در این تحقیق سعی بر آن شده است که یک مروری کلی بر مبانی نظری در افکار و نظریه‌های مختلف در عرصه هنر و معماری انجام بگیرد و همچنین روند تحولات تاریخی و فرهنگی ایران نیز در دوران معاصر مورد تحلیل قرار گرفت. آنچه که از این تحقیق می‌توان یافت این است که در دوران معاصر سه دیدگاه مختلف چالش‌های فرهنگی و هنری را در جامعه ایران بوجود آورد، ظهور افکار مدرن از ناحیه اروپا و غرب، استقامت فرهنگ باستانی، مذهبی و تاریخی در مقابل این پدیده و همچنین حضور نخبگانی از این دو دیدگاه، باعث بوجود آمدن نسل‌های مختلفی از معماران مدرن بومی‌گرای ایرانی بود. تقابل دیدگاه سنت و مدرنیته باعث بروز آثاری نو و بدیع گردید که با دارا بودن عقبه فرهنگی و تاریخی، نشانه‌هایی از تفکرات مدرن غربی را هم در برداشتند. از جمله این آثار می‌توان به چند اثر پسامدرن، بالاخص موزه‌ی هنرها معاصر تهران اشاره کرد که توسط کامران دیبا و سایرین طراحی شد و در این پژوهش تنها این موزه مورد نقد و بررسی قرار گرفت و به‌عنوان اثری با نشانه‌های ترکیبی معماری مدرن غرب و سنتی ایران در قالب اثری پست‌مدرن تعریف شده است. وجود این اثر و آثار دیگر از این دست بیانگر این امر است که حضور سبک‌های سنتی و مدرن در کنار هم می‌تواند موجب تایید مطلوبیت دیدگاه تکثرگرایی گردد. دیدگاه تکثرگرایی در زمینه هنر و معماری می‌تواند جوابگوی نسل امروز ما که دیدگاه‌های متنوعی دارد و با آن روبرو است، گردد. با توجه به موفقیت بنایی چون موزه هنرهای معاصر که نمود مناسبی از اندیشه‌ی کثرت‌گرا در فرهنگ ایرانی می‌باشد و محبوبیت آن در جامعه، می‌توان اظهار داشت جامعه‌ی ایران علاوه‌ بر این‌که پذیرای اندیشه‌ی پلورالیسم است بلکه این تفکر می‌تواند توازن مناسبی میان دیدگاه‌های مدرن و سنتی را برقرار سازد.

کلید واژه: معماری، سنت، مدرن، پست‌مدرن، تکثرگرایی، موزه‌ هنرهای معاصر.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                        صفحه

فصل 1 1

مقدمه و کلیات 1

1-1- مقدمه 2

1-2- مسأله‌ی اساسی تحقیق 4

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق 6

1-4- مرور ادبیات و سوابق تحقیق 6

1-5- اهداف تحقیق 9

1-6- سوال اصلی تحقیق 9

1-7- فرضیه‏ی تحقیق 9

فصل 2 11

بررسی منابع و تعریف مفاهیم 11

2-1- مقدمه 12

2-2- فلسفه و هنر 12

2-3- هنر و زیبایی در آراء ارسطو 16

2-4- هنر و زیبایی در آراء فلوطین 16

2-5- معماری؛ علم، هنر و فلسفه 18

2-6- تاملی در مبانی و مبادی فلسفه هنر در عصر روشنگری 23

2-7- تحولات اقتصادی و صنعتی قرن هجدهم (انقلاب صنعتی) 24

2-8- مفهوم مدرن و جهانبینی‌های مدرنیسم 26

2-8-1- بنیاد‌های جهان‌بینی مدرن 28

2-8-1-1- خردگرایی 29

2-8-1-2- انسان‌باوری 31

2-8-2- جهان‌بینی مدرن به مثابه ایدئولوژی بورژوازی 32

2-8-3- تغییرات اجتماعی متأثر از مدرنیسم 33

2-8-4- هنر و فلسفه مدرن 37

2-8-5- نگاره‌های زیبایی‌شناسانه و هنر مدرن 40

2-9- مفهوم پست‌مدرن و مقوله‌های آن 43

2-9-1- مقایسه مدرن و پست مدرن 49

2-9-1-1- مدرن 49

2-9-1-2- پسامدرن 50

 

2-9-2- هنر پست‌مدرن 53

2-10- معماری مدرن و مقوله‌های آن 65

2-11- مرگ معماری مدرن 67

2-12- تقابل سنت و مدرنیته معماری در دوران پس از مدرن 70

2-13- جنبش های پسامدرن در معماری 74

2-13-1- دیکانستراکشن 74

2-13-2- گرایش به فن‌آوری برتر (های‌تک) 76

2-13-3- معماری عصر رایانه و سایبرنتیک 77

2-13-4- معماری روبوتیک 79

2-13-5- فولدینگ 80

2-13-6- فراکتال 81

2-13-7- معماری پیوندی 82

2-13-8- فضاهای بیش از سه بعدی (پیدایش کیهانی) 83

2-13-9- معماری بیونیک 84

2-13-10- ابرمعماری 85

2-13-11- هرمنوتیک 85

2-14- مفهوم پلورالیسم و مقوله‌های آن 87

2-14-1- تکثرگرایی(پلورالیسم) 87

2-14-2- تکثرگرایی دینی 93

2-14-3- تکثرگرایی فرهنگی و اخلاقی 95

2-14-4- تکثرگرایی سیاسی 96

2-14-5- پلورالیسم در معماری 98

2-14-5-1- تکثرگرایی در مفهوم شهرسازی و برنامه‌ریزی شهری پست‌مدرن 98

2-14-5-2- تکثر گرایی در معماری 101

فصل 3 111

هنر و معماری ایران در گذر زمان: از سنت تا پست مدرن 111

3-1- مقدمه 112

3-2- بررسی اجمالی تاریخ از صفویه تا پهلوی 112

3-3- معماری سنتی، مدرن و پست مدرن و بررسی تحول آنها در ایران 113

3-3-1- معماری سنتی 113

3-3-2- اصول معماری سنتی ایرانی 115

3-3-2-1- مردم واری 116

3-3-2-2- پرهیز از بیهودگی 116

3-3-2-3- نیارش 116

3-3-2-4- خود بسندگی 116

3-3-2-5- درونگرایی 117

3-3-3- اقلیم ایران و ویژگی معماری آن 118

3-3-4- اقلیم گرم و مرطوب 118

3-3-5- اقلیم گرم و خشک 119

3-3-6- اقلیم معتدل و مرطوب 121

3-3-7- اقلیم سرد و کوهستانی 122

3-3-8- مدرنیته در ایران 123

3-3-8-1- بررسی شهرسازی ایران در دوران معاصر 127

3-3-9- شهرسازی ایران در دوره‌ی معاصر 132

3-3-10- مدرنیسم پهلوی دوم 139

3-3-11- تفکر پست‌مدرن در معماری ایران 141

3-3-12- نسل‌های مختلف معماران ایران 143

3-3-12-1- نسل اول معماری 143

3-3-12-2- نسل دوم معماری 145

3-3-12-3- نسل سوم معماری 147

3-4- سیاست‌های تولید فضا پس از انقلاب اسلامی 148

3-5- مشکلات و مسیرهای فراروی معماری امروزی ایران 151

فصل 4 158

مواد و روش‌ها 158

4-1- مقدمه 159

4-2- روش تحقیق 159

4-3- اثر هنری مورد مطالعه (معماری موزه‌ی‌ هنرهای معاصر تهران) 159

4-4- منطقه مورد مطالعه (تهران) 161

4-4-1- موقعیت تهران 161

4-4-2- پیدایش و تحول شهرسازی و معماری تهران 163

4-4-3- بناها و عمارت‌های مهم شهر تهران 171

فصل 5 173

تحلیل موزه‌ی هنرهای معاصر ایران 173

5-1- مقدمه 174

5-2- تعریف موزه 175

5-3- اهداف موزه‌ی هنرهای معاصر 176

5-3-1- اهداف اولیه موزه در مقایسه با اهداف کنونی 176

5-4- فعالیت‌های موزه 177

5-5- بیرون، درون موزه و قرارگیری بنا در سایت 178

5-6- فرم بنا 180

5-7- فضاهای موزه 184

5-8- گالری 184

5-9- فروشگاه کتاب 185

5-10- رستوران 185

5-11- کتابخانه 186

5-12- بخش اداری عمومی 186

5-13- آمفی‌تئاتر 187

5-14- بخش اداری خصوصی 188

5-15- گنجینه یا مخزن (مجموعه‌ی دائمی موزه) 188

5-16- تحلیل پلان 189

5-17- سیرکلاسیون 191

5-18- عناصر برجسته در موزه 193

5-18-1- ورودی 193

5-18-2- اصول نظام‌دهنده‌ی ورودی 194

5-18-3- فضای ورودی 194

5-18-4- عملکرد ورودی 195

5-18-5- چهارسو 195

5-18-6- هشتی 196

5-18-7- حوض 197

5-18-8- بادگیر 198

5-18-9- اسپیرال 200

5-19- سبک معماری موزه 200

5-19-1- مردم واری 201

5-19-2- پرهیز از بیهودگی 201

5-19-3- نیارش 201

5-19-4- خود بسندگی 202

5-19-5- درون‌گرایی 202

5-20- نتیجه گیری و بحث 202

منابع ………………………………………………………………………………………………………………………..209

چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………………………….219

 

فهرست جدول‌ها

عنوان                                                  صفحه

جدول ‏2–1- اندیشه‌های مورد تأمل در مدرنیسم و پست مدرنیسم مأخذ: دباغ و مختاباد امرئى، 1389 71

جدول ‏2–2- قیاس فرم معماری مدرن و پسامدرن مأخذ: دباغ و مختاباد امرئى، 1389 72

جدول ‏2–3- نوع نگاه مدرن و پسامدرن به طرح و محصول ماخذ: دباغ و مختاباد امرئى، 1389 73
فهرست شکل‌ها و تصاویر

عنوان                                                  صفحه

شکل ‏2–1-موزه‌ی سلطنتی جنگ منچستر 76

شکل ‏2–2- طراحی (City of Arts and Sciences) توسط کالاتراوا 76

شکل ‏2–3- معماری اکوتک، بازسازی رایشتاگ (پارلمان جدید آلمان) در برلین توسط نورمن فاستر 77

شکل ‏2–4- طراحی سایبری 79

شکل ‏2–5- کلبه‌ی روبوتیک‌ـ خانه‌های دانشجویی‌ 79

شکل ‏2–6- طراحی نمایش‌گاه اقیانوس‌شناسی در کره‌ی جنوبی به سبک فولدینگ 81

شکل ‏2–7- طراحی هایبری پکن 83

شکل ‏2–8- معماری پرش کیهانی، موزه‌ی گوگنهایم 84

شکل ‏2–9- معماری بیونیک، موزه‌ی هنر امریکا 85

شکل ‏2–10- سانفرانسیسکو (Kas Oosterhuis, lecture as part of Seeing Orange) 85

شکل ‏2–11- سقف نمایشگاه مونترال 86

شکل ‏3–1- معماری سنتی قشم 119

شکل ‏3–2- معماری میبد 121

شکل ‏3–3- معماری یزد 121

شکل ‏3–4- خانه‌ی تاریخی کاشان 121

شکل ‏3–5- معماری گیلان 122

شکل ‏3–6- معماری ماسوله 123

شکل ‏4–1-موقعیت استان تهران 161

شکل ‏4–2- مقطع شمالی- جنوبی منطقه تهران از دامنه‌های جنوبی توچال البرز تا مسیله و دریاچه‌ی نمک 162

شکل ‏4–3- ساختار شهر تهران در دوره‌ی صفویه 165

شکل ‏4–4- ساختار شهر تهران از آغاز دوره‌ی قاجار تا زمان ناصرالدین‌شاه 166

شکل ‏4–5- ساختار شهر تهران در دوره‌ی سلطنت ناصرالدین شاه 167

شکل ‏4–6- ساختار شهر تهران در دوره‌ی سلطنت پهلوی اول 169

شکل ‏4–7- ساختار شهر تهران در دوره‌ی پهلوی دوم 170

شکل ‏5–1- جایابی بنای موزه در سایت 178

شکل ‏5–2- تندیس‌های اطراف وحیات موزه 179

شکل ‏5–3- بنای موزه هنرهای معاصر تهران و بغ تندیس 179

شکل ‏5–4- بنای کلی موزه هنرهای معاصر تهران 180

شکل ‏5–5- حیاط مرکزی یادآور معماری سنتی کویری 180

شکل ‏5–6- حجم موزه 181

شکل ‏5–7- نمایی از چهار بادگیر اصلی موزه و استفاده از سنگ و بتن 182

شکل ‏5–8- جهت‌گیری نورگیرها به‌سمت شمال شرقی 182

شکل ‏5–9- تغییر ابعاد در عناصر تکراری برای ایجاد تناسب 182

شکل ‏5–10- نحوه شکل‌گیری حجم گالری‌ها 183

شکل ‏5–11- نحوه‌ی استفاده از فرم تکراری 183

شکل ‏5–12- عناصر تکراری بنا 183

شکل ‏5–13- تعادل بصری موزه در برخی نماها 184

شکل ‏5–14- سلسله مراتب عملکردی موزه 184

شکل ‏5–15- بازشو‌هایی در مسیر گالری‌ها 185

شکل ‏5–16- رستوران موزه 186

شکل ‏5–17- پلان موزه 189

شکل ‏5–18- فرم گالری‌ها و نحوه‌ی قرارگیری در پلان 190

شکل ‏5–19- نمایی از حیاط مرکزی 190

شکل ‏5–20- حیاط مرکزی و محورهای آن 191

شکل ‏5–21- نحوه‌ی سازمان‌یافتگی اجزاء بنا بر اساس حیاط مرکزی 191

شکل ‏5–22- سیرکلاسیو پلان موزه 192

شکل ‏5–23- دسته‌بندی عرصه‌های موزه 192

شکل ‏5–24- تقارن اجزای عملکردی بنا 193

شکل ‏5–25- موازنه‌ی متعادل بخش‌های عملکردی بنا 193

شکل ‏5–26- ورودی موزه 194

شکل ‏5–27- اصول نظام‌دهنده‌ی ورودی 194

شکل ‏5–28- فضای ورودی 195

شکل ‏5–29- عملکرد ورودی 195

شکل ‏5–30- نمایی از شیبراهه‌ی داخلی 197

شکل ‏5–31- نحوه‌ی نورگیری غیر مستقیم موزه 199

شکل ‏5–32- اسپیرال موزه 200 

فصل 1
 

مقدمه و کلیات

 

1-1-  مقدمه
ایران کشوری است که دارای تمدن و فرهنگی غنی می‌باشد، این فرهنگ و تمدن چنان قوی است که در طول تاریخ پرفراز و نشیب آن، توسط فرهنگ‌ها و اقوام دیگر مورد تاخت و تاز قرار گرفته ولی بدلیل ریشه‌دار بودن و عمیق بودن باورهای فکری و غنای فرهنگی مردم آن، کمتر تحت تاثیر قرار گرفته است و همواره رذالت‌های فرهنگ مهاجم را در خود هضم نموده و نقاط قوت فرهنگ مهاجم را برای هر چه بهتر زندگی کردن خود به خود جذب نموده است. جلوه و نمود این پیشینه تاریخی در فرهنگ و تمدن امروزه، بر پیشانی ایران و ایرانیان به صورت رفتارهای متمدنانه در داخل و خارج کشور به وضوح دیده می‌شود و این رفتار و برخورد انسانی ناشی از تعلیمات و تاثیرات دنیای پست‌مدرن امروزی نمی‌تواند باشد، بلکه ناشی از یک بنیه و فطرتی پاک است که درازای آن به طول تاریخ می‌انجامد. شناساندن این فرهنگ و این تاریخ کهن به جهانیان یک امری واجب بر هر ایرانی می‌باشد و هرگونه سهل‌انگاری در این راستا دردی بر پیکره فرهنگی این جامعه می‌افزاید و بغضی بر گلوی انسان می‌آورد که جز با عطش جلوه پیدا کردن این فرهنگ ناب و اصیل در فرهنگ جهانیان فروکش نمی‌کند. امروزه برخی از کشورهای در حال توسعه و توسعه‌یافته با بوق و کرنا کردن فرهنگ‌های ساختگی توسط کارگردانان و نویسندگان و دور از ریشه تاریخی در دستگاه‌های تبلیغاتی خود چنان گوی سبقت را از کشورهای صاحب تمدن ربوده‌اند که گویی فرهنگ ایرانی به عنوان یک کشوری با دیرینه بسیار غنی نقشی در متمدن‌سازی دنیای غرب و شرق داشته ‌است. این جسارت فرهنگی تا به‌جایی است که برخی از مشاهیر فرهنگی ما به‌نام کشورهای تازه به‌دوران رسیده مصادره می‌شوند و این کشورها با تبلیغات گسترده در قبولاندن آن‌ها به دهکده جهانی از هیچ تلاشی دریغ نمی‌کنند.

می‌گیرد. در گذشته صنایع‌دستی بسیاری در گیلان رواج داشت که امروزه به دلیل زندگی ماشینی و فناوری رونق خود را از دست داده است (قربانی ریک، رضا؛ غلامی، سارا، ۱۳۸۷). اغلب محصولات صنایع‌دستی از فناوریهای ساده و مواد خام محلی در دسترس استفاده می‌كند. تولید صنایع‌دستی به مقدار کمی سرمایه‌گذاری در مقایسه با محصولات صنعتی نیاز دارد و تولید کننده جدید با موانع ورود كمتری مواجه است. به هرحال، تولید صنایع‌دستی می‌تواند در خانه یا در مراکز منطقه‌ای واقع شده در مناطق روستایی انجام شود و افراد برای كار كردن نیازی به نقل مكان به مناطق بزرگتر شهری ندارند (دی گورمن، ویلیام و همكاران، شركت نساجی صنایع‌دستی اردن بدوی: بررسی امكان‌سنجی شغل برای زنان اردنی، 2009). برای تولید صنایع‌دستی، بیشتر از منابع داخلی استفاده می‌شود، كه می‌توان نیروی كار، مواد اولیه و ابزاركار را به‌عنوان منابع نام برد كه نزدیك به80 درصد این تولید را فراهم می‌كنند. در مجموع می‌توان گفت كه تولید این صنایع، اثر مستقیم بر درآمد ناخالص ملی دارد و هرگونه افزایش در میزان تولید و بهبود كیفیت، تأثیر مستقیمی بر افزایش درآمد ناخالص ملی می‌گذارد. مواد اولیه‌ای مانند پشم، كرك و دیگر مواد، درصورت تبدیل به صنایع فرش، گلیم، جاجیم، گبه و غیره، ارزش چند برابری پیدا می‌كند، كه این ارزش در صورت صدور نیز چند برابر می‌شود (نواب اكبر، فیروزه و همكاران، عوامل مؤثر بر كمیت و كیفیت تولید صنایع دستی،1379). بخش صنایع‌دستی می‌تواند تأثیر عمده‌ای بر اقتصاد ملی از طریق كسب درآمد ارز خارجی، ایجاد اشتغال و رشد اقتصادی پایدار داشته باشد. پول صرف شده در صنایع دستی فوراً و بدون کاهش ارزش، به سوی جامعه محلی گسترش می‌یابد. صنایع‌دستی فرصتی برای جایگزینی واردات از کشورهای دیگر است که به بازار روانه می‌شوند اما نماینده فرهنگ محلی نیستند و به گسترش اقتصاد کمک نمی‌كنند (دیوید اوكونور، صنایع‌دستی و ارتباط آن با گردشگری: صنعتگران گنجینه شما هستند، 2006). همچنین صنایع‌دستی بخش جدایی‌ناپذیری از تجارب توریستها را تشكیل می‌دهد. بسیاری از كشورها از صنایع‌دستی به‌عنوان بخشی از توریسم فرهنگی حاكم در كنار مكانهای باستانی و میراث فرهنگی بهره می‌برند، زیرا آنها برای جوامع منابع درآمدی و فرصتهای شغلی فراهم می‌كنند (مصطفی، مایرنا، پتانسیل تقویت صنایع‌دستی به‌عنوان یك محصول گردشگری در اردن،2011). ایران، به عنوان كشوری در حال توسعه از نظر فناوری و یكی از سه قطب مهم صنایع‌دستی جهان، می‌تواند با بهره‌گیری از ظرفیتهای موجود و مطالعات و تجربیات داخلی و جهانی، در كنار صنایع ماشینی با توسعه صنایع‌دستی و روستایی خویش به توسعه اقتصادی قابل انتظار دست یابد (یزدان پناه، لیلا، صمدیان، فاطمه؛ عوامل مؤثر بر میزان موفقیت شرکتهای تعاونی، 1388). استان گیلان با بیش از 60 رشته صنایع‌دستی، دارای تنوع تولید و محصولات قابل عرضه به بازارهای داخلی و خارجی است. فهرست رشته‌های دارای قدمت و اصالت تاریخی و فرهنگی صنایع‌دستی استان عبارتند از: گلیم بافی، نازك كاری و خراطی چوب، تولیدات دست بافت، قالیبافی، تولید تابلوهای معرق، چموش دوزی، سفالگری و سرامیك سازی، قلاب دوزی، مرواریدبافی، تولید عروسكهای كاموائی، بامبوبافی، چهل‌تكه‌دوزی، چادرشب بافی، حصیربافی، شال بافی، نمدمالی، رشتی‌دوزی، کدوی قلیانی و منبت. در حالی‌كه در جهان امروز صنایع‌دستی، علاوه بر حفظ جایگاه خود در عرصه هنر، زیبایی‌شناختی و هویت بخشی ملی و منطقه‌ای، به منبع مهم ارزش افزوده و بهره‌وری اقتصادی تبدیل شده است، در ایران، به دلیل برخی موانع و مشكلات، این صنعت از جایگاه واقعی خود فاصله گرفته و از نقش آفرینی در عرصه اقتصادی نیز دور شده است. این عامل سبب شده كه تأثیر و نقش صنایع‌دستی در افزایش اشتغال و درآمدزایی به مرور كم‌رنگ شود، طوری‌كه، از سویی، امكان عرضه در بازارهای داخلی را از دست می‌دهد و، از سوی دیگر، رؤیای رقابت با بازارهای خارجی را ناممكن می‌سازد (پارسایی، الهام، نگاهی به چالش‌های پیش‌روی توسعه صنایع‌دستی، 1386). این مقاله به بررسی جنبه‌های اقتصادی صنایع‌دستی استان گیلان و تأثیر آن در رشد و توسعه اقتصادی این استان می‌پردازد.

 

مواد و روشها

درباره تأثیر صنایع‌دستی بر رشد و توسعه استان گیلان تاكنون تحقیقی صورت نگرفته است، اما در خصوص صنایع‌دستی تحقیقات زیادی صورت گرفته، از جمله فیروزه نواب اكبر، نوذر منفرد و علیرضا رضائی در تحقیقی تحت عنوان عوامل مؤثر بر كمیت و كیفیت تولید صنایع‌دستی بین زنان عشایر در سال 1379 نشان دادند تولید صنایع‌دستی بر میزان درآمد ناخالص سالانه خانوار، هزینه‌ها و ارزش افزوده تأثیر معناداری دارد. فرهود گلمحمدی در پژوهشی، تحت عنوان توسعه صنایع‌دستی و فناوری متوسط با هدف گسترش توریسم و اشتغال پایدار روستایی، در سال 1389 نشان داد كه برای دستیابی به اشتغال و توسعه پایدار در روستاها ظرفیت بخش كشاورزی محدود است و باید به دنبال گزینه‌های دیگری برای ایجاد كار و درآمد برای روستائیان بود. ایجاد و گسترش صنایع‌دستی و فناوری متوسط و توسعه توریسم می‌تواند سهم مهمی حتی بالاتر از سهم كنونی بخش كشاورزی در ایجاد كار و درآمد   برای روستائیان داشته باشد.

در این تحقیق درپی بررسی تحلیل اقتصادی صنایع‌دستی استان گیلان و تأثیر آن در رشد و توسعه این استان هستیم. جهت گردآوری اطلاعات،آمار و سوابق و یافته‌های پژوهشی در زمینه موضوع تحقیق از كتابخانه‌ها و مراكز اطلاع‌رسانی و اسناد، سالنامه‌های آماری استان گیلان، مقالات، ارتباطات اداری سازمانی، استعلام از سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان گیلان و استفاده از سایتهای اینترنتی و كتابخانه‌های دیجیتالی و بررسی مصاحبه‌ها و نظرات دست‌اندركاران و مسئولان ذیربط و نظرات صنعتگران شاغل در این بخش استفاده شده است. روش تحقیق توصیفی، کمّی و كاربردی است و در نهایت ارائه راهكارها و الگوهای كاركردی در موضوع تحقیق، از روشها و اهداف اصلی تحقیق است.

در این پژوهش همچنین تأثیر صنایع‌دستی بر بخشهایی چون گردشگری، درآمد سرانه، تولید ملی، توسعه صادرات و اشتغال استان بررسی می‌گردد. مشكلات و موانع توسعه صنایع‌دستی استان گیلان مورد بررسی قرار می‌گیرد و در ادامه راهكارها و پیشنهادهایی برای توسعه و ارتقاء جایگاه و تقویت بازار صنایع‌دستی استان گیلان ارائه می‌گردد. اطلاعات مورد نیاز این تحقیق كه جمع‌آوری شده و مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند، شامل موارد زیرند:

– تعداد افراد شاغل در بخش صنایع‌دستی به تفكیك شاخه‌های صنایع‌دستی استان گیلان در سال 1390.

– تعداد صنعتگران شناسایی شده در بخش صنایع‌دستی استان گیلان بین سالهای 1384 تا1390.

– نسبت شاغلان بخش صنایع‌دستی به كل شاغلان استان گیلان طی سالهای 1384 تا 1390.

– میزان فروش صنایع‌دستی استان گیلان بین سالهای 1388 تا 1390.

– آمار صادرات گمركات استان گیلان بین سالهای 1385 تا 1387.

محدوده جغرافیایی (مکانی) تحقیق حاضر، كلیه مناطق شهری و روستایی استان گیلان را شامل می‌شود و جامعه آماری تحقیق نیز كلیه صنعتگران شاغل در بخش صنایع‌دستی استان گیلان می‌باشد، محدوده زمانی پژوهش نیز بین سالهای 1384 تا 1390 در نظر گرفته شده است و فرض تحقیق براین است که رشد صنایع‌دستی در استان گیلان از جنبه‌های مختلف سبب توسعه اقتصادی استان می‌گردد.

 

تجزیه و تحلیل

در بخش اقتصاد، هدفهای اصلی دولت، افزایش تولید و درآمد ملی، رشد اقتصادی، رسیدن به اشتغال کامل و کاهش نرخ بیکاری، ثبات قیمتها، توسعه صادرات و افزایش درآمدهای ارزی است. کشورهای در حال توسعه در اجرای برنامه‌های مورد نظر خود با مشکلات زیادی همانند رشد بی‌رویه جمعیت، وجود انواع مختلف بیکاری و در نتیجه پایین بودن سطح درآمد گروه زیادی از مردم، كمبود سرمایه داخلی و نبود منابع مالی کافی برای اجرای برنامه‌های توسعه اقتصادی جهت فراهم آوردن امکان بهره‌برداری بهینه از منابع انسانی، طبیعی و… کشور روبرو هستند. با توجه به کاهش منابع درآمد ملی، که اساساً متکی به درآمد حاصل از صدور نفت بوده، و شدت یافتن آهنگ رشد جمعیت که تعداد متقاضیان در بازار کار را هر ساله به طور روز افزونی افزایش می‌دهد، در حال حاضر اولویتها ایجاب می‌کند، صرف‌نظر از طرحهای زیربنایی و اساسی کشور، در زمینه تولید روی طرحها و پروژه‌های کاربر یا کارطلب بیشتر تکیه داشته باشیم تا طرحهایی که عمدتاً سرمایه‌بر و به‌ویژه ارزبر می‌باشند. در این راستا صنایع‌دستی با توجه به ویژگیهایی که دارد شاید بیش از هر فعالیت تولیدی دیگری با شرایط موجود مطابقت داشته باشد و از این‌رو می‌توان نقش شایسته‌تری در برنامه‌ریزی آینده کشور برای آن در نظر گرفت که از آن جمله افزایش سهم تولید ناخالص ملی خواهد بود (بختیاری، حمید، تحلیلی بر ماهیت صنایع‌دستی و جایگاه آن در نظام برنامه‌ریزی). مهمترین ویژگیهای صنایع‌دستی عبارتند از: کاربر بودن و ارزش افزوده بسیار بالا، نیاز به سرمایه اندک برای ایجاد و بهره‌برداری، تأمین قسمت عمده‌ی مواد اولیه مصرفی از منابع داخلی، عدم نیاز به كارشناس و متخصص خارجی و سازگاری و استفاده از مهارتهای بومی، عدم آثار مخرب زیست‌محیطی، قدرت اشتغالزایی با سرمایه اندك، برخورداری از ابزار كار ساده، بازار ساده فروش محصولات، قابلیت و توانایی ایجاد درآمد مکمل، بالا رفتن درآمد كشور از طریق جذب گردشگر و ارتقای صنعت توریسم. صنایع‌دستی بخشی از صنعت فرهنگی و دارای ظرفیت ایجاد ارزش افزوده بالا برای یک كشور است که از نزدیک با بخشهای مختلف صنعتی مرتبط شده است. کشورها در حال اعمال تلاشهای سازگار برای توسعه صنایع‌دستی خود به سوی صنایعی با ارزش افزوده اقتصادی و صنایع منحصر به‌فرد به لحاظ فرهنگی می‌باشند (یانگ هون آهن، صنایع‌دستی كره و صنعت گردشگری، 2006). صنایع‌دستی از جنبه‌های مختلفی سبب رشد اقتصادی یك كشور می‌شود، كه از جمله می‌توان به موارد ذیل اشاره كرد:

 

صنایع‌دستی بهترین راه اشتغالزایی

با توجه به بالابودن هزینه اشتغال در بخشهای دیگر اقتصادی، توسعه و سرمایه‌گذاری روی صنایع‌دستی یكی از راههای كم هزینه و مناسب برای ایجاد اشتغال می‌باشد. با توجه به اهمیت این نكته كه، برای ایجاد اشتغال و رفع بیكاری باید آن‌را در بخشهای روستایی، شهری و استانی با توجه به مزیتهای نسبی و فرهنگ بومی هر منطقه جستجو كرد، صنایع‌دستی با قابلیتها و خصوصیات ویژه خود، از جمله استفاده از مواد اولیه داخلی، ارزان و فناوری ساده و عدم نیاز به سرمایه‌گذاری زیاد و امکان ایجاد و توسعه در مناطق روستایی، به‌ویژه در داخل محل سکونت روستاییان، می‌تواند نقش مهمی در مبارزه با انواع بیکاری داشته باشد و مهمترین منبع کار، به خصوص برای روستاییان و زنان روستایی، محسوب گردد. صنایع‌دستی جنبه‌های زیادی به عنوان محرک اقتصادی دارد. صنایع‌دستی با اشتغال در خارج از فصل برای اعضای جوامع کشاورزی این امكان را فراهم می‌كند تا درآمد خود را تكمیل كنند. مهمتر این‌كه، این صنایع اشتغال و فرصتهای درآمدی مورد نیاز زیادی را برای افرادی که به‌طور سنتی از اقتصاد محلی محرومند، مانند زنان، اعضای اقلیتهای قومی، جوانان، کارگران غیر ماهر، افراد معلول و سالمند، فراهم می‌كنند (مك كرچر، باب، گردشگری بعنوان یك كاتالیزور، 2006). توسعه بخش صنایع‌دستی همچنین می‌تواند به کاهش مهاجرت روستاییان به شهرها کمک کند که بسیاری از کشورها را با ازدحام بیش از حد در شهرها و ناتوانی برای ایجاد فرصتهای شغلی و افت ناشی از آن برای اقتصاد روستایی، به ستوه آورده است (اوكونور، دیوید، صنایع‌دستی و ارتباط آن با گردشگری، 2006).

 

جدول 1 : تعداد افراد شاغل در بخش صنایع دستی در سال 1390به تفكیك شاخه‌های صنایع دستی استان گیلان

رشته
تعداد افراد مشغول بكار
نسبت شاغلان این رشته به كل شاغلان بخش صنایع دستی        (به درصد)
گلیم بافی
3200
83/27
حصیربافی
2000
39/17
بافتنی های سنتی
800
96/6
چادر شب بافی
600
22/5
قلاب بافی
350
04/3
مروارید بافی
220
91/1
قلاب دوزی
120
04/1
معرق چوب
100
87/0
سفال و سرامیك
100
87/0
منبت
70
61/0
خراطی
70
61/0
نازك كاری
50
43/0
بامبو بافی
50
43/0
سایر رشته ها
3770
78/32
     منبع :اداره كل میراث فرهنگی استان گیلان

جدول شماره1 تعداد افراد مشغول بكار در شاخه‌های مختلف صنایع‌دستی استان را به ترتیب از بیشترین افراد شاغل در یك رشته تا كمترین آنها نمایش می‌دهد. این جدول همچنین نسبت فعالان هر یك از شاخه‌ها به كل شاغلان حوزه صنایع‌دستی استان را در سال1390 نشان می‌دهد. بیشترین نسبت شاغلان مربوط به گلیم‌بافی است و حصیربافی و بافتنیهای سنتی در مراتب بعدی قرار دارند. منظور از سایر رشته‌ها، آنهایی هستند كه افراد شاغل در آنها بسیار كمتر از50 نفر می‌باشند.

جدول 2 :تعداد صنعتگران شناسایی شده در بخش صنایع دستی استان گیلان بین سالهای 1384 تا 1390،

واحد تهران جنوب
دانشکده تحصیلات تکمیلی
سمینار برای دریافت درجه کارشناسی ارشد“M.Sc” مهندسی برق گرایش کنترل
عنوان:
بررسی طراحی ماتریس وزن دهی در تنظیم کننده های مربعی خطی LQR مبنی بر الگوریتم تدریجی چند منظوره
برای رعایت حریم خصوصی اسامی استاد راهنما،استاد مشاور و نگارنده درج نمی شود
تکه هایی از متن به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده:
با توجه به مشکلات طراحی ماتریس های وزنی برای LQR ، راهکاری مبتنی بر یک الگوریتم تکامل تدریجی چند منظوره پیشنهاد می گردد. ماتریس های وزن LQR کنترل فیدبک حالت و کنترک کننده بهینه از طریق بنا کردن مدل بهینه سازی با اهداف چند منظوره و با استفاده از MOEA بدست می آید که موجب می شود سیستم کنترلی ساخته شده به صورت همزمان به معیارهای عملکرد درخواست شده نائل گردد. کنترلر برای سیستم پاندول معکوس دوبل با استفاده از روش پیشنهاد شده طراحی شده است. نتایج شبیه سازی نشان می دهد که زمان خیز و اورشوت کوچکتر از روش طراحی ماتریس وزن LQR در جایابی و تعیین قطبها دارد. بنابراین صحت روش ارائه شده مورد تایید قرار می گیرد.
 
ق   یمت : شش هزار تومان

 

***

—-

1ـ3ـ هدف طنز……………………………. 9

1ـ4ـ موضوعات و شیوه‌های طنزپردازی……………….. 10

1ـ5ـ تاریخچه‌ی طنز……………………………. 14

1ـ6ـ طنز در ایران……………………………. 15

2ـ ابوالقاسم حالت……………………………… 19

3ـ ساختار زبانی…………………………….. 23

3ـ1ـ مباحث و مقولات بررسی شده ……………………………26

3ـ1ـ1ـ واژگان……………………………. 27

3ـ1ـ1ـ1ـ واژگان رسمی و معیار……………………………. 27

3ـ1ـ1ـ2ـ واژگان محاوره‌ای و عامیانه……………………… 28

3ـ1ـ1ـ3ـ واژگان غیرفارسی…………………………….. 29

3ـ1ـ2ـ ترکیبات……………………………… 30

3ـ1ـ2ـ1ـ ترکیبات رسمی و نوشتاری……………….. 31

3ـ1ـ2ـ2ـ ترکیبات عامیانه و محاوره‌ای……………….. 31

3ـ1ـ3ـ افعال……………………………. 32

3ـ1ـ3ـ1ـ افعال ساده…………………………… 33

3ـ1ـ3ـ2ـ افعال پیشوندی…………………………….. 33

3ـ1ـ3ـ3ـ افعال مرکب……………………………… 34

3ـ1ـ4ـ اصطلاحات……………………………… 34

3ـ2ـ مباحث ادبی…………………………….. 40

3ـ2ـ1ـ اغراق و کنایه……………………………. 41

3ـ2ـ2ـ تشبیه……………………………. 48

3ـ2ـ3ـ جناس و سجع……………………………. 53

سجع……………………………. 54

جناس……………………………… 55

3ـ2ـ4ـ تلمیح…………………………….. 57

تلمیح به آیات و احادیث……………………………… 58

ضرب‌المثل‌…………………………….. 60

تلمیح به ابیات و اشعار……………………………. 62

تلمیح به حکایات منظوم و منثور……………………………. 66

3ـ2ـ5ـ چند صنعت ادبی دیگر……………………………. 71

تشخیص………………………………. 71

ایهام……………………………. 73

مراعات نظیر……………………………. 74

تضاد……………………………. 75

تکرار……………………………. 75

4ـ موضوعات……………………………… 76

4 ـ 1 موضوعات اجتماعی…………………………….. 80

4 ـ 1 ـ 1 مسائل اقتصادی…………………………….. 81

4 ـ 1 ـ 1 ـ 1 گرانی و کمبود اجناس و کالاهای ضروری زندگی………………… 81

4 ـ 1 ـ 1 ـ 2 مسأله ی کمبود مسکن و ساخت و سازهای غیراستاندارد مسکن……… 83

4 ـ 1 ـ 1 ـ 3 مسائل و مشکلات خاص ما بین مالک و مستأجر……………… 85

4 ـ 1 ـ 1 ـ 4 مسائل معیشتی و مشکلات خاص بازنشستگان……………….. 87

4 ـ 1 ـ 1 ـ 5 مسأله ی بیکاری در جامعه……………………………. 88

4 ـ 1 ـ 2 مسائل اداری و دولتی…………………………….. 91

4 ـ 1 ـ 2 ـ 1 رواج معضلاتی مثل پارتی بازی، رشوه خواری و تبعیض در ادارات دولتی……….91

4 ـ 1 ـ 2 ـ 2 بی مسئولیتی کارمندان و عدم رسیدگی صحیح به امور………… 93

4 ـ 1 ـ 2 ـ 3 عدم مدیریت صحیح در ادارات و اتلاف نیروی انسانی…………. 95

4 ـ 1 ـ 2 ـ 4 ناکارآمدی ادارات برق ، آب ، گاز و ………………………………. 97

4 ـ 1 ـ 3 مسائل نظام درمانی…………………………….. 98

 

4 ـ 1 ـ 3 ـ 1 بالا بودن نرخ ویزیت پزشکان……………………………. 99

4 ـ 1 ـ 3 ـ 2 بی مسئولیتی پزشکان در برابربیمار……………………………. 100

4 ـ 1 ـ 3 ـ 3 ناکارآمدی سازمان های بیمه……………………………. 102

4 ـ 1 ـ 3 ـ 4 مسائل و مشکلات مربوط به مراکز درمانی………………. 104

4 ـ 1 ـ 4 مسائل خاص شهر تهران……………………………. 106

4 ـ 1 ـ 4 ـ 1 ترافیک و آلودگی هوای تهران……………………………. 107

4 ـ 1 ـ 4 ـ 2 کمبود امکانات و عدم ارائه ی خدمات مناسب به شهروندان……… 108

4 ـ 1 ـ 4 ـ 3 مهاجرت افراد از شهرستان ها به تهران برای زندگی……………… 110

4 ـ 1 ـ 4 ـ 4 ناکارآمدی شهرداری در تأمین رفاه شهروندان……………………… 112

4 ـ 1 ـ 5 مسائل و مشکلات زنان……………………………. 114

4 ـ 1 ـ 5 ـ 1 بی توجهی افراد و جامعه به زنان خانه دار…………….. 115

4 ـ 1 ـ 5 ـ 2 بی توجهی به زنان کارمند و شاغل در ادارات دولتی……………. 116

4 ـ 2 موضوعات فرهنگی……………………..117

4 ـ 2 ـ 1 مسائل مربوط به نظام آموزشی…………………………….. 119

4 ـ 2 ـ 1 ـ 1 آموزش و پرورش……………………………… 119

4 ـ 2 ـ 1 ـ 2 آموزش عالی…………………………….. 121

4 ـ 2 ـ 2 مسائل مربوط به رسانه های جمعی………………………. 123

4 ـ 2 ـ 2 ـ 1 سینما و تلویزیون و رادیو……………………………. 123

4 ـ 2 ـ 2 ـ 2 مجلات و روزنامه ها و کتاب……………………………… 125

4 ـ 2 ـ 3 مسائل مربوط به اعتقادات دینی و مذهبی……………….. 126

4 ـ 2 ـ 4 مسائل مربوط به اخلاق در جامعه……………………………. 128

4 ـ 2 ـ 5 مسائل مربوط به فرهنگ عمومی جامعه…………………… 131

4 ـ 2 ـ 5 ـ 1 غرب زدگی و رواج مدهای غربی………………………. 131

4 ـ 2 ـ 5 ـ2 رواج مصرف زدگی و اسراف در جامعه………………. 135

4 ـ 2 ـ 6 مسائل تربیتی……………………………. 137

5-ساختار روایی داستان های حالت……………………………… 140

5 ـ 1 روایت شناسی…………………………….. 142

5-2 تحلیل ساختاری داستان ها…………………………… 157

5-2-1 خلاصه ی داستان ها و تحلیل ساختاری آن ها……………. 157

1-عجب تجلیلی از من کردند……………………………. 157

2-صرفه با بی کتابی است……………………………. 163

3-دوش گرفتن با لباس……………………………… 165

4-ابلهی شاخ و دم ندارد……………………………. 169

5-از بیمارستان تا تیمارستان……………………………. 172

6-جرم راانسان می کند،چوبش راحیوان می خورد………………. 175

7-سال به سال دریغ از پارسال……………………………. 179

8-سرنوشت مرد دوزنه……………………………. 182

9-فصل شمع و چراغ نفتی…………………………….. 184

10-کمدی خانه تکانی…………………………….. 187

11-ورزش حیدر قلی خان……………………………. 189

12-موش و تله موش……………………………… 193

13-یک مشت طفیلی و قفیلی…………………………….. 195

14-آدم های نیمه کر و نیمه لال……………………………. 199

15-آقای بوقلمون……………………………. 204

16-آنجا که پای پول در میان است……………………………… 208

17-باغ است یا کاروانسرا…………………………… 212

18-ترافیک به بادی بند بود……………………………. 215

19-پلوی عروسی به این همه دردسرنمی ارزد……………….. 220

20-تله……………………………. 224

21-نامه رسان…………………………… 228

22-آقای دکتر اختیار دارید……………………………. 232

23-ببین قسمت چه کارها می کند……………………………. 236

24-نازی که خریدار نداشت……………………………… 238

25-می خواهم زنده بمانی…………………………….. 242

26-لقمه ی آخری…………………………….. 246

27-شگون هفت سین…………………………….. 251

28-بهترین سوغات تهران……………………………. 255

29-آقا چه دردسرتان بدهم……………………………. 259

30-کلکی که آقا سوار کرد……………………………. 263

31-بی زن در بهشت……………………………… 269

32-ماجرای لنگه کفش……………………………… 272

33-ترس از سگ درنده…………………………… 274

34-زرنگی زیاد نتیجه ی معکوس می دهد………………….. 277

35-پندی که راننده ی تاکسی داد……………………………. 280

36-یک شب آزادی…………………………….. 282

37-گربه را در حجله باید کشت……………………………… 285

5-2-2 نتایج کلی تحلیل ساختاری داستان ها…………….. 288

5-2-3 تحلیل شخصیت های داستانی…………………….. 290

نتیجه گیری و پیشنهادات…………………………… 295

فهرست منابع……………………………. 297

چکیده:

در این رساله آثار نثر ابوالقاسم حالت از نظر ساختار زبانی و ادبی،موضوعات مطرح شده و ساختار روایی داستان ها مورد بررسی و کنکاش قرار گرفته است. ساختار زبانی و ادبی خاصی که حاصل نگاه طنز گرایانه ی حالت به امور مختلف است در این آثار قابل مشاهده است. استفاده های به جاوخلاقانه از مقولات مختلف سبکی ،زبانی و ادبی از خصائص این آثار به شمار می رود.موضوعات متعددو متنوع اجتماعی،اقتصادی،فرهنگی واخلاقی در این آثار به زبان طنز مطرح و بیان شده اند.استخراج و دسته بندی موضوعات با ذکر شواهد انجام گرفته است که می تواند در ترسیم اوضاع کلی جامعه ی ایران در زمان نگارش این آثار –آخرین سال های قبل از انقلاب اسلامی- کمک فراوانی به مخاطبان نماید.داستان های کوتاه این آثار از ساختار روایتی خاصی برخوردار بوده و دارای زنجیره های یکسان و مشابهی در زمینه ی موضوع، نحوه ی طرح موضوع و چینش حوادث و شخصیت ها هستند. تعداد نود و سه داستان از مجموع این آثار انتخاب و بر مبنای نظریه ی ساختاری گرماس تجزیه و تحلیل شده است. زنجیره های همسان روایتی در داستان های بررسی شده به طور دقیق بر روی نمودار و جدول ارائه شده اند.این بخش از کار می تواند در شناساندن و تبیین دقیق روش های تحلیل ساختاری داستان های مختلف به مخاطبان مفید واقع شود.

مقدمه:

ابوالقاسم حالت(1298-1371)از برجسته ترین و موفق ترین چهره های ادبیات معاصر محسوب می شود. او را باید از پر کار ترین فعالان عرصه ی ادبیات معاصر به حساب آورد.وی درنظم و نثر و ترجمه(از سه زبان انگلیسی،فرانسه و عربی( آثار ارزشمندی از خود برجا گذاشته است.

اگرچه حالت آثار خود را در هر دو زمینه ی طنز و جدارائه کرده است اما عمده ی شهرت و موفقیت او مرهون طنز پردازی های لطیف و استادانه ی اوست.در زمینه ی طنز هم،حالت در هر دو عرصه ی نظم و نثر به فعالیت پرداخته است،وی اشعار فراوانی را در چندین دیوان و مجموعه ی شعر جمع آوری نموده است.بحر طویل های او نیز به عنوان معروف ترین آثار به جا مانده از او در مجموعه ای جذاب و ماندگار به نام ((بحر طویل های هدهد میرزا)) جمع آوری شده است.

اگرچه بیشترین شهرت حالت در طنز پردازی مرهون اشعار و بحر طویل های اوست اما باید گفت که او آثار نثری نیز نگاشته و در نثر نویسی هم موفق بوده است.

پرحجم ترین آثار نثر حالت مجموعه ای دو جلدی است تحت عنوان <<مجموعه ی آثار طنز ابوالقاسم حالت>> که در سال1376 توسط انتشارات گوتنبرگ در تهران به چاپ رسیده است.این دو جلد شامل هشت مجموعه از آثار طنز حالت است ،به نام های :از عصر شتر تا عصر موتور،از بیمارستان تا تیمارستان،زباله ها و نخاله ها ، پابوسی وچاپلوسی، صدای پای عزرائیل، یا مفت یامفت، دوره ی خر سواری، آش کشک خالته.

او در این آثار مجموعه ای از مقالات و داستان های طنزآمیز خود را که در آخرین سال های قبل از انقلاب اسلامی در روز نامه ی کیهان منتشر می شده است جمع آوری کرده است و پس از مرگش این هشت مجموعه در دو جلد و تحت یک عنوان جمع آوری و چاپ شده است.

این آثار و مجموعه های نثر طنزآمیز با وجود برخورداری از شیوه های استادانه ی طنز پردازی و داستان نویسی و همچنین فراوانی موضوعات و مسائل مطرح شده در آن ها،در میان آثار ادبی معاصر تا حدودی مجهول مانده و چنان که باید وشاید شناخته نشده است.

با مطالعه و بررسی دقیق بعضی از ویژگی های طنز پردازی و داستان نویسی در این آثار بر آن شدیم تا بررسی ساختار طنز در این آثار را موضوع رساله ی خود قرار داده و مباحث و ویژگی های برجسته ی این آثار را مطالعه و معرفی نماییم.

به خاطر تنوع و تعدد موضوعات مطرح شده در این آثار و طرح مسائل و رویدادهای آخرین سال های پیش ازانقلاب اسلامی که در تاریخ معاصر ایران از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند ،پرداختن به موضوعات این آثار هم از اهداف این پژوهش به شمار آمد.

همچنین به خاطر ساختار و شیوه های خاص داستان پردازی در این آثار و قابلیت انطباق ساختار داستان ها با مباحث و مقولات نوین و جهانی ادبیات ، بررسی ساختار روایی داستان ها هم در برنامه ی کار پژوهشی رساله ی حاضر قرار گرفت.

بنابراین و با توجه به این مقدمات باید گفت که موضوع مطالعه وبررسی شده در این پایان نامه می تواند دارای اهمیت فراوان در هریک از حوزه های فوق باشد.

همچنین باید گفت که شناساندن اهمیت ادبی این آثاربه مخاطبین ،پی بردن به شیوه های طنز نویسی و داستان پردازی در دوران نگارش این آثار ، شناخت دقیق وهمه جانبه ی مسائل اجتماعی،اقتصادی و فرهنگی زندگی مردم در آن دوران و شناساندن روش های داستان پردازی در این آثار و نشان دادن انطباق عناصر داستانی این آثار با مقولات مختلف ادبی عصر حاضر، از اهداف این پژوهش محسوب می شوند.

پرسش ها و فرضیات پژوهش:

در ابتدای کار پژوهش پس از بررسی کلی موضوع انتخاب شده،پرسش های زیر را مطرح نمودیم:

-ویژگی های ساختار زبانی این نوشته ها چیست؟

-آثار طنز ابوالقاسم حالت پیرامون چه موضوعات فکری،اجتماعی،اخلاقی و سیاسی است؟

-ساختار روایی داستان های طنز این آثار چگونه است؟

پس از مطالعه ی ضمنی و مختصر بخشی از آثار،فرضیه های زیر را مطرح نمودیم:

-آثار نثر ابوالقاسم حالت از نظر لغوی،ترکیبات،افعال و جمله بندی تابع نگاه طنزگرایانه ی او به امور گوناگون است و همین امر باعث پیدایش ساختار زبانی خاصی در آثار نثر او شده است.

-موضوعات متعدد اجتماعی،اقتصادی،اخلاقی و فرهنگی در طنزهای حالت قابل بررسی است.

-داستان های کوتاه این مجموعه ها از ساختار روایتی خاصی برخوردار است و زنجیره ی یکسانی را در روایات او می توان یافت.

و بنابرهمین پرسش ها و فرضیات،طرح و چارچوب کلی تحقیق را ترسیم نموده ودر فصل های جداگانه ای به بررسی هریک از پرسش ها و فرضیات فوق پرداختیم.

1-7) تعریف متغییرهای تحقیق.. 8

1-8) قلمروتحقیق.. 9

فصل دوم : ادبیات تحقیق.. 10

پیشگفتار 11

بخش اول: جو اخلاقی.. 13

2-1-1)مقدمه. 14

2-1-2)تعاریف مختلف اخلاق. 14

2-1-3)گستره قلمرو اخلاق در ادیان و فرهنگهای مختلف.. 15

2-1-4) ارزش های اخلاقی از نظر نسبی یا مطلق بودن. 16

2-1-5) اخلاق مدیریت از نظر امام علی(ع) 17

2-1-6) اخلاق مدیریت.. 18

2-1-7) اخلاق سازمانی.. 20

2-1-8) جو سازمانی.. 21

2-1-9)تعریف جو اخلاقی.. 22

2-1-10) اهمیت بررسی جو اخلاقی.. 23

2-1-11) ابعاد جو اخلاقی.. 24

2-1-12) عوامل موثر بر جو اخلاقی.. 26

2-1-14) جو اخلاقی و وظایف مدیران سازمانها 27

بخش دوم: رضایت شغلی.. 27

2-2-1 )تعاریف رضایت شغلی : 28

2-2-2)اهمیت رضایت شغلی: 29

2-2-3)رابطه رضایت و ترک خدمت.. 31

2-2 -4)تئوری دو عاملی هرزبرگ وعوامل رضایت شغلی.. 33

2-2 -5) عوامل تعیین کننده ابعاد رضایت شغلی: 35

2-2 -6)عوامل موثر بر رضایت شغلی.. 36

2-2 -7)دلایل نا رضایتی پرستاران. 37

2-2 -8) شیوه های ابراز نارضایی.. 38

2-2-9)دیدگاه منفی ( انتقاد به اهمیت رضایت شغلی ) 39

بخش سوم: تعهد سازمانى.. 39

2-3-1)مفهوم تعهد سازمانی.. 40

2-3-2)جایگاه تعهدسازمانی در علوم مختلف.. 42

2-3-3) اهمیت تعهد سازمانی.. 43

2-3-4) انواع تعهد سازمانی.. 44

2-3-5) مدل ها و ابعاد تعهد سازمانى.. 45

2-3-6) عوامل موثر بر تعهد سازمانی: 47

2-3-7)مشکلات مربوط به مفهوم تعهد. 50

2-3-8)مزایای تعهد سازمانی و معایب فقدان آن. 51

2-3-9) وظایف مدیران در قبال افزایش تعهد سازمانی.. 51

2-3-10) رابطه تعهد سازمانی با اخلاق و نیت ترک خدمت.. 52

بخش چهارم: نیت ترک خدمت.. 53

2-4-1) تعاریف ترک خدمت و نیت ترک خدمت.. 54

2-4-2)  اهمیت مقابله با ترک خدمت.. 55

2-4-3) رابطه نیت ترک خدمت با ترک خدمت.. 56

2-4-4) تفاوت ترک خدمت شغلی و سازمانی.. 57

2-4-5)  عوارض و هزینه های ناشی از ترک خدمت و نیت ترک خدمت.. 58

2-4-6) عوامل موثر بر پدیده ی ترک خدمت.. 59

2-4-7) وظایف مدیریت منابع انسانی در قبال ترک خدمت کارکنان. 62

بخش پنجم: پیشینه تحقیق.. 65

2-5-1) تحقیقات داخلی.. 66

2-5-2) تحقیقات خارجی.. 72

فصل سوم: روش اجرای تحقیق.. 73

 

3-1) مقدمه. 74

3 – 2 ) روش تحقیق.. 74

3 – 3 ) جامعه آماری.. 75

3 – 4 ) روش نمونه‌گیری و حجم نمونه. 75

3 – 5 ) روش ها و ابزار جمع آوری داده ها 77

3 – 6 ) روایی و پایایی ابزار تحقیق.. 79

3– 7) روش تجزیه و تحلیل داده ها 81

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده های تحقیق.. 83

4-1) مقدمه. 83

بخش اول: تجزیه و تحلیل توصیفی.. 84

4-2) توصیف متغیرهای جمعیت شناختی.. 85

4-3) توصیف متغیرهای اصلی تحقیق در جامعه مورد مطالعه. 91

بخش دوم: تجزیه و تحلیل استنباطی.. 93

4-5) بررسی همبستگی بین متغیر های تحقیق: 94

4-6) بررسی ارتباط خطی بین متغیر های تحقیق.. 95

4-7) بررسی رگرسیون چند گانه خطی بین متغیر های تحقیق.. 104

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات.. 110

5-1) مقدمه. 110

5-2) نتایج آمار توصیفی.. 111

5-2-1)توصیف محل کار و تعداد نمونه پرستاران. 111

5-2-2) توصیف سن پاسخ دهندگان. 111

5 -2-3)توصیف جنسیت پاسخ دهندگان. 111

5-2-4) توصیف تحصیلات پاسخ دهندگان. 111

5-2-5)توصیف وضعیت سابقه کار پاسخ دهندگان. 112

5-2-6) توصیف وضعیت استخدامی پاسخ دهندگان. 112

5-3) توصیف متغیرهای اصلی تحقیق.. 112

5-3-1)توصیف ادراک پرستاران از جو اخلاقی.. 112

5-3-2)توصیف رضایت شغلی  پرستاران. 113

5-3-3)توصیف تعهد سازمانی  پرستاران. 114

5-3-4)توصیف نیت ترک خدمت پرستاران. 114

5-4) نتایج آمار استنباطی.. 115

5-4-1) نتیجه آزمون فرضیه اول. 111

5-4-2) نتیجه آزمون فرضیه دوم. 112

5-4-3) نتیجه آزمون فرضیه سوم. 113

5-4-4) نتیجه آزمون فرضیه چهارم. 113

5-4-5) نتیجه آزمون فرضیه پنجم. 114

5-5 ) پیشنهادات حاصل از نتایج آزمون فرضیه ها 118

5-5-1) پیشنهاد با توجه به نتایج فرضیه اول. 118

5-5-2) پیشنهاد  با توجه به نتایج فرضیه دوم، 118

5-5-3) پیشنهاد با توجه به نتایج فرضیه سوم. 118

5-5-4) پیشنهاد با توجه به نتایج فرضیه چهارم. 119

5-5-5) پیشنهاد با توجه به نتایج فرضیه پنجم. 119

5-6) محدودیت های تحقیق.. 120

5-7) پیشنهادات برای تحقیقات آتی.. 121

چکیده

    جو اخلاقی بخشی از فرهنگ سازمانی و مجموعه ای ازادراکات مربوط به رفتار صحیح و روش های برخورد با مسائل اخلاقی  می باشد که می تواند پیش بینی کننده ی رفتارهای اخلاقی و غیر اخلاقی پرستاران باشد. به جهت اینکه جو اخلاقی تاثیر زیادی روی رفتار اخلاقی پرستاران می گذارد، دارای اهمیت زیادی است. پژوهش حاضر با هدف سنجش رابطه جو اخلاقی با نیت ترک خدمت از طریق رضایت شغلی و تعهد سازمانی در بین پرستاران انجام شده است. این پژوهش از لحاظ هدف،کاربردی و براساس روش تحقیق از نوع  توصیفی- همبستگی می باشد، که با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای متناسب در دسترس، تعداد 280 نفر از پرستاران بیمارستان های شهر رشت وابسته به دانشگاه علوم پزشکی گیلان به عنوان نمونه انتخاب شدند. داده ها به وسیله  ابزار پرسشنامه، جمع آوری گردیده و از طریق آزمون همبستگی و رگرسیون و با استفاده از نرم افزار آماری 21SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که بین جو اخلاقی با رضایت شغلی و تعهد سازمانی، رابطه مثبت و معنی دار، و با نیت ترک خدمت، رابطه منفی وجود دارد. هم چنین بین رضایت شغلی با تعهد سازمانی پرستاران، رابطه مثبت وجود دارد و نیز بین تعهد سازمانی و نیت ترک خدمت پرستاران رابطه ی منفی وجود دارد. از نتایج حاصله از یافته ها می توان دریافت که جو اخلاقی در سازمان منجر به رفتارهای اخلاقی می شود و مدیران سازمان می توانند با بهره گیری از راهکارهای عملیاتی ارائه شده در این پژوهش نسبت به ایجاد و بهبود جو اخلاقی در سازمان و کاهش تمایل به ترک خدمت کارکنان اقدام نمایند.

واژگان کلیدی: جو اخلاقی، نیت ترک خدمت، رضایت شغلی، تعهد سازمانی

1-1) مقدمه  
    بی شک بحث های اخلاقی از زمان پیدایش انسان آغاز شد؛ زیرا ما معتقدیم که حضرت آدم نه تنها فرزندانش را با دستورات اخلاقی آشنا ساخت بلکه خداوند از همان زمانی که او را آفرید، مسائل اخلاقی  را با اوامر و نواهی اش به او آموخت(حمیدی زاده و نکویی زاده،1389). اخلاق یعنی رعایت اصول معنوی و ارزش هایی که به رفتار شخص یا گروه حاکم است، مبنی بر اینکه درست چیست و نادرست کدام است(دفت،1389،ص 408). انجام درست کارها از عهده ی سازمان هایی بر می آید که مجهز به نظام اداری سالم باشند یکی از نمودهای سازمان سالم پایبندی کارکنان به اصول اخلاقی در محیط کار می باشد(Hilton, 2006, p46). امروزه خدمات بهداشتی و درمانی در هر جامعه ای زمینه ساز سلامت جسمی و روانی افراد و پیش نیاز توسعه پایدار است و برای رسیدن به این مهم نیازمند کارکنان ماهر و با دانش است(Alaei et al., 2012  ). به منظور کاهش هزینه ها و افزایش کیفیت خدمات، جذب مشتری، درمان و حفظ سلامت هر فرد در راستای پاسخگویی به نیازمندی های جامعه، در معرض تغییرات سریع و بنیادین است. این تغییرات در خدمات بهداشتی و درمانی ممکن است باعث افزایش تعداد و پیچیدگی سوالات اخلاقی در سازمان های درمانی شود. محیط های درمانی کنونی بر اهمیت درک پرستاران از محیط کاری، جو سازمانی، تصمیم گیری در مسائل اخلاقی و پیچیدگی های سوالات مطرح شده در زمینه اخلاقیات تاکید دارند(Ozturk, 2003). رفتارهای غیر اخلاقی منجر به پیامدهای منفی برای{سازمان}می شود؛ زیرا طرز نگرش و رفتارهای کارکنان، {پرستاران} ادراک مشتریان، {بیماران} از خدمات را تحت تاثیر قرار می دهد. کارکنان اخلاقی حس شدیدی  از صداقت و راستی را در انجام کارهایشان نشان داده و از روش های گمراه کننده و دروغین در ارضای نیازهای مشتری اجتناب می کنند. چنین افراد اخلاق مندی به ایجاد روابط مبتنی بر همکاری و صداقت کمک کرده، به حل مشکلات مربوط به فرصت طلبی کمک می کند & Hartline, 2005) Schwepker). پرستاران، به عنوان یکی از بزرگترین گروه های ارائه دهنده ی خدمات بهداشتی و درمانی مجبورند به معضلات و تعارضات اخلاقی بیشتر و پیچیده تری رسیدگی کنند که حرفه را در مقابل سازمان قرار می دهد. این تعارضات باعث احساس ناامیدی، خستگی، کاهش رضایت شغلی و افزایش قصد جا به جایی در بین پرستاران می شود(خزنی شایسته فرد، سعیدالذاکرین و چراغیان،1392).از پیامد های جو اخلاقی می توان  رضایت شغلی دانست که نشان می دهد افراد تا چه اندازه به شغل خود علاقه مند هستند .(Robbins and Judge, 2001) بسیاری از تحقیقات نشان می دهد که اخلاق در رضایت شغلی به صورت مثبت با هم در ارتباط هستند. یکی دیگر از نگرش های مثبت در سازمان تعهد سازمانی است زیرا کارکنان متعهد، اهداف و ارزش های سازمان را پذیرفته اند و تمام تلاش خود را برای تعالی آن سازمان به کار می برند از این رو جو اخلاقی باعث می شود که کارکنان به کار خود به دید مثبت نگاه کنند، مدت بیشتری را در سازمان بگذرانند و کمتر به فکر ترک خدمت باشند .بر اساس نظریه ی برابری، اگر پاداش یا تنبیه در محیط کار بر پایه ی عدل و انصاف باشد، کارکنان از شغل خود احساس رضایت خواهند کرد. اثر مستقیم جو اخلاقی بر تعهد سازمانی نیز گویای این ادعا است که نگرش و رفتار کارکنان سازمان ها حول محور مجموعه ای از عناصر ارزشی و ادراکی خاص قرار دارد و وقتی این ارزش ها اخلاقی گردند، باعث به وجود آمدن جو اخلاقی در سازمان می شوند و در نتیجه افزایش تعهد در سازمان، رضایت شغلی و کاهش در نیت ترک خدمت محتمل می گردد. به ویژه در سازمان های نظام سلامت، که رضایت و تعهد کارکنان کمتر مادی ومبتنی بر حقوق و دستمزد شکل می گیرد، جو اخلاقی تاثیر قوی تر و پایدارتری ایفا می کند، هر چند نباید از نگرش اسلامی در چهارچوب شکل گیری تعهد و رضایت، که ریشه در جو اخلاقی مورد تایید اسلام دارد، غافل شد(نادی و حاذقی، 1390). از آنجایی که پژوهشی درمورد رابطه جو اخلاقی با نیت ترک خدمت در سازمان های خدمات بهداشتی و درمانی صورت نگرفته است، لذا در این پژوهش به تبیین ضرورت شناخت جو اخلاقی بیمارستان و میزان درک آن توسط پرستاران و نقش آن در ایجاد جو مطلوب بیمارستانی وآثار آن بر نیت ترک خدمت پرستاران با توجه به عناصر رضایت شغلی و تعهد سازمانی پرداخته شده است تا مسئولان در تغییر، ارتقاء و اداره ی جو اخلاقی بیمارستان ها کمک نموده وآن امر به نوبه ی خود کاهش نیت ترک خدمت پرستاران را به دنبال داشته باشد؛ بنابراین در این فصل ابتدا به بیان مسئله مورد نظر این پژوهش پرداخته سپس ضرورت و اهمیت انجام آن  ذکر شده و  اهداف تحقیق، چارچوب نظری تحقیق، فرضیه های تحقیق بیان و متغییرهای تحقیق از دو بعد نظری و عملیاتی تعریف می شوند و در پایان، قلمرو تحقیق به لحاظ موضوعی، زمانی و مکانی مشخص می گردد.

 1-2) بیان مساله
   تقریبا در تمام کشورها عمده ترین بخش نیروی انسانی نظام بهداشتی را پرستاران تشکیل می دهند که خروج بالای پرستاران از این حرفه یک معضل جهانی است که هم در کشورهای توسعه یافته و هم در حال توسعه وجود دارد(Lu etal.,2005). در مطالعه لوتزن[1] و همکاران اکثر پرستاران (42/71 درصد) هر روز به فکر خروج از حرفه پرستاری بودند (آتش زاده، اشک تراب، یغمایی، علوی و مجد،1391).در انگلستان و اسکاتلند نیز یک سوم پرستاران و در آمریکا بیش از یک پنجم پرستاران تمایل به ترک حرفه پرستاری داشته اند ( Lu etal. 2005).درایران نیزطبق مطالعه آتش زاده و همکاران در میان پرستاران آی سی یو، میانگین قصد ترک خدمت در میان پرستاران زیاد بوده است. ترک خدمت و ترک حرفه موجب کاهش تعداد پرستاران وکاهش کیفیت مراقبت های پرستاری می شود و در نهایت خدمات سایر تخصص های گروه پزشکی و پیامد بیماران رانیز متاثر می سازد(آتش زاده و همکاران،1391). تاثیر کمبود نیروی پرستار سبب ایجاد هزینه های استخدامی، انتخاب و آموزش افراد شده، همچنین موجب حجم کاری اضافه تری برای کارکنان باقی مانده می شود که رضایتمندی آنها را کاهش می دهد و در نهایت نیز می تواند تاثیر منفی بر کیفیت مراقبت از بیماران داشته باشد (al.,2006  Hayes et).

    اسکوپکر[2] در سال 2001 در مقاله خود تحت عنوان”ارتباط جو اخلاقی بارضایت شغلی و تعهد سازمانی و نیت ترک خدمت در میان کارکنان فروش”، دریافت که جو اخلاقی سازمان به صورت غیر مستقیم بر نیت ترک خدمت کارکنان اثر دارد و باعث کاهش نیت ترک خدمت می شود ( Schwepker,2001). 

جو اخلاقی شامل الگوهایی است که  رفتار کارکنان را هدایت می کند و خصوصیات اخلاقی هر سازمان را نشان می دهد (نادی و حاذقی،1390). جو اخلاقی نوعی جو کاری است که منعکس کننده خط مشی ها، روش ها و سیاست های سازمانی و دارای نتایج اخلاقی می باشد(Martin&Cullen,2006). جو اخلاقی نشانگر درک افراد از سازمانشان است که بر نگرش و رفتار آنها تاثیر می گذارد (برهانی، جلالی، عباس زاده و حقدوست،1390). جو اخلاقی به علت تاثیرگذاری روی رفتار اخلاقی کارکنان دارای اهمیت است.جو اخلاقی یعنی فهمی فراگیر اعمال و رویه های معمول سازمانی که  مضمونی اخلاقی دارند و ضابطه هایی را بر رفتار قابل قبول پایه ریزی می کند (DeConinck,2011).  تسای و هانگ[3]، سی وشش نوع جو اخلاقی را بر اساس سه معیار(خودگرایی،خیر خواهی و ضوابط اخلاقی)و سطوح تجزیه و تحلیل(فردی،منطقه ای و جهانی)بود، توسعه دادند (Tsai&Huang,2008). 

  رضایت شغلی به نگرش کلی فرد درباره شغل اطلاق می شود و اینکه افراد تا چه اندازه به شغل خود علاقه مند هستند (نادی و حاذقی،1390).

   یکی دیگر از نگرش های مثبت در سازمان های اخلاقگرا، تعهد سازمانی است.کارکنان متعهد اهداف و ارزش های سازمانی را پذیرفته اند (Martin&Cullen,2006).

جو اخلاقی بالا به عنوان متغیر مستقل در افزایش رضایت شغلی و تعهد سازمانی(متغیرهای میانجی) نقش زیادی دارد و آنها نیز موجب کاهش ترک خدمت(متغیر وابسته)می گردند (Schwepker,2001).

  با تو جه به مطالب مطرح شده، میانگین قصد ترک خدمت در میان پرستاران در ایران و جهان  قابل توجه است که یکی از دلایل آن به جو اخلاقی سازمان برمی گردد، بیمارستان های شهر رشت نیز از این امر مستثنی نیستند. لذا با توجه به اهمیت موضوع، به بررسی ارتباط بین جو اخلاقی با رضایت شغلی، تعهد سازمانی ونیت ترک خدمت درمیان پرستاران بیمارستان های دولتی شهر رشت وابسته به دانشگاه علوم پزشکی گیلان، می پردازیم و به دنبال پاسخی برای این پرسشیم که:

آیا ارتباطی میان جو اخلاقی، رضایت شغلی تعهد سازمانی ونیت ترک خدمت درمیان پرستاران وجود دارد؟

1-3) ضرورت و اهمیت تحقیق
بیمارستان ها مهم ترین سازمان بهداشتی و پزشکی جوامع محسوب شده، متولی امور سلامت انسان ها می باشد (شاکری نیا،1391). در اکثر سازمان های مراقبت بهداشتی، پرستاران بزرگترین منابع بوده و نقش عمده ای را در کیفیت ارائه خدمات به عهده دارند، لذا رضایت و کارآیی آنان بطور معنی داری موفقیت سازمان را تحت تاثیر قرار می دهد و رسالت آنان ارائه خدمات بهداشتی، درمانی، توانبخشی در بالاترین سطح استاندارد جهت تامین، حفظ و ارتقای سلامت جامعه است. اکنون سراسر دنیا با بحران نیروی کار روبرو است که یکی از بارزترین مصادیق آن کمبود پرستار است. گسترش کمبود پرستار و خروج بالای پرستاران از این حرفه یک معضل جهانی است که هم در کشورهای توسعه یافته و هم در حال رشد وجود دارد(احمدی، مبارکی و عسکری نژاد،1391).کمبود نیروی پرستار، موجب بازماندن از دستیابی به اهداف جهانی نظام های بهداشتی و نارضایتی حرفه ای پرستاران خواهد شد. مسوولین سازمان های بهداشتی که زمان و منابع انسانی و مالی زیادی صرف استخدام پرستاران می کنند، باید توجه داشته باشند به همان اندازه نیز مهم و مقرون به صرفه است که تلاش های مشابهی را جهت جذب و حفظ کارکنان خود بکار بندند. (احمدی و همکاران،1391).کارکنانی که اندیشه ترک خدمت را در سر می پرورانند، نمی توانند افرادی پر ثمر در جهت نیل به اهداف سازمان باشند(ابراهیمی نژاد، ابراهیمی نژاد ویاری ناصریه،1388). با توجه به هزینه های مالی و انسانی ترک خدمت پرستاران در سازمان های بهداشتی و درمانی، پیش بینی آن قبل از وقوع به منظور جلو گیری از ترک خدمت پر هزینه و غیر ضروری، بسیار مهم به نظر می رسد. چرا که پژوهش ها نشان داده است که بین ترک خدمت پیش بینی شده و ترک خدمت واقعی پرستاران رابطه مستقیم برقرار می باشد( حریری، یغمایی، زاغری تفریشی و شاکری،1391). بررسی ها نشان می دهند، عدم رضایت شغلی یکی از عوامل موثر در ترک حرفه پرستاری است، یک سوم از پرستاران انگلستان و اسکاتلند و بیش از یک پنجم پرستاران آمریکا تمایل به ترک این حرفه داشته اند، در ایران نیز نتایج حاکی از آن بودکه تنها یک سوم پرستاران از شغل خود راضی هستند، محیط کار حمایتی به پرستاران جهت ارائه مراقبت شایسته، کمک کرده، رضایت شغلی را افزایش می دهد(احمدی و همکاران،1391). امروزه بیشتر افراد تقریبا نیمی از ساعات بیداری خود را را در محیط کارشان می گذرانند و بنابراین رضایت از کار و محیط کار بسیار مهم ضروری است در یک مطالعه مشخص گردید که ناهماهنگی بین اهداف شخص یعنی عدم تناسب بین شخص و سازمان، نارضایتی شغلی را به همراه دارد و باعث افزایش تمایل به ترک خدمت می شود؛ {چون} منابع انسانی سرمایه ارزشمند هر سازمان است، بنابراین لازم است مدیریت سازمان سرمایه انسانی را به درستی شناخته و استعداد های  نهفته او را پرورش داده و به نحو موثری آن را در پیشبرد هدف های سازمان بسیج کند(ابراهیمی نژاد، 1388). جو اخلاقی نیز باعث می شود که کارکنان نسبت به شغل خود دید مثبتی نشان دهند و مدت بیشتری را در سازمان بگذرانند و کمتر به فکر ترک خدمت باشند (نادی وحاذقی،1390). تحقیق دیگر هم نشان داد که هماهنگی اخلاقی منجر به پایین آمدن سطح معتمد سازمانی و افزایش خروج از سازمان می شود (احمدی و همکاران، 1391). اهمیت ایجاد جو اخلاقی مناسب در متون پرستاری مورد تائید قرار گرفته است در این راستا السون[4] اظهار می دارد جو اخلاقی، زمینه ای برای عملکرد حرفه ی پرستاری ایجاد می کند و بر برآیند مراقبت از بیماری و حتی خود پرستار تاثیر داشته و در ابقاء پرستاران در حرفه خویش نقش دارد(خزنی و همکاران،1392). و سایر شواهد نیز نشان می دهد که جو اخلاقی بر رضایت شغلی و تعهد سازمانی و قضاوت اخلاقی پرستاران، تاثیر دارد بنابراین ضرورت وجود جو اخلاقی مثبت در حرفه پرستاری اجتناب ناپذیر است و بسیاری از مدیران تصور می کنند که مهم ترین و شاید دلیل تداوم خدمت کارکنان مربوط به عوامل محیطی از قبیل نبودن فرصت های شغلی بهتر در دیگر سازمان های می باشد اما شایان توجه است که مجموعه ای از متغیر ها در تداوم خدمت و بقاء کارکنان موثر است وساده اندیش است اگر یک متغیر را به تنهایی بر ماندگاری یا ترک خدمت یک کارمند (پرستار) موثر بدانیم، هم چنین بدیهی است که چنانچه یکی از نیروهای کارآمد به دلیل عدم رضایت و یا عدم تحقیق اهداف خود، سازمان را ترک کند، جایگزینی آن نیرو باعث صرف وقت اداری، انرژی و هزینه می گردد، به علاوه با این جایگزینی ها، میزان بهره وری هم تقلیل پیدا می کند و از سوی دیگر حیثیت سایر پرسنل تضعیف می گردد و انگیزه های منفی آنای ایجاد می شود(ابطحی، 1382ص38). از آنجا که ترک خدمت  به سازمان لطمه وارد می کند و منجر به مختل شدن آن و نیز وضعیت نا مناسب درمان می شود، از این رو ضروری است با ایجاد و حفظ جو اخلاقی در حرفه و عملکرد پرستاران، و با توجه به روابط بین جو اخلاقی، رضایت شغلی و تعهد سازمانی با نیت ترک خدمت، تعهد و رضایت پرستاران را بهبود بخشیده و نیت ترک خدمت در آنان را کاهش دهیم.

1-4) اهداف تحقیق
    اهداف این تحقیق از نظرکاربردی در جامعه ی مورد نظر یعنی بیمارستان های دولتی شهر رشت وابسته به  دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گیلان شامل: بیمارستان های الزهرا(س)، پورسینا، ولایت، رازی، هفده شهریور، شفا، حشمت و امیر المومنین(ع) به شرح ذیل است:

سنجش میزان جو اخلاقی با تعدیل متغیرهای دمو گرافیک در پرستاران بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی گیلان در شهر رشت
سنجش میزان رضایت شغلی با تعدیل متغیرهای دمو گرافیک در پرستاران بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی گیلان در شهر رشت
سنجش میزان تعهد سازمانی با تعدیل متغیرهای دمو گرافیک در پرستاران بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی گیلان در شهر رشت
سنجش میزان نیت ترک خدمت با تعدیل متغیرهای دمو گرافیک در پرستاران بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی گیلان در شهر رشت
سنجش رابطه جو اخلاقی بر نیت ترک خدمت از طریق رضایت شغلی و تعهد سازمانی با تعدیل متغیرهای دمو گرافیک در پرستاران بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی گیلان در شهر رشت
1-5) چارچوب نظری تحقیق