فصل دوم: سابقه و پیشینه تحقیق
2-1- مروری بر مطالعات انجام شده در سایر کشورها ………………………………………………………………………………………………………………………….. 7
2-2- مطالعات مولکولی در ارتباط با قارچهای سرکوسپوروئید………………………………………………………………………………………………………………………….. 9
2-3- مروری بر مطالعات انجام شده در ایران ………………………………………………………………………………………………………………………….. 11
فصل سوم: روش اجرای تحقیق
3-1- جمعآوری نمونه ………………………………………………………………………………………………………………………….. 13
3-2- آمادهسازی نمونه ………………………………………………………………………………………………………………………….. 26
3-3- جداسازی ………………………………………………………………………………………………………………………….. 26
3-4- تهیه عصاره و پودر برگ و اضافه کردن آنها به محیط کشت PDA ………………………………………………………………………………………………………………………….. 27
3-5- مطالعه خصوصیات ریختشناسی و تهیه ترسیم از اندامهای مختلف قارچی ………………………………………………………………………………………………………………………….. 27
فصل چهارم: نتایج
4-1- علایم ایجاد شده توسط قارچهای سرکوسپوروئید ………………………………………………………………………………………………………………………….. 29
4-2- نتایج کشت قارچها روی محیط PDA حاوی عصاره و پودر برگ ………………………………………………………………………………………………………………………….. 30
4-3- کلید تشخیص جنسهای بررسی شده در این رساله ………………………………………………………………………………………………………………………….. 32
4-4- کلید تشخیص گونههای جنس Cercospora بررسی شده در این رساله ………………………………………………………………………………………………………………………….. 33
4-5- کلید تشخیص گونههای جنس Passalora بررسی شده در این رساله ………………………………………………………………………………………………………………………….. 34
4-6- کلید تشخیص گونههای جنس Pseudocercospora بررسی شده در این رساله ………………………………………………………………………………………………………………………….. 36
4-7- کلید تشخیص گونههای جنس Ramularia بررسی شده در این رساله ………………………………………………………………………………………………………………………….. 37
4-8- شرح آرایههای شناساییشده ………………………………………………………………………………………………………………………….. 41
4-8-1- جنس Cercospora ………………………………………………………………………………………………………………………….. 41
4-8-2- جنس Cercosporella ………………………………………………………………………………………………………………………….. 63
4-8-3- جنس Neoovularia ………………………………………………………………………………………………………………………….. 67
4-8-4- جنس Passalora ………………………………………………………………………………………………………………………….. 68
4-8-5- جنس Pseudocercospora ………………………………………………………………………………………………………………………….. 86
4-8-6- جنس Ramularia ………………………………………………………………………………………………………………………….. 106
4-8-7- جنس Ramulariopsis ………………………………………………………………………………………………………………………….. 126
4-8-8- جنس Scolecostigmina ………………………………………………………………………………………………………………………….. 128
4-8-9- جنس Sirosporium ………………………………………………………………………………………………………………………….. 130
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………………………………….. 137
فهرست منابع ………………………………………………………………………………………………………………………….. 138
چکیده انگلیسی
فهرست جداول
شماره جدول صفحه
جدول 3-1- اطلاعات مربوط به نمونههای جمعآوری شده از استان گلستان………………………………………………………………………………………………………………………….. 14
جدول 3-2- اطلاعات مربوط به نمونههای جمعآوری شده از استان مازندران ………………………………………………………………………………………………………………………….. 15
جدول 3-3- اطلاعات مربوط به نمونههای جمعآوری شده از استان گیلان ………………………………………………………………………………………………………………………….. 16
جدول 3-4- اطلاعات مربوط به نمونههای جمعآوری شده از سایر استانها ………………………………………………………………………………………………………………………….. 17
جدول 3-5- اطلاعات مربوط به نمونههای مجموعه قارچهای وزارت جهاد کشاورزی ………………………………………………………………………………………………………………………….. 18
جدول 3-6- نمونههای بررسی شده به تفکیک تعداد و نوع میزبان (گیاهان زراعی) ………………………………………………………………………………………………………………………….. 23
جدول 3-7- نمونههای بررسی شده به تفکیک تعداد و نوع میزبان (سایر گیاهان) ………………………………………………………………………………………………………………………….. 24
جدول 4-1- نام آرایههای شناساییشده و میزبانهای آنها ………………………………………………………………………………………………………………………….. 39
جدول 5-1- تعداد نمونه در هر جنس به تفکیک استان محل نمونهبرداری ………………………………………………………………………………………………………………………….. 134
جدول 5-2- تعداد گونههای شناسایی شده در جنسهای مورد مطالعه ………………………………………………………………………………………………………………………….. 135
جدول 5-3- میزبانهای جدید برای تعدادی از گونههای قارچی ………………………………………………………………………………………………………………………….. 136
فهرست اشکال
شماره شکل صفحه
شکل 3-1- محلهای جمعآوری قارچهای سرکوسپوروئید از استانهای مختلف ایران………………………………………………………………………………………………………………………….. 13
شکل 4-1- علایم شناسی در برخی بیماریهای ایجاد شده توسط قارچهای سرکوسپوروئید ………………………………………………………………………………………………………………………….. 29
شکل 4-2- نحوه تشکیل استروما و دستههای کنیدیوفور روی لکهها ………………………………………………………………………………………………………………………….. 30
شکل 4-3- رشد پرگنه قارچ Cercospora mercurialis روی دو نوع محیط کشت ………………………………………………………………………………………………………………………….. 30
شکل 4-4- کنیدیوفورها و کنیدیومها در جنس Cercospora ………………………………………………………………………………………………………………………….. 41
شکل 4-5- کنیدیوفورها و کنیدیومها در جنس Cercosporella ………………………………………………………………………………………………………………………….. 63
شکل 4-6- کنیدیوفورها و کنیدیومها در جنس Neoovularia ………………………………………………………………………………………………………………………….. 67
شکل 4-7- کنیدیوفورها و کنیدیومها در جنس Passalora ………………………………………………………………………………………………………………………….. 68
شکل 4-8- کنیدیوفورها و کنیدیومها در جنس Pseudocercospora ………………………………………………………………………………………………………………………….. 86
شکل 4-9- کنیدیوفورها و کنیدیومها در جنس Ramularia ………………………………………………………………………………………………………………………….. 106
شکل 4-10- کنیدیوفورها و کنیدیومها در جنس Ramulariopsis ………………………………………………………………………………………………………………………….. 126
شکل 4-11- کنیدیوفورها و کنیدیومها در جنس Scolecostigmina ………………………………………………………………………………………………………………………….. 128
شکل 4-12- کنیدیوفورها و کنیدیومها در جنس Sirosporium ………………………………………………………………………………………………………………………….. 130
شکل 1- Cercospora acnidae ………………………………………………………………………………………………………………………….. 42
شکل 2- Cercospora althaeina ………………………………………………………………………………………………………………………….. 43
شکل 3- Cercospora apii ………………………………………………………………………………………………………………………….. 47
شکل 4- Cercospora beticola ………………………………………………………………………………………………………………………….. 48
شکل 5- Cercospora bizzozeriana ………………………………………………………………………………………………………………………….. 49
شکل 6- Cercospora caricis ………………………………………………………………………………………………………………………….. 50
شکل 7- Cercospora cheiranthi ………………………………………………………………………………………………………………………….. 51
شکل 8- Cercospora lactucae-sativae ………………………………………………………………………………………………………………………….. 52
شکل 9- Cercospora mercurialis ………………………………………………………………………………………………………………………….. 54
شکل 10- Cercospora pantoleuca………………………………………………………………………………………………………………………….. 55
شکل 11- Cercospora peckiana………………………………………………………………………………………………………………………….. 57
شکل 12- Cercospora sorghi………………………………………………………………………………………………………………………….. 58
شکل 13- Cercospora traversiana………………………………………………………………………………………………………………………….. 59
شکل 14- Cercospora violae………………………………………………………………………………………………………………………….. 60
شکل 15- Cercospora zebrina………………………………………………………………………………………………………………………….. 61
شکل 16- Cercospora zonata………………………………………………………………………………………………………………………….. 62
شکل 17- Cercosporella primulae………………………………………………………………………………………………………………………….. 64
شکل 18- Cercosporella virgaureae………………………………………………………………………………………………………………………….. 65
شکل 19- Neoovularia ovata………………………………………………………………………………………………………………………….. 67
شکل 20- Passalora bolleana………………………………………………………………………………………………………………………….. 69
شکل 21- Passalora bondartsevii………………………………………………………………………………………………………………………….. 70
شکل 22- Passalora calotropidis ………………………………………………………………………………………………………………………….. 72
شکل 23- Passalora chaetomium ………………………………………………………………………………………………………………………….. 73
شکل 24- Passalora circumscissa ………………………………………………………………………………………………………………………….. 74
شکل 25- Passalora cousiniae ………………………………………………………………………………………………………………………….. 75
شکل 26- Passalora dubia ………………………………………………………………………………………………………………………….. 76
شکل 27- Passalora graminis ………………………………………………………………………………………………………………………….. 77
شکل 28- Passalora microsora ………………………………………………………………………………………………………………………….. 78
شکل 29- Passalora personata ………………………………………………………………………………………………………………………….. 80
شکل 30- Passalora phaeopappi ………………………………………………………………………………………………………………………….. 81
شکل 31- Passalora punctum ………………………………………………………………………………………………………………………….. 82
شکل 32- Passalora rosae ………………………………………………………………………………………………………………………….. 83
شکل 33- Passalora rosicola ………………………………………………………………………………………………………………………….. 84
شکل 34- Passalora ziziphi ………………………………………………………………………………………………………………………….. 85
شکل 35- Pseudocercospora abelmoschi ………………………………………………………………………………………………………………………….. 87
شکل 36- Pseudocercospora atromarginalis ………………………………………………………………………………………………………………………….. 88
شکل 37- Pseudocercospora cruenta ………………………………………………………………………………………………………………………….. 89
شکل 38- Pseudocercospora danaicola ………………………………………………………………………………………………………………………….. 91
شکل 39- Pseudocercospora griseola ………………………………………………………………………………………………………………………….. 92
شکل 40- Pseudocercospora heteromalla ………………………………………………………………………………………………………………………….. 93
شکل 41- Pseudocercospora jujubae ………………………………………………………………………………………………………………………….. 94
شکل 42- Pseudocercospora kaki ………………………………………………………………………………………………………………………….. 96
شکل 43- Pseudocercospora neriella ………………………………………………………………………………………………………………………….. 97
شکل 44- Pseudocercospora paraguayensis ………………………………………………………………………………………………………………………….. 98
شکل 45- Pseudocercospora punicae ………………………………………………………………………………………………………………………….. 100
شکل 46- Pseudocercospora rubi ………………………………………………………………………………………………………………………….. 101
شکل 47- Pseudocercospora salicina ………………………………………………………………………………………………………………………….. 102
شکل 48- Pseudocercospora salvadorae ………………………………………………………………………………………………………………………….. 103
شکل 49- Pseudocercospora sphaerellae-eugeniae ………………………………………………………………………………………………………………………….. 104
شکل 50- Pseudocercospora vitis ………………………………………………………………………………………………………………………….. 106
شکل 51- Ramularia anchusae ………………………………………………………………………………………………………………………….. 107
شکل 52- Ramularia brunnea ………………………………………………………………………………………………………………………….. 108
شکل 53- Ramularia cynarae ………………………………………………………………………………………………………………………….. 109
شکل 54- Ramularia geranii var. geranii ………………………………………………………………………………………………………………………….. 110
شکل 55- Ramularia grevilleana var. grevilleana ………………………………………………………………………………………………………………………….. 112
شکل 56- Ramularia heraclei ………………………………………………………………………………………………………………………….. 113
شکل 57- Ramularia inaequalis ………………………………………………………………………………………………………………………….. 114
شکل 58- Ramularia lamii var. lamii ………………………………………………………………………………………………………………………….. 116
شکل 59- Ramularia macularis ………………………………………………………………………………………………………………………….. 117
شکل 60- Ramularia pratensis var. pratensis………………………………………………………………………………………………………………………….. 118
شکل 61- Ramularia rhabdospora ………………………………………………………………………………………………………………………….. 119
شکل 62- Ramularia rubella ………………………………………………………………………………………………………………………….. 120
شکل 63- Ramularia rumicis ………………………………………………………………………………………………………………………….. 121
شکل 64- Ramularia sambucina ………………………………………………………………………………………………………………………….. 122
شکل 65- Ramularia simplex ………………………………………………………………………………………………………………………….. 123
شکل 66- Ramularia uredinicola ………………………………………………………………………………………………………………………….. 124
شکل 67- Ramularia urticae ………………………………………………………………………………………………………………………….. 125
شکل 68- Ramulariopsis gossypii ………………………………………………………………………………………………………………………….. 127
شکل 69- Scolecostigmina confluens ………………………………………………………………………………………………………………………….. 129
شکل 70- Sirosporium celtidis ………………………………………………………………………………………………………………………….. 131
چکیده
قارچهای سرکوسپوروئید شامل جنس Cercospora و جنسهای مشابه با آن هستند که مولد لکه برگی روی طیف وسیعی از محصولات اقتصادی میباشند. اغلب گونههای جنس Cercospora قادر به تولید فیتوتوکسینی به نام سرکوسپورین هستند که باعث افزایش بیماریزایی آنها میشود. در ایران تا کنون در مورد شناسایی این قارچها مطالعه منسجم صورت نگرفته است. به منظور مطالعه تاکسونومی
قارچهای سرکوسپوروئید، نمونهبرداری از نواحی مختلف استانهای شمالی کشور شامل گلستان، مازندران و گیلان در طول فصول بهار تا پاییز سالهای 90-1389 انجام شد و 1775 نمونه روی میزبانهای مختلف زراعی، باغی، سبزیجات، زینتی، درختان جنگلی و علفهای هرز بدست آمد. علاوه بر این 127 نمونه موجود در مجموعه قارچهای وزارت جهاد کشاورزی نیز بازبینی شدند و در مجموع 210 نمونه آلوده به قارچهای سرکوسپوروئید تشخیص داده شد. تعداد 3 نمونه روی محیط کشت رشد میسلیومی و تولید کنیدیوم داشتند و اغلب نمونهها روی محیط کشت رشد نکردند. قارچها به طور مستقیم از سطح برگ مطالعه شدند و از اندامهای مختلف قارچ از قبیل استروما، کنیدیوفور و کنیدیوم اسلایدهای میکروسکوپی تهیه و به کمک لوله ترسیم، ترسیمهای مناسب از این اندامها انجام شد. 70 گونه قارچ روی 69 جنس از 36 تیره گیاهی شناسایی شدند. از بین آنها 21 آرایه و 10 میزبان گیاهی برای اولین بار از ایران گزارش
میشوند. با بررسی منابع مشخص شد که آرایههای Passalora bondartsevii، Ramularia inaequalis و Ramularia simplex به ترتیب برای اولین بار روی میزبانهای Medicago sp.، Calendula persica و Ranunculus sahendicus معرفی میشوند. علاوه بر این Scolecostigmina به عنوان یک جنس جدید برای قارچهای ایران محسوب میشود. نمونه مطالعه شده روی Danae racemosa که پیش از این با نام Cercosporina danaecola معرفی شده بود، به جنس Pseudocercospora منتقل گردید (Pseudocercospora danaicola (Vienn. Bourg.) Pirnia & Zare, comb. nov.).
1-1- مقدمه
یکی از جنبههای مهم علم بیماریشناسی گیاهی شناسایی عوامل بیماریزای گیاهان از جمله قارچها میباشد که روی محصولات زراعی، باغی، سبزیجات، گیاهان زینتی، جنگلها و مراتع خسارتهای زیادی ایجاد میکنند. اولین قدم جهت کنترل عوامل بیماریزا شناسایی دقیق آنها است. در این تحقیق قارچهایی از یک گروه نسبتاً بزرگ تحت عنوان cercosporoid hyphomycetes مورد مطالعه قرار گرفتند که
مجموعهای مشتمل بر بیش از 30 جنس مختلف قارچی با خصوصیات ظاهری کم و بیش مشابه هستند (Crous and Braun, 2003).
این قارچها عمدتاً مولد لکهبرگی در گیاهان میباشند. تعدادی از قارچهای این گروه هیپرپارازیت سایر قارچهای پاتوژن گیاهی هستند (Khodaparast and Braun, 2005). برخی از آنها نیز به عنوان عوامل کنترل بیولوژیکی علفهای هرز معرفی شدهاند (Berner et al., 2005).
بیشترین تعداد گونهها مربوط به جنس .Cercospora Fresen است. این جنس با داشتن کنیدیوفورهای رنگی، ایستاده، زانویی تا موجدار، دارای بند یا فاقد آن، وجود یک یا چند