عنوان                                                                                                                         صفحه

چکیده……………………………………………. 1

فصل اول – مقدمه

مقدمه……………………………………………. 3

بیان مسأله پژوهش …………………………………. 4

ضرورت پژوهش ……………………………………… 6

اهداف پژوهش………………………………………. 9

فرضیه های پژوهش………………………………….. 10

تعریف واژه‏ها و اصطلاحات تخصصی………………………. 10

فصل دوم- پیشینه پژوهش

مقدمه…………………………………………… 13

مبانی نظری تعارض ………………………………… 14

تعریف تعارض در بافت ارتباط ……………………….. 15

هرم تعارض……………………………………….. 19

مرحله مبادله وقایع روزانه…………………………. 20

مرحله بیان احساسات……………………………….. 20

مرحله در میان گذاری عقاید…………………………. 21

مرحله تصمیم گیری…………………………………. 21

مرحله حل مسأله ………………………………….. 21

مرحله حل بحران…………………………………… 21

تعارض و هیجانات مربوط به آن……………………….. 22

سبک های مقابله با خشم…………………………….. 25

فرایندها و مسائل ایجاد کننده تعارض…………………. 28

فرایندهای مولد تعارض……………………………… 30

مدل حوادث و مسایل در مشاجرات زناشویی………………….. 32

مسایل مولد تعارض…………………………………. 33

راهبردهای حل تعارض……………………………….. 41

راهبرد رقابت…………………………………….. 48

راهبرد همکاری……………………………………. 49

راهبرد انطباقی…………………………………… 50

راهبرد اجتناب……………………………………. 52

راهبرد مصالحه……………………………………. 53

الگوهای ارتباطی………………………………….. 53

عاطفه مثبت در مقابل عاطفه منفی…………………….. 54

جو ارتباطی در روابط میان فردی……………………… 55

پیامهای تصدیق و عدم تصدیق…………………………. 56

جو ارتباطی چگونه بوجود می آید……………………… 59

ایجاد جو ارتباطی مثبت…………………………….. 61

مدیریت تعارض میان فردی……………………………. 65

ماهیت تعارض……………………………………… 66

مبارزه………………………………………….. 66

اهداف ناسازگار…………………………………… 67

کمبود منابع……………………………………… 67

وابستگی متقابل…………………………………… 67

سبک های بیان تعارض……………………………….. 68

غیر جرأتمندانه…………………………………… 68

پرخاشگری مستقیم………………………………….. 69

پرخاشگری منفعلانه…………………………………. 70

ارتباط غیر مستقیم………………………………… 71

جرأتمندی………………………………………… 71

ویژگی های پیام های قاطعانه………………………… 72

شیوه های حل تعارض………………………………… 74

مبانی نظری رضایت زناشویی………………………….. 81

پیشینه تحقیقات در داخل کشور……………………….. 98

پیشینه تحقیقات در خارج از کشور…………………….. 99

فصل سوم- روش‌ پژوهش

مقدمه …………………………………………. 103

طرح پژوهش………………………………………. 103

جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری ………………. 103

روش نمونه گیری………………………………….. 105

مشخصات ابزارهای پژوهش……………………………. 105

پرسشنامه حل تعارض رحیم…………………………… 105

پرسشنامه رضامندی زناشویی انریچ……………………. 106

پرسشنامه سنجش تعارضات زناشویی ثنایی……………….. 108

روش اجرا وجمع آوری داده‌ها………………………… 110

روش تجزیه و تحلیل داده‌ها…………………………. 110

فصل چهارم- نتایج پژوهش

مقدمه …………………………………………. 112

توصیف داده ها…………………………………… 112

تجزیه و تحلیل استنباطی داده ها……………………. 113

 

آزمون فرضیه اول تحقیق……………………………. 113

آزمون فرضیه دوم تحقیق……………………………. 114

آزمون فرضیه سوم تحقیق……………………………. 115

آزمون فرضیه چهارم تحقیق………………………….. 116

آزمون فرضیه پنجم تحقیق…………………………… 117

آزمون فرضیه پنجم تحقیق…………………………… 118

فصل پنجم- بحث و نتیجه گیری

بحث و نتیجه گیری……………………………….. 121

محددیت های پژوهش………………………………… 129

پیشنهادات………………………………………. 129

منابع فارسی…………………………………….. 130

منابع انگلیسی…………………………………… 134

پیوست ها ………………………………………. 140

پیوست الف: پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ …………… 141

پیوست ب: پرسشنامه مهارتهای حل تعارض رحیم…………… 143

پیوست ج: پرسشنامه تعارضات زناشویی ثنایی……………. 145

چکیده انگلیسی………………………………………

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                         صفحه

جدول 2-1  خشم، افسانه ها و حقایق…………………….. 25

جدول 2-2 راهبردهای ایجاد فاصله…………………….. 59

جدول 2-3  مقوله بندی گیب از رفتارهای دفاعی و حمایتی….. 62

جدول 2-4 سبک های فردی تعارض……………………….. 70

جدول 2-5 انتخاب مناسبترین روش حل تعارض……………… 81

جدول 4-1 متغیرهای سن و جنس در نمونه مورد پژوهش……… 112

جدول 4- 2 خلاصه آمار توصیفی برای متغیر رضایت زناشویی…. 113

جدول 4- 3 خلاصه آمار توصیفی برای متغیر تعارض زناشویی…. 113

جدول 4- 4 خلاصه آمار توصیفی برای متغیر سبک های حل تعارض. 113

جدول 4-5 آزمون کلموگروف- اسمیرنوف برای بررسی نرمال بودن توزیع متغیرها………………………………………………. 114

جدول 4-6 آزمون t برای مقایسه تعارضات زناشویی بین دو گروه دارای رضایت زناشویی و فاقد رضایت زناشویی……………………… 114

جدول 4-7 آزمون کلموگروف- اسمیرنوف برای بررسی نرمال بودن توزیع متغیرها………………………………………………. 115

جدول 4-8 آزمون t برای مقایسه سبک های حل تعارض بین دو گروه دارای رضایت زناشویی و فاقد رضایت زناشویی…………………….. 115

جدول 4-9 مقایسه میانگین های دو گروه دارای رضایت زناشویی کم و زیاد در سبک حل تعارض سازنده…………………………………. 116

جدول 4-10 مقایسه میانگین های دو گروه دارای رضایت زناشویی کم و زیاد در سبک حل تعارض سازنده……………………………… 116

جدول 4-11 مدل تحلیل رگرسیون برای متغیر مستقل سبک حل تعارض منسجم    117

جدول 4-12 ضرایب مدل رگرسیون و معنی داری آن در مدل برای متغیر مستقل سبک حل تعارض منسجم………………………………….. 118

جدول 4-13 مدل رگرسیون چند متغیره به شیوه گام به گام…. 118

جدول 4-14 ضرایب تبیین و اندازه اثر برای متغیر سبک مشارکت 118

جدول 4-15 ضرایب تبیین و اندازه اثر برای سبک های حل تعارض اجبار، اجتناب و رقابت………………………………………… 119

فهرست اشکال

عنوان                                                                                                                         صفحه

شکل 2-1 هرم تعارض………………………………… 20

 

 

فهرست فرمول ها

 

عنوان                                                                                                                         صفحه

فرمول3-1 محاسبه حجم نمونه………………………… 104

 

چکیده:

این پژوهش با هدف مطالعه، مقایسه انواع تعارضاتی که زوجین دارای رضامندی / عدم رضامندی زناشویی در زندگی تجربه می نمایند و مطالعه و مقایسه سبکهای حل تعارضات در زوجین دارای رضامندی / عدم رضامندی زناشویی انجام گرفته است. برای انجام تحقیق از میان فرهنگیان استان کرمانشاه تعداد 41 زوج دارای رضامندی زناشویی از مدارس شهر کرمانشاه و تعداد 41 زوج فاقد رضامندی زناشویی که برای مشکلات زناشویی به مراکز مشاوره مراجعه نمودند، بعنوان نمونه انتخاب شدند. در این پژوهش از سه پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ، تعارضات زناشویی ثنایی و حل تعارض سازمانی رحیم استفاده شده است. پس از جمع آوری داده ها از طریق نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل انجام شد. نتایج تحلیل داده ها از طریق آزمون t گروه های مستقل و تحلیل واریانس نشان داد که در تعارضات زناشویی بین زنان دارای رضامندی زناشویی و زوجینی که عدم رضامندی زناشویی دارند تفاوت معنی دار وجود داشت. همچنین بین بکارگیری سبک سازنده و غیر سازنده در زوجین دارای رضامندی/ عدم رضامندی زناشویی تفاوت معنی داری وجود داشت. تحلیل بیشتر داده های پژوهش نشان داد زوجین دارای رضامندی زناشویی بطور معنی داری بیشتر از زوجین فاقد رضامندی زناشویی از سبک حل تعارض سازنده استفاده می کنند. همچنین نتایج نشان داد زوجین دارای رضامندی زناشویی کم، بیش از زوجین دارای رضامندی زناشویی زیاد از سبک های مخرب حل تعارض استفاده می کنند. همچنین آزمون فرضیه دیگری نشان داد درصد بالایی از تغییرات رضامندی زناشویی را می توان از طریق سبک حل تعارض منسجم تبیین نمود. محققان پیشنهاد می کنند آموزش مهارتهای حل تعارض سازنده برای کاهش عدم رضامندی زناشویی و اقدام مؤثری جهت پیشگیری از طلاق است.

کلید واژه ها: رضایت زناشویی، تعارضات زناشویی، سبک های حل تعارض.

 

فصل اول

 

مقدمه
محققان روابط زوجین بر فراوانی بروز تعارض در روابط زوجین و شیوه ای که زوجین با این تعارض درگیر شده و یا آنرا حل می نمایند،  تمرکز نموده اند. سه اصل کلی از این کار نشأت گرفته است. اول ، تعارض بطور مرتب در اغلب روابط صمیمی اتفاق می افتد (برهم[1]، مایلر[2]، پرلمن[3]، کمپبل[4]، 2002). دوم، کنار آمدن با تعارض، در برخی شرایط ممکن است صمیمیت و رضایت از رابطه را تسهیل نماید (کاناری[5] و کاپاچ[6]، 1998؛ فینچام[7]، بیچ[8]، 1999؛ گاتمن[9]، 1994؛ هلمز[10] و بون[11]، 1990). سوم، در ازدواج های ناشاد، تعارض با الگوهای رفتاری (مانند عاطفه منفی متقابل، پرتوقعی- کناره گیری) و اینکه تشدید تعارض آنرا در دستیابی به راه حل مشکل تر می سازد مرتبط دانسته اند (برادبری[12] و فینچام، 1990؛ فینچام و بیچ، 1999). اینکه تعارض صمیمیت را تسهیل نماید یا پریشانی را افزایش دهد ممکن است بر تفاوت های فرد در شیوه تفسیر و پاسخدهی به تعارض مربوط باشد.

دو دسته مسایل باعث تعارض همسران می شود كه یكی مسایل آشكار و دیگری مسایل پنهان است. در اكثر زمان ها مسایلی كه به وسیله حوادث ایجاد می شوند، بسیار شفاف هستند و در مورد موضوعاتی هستند كه اكثر ما در هر روز با آنها مواجه هستیم و مستقیماً به همان موضوع بر می گردد، مثل پول، كارهای منزل، مسایل كودكان، خویشاوندان همسر، مسأله مشروب ومواد مخدر، مسایل مذهبی و شغلی. بحث در مورد این مسایل،  مستقیماً به خود آنها برمی گردد و موضوع دیگری در بین نیست. اما گاهی اوقات همسران خودشان را در بطن مشاجره در مورد حوادثی می بینند كه به نظر نمی رسد وابسته به مسأله ویژ ه ای باشد. یا وقتی در مورد مشكلات خاصی گفتگو می كنند، به هیچ جایی نمی رسند. این مسایل پنهانی اغلب باعث بحث های ناكام كننده و تخریب گر در میان همسران می شود. این مسایل بسیار مهم اند؛ آنها انتظارات، نیازها و احساسات ابراز نشده ای را بازنمایی می كنند كه اگر به آنها توجه نشود، باعث آسیب جدی به ازدواج می شود . مسایل پنهانی در خشمی كه حوادث به ظاهر خنثی می توانند فرا بخوانند به خوبی بازنمایی می شوند. چندین نوع ، مسأله پنهانی در كار با زوج ها مشخص شده كه عبارتند از : قدرت، اهمیت و مراقبت ، قدرشناسی، تعهد، تمامیت و پذیرش(گاتمن[13] و همكاران، 2000).

افراد ممکن است در مواجهه با تعارض های ناشی از روابط بین فردی راهبردهای مختلفی به خود بگیرند آنچه در این امر شایسته مطالعه و تعمق است بررسی نوع سبک های مقابله با تعارض است )کوان[14]، 2004). اگر تعارض ها بصورت مثبتی از طرف زوجین حل و فصل شود و راهبردهای مناسبی به مرور زمان جهت حل مشکلات ناشی از روابط زناشویی اتخاذ شود باعث پایداری و بهبود روابط در بلند مدت خواهد شد و مهارتهای ناشی از روابط زناشویی را بالا خواهد برد، حتی یادگیری این رویکرد انطباقی، میتواند فرد را در مقابل دیگر رویدادهای فشارزای زندگی هم مقاومتر کند (دان هام، 2008) ولی اگر تعارض ها بصورت نامطلوبی اداره شود موجب تخریب زندگی زناشویی شده و اثرات زیان آوری بر سلامت فیزیکی و هیجانی زوجین به جا میگذارد (ماهونی، 2006) و میتواند موجب ایجاد دامنه ای از مشکلات رفتاری و هیجانی کودکانی شود که در معرض تعارضات والدین هستند (هیندمن[15]،2002).

در این پژوهش با نگاهی به اقسام تعارض و میزان تعارض در زوجین، به مقایسه شیوه های حل تعارض سازنده و مخرب و تأثیر آن بر رضایت زناشویی زوجین پرداخته شده است.

1-2 بیان مسأله پژوهش

ازدواج مرحله گذار در یک زندگی است. زوج ازدواج کرده با اندیشه تشکیل یک خانواده وارد نهادی می شوند که انتظارات و مسئولیت های زیادی را برای آنها بدنبال خواهد آورد. ازدواج نه تنها منبعی برای کامیابی های مطلوب است، بلکه  نیازمند توجه دائمی از طرف زوجین است. زوجین در زندگی فراز و فرودهای بسیاری را تجربه می کنند. کمال مطلوب معمولاً در همه حوزه های زندگی قابل دستیابی نیست. تعارضات در زندگی غیرقابل اجتناب و گاهی اوقات  برای حفظ علاقه و عاطفه در زندگی ضروری است (دلدار[16]، 2013).

شواهد تجربی نشان می دهدکه تعارض هم در ازدواج هایی که زوجین رضامندی دارند و هم در ازدواج هایی که زوجین رضایت ندارد به وقوع می پیوندد، اما رفتارهایی که برای اداره این تعارضها بکار گرفته می شود در هر دو دسته بطور قابل توجهی متفاوت است. روش سازنده برای اداره کردن تعارض ها در رابطه ممکن است صمیمیت را تسهیل نماید، در حالیکه شیوه های غیر سازنده برای اداره کردن تعارض ممکن است بدکارکردی را افزایش دهد و باعث پریشانی بیشتر در ازدواج گردد(فاروق[17] و اف بات[18]، 2012؛ کوسار[19] و کاهلید[20]، 2001؛ لیم[21]، 2000؛ فالکنر[22]، 2002). کوردک[23] (1995)، نشان داده است که بین سبکهای حل تعارض و رضامندی از ازدواج رابطه وجود دارد( هاروک[24]، 2010.( هاکر[25] و ویلموت[26] (1995) “تعارض” را بعنوان تلاش انجام شده بین حداقل دو نفر وابسته به هم که طرفین، هدفهای ناسازگار، پاداش های اندک، و دخالت از طرف دیگری را برای دستیابی به هدفهایش دریافت می نماید، تعریف نموده است (هاکر و ویلموت، 2001).

هندریک[27] (1998) دریافت که رضامندی زناشویی به معنای ، ارزیابی ذهنی همسران از رابطه زناشویی است، و در رابطه با مفهوم کیفیت زناشویی یا سازگاری زناشویی بکار می رود. گاتمن و لیونسون[28] (1998) نشان دادند، شیوه ای که یک زوج احساسات منفی را در زمان بروز تعارض کنترل می نمایند، تعیین می کند که ازدواج موفق است یا ناموفق(به نقل از لیم[29]،2000). محققان مختلفی مانند گاتمن (1999)، جاکوبسن[30] و ادیس[31] (1993)، کوردک (1995)، نشان داده اند که الگوهای تعاملی تعارض زوجین با رضایت از رابطه مرتبط است. الگوی تعاملی کناره گیری – پرتوقعی با رضایت از رابطه همبستگی منفی دارد. در این الگوی تعاملی، یکی از زوجین توقع حل مسأله دارد در حالیکه دیگری سعی بر کناره گیری دارد. گاتمن و کروکوف (1989) نشان دادند که سبک تعاملی پرتوقع-کناره گیر برای زوجین سودمند نیست، زیرا اجتناب از تعارض باعث بدتر شدن رابطه می گردد(فالکنر[32]، 2002).

کنت توماس[33] و رالف کیلمن[34] (1970) 5 سبک عمده کنار آمدن زوجین با تعارض را که در میزان مشارکت و ابراز وجود متفاوت است معرفی نمودند. این سبک ها عبارتند از : رقابتی، اجتنابی، اجباری، مشارکتی و توافقی (لیم، 2000). در این پژوهش مدل توماس و کیلمن(1970) بعنوان چهارچوب سبک تعارض برگزیده شده است.

[1] – Brehm

[2] – Miller

[3] – Perlman

[4] – Campbell

[5] – Canary

[6] – Cupach

[7] – Fincham

[8] – Beach

[9] – Gottman

[10] -Holmes

[11] – Boon

[12] – Bradbury