فصل دوم: مبانی نظری پژوهش……………………………………………………………………………………………………………..16

2-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………..17

2-2- مروری بر تحقیقات پیشین……………………………………………………………………………………………………………18

2-2-1- تحقیقات داخلی……………………………………………………………………………………………………………………18                  2-2-2- تحقیقات خارجی…………………………………………………………………………………………………………………..23

2-2-3- جمع بندی پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………………..27

3-2- دیدگاههای نظری پژوهش…………………………………………………………………………………………………………..28

1-3-2-رویکرد کارکردگرا………………………………………………………………………………………………………………..29

1-1-3-2- نظریة بر چسب زنی بكرولمرت…………………………………………………………………………………………….29

2-1-3-2- نظریه های فشار…………………………………………………………………………………………………………………30

3-1-3-2- آنومی دورکیم…………………………………………………………………………………………………………………..32

4-1-3-2- آنومی مرتن………………………………………………………………………………………………………………………33

2-3-2- رویکرد ساختارگرا…………………………………………………………………………………………………………………34

3-3-2- دیدگاه كنترل اجتماعی……………………………………………………………………………………………………………35

1-3-3-2- نظریه الگوی كنترل اجتماعی هیرشی……………………………………………………………………………………..35

4-3-2-  نظریه های فردگرا………………………………………………………………………………………………………………….36

5-3-2- دیدگاه تضاد…………………………………………………………………………………………………………………………37

1-5-3-2- نظریه مارکس ………………………………………………………………………………………………………………….37

6-3-2- نظریه بوم‌شناختی ………………………………………………………………………………………………………………..39

7-3-2- نظریه بی سازمانی اجتماعی …………………………………………………………………………………………………39

8-3-2- دیدگاه نظم گرا پیرامون انحرافات اجتماعی ……………………………………………………………………………40

9-3-2- نظریه های جامعه گرا…………………………………………………………………………………………………………..40

10-3-2- نظریه جمع گرایی……………………………………………………………………………………………………………..41

11-3-2- نظریه اعتماد……………………………………………………………………………………………………………………..41

12-3-2- نظریة انحراف رابرت آگینو، مسنر وروز     نفلد…………………………………………………………………………..43

13-3-2- نظریه محرومیت نسبی…………………………………………………………………………………………………………43

14-3-2- نظریه معاشرت ادوین ساترلند………………………………………………………………………………………………44

15-3-2- نظریة همنشینی افتراقی ساترلند……………………………………………………………………………………………..44

16-3-2- نظریه رضایت از زندگی……………………………………………………………………………………………………..45

17-3-2- پایگاه اجتماعی- اقتصادی…………………………………………………………………………………………………..45

18-3-2- نظریه های قشربندی اجتماعی………………………………………………………………………………………………46

19-3-2- دیدگاه تضادگرایی……………………………………………………………………………………………………………47

4-2- چارچوب نظری پژوهش…………………………………………………………………………………………………………..48

5-2- فرضیه های پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………49

6-2- مدل نظری پژوهش………………………………………………………………………………………………………………….50

فصل سوم:روش شناسی پژوهش………………………………………………………………………………………………………….51

1-3-مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………….52

2-3- نوع و روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………….52

3-3- ابزار گرد آوری اطلاعات…………………………………………………………………………………………………………….52

4-3- جامعه و نمونه آماری………………………………………………………………………………………………………………….53

5-3- تعیین حجم نمونه……………………………………………………………………………………………………………………….53

6-3- شیوه نمونه گیری……………………………………………………………………………………………………………………….53

7-3- واحد تحلیل………………………………………………………………………………………………………………………………53

8-3- تجزیه و تحلیل آماری…………………………………………………………………………………………………………………53

9-3- اعتبار ابزار پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………..53

10-3- پایایی ابزار پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………..54

11-3- تعاریف نظری و عملیاتی مفاهیم  ………………………………………………………………………………………………..54

فصل چهارم: توصیف و تبیین داده ها…………………………………………………………………………………………………….57

1-4- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………58

2-4- داده های توصیفی……………………………………………………………………………………………………………………..58

1-2-4-  جنس………………………………………………………………………………………………………………………………….58

2-2-4- سن پاسخگویان……………………………………………………………………………………………………………………..59

3-2-4-  منفور بودن سارقین………………………………………………………………………………………………………………. 59

4-2-4- پیش آمدن شرایطی که منجر به سرقت شود………………………………………………………………………………. 60

5-2-4-  تمایل به سرقت……………………………………………………………………………………………………………………..61

6-2-4-  عدم تلاش به سرقت به خاطر ترس از عواقب آن……………………………………………………………………….. 62

7-2-4-  اعتقاد بر قطع دست سارقین……………………………………………………………………………………………………..63

8-2-4-  بد بودن پرخاشگری……………………………………………………………………………………………………………….64

9-2-4-  بیزاری از خشونت………………………………………………………………………………………………………………….65

10-2-4- ترجیح دادن گذشت از حقوق شخصی به جای اعمال خشونت  ……………………………………………………66

11-2-4-  وجود راه حل برای مشکلات به جای اعمال خشونت………………………………………………………………….67

12-2-4- عدم اعتماد جامعه به افراد پرخاشگر…………………………………………………………………………………………68

13-2-4- به سادگی و برای هر موضوعی تمایل به پرخاشگری داشتن  ………………………………………………………..69

14-2-4-  خطرناک بودن مصرف مواد مخدر…………………………………………………………………………………………70

15-2-4- عدم تصور برای مصرف مواد مخدر…………………………………………………………………………………………71

16-2-4-  مبالغه تبلیغات در مورد زیان مواد مخدر…………………………………………………………………………………..72

17-2-4- مصرف مواد مخدر راهی برای غلبه بر مشکلات روحی……………………………………………………………….73

18-2-4-  استفاده از مواد مخدر به عنوان مسکن در درمان بیماریهای جسمی………………………………………………..74

19-2-4-  جایز نبودن دوستی با افراد مصرف کننده مواد مخدر………………………………………………………………….75

20-2-4- عدم مقاومت در مقابل مصرف مواد مخدر………………………………………………………………………………..76

21-2-4- بی بند و باری جنسی عامل تباهی جامعه……………………………………………………………………………………77

22-2-4-  مقاومت در برابر وسوسه های جنسی……………………………………………………………………………………….78

23-2-4-  برخورد شدید پلیس با مجرمان جنسی……………………………………………………………………………………..79

24-2-4-  اعتقاد به انحراف جوانان در برابر فشارهای جنسی   …………………………………………………………………..80

25-2-4-  نفرت از افراد بی بند و بار جنسی……………………………………………………………………………………………81

26-2-4-  جایز نبودن دوستی با منحرفان جنسی………………………………………………………………………………………82              27-2-4- محتوای جنسی رویاها…………………………………………………………………………………………………………..83

28-2-4- فرار از خانه زمینه ای برای شروع انحرافات……………………………………………………………………………….84

29-2-4-  پدر و مادر دلسوزترین افراد برای فرد……………………………………………………………………………………..85

30-2-4-  فکر فرار به خاطر شرایط آزار دهنده خانه………………………………………………………………………………..86

31-2-4-  فرار از خانه راهی برای استقلال……………………………………………………………………………………………..87

32-2-4-  پیشگیری والدین از فرار نوجوانان…………………………………………………………………………………………..88

33-2-4- عدم توجیه منطقی برای فرار از خانه………………………………………………………………………………………..89

34-2-4- فرار از خانه ، شروع تحولی مثبت برای فرد……………………………………………………………………………….90

3-4- آزمون فرضیات………………………………………………………………………………………………………………………..91

فصل پنجم: نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………..101

1-5- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………102

2-5- نتایج فرضیات پژوهش………………………………………………………………………………………………………………103

1-2-5- توصیف نتایج داده های پژوهش……………………………………………………………………………………………..103

2-2-5- تبیین نتایج داده های پژوهش………………………………………………………………………………………………….105

3-5- نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………….107

4-5- پیشنهادهای پژوهش………………………………………………………………………………………………………………….108

5-5- محدودیتهای پژوهش………………………………………………………………………………………………………………..109

فهرست منابع……………………………………………………………………………………………………………………………………110

چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………………………..

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                                 صفحه

4-1 توزیع فراوانی داده ها بر حسب جنس آزمودنیها…………………………………………………………………………………58

4-2 توزیع فروانی داده ها بر حسب سن آزمودنیها…………………………………………………………………………………….59

4-3 توزیع فروانی داده ها بر حسب منفور بودن سارقین……………………………………………………………………………..59

 

 

.

.

.

.

.

4-46 جدول ضرایب  تشکیل دهنده معادله رگرسیون(اشتراکات)……………………………………………………………….96

4-47 بر حسب مقایسه میانگینها…………………………………………………………………………………………………………….97

4-48  جمعبندی مدل رگرسیون…………………………………………………………………………………………………………..98

4-49 آزمون آنوا برای بررسی معناداری رگرسیون انجام شده…………………………………………………………………….98

4-50 مقایسه میانگیها…………………………………………………………………………………………………………………………99

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                                  صفحه

4-1- جنس پاسخگویان………………………………………………………………………………………………………………………58

4-2- توزیع فروانی داده ها بر حسب منفور بودن سارقین……………………………………………………………………………60

4-3- توزیع فروانی داده ها بر حسب پیش آمدن شرایطی که منجر به سرقت شود…………………………………………..61

4-4- توزیع فروانی داده ها بر حسب تمایل به سرقت………………………………………………………………………………..62

4-5- توزیع فروانی داده ها بر حسب عدم تلاش به سرقت به خاطر ترس از عواقب آن ……………………………………63

4-6- توزیع فروانی داده ها بر حسب اعتقاد بر قطع دست سارقین…………………………………………………………………64

4-7- توزیع فروانی داده ها بر حسب بد بودن پرخاشگری………………………………………………………………………….65

 

.

.

.

.

4-31- توزیع فروانی داده ها بر حسب پیشگیری والدین از فرار نوجوانان………………………………………………………89

4-32-  توزیع فروانی داده ها بر حسب عدم توجیه منطقی برای فرار از خانه…………………………………………………..90

4- 33- توزیع فروانی داده ها بر حسب فرار از خانه ، شروع تحولی مثبت برای فرد…………………………………………91

 

چکیده

آنچه در پژوهش حاضر مورد بررسی قرار گرفته است « بررسی میزان گرایش فرزندان نوجوان مددجویان تحت پوشش کمیته امداد امام (ره) شهرستان سمنان به انحرافات اجتماعی» می باشد. متغیر های مورد بررسی در این تحقیق« گرایش به خشونت،سرقت، فرار از منزل، اعتیاد و انحرافات جنسی» می باشد.

برای بررسی میزان گرایش نوجوانان به انحرافات اجتماعی، پس از بررسی دیدگاه های صاحبنظران مختلف، نهایتاً از نظریات پارسونز، هیرشی، مازلو، دورکیم، مرتون و بوم شناختی استفاده شده است.

تحقیق حاضر از لحاظ روش یک تحقیق پیمایشی می باشد که از تکنیک پرسشنامه برای جمع آوری داده ها استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش فرزندان نوجوان مددجویان تحت پوشش کمیته امداد امام (ره) شهرستان سمنان سمنان هستند که با استفاده از نمونه گیری تصادفی تعداد 150 نفر انتخاب شده اند.

نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهند که فرزندان نوجوان و جوان مددجویان تحت پوشش کمیته امداد امام (ره) شهرستان سمنان به انحرافات گرایش نشان نمی دهند که این نمایانگر برنامه های مناسب حمایتی و آموزشی کمیته امداد امام(ره) می باشد.

واژگان کلیدی:فقر، مددجو، انحرافات اجتماعی.

  

فصل اول

کلیات پژوهش

1-1- مقدمه:

تحولات و دگرگونی های پدید آمده در نظام سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه و ستیزه های اخلاقی بین دو نسل و عدم جایگزینی الگوهای رفتاری نهادینه شده، زمینه را برای افزایش نسبت بزهكاری و انحرافات اجتماعی فراهم كرده است. گسترش انحرافات اجتماعی از جمله مشکلات عمده ای است که امروزه گریبان گیر بسیاری از جوامع کنونی است. در جامعة ما نیز با توجه به ارزش های دینی، اخلاقی، فرهنگی، اجتماعی، ساختار جمعیتی بسیار جوان و وجود مشکلات عدیدة اقتصادی، انحرافات به عنوان یکی از بغرنج ترین و پیچیده ترین مسائل اجتماعی به شمار می آید که موجب جریحه دار ساختن وجدان جمعی و چالش امنیت اخلاقی و اجتماعی گردیده است.

فقر زمینه و بستر مناسبی برای پیدایش بسیاری از انحرافات است. بر اساس آموزه های دین مبین اسلام، فقر نه تنها بر كردار و رفتار افراد فقیر تأثیر منفی دارد، بلكه حتی بنیان های فكری و اعتقادی آنان را نیز مضطرب و لرزان می سازد؛ چراكه كسب درجات بالای ایمان نیازمند شناخت قوی و خرد دینی است. كسب این امتیازات نیازمند فرصت ها، وسایل و امكاناتی است كه در شرایط عادی، فقرا از داشتن این امكانات در حد مطلوب محرومند. هرچند این ارتباط مطلق نیست و اغنیا هم دچار انحراف از نوع دیگر می شوند، اما زمینه و بستر در شرایط فقر برای انحراف مساعدتر است. تأثیر ویرانگر فقر بر رفتار فقیر به دلیل تحقیر، برچسب كجروی و بیگانگی نسبت به آداب و رسوم پذیرفته شده در جامعه می باشد. علاوه براین، افراد محروم در بسیاری موارد امكانات، وسایل و فرصت های موردنیاز برای نیل به اهداف مشروع اجتماعی را در اختیار ندارند. این بدان معنا نیست كه انحرافات در فقرا و فقیران خلاصه گردد، بلكه نوع، انگیزه، علل انحراف و كجروی ثروتمندان با فقرا تفاوت دارد; حتی كجروی ثروتمندان نسبت به نوع انحراف و كجروی فقرا زیان آورتر و ویرانگرانه تر می باشد. از سنخ شناسی انحرافات و كجروی فقرا معلوم می شود كه كجروی آنان یا برای تأمین معیشت و یا ناشی از حقارت و ضعف اعتماد به نفس می باشد. از این رو، به هر میزانی كه این دو مشكل برطرف شود، به همان میزان احتمال انحراف فقرا نیز كمتر خواهد شد.

1-2- بیان مساله:

انسان موجودی جامعه زاد و جامعه زی است؛ یعنی از خلال موقعیتها و تجارب اجتماعی است که میتواند استعدادهای بالقوه خود را متجلی نموده و آماده پذیرش نقش های اجتماعی شود، و برای انعکاس نقش های اجتماعی خود ناچار است، به برخی قواعد و دستورالعمل های اجتماعی (خواه رسمی، خواه غیر رسمی) تن دهد . چنین ساز و کاری به وسیله جامعه برای فرد ساخته و پرداخته می شود و از طرق مختلف نهادهای اجتماعی و فردی آماده همنوایی با دیگر همنوعانش میشود. اما به علل مختلف از جمله ویژگیهای فیزیولوژیکی و ظرفیت استعداد فردی و شرایط محیطی، همه افراد به یک میزان تن به پذیرش قواعد جامعه نمی دهند؛ بدین سبب بحث عدم پذیرش یا تخطی از قواعد مصوب اجتماعی پیش می آید. در چنین حالتی که فرد نتواند خود را با این مصوبات همنوا کند، جامعه، با پدیده ای به نام انحراف یا کجروی یا آسیب اجتماعی مواجه می شود(بنی اسدی،1383: 9).

بدون تردید فقر و نابرابری‌های اقتصادی از زمرة مهم‌ترین معضلات جامعه بشری است كه از جایگاه ویژه‌ای در بین سایر مسائل اجتماعی برخوردار است. فقر از بنیادی‌ترین مشكلات و ناهنجارترین دردهای زندگی انسان است كه با وجود پیشرفت و توسعه گسترده در زندگی بشری، میزان آن نه تنها كاسته نشده بلكه بر طبق آمارهای موجود در حال افزایش است. مشكلات فقر صرفاً منحصر به پیامدهای خود فقر نمی‎باشد، بلكه مشكلات این مساله اجتماعی زمانی شدت پیدا می‎كند كه آن بسترساز انحرافات می‎گردد.

ارتباط بین فقر و انحرافات اجتماعی، موضوعی نو و بدیع نیست. جوامع انسانی در طی حیات خویش به شكلی، با این دو مقوله درگیر بوده‎اند. ارتباط بین فقیران، گرسنگان و بی‌خانمان‌ها با سارقان، قاتلان، معتادان در حوزه‌های مختلف علمی از قبیل، علوم اجتماعی، اقتصادی و روان‌شناسی، موضوع تحقیق و پژوهش‌های مختلف قرار گرفته و از منظرهای گوناگون به آن توجه گردیده است؛ به گونه‌ای كه در هر زمان و به تناسب شرایط، امكانات و فضای جامعه، راه‌حل‌هایی در برخورد با آن در نظر گرفته شده است. با شكل‎گیری «نهضت علمی» و آغاز بررسی‌های علمی پدیده‌های فیزیكی، طبیعی، انسانی و اجتماعی، فقر و انحرافات اجتماعی نیز از موضوعاتی بود كه به طور تقریبی از یكصد سال پیش، با كمك ابزارهای علمی جدید،مورد كنكاش علمی قرارگرفته ونظریه‌ها و تئوری‌های جدیدی در این رابطه ارائه گردیده است(اسفندیاری،1388: 3).

انحرافات اجتماعی یک از چالشهای مهم در علم جامعه شناسی است. این معضل آن قدر ابعاد و جنبه‌های فراوان دارد که نمی‌توان آن را صرفا یک مسئله اجتماعی دانست. چرا که این مشکل ریشه در حوزه‌های دیگر نیز دارد. بزهکاری پدیده ای اجتماعی و دارای بستر اجتماعی است هر چند که عوامل زیستی ، روانی، جغرافیایی، قومی، نژادی و موارد دیگر در نحوه شكل‌گیری و بروز نوع بزه بسیار مهمی ایفاء می‌كنند، تبیین مسأله بر اساس عامل محیط اجتماعی، تحدید نگرش حوزه جامعه شناسی اجتماعی است خصوصاً نحوه عملكرد كوچكترین ومهمترین نهاد اجتماعی یعنی خانواده كه نقش مهمی را در همكاری و متجانس كردن رفتارهای هنجاری افراد با محیط اجتماع بر عهده دارد. در اینجا به بررسی نقش خانواده به عنوان عامل و مانع بزهكاری نوجوانان می‌پردازیم.

اگر خانواده می‌تواند عامل مهم بزهكاری باشد و شرایط نامطلوب آن بزهكار پرورش دهد، به همان نسبت وجود شرایط مطلوب در خانواده رشد ذهنی، عاطفی، روانی و اجتماعی نوجوان را امكان‌پذیر ساخته، مهمترین گام در پیشگیری از بزهكاری است. به نظر می‌رسد افزایش میزان بزهكاری حاكی از تضعیف مناسبات گروهی خانواده بوده، به طوری كه وحدت گروهی از هم پاشیده است. به هر میزانی كه روابط اعضاء از سیطره روابط صمیمی، عاطفی، و اخلاقی خارج شود، خطر از بین رفتن كاركرد بسیار مهم خانواده آموزش هنجارها و ارزشهای اجتماعی به فرزندان دور نخواهد بود. آنچه مهم است مناسبات و پیوندهای گروه خانواده است به شكلی كه افراد به عنوان حاملین و عاملین نقشها باید به گونه‌ای ایفاء نمایند كه كاركرد اساسی حفظ وحدت و انسجام خانواده را به دنبال داشته باشد. خانه‌ای كه از سخن محبت‌آمیز خالی است آفت رشد ذهنی، عاطفی و اجتماعی نوجوان است، عدم عشق و محبت و نبود ثبات و هماهنگی در خانواده زمینه‌ساز رفتار بزهكارانه است.هر گاه بنیان عاطفی و اخلاقی خانواده سست گردد روی نظم خانواده (طلاق) تأثیر گذاشته، بزهكاری نیز رخ می‌نماید. نظم و تعدل در خانواده رابطه معكوس با روند بزهكاری داد. آنگاه كه طلاق رو به فزونی می‌رود، كشمكشهای درونی خانواده اوج می‌‌یابد و فرزندان در سنین نوجوانی به دور از نظر والدین در ورطه آلامی چون اعتیاد، بزهكاری و … گرفتار می‌آیند. بهرحال روابط بین والدین و فرزند، از هم پاشیدگی خانواده و فقدان نظم و تعادل در خانواده، سست شدن عقاید مذهبی و اخلاقی در بزهكاری نوجوانان نقش مهمی دارد. ملكه‌سازی و درونی كرده و به سهولت در عرضه اجتماعی، نقشهای محول و محقق را به نحوی كه از آن انتظار می‌رود به اجراء گذارند. خانواده، گروه كوچكی است كه ویژگی اساسی و غیر قابل تفكیك آن صمیمت آن است. اجتماعی كردن نسل آینده جزء بدیهی‌ترین و اساسی‌ترین وظایف خانواده است(روزن باوم، 149:1973).

در ارتکاب اعمال نابهنجار یا وقوع انحرافات نمی توان تنها از یک یاچند عامل محدود و مجزا سخن گفت، بلکه مجموعه ای ازعوامل که امکان تفکیک یکایک آنها بسادگی میسر نیست، در آنها نقش دارند. در این میان نسل جوان بدلیل حساسیت زیاد و سایر خصوصیات روحی و جسمی بیش از سایر افراد در معرض انواع فشارها و ناملایمات قراردارد. بعلاوه کمبود تجربه و عدم توانائی کافی در مقابله با مشکلات در میان جوانان امکان ابتلای آنان را به انواع انحرافات اجتماعی بیشتر می نماید. در واقع جوانان خیلی زود تحت تاثیرعوامل متعدد قرار            می گیرند. به طوریکه گاه برای حل مسائل یا ارضای نیازهایشان بسوی راههائی که سرانجام آنها یاس ونابودی است کشیده می شوند .درواقع این واکنشها نیز نوعی مکانیسم دفاعی درمواجهه با مشکلات ومسائل زندگی است ،به نحوی که طی آن فرد راه عقب نشینی یا فرار راانتخاب نموده وبه این ترتیب خود رااز مشکلات زندگی مصون می دارد .به طور کلی انحرافات اجتماعی شرایط اجتماعی بغرنج وپیچیده ای دارد که در کل جامعه و امور و پدیده های اجتماعی و سازمانهاو اعتقادات و ارزشهای اجتماعی بدرجات مختلف تاثیرگذار می باشد و آنها را در تنگنا قرارمی دهد . وجامعه آنرا تهدیدی کاملاٌ آشکار برای وضعیت  و حیات مطلوب خود تلقی می کند واین امری است که برای حفظ آتیه جامعه ونیروهای آن مستلزم اقدامات جدی است(اسفندیاری،1388: 5) .

دیگرعاملی که باعث وقوع انحرافات اجتماعی می گردد و میزان گرایش به انحرافات را بالا می برد، این فقدان والدین است که می بایستی بدان توجه زیادی شود چرا که والدین به عنوان مهمترین رکن خانواده درپرورش شخصیت کودکان و نوجوانان نقش مهمی را ایفا می کنند. وقتی خانواده فاقد یکی از والدین باشد طبعاٌ کارکردهای جامعه پذیری، پرورش شخصیت، نظارت بر فرزندان وایجاد فضای عاطفی کامل ومناسب برای فرزندان دچار اختلال خواهد شد. درچنین وضعیتی احتمالاٌ کاستی هائی وجود خواهد داشت وفرزندان خانواده اولین کسانی هستند که ازاین کاستی ها آسیب می بینند. نوجوانانی که یک یا هردو از والدین خود را از دست می دهند در برابر آسیبهای اجتماعی خرد وشکننده می شوند .امروزه میلیونها کودک ونوجوان به واسطه عدم حضور یکی از والدین ،خصوصاٌ پدر ، در معرض خطر سوق به سوی انحرافات قرار دارند این امر برکودکان ونوجوانان تاثیر گذاشته و موجب نقصان در انطباق اجتماعی آنان می گردد.

دیگر عاملی که باعث وقوع انحرافات اجتماعی می گردد همانطورکه دربالا نیز اشاره شد باتوجه به حساسیت زیاد و خصوصیات جسمی وروحی فوق العاده جوانان ونوجوانان ،آنان به دلیل کسب استقلال وبه دست آوردن آزادی عمل در کارها ورفتاروکردارخود می خواهند از خانواده جدا شوند و به این سبب زمینه های پیدا کردن دوستان ناباب شکل می گیرد که زمینه انجام اعمال بزهکارانه را در آنان تقویت می نماید(همان منبع:6).

انحراف ها یا آسیب ها ی اجتماعی را می توان برحسب نوع به گروه های زیر تقسیم بندی كرد:
– سوء مصرف مواد مخدر و دارو
– خشونت، ضرب و جرح و قتل و تجاوز و آدم ربایی
– همسر آزاری
– كودك آزاری و سوء استفاده از كودكان
-بزهكاری كودكان و نوجوانان
– تن فروشی و قاچاق انسان به قصد انواع سوءاستفاده
ـ انحراف های گسترده جنسی
– شیوع برخی از بزه ها مانند سرقت و قاپ زنی
– وجود كودكان خیابانی و كودكان در خیابان و كودكان كار
– ناآرامی های اجتماعی مكرر و بی هدف یا باهدف های كم اهمیت
– خیابان خوابی و انواع حاشیه نشینی و اسكان غیررسمی كه همراه با مسائل و مصائب اجتماعی و بهداشتی است.

اما انحراف ها را برحسب عوامل پدیدآورنده اصلی نیز می توان به صورت زیر از یكدیگر متمایز كرد:

انحراف هایی كه به ظاهر انحراف اجتماعی هستند اما در واقع جنبه فردی دارند و تواتر، منشاء، جلوه و سرایت اجتماعی ندارند و از عوامل موروثی مانند روان نژندی و اختلال های مغزی ناشی می شوند.خشونت به قصدكشتن افراد ممكن است از این نوع باشد(رئیس دانا،1381: 109).

انحراف هایی كه جنبه روان پریشی دارند و به اختلال در شخصیت مربوط می شوند. شماری از بیماران دچار افسردگی یا برخی انواع اسكیزوفرنی تمایل به خودكشی پیدا می كنند، اما خودكشی به مثابه انحراف یا مشكل اجتماعی امریست جداگانه. به هرحال افزایش انواع روان پریشی و روان نژندی می تواند از نابهنجاری اجتماعی ناشی شود.

انحراف هایی كه منشاء اجتماعی و فرهنگی دارند و از تبعیض ها و تعرض ها و ناهنجادی های اجتماعی ناشی می شوند. این انحراف ها ممكن است به شكل های مختلف متوجه گروه ها و طبقات اجتماعی مختلف بشود. برای مثال، نبود امكانات فراغتی و رفاهی و فرهنگ بهزیستی و سلامت اجتماعی ممكن است افرادی را از طبقه فرودست تا میانی تا بالایی به سمت موادمخدر بكشاند. محدودیت ها و محرومیت های جنسی نیز می توانند دارا و نادار را به سمت تمایلات انحرافی یا خشونت جنسی و سوء استفاده از كودكان سوق بدهند. گرچه افزایش شدید آمار بزهكاریهای متفاوت مانند سرقت و سرقت به زور و تجاوز و خشونت و آدم ربایی در ایران را           نمی توان تاحد زیادی به نابهنجاری اجتماعی و ناتوانی مدیریت و نظم و امنیت و قانون و بی پرواشدن جوانان به دلیل اثرگذاری رسانه های ماهواره ای و فیلم های اكشن و غیره منتسب كرد، ‌اما در این مورد نیز انگیزه های اصلی و اقتصادی یعنی فقر و بیكاری یا اعتیاد كه خود چنان كه گفتم تاحد زیادی ناشی از فقر بوده است، نقشی نه كمتر از پنجاه درصد برعهده داشته اند. نكته بسیارجدی و قابل توجه- گرچه كماكان مورد بی اعتنایی مسئولان – آنست كه افزایش آسیب ها و انحراف ها بدنبال فقر و بی عدالتی و توزیع ناعادلانه درآمد و افزایش تبعیض و محرومیت پدید آمده است. در ۱۲ سال اخیر كاربرد سیاست های تعدیل ساختاری كه به نابرابری شدید توزیع درآمد و ثروت انجامیده، امكان سوءاستفاده های كلان مالی را افزایش داده و عدم نظارت دموكراتیك در عرصه های مدیریت را پابرجاتركرده وعامل اصلی برای تشدید تاسف بار انحراف ها و مشكلات اجتماعی بوده است. برنامه های كشور باید بطورجدی به سمت راههای رشد توام با عدالت، توسعه اجتماعی و برابری بیشتر تغییرجهت دهند. اگر چنین نشود آینده ای بس مخاطره آمیز درپیش خواهد بود كه بویژه جوانان میهن ما و حتی جوانان خارج از این كشور را به دلیل تسهیل انتقال موادمخدر تهدید می كند.شایع شدن بزهكاری های كودكان و نوجوانان و افزایش كودكان خیابانی و كودكان در خیابان و كودكان كار( هم اكنون در حدود ۵۵۰ هزار نفر كودك زیر ۱۵ سال در ایران كار می كنند) بی تردید به فقر و محرومیت و نداشتن بضاعت سرپرستی خانوار مربوط می شود. امروز حتی طرفداران و فعالان حقوق كودك در ایران از این كه بتوان كار كودك را بی هیچ جایگزین درآمدی متوقف كرد ناامید شده اند. در واقع می توان در خیابان ها كودكان آواره را به عیان مشاهده كرد كه در معرض انواع مخاطرات و انواع سوءاستفاده ها هستند(رئیس دانا،1381: 109).

تفاوت های طبقاتی در شیوع انحرافات اهمیت ویژه ای دارد. به طوری که در بعضی از فرهنگ ها، ‌انحراف در طبقات مرفه بیشتر از طبقات فقیر است و در اجتماعاتی که اختلافات طبقاتی کمتر و امکان انحراف و فساد محدودتر است، ‌انحرافت جنسی نیز کمتر وجود دارد، ضمن آن که در طبقاتی که پای بند مذهب، ‌اخلاق و معنویت هستند، معمولاً انحرافات جنسی کمتر دیده می شود(شاملو، 1382: 263). آمارها حاکی از آن هستند که انحرافات جنسی اغلب با اختلال شخصیت همراه می باشند. به طور مثال، نتایج یک تحقیق در مورد 300 مجرم جنسی نشان داد که تنها 14 درصد آنان از نظر روانی عادی هستند، در حالی که 29 درصد به بیماری خفیف روان نژندی، 35 درصد به بیماری شدید روان نژندی، 8 درصد در حد روان پریشی، ‌12 درصد بیماری های روانی، 5 درصد آسیب مغزی، 3 درصد شخصیت ضد اجتماعی و 4 درصد نیز به نقص عقلی مبتلا بوده اند (احمدی، ‌1384: 219و 218). اما در ایران تحقیقات جامعی وجود ندارد که نشان دهد انحرافات جنسی در چند درصد نوجوانان و به چه صورتی دیده می شود؛ با این حال شواهد و بررسی های کلینیکی روانی و تربیتی حاکی از آن است که رفتارهایی نظیر خودارضایی به خصوص در پسران نوجوان رواج بیشتری دارد (لطف آبادی، 1385: 13). از طرفی، تحقیقات نشان می دهد که تعداد متهمان زن در جرایم منکراتی در محاکم دادگستری بیش از سایر جرایم است. در مورد جرایم منکراتی نیز در بیشتر موارد جرم به صورت دسته جمعی ارتکاب یافته و اغلب متهمان، ‌زن مجرد یعنی اعم از باکره و مطلقه می باشند که در اکثر موارد، ‌اداره کنندگان اماکن فساد(قوادها) نیز زنان مطلقه هستند. یافته های یک تحقیق دیگر( 1382) بیانگر روند رو به رشد قاچاق زنان و دختران استان های مرزی به کشورهای حاشیه خلیج فارس، امارات متحده عربی، پاکستان، افغانستان و به طور محدود به کشورهای اروپایی و آسیایی است(طهماسبی ،1383: 284).

براساس شواهد و قرائن موجود، مشاهدات و اطلاعات ، می توان معضلات و آسیب های اجتماعی جامعه ایران را به ترتیب زیر اولویت بندی می كند:

1) اولین معضل، ضعف مراعات قواعد اخلاقی در اغلب سطوح روابط اجتماعی است در سطح كلان برای نمونه می توان به رفتارهای غیراخلاقی دولت با جامعه(مثل دروغ