مدل انتقال جرمی شامل مقاومت در مرز دو سیال، به عنوان مدل انتقال جرمی صحیح انتخاب و اثر پارامترهای دما، فشار و زمان بر روی ضرایب انتقال جرم مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، ضریب انتقال جرم در مرز دو سیال با گذشت زمان، کاهش و با افزایش فشار، افزایش می­یابد؛ اما تغییرات این ضریب با دما روند مشخصی ندارد که علت آن اثر متفاوت دو پدیده­ی حلالیت و نفوذپذیری در انتقال جرم می­باشد. به طور کلی در سیستم­هایی که نیتروژن به عنوان فاز گاز به کار رفته باشد، نسبت به سیستم­های شامل دی اکسید کربن، مقاومت انتقال جرمی در مرز دو سیال بیشتر است. علاوه بر این، سیستم­های شامل هپتان، مقامت مرزی کمتری نسبت به سیستم­های حاوی هگزادکان از خود نشان می­دهند.
 
 
فهرست مطالب
 
 

عنوان
                                            صفحه
 
فصل اول: مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………1
فصل دوم: مبانی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..4
2-1- کشش سطحی تعادلی و روش­های اندازه گیری آن………………………………………………………..5
2-1-1- دسته­ی اول: اندازه گیری با استفاده از یک میکروبالانس…………………………………………..7
2-1-2- دسته­ی دوم: اندازه گیری فشار مویینگی……………………………………………………………………8
2-1-3- دسته­ی سوم: آنالیز تعادل بین نیروهای گرانش و موئینه ………………………………………..9
2-1-4- دسته­ی چهارم: آنالیز قطره­های منحرف شده بر اثر گرانش ………………………………… 10
2-2- کشش سطحی دینامیک ……………………………………………………………………………………………..13
 فصل سوم: روش های اندازگیری ضریب نفوذ ……………………………………………………………………..14
3-1- روش های اندازه گیری ضریب نفوذ به صورت مستقیم……………………………………………….16
3-2- روش های اندازه گیری ضریب نفوذ به صورت غیر مستقیم…………………………………..16
3-2-1- اندازه گیری ضریب نفوذ بر اساس تغییر حجم گاز …………………………………………..16
3-2-2- اندازه گیری ضریب نفوذ بر اساس تغییر فشار گاز………………………………………………….18
3-2-3- اندازه گیری ضریب نفوذ بر اساس آنالیز کشش سطحی تعادلی و دینامیکی………..19
3-2-4-  اندازه گیری ضریب نفوذ بر اساس شکل قطره­ی معلق…………………………………………22
3-2-5-  اندازه گیری ضریب نفوذ بر اساس حجم قطره­ی معلق…………………………………………25
فصل چهارم: مروری بر تحقیقات انجام شده………………………………………………………………………….27
4-1- پیشینه­ی تحقیق………………………………………………………………………………………………………….28
فصل پنجم: انجام کار……………………………………………………………………………………………………………..32
5-1- قسمت آزمایشگاهی……………………………………………………………………………………………………..33
5-1-1- مواد به کار رفته  ……………………………………………………………………..34
5-1-2- تجهیزات به کار رفته در آزمایش……………………………………………………………………………..34
5-1-3- شرح آزمایش…………………………………………………………………………………………………………….35
5-2- قسمت مدلسازی……………………………………………………………………………………………………………36
5-2-1- مدل انتقال جرمی…………………………………………………………………………………………………… 37 فصل ششم: نتایج……………………………………………………………………………………………………………………..44
6-1- اندازه گیری کشش سطحی دینامیکی………………………………………………………………………….44
6-2- کشش سطحی تعادلی…………………………………………………………………………………………………..47
6-3- محاسبه­ی ضریب نفوذ با فرض عدم وجود مقاومت در مرز گاز- مایع…………………………52
6-4- محاسبه­ی ضریب انتقال جرم در مرز گاز- مایع با فرض وجود مقاومت مرزی……………59
6-5- اثر دما، فشار و زمان روی ضریب انتقال جرم مرزی……………………………………………………..60
فصل هفتم: نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………….72
فصل هشتم: پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………..75
 منابع………………………………………………………………………………………………………………………………   …..77
 
 
 
فهرست جداول
 
 

عنوان و شماره
                                           صفحه
 
جدول6-1- فهرستی از پارامترهای مورد نیاز برای شبیه سازی فرآیند انتقال جرم…………..51
جدول6-2- مقایسه­ی مقدار ضریب نفوذ در سیستم­های دی اکسید کربن- هگزادکان و دی اکسید کربن- هپتان……………………………………………………………………………………………………………………………57
جدول6-3- مقایسه­ی مقدار ضریب انتقال جرم مرزی برای سیستم­های مختلف در دماها و فشارهای متفاوت………………………………………………………………………………………………………………….58
 
 
 
فهرست اشکال
 
 

عنوان و شماره
                                           صفحه
شکل 2-1 شکل یک فیلم صابونی که روی چارچوبی فلزی کشیده شده است  …………………………….6
شکل 2-2 استفاده از روش لوله مویین برای اندازه گیری کشش سطحی……………………………………….9 شکل 2-3 تعریف ابعاد و مولفه های توصیف شده در دسته­ی چهارم……………………………………………11
شکل 2-4 تعریف مولفه های روش قطره معلق………………………………………………………………………………11
شکل 2-5 شماتیک روش چرخش………………………………………………………………………………………………….12
شکل 3-1 شرایط انتقال جرم به کار گرفته شده در تعیین ضریب نفوذ با استفاده از تغییر حجم فاز گاز…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….17
شکل 3-2 شماتیک تجهیزات آزمایشگاهی روش بدست آوردن ضریب نفوذ از طریق کشش سطحی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….20
شکل3-3 تصویر شماتیک یک قطره که به وسیله­ی گاز محاط شده است………………………………….21
شکل 5-1 شماتیک تجهیزات استفاده شده برای اندازه گیری کشش سطحی (1- محفظه­ی شیشه ای پر فشار، 2- دستگاه تولید کننده­ی فشار، 3- مانومتر، 4- مخزن گاز، 5- مخزن مایع) …………34
شکل 5-1 شماتیک یک قطره مایع معلق در حضور گاز پر فشار دی کسید کربن……………………….37
شکل 6-1 کشش سطحی دینامیکی اندازه­گیری شده برای سیستم دی اکسید کربن- هگزادکان در فشار MPa895/6 و دماهای مختلف………………………………………………………………………………………………45 شکل 6-2 کشش سطحی دینامیکی اندازه­گیری شده برای سیستم دی اکسید کربن- هپتان در فشار MPa447/3 و دماهای مختلف…………………………………………………………………………………………….45
شکل 6-3 کشش سطحی دینامیکی اندازه­گیری شده برای سیستم نیتروژن- هگزادکان در فشار MPa270/18 ودماهای مختلف……………………………………………………………………………………………………..46
شکل 6-4 کشش سطحی دینامیکی اندازه­گیری شده  برای سیستم ننیتروژن- هپتان در فشارMPa 270/18ودماهای مختلف …………………………………………………………………………………………….46
شکل 6-5 تغییرات کشش سطحی تعادلی با فشار برای مخلوط دی اکسید کربن- هگزادکان در دماهای مختلف…………………………………………………………………………………………………………………………………47
شکل 6-6 تغییرات کشش سطحی تعادلی با فشار برای مخلوط دی اکسید کربن- هپتان در دماهای مختلف ……………………………………………………………………………………………………………………………….48
شکل 6-7 تغییرات کشش سطحی تعادلی با فشار برای مخلوط نیتروژن- هگزادکان در دماهای مختلف………………………………………………………………………………………………………………………………………………48
شکل 6-8 تغییرات کشش سطحی تعادلی با فشار برای مخلوط نیتروژن- هپتان در دماهای مختلف …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………48
 شکل 6-9 منحنی کالیبراسیون برای سیستم دی اکسید کربن- هگزادکان در دماهای مختلف…50
شکل 6-10 منحنی کالیبراسیون برای سیستم دی اکسید کربن- هپتان در دماهای مختلف……..50
شکل 6-11 منحنی کالیبراسیون برای سیستم نیتروژن- هگزادکان در دماهای مختلف……………..51 
شکل 6-12 منحنی کالیبراسیون برای سیستم نیتروژن- هپتان در دماهای مختلف……………………51
شکل 6-13 ضریب انتقال جرم مرزی بر حسب زمان برای سیستم دی اکسید کربن- هگزادکان در دماهای مختلف و فشار و فشار(آ) MPa 447/3 (ب) MPa481/4 (ج) MPa895/6……………….61
شکل 6-14 ضریب انتقال جرم مرزی بر حسب زمان برای سیستم دی اکسید کربن- هپتان در دماهای مختلف و فشار (آ) MPa 724/1 (ب) MPa447/3 (ج) MPa481/4………………………….62
شکل 6-15 ضریب انتقال جرم مرزی بر حسب زمان برای سیستم نیتروژن- هگزادکان در دماهای مختلف و فشار (آ) MPa 481/4 (ب)  MPa618/8 (ج)  MPa166/25 (د)  MPa713/41…64
شکل 6-16 ضریب انتقال جرم مرزی بر حسب زمان برای سیستم نیتروژن- هپتان در دماهای مختلف و فشار (آ) 481/4 (ب) MPa618/8 (ج)  MPa166/25………………………………………………66 شکل 6-17 تغییرات ضریب انتقال جرم مرزی با فشار و دما برای سیستم دی اکسید کربن- هگزادکان …………………………………………………………………………………………………………………………………………69
شکل 6-18 تغییرات ضریب انتقال جرم مرزی با فشار و دما برای سیستم دی اکسید کربن- هپتان……………………………………………………………………………………………………………………………………………….69
شکل 6-19 تغییرات ضریب انتقال جرم مرزی با فشار و دما برای سیستم نیتروژن- هگزادکان………………………………………………………………………………………………………………………………………….70
شکل 6-20 تغییرات ضریب انتقال جرم مرزی با فشار و دما برای سیستم نیتروژن- هپتان………..70
 
مقدمه
 
مطالات اخیر نشان می­دهد که فرآیند نفوذ مولکولی یک گاز مثل دی اکسید کربن، نقشی اساسی در فرآیندهای استحصال نفتی بازی می­کند. بنابراین مطالعه­ی انتقال جرم در سیستم­های گاز-نفت، در شرایط دمایی و فشاری مخزن ضروری به نظر می­رسد ]4-1[.
از نظر فیزیکی، فرآیند نفوذ مولکولی گاز در نفت طی سه مرحله صورت می­گیرد. ابتدا گاز تزریقی به سمت مرز گاز-نفت حرکت کرده و سپس در مرز نفوذ می­کند و در نهایت وارد فاز نفتی می­گردد. انتقال جرم گاز در نفت باعث می­شود خصوصیات مرزی بین نفت خام و گاز تزریقی تغییر کند. در گذشته مطالعات زیادی برای تعیین پارامترهای انتقال جرم در  سیستم­های مختلف گاز-نفت ارائه شده است. یکی از این روش­­ها استفاده از تغییر کشش سطحی دینامیکی سیستم است ]5[.
کشش سطحی در مرز دو سیال، نتیجه­ی انرژی اضافه­ای است که در اثر نیروهای بین مولکولی اشباع نشده در سطح به وجود می­آید ]6[. این پارامتر با روش­های گوناگونی قابل اندازه­گیری است که در فصل دوم به طور کامل در مورد آنها توضیح داده شده است.
طبق بررسی­های به عمل آمده، کشش سطحی احتمالا مهم­ترین عاملی است که سبب می­شود حدود یک­ سوم نفت درجا، پس از سیلاب­زنی با آب یا رانش با گاز، به صورت غیر قابل استحصال در بیاید ]8[.
از طرف دیگر مطالعه­ی کشش سطحی در فرآیندهای ازدیاد برداشت به روش سیلاب زنی با حلال اهمیت ویژه­ای می­یابد. یک حلال می تواند با تزریق به مخزن نفت را جا­به­جا کند. این تزریق می­تواند سبب جابجایی امتزاج پذیر (تک فازی) یا امتزاج ناپذیر (دو فازی) گردد ]7[.
مکانیزم های موثر در جا­به­جایی نفت به وسیله حلال عبارتند:
استخراج اجزای سبک[1](و حتی متوسط) نفت به وسیله­ی سیال
کاهش کشش سطحی بین حلال و نفت و کاهش ویسکوزیته نفت از طریق حل شدن حلال در نفت[2]

متورم شدن نفت از طریق نفوذ حلال درون نفت[3]

1.5     محدوده ی پژوهش….. 6

1.6     فرضیات تحقیق… 6

1.7     ساختار پایان نامه. 7

فصل دوم : ادبیات و پیشینه تحقیق… 9

2.1    مقدمه. 10

2.2     معماری سرویس گرا 10

2.2.1   مفاهیم اصلی معماری سرویس گرا 13

2.2.2   چرا معماری سرویس گرا 16

2.2.3 مزایای معماری سرویس گرا 17

2.2.4   لایه های معماری سرویس گرا 19

2.3     حاکمیت : 24

2.4     حاکمیت فناوری اطلاعات (IT) 26

2.4.1   چارچوب حاکمیت COBIT.. 28

2.5     حاکمیت معماری سرویس گرا 32

2.5.1   ضرورت و اهمیت حاکمیت معماری سرویس گرا 38

2.5.2   رابطه حاکمیت فناوری اطلاعات و حاکمیت معماری سرویس گرا 38

2.6     مؤلفه های اصلی حاکمیت معماری سرویس گرا 43

2.6.1   اشخاص….. 44

2.6.2   سیاست هاو خط مشی ها 46

2.6.3   فرایندها 48

2.6.4   تکنولوژی… 50

2.7     چارچوب حاکمیت معماری سرویس گرا 56

2.7.1 چارچوب حاکمیت معماری سرویسگرا در دیدگاه WebMethods. 60

2.7.2   چارچوب حاکمیتمعماری سرویسگرا در دیدگاه IBM….. 61

2.7.3   چارچوب حاکمیت معماری سرویسگرا در دیدگاه Oracle.. 62

2.7.4   چارچوب حاکمیت معماری سرویسگرا در دیدگاه  Software AG…. 63

2.8     خلاصه. 64

فصل سوم : روش تحقیق… 66

3.1     مقدمه. 82

3.2    اجزای چارچوب COBIT… 83

3.3     معیارهای  سرویس های(اطلاعات) کبیت…. 84

3.4     سنجش عملکرد. 85

3.5     اهداف کنترلی… 88

3.6    نمودار افراد. 89

3.7     چالش هایی حاکمیت معماری سرویس گرا با آن مواجه است…. 90

3.8     سیستم مدیریت سیاست…. 93

3.8.1   تأثیر حاکمیت معماری سرویس گرا بر چرخه حیات سرویس….. 95

3.8.2 چرخه حیات سرویس….. 96

3.8.3   نقاط کنترلی زمان طراحی سرویس….. 97

3.8.4   نقاط کنترلی زمان اجرای سرویس….. 100

3.9    چرخه حیات حاکمیت…. 102

3.9.1   برنامه ریزی و سازماندهی(PO). 105

3.9.2   اکتساب وپیاده سازی… 110

3.9.3   تحویل و حمایت…. 115

3.9.4   نظارت و ارزیابی… 119

فصل چهارم : پیاده سازی و ارزیابی چارچوب… 123

4.1     مقدمه. 126

4.2    مدل بلوغ چارچوب حاکمیت پیشنهادی : 126

4.2.2   سطح های بلوغ فرایند حاکمیت…. 128

4.3     تعیین عنصر های ارزیابی چارچوب… 140

4.4     مولفه های چارچوب حاکمیت معماری سرویس گرا 143

 

4.5    تحلیل و ارزیابی چارچوب پیشنهادی… 145

4.6     مقایسه و تطبیق… 146

4.6.1   نتایج مقایسه. 150

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات… 151

5.1    نتیجه گیری… Error! Bookmark not defined.

5.2    کارهای آتی… 153

5.2.1 مطالعه در زمینه تشکیلات و تجهیزات مورد نیاز برای پشتیبانی از فرایند های حاکمیت : 154

5.2.2 بررسی امکان استفاده از روش کارت امتیازی متوازن(BSC) در ارزیابی بلوغ حاکمیت SOA وارائه نقشه راه SOA: 154

5.2.3 ارئه یک معیار برای ارزیابی مدل چارچوب حاکمیت SOA   : 154

منابع و مآخذ.. 155

 

فهرست جدول ها

جدول 3.1       چالش هایی که بوسیله حاکمیت معماری سرویس گرا مورد توجه قرار می گیرند. 91

جدول 3.2       چارت RACI  فرایند طرح SOA.. 106

جدول 3.3       چارت RACI فرایند تعریف معماری.. 107

جدول 3.4       چارت RACI فرایند مدیریت سرمایه گذاری.. 108

جدول 3.5       چارت RACIفرایند ساختار. 110

جدول 3.6       چارت RACI فرایند مدیریت سبد سرویس… 111

جدول 3.7       چارت RACI فرایند بهره وری.. 112

جدول 3.8       چارت RACI  مدیریت سبد راه حل.. 113

جدول 3.9       چارت RACI فرایند پذیرش زیرساخت… 114

جدول 3.10     چارت RACI  فرایند مدیریت سطح سرویس… 116

جدول 3.11     چارت RACI مدیریت انتشار و تغییر. 117

جدول 3.12     چارت RACI فرایند مدیریت اجرای سیاست ها و استاندارد. 118

جدول 3.13     چارت RACI فرایند شناسایی و تخصیص هزینه ها 119

جدول 3.14     چارت RACI نظارت و ارزیابی عملکرد SOA.. 120

جدول 3.1       چارت RACI فرایند نظارت و ارزیابی.. 121

جدول 3.16     چارت RACI فرایند مدیریت مشکل و حواث… 122

جدول 4.1       نگاشت بین چالش ها و مسائل موجود در پیاده سازی SOA و الزامات چارچوب حاکمیت SOA.. 141

جدول 4.2       ارزیابی کیفی چارچوب… 145

 

فهرست شکل ها

شکل 2.1       مؤلفه های پایه معماری سرویس گر. 16

شکل 2.2       لایه های داخلی معماری سرویس گرا 19

شکل 2.3       تجزیه فرایندهای حرفه به واحدهای سازنده اصلی(سرویس های حرفه) 20

شکل 2.4       ارتباط لایه سرویس های حرفه با لایه سرویس های نرم افزاری.. 22

شکل 2.5       ارتباط لایه سرویس های نرم افزاری با سیستم های موروثی.. 24

شکل 2.6       ابعاد مدل کوبیت… 30

شکل 2.7       فازهای مدل فرایندی کوبیت… 32

شکل 2.8       دیاگرام ارتباطات معماری سرویس گرا 33

شکل 2.9       نعریف حاکمیت معماری سرویس گرا از دیدگاه oracle. 35

شکل 2.10     الگوی مهندسی سرویس BITAM-SOA.. 42

شکل 2.11     همسویی حاکمیت سازمان،فناوری اطلاعات ومعماری سرویس گرا 43

شکل 2.12     مولفه های اصلی حاکمیت معماری سرویس گرا 44

شکل 2.13     میزان تاثیر هریک از گروههای اشخاص موثر در حاکمیت SOA  براساس نظرسنجی شرکت oracle. 46

شکل 2.14     ارتباط پروتکل ها در وب سرویس… 56

شکل 2.15     مولفه های اصلی چارچوب حاکمیت معماری سرویس گرا و تاثیر آن بر چرخه حیات سرویس… 58

شکل 2.16     چرخه حیات حاکمیت معماری سرویس گرا از دیدگاه WebMethods. 61

شکل 2.17     چارچوب حاکمیت SOA در دیدگاه IBM… 62

شکل 2.18     نقاط کلیدی برای سیاست گذاری در چارچوب حاکمیت SOAدر دیدگاه Oracle. 63

شکل 3.1       روابط اجزا و بخش های مختلف کبیت… 83

شکل 3.2       نمونه هایی از اهداف… 86

شکل 3.3       نمونهای از معیارهای دستاورد احتمالی.. 87

شکل 3.4       نمونه ای از شاخص های عملکرد. 87

شکل 3.5       نمایش اهداف و شاخص ها 88

شکل 3.6       اجرای سیاست های زمان اجرا از طریق سیستم انتقال پیام. 100

شکل 3.7       شماتیک چارچوب پیشنهادی کوبیت برای معماری سرویس گرا 104

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد
مهندسی برق – مخابرات
عنوان:
روش های جدید تخمین کانال در سیستم OFDM
برای رعایت حریم خصوصی اسامی استاد راهنما،استاد مشاور و نگارنده درج نمی شود
تکه هایی از متن به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
چکیده
روش های تخمین کانال برای سیستم OFDM بر پایه زیرحامل های پایلوت نوع Comb در این گزارش بررسی شده است. این الگوریتم ها به دو بخش تخمین سیگنال پایلوت و جای گذاری کانال، تقسیم می شوند. تخمین سیگنال پایلوت بر پایه معیار LS یا MMSE و همچنین جای گذاری کانال بر پایه جای گذاری خطی تکه ای و یا جای گذاری چند جمله ای مرتبه دوم تکه ای مورد بررسی قرار گرفته اند. با بکارگیری تخمین MMSE روی سیگنال های پایلوت، اثرات تداخل بین حاملی و نویز سفید گوسی جمع شونده به طور قابل توجهی کاهش می یابند. پیچیدگی محاسباتی تخمین سیگنال پایلوت بر پایه معیار MMSE با استفاده از تخمینگر LMMSE ساده شده با تقریب مرتبه پایین و با استفاده از تجزیه مقدار منفرد، کاهش می یابد. در این گزارش روش های نظیری تخمین کانال، سیستم OFDM و روش   های تخمین کانال در آن و در فصل های آخر روش های جدیدی از تخمین کانال بررسی خواهند شد.
مقدمه
در طراحی مدولاتور و دمدولاتور برای کانال های باند محدود باید مشخصه پاسخ کانال ((c(f) را داشته باشیم. اما در سیستم های مخابرات دیجیتال عملی که برای ارسال اطلاعات با سرعت بالا در کانال های باند محدود طراحی شده اند، پاسخ فرکانسی کانال ((c(f) با دقت لازم برای طراحی بهینه فیلترهای مدولاتور و دمدولاتور، شناخته شده نیست. برای مثال در شبکه نسبتا ساده تلفن ثابت در هر زمانی که شماره گیری کنیم کانال انتقال ممکن است متفاوت باشد به علت اینکه مسیر انتقال ممکن است متفاوت باشد. همچنین انواع دیگری از کانال انتقال وجود دارد مانند کانال های انتقال بی سیم از قبیل کانال های رادیویی و کانال های آکوستیک زیرآب که در آنها مشخصه پاسخ فرکانسی متغیر با زمان می باشد. برای این چنین کانال هایی غیرممکن است که بتوانیم فیلترهای دمدولاتور بهینه طراحی کنیم. همان طوری که می دانیم وجود اعوجاج در کانال انتقال یکی از دلایل به وجود آمدن ISI است که اگر در گیرنده جبران سازی نشود موجب به وجود آمدن نرخ خطای بالایی می شود که عملا بازسازی سیگنال فرستاده شده را غیرممکن خواهد ساخت.
برای از بین بردن ISI در سیگنال دریافت شده اکولایزرهای مختلفی می توانند استفاده شوند. الگوریتم های کشف سیگنال که بر پایه جستجوی trellis طراحی شده اند (مانند MLSE یا MAP) عملکرد خوبی در گیرنده دارند، اما از لحاظ محاسبات پیچیده هستند. اما همان طوری که اشاره شد این الگوریتم های کشف نیاز به اطلاعات پاسخ ضربه کانال (CIR) دارند که می تواند توسط تخمینگر کانال جداگانه به دست آید.
دو روش پایه برای تخمین کانال وجود دارد:

اختلال هماهنگی رشدی معمولا با اختلالات حركتی و شناختی نظیر تعادل، هماهنگی حرکتی، مشکلاتی در زمان واکنش و پیش­بینی و حافظه در کودکان مبتلا همراه است. هدف از این مطالعه بررسی تأثیر 8 هفته برنامه تمرینی ادراکی- حرکتی بر قابلیت های حرکتی و شناختی کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی می­باشد. تعداد 20 آزمودنی كودك در دامنه سنی 8-12سال از بین کودکان اختلال هماهنگی رشدی مدارس استثنایی شهرستان کرمانشاه حضور داشتند به صورت نمونه در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. پروتکل تمرینی شامل 8 هفته تمرینات ادراکی- حرکتی بود، که طی سه جلسه در هفته و 50 دقیقه تمرینات انجام می­گردید. متغیرهای حرکتی (نظیر تعادل ایستا، تعادل پویا، هماهنگی دو دستی، هماهنگی چشم و دست) و شناختی (نظیر زمان واکنش ساده و انتخابی، زمان پیش بینی، حافظه فعال) قبل و بعد از تمرینات توسط ابزار معتبر (تست تعادل ایستای لک لک، تست تعادل پویای Y، دستگاه هماهنگی دو دستی و دستگاه هماهنگی چشم و دست، دستگاه سنجش زمان واکنش ساده و انتخابی، دستگاه زمان پیش بینی، نرم افزار حافظه فعال)، اندازه گیری شد. پس از اطمینان از توزیع طبیعی داده ها با استفاده از آزمون كولمو گرف- اسمیرنوف، از آزمون های t همبسته و مستقل برای مقایسه نتایج درون و بین گروهی استفاده شد. پیشرفت معنی داری در همه متغیرهای اندازه­گیری شده از پیش­آزمون تا پس‌آزمون در گروه آزمایش وجود داشت (p<0/05). همچنین یافته ها نشان داد گروه تجربی نسبت به گروه كنترل در متغیرهای اندازه گیری شده به طور معنی داری بهتر بودند (p<0/05). بنابراین الگوی نتایج تحقیق پیشنهاد می­کند که انجام تمرینات ادراکی- حرکتی موجب بهبود عملکرد حرکتی و شناختی کودکان دارای اختلال هماهنگی رشدی می­شود.

کلیدواژه­ها: تمرینات ادراکی- حرکتی، اختلال هماهنگی رشدی، قابلیت­های حرکتی و شناختی

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                صفحه

 

فصل اول: طرح پژوهش

مقدمه و بیان مسئله………………………………………………………………………………………………………………………………… 2

اهمیت و ضرورت…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 6

اهداف پایان نامه …………………………………………………………………………………………………………………………………….. 7

هدف کلی…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 7

اهدف اختصاصی………………………………………………………………………………………………………………………………….. 8

پیش­فرض­های پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………….. 8

فرضیه­ها………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 9

محدودیت های پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………… 9

 

قلمرو پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………. 9

محدودیت های غیر قابل کنترل……………………………………………………………………………………………………………. 10

تعاریف مفهومی و عملیاتی پژوهش…………………………………………………………………………………………………………. 10

اختلال هماهنگی رشدی…………………………………………………………………………………………………………………….. 10

تمرینات ادراکی- حرکتی ……………………………………………………………………………………………………………………. 10

پیش بینی …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 11

تعادل ایستا ………………………………………………………………………………………………………………………………………… 11

تعادل پویا ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 11

حافظه فعال………………………………………………………………………………………………………………………………………… 12

زمان واکنش……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 12

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 15

اختلال رشدی ویژه ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 15

اختلال هماهنگی رشدی…………………………………………………………………………………………………………………….. 16

DCD چیست؟………………………………………………………………………………………………………………………………….. 16

نام های دیگر………………………………………………………………………………………………………………………………………. 17

چگونه DCD یک کودک را تحت تاثیر قرار می دهد؟…………………………………………………………………………. 17

مشکلات حرکتی……………………………………………………………………………………………………………………………….. 17

نارسایی حرکتی- برنامه ریزی حرکتی درشت……………………………………………………………………………………… 17

مشکلات در ضمینه مهارت­های حرکتی ضعیف…………………………………………………………………………………. 17

ادراک بصری؛ مشکلات حرکت بصری ………………………………………………………………………………………………. 18

ادراک…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 18

عدم یکپارچگی حسی ………………………………………………………………………………………………………………………… 19

ضعف آگاهی و هشیاری بدنی………………………………………………………………………………………………………………. 19

تنش کم عضلانی ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 19

وضعیت قرارگیری بدن …………………………………………………………………………………………………………………………19

سازماندهی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………..20

یادگیری وظایف جدید یا دشوار ………………………………………………………………………………………………………….. 21

مشکلات رفتاری …………………………………………………………………………………………………………………………………………21

ضعف توجه …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 22

ضعف تمرکز …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 22

ضعف اعتماد به نفس و نا امیدی ………………………………………………………………………………………………………… 23

تغییرپذیری ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 23

مشکلات اجتماعی ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 23

در خانه ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 23

مشکلات مراقبت از خود ……………………………………………………………………………………………………………………. 23

غذا خوردن ………………………………………………………………………………………………………………………………………… 24

لباس پوشیدن ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 24

در مدرسه …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 24

مشکلات خاص در یادگیری …………………………………………………………………………………………………………….. 24

زبان ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 25

نوشتن ………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 25

خواندن ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 25

علل خام حرکتی چیست؟ …………………………………………………………………………………………………………………………. 26

عوامل مربوط به مادر ……………………………………………………………………………………………………………………………… 27

عوامل مربوط به زایمان ………………………………………………………………………………………………………………………….. 27

عوامل روانی اجتماعی رشد …………………………………………………………………………………………………………………… 28

داشتن انتظارات نامعقول از کودک ……………………………………………………………………………………………………. 28

بد رفتاری با کودک ……………………………………………………………………………………………………………………………. 29

بد کارکردی های مغزی ……………………………………………………………………………………………………………………….. 29

فرضیه مخچه ………………………………………………………………………………………………………………………………………. 30

فرضیه هسته های قاعده­ای ………………………………………………………………………………………………………………… 31

فرضیه آهیانه ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 33

مناطق دیگر …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 34

اختلالات عصبی حرکتی ………………………………………………………………………………………………………………………. 35

اختلالات تشنجی ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 35

اختلالات تکانشی …………………………………………………………………………………………………………………………………. 35

پیشنهادات و فعالیت­هایی برای مهارت­های حرکتی در حال توسعه ………………………………………………………… 35

فاکتورهای اندازه گیری شده ………………………………………………………………………………………………………………………… 37

تعادل…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 37

اهمیت تعادل در وضعیت بدنی……………………………………………………………………………………………………………….. 38

تعادل ایستا…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 38

تعادل پویا…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 39

تئوری­های تعادل………………………………………………………………………………………………………………………………………… 39

تئوری رفلکس سلسله مراتبی……………………………………………………………………………………………………………….. 39

تئوری سیستم­ها………………………………………………………………………………………………………………………………….. 39

سیستم­های درگیر در کنترل تعادل………………………………………………………………………………………………………… 40

مکانیزم­های حرکتی در کنترل تعادل………………………………………………………………………………………………………. 40

تون پاسچرال ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 40

تون عضلانی……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 41

سیستم­های عصبی درگیر در تعادل………………………………………………………………………………………………………… 42

سیستم وابران محیطی………………………………………………………………………………………………………………………… 42

مکانیزم­های حسی در کنترل تعادل…………………………………………………………………………………………………………….. 42

سیستم بینایی…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 42

سیستم حسی- پیکری…………………………………………………………………………………………………………………………. 43

سیستم دهلیزی…………………………………………………………………………………………………………………………………… 43

سیستم عصبی کنترل کننده تعادل…………………………………………………………………………………………………………. 44

هماهنگی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 45

هماهنگی دو دستی……………………………………………………………………………………………………………………………….. 50

هماهنگی چشم و دست ……………………………………………………………………………………………………………………….. 53

زمان واکنش ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 55

پیش بینی …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 57

حافظه ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 59

حافظه فعال و حافظه کوتاه مدت ……………………………………………………………………………………………………………….. 60

ادراک و حرکت ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 63

تمرینات ادراکی- حرکتی …………………………………………………………………………………………………………………………………… 63

اختلال در برنامه حرکتی …………………………………………………………………………………………………………………………… 63

فرایند ادراکی- حرکتی……………………………………………………………………………………………………………………………….. 65

حرکات ادراکی- حرکتی ……………………………………………………………………………………………………………………………. 67

حرکات مرتبط با مفهوم ادراکی- حرکتی…………………………………………………………………………………………………….. 68

تعادل…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 68

آگاهی فضایی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 69

آگاهی زمانی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 70

آگاهی بدنی و جهت یابی …………………………………………………………………………………………………………………………….. 72

نظریه­های ادراکی- حرکتی ………………………………………………………………………………………………………………………………. 72

نظریه ادراکی – حرکتی کپارت ……………………………………………………………………………………………………………………….. 73

تحقی یرامون اثر بخشی برنامه­های ادراکی- حرکتی ……………………………………………………………………………………… 73

تاریخچه و انواع آزمون­های حرکتی ………………………………………………………………………………………………………………….. 74

پیشینه پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 76

پژوهش های داخل کشور……………………………………………………………………………………………………………………………. 76

پژوهش های خارج کشور……………………………………………………………………………………………………………………………. 79

نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 87

 

فصل سوم : روش شناسی پژوهش

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 91

طرح پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 91

جامعه و نمونه آماری ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 92

مهیارهای ورود به تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………. 92

ملاک های خروج شرکت کنندگان…………………………………………………………………………………………………………………. 92

متغیرهای پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 92

متغیر مستقل: …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 93

متغیر وابسته: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 93

ابزار پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 93

روش اجرای آزمون هماهنگی دو دستی ………………………………………………………………………………………………………….. 94

روش اجرای آزمون هماهنگی چشم و دست ……………………………………………………………………………………………………. 95

روش اجرای آزمون زمان واکنش ……………………………………………………………………………………………………………………… 96

روش اجرای آزمون زمان پیش بینی ………………………………………………………………………………………………………………… 97

نحوه اجرای آزمون تعادل ایستا ………………………………………………………………………………………………………………………… 97

نحوه اجرای آزمون حافظه کاری وکسلر …………………………………………………………………………………………………………… 98

سیاهه اختلال هماهنگی رشدی ………………………………………………………………………………………………………………………. 98

نحوه اجرای آزمون تعادل پویا …………………………………………………………………………………………………………………………. 99

فرایند انجام پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………. 100

پروتکل تمرینی……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 101

ملاحظات اخلاقی …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 102

ابزار تجزیه و تحلیل……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 102

 

فصل چهارم : یافته های پژوهش

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 106

اطلاعات توصیفی مربوط به مشخصات فردی آزمودنی­ها…………………………………………………………………………………. 106

توزیع داده‌ها………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 107

روش دلتا…………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 108

آزمون نرمال بودن داده­ها……………………………………………………………………………………………………………………………. 110

آزمون فرضیه‌ها……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 111

فرضیه اول………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 111

فرضیه دوم…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 113

فرضیه سوم………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 114

فرضیه چهارم……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 116

فرضیه پنجم……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 117

فرضیه ششم………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 119

فرضیه هفتم……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 120

جمع بندی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 122

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 125

خلاصه پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 125

بحث……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 127

قابلیت­های حرکتی……………………………………………………………………………………………………………………………………… 127

قابلیت­های شناختی……………………………………………………………………………………………………………………………………. 131

نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 133

پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 135

پیشنهادات کاربردی ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 135

پیشنهادات پژوهشی…………………………………………………………………………………………………………………………………… 135

پیوست……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….136

منابع                                                     136

فهرست نمودار

عنوان                                                                                                                                          صفحه

                                                 

نمودار 4-1- مقایسه پیش آزمون و پس آزمون تعادل ایستا دو گروه تجربی و کنترل…………………………………………… 112

نمودار 4-2- مقایسه پیش آزمون و پس آزمون تعادل پویای کلی دو گروه تجربی و کنترل…………………………………… 114

نمودار 4-3- مقایسه پیش آزمون و پس آزمون هماهنگی دو دستی دو گروه تجربی و کنترل ……………………………… 115

نمودار 4-4- مقایسه پیش آزمون و پس آزمون هماهنگی چشم و دست دو گروه تجربی و کنترل ……………………….. 117

نمودار 4-5- مقایسه پیش آزمون و پس آزمون زمان واکنش انتخابی دو گروه تجربی و کنترل(ثانیه) …………………… 118

نمودار 4-6- مقایسه پیش آزمون و پس آزمون زمان واکنش ساده دو گروه تجربی و کنترل(ثانیه) ………………………. 118

نمودار 4-7 – مقایسه پیش آزمون و پس آزمون زمان پیش بینی دو گروه تجربی و کنترل (ثانیه) ……………………….. 120

نمودار 4-8 – مقایسه پیش آزمون و پس آزمون حافظه کلی دو گروه تجربی و کنترل…………………………………………… 121

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                                    صفحه

 

جدول 4-1- اطلاعات توصیفی مربوط به آزمودنی‌ها…………………………………………………………………………………………… 106

جدول 4-2- جدول نتایج پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه تجربی و کنترل در قابلیت­های شناختی …………….. 107

جدول 4-3- جدول نتایج پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه تجربی و کنترل در قابلیت­های حرکتی……………….. 108

جدول 4-4- دلتای پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه تجربی و کنترل در قابلیت­های شناختی ………………………. 109

جدول 4-5- دلتای پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه تجربی و کنترل در قابلیت­های حرکتی ………………………… 109

جدول 4-6- آزمون کلوموگروف- اسمیرنوف در رابطه با دلتای بین پیش آزمون و پس آزمون در قابلیت­های شناختی         110

جدول 4-7- آزمون کلوموگروف- اسمیرنوف در رابطه با دلتای بین پیش آزمون و پس آزمون در قابلیت­های حرکتی          111

جدول 4-8- جدول نتایج t همبسته بین دو گروه تجربی و کنترل در تعادل ایستا………………………………………. 112

جدول 4-9- نتایج آزمون t مستقل بین میزان تغییرات (دلتا) بین دو گروه آزمایش و کنترل در تعادل ایستا.. 112

جدول 4-10- جدول نتایج t همبسته بین دو گروه تجربی و کنترل در تعادل پویا کلی………………………………. 113

جدول 4-11- نتایج آزمون t مستقل بین میزان تغییرات (دلتا) بین دو گروه آزمایش و کنترل در تعادل پویای کلی.         114

جدول 4-12- جدول نتایج t همبسته بین دو گروه تجربی و کنترل در هماهنگی دو دستی……………………….. 115

جدول 4-13- نتایج آزمون t مستقل بین میزان تغییرات (دلتا) بین دو گروه آزمایش و کنترل در هماهنگی دو دستی      115

جدول 4-14- جدول نتایج t همبسته بین دو گروه تجربی و کنترل در هماهنگی چشم و دست…………………. 116

جدول 4-15- نتایج آزمون t مستقل بین میزان تغییرات (دلتا) بین دو گروه آزمایش و کنترل در هماهنگی چشم و دست 117

جدول 4-16- جدول نتایج t همبسته بین دو گروه تجربی و کنترل در زمان واکنش ساده و انتخابی…………… 118

جدول 4-17- نتایج آزمون t مستقل بین میزان تغییرات (دلتا) بین دو گروه آزمایش و کنترل درزمان واکنش ساده و انتخابی        119

جدول 4-18- جدول نتایج t همبسته بین دو گروه تجربی و کنترل در زمان پیش بینی……………………………… 119

جدول 4-19- نتایج آزمون t مستقل بین میزان تغییرات (دلتا) بین دو گروه آزمایش و کنترل در زمان پیش بینی           120

جدول 4-20- جدول نتایج t همبسته بین دو گروه تجربی و کنترل در حافظه فعال کلی…………………………….. 121

جدول 4-20-نتایج آزمون t مستقل بین میزان تغییرات (دلتا) بین دو گروه آزمایش و کنترل در حافظه فعال کلی        122

مقدمه و بیان مسئله

در زندگی كودك پیش از رفتن به مدرسه رشد مهارت­های حركتی نقش اساسی را در یادگیری بعدی دارد عده­ای از محققین (كپارت، كتمن، بارك[1]) معتقدند یادگیری حركتی مبدأ هر یادگیری است و فرایندهای ذهنی عالی­­تر پس از رشد مناسب سیستم حركتی و سیستم ادراكی و همچنین پیوندهای ارتباطی میان یادگیری حركتی و ادراكی به وجود می‌آید. در حقیقت ابتدایی‌ترین پاسخ­های رفتاری كودكان از نوع حركتی است كودك با كمك این رفتارهای حركتی به درك خود و دنیای اطراف نائل می­شود و این تجارب حركتی زیربنای آگاهی­ها و یادگیری­های او را فراهم می­كند و در دوران كودكی آمیختگی و پیوستگی فعالیت­های حركتی و ذهنی بسیار بالا است. می‌توان تا حدود زیادی ریشه رفتارهای ذهنی تکامل‌یافته تر را نیز در یادگیری حركتی جستجو كرد. رشد عصبی و عضلانی كودك پایه لازم جهت رشد و تكامل فزاینده فعالیت روانی– حركتی وی را فراهم می‌سازد و با توسعه سیستم عصبی عضلانی رشد مهارت­های حركتی و توانایی­های حركتی پایه جدا می­باشد (دانیل دی، ویلیامز رای، سینکلر،1990).

در دنیای امروز دیگر به ورزش به عنوان سرگرمی و تفریح نگاه نمی­شود؛ بلکه نقش ورزش در سلامت روانی انسان مورد قبول همه است. این امر به گونه­ایست که ورزش به عنوان یک رویکرد درمانی، در درمان بسیاری از اختلالات و ناتوانی­ها به خصوص در کودکان مورد استفاده قرار می­گیرد. یکی از برنامه­های معتبر، برنامه­های تمرینی ادراکی- حرکتی هستند که بر پایه سطح تکامل، تنظیم شده­اند و بسیاری از عناصر دیگر را دارا می­باشند. افزایش آگاهی­های بدنی، فضایی، جهت‌دار و زمانی به عنوان وسیله هدایت کودک به سوی کنترل حرکتی را افزایش داده و توانایی در انجام حرکات را ایجاد می­کند (پلهام[2]، بندر[3]، 1983). اختلال هماهنگی رشد حركتی (DCD)[4] عبارتی است كه انجمن روان‌پزشکی آمریكا برای توصیف كودكانی كه در اجرای برخی از مهارت‌های حركتی با مشكل مواجه بوده و از شایستگی حركتی لازم جهت مقابله با نیازهای حركتی زندگی روزمره خود رنج می‌برند پیشنهاد كرده است. براساس معیارهای تشخیصی ارائه‌شده در متن تجدیدنظر شده راهنمای انجمن(DSM-IV-TR)[5] تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی حركتی، معیار الف: هماهنگی این دسته از كودكان به طور بارزی نسبت به سن و توانایی هوشی آن‌ها پایین تر است؛ معیار ب: این مشكلات هماهنگی اثرات منفی مشخصی بر پیشرفت تحصیلی و فعالیت­های روزمره زندگی آن­ها می‌گذارد؛ معیار ج: این اختلال سبب بروز وضعیت پزشكی خاص یا اختلالات رشدی وسیع نمی­باشد (انجمن روان‌پزشکی امریكا، 1381). اختلال هماهنگی پیش‌رونده (DCD) به عنوان یک صدمه‌ی قابل‌ملاحظه‌ی هماهنگی حرکتی مطرح شده است.‌ هنگامی این تشخیص گذاشته می‌شود که اختلالات حرکتی مذکور تأثیرات منفی قابل‌ملاحظه‌ای بر برخی از جنبه‌های دیگر زندگی فرد داشته باشد که معمولاً تأثیر بسزایی بر امور تحصیلی و فعالیت‌های روزمره زندگی دارد. این اختلال با اختلالات پیش‌پاافتاده و ناچیز دوران کودکی شروع می‌شود و معمولاً بین سنین 6 تا 12 سالگی تشخیص داده می‌شود. این اختلال هم به صورت مجزا

نهایت طول کامل ژنوم این جدایه معادل 8551 نوکلئوتید می باشد. همچنین نتایج حاصل از تجزیه فیلوژنتیکی براساس ناحیه ژنی CP بیانگر آن است که جدایه­های TAV در دو گروه اصلی I و II قرار می گیرند. گروه I نیز به دو زیر گروه IIA و IIB تقسیم می­گردد که هر دو جدایه ایرانی TAV در زیر گروه IIA به همراه جدایه­های گزارش شده از کشورهای مختلف دنیا واقع می­گردند. همچنین جدایه­های ایرانی دارای میزان مشابهت بالای ترادف نوکلئوتیدی و اسیدهای­آمینه مربوط به ژن پروتئین پوششی به میزان بیش از 99 درصد با یکدیگر می­باشند. نتایج حاصل از این تحقیق بیانگر آن است که ترادف نوکلئوتیدی جدایه­های ایرانی TAV، علی رغم وجود این جدایه­ها در یک منطقه جغرافیایی جدید و میزبان متفاوت (گیاه اطلسی)، شبیه دیگر جدایه­های گزارش  شده این ویروس به شدت حفاظت شده می­باشند. همچنین گیاه اطلسی برای نخستین بار در دنیا به عنوان میزبان طبیعی ویروس TAV شناسایی و گزارش می­گردد.

کلمات کلیدی: ویروس بی­بذری گوجه فرنگی، ژنوم کامل، ترادف نوکلئوتیدی، دامنه میزبانی، اطلسی

 
فهرست مطالب
 
فصل اول: مقدمه
1
1-1- معرفی ویروس بی بذزی گوجه فرنگی
1
1-2- بررسی دامنه میزبان­های طبیعی و علائم ویروس بی بذری گوجه فرنگی
2
1-2-1- میز بان­های اولیه
2
1-2-1-1-گل داوودی
2
1-2-1-1-1- علائم ویروس بی بذزی گوجه فرنگی بر روی گیاه داوودی
3
1-2-1-1-2- دیگر ویروس های داوودی
3
1-2-1-2- گیاه گوجه فرنگی
3
1-2-1-2-1- علائم ویروس بی بذری گوجه فرنگی بر روی گیاه گوجه فرنگی
4
1-2-1-2-2- دیگر ویروس های گوجه فرنگی
4
1-2-2- میزبان های ثانویه ویروس بی­بذری گوجه فرنگی
4
1-2-2-1- خانواده Compositae
4
1-2-2-1-1-گل آهار
4
1-2-2-2- خانواده Solanaceae
4
1-2-2-2-1-گیاه فلفل
5
1-2-2-3- خانواده Iridaceae
5
1-2-2-3-1- گل گلایول
5
-2-2-3-2- گل سنبل
6
1-2-2-4- خانواده Tropaeolaceae
6
1-2-2-4-1- گل لادن
6
1-2-2-5- خانواده Cannaceae
6
1-2-2-5-1- گل اختر
7
1-2-2-6- خانواده Liliaceae
7
1-2-2-6-1- گل سوسن
7
1-2-2-7- خانواده Lamiaceae
7
1-2-2-7-1- گیاه نعناع
7
1-2-2-8- خانواده Leguminosae
7
1-2-2-8-1- گیاه لوبیا
8
1-2-2-9- خانواده Chenopodiaceae
8
1-2-2-9-1- گیاه اسفناج
8
1-2-2-10- خانواده Campanulaceae
8
1-2-2-3-10- گل استکانی
9
1-3- اهداف تحقیق
 
 
 
فصل دوم: مروری برمنابع
10
2-1- جایگاه ویروس بی بذری گوجه فرنگی در طبقه بندی ویروس­های گیاهی
10
2-2- جنس کوکوموویروس
10
2-2-1- ویژگی های ویریون
11
2-2-2- ویژگی های ژنو
12
2-2-3- عملکرد پروتئین ها در جنس کوکوموویروس
12
2-2-3-1- پروتئین 1a
12
2-2-3-2- پروتئین 2a
13
2-2-3-3- پروتئین 2b
14
2-2-3-4- پروتئین 3a
14
2-2-3-5- پروتئین پوششی (CP)
15
2-3- ویروس بی­بذری گوجه فرنگی در جهان
16
2-3-1- سازماندهی ژنوم ویروس بی­بذری گوجه فرنگی
16
2-3-2- آر.ان.ای­های ژنومی
16
2-3-2-1- قطعه RNA-1
17
2-3-2-2- قطعه RNA-2
18
2-3-2-3- قطعه RNA-3
18
2-3-3- آر.ان.ای­های زیر­ژنومی
19
2-4- دامنه میزبانی و علائم ویروس بی­بذری گوجه فرنگی
19
2-4-1- دامنه میزبانی ویروس بی­بذری گوجه فرنگی بر روی گیاهان آزمون
19
2-4-2- گیاهان تشخیصی ویروس ویروس بی­بذری گوجه فرنگی
20
2-4-3-گیاهان تکثیری ویروس بی­بذری گوجه فرنگی
20
2-5- تفاوت­های ویروس بی­بذری گوجه فرنگی و ویروس موزائیک خیار
21
2-6 – روش­های انتقال ویروس بی­بذری گوجه فرنگی
21
2-6-1- انتقال با حشره ناقل
21
2-6-2- انتقال با بذر
21
2-6-3- انتقال با سس
21
2-7- سرولوژی
22
2-8- ویژگی های فیزیکی و فیزیوشیمیایی
22
2-9- مکانیزم ایجاد بی بذری توسط ویروس بی­بذری گوجه فرنگی
23
2-10- زیان های اقتصادی توسط ویروس بی­بذری گوجه فرنگی
23
2-11- نقش پروتئین حرکتی ویروس بی­بذری گوجه فرنگی در بروز علائم
24
2-12- نقش پروتئین پوششی ویروس بی­بذری گوجه فرنگی در ایجاد آلودگی سیستمیک در گیاه
25
2-13- هیستولوژی
 
 
 
فصل سوم: مواد و روش­ها
26
3-1- نمونه برداری
26
3-2- آزمون الایزا
26
3-2-1- مراحل الایزای ساندویچ دو طرفه
27
3-2-2- بافرهای مورد استفاده در آزمون های الایزا
29
3-3-   تعیین دامنه میزبانی ویروس بی­بذری گوجه فرنگی و مطالعات گلخانه ای
29
3-3-1- بافر فسفات 1/0 مولار 7 PH=
30
3-4- مطالعات مولکولی
30
3-4 -1- استخراج Total RNA با استفاده از کیت High Pure Viral Nucleic Acid Kit
31
3-4-2- آزمون واکنش زنجیره ای پلیمراز به روش نسخه برداری معکوس
31
3-4-2-1- مرحله سنتز CDNA
32
3-4-2-2- مراحل آزمون PCR
32
3-4-3- آغازگرهای اختصاصی مورد استفاده جهت تکثیر ژنوم جدایه ایرانی ویروس بی­بذری گوجه فرنگی
32
3-4-4- الکتروفورزافقی
33
3-4-4-1- مواد لازم جهت تهیه بافر TBE
33
3-4-4-2- آماده سازی نشانگر مولکولی
33
3-5- همسانه سازی و تعیین توالی قطعات مختلف ژنوم جدایه ایرانی ویروس بی­بذری گوجه فرنگی مجزا شده از گیاه اطلسی (Ker.Mah.P) و ژن پروتئین پوششی جدایه مجزا شده از گیاه داوودی (Ker.Ker.Ch.1)
34
3-5-1- قراردادن قطعه DNA موردنظر درون ناقل (Ligation)
34
3-5-1-1- خالص سازی محصول پی.سی.آر با استفاده از کیت (High Pure PCR Product Purification Kit)
34
3-5-1-2- استخراج از ژل با استفاده از کیت Agarose Gel DNA Extraction Kit
35
3-5-2- مراحل آماده سازی باکتری جهت عمل ترنسفورماسیون (Transformation)
35
3-5-2-1- کشت باکتری Escherichia Coli بر روی محیط کشت جامد (Luria Bertani)  LB
36
3-5-2-2-کشت باکتری E.Coli در محیط مایع C-Medium
36
3-5-2-3- تهیه سلول های مستعد (Competent Cell) باکتری E.Coli
37
3-5-3- انتقال پلاسمید نوترکیب به درون باکتری E.Coli (Transformation)
37
3-5-4- محیط کشت جامد حاوی آمپی سیلین، IPTG و X-Gal
38
3-5-5- انتخاب پرگنه جهت استخراج پلاسمید نوترکیب
38
3-5-6- استخراج پلاسمید نوترکیب از باکتری توسط روش Boiling:
39
3-5-7- استخراج پلاسمید نوترکیب از باکتری توسط High Pure Plasmid Isolation Kit,
40
3-5-7-1- مواد تشکیل دهنده بافرهای استفاده شده در استخراج پلاسمید
40
3-5-8- هضم آنزیمی پلاسمید (Digestion)
41
3-5-9- انجام الکتروفورز جهت بررسی صحت انجام عمل هضم آنزیمی پلاسمید و همسانه سازی
41
3-6- نگهداری باکتری حاوی پلاسمید نوترکیب
41
3-7- آماده سازی نمونه ها به منظورتعیین توالی نوکلئوتیدی
41
3-8- تعیین ترادف ژنوم کامل جدایه ایرانی ویروس بی­بذری گوجه فرنگی مجزا شده از گیاه اطلسی (Ker.Mah.P) و ژن پروتئین پوششی جدایه مجزا شده از گیاه داوودی (Ker.Ker.Ch.1) و مقایسه آن­ها با سایر جدایه های موجود در بانک ژن
 
 
 
فصل چهارم: نتایج
43
4-1- شناسایی و معرفی ویروس بی بذری گوجه فرنگی در ایران
43
4-1-1- علائم جدایه های شناسایی شده
43
4-1-1-1- جدایه اطلسی (Ker.Mah.P)
43
4-1-1-2- جدایه داوودی (Ker.Ker.Ch.1)
44
4-2- تعیین دامنه میزبانی جدایه­های ایرانی ویروس بی­بذری گوجه فرنگی
44
4-2-1- بررسی علایم ایجاد شده بر روی گیاهان مایه زنی شده خانواده Solanaceae
44
4-2-1-1- علائم ایجاد شده بر روی میزبان های طبیعی ویروس بی­بذری گوجه فرنگی
44
4-2-1-1-1-گیاه گوجه فرنگی
44
4-2-1-1-2- گیاه فلفل
45
4-2-1-1-3- گل اطلسی
45
4-2-1-2- علائم بر روی میزبان های آزمایشگاهی ویروس در خانواده Solanaceae
45
4-2-1-2-1- گیاه توتون Nicotiana Glutinosa L.
45
4-2-1-2-2- گیاه توتون Nicotiana Clevelendii Gray.
46
4-2-1-2-3- گیاه توتون Nicotiana Tabacum L. Cv. Whiteburly
46
4-2-1-2-4- گیاه توتون Nicotiana Debneyii L.
46
4-2-1-2-5- گیاه توتون Nicotiana Tabacum Var Samsun NN.  
46
4-2-1-2-6- گیاه توتون Nicotiana Tabacum L. Cv. Turkish
46
4-2-1-2-7- گیاه داتوره.Datura Maxima L
47
4-2-1-2-8-گیاه داتوره.Datura Stramonium L
47
4-2-2- بررسی علایم ایجاد شده بر روی گیاهان مایه زنی شده خانواده Compositaeae
47
4-2-2-1- گل داوودی
47
4-2-2-2- گل آهار
48
4-2-2-3- گل آفتابگردان زینتی
48
4-2-3- بررسی علایم ایجاد شده بر روی گیاهان مایه زنی شده خانواده Chenopodiaceae
48
4-2-3-1- گونه­های کنوپودییوم
48
4-2-3-2- گیاه اسفناج
48
4-2-4- بررسی علایم ایجاد شده بر روی گیاهان مایه زنی شده خانواده Cucurbitaceae
49
4-2-4-1- گیاه خیار رقم Peto Seed
49
4-2-5- بررسی علایم ایجاد شده بر روی گیاهان مایه زنی شده خانواده Leguminosae
49
4-2-5-1- گیاه لوبیا چشم بلبلی رقم مشهد
49
4-2-5-2- گیاه لوبیا سبز رقم Sunrise
49
4-3- استخراج Total RNA و آزمون RT-PCR
50
4-4- همسانه سازی قطعات تکثیر شده ژنوم جدایه های ایرانی ویروس بی بذری گوجه فرنگی
51
4-5- تعیین ترادف طول کامل ژنوم جدایه Ker.Mah.P و تعیین جایگاه تکاملی جدایه­های ایرانی ویروس بی­ بذری گوجه فرنگی
 
 
 
فصل پنجم: بحث
52
5-1- بحث
60
منابع مورد استفاده
– معرفی ویروس بی بذزی گوجه فرنگی

      ویروس بی بذری گوجه فرنگی[1] ویروسی است از خانواده بروموویریده[2] و جنس کوکوموویروس[3] که برای نخستین بار در سال 1939 توسط Ainsworth از روی گیاه داوودی و در سال 1949 از روی گیاه گوجه فرنگی توسط Blencowe و Caldwell گزارش گردید. ویروس بی بذری گوجه فرنگی گسترش جهانی داشته و در کشت­های داوودی ایجاد آلودگی نموده در حالیکه در کشت های گوجه فرنگی کمتر یافت می گردد (Hollings & Stone, 1970). پیکره­ها­ی TAV ایزومتریک به قطر حدودا 30 نانومتر و ژنوم ویروس متشکل از سه قطعه آر.ان.ای تک رشته ای[4] مثبت و چهار قطعه آر.ان.ای زیر ژنومی[5] می باشد (Shi et al., 1997). هر یک از قطعات کد کننده پروتئین های متفاوتی­اند. RNA-1 دارای یک ORF[6] بوده که پروتئین 1a راکد می نماید. RNA-2 و RNA-3 هر کدام دارای دو ORF بوده و به ترتیب پروتئین های 2a، 2b، 3a و 3b را کد می­نمایند. این ویروس به راحتی توسط تعداد زیادی از گونه های شته خانواده آفیدیده[7] از جمله شته سبز هلو[8] به شیوه ناپایا منتقل می­گردد. همچنین این ویروس از طریق مایه زنی، پیوند و بذر هم قابل انتقال می­باشد (Raj et al.,2011; Hollings & Stone, 1970).

1-2- بررسی دامنه میزبان­های طبیعی و علائم ویروس بی بذری گوجه فرنگی

         ویروس بی بذری گوجه فرنگی دارای دامنه میزبانی گسترده­ای می­باشد و گیاهان بسیاری را آلوده می­سازد. گیاهان داوودی و گوجه فرنگی میزبانان اولیه و اصلی TAV  محسوب می­گردند و این ویروس در گیاهان دیگری از قبیل آهار، سنبل، اختر، سوسن، گلایول، لادن، گل استکانی، لوبیا، فلفل، نعناع و اسفناج ایجاد بیماری می­نماید. در این تحقیق نیز گیاه اطلسی برای نخستین بار در دنیا به عنوان میزبان جدید ویروس TAV معرفی می­گردد (جدول 1-1).

1-2-1- میز بان های اولیه

1-2-1-1-گل داوودی[9]

      داوودی مهمترین گل شاخه بریده[10] دنیا می باشد که به دلیل گل­های زیبا در رنگ، شکل و اندازه­های متنوع مورد توجه می­باشد. این گیاه از خانواده کمپوزیته[11] و بومی آسیا و کشور چین بوده که بیش از 200 گونه دارد. در بین گونه­ها ارقام یکساله، چند ساله و درختچه­های کوچک و بوته ای وجود دارند. گل­های بریده داوودی، عمر گلدانی بیشتری نسبت به سایر گل­های بریده دارند که دلیل آن را تولید کم اتیلن در طی پیری می دانند. داوودی از طریق قلمه، تقسیم بوته و بذر ازدیاد می گردد که در بین این روش ها متداول ترین روش افزایش از طریق قلمه ها می باشد (قاسمی و کافی، 1384).

      گیاه داوودی میزبان اصلی ویروس TAV محسوب می­گردد و این ویروس نیز مهمترین عامل خسارت­زای این گیاه در دنیا می­باشد (Choi et al.,2001). بعد از اولین گزارش در مورد آلودگی گل­های داوودی توسط ویروس TAV (1939) این ویروس از نقاط مختلف کشت های داوودی در دنیا گزارش گردیده است (Hollings & Stone, 1970). مهمترین زیان وارده توسط TAV در این گیاه بدشکلی و نابودی گل و گلبرگ ها می­باشد (Raj et al., 2009).

1-2-1-1-1– علائم ویروس ویروس بی بذری گوجه فرنگی بر روی گیاه داوودی

      مهمترین علائم ایجاد شده توسط TAV بر روی گیاه داوودی شامل کاهش اندازه و رشد، ظاهر نامنظم یا بدشکل، ابلقی شدن برگ ها، لوله ای شدن و شکستگی رنگ یا رنگ پریدگی گلبرگ ها می باشد. علائم در گل ها متفاوت می باشد و آلودگی در فصل اول تنها بخشی از گل ها را تحت تاثیر قرار داده، اما در فصول بعدی تقریباً تمامی گل ها علائم شدیدتری را نشان می دهند (شکل های 1-1 و 1-2). این ویروس نه تنها بین واریته ها و گیاهان مختلف همان واریته، بلکه بین قلمه های حاصل از یک پایه و گل های روی یک گیاه نیز علائم متفاوتی ایجاد می نماید. بعلاوه اینکه ویروس TAV علائم تولید شده توسط سایر ویروس های داوودی را نیز تشدید می­کند (Hollings & Stone, 1970).

1-2-1-1-2– دیگر ویروس های داوودی

      تا کنون به جز TAV پانزده ویروس دیگر نیز به عنوان ویروس های آلوده کننده گیاه داوودی معرفی گردیده اند که از آن جمله می توان به ویروس های Chrysanthemum B carlavirus (CVB) (Wilson and Moran, 1983)، Potato virus X (PVX) (Navalinskiene & Samuitiene, 1996)،Tomato ringspot virus (TRSV)، Tomato spotted wilt virus (TSWV) (Verhoeven et al., 1996)، Chrysanthemum stem necrosis virus (CSNV)، Cucumber mosaic virus (CMV)، Chrysanthemum vein chlorosis rhabdovirus (CVCV)، Impatiens necrotic spot tospovirus (INSV)، اشاره نمود.

1-2-1-2- گیاه گوجه فرنگی[12]

      گوجه ‌فرنگى ابتدا به ‌عنوان گیاه زینتى در باغچه ‌ها مورد استفاده قرار گرفت و به نام سیب طلایى معروف گردید. این گیاه عضو خانواده سولاناسه[13] بوده و بومی آمریکای جنوبی می باشد. گوجه فرنگی به علّت دارا بودن ویتامین‌هایA ، B، C،K  و مواد معدنی مانند کلسیم، فسفر و آهن در تأمین انرژی و تقویت بدن نقش موثری ایفاء می ‌کند (پیوست، 1388). از جمله روش های تکثیر گوجه فرنگی استفاده از بذر بوده (پیوست، 1388) که ویروس TAV به دلیل ایجاد بی بذری و کاهش تولید میوه در این گیاه مورد توجه می باشد (Hollings & Stone, 1970)

1-2-1-2-1– علائم ویروس بی بذری گوجه فرنگی بر روی گیاه گوجه فرنگی

      ویروس TAV در سال 1949 با علائم کاهش رشد، کوتولگی و ایجاد میوه های بدون بذر از روی گیاه گوجه فرنگی توصیف گردیده است (Blencowe & Caldwell, 1949). در گوجه فرنگی علائم به شکل های متفاوتی از جمله بد شکلی، عدم تقارن، پیچیدگی برگ ها،کوتولگی گیاه و ممانعت از رشد انتهایی که منجر به بوته ای شدن (جارویی شدن) غیر طبیعی می گردد را شامل می شود. گل ها اغلب تعداد اندکی میوه تولید نموده که بدون بذر می باشند (Hollings & Stone, 1970).

1-2-1-2-2- دیگر ویروس های گوجه فرنگی

      از دیگر ویروس های آلوده کننده ی گوجه فرنگی می توان به ویروس های Potato virus Y (PVY) (Aramburu et al., 2006) ، Cucumber mosaic virus (CMV) (Garcia-Arenal et al., 2000)، Tomato mosaic virus (ToMV) (Zitter & Tasi, 1981)، Tomato yellow leaf curl virus (TYLCV) (Polston et al., 1999)، Tomato spotted wilt virus (TSWV) (Williams et al., 2001)، اشاره نمود.

1-2-2- میزبان های ثانویه ویروس بی­بذری گوجه فرنگی

1-2-2-1- خانواده Compositae

1-2-2-1-1- گل آهار[14]

      گیاه آهار به عنوان میزبان ثانویه ویروس TAV از کشورهای انگلستان و ژاپن معرفی گردیده است (Hollings, 1955; Kameya-Iwaki et al., 1996). موطن اصلی این گیاه مکزیک
می باشد. گل آهار یکساله با برگ های نسبتا پهن، دراز و نوک تیز، دارای انواع گل های کم پر و پر پر، گل های درشت و گل های ریز با رنگ های متنوع می باشد. ویروس TAV شبیه به ویروس موزائیک توتون و ویروس موزائیک شلغم باعث ایجاد لکه های کلروتیک و موزائیک بر روی برگ های گل آهار می گردد (Kameya-Iwaki et al., 1996).

1-2-2-2- خانواده Solanaceae

1-2-2-2-1-گیاه فلفل[15]

      فلفل بومی مکزیک، جنوب پرو و بولیوی می باشد و در سراسر جهان تحت شرایط محیطی و آب و هوایی مختلف رشد می کند (پیوست، 1388). TAV از جمله ویروس های آلوده کننده ی فلفل می باشد که ازکشور های مختلف دنیا ازجمله ژاپن، مجارستان، هلند و نیوزیلند گزارش گردیده است.علائم ویروس TAV بر روی فلفل شامل ابلقی، کلروز، موزائیک، تاولی و بد شکلی در برگ ها و تولید گل ها و میوه های بدون بذر می باشد. همچنین از دیگر علائم ویروس بر روی فلفل می توان به علائم موسوم به Calico (ابلقی زرد) در برگ ها اشاره نمود .(Salamon et al., 1976; Procter 1975)

1-2-2-3- خانواده Iridaceae

1-2-2-3-1- گل گلایول[16]

      گلایول بومی آفریقا، نواحی مدیترانه ای و اروپا بوده و یکی از مهمترین گل های زینتی در دنیا می باشد (قاسمی و کافی، 1384). هند به عنوان یکی از مهمترین کشورهای تولید کننده این گل مطرح می باشد و در موسسه ی ملی تحقیقات گیاهی این کشور 125 رقم گلایول نگهداری می گردد (Raj et al. 2002). تاکنون ویروس های متعددی به عنوان ویروس آلوده کننده ی گلایول از کشور هند معرفی گردیده اند که از جمله می توان به ویروس های، Tomato spotted wilt virus (Stein, 1995)، Tomato black ring spot virus،  Arabis mosaic virus، Tobacco streak virus، Tobacco ring spot virus (Katoch et al., 2004)، Bean yellow mosaic virus (Srivastava et al., 1983) و Cucumber mosaic virus (Raj et al., 2002) اشاره نمود. در سال 2011 گل گلایول به عنوان میزبان جدید ویروس TAV از کشور هند گزارش گردید که با وجود آلودگی پائین ویروس شدت علائم بالا بوده است. علائم TAV به صورت موزائیک شدید و ایجاد لکه های نکروتیک در امتداد رگبرگ ها می باشدکه در انتهای فصل سبب کوچکی و شکستگی رنگ گل در گلایول می گردد (شکل 1-3) (Raj et al. 2011).

1-2-2-3-2- گل سنبل[17]

      سنبل از جمله گیاهان زینتی می باشد که توسط ویروس TAV آلوده می گردد (Shu Xui-zhen et al., 1986). سنبل بومی مناطق مدیترا نه ای بوده و Hyacinthus orientalis مهمترین گونه آن می باشد. این گونه دائمی و سوخ دار بوده که سوخ ها چندین سال دوام داشته و هر ساله رشد و نمو می نماید. گلکاران ایران سنبل را از نظر گل آذین به دو دسته پارسی و هندی تقسیم می نمایند. در سنبل پارسی گل های گل آذین کمتر و فاصله ی آن ها زیاد بوده در حالیکه در سنبل هلندی گل ها به صورت متراکم بر روی سا قه قرار دارند (قاسمی و کافی، 1384). آلودگی گیاهان سنبل به ویروس TAV از کشور چین گزارش گردیده است. ویروس TAV باعث ایجاد علائم موزائیک در برگ ها و لکه های نکروتیک سیاه رنگ بر روی سوخ های[18] گیاه  می گردد (Shu Xui-zhen et al., 1986).

 1-2-2-4- خانواده Tropaeolaceae  

1-2-2-4-1- گل لادن[19]