بخش زیادی از آنها قابل استفاده نیست. برای مثال آب پشت سد شهید رجایی در مازندران آلوده است و کیفیت لازم را ندارد. در شمال البرز 7‌رودخانه وجود دارد که بیشتر آنها در استان مازندران واقع شده‌اند اما همه آنها با آلاینده‌های کشاورزی، صنعتی و معدنی آلوده شده‌اند و قابل شرب نیستند. این آب‌های سطحی در ادامه به دریا می‌ریزند و به همین دلیل دریا هم روز‌به‌روز در حال آلوده‌تر شدن است.»

نتایجی که در این تحقیق بر مبنای آن تصمیم­گیری اتخاذ می­شود حاصل انجام تحزیه و تحلیل اطلاعات اخذ شده از سازمان آب منطقه­ای استان مازندران به صورت کیفی و کمی می­باشد. بر فرض اینکه روند صعودی شور شدن در منطقه مورد مطالعه وجود دارد این سوال بوجود می آید که آیا از بین کل روش های موجود روش غشائی برای منطقه مورد مطالعه می­تواند بهترین گزینه تلقی شود یا خیر؟ و از طرفی آیا با اتخاذ روش منتخب می­توان بین عرضه و تقاضا در منطقه مورد مطالعه تعادل برقرار نمود یا خیر؟

1-2-فرضیات

1-امکان سنجی استفاده از منابع آب شور می تواند پاسخ گوی تقاضا باشد.

2-با استفاده از روش های مختلف از جمله روش غشائی می توان به آب متعارف دست یافت.

1-3- هدف

بررسی منابع آب شور به منظور رفع نیاز آبی منطقه

1-4-تعاریف و مفاهیم

1-4-1-آب­های زیرزمینی

بخشی از چرخه آب در طبیعت در زیر سطح زمین صورت می­گیرد که منابع آب­های زیرزمینی یکی از اجزا آن محسوب می­شود. البته آنچه را که به نام آب­های زیرزمینی (groundwater) معروف است نباید با آب زیرسطحی (Sub-surface water) یکی دانست. هر چند هر دو آب بوده و هر دو در زیر لایه سطحی قرار دارند، اما از جایی که کاربری­های متفاوت دارند و در واقع توسط متخصصان جداگانه­ای مورد بررسی قرار می­گیرند بین این دو تفاوت کلی وجود دارد.

1-4-2-آبخوان

آب حاصله از بارندگی یا ذوب برف­ها پس از نفوذ به داخل خاک به حرکت عمقی خود در داخل خاک ادامه می­دهد تا سرانجام به لایه­های غیر قابل نفوذ برخورد کرده و متوقف گردد. آب نفوذی در روی این لایه­ها تمامی منافذ را پر می­کند و منطقه اشباعی را بوجود می­آورد که به آن لایه آبدار، آبخوان، آبخوانه و یا به اشتباه سفره آب زیرزمینی گویند.

شکل (1-1): لایه­بندی خاک از نظر رطوبت (انصاری، 1392)

1-4-3-چاه

چاه به طور معمول یک تأسیسات عمودی است که در زمین حفر شده و در تمام یا قسمتی از لایه آبدار نفوذ می­کند.

1-4-4-سطح ایستابی آب

عبارت است از سطح آب در داخل چاه قبل از شروع پمپاژ (علیزاده، 1385).

1-4-5-افت

عبارت است از مقدار پایین رفتن سطح آب در چاه که به وسیله پمپاژ و خارج ساختن آب از چاه صورت می­گیرد. اختلاف سطح استاتیک و سطح دینامیک را در هر نقطه افت سطح آب در آن نقطه گویند (علیزاده، 1385).

1-4-6-آبدهی چاه

حجم آبی است که در واحد زمان از چاه خارج می­شود.

1-4-7-مخروط افت

حجمی از لایه آبدار که در هنگام پمپاژ از آب ثقلی تخلیه می­شود مخروط افت نام دارد. این مخروط به نحوی قرار می­گیرد که قائده آن در سطح ایستاتیک آب راس آن در سطح آب داخل چاه باشد.

1-4-8-چاه مشاهداتی

چاهی است که در اطراف چاه پمپاژ حفر شده و فقط افت سطح آب در آن اندازه­گیری و ثبت می­شود و هیچ گونه آبی از آن استخراج نمی­شود.

1-4-9- pH

pH آب بر مبنای لگاریتم غلظت یون هیدروژن (مول/لیتر) بیان شده و به صورت رابطه (1) نوشته می­شود:

(1)                                                             pH=-log10[H+]

pH بین صفر (اسید بسیار قوی) تا 14 (باز بسیار قوی) تغییر می­کند (مهدوی، 1385).

1-4-10-نسبت جذب سدیم

این شاخص از رابطه (2) زیر محاسبه می شود:

(2)

که در آن سدیم و کلسیم و منیزیم، به میلی اکی ولانت بر لیتر بیان می­گردند (مهدوی، 1385).

1-4-11-غلظت املاح محلول یا TDS (Total dissolved salts)

غلظت املاح محلول در آب یا باقیمانده خشک را می­توان در صورتی که فاقد بی­کربنات باشد به سادگی با تبخیر حجم معینی از آب و اندازه­گیری وزن املاح باقیمانده تعیین کرد. در آب­های که دارای مقدار قابل توجهی بی­کربنات هستند با استفاده از این روش ممکن است تنها نصف وزن بی­کربنات­ها اندازه­گیری شود. غلظت املاح محلول در آب باران کمتر از 10 میلی­گرم در لیتر است و در آب دریای آزاد، مقدار آن حدود 35 هزار میلی گرم در لیتر می­باشد.

آنچه که از آب های موجود در روی کره زمین می­تواند قابل استفاده باشد آب شیرین می­باشد. آبهای نسبتا شور تا بسیار شور در بخش های شرب، کشاورزی و صنعت می­توانند مشکلات زیادی را بوجود آورند. جدول شماره (1-1) مقدار استاندارد لازم برای این سه بخش را به طور کلی بیان می­کند.

پایان نامه رشته زبان انگلیسی : عوامل ضدانگیزشی موثر در کسب مهارت صحبت کردن زبان انگلیسی دانش آموزان دبیرستانی ازدیدگاه معلمان و زبان آموزان
پایان نامه رشته زبان آلمانی : بررسی روانشناختی رمان:«زندگی یک کاروانسرا» از «امینه سوگی اُزدامار»
پایان نامه رشته زبان آلمانی : بررسی ترجمه­های قرآن با نگاه یوجین نایدا
پایان نامه رشته زبان فرانسه:بررسی تأثیر موسیقی در آموزش و یادگیری زبان فرانسه
پایان نامه رشته زبان انگلیسی:ارزیابی برنامه درسی رشته مترجمی زبان انگلیسی در مقطع کارشناسی ارشد در ایران
پایان نامه رشته زبان انگلیسی:تأثیر ارایه ی چکیده به عنوان یک فعالیت پیش خوانی بر توانایی درک مطلب دانش آموزان سطح متوسط ایرانی
پایان نامه رشته زبان انگلیسی:بررسی نقش ایدئولوژی مترجم در دستکاری متون ترجمه شده: بر اساس رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی
پایان نامه رشته زبان فرانسه:تاثیر رویکرد نقشی- زبانی بر روی سطح مهارت فراگیران زبان فرانسه و سنجش ان از طریق ازمون نقش زبانی
پایان نامه رشته زبان فرانسه:بررسی و شناخت لغات هم خانواده در روند بهبود آموزش ویادگیری زبان فرانسه
پایان نامه رشته زبان فرانسه:La langue française à travers les âges
پایان نامه رشته زبان انگلیسی : تاثیر ترانه بر درستی   گرامر
پایان نامه رشته زبان فرانسه:Jean Genet vu par Sartre
پایان نامه رشته زبان انگلیسی :تاثیراصلاحات صریح وضمنی برعملکرد دستوری فراگیران زبان انگلیسی پسر
پایان نامه رشته زبان انگلیسی:The present study was conducted to compare the effect of synchronous and asynchronous Computer Mediated Communication (CMC) on EFL learners’ Speaking and Autonomy
پایان نامه رشته زبان انگلیسی:Reading William Gibson’s Trilogy; Neuromancer, Count Zero, and Mona Lisa Overdrive, In the Light of Jean Baudrillard’s Theo
پایان نامه رشته زبان انگلیسی:بررسی راهبردهای درک شنیداری بکار گرفته شده توسط زبان آموزان ایرانی
پایان نامه رشته زبان انگلیسی:Investigation on Rheological Behaviour of Dually Modified Cassava Starch/k-Carrageenan as Gelatin Alternative in Pharmaceutical Hard Capsules
پایان نامه رشته زبان فرانسه:Figure du temps chez Le Clézio (Désert, La Ritournelle de la faim, L’Africain)
پایان نامه رشته زبان انگلیسی:Submitted to the Department of Postgraduate Studies as a Partial Fulfilment For the Degree of Master of Arts in English Literature
پایان نامه رشته زبان انگلیسی:کاربرد راهبردهای انگیزشی در آموزش زبان انگلیسی به عنوان زبان خارجی
پایان نامه رشته زبان انگلیسی: THE COMPARATIVE IMPACT OF AUTONOMY AND CRITICAL THINKING ON EFL LEARNERS’ WRITING ACHIEVEMENT

1-5 فرضیه های پژوهش… 10

1-5-1 فرضیه اصلی.. 10

1-5-2فرضیه های فرعی.. 10

1-6  تعاریف متغیر ها 10

1-6-1 تعاریف مفهومی متغیر ها 10

1-6-2 تعاریف عملیاتی متغیرها 11

فصل دوم. 12

مبانی نظری و پیشینه ی پژوهش… 12

2-1 شیوه های فرزند پروری.. 13

2-1-1 تعاریف شیوه های فرزند پروری.. 13

2-1-2 نظریه ها و دیدگاههایی درباره شیوه های فرزند پروری   14

2-1-2-1 نظریه بامریند. 14

2-1-2-2 الگوی شفر. 17

2-1-2-3 دیدگاه السون. 18

2-1-2-3 نظریه اریکسون. 20

2-1-2-4 الگوی زیگلمن.. 21

2-1-3 نگرش های فرزندپروری.. 24

2-1-4 مزایای سبک فرزند پروری اقتدارانه. 25

2-1-5 تاثیر شیوه های فرزندپروری مقتدارنه بر شایستگی فرزندان  27

2-1-6 طبقه اجتماعی و سبک فرزندپروری.. 28

2-1-7 فرهنگ و فرزندپروری.. 29

2-2 سبک های تفکر. 30

2-2-1 تعریف تفکر و سبک های تفکر. 30

2-2-2 انواع سبک های تفکر. 32

2-2-3 تفکر از دیدگاه جان دیویی.. 36

2-2-4 تفکر از دیدگاه گیلفورد. 37

2-2-5 مراحل تفکر منطقی در مواجهه با مشکلات.. 38

2-2-6 سبک های تفکر از دید استرنبرگ.. 39

2-2-7  رابطه هوش و تفکر. 40

2-2-8 عوامل بستر ساز تفکر. 42

2-3 سبک های حل مسئله. 43

2-3-1 تعاریف  و مفاهیم سبک های حل مسئله. 43

2-3-2 دیدگاه نزو در رابطه با حل مسئله. 46

2-3-3 دیدگاه دزوریلا و گلدفرید در رابطه با حل مسئله  47

2-3-4 دیدگاه بدل و لناکس در رابطه با حل مسئله  47

2-3-5 فرآیند حل مسئله. 49

2-3-6 نظریه های حل مسئله. 53

2-4 پیشینه پژوهش های انجام گرفته. 56

2-4-1 پیشینه پژوهش های انجام گرفته در داخل کشور  56

2-4-2 پیشینه پژوهش های انجام گرفته در خارج کشور  57

فصل سوم. 59

روش پژوهش… 59

3-1 طرح پژوهش… 60

3-2 طبقه بندی متغیرها 60

3-3 جامعه آماری پژوهش… 60

3-4 نمونه آماری پژوهش و روش نمونه گیری.. 60

3-5 ابزار پژوهش… 61

3-5-1پرسش نامه  شیوه های فرزند پروری.. 61

3-5-2 پرسش نامه  سبک های تفکر. 61

3-5-3پرسش نامه سبک های حل مسئله. 62

3-6روش اجرا 62

 

3-7 روش های آماری تجزیه و تحلیل داده ها 63

فصل چهارم. 64

تجزیه و تحلیل داده ها 64

الف) یافته های توصیفی.. 65

4-1- فراوانی و درصد سبک های فرزندپروری والدین   65

4-2- میانگین و انحراف معیار نمره سبک های فرزندپروری   66

4-3- میانگین و انحراف معیار نمره سبک های تفکر  66

4-4- میانگین و انحراف معیار نمره سبک های حل مسئله  67

ب) یافته های استنباطی.. 67

4-5- ضریب همبستگی پیرسون بین سبک های تفکر و سبک های فرزندپروری   68

4-6- ضریب همبستگی پیرسون بین  شیوه های حل مسئله  و سبک های تفکر  69

4-7- ضریب همبستگی پیرسون بین  شیوه های حل مسئله  و سبک های فرزند پروری   70

فصل پنجم. 72

بحث و نتیجه گیری.. 72

5-1 تفسیر نتایج.. 73

5-2 نتیجه گیری کلی.. 78

5-3 محدودیت ها 78

5-4 پیشنهادات.. 78

5-4- 1 پیشنهادهای پژوهشی.. 78

5-4-2 پیشنهاد های کاربردی.. 79

منابع فارسی.. 80

منابع لاتین.. 86

چکیده

هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه بین سبک های فرزند پروری والدین با سبک های تفکر و سبک های حل مسئله در دانش آموزان پسر مقطع متوسطه شهر کرمانشاه بود.

الف- تعریف لغوی و اصطلاحی اشاعه…………………………………………………………………. 7

ب- ماهیت حقوقی اشاعه…………………………………………………………………………………… 8

1- اجتماع حقوق به نحو قابل تفکیک…………………………………………………………………….. 8

2- اجتماع حقوق به نحو غیرقابل تفکیک………………………………………………………………. 9

1-1-1-2- ارکان اشاعه …………………………………………………………………………………………. 9

الف- اجتماع …………………………………………………………………………………………………… 9

ب- حقوق………………………………………………………………………………………………………… 9

ج- تعدد مالکین …………………………………………………………………………………………….. 10

د- شیء واحد………………………………………………………………………………………………. 10

ه- به نحو اشاعه …………………………………………………………………………………………….. 10

1-1-2- انواع اشاعه ……………………………………………………………………………………… 11

1-1-2-1- انواع اشاعه از جهت مال مشاع ( موضوع اشاعه )…………………………………. 11

الف-  اشاعه در اعیان…………………………………………………………………………………… 12

1- عین معین……………………………………………………………………………………………….. 12

2- کلی در معین ……………………………………………………………………………………………… 12

3- کلی فی الذمه ………………………………………………………………………………………….. 13

ب- اشاعه در منفعت …………………………………………………………………………………….. 13

ج-  اشاعه در حقوق…………………………………………………………………………………….. 13

1- اشاعه در حقوق دینی ( طلب )………………………………………………………………….. 14

2- اشاعه در حقوق مالکیت فکری ………………………………………………………………….. 15

1-1-1-2- انواع اشاعه از جهت سبب آن ( منشأ اشاعه ) ………………………………………… 15

الف- اشاعه ارادی …………………………………………………………………………………….. 16

1- عقد ناقل………………………………………………………………………………………………….. 16

2- عمل شرکاء……………………………………………………………………………………………… 17

ب- اشاعه قهری……………………………………………………………………………………….. 17

1-2- مفهوم و ماهیت مالکیت فکری…………………………………………………………………. 18

1-2-1-  تعریف و مصادیق مالکیت فکری………………………………………………………….. 18

1-2-1-1- تعریف مالکیت فکری ……………………………………………………………………. 18

1-2-1-2- مصادیق مالکیت فکری………………………………………………………………. 20

الف- مالکیت صنعتی و تجاری……………………………………………………………………….. 20

ب- مالکیت ادبی و هنری …………………………………………………………………….. 21

1-2-2- ماهیت مالکیت فکری………………………………………………………………………. 22

1-2-2-1- اندیشه های حقوق عرفی………………………………………………………………. 22

الف- نظریه حقوق طبیعی………………………………………………………………………. 22

ب- نظریه حقوق کار………………………………………………………………………………….. 23

ج- نظریه حقوق شخصی…………………………………………………………………………… 24

د- نظریه حقوق مالی و غیرمالی…………………………………………………………………… 24

ه- نظریه حقوق عینی و دینی………………………………………………………………………. 25

و- نظریه مالکیت عینی…………………………………………………………………………….. 25

ی- نظریه حقوق فکری……………………………………………………………………………… 26

1-2-2-2-  اندیشه های فقهی……………………………………………………………. 27

الف- نظریه فطری بودن مالکیت…………………………………………………………… 29

ب-  نظریه علم حصولی…………………………………………………………………………. 30

ج-  نظریه اشتراکی بودن…………………………………………………………………………. 31

د- نظریه مالکیت اعتباری………………………………………………………………………. 32

ه- نظریه مالکیت تکوینی…………………………………………………………………………. 32

فصل دوم- جایگاه و منشأ اشاعه در مالکیت فکری

2-1– جایگاه و مصادیق اشاعه در مالکیت فکری……………………………………………. 34

2-1-1- جایگاه اشاعه در حقوق موضوعه…………………………………………………….. 34

2-1-1-1- اشاعه در قانون مدنی …………………………………………………………. 34

2-1-1-2- اشاعه در سایر قوانین ………………………………………………………………. 36

2-1-2- مصادیق ایجاد اشاعه در مالکیت فکری……………………………………………. 37

2-1-2-1- ارث…………………………………………………………………………………… 37

2-1-2-2- آثار دانشگاهی……………………………………………………………………. 39

الف-  فرض مالکیت پدیدآورنده ………………………………………………………….. 40

ب- فرض مالکیت دانشگاه……………………………………………………………………. 41

1- مدل دکترین کار در برابر مزد ………………………………………………………… 41

2- مدل قاعده استفادۀ گسترده از منابع دانشگاهی……………………………………. 43

3- مدل وجود قرارداد………………………………………………………………………….. 45

ج- فرض مالکیت مشترک دانشگاه و پدیدآورنده……………………………………….. 46

2-1-2-3- پارک علم و فناوری………………………………………………………………….. 47

2-2- منشأ اشاعه در مالکیت فکری…………………………………………………………… 49

2-2-1- تعدد آفرینندگان آفرینه فکری  ……………………………………………………….. 49

2-2-1-1- اثر مشترک……………………………………………………………………………….. 50

الف- تفکیک ناپذیر………………………………………………………………………………… 50

ب- تفکیک پذیر ……………………………………………………………………………………. 51

2-2-1-2- اثر جمعی ………………………………………………………………………………. 52

2-2-1-3- اثر ثانوی…………………………………………………………………………………… 52

2-2-2- آثار مرکب در نظام های حقوقی مختلف ………………………………………….. 53

2-2-2-1- اثر مشترک در نظام های حقوقی……………………………………………………. 53

الف-  اثر مشترک در سایر کشورها ………………………………………………………………. 53

 

1- حقوق انگلستان و ایالات متحدۀ آمریکا………………………………………………….. 54

2- حقوق آلمان و ژاپن………………………………………………………………………………. 54

3- حقوق فرانسه…………………………………………………………………………………… 54

ب- اثر مشترک در حقوق ایران…………………………………………………………………….. 55

ج-  نقد نظام حقوقی ایران در خصوص اثر مشترک……………………………………… 55

1- نگرش قانونگذار در قوانین مصوب …………………………………………………….. 56

2- بررسی پیش نویس لایحۀ قانون جامع حمایت ازحقوق مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط …… 57

2-2-2-2- اثر جمعی در نظام های حقوقی……………………………………………………….. 58

الف- اثر جمعی در سایر کشورها …………………………………………………………………… 58

1- حقوق انگلستان ………………………………………………………………………………………. 58

2- حقوق ایالات متحدۀ آمریکا…………………………………………………………………….. 58

3- حقوق فرانسه………………………………………………………………………………………….. 59

ب- اثر جمعی در حقوق ایران………………………………………………………………………….. 62

1- نگرش قانونگذار در قوانین مصوب…………………………………………………………… 62

2- بررسی پیش نویس لایحۀ قانون جامع حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط…… 62

ج- وضعیت حقوقی آثار سینمایی………………………………………………………………….. 63

2-2-2-3- آثار ثانوی در نظام های حقوقی………………………………………………………….. 65

فصل سوم- احکام و آثار اشاعه در مالکیت فکری

3-1- رابطه حقوقی آفرینه فکری با پدیدآورنده ………………………………………………… 69

3-1-1-  انواع حقوق پدیدآورنده و اوصاف آن ………………………………………………….. 69

3-1-1-1- انواع حقوق پدیدآورنده…………………………………………………………………. 69

الف- حق مادی ( مالی)………………………………………………………………………………… 69

ب- حق معنوی ( اخلاقی) …………………………………………………………………………… 69

3-1-1-2- اوصاف حقوق پدیدآورنده ………………………………………………………….. 70

الف- اوصاف حقوق مادی ……………………………………………………………………….. 70

1- قابل انتقال بودن …………………………………………………………………………………. 70

2-  محدودیت زمانی…………………………………………………………………………….. 71

3- محدودیت مکانی………………………………………………………………………………….. 71

ب-  اوصاف حقوق معنوی ……………………………………………………………………….. 71

1- غیرقابل انتقال بودن ………………………………………………………………………….. 72

2- عدم محدودیت زمانی……………………………………………………………………………. 72

3- عدم محدودیت مکانی ………………………………………………………………………….. 72

3-1-2- انواع حقوق مادی و معنوی در نظام صنعتی و ادبی  هنری………………………… 73

3-1-2-1- حقوق مادی مؤلف …………………………………………………………………………. 73

الف- حق نشر و تکثیر …………………………………………………………………………………. 73

ب- حق ترجمه ……………………………………………………………………………………… 73

ج- حق اجرا و عرضه……………………………………………………………………………….. 74

د- حق استفاده از پاداش و جایزه …………………………………………………………………… 74

ه- حق اقتباس، تلخیص و تبدیل…………………………………………………………………… 74

3-1-2-2- حقوق مادی مخترع ……………………………………………………………………….. 75

الف- حق ساخت و تولید……………………………………………………………………………. 75

ب- حق اعطای مجوز بهره برداری ……………………………………………………………… 76

ج- حق فروش و عرضه برای فروش …………………………………………………………….. 77

د- حق انجام واردات……………………………………………………………………………… 77

ه- حق انتقال …………………………………………………………………………………………. 78

1- انتقال ارادی………………………………………………………………………………………….. 78

2-  انتقال قهری ……………………………………………………………………………………… 81

3-1-2-3- حقوق معنوی  مؤلف و مخترع ………………………………………………….. 82

الف- حق انتساب اثر به پدیدآورنده (حق ولایت بر اثر )…………………………………. 82

ب- حق حرمت و تمامیت اثر ……………………………………………………………………. 82

ج- حق تصمیم گیری در مورد انتشار اثر ……………………………………………………. 83

3-1-3- تعیین مالک محصول کار گروهی……………………………………………………….. 83

3-1-3-1- بیان قاعده و استثنائات آن ……………………………………………………………. 83

الف- موارد عدم تملک کلیه پدیدآورندگان نسبت به محصول مشترک ………………… 83

ب-  موارد عدم تملک بعضی پدیدآورندگان نسبت به محصول مشترک……………….. 84

3-1-3-2- حقوق پدیدآورندگانی که مالک نیستند……………………………………………… 87

3-1-4- تعیین سهم و نوع مالکیت مالکان  « حاصل کار گروهی »……………………….. 87

3-1-4-1- حکم حیازت مباح اشتراکی و عمل اشتراکی………………………………………… 88

الف- نظر فقه امامیه………………………………………………………………………………….. 81

ب- موضع حقوق موضوعه ایران……………………………………………………………………. 89

3-1-4-2- حکم اثر مشترک……………………………………………………………………………… 89

3-2- ضوابط خاص حاکم بر آفرینه های مشترک………………………………………………… 91

3-2-1- روابط حقوقی شرکاء در آفرینه مشترک…………………………………………………. 91

3-2-1-1- قابلیت بیع اموال فکری ………………………………………………………………… 91

الف- لزوم مالیت مبیع………………………………………………………………………………… 91

ب- لزوم عین معین بودن مبیع …………………………………………………………………………. 92

3-2-1-2- قابلیت رهن اموال فکری ……………………………………………………………… 93

3-2-1-3- تصرف، اداره، کنترل ……………………………………………………………………….. 98

3-2-1-4- انتقال سهم هر یک از شرکاء…………………………………………………………….. 101

الف- انتقال سهم در سیستم اشاعه سنتی و شرکت مدنی……………………………………. 101

ب- انتقال سهم در مصادیق مالکیت فکری …………………………………………………….. 101

3-2-2- اخذ گواهی ثبت در آفرینه های مشترک …………………………………………………… 103

3-2-2-1- گواهینامۀ مشترک در مالکیت ادبی و هنری……………………………………. 103

3-2-2-2- گواهینامۀ مشترک در مالکیت صنعتی ……………………………………………….. 105

3-2-3- نحوۀ اقامه دعوا در آفرینه مشترک……………………………………………………….. 107

3-2-3-1- طرح دعوا مربوط به حق مالی …………………………………………………………. 109

3-2-3-2- طرح دعوا مربوط به حق معنوی…………………………………………………….. 111

3-2-4- مدت حمایت در آفرینه های مشترک …………………………………………………….. 112

3-2-4-1- آفرینۀ ادبی و هنری مشترک …………………………………………………………. 112

3-2-4-2- آفرینۀ صنعتی مشترک………………………………………………………………….. 117

نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………. 119

فهرست منابع :

الف- منابع فارسی ………………………………………………………………………………………. 122

1- قوانین و مقررات داخلی …………………………………………………………………….. 122

2- کتب …………………………………………………………………………………………………… 122

3- نشریات و مقالات ………………………………………………………………………………. 125

4- پایان نامه ها ………………………………………………………………………………………. 127

5- کنوانسیون های بین المللی …………………………………………………………………….. 127

ب- سایت های علمی، تحقیقاتی و پژوهشی …………………………………………………….. 128

ج- منابع فقهی …………………………………………………………………………………………. 128

د– منابع انگلیسی ……………………………………………………………………………… 129

چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………. 131

چکیده:

اشاعه در اصطلاح حقوقی یعنی مالکیت مشترک دو یا چند مالک در یک مال که ممکن است هم نسبت به عین مال حادث شود و هم در مورد منفعت و حقوق مالی. هر چند که قانون مدنی فقط از مالکیت عین و منفعت سخن به میان آورده است، با اینحال در حقوق جدید، مالکیت فکری از قبیل حق مؤلف یا هنرمند نسبت به اثر و مالکیت صنعتی از قبیل حق مخترع، طراح، تاجر نسبت به نام و علائم تجاری نیز مورد شناسایی قانونگذار قرار گرفته است که هر دو از  شاخه های مالکیت فکری به شمار می روند. موضوع این حقوق، شیء معین مادی نیست و در واقع تراوشات فکری انسان و اثر فکری است که به خلاقیت و آفرینش پدیدآورندگان آن وابسته بوده و با توجه به اینکه، این حقوق نیز مال محسوب می شوند و در زمرۀ حقوق مالی قرار می گیرند می توانند مشاع باشند.

اشاعه در مالکیت فکری می تواند بصورت قهری که نمونه بارز و شایع آن ارث می باشد، و یا بصورت اختیاری و در اثر عمل مشترک همانند شراکت دو یا چند مؤلف در ایجاد یک آفرینه مشترک، ایجاد شود. در این خصوص دو دیدگاه وجود دارد که یکی بر تفکیک ناپذیر بودن سهم اشخاص در خلق یک اثر فکری دلالت دارد که آن را می توان خصوصیت بارز اشاعه در مالکیت فکری دانست و دیدگاه دیگر چنین استدلال می کند که این اصطلاح بر آثار مشترکی بار می شود که یا مطلقاً تفکیک ناپذیر بوده و یا بر مبنای یک برداشت مشترک اما جداگانه می باشد، به نحوی که سهم هر یک از همکاران قابل تشخیص باشد. حقوق ایران در انطباق با هر یک از دو نظر فوق، مبهم است و رفع ابهام از قانون در این خصوص ضروری است.

از آنجایی که آفرینه مشترک دو یا  چند مالک دارد، حقوق ناشی از آن اعم از حقوق مادی و معنوی متعلق به تمامی پدیدآورندگان آن می باشد. مشاع بودن حق مالکیت در آفرینۀ فکری می تواند برای مالکین مشاع، محدودیت ها و مشکلاتی هم در زمینۀ تصرفات مادی و هم در زمینۀ تصرفات حقوقی از جمله در خصوص نحوۀ تصرف و انتفاع از آفرینه، روابط شرکاء با یکدیگر، مدت حمایت، نحوۀ ثبت آفرینه و نحوۀ اقامۀ دعوا ایجاد نماید.

مقدمه:

مالک یک شیء همیشه یک نفر نیست بلکه گاهی یک شیء ممکن است در آن واحد در مالکیت دو یا چند نفر باشد. اشاعه یکی از حالت هایی است که از دیرباز که انسان زندگی اجتماعی و اشتراکی خود را آغاز نموده قرین و همراه انسان بوده و امروزه همین مسأله با اهمیت و پیچیدگی بیشتری همراه انسانهاست. نمونه شایع و بارزی که سبب پیدایش مالکیت مشاع می شود، ارث است و از آن جا که حقوق مالکیت فکری نیز از اقسام حق شناخته شده است قابل انتقال بوسیله ارث می باشد؛ لذا در صورتی که پدیدآورنده یک اثر ادبی فوت می کند حق تألیف یا اختراع آن به وارثان می رسد و راهی جز مالکیت به نحو اشاعه ورثه باقی نمی ماند و این سبب کاملاً قهری و بدون ارادۀ مالکین است و گاه نیازهای اجتماعی و ضرورت ایجاب می نماید که چند نفر برای تحصیل سود یا رسیدن به اهداف عالی با یکدیگر به جمع بپیوندند و سرمایه گذاری کنند و در یک اجتماع قرار بگیرند، این اجتماع ممکن است در مالکیت های فکری یا دارایی های فکری باشد، هرگاه سخن از دارایی به میان می آید ناخودآگاه ذهن انسان به سمت مصادیق عینی مالکیت همچون پول، زمین، کالا و … سوق پیدا می کند. این در حالی است که در دنیای امروز نوع دیگری از مالکیت مورد توجه قرار گرفته است که به مراتب از دارایی های ملموس پر اهمیت تر می باشد و از آن با عنوان مالکیت فکری یاد می شود. مالکیت فکری یا دارایی فکری محصول هوش و تلاش ذهنی انسانی بوده و در مقایسه با سایر کالاها و محصولات دارای خصایص منحصر به فردی می باشد. از جمله آنکه این نوع دارایی نتیجه مستقیم کار فکری انسان بوده و در اثر مصرف از بین نمی رود و دیگر آنکه به راحتی