عنوان                                                                 صفحه

فصل اول: مقدمه ..1

مقدمه: 2

فصل دوم: کلیات و مروری بر مطالعات گذشته….8

2-1- تاریخچه. 9

2-2- طبقه بندی.. 15

2-3- ساختمان ویریون. 16

2-4- ساختمان و سازماندهی ژنوم. 16

2-5- تکثیر ویروس… 18

2-5-1- اتصال ورود ، پوشش برداری.. 19

2-5-2- پروموترهای ویروسی و تنظیم نسخه برداری.. 19

2-5-3 – سرهم بندی و رها شدن ویروس… 21

2-5-4- همانند سازی DNA ویروس… 21

2-6- الحاق DNA ویروسی در ژنوم انسان. 23

2-7- پروتئین های ویروسی.. 24

2-7-1- پروتئین های اولیه E1 تا E6.. 24

2-7-2- پروتئین E7.. 25

2-7-3- پروتئین های L1 و L2.. 28

2-8- تیپ بندی پاپیلوماویروس ها 29

2-9- بیماری زایی.. 29

2-9-1- عفونت پوستی.. 30

2-9-2- عفونت حفره دهانی.. 31

2-9-3- عفونت مجاری تنفسی.. 31

2-9-4- سرطان مقعد. 31

2-9-5- سرطان گردن رحم. 32

2-9-6- HPV در کودکان. 34

2-10- اپیدمیولوژی.. 35

2-11- مطالعه سرطان گردن رحم و عفونت پاپیلوماویروس در ایران. 37

2-12- تشخیص…. 38

2-13- پاسخ ایمنی در برابر HPV.. 40

2-13-1- ایمنی اختصاصی.. 41

2-13-1- 1- پاسخ ایمنی هومورال. 41

2-13-1-2- پاسخ ایمنی سلولی.. 42

2-13-2-پاسخ ایمنی ذاتی.. 43

2-14-  درمان. 44

2-15- پیشگیری.. 45

2-16- واکسیناسیون. 46

2-17- واکسیناسیون علیه HPV.. 47

2-17-1- واکسن های نوترکیب با ناقل زنده 50

2-17-2-واکسن های پروتئینی و پپتیدی.. 51

2-17-3-ذرات شبه ویروس( VLPs). 52

2-17-4-  DNA واکسن ها 56

-5-17-2 واکسن های خوراکی.. 59

2-18- اهمیت پاسخ های ایمنی هومورال و واکسن های پیشگیری کننده 63

2-19- اهمیت پاسخ های ایمنی سلولی و واکسن های درمان کننده 64

2-20-ایمونوانفورماتیک در علم واکسن.. 65

2-20-1-ﭘﺎﯾﮕﺎه های داده ها (Databases) 68

2-20-1-1- پایگاه های داده اﯾﻤﻮﻧﻮﻣﯿﮏ… 68

2-20-1-2- ﭘﺎﯾﮕﺎه داده اپی توپ ها و ﺳﺎﺧﺘﺎرهای آﻧﺘﯽ ﺑﺎدی ﺑﺮای ﺳﻠﻮل B.. 69

2-20-1-3- ﭘﺎﯾﮕﺎه داده اﭘﯽ ﺗﻮپ ﺳﻠﻮلT.. 72

2-20-2-اﺑﺰارها و اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢ های ﻣﺘﻨﻮع ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ.. 73

   

2-20-2-1-ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اپی توپ هایﺳﻠﻮل B.. 74

2-20-2-2-ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اپی توپ هایﺳﻠﻮل B ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﻣﯿﻞ ذاﺗﯽ آﻣﯿﻨﻮاﺳﯿﺪ. 75

2-20-2-3-ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اﭘﯽ ﺗﻮپ ﺳﻠﻮلB ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش های ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﻣﺎﺷﯿﻦ.. 77

2-20-2-4-روش ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اپی توپ هایﻏﯿﺮ پیوسته ﺳﻠﻮل B.. 78

2-20-2-5-ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اپی توپ های ﺳﻠﻮل T.. 82

2-20-3- ﮐﺎرﺑﺮدهای ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اﭘﯽ ﺗﻮپ.. 83

2-21-واکسن همگانی (Universal vaccine) 84

2-22- واكسن سازی معكوس Reverse Vaccinology.. 84

2-23-ادجوانت ها 86

2-24-به دست آوردن قطعه DNA یاژن مورد نظر. 89

2-25-کلونینگ ژن. 90

2-25-1- مراحل کلون کردن ژن. 90

2-25-2- میزبان کلونینگ… 90

2-26- آنزیم های محدود کننده 91

2-26-1-آنزیم لیگاز. 91

2-27- حامل های کلونینگ… 91

2-28-غربالگری وجود ژن. 92

2-29-انواع سیستم های بیانی و مزیت اشرشیاکلی.. 92

2-30-وکتورهای بیان کننده 94

2-30-1- وکتورهای بیان کننده سیستمpET.. 94

2-31-وکتورهای پلاسمیدی.. 96

2-32-توالی شاین دلگارنو(SD)(Shine-delgarno) 97

2-33-استراتژی بیان در سیستمpET.. 97

2-34-نقشه و مشخصات وکتورpET28a(+) 98

2-35-تولید پروتئین نوترکیب.. 99

2-36-مراحل تهیه یک پروتئین نوترکیب در اشرشیاکلی.. 99

2-37-بیان ژن و تولید پروتئین نوترکیب در E.coli. 100

2-38-راهکارهای افزایش تولید پروتئین نوترکیب در اشرشیاکلی.. 101

2-39-تخلیص پروتئین نوترکیب.. 102

2-40- فرضیات و هدف از انجام تحقیق.. 103

2-40-1 -فرضیات.. 103

2-40-2 – هدف از انجام تحقیق.. 103

 

فصل سوم: مواد و روش ها…104

3-1-مجموعه توالی های پروتئین.. 105

3-2-پیش بینی اپی توپ سلول B.. 105

3-3-قابلیت دسترسی اپی توپ به حلال. 106

3-4-محل های N-Glycosylated.. 107

3-5-ترجمۀ معکوس اولین ساختمان. 107

3-6-بهینه سازی کدون، تعیین کدون های نادر (rare codon) 108

3-7-تولید ساختار واکسن.. 109

3-8-تهیه باکتری مستعد شده 109

3-9-ترانسفورم نمودن پلاسمید بیانی.. 111

3-10- SDS-PAGE. 114

3-11-بیان پروتئین نوترکیب HPV   واکسن کاندید چند اپی توپی در مقیاس کم. 115

3-12-کشت انبوه سویه بیانی و تهیه جسم سلولی.. 117

3-13-بیان پروتئین نوترکیب HPV  واکسن کاندید چند اپی توپی در مقیاس بالا. 117

3-14-الکتروفورز پروتئین در ژل آکریل آمید در حضور SDS. 119

3-15- رنگ آمیزی ژل با کوماسی بلوR-350.. 122

3-15-1- روش تهیه محلول ها 122

3-15-2- روش رنگ آمیزی.. 123

3-16- وسترن بلاتینگ… 123

3-16-1- انتقال در تانک… 124

3-16-2- مسدودسازی غشا 125

3-16-3- تشخیص با آنتی بادی.. 125

3-17-تخلیص پروتئین با یون های نیکل متصل به ماتریکس NTA نوترکیب HPV   واکسن کاندید چند اپی توپی روی ماتریکس Ni-NTA.. 126

3-18-بهینه سازی تخلیص…. 127

3-19-ارزیابی پروتئین تخلیص شده با روش SDS-PAGE. 127

3-20-تخلیص انبوه پروتئین نوترکیبHPV  واکسن کاندید چند اپی توپی.. 128

3-21- دیالیز و تغلیظ پروتئین HPV واکسن کاندید چند اپی توپی تخلیص شده 134

3-22- ارزیابی پروتئین تخلیص شده 136

3-23- روش برادفورد. 136

3-23-1- طرز تهیه محلول های مورد نیاز. 137

3-23-2- طرز تهیه محلول برادفورد. 137

3-23-3- طرز تهیه محلول استاندارد پروتئین ذخیره با غلظت 1000μic/ml. 137

3-23-4- طرز تهیه محلول استاندارد پروتئین با غلظت 10,100mic/ml 137

3-24- بررسی خلوص پروتئین نوترکیب HPV واکسن کاندید چند اپی توپی تخلیص شده با روش SDS-PAGE. 138

3-25-بررسی پروتئین نوترکیب HPV واکسن کاندید چند اپی توپی تخلیص شده با وسترن بلات.. 138

3-26-پروتئین نوترکیب HPV واکسن کاندید چند اپی توپی.. 139

3-27- حیوان آزمایشگاهی.. 139

3-28-ادجوانت‌ فروند ناقص…. 139

3-29-گروه‌های تجربی و واکسیناسیون موش‌ها 140

3-30- بررسی پاسخ های همورال. 141

3-30-1- بررسی سطح آنتی بادی توتال در رقت های مختلف سرمی.. 142

 

فصل چهارم: نتایج ….144

4-1-پیش بینی اپی توپ سلول B.. 145

4-2- قابلیت دسترسی اپی توپ ها 149

4-3-محل های N-Glycosylated.. 151

4-4-انتخاب اپی توپ ها و اتصال پپتیدها برای تولید ساختمان واکسن.. 153

4-5-ارزشیابی توالی پروتئین.. 155

4-6-ترجمۀ معکوس ساختمان اول. 157

4-7-نتایج تایید بیان پروتئین نوترکیب HPV واکسن کاندید چند اپی توپی با روش      SDS-PAGE.. 159

4-8- نتایج تایید بیان پروتئین نوترکیب HPV واکسن کاندید چند اپی توپی با روش وسترن بلاتینگ… 161

4-9-نتایج بررسی پاسخ های ایمنی همورال. 162

4-9-1- نتایج بررسی سطح آنتی‌بادی توتال اختصاصی واکسن کاندید. 162

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری………164

5-1- بحث و نتیجه گیری.. 165

5-2-پیشنهادات و چشم اندازها 168

 References      …169

ضمائم:

فهرست اشکال :

شکل 2-1.ساختمان ویروس پاپیلوما……………………………………………………………………………………………………………………….16

شکل 2-2. نقشه ژنومی در پاپیلوما ویروس……………………………………………………………………………………………………………..18

شکل2-3.نمایی از تکثیر پاپیلوما ویروس در ارتباط با عملکرد پروتئین های غیرساختاری……………………………………………..18

شکل2-4. مواردی از عفونت پاپیلوما ویروس ها……………………………………………………………………………………………………..30

شکل 2-5. مراحل اصلی پاپیلوماویروس و محل آنها در اپی تلیوم اسکوآموس…………………………………………………………….41

شکل 2-6. ساختار شماتیک و توالی ژنی ناحیه بیانی pET-28a(+)…………………………………………………………………………..99

شکل4-1. نمایش انتخاب اپی توپ ها با میزان بالای قابلیت دسترسی به حلال ، در اینجا ساختمان های پروتئین L1 از سروتایپ های HPV 11, 16, 18, 31, 45 نشان داده شده اند…………………………………………………………………………………151

شکل4-2.طراحی اولیه ساختار اپی توپ های منتخب ، E1 تا E10 برای پروتئین L1 و  E11 تا E20  برای L2 طراحی شدند………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..155

شکل 4-3. آنالیز آنتی ژنی سیتی ساختمان توسط برنامه پروتئان آنالیز ،. این نتایج نشان داد که قسمت های اصلی ساختار پروتئنی جدید خصوصیات هیدروفیلیک دارد، بنابراین توان آنتی ژنیک را دارد……………………………………………………………157

شکل4-4. توالی ترجمه شده معکوس برای بهینه سازی کدون و کدون نادر برای افزایش سطح بیان ژن و انحلال پذیری پروتئین  ارزشیابی شد. به این منظور OPTIMIZER و سرورهای GenScript با هم بکار برده شدند…………………..158

ششکل 4-5. نتایج ترجمه معکوس و بهینه سازی …………………………………………………………………………………………………159

شکل 4-6.نتایج تایید بیان پروتئین نوترکیب HPV واکسن کاندید چند اپی توپی و مشاهده باند در محدوده 45 کیلو دالتون……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….160

شکل4-7. pET28a(+)/HPV، SDS-PAGE قبل و بعد از تخلیص پروتئین ، نتیجه تخلیص به صورت تک باند و در محدوده 45KD است………………………………………………………………………………………………………………………………………….160

شکل4-8. نتایج Western Blot و SDS-PAGE ، نتیجه در محدوده 45KD است……………………………………………..161

شکل4-9. SDS-PAGE بعد از تخلیص انبوه پروتئین ، نتیجه به صورت تک باند و در محدوده 45KD است…………..162

فهرست جداول:

جدول 2-1. خصویات واکسن چهار ظرفیتی و دوظرفیتی HPV ……………………………………………………………………………….53

جدول 2-2.واکسن های پیشگیری کننده در حال توسعه……………………………………………………………………………………………61

جدول2-3.واکسن های درمانی HPV درحال توسعه………………………………………………………………………………………………..62

ﺟﺪول2-4.ﭘﺎﯾﮕﺎه داده اپی توپ ها و ﺳﺎﺧﺘﺎرهای آﻧﺘﯽ ﺑﺎدی ﺑﺮای ﺳﻠﻮل B ﻣﺨﺘﻠﻒ ……………………………………………………..72

ﺟﺪول 2-5. ﺗﻌﺪادی از اﺑﺰارهای ﻣﻮﺟﻮد جهتﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اپی توپ هایﺳﻠﻮل B ………………………………………………………….75

ﺟﺪول 2- 6 . ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﺟﻮد جهتﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اپی توپ هایﺳﻠﻮلB  ……………………………………………………………………………80

جدول3-1. سکانس های استفاده شده برای طراحی ساختار کاندید یونیورسال واکسن HPV……………………………………..105

جدول3-2.گروه بندی موش های مورد مطالعه………………………………………………………………………………………………………141

جدول 4-1. پیش بینی اپی توپ سروتیپ های HPV 11.16.18, 31, 45 با استفاده از سرور BCPREDS……………….149

جدول 4-2.فهرست نتایج مدل سازی همولوژی برای پروتئین های L1 از HPV نوع های 11، 16، 18، 31 و 45………..150

جدول4-3. امتیاز و محدوده آسپاراژین در توالی اپی توپ ها را نشان  می دهد…………………………………………………………153

جدول4-4. 20  اپی توپ مناسب انتخاب شده از پروتئین های L1 و L2  ………………………………………………………………154

جدول 4-5. نتایج طراحی پروتئین و محاسبه پارامترهای مربوطه……………………………………………………………………………..156

فهرست نمودار ها :

نمودار 4-1. نتایج بررسی سطح آنتی بادی توتال در گروههای تجربی…………………………………………………………………….163

خلاصه

سرطان گردن رحم بعد از سرطان سینه دومین سرطان شایع زنان در سراسر جهان می باشد. بیش از 90% سرطان های گردن رحم ، واجد پاپیلوما ویروس های انسانی  (HPV)هستند. بیش از 100 نوع مختلف پاپیلوما ویروس انسانی وجود دارد که بیش از 40 گونه ژنوتیپی  این ویروس ها، عفونت زا هستند و از آن میان حدود 15 ژنوتیپ، کارسینوژن هستند که تحت عنوان ژنوتیپ های high-risk نام برده        می شوند و ژنوتیپ 18 و  16 در بین آنها عامل بیش از 90 % سرطان های مرتبط با این ویروس هستند.  پروتئین کپسید L1 پاپیلوما ویروس ها زمانی که در سیستم های بیان کننده پروتئین های یوکاریوتی و پروکاریوتی بیان می شوند ذرات ویروسی مانند  غیر عفونی را تشکیل می دهند که باعث القاء پاسخ آنتی بادی خنثی کننده ضد HPVs می شوند. این پروتئین اکنون نیز به عنوان واکسن استفاده         می شود و احتمالا وجود پروتئین2 L در واکسن میتواند از طیف گسترده تری از تیپ های ویروسی پیشگیری کند، هرچند که              اپی توپ های خنثی کننده آن شبیه به L1 توانایی حفاظت کنندگی را ندارند اما اپی توپ های آن واکنش های متقاطع را به خوبی القا     می نمایند. در حال حاضر واکسن هایی که برای ویروس HPV وجود دارد، نمی تواند تمام سروتیپ های پر خطر آن را پوشش دهد و از لحاظ قیمت نیز پر هزینه است.

در تحقیق حاضر طراحی یک واکسن یونیورسال چند اپی توپی برای پروتئین های ساختمانی اصلی ویروس های HPV که شامل  L1/L2 است با استفاده از استراتژی های  ایمونو انفورماتیک در بررسی 6 نوع پرخطر ویروس HPV سویه های 6،11،16،18،31،45، تلاش در طراحی و ساخت واکسنی شده است که این سروتیپ ها را پوشش دهد ، در این خصوص اقدام به شناسایی بهترین اپی توپ های برانگیخته کننده لنفوسیت هایB ، برای پیشگیری از وقوع  بیماری های مرتبط در جهت مطالعه به عنوان کاندید یونیورسال واکسن شد به این ترتیب با در نظر گرفتن بیشترین سطح تحریک شوندگی لنفوسیت های B- اپی توپ های پروتئین های کپسیدی L1 وL2، از نظر قابل دسترس ترین  اپی توپ ها با توجه به طراحی سه بعدی آن ها، در نظر گرفتن نواحی N گلیکوزیله شده، هیدروفیلیسیته و آنتی ژنسیته، بهترین اپی توپ ها شامل بیست اپی توپ بیست  اسید آمینه ای انتخاب و پس از آنالیزهای مثبت، ساختار نهایی مشتمل بر چهارصد اسید آمینه به صورت DNA طراحی  شد و به صورت 1200 نوکلئوتید ترجمه معکوس گردید، سپس در جهت بهترین بیان در E.coli بهینه سازی شد. آنزیم های برش گر BamHI و HindIII به ابتدا و انتهای توالی اضافه و سپس در غالب یک ساختار ژنی در کنار یکدیگر قرار داده شد. ژن طراحی شده مذکور ، توسط شرکت بیوماتیک سنتز شده و در پلاسمید pET28a کلون گردید. پس از دریافت پلاسمید مذکور، در سلول های E.coli BL21DE3 ترانسفرم گردید. بیان پلاسمید نوترکیب در سلول های باکتری با اضافه نمودن 1میلی مولار IPTG در طول 4 ساعت کشت انجام شد و سپس پروتئین توسط ستون کروماتوگرافی   Ni-NTA خالص شد و خلوص با تکنیک SDS-page تائید شد و سپس در برابر آنتی بادی anti-His در وسترن بلات مورد تایید قرار گرفت. جهت بررسی ایمنی زایی، واکسن کاندید همراه با ادجوانت فروند ناقص همراه با گروه کنترل  PBS به گروه های موشی  BALB/c (n=6 ) دو بار و به فاصله 2 هفته بصورت زیر پوستی تزریق شدند که میزان تزریق در هر سری 10 میکروگرم بود. یک هفته پس از دومین واکسیناسیون موش ها ،توتال آنتی بادی ها به روش الایزای غیر مستقیم ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که واکسن کاندید تولید شده در میزبان باکتریایی و خالص شده به وسیله ی Ni-NTA، یک باند در حدود 45 کیلو دالتون در وسترن بلات نشان داد. همچنین واکسیناسیون با واکسن کاندید یونیورسال بر پایه ی L1/L2 HPVs  منجر به افزایش قابل توجه در پاسخ ایمنی همورال در مقایسه با گروه کنترل شد.

واژه های کلیدی : پاپیلوما ویروس انسانی، پروتئین کپسید L1 و L2 ، چند اپی توپی، یونیورسال واکسن

فصل اول

فصل دوم: مبانی نظری پژوهش……………………………………………………………………………………………………………..16

2-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………..17

2-2- مروری بر تحقیقات پیشین……………………………………………………………………………………………………………18

2-2-1- تحقیقات داخلی……………………………………………………………………………………………………………………18                  2-2-2- تحقیقات خارجی…………………………………………………………………………………………………………………..23

2-2-3- جمع بندی پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………………..27

3-2- دیدگاههای نظری پژوهش…………………………………………………………………………………………………………..28

1-3-2-رویکرد کارکردگرا………………………………………………………………………………………………………………..29

1-1-3-2- نظریة بر چسب زنی بكرولمرت…………………………………………………………………………………………….29

2-1-3-2- نظریه های فشار…………………………………………………………………………………………………………………30

3-1-3-2- آنومی دورکیم…………………………………………………………………………………………………………………..32

4-1-3-2- آنومی مرتن………………………………………………………………………………………………………………………33

2-3-2- رویکرد ساختارگرا…………………………………………………………………………………………………………………34

3-3-2- دیدگاه كنترل اجتماعی……………………………………………………………………………………………………………35

1-3-3-2- نظریه الگوی كنترل اجتماعی هیرشی……………………………………………………………………………………..35

4-3-2-  نظریه های فردگرا………………………………………………………………………………………………………………….36

5-3-2- دیدگاه تضاد…………………………………………………………………………………………………………………………37

1-5-3-2- نظریه مارکس ………………………………………………………………………………………………………………….37

6-3-2- نظریه بوم‌شناختی ………………………………………………………………………………………………………………..39

7-3-2- نظریه بی سازمانی اجتماعی …………………………………………………………………………………………………39

8-3-2- دیدگاه نظم گرا پیرامون انحرافات اجتماعی ……………………………………………………………………………40

9-3-2- نظریه های جامعه گرا…………………………………………………………………………………………………………..40

10-3-2- نظریه جمع گرایی……………………………………………………………………………………………………………..41

11-3-2- نظریه اعتماد……………………………………………………………………………………………………………………..41

12-3-2- نظریة انحراف رابرت آگینو، مسنر وروز     نفلد…………………………………………………………………………..43

13-3-2- نظریه محرومیت نسبی…………………………………………………………………………………………………………43

14-3-2- نظریه معاشرت ادوین ساترلند………………………………………………………………………………………………44

15-3-2- نظریة همنشینی افتراقی ساترلند……………………………………………………………………………………………..44

16-3-2- نظریه رضایت از زندگی……………………………………………………………………………………………………..45

17-3-2- پایگاه اجتماعی- اقتصادی…………………………………………………………………………………………………..45

18-3-2- نظریه های قشربندی اجتماعی………………………………………………………………………………………………46

19-3-2- دیدگاه تضادگرایی……………………………………………………………………………………………………………47

4-2- چارچوب نظری پژوهش…………………………………………………………………………………………………………..48

5-2- فرضیه های پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………49

6-2- مدل نظری پژوهش………………………………………………………………………………………………………………….50

فصل سوم:روش شناسی پژوهش………………………………………………………………………………………………………….51

1-3-مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………….52

2-3- نوع و روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………….52

3-3- ابزار گرد آوری اطلاعات…………………………………………………………………………………………………………….52

4-3- جامعه و نمونه آماری………………………………………………………………………………………………………………….53

5-3- تعیین حجم نمونه……………………………………………………………………………………………………………………….53

6-3- شیوه نمونه گیری……………………………………………………………………………………………………………………….53

7-3- واحد تحلیل………………………………………………………………………………………………………………………………53

8-3- تجزیه و تحلیل آماری…………………………………………………………………………………………………………………53

9-3- اعتبار ابزار پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………..53

10-3- پایایی ابزار پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………..54

11-3- تعاریف نظری و عملیاتی مفاهیم  ………………………………………………………………………………………………..54

فصل چهارم: توصیف و تبیین داده ها…………………………………………………………………………………………………….57

1-4- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………58

2-4- داده های توصیفی……………………………………………………………………………………………………………………..58

1-2-4-  جنس………………………………………………………………………………………………………………………………….58

2-2-4- سن پاسخگویان……………………………………………………………………………………………………………………..59

3-2-4-  منفور بودن سارقین………………………………………………………………………………………………………………. 59

4-2-4- پیش آمدن شرایطی که منجر به سرقت شود………………………………………………………………………………. 60

5-2-4-  تمایل به سرقت……………………………………………………………………………………………………………………..61

6-2-4-  عدم تلاش به سرقت به خاطر ترس از عواقب آن……………………………………………………………………….. 62

7-2-4-  اعتقاد بر قطع دست سارقین……………………………………………………………………………………………………..63

8-2-4-  بد بودن پرخاشگری……………………………………………………………………………………………………………….64

9-2-4-  بیزاری از خشونت………………………………………………………………………………………………………………….65

10-2-4- ترجیح دادن گذشت از حقوق شخصی به جای اعمال خشونت  ……………………………………………………66

11-2-4-  وجود راه حل برای مشکلات به جای اعمال خشونت………………………………………………………………….67

12-2-4- عدم اعتماد جامعه به افراد پرخاشگر…………………………………………………………………………………………68

13-2-4- به سادگی و برای هر موضوعی تمایل به پرخاشگری داشتن  ………………………………………………………..69

14-2-4-  خطرناک بودن مصرف مواد مخدر…………………………………………………………………………………………70

15-2-4- عدم تصور برای مصرف مواد مخدر…………………………………………………………………………………………71

16-2-4-  مبالغه تبلیغات در مورد زیان مواد مخدر…………………………………………………………………………………..72

17-2-4- مصرف مواد مخدر راهی برای غلبه بر مشکلات روحی……………………………………………………………….73

18-2-4-  استفاده از مواد مخدر به عنوان مسکن در درمان بیماریهای جسمی………………………………………………..74

19-2-4-  جایز نبودن دوستی با افراد مصرف کننده مواد مخدر………………………………………………………………….75

20-2-4- عدم مقاومت در مقابل مصرف مواد مخدر………………………………………………………………………………..76

21-2-4- بی بند و باری جنسی عامل تباهی جامعه……………………………………………………………………………………77

22-2-4-  مقاومت در برابر وسوسه های جنسی……………………………………………………………………………………….78

23-2-4-  برخورد شدید پلیس با مجرمان جنسی……………………………………………………………………………………..79

24-2-4-  اعتقاد به انحراف جوانان در برابر فشارهای جنسی   …………………………………………………………………..80

25-2-4-  نفرت از افراد بی بند و بار جنسی……………………………………………………………………………………………81

26-2-4-  جایز نبودن دوستی با منحرفان جنسی………………………………………………………………………………………82              27-2-4- محتوای جنسی رویاها…………………………………………………………………………………………………………..83

28-2-4- فرار از خانه زمینه ای برای شروع انحرافات……………………………………………………………………………….84

29-2-4-  پدر و مادر دلسوزترین افراد برای فرد……………………………………………………………………………………..85

30-2-4-  فکر فرار به خاطر شرایط آزار دهنده خانه………………………………………………………………………………..86

31-2-4-  فرار از خانه راهی برای استقلال……………………………………………………………………………………………..87

32-2-4-  پیشگیری والدین از فرار نوجوانان…………………………………………………………………………………………..88

33-2-4- عدم توجیه منطقی برای فرار از خانه………………………………………………………………………………………..89

34-2-4- فرار از خانه ، شروع تحولی مثبت برای فرد……………………………………………………………………………….90

3-4- آزمون فرضیات………………………………………………………………………………………………………………………..91

فصل پنجم: نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………..101

1-5- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………102

2-5- نتایج فرضیات پژوهش………………………………………………………………………………………………………………103

1-2-5- توصیف نتایج داده های پژوهش……………………………………………………………………………………………..103

2-2-5- تبیین نتایج داده های پژوهش………………………………………………………………………………………………….105

3-5- نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………….107

4-5- پیشنهادهای پژوهش………………………………………………………………………………………………………………….108

5-5- محدودیتهای پژوهش………………………………………………………………………………………………………………..109

فهرست منابع……………………………………………………………………………………………………………………………………110

چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………………………..

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                                 صفحه

4-1 توزیع فراوانی داده ها بر حسب جنس آزمودنیها…………………………………………………………………………………58

4-2 توزیع فروانی داده ها بر حسب سن آزمودنیها…………………………………………………………………………………….59

4-3 توزیع فروانی داده ها بر حسب منفور بودن سارقین……………………………………………………………………………..59

 

 

.

.

.

.

.

4-46 جدول ضرایب  تشکیل دهنده معادله رگرسیون(اشتراکات)……………………………………………………………….96

4-47 بر حسب مقایسه میانگینها…………………………………………………………………………………………………………….97

4-48  جمعبندی مدل رگرسیون…………………………………………………………………………………………………………..98

4-49 آزمون آنوا برای بررسی معناداری رگرسیون انجام شده…………………………………………………………………….98

4-50 مقایسه میانگیها…………………………………………………………………………………………………………………………99

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                                  صفحه

4-1- جنس پاسخگویان………………………………………………………………………………………………………………………58

4-2- توزیع فروانی داده ها بر حسب منفور بودن سارقین……………………………………………………………………………60

4-3- توزیع فروانی داده ها بر حسب پیش آمدن شرایطی که منجر به سرقت شود…………………………………………..61

4-4- توزیع فروانی داده ها بر حسب تمایل به سرقت………………………………………………………………………………..62

4-5- توزیع فروانی داده ها بر حسب عدم تلاش به سرقت به خاطر ترس از عواقب آن ……………………………………63

4-6- توزیع فروانی داده ها بر حسب اعتقاد بر قطع دست سارقین…………………………………………………………………64

4-7- توزیع فروانی داده ها بر حسب بد بودن پرخاشگری………………………………………………………………………….65

 

.

.

.

.

4-31- توزیع فروانی داده ها بر حسب پیشگیری والدین از فرار نوجوانان………………………………………………………89

4-32-  توزیع فروانی داده ها بر حسب عدم توجیه منطقی برای فرار از خانه…………………………………………………..90

4- 33- توزیع فروانی داده ها بر حسب فرار از خانه ، شروع تحولی مثبت برای فرد…………………………………………91

 

چکیده

آنچه در پژوهش حاضر مورد بررسی قرار گرفته است « بررسی میزان گرایش فرزندان نوجوان مددجویان تحت پوشش کمیته امداد امام (ره) شهرستان سمنان به انحرافات اجتماعی» می باشد. متغیر های مورد بررسی در این تحقیق« گرایش به خشونت،سرقت، فرار از منزل، اعتیاد و انحرافات جنسی» می باشد.

برای بررسی میزان گرایش نوجوانان به انحرافات اجتماعی، پس از بررسی دیدگاه های صاحبنظران مختلف، نهایتاً از نظریات پارسونز، هیرشی، مازلو، دورکیم، مرتون و بوم شناختی استفاده شده است.

تحقیق حاضر از لحاظ روش یک تحقیق پیمایشی می باشد که از تکنیک پرسشنامه برای جمع آوری داده ها استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش فرزندان نوجوان مددجویان تحت پوشش کمیته امداد امام (ره) شهرستان سمنان سمنان هستند که با استفاده از نمونه گیری تصادفی تعداد 150 نفر انتخاب شده اند.

نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهند که فرزندان نوجوان و جوان مددجویان تحت پوشش کمیته امداد امام (ره) شهرستان سمنان به انحرافات گرایش نشان نمی دهند که این نمایانگر برنامه های مناسب حمایتی و آموزشی کمیته امداد امام(ره) می باشد.

واژگان کلیدی:فقر، مددجو، انحرافات اجتماعی.

  

فصل اول

کلیات پژوهش

1-1- مقدمه:

تحولات و دگرگونی های پدید آمده در نظام سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه و ستیزه های اخلاقی بین دو نسل و عدم جایگزینی الگوهای رفتاری نهادینه شده، زمینه را برای افزایش نسبت بزهكاری و انحرافات اجتماعی فراهم كرده است. گسترش انحرافات اجتماعی از جمله مشکلات عمده ای است که امروزه گریبان گیر بسیاری از جوامع کنونی است. در جامعة ما نیز با توجه به ارزش های دینی، اخلاقی، فرهنگی، اجتماعی، ساختار جمعیتی بسیار جوان و وجود مشکلات عدیدة اقتصادی، انحرافات به عنوان یکی از بغرنج ترین و پیچیده ترین مسائل اجتماعی به شمار می آید که موجب جریحه دار ساختن وجدان جمعی و چالش امنیت اخلاقی و اجتماعی گردیده است.

فقر زمینه و بستر مناسبی برای پیدایش بسیاری از انحرافات است. بر اساس آموزه های دین مبین اسلام، فقر نه تنها بر كردار و رفتار افراد فقیر تأثیر منفی دارد، بلكه حتی بنیان های فكری و اعتقادی آنان را نیز مضطرب و لرزان می سازد؛ چراكه كسب درجات بالای ایمان نیازمند شناخت قوی و خرد دینی است. كسب این امتیازات نیازمند فرصت ها، وسایل و امكاناتی است كه در شرایط عادی، فقرا از داشتن این امكانات در حد مطلوب محرومند. هرچند این ارتباط مطلق نیست و اغنیا هم دچار انحراف از نوع دیگر می شوند، اما زمینه و بستر در شرایط فقر برای انحراف مساعدتر است. تأثیر ویرانگر فقر بر رفتار فقیر به دلیل تحقیر، برچسب كجروی و بیگانگی نسبت به آداب و رسوم پذیرفته شده در جامعه می باشد. علاوه براین، افراد محروم در بسیاری موارد امكانات، وسایل و فرصت های موردنیاز برای نیل به اهداف مشروع اجتماعی را در اختیار ندارند. این بدان معنا نیست كه انحرافات در فقرا و فقیران خلاصه گردد، بلكه نوع، انگیزه، علل انحراف و كجروی ثروتمندان با فقرا تفاوت دارد; حتی كجروی ثروتمندان نسبت به نوع انحراف و كجروی فقرا زیان آورتر و ویرانگرانه تر می باشد. از سنخ شناسی انحرافات و كجروی فقرا معلوم می شود كه كجروی آنان یا برای تأمین معیشت و یا ناشی از حقارت و ضعف اعتماد به نفس می باشد. از این رو، به هر میزانی كه این دو مشكل برطرف شود، به همان میزان احتمال انحراف فقرا نیز كمتر خواهد شد.

1-2- بیان مساله:

انسان موجودی جامعه زاد و جامعه زی است؛ یعنی از خلال موقعیتها و تجارب اجتماعی است که میتواند استعدادهای بالقوه خود را متجلی نموده و آماده پذیرش نقش های اجتماعی شود، و برای انعکاس نقش های اجتماعی خود ناچار است، به برخی قواعد و دستورالعمل های اجتماعی (خواه رسمی، خواه غیر رسمی) تن دهد . چنین ساز و کاری به وسیله جامعه برای فرد ساخته و پرداخته می شود و از طرق مختلف نهادهای اجتماعی و فردی آماده همنوایی با دیگر همنوعانش میشود. اما به علل مختلف از جمله ویژگیهای فیزیولوژیکی و ظرفیت استعداد فردی و شرایط محیطی، همه افراد به یک میزان تن به پذیرش قواعد جامعه نمی دهند؛ بدین سبب بحث عدم پذیرش یا تخطی از قواعد مصوب اجتماعی پیش می آید. در چنین حالتی که فرد نتواند خود را با این مصوبات همنوا کند، جامعه، با پدیده ای به نام انحراف یا کجروی یا آسیب اجتماعی مواجه می شود(بنی اسدی،1383: 9).

بدون تردید فقر و نابرابری‌های اقتصادی از زمرة مهم‌ترین معضلات جامعه بشری است كه از جایگاه ویژه‌ای در بین سایر مسائل اجتماعی برخوردار است. فقر از بنیادی‌ترین مشكلات و ناهنجارترین دردهای زندگی انسان است كه با وجود پیشرفت و توسعه گسترده در زندگی بشری، میزان آن نه تنها كاسته نشده بلكه بر طبق آمارهای موجود در حال افزایش است. مشكلات فقر صرفاً منحصر به پیامدهای خود فقر نمی‎باشد، بلكه مشكلات این مساله اجتماعی زمانی شدت پیدا می‎كند كه آن بسترساز انحرافات می‎گردد.

ارتباط بین فقر و انحرافات اجتماعی، موضوعی نو و بدیع نیست. جوامع انسانی در طی حیات خویش به شكلی، با این دو مقوله درگیر بوده‎اند. ارتباط بین فقیران، گرسنگان و بی‌خانمان‌ها با سارقان، قاتلان، معتادان در حوزه‌های مختلف علمی از قبیل، علوم اجتماعی، اقتصادی و روان‌شناسی، موضوع تحقیق و پژوهش‌های مختلف قرار گرفته و از منظرهای گوناگون به آن توجه گردیده است؛ به گونه‌ای كه در هر زمان و به تناسب شرایط، امكانات و فضای جامعه، راه‌حل‌هایی در برخورد با آن در نظر گرفته شده است. با شكل‎گیری «نهضت علمی» و آغاز بررسی‌های علمی پدیده‌های فیزیكی، طبیعی، انسانی و اجتماعی، فقر و انحرافات اجتماعی نیز از موضوعاتی بود كه به طور تقریبی از یكصد سال پیش، با كمك ابزارهای علمی جدید،مورد كنكاش علمی قرارگرفته ونظریه‌ها و تئوری‌های جدیدی در این رابطه ارائه گردیده است(اسفندیاری،1388: 3).

انحرافات اجتماعی یک از چالشهای مهم در علم جامعه شناسی است. این معضل آن قدر ابعاد و جنبه‌های فراوان دارد که نمی‌توان آن را صرفا یک مسئله اجتماعی دانست. چرا که این مشکل ریشه در حوزه‌های دیگر نیز دارد. بزهکاری پدیده ای اجتماعی و دارای بستر اجتماعی است هر چند که عوامل زیستی ، روانی، جغرافیایی، قومی، نژادی و موارد دیگر در نحوه شكل‌گیری و بروز نوع بزه بسیار مهمی ایفاء می‌كنند، تبیین مسأله بر اساس عامل محیط اجتماعی، تحدید نگرش حوزه جامعه شناسی اجتماعی است خصوصاً نحوه عملكرد كوچكترین ومهمترین نهاد اجتماعی یعنی خانواده كه نقش مهمی را در همكاری و متجانس كردن رفتارهای هنجاری افراد با محیط اجتماع بر عهده دارد. در اینجا به بررسی نقش خانواده به عنوان عامل و مانع بزهكاری نوجوانان می‌پردازیم.

اگر خانواده می‌تواند عامل مهم بزهكاری باشد و شرایط نامطلوب آن بزهكار پرورش دهد، به همان نسبت وجود شرایط مطلوب در خانواده رشد ذهنی، عاطفی، روانی و اجتماعی نوجوان را امكان‌پذیر ساخته، مهمترین گام در پیشگیری از بزهكاری است. به نظر می‌رسد افزایش میزان بزهكاری حاكی از تضعیف مناسبات گروهی خانواده بوده، به طوری كه وحدت گروهی از هم پاشیده است. به هر میزانی كه روابط اعضاء از سیطره روابط صمیمی، عاطفی، و اخلاقی خارج شود، خطر از بین رفتن كاركرد بسیار مهم خانواده آموزش هنجارها و ارزشهای اجتماعی به فرزندان دور نخواهد بود. آنچه مهم است مناسبات و پیوندهای گروه خانواده است به شكلی كه افراد به عنوان حاملین و عاملین نقشها باید به گونه‌ای ایفاء نمایند كه كاركرد اساسی حفظ وحدت و انسجام خانواده را به دنبال داشته باشد. خانه‌ای كه از سخن محبت‌آمیز خالی است آفت رشد ذهنی، عاطفی و اجتماعی نوجوان است، عدم عشق و محبت و نبود ثبات و هماهنگی در خانواده زمینه‌ساز رفتار بزهكارانه است.هر گاه بنیان عاطفی و اخلاقی خانواده سست گردد روی نظم خانواده (طلاق) تأثیر گذاشته، بزهكاری نیز رخ می‌نماید. نظم و تعدل در خانواده رابطه معكوس با روند بزهكاری داد. آنگاه كه طلاق رو به فزونی می‌رود، كشمكشهای درونی خانواده اوج می‌‌یابد و فرزندان در سنین نوجوانی به دور از نظر والدین در ورطه آلامی چون اعتیاد، بزهكاری و … گرفتار می‌آیند. بهرحال روابط بین والدین و فرزند، از هم پاشیدگی خانواده و فقدان نظم و تعادل در خانواده، سست شدن عقاید مذهبی و اخلاقی در بزهكاری نوجوانان نقش مهمی دارد. ملكه‌سازی و درونی كرده و به سهولت در عرضه اجتماعی، نقشهای محول و محقق را به نحوی كه از آن انتظار می‌رود به اجراء گذارند. خانواده، گروه كوچكی است كه ویژگی اساسی و غیر قابل تفكیك آن صمیمت آن است. اجتماعی كردن نسل آینده جزء بدیهی‌ترین و اساسی‌ترین وظایف خانواده است(روزن باوم، 149:1973).

در ارتکاب اعمال نابهنجار یا وقوع انحرافات نمی توان تنها از یک یاچند عامل محدود و مجزا سخن گفت، بلکه مجموعه ای ازعوامل که امکان تفکیک یکایک آنها بسادگی میسر نیست، در آنها نقش دارند. در این میان نسل جوان بدلیل حساسیت زیاد و سایر خصوصیات روحی و جسمی بیش از سایر افراد در معرض انواع فشارها و ناملایمات قراردارد. بعلاوه کمبود تجربه و عدم توانائی کافی در مقابله با مشکلات در میان جوانان امکان ابتلای آنان را به انواع انحرافات اجتماعی بیشتر می نماید. در واقع جوانان خیلی زود تحت تاثیرعوامل متعدد قرار            می گیرند. به طوریکه گاه برای حل مسائل یا ارضای نیازهایشان بسوی راههائی که سرانجام آنها یاس ونابودی است کشیده می شوند .درواقع این واکنشها نیز نوعی مکانیسم دفاعی درمواجهه با مشکلات ومسائل زندگی است ،به نحوی که طی آن فرد راه عقب نشینی یا فرار راانتخاب نموده وبه این ترتیب خود رااز مشکلات زندگی مصون می دارد .به طور کلی انحرافات اجتماعی شرایط اجتماعی بغرنج وپیچیده ای دارد که در کل جامعه و امور و پدیده های اجتماعی و سازمانهاو اعتقادات و ارزشهای اجتماعی بدرجات مختلف تاثیرگذار می باشد و آنها را در تنگنا قرارمی دهد . وجامعه آنرا تهدیدی کاملاٌ آشکار برای وضعیت  و حیات مطلوب خود تلقی می کند واین امری است که برای حفظ آتیه جامعه ونیروهای آن مستلزم اقدامات جدی است(اسفندیاری،1388: 5) .

دیگرعاملی که باعث وقوع انحرافات اجتماعی می گردد و میزان گرایش به انحرافات را بالا می برد، این فقدان والدین است که می بایستی بدان توجه زیادی شود چرا که والدین به عنوان مهمترین رکن خانواده درپرورش شخصیت کودکان و نوجوانان نقش مهمی را ایفا می کنند. وقتی خانواده فاقد یکی از والدین باشد طبعاٌ کارکردهای جامعه پذیری، پرورش شخصیت، نظارت بر فرزندان وایجاد فضای عاطفی کامل ومناسب برای فرزندان دچار اختلال خواهد شد. درچنین وضعیتی احتمالاٌ کاستی هائی وجود خواهد داشت وفرزندان خانواده اولین کسانی هستند که ازاین کاستی ها آسیب می بینند. نوجوانانی که یک یا هردو از والدین خود را از دست می دهند در برابر آسیبهای اجتماعی خرد وشکننده می شوند .امروزه میلیونها کودک ونوجوان به واسطه عدم حضور یکی از والدین ،خصوصاٌ پدر ، در معرض خطر سوق به سوی انحرافات قرار دارند این امر برکودکان ونوجوانان تاثیر گذاشته و موجب نقصان در انطباق اجتماعی آنان می گردد.

دیگر عاملی که باعث وقوع انحرافات اجتماعی می گردد همانطورکه دربالا نیز اشاره شد باتوجه به حساسیت زیاد و خصوصیات جسمی وروحی فوق العاده جوانان ونوجوانان ،آنان به دلیل کسب استقلال وبه دست آوردن آزادی عمل در کارها ورفتاروکردارخود می خواهند از خانواده جدا شوند و به این سبب زمینه های پیدا کردن دوستان ناباب شکل می گیرد که زمینه انجام اعمال بزهکارانه را در آنان تقویت می نماید(همان منبع:6).

انحراف ها یا آسیب ها ی اجتماعی را می توان برحسب نوع به گروه های زیر تقسیم بندی كرد:
– سوء مصرف مواد مخدر و دارو
– خشونت، ضرب و جرح و قتل و تجاوز و آدم ربایی
– همسر آزاری
– كودك آزاری و سوء استفاده از كودكان
-بزهكاری كودكان و نوجوانان
– تن فروشی و قاچاق انسان به قصد انواع سوءاستفاده
ـ انحراف های گسترده جنسی
– شیوع برخی از بزه ها مانند سرقت و قاپ زنی
– وجود كودكان خیابانی و كودكان در خیابان و كودكان كار
– ناآرامی های اجتماعی مكرر و بی هدف یا باهدف های كم اهمیت
– خیابان خوابی و انواع حاشیه نشینی و اسكان غیررسمی كه همراه با مسائل و مصائب اجتماعی و بهداشتی است.

اما انحراف ها را برحسب عوامل پدیدآورنده اصلی نیز می توان به صورت زیر از یكدیگر متمایز كرد:

انحراف هایی كه به ظاهر انحراف اجتماعی هستند اما در واقع جنبه فردی دارند و تواتر، منشاء، جلوه و سرایت اجتماعی ندارند و از عوامل موروثی مانند روان نژندی و اختلال های مغزی ناشی می شوند.خشونت به قصدكشتن افراد ممكن است از این نوع باشد(رئیس دانا،1381: 109).

انحراف هایی كه جنبه روان پریشی دارند و به اختلال در شخصیت مربوط می شوند. شماری از بیماران دچار افسردگی یا برخی انواع اسكیزوفرنی تمایل به خودكشی پیدا می كنند، اما خودكشی به مثابه انحراف یا مشكل اجتماعی امریست جداگانه. به هرحال افزایش انواع روان پریشی و روان نژندی می تواند از نابهنجاری اجتماعی ناشی شود.

انحراف هایی كه منشاء اجتماعی و فرهنگی دارند و از تبعیض ها و تعرض ها و ناهنجادی های اجتماعی ناشی می شوند. این انحراف ها ممكن است به شكل های مختلف متوجه گروه ها و طبقات اجتماعی مختلف بشود. برای مثال، نبود امكانات فراغتی و رفاهی و فرهنگ بهزیستی و سلامت اجتماعی ممكن است افرادی را از طبقه فرودست تا میانی تا بالایی به سمت موادمخدر بكشاند. محدودیت ها و محرومیت های جنسی نیز می توانند دارا و نادار را به سمت تمایلات انحرافی یا خشونت جنسی و سوء استفاده از كودكان سوق بدهند. گرچه افزایش شدید آمار بزهكاریهای متفاوت مانند سرقت و سرقت به زور و تجاوز و خشونت و آدم ربایی در ایران را           نمی توان تاحد زیادی به نابهنجاری اجتماعی و ناتوانی مدیریت و نظم و امنیت و قانون و بی پرواشدن جوانان به دلیل اثرگذاری رسانه های ماهواره ای و فیلم های اكشن و غیره منتسب كرد، ‌اما در این مورد نیز انگیزه های اصلی و اقتصادی یعنی فقر و بیكاری یا اعتیاد كه خود چنان كه گفتم تاحد زیادی ناشی از فقر بوده است، نقشی نه كمتر از پنجاه درصد برعهده داشته اند. نكته بسیارجدی و قابل توجه- گرچه كماكان مورد بی اعتنایی مسئولان – آنست كه افزایش آسیب ها و انحراف ها بدنبال فقر و بی عدالتی و توزیع ناعادلانه درآمد و افزایش تبعیض و محرومیت پدید آمده است. در ۱۲ سال اخیر كاربرد سیاست های تعدیل ساختاری كه به نابرابری شدید توزیع درآمد و ثروت انجامیده، امكان سوءاستفاده های كلان مالی را افزایش داده و عدم نظارت دموكراتیك در عرصه های مدیریت را پابرجاتركرده وعامل اصلی برای تشدید تاسف بار انحراف ها و مشكلات اجتماعی بوده است. برنامه های كشور باید بطورجدی به سمت راههای رشد توام با عدالت، توسعه اجتماعی و برابری بیشتر تغییرجهت دهند. اگر چنین نشود آینده ای بس مخاطره آمیز درپیش خواهد بود كه بویژه جوانان میهن ما و حتی جوانان خارج از این كشور را به دلیل تسهیل انتقال موادمخدر تهدید می كند.شایع شدن بزهكاری های كودكان و نوجوانان و افزایش كودكان خیابانی و كودكان در خیابان و كودكان كار( هم اكنون در حدود ۵۵۰ هزار نفر كودك زیر ۱۵ سال در ایران كار می كنند) بی تردید به فقر و محرومیت و نداشتن بضاعت سرپرستی خانوار مربوط می شود. امروز حتی طرفداران و فعالان حقوق كودك در ایران از این كه بتوان كار كودك را بی هیچ جایگزین درآمدی متوقف كرد ناامید شده اند. در واقع می توان در خیابان ها كودكان آواره را به عیان مشاهده كرد كه در معرض انواع مخاطرات و انواع سوءاستفاده ها هستند(رئیس دانا،1381: 109).

تفاوت های طبقاتی در شیوع انحرافات اهمیت ویژه ای دارد. به طوری که در بعضی از فرهنگ ها، ‌انحراف در طبقات مرفه بیشتر از طبقات فقیر است و در اجتماعاتی که اختلافات طبقاتی کمتر و امکان انحراف و فساد محدودتر است، ‌انحرافت جنسی نیز کمتر وجود دارد، ضمن آن که در طبقاتی که پای بند مذهب، ‌اخلاق و معنویت هستند، معمولاً انحرافات جنسی کمتر دیده می شود(شاملو، 1382: 263). آمارها حاکی از آن هستند که انحرافات جنسی اغلب با اختلال شخصیت همراه می باشند. به طور مثال، نتایج یک تحقیق در مورد 300 مجرم جنسی نشان داد که تنها 14 درصد آنان از نظر روانی عادی هستند، در حالی که 29 درصد به بیماری خفیف روان نژندی، 35 درصد به بیماری شدید روان نژندی، 8 درصد در حد روان پریشی، ‌12 درصد بیماری های روانی، 5 درصد آسیب مغزی، 3 درصد شخصیت ضد اجتماعی و 4 درصد نیز به نقص عقلی مبتلا بوده اند (احمدی، ‌1384: 219و 218). اما در ایران تحقیقات جامعی وجود ندارد که نشان دهد انحرافات جنسی در چند درصد نوجوانان و به چه صورتی دیده می شود؛ با این حال شواهد و بررسی های کلینیکی روانی و تربیتی حاکی از آن است که رفتارهایی نظیر خودارضایی به خصوص در پسران نوجوان رواج بیشتری دارد (لطف آبادی، 1385: 13). از طرفی، تحقیقات نشان می دهد که تعداد متهمان زن در جرایم منکراتی در محاکم دادگستری بیش از سایر جرایم است. در مورد جرایم منکراتی نیز در بیشتر موارد جرم به صورت دسته جمعی ارتکاب یافته و اغلب متهمان، ‌زن مجرد یعنی اعم از باکره و مطلقه می باشند که در اکثر موارد، ‌اداره کنندگان اماکن فساد(قوادها) نیز زنان مطلقه هستند. یافته های یک تحقیق دیگر( 1382) بیانگر روند رو به رشد قاچاق زنان و دختران استان های مرزی به کشورهای حاشیه خلیج فارس، امارات متحده عربی، پاکستان، افغانستان و به طور محدود به کشورهای اروپایی و آسیایی است(طهماسبی ،1383: 284).

براساس شواهد و قرائن موجود، مشاهدات و اطلاعات ، می توان معضلات و آسیب های اجتماعی جامعه ایران را به ترتیب زیر اولویت بندی می كند:

1) اولین معضل، ضعف مراعات قواعد اخلاقی در اغلب سطوح روابط اجتماعی است در سطح كلان برای نمونه می توان به رفتارهای غیراخلاقی دولت با جامعه(مثل دروغ

مقایسه نتایج این سه سناریو نشان می‌دهد که هر سه سناریو مصرف و سرمایه‌گذاری در بخش انرژی را با شدتهای متفاوتی کاهش می‌دهند که شدت آنها از سنایوری الف تا ج بیشتر می‌گردد.

همچنین به این نتیجه رسیدیم که سه سناریو بر رشد اقتصاد اثرات متفاوتی دارند، بدین ترتیب که سناریوی ب رشد اقتصاد را از دو سناریوی دیگر در بلندمدت بیشتر افزایش می‌دهد. سناریوی ج در کوتاه مدت رشد اقتصاد را بیشتر از دو سناریوی دیگر افزایش می‌دهد ولی در بلندمدت اثر کمتری نسبت به دو سناریوی دیگر دارد.

 

کلیدواژه‌ها:

مدلسازی پویا، شبیه سازی، مدل کلان اقتصادی، مدل کلان انرژی

فهرست اجمالی

فصل 1-    کلیات تحقیق.. 1

فصل 2-    آشنایی با تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی.. 6

فصل 3-    مقایسه تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی با اقتصادسنجی و بهینه‌سازی   31

فصل 4-    مروری بر مدل‌های کلان انرژی در جهان و ایران.. 66

فصل 5-    ساختار مدل پیشنهادیو تخمین اولیه پارامترها.. 99

فصل 6-    کالیبراسیون پارامترها، بررسی نتایج و تحلیل حساسیت مدل   132

فصل 7-    جمع بندی و پیشنهادها.. 159

فصل 8-    ضمیمه الف: مفاهیم مدل و مدل‌سازی و جایگاه روش پویایی شناسی سیستمی   167

فصل 9-    ضمیمه ب: مدل‌سازی پویایی شناسی سیستمی در نرم افزار ithink یا STELLA  183

فهرست تفصیلی

فصل 1-    کلیات تحقیق.. 1

1-1-       کلیات تحقیق.. 2

١-١-١-         تعریف مسأله  2

١-١-٢-        سؤالات اصلی تحقیق  3

١-١-٣-        سابقه و ضرورت انجام تحقیق  3

١-١-۴-        فرضیه‌ها 4

1-1-5-       هدف‌ها 4

١-١-۶-        روش انجام تحقیق  5

١-١-۶-١-        روش و ابزار گردآوری اطلاعات   5

١-١-٧-        قلمرو تحقیق (زمانی، مکانی) 5

فصل 2-    آشنایی با تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی.. 6

2-1-       آشنایی با تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی.. 7

2-1-1-       مراحل مختلف نظری تدوین مدل و فرایند مدل‌سازی پویایی‌شناسی سیستمی   10

2-1-2-       نمودار علّی ـ معلولی مدل‌های ساده تک حلقوی و مدل‌های چند حلقوی   15

2-1-3-       تعریف چند اصطلاح  17

2-1-4-       نحوه نمایش مدل  18

2-1-4-1-       نمودار علی ـ معلولی  18

2-1-4-2-       نمودار حالت جریان  18

2-1-4-3-       نمایش مدل به صورت ریاضی  19

2-1-5-       رویکردهای مختلف تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی به مسأله تخمین پارامتر  19

2-1-5-1-       مکتب کلاسیک   20

2-1-5-2-       مکتب تمایل آماری  25

2-1-6-       کالیبراسیون در مدل‌های تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی   25

2-1-6-1-       روش‌های ابتکاری کالیبراسیون  26

2-1-6-2-       بررسی تطابق مدل با رفتار تاریخی در کالیبراسیون با استفاده از آمار‌های موجود 28

2-1-6-3-       بررسی تطابق مدل با ساختار آن  28

فصل 3-    مقایسه تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی با اقتصادسنجی و بهینه‌سازی   31

   

3-1-       مقایسه تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی با اقتصادسنجی.. 32

3-2-       محدودیت‌های مدل سازی اقتصادسنجی.. 45

3-2-1-       تفاوت در منابع اطلاعاتی   52

3-2-2-       تفاوت در درجه سختی   54

3-2-3-       تفاوت در ساختار مدل  55

3-2-4-       تفاوت در نوع معادلات   56

3-2-5-       تفاوت در شکل تابع  56

3-2-6-       تفاوت در انعکاس تأخیرها 57

3-2-7-       تفاوت در تخمین پارامتر  57

3-2-8-       تفاوت در نحوه اعتبارسنجی   58

3-2-9-       تفاوت در هدف   59

3-2-10-     استفاده از تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی در مدل‌های اقتصادی ـ آری یا خیر؟  62

فصل 4-    مروری بر مدل‌های کلان انرژی در جهان و ایران.. 66

4-1-       مروری بر تحقیقات کلان انرژی در جهان. 67

4-1-1-       سیستم مدل‌سازی ملی انرژی در آمریکا ،” NEMS”  67

4-1-1-1-       هدف مدل  67

4-1-1-2-       موضوعات قابل اجراء در مدل  68

4-1-1-3-       ساختار کلی مدل  68

4-1-1-4-       ساختار واحدی مدل  69

4-1-2-       مدل جامع مصرف نهایی آسیای اقیانوسیه”AIM”  69

4-1-2-1-       هدف   69

4-1-3-       سیستم مدل‌سازی جامع کانادایی (CIMS) 71

4-1-3-1-       هدف مدل  71

4-1-3-2-       ساختار کلی مدل  71

4-1-4-       مدل کلان‌سنجی بخش انرژی یونان  73

4-1-5-       مدل کشورهای تایلند، فیلیپین، اندونزی و مالزی   74

4-1-6-       مدل انرژی ـ اقتصاد هند  74

4-2-       مدل‌های کلان انجام شده مشتمل بر بخش انرژی در ایران. 76

4-2-1-       پروژه‌ی پیوند  77

4-2-2-       الگوی سازمان برنامه و بودجه (1) 78

4-2-3-       الگوی سازمان برنامه و بودجه (2) 78

4-2-4-       الگوهای فیروز وکیل  78

4-2-5-       الگوهای حبیب آگهی   79

4-2-6-       الگوی رابرت لونی   80

4-2-7-       الگوی سازمان برنامه و بودجه (3) 80

4-2-8-       الگوی آپادانا 81

4-2-9-       الگوی آق اولی و سیروس ساسان‌پور  82

4-2-10-     مدل برنامه اول توسعه  83

4-2-11-     الگوی بانک جهانی برای اقتصاد ایران  84

4-2-12-     الگوی وزارت اقتصاد و دارایی (نو فرستی و عرب مازار)(1) 84

4-2-13-     مدل برنامه‌ی دوم توسعه  86

4-2-14-     الگوی وزارت اقتصاد و دارایی (نوفرستی و عرب مازار) (2) 88

4-2-15-     الگوی بانک مرکزی (بیژن بید آباد) 90

4-2-16-     الگوی بانک مرکزی (کواک، مجرد و جمشیدی) 92

4-2-17-     الگوی سوم توسعه  94

فصل 5-    ساختار مدل پیشنهادیو تخمین اولیه پارامترها.. 99

5-1-       ساختار و ویژگی‌های کلی مدل. 100

۵-١-١-        ویژگی‌های ساختار مدل  100

5-2-       روابط علی و معلولی مدل. 101

5-2-1-       تعریف نمادهای استفاده شده در مدل  103

5-3-       تصریح روابط ساختاری و تخمین اولیه پارامترهای مدل. 105

5-3-1-       بخش تقاضای کل  107

5-3-1-1-       مخارج مصرفی بخش خصوصی  107

5-3-1-2-       مخارج مصرفی بخش دولتی  109

5-3-1-3-       کل سرمایه‌گذاری  111

5-3-1-4-       خالص صادرات و واردات   114

5-3-2-       بخش درآمدهای دولت   114

5-3-2-1-       مالیات   114

5-3-2-2-       درآمدهای نفتی  116

5-3-3-       بخش انرژی   117

5-3-3-1-       تقاضای نفت   117

5-3-3-2-       تقاضای گاز 119

5-3-3-3-       مصرف برق  121

5-3-3-4-       بخش سرمایه‌گذاری انرژی  126

5-3-4-       جمعیت   131

فصل 6-    کالیبراسیون پارامترها، بررسی نتایج و تحلیل حساسیت مدل   132

6-1-       کالیبراسیون پارامترها 133

6-1-1-       بیان ریاضی مدل  133

6-2-       بیان نتایج مدل. 138

6-3-       شبیه سازی در چارچوب مدل. 146

6-3-1-       تغییر قیمت حامل‌های انرژی   146

6-3-1-1-       اثر افزایش قیمت نفت   153

فصل 7-    جمع بندی و پیشنهادها.. 159

فصل 8-    ضمیمه الف: مفاهیم مدل و مدل‌سازی و جایگاه روش پویایی شناسی سیستمی   167

8-1-       مدل چیست؟. 168

8-2-       هدف از ساخت مدل چیست؟. 169

8-3-       معیارهای طبقه بندی مدل‌ها 170

٨-٣-١-        طبقه بندی براساس نحوه مدل‌سازی   170

٨-٣-٢-        طبقه بندی براساس محتوا 171

8-3-3-       طبقه بندی براساس نوع کاربرد مدل‌ها 172

8-4-       مدل‌های ریاضی.. 173

٨-۴-١-        طبقه بندی براساس درجه قطعیت پارامترها و متغیرهای مدل  173

٨-۴-٢-        طبقه بندی براساس نوع برخورد با زمان  174

٨-۴-٣-        طبقه بندی براساس نوع روابط مدل  175

8-5-       اعتبار سنجی مدل. 175

8-6-       تکنیک‌های مدل‌سازی.. 176

فصل 9-    ضمیمه ب: مدل‌سازی پویایی شناسی سیستمی در نرم افزار ithink یا STELLA  183

9-1-       مدل‌سازی پویایی شناسی سیستمی در نرم افزار ithink یا STELLA.. 184

9-1-1-       مؤلفه‌های مدل  184

9-1-2-       مدل‌سازی در ithink و STELLA  186

9-1-3-       اصول مدل‌سازی   197

9-1-4-       چهار روش کلی برای مدل‌سازی در ithink  199

9-1-4-1-       مدل‌های محرک ـ واکنش   199

9-1-4-2-       مدل خود بارگشت   202

9-1-4-3-       مدل هدف‌جو  204

9-1-4-4-       مدل‌ هدف‌ساز 206

9-1-5-       مثالها 209

9-1-5-1-       تجزیه نمایی یک جسم  209

9-1-5-2-       سردشدن تدریجی  211

9-1-6-       تابع‌ها در نرم افزار ithink  213
فهرست جدول‌ها

جدول (٢-1):               مراحل نظری مدل‌سازی.. 12

جدول (٢-2):               ویژگی‌های نمودارهای علّی ـ معلولی و حالت ـ جریان. 16

جدول (۵-1):               تخمین اولیه پارامترهای معادله مخارج مصرفی بخش خصوصی.. 109

جدول (۵-2):               تخمین پارامترهای معادله مخارج مصرفی دولت… 111

جدول (۵-3):               تخمین پارامترهای معادله کل سرمایه‌گذاری.. 113

جدول (۵-4):               تخمین پارامترهای معادله درآمدهای مالیاتی.. 115

جدول (۵-5):                    تخمین پارامترهای معادله تقاضای نفت… 119

جدول (۵-6):               تخمین پارامترهای معادله تقاضای گاز. 120

جدول (۵-7):               تخمین پارامترهای تقاضای برق بخش مسکونی.. 124

جدول (۵-8):               تخمین پارامترهای تقاضای برق بخش صنعت… 125

جدول (۵-9):               تخمین پارامترهای تقاضای برق بخش کشاورزی.. 125

 

جدول (۶-1):               نتایج مدل کلان انرژی طراحی شده 138

 

جدول (٨-1):               فهرست تابع‌های نرم‌افزار ithink. 214

 

فهرست شکل‌ها

شکل (٨-1):                نماد چهار متغیر مورد استفاده در ithink. 186

شکل (٨-2):                نماد انتقال به حالت مدل‌سازی.. 186

شکل (٨-3):                متغیر حالت… 187

شکل (٨-4):                متغیر جریان. 188

شکل (٨-5):                انتخاب نوع متغیر جریان. 189

شکل (٨-6):                ابزار مبدل و ابزار ارتباط دهنده 190

شکل (٨-7):                بازه‌های زمانی جهت اجرای مدل. 190

شکل (٨-8):                نمادهای نمودار و جدول. 191

شکل (٨-9):                ارتباط در جهت عکس…. 193

شکل (٨-10):               نمادهای جابجایی، تغییر رنگ و پاک کردناجزای مدل. 195

شکل (٨-11):               نماد ابزارهای متن و بخش…. 196

شکل (٨-12):               بیان ریاضی مدل رشد جمعیت… 197

شکل (٨-13):               افزایش جمعیت بدلیل مهاجرت… 200

شکل (٨-14):               بیان ریاضی رشد جمعیت بدیل مهاجرت… 202

شکل (٨-15):               مدل خود بازگشت… 203

شکل (٨-16):               مدل هدف‌جو. 205

شکل (٨-17):               مدل هدف ساز. 207

شکل (٨-18):               بیان ریاضی رشد جمعیت در مدل هدف‌ساز. 208

شکل (٨-19):               نرخ تجزیه یک جسم. 210

شکل (٨-20):               بیان ریاضی مدل تجزیه نمایی یک جسم. 211

شکل (٨-21):               مدل روند کاهش دما تا رسیدن به دمای مطلوب… 212

شکل (٨-22):               بیان ریاضی مدل کاهش دما تا رسیدن به دمای مطلوب… 213

شکل (٨-23):               مدلی جهت محاسبه میزان مبلغ قسط ماهانه یک وام. 216

شکل (٨-24):               مدلی جهت محاسبه ارزش فعلی.. 217

 

فهرست نمودارها

نمودار (٢-1):               مراحل مدل‌سازی پویایی‌شناسی سیستمی.. 11

نمودار (٢-2):               مدل چرخه سه مرحله‌ای.. 14

نمودار (٢-3):               متغیر حالت و متغیرهای نرخ.. 15

نمودار (٢-4):               زمان حایل.. 17

نمودار (٢-5):               نمودار حالت ـ جریان افزایش جمعیت… 19

 

نمودار (۴-1):               ساختار مدل مصرف نهایی AIM.. 70

 

نمودار (۵-1):               بخش Interface مدل کلان انرژی طراحی شده 101

نمودار (۵-2):            بخش مدل و روابط علی و معلولی درمدل کلان انرژی طراحی شده 102

نمودار (۵-3):               بخش شبیه سازی در مدل کلان انرژی طراحی شده 103

نمودار (۵-4):               بخشهای مجزا شده در مدل کلان انرژی طراحی شده 106

نمودار (۵-5):               بخش تقاضای کل در مدل. 107

نمودار (۵-6):               اجزای تشکیل دهنده مصرف بخش خصوصی.. 109

نمودار (۵-7):               اجزای تشکیل دهنده مصرف بخش دولتی.. 110

نمودار (۵-8):               کل سرمایه‌گذاری در اقتصاد. 112

نمودار (۵-9):               کل سرمایه‌گذاری بخش انرژی.. 112

نمودار (۵-10):               رابطه اجزای مخارج سرمایه‌گذاری معمولی.. 113

نمودار (۵-11):               بخش‌های صادرات و واردات… 114

نمودار (۵-12):               درآمدهای مالیاتی دولت… 115

نمودار (۵-13):               بیان درآمدهای حقیقی نفتی دولت بصورت تابعی از زمان. 117

نمودار (۵-14):               رابطه اجزای تشکیل دهنده تقاضای نفت… 118

نمودار (۵-15):               بیان قیمت نفت بصورت تابعی از زمان. 119

نمودار (۵-16):               رابطه اجزای تشکیل دهنده تقاضای گاز. 120

نمودار (۵-17):               مصرف کلی برق (مجموع مصرف سه بخش مسکونی، صنعتی و کشاورزی) 122

نمودار (۵-18):               تقاضای برق بخش مسکونی.. 122

نمودار (۵-19):               بیان قیمت برق مسکونی بصورت تابعی از زمان. 122

نمودار (۵-20):               تقاضای برق بخش صنعت… 123

نمودار (۵-21):               بیان قیمت برق صنعتی بصورت تابعی از زمان. 123

نمودار (۵-22):               تقاضای برق بخش کشاورزی.. 123

نمودار (۵-23):               بیان قیمت برق کشاورزی بصورت تابعی از زمان. 124

نمودار (۵-24):               کل مصرف انرژی.. 126

نمودار (۵-25):               محاسبه سرمایه‌گذاری مورد نیاز در بخش نفت… 128

نمودار (۵-26):               محاسبه سرمایه‌گذاری مورد نیاز در بخش گاز. 129

نمودار (۵-27):               محاسبه سرمایه‌گذاری مورد نیاز در بخش برق.. 130

نمودار (۵-28):               نحوه رشد جمعیت در مدل. 131

 

نمودار (۶-1):               تولید ناخالص ملی و رشد آن. 140

نمودار (۶-2):               رشد جمعیت… 141

نمودار (۶-3):               مصرف حقیقی بخش دولتی.. 141

نمودار (۶-4):               مصرف بخش خصوصی بجز انرژی.. 142

نمودار (۶-5):               سرمایه‌گذاری کل بجز بخش انرژی.. 142

نمودار (۶-6):               سرمایه‌گذاری کل بخش انرژی.. 142

نمودار (۶-7):               سرمایه‌گذاری بخش گاز. 143

نمودار (۶-8):               سرمایه‌گذاری بخش برق.. 143

نمودار (۶-9):               سرمایه‌گذاری بخش نفت… 143

نمودار (۶-10):               مصرف انرژی گاز طبیعی در اقتصاد. 144

نمودار (۶-11):               مصرف فرآورده‌های نفتی در اقتصاد. 144

نمودار (۶-12):               خالص درآمدهای مالیاتی دولت… 144

نمودار (۶-13):               مصرف انرژی الکتریسیته توسط بخش کشاورزی.. 145

نمودار (۶-14):               مصرف انرژی الکتریسیته توسط بخش صنعت… 145

نمودار (۶-15):               مصرف انرژی الکتریسیته توسط بخش مسکونی.. 145

نمودار (۶-16):               بخش شبیه سازی در مدل کلان انرژی طراحی شده 146

نمودار (۶-17):               افزایش GDP از سناریوی اول تا سوم. 148

نمودار (۶-18):               کاهش مصرف برق در بخش کشاورزی از سناریوی اول تا سوم. 148

نمودار (۶-19):               کاهش مصرف برق در بخش صنعتی از سناریوی اول تا سوم. 149

نمودار (۶-20):               کاهش مصرف برق در بخش مسکونی از سناریوی اول تا سوم. 149

نمودار (۶-23):               کاهش سرمایه‌گذاری کل در بخش انرژی از سناریوی اول تا سوم. 151

نمودار (۶-24):               کاهش سرمایه‌گذاری در بخش گاز از سناریوی اول تا سوم. 151

نمودار (۶-25):               کاهش سرمایه‌گذاری در بخش برق از سناریوی اول تا سوم. 152

نمودار (۶-26):            کاهش سرمایه‌گذاری در بخش نفت در کوتاه مدت در سناریوی سومنسبت به اول و برعکس در بلند مدت      152

نمودار (۶-27):               افزایش رشد تولید ناخالص ملی در کوتاه مدت در سناریوی سومنسبت به اول و برعکس در بلند مدت      153

نمودار (۶-28):               اعمال افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨۴. 153

نمودار (۶-29):               تغییرات GDP پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨۴. 154

نمودار (۶-30):               تغییرات مصرف فرآورده‌های نفتی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨۴. 154

نمودار (۶-31):               تغییرات در مصرف کل انرژی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨۴. 155

نمودار (۶-32):               تغییرات مصرف بخش دولتی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨۴. 155

نمودار (۶-33):               تغییرات مصرف بخش خصوصی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨۴. 156

نمودار (۶-34):               تغییرات سرمایه‌گذاری غیر از انرژی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨۴. 156

نمودار (۶-35):               تغییرات درآمدهای مالیاتی بخش دولتی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨۴. 157

نمودار (۶-36):               تغییرات سرمایه‌گذاری بخش انرژی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨۴. 157

نمودار (۶-37):               تغییرات سرمایه‌گذاری بخش نفت پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨۴. 158

نمودار (۶-38):            تغییرات رشد اقتصاد پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨۴. 158

 

نمودار (٧-1):               کاهشرشد تولید ناخالص ملی با افزایش قیمت‌های انرژی.. 161

نمودار (٧-2):            کاهش تولید ناخالص ملی با افزایش قیمت‌های انرژی.. 161

نمودار (٧-3):               کاهشمصرف انرژی بخش خصوصی با افزایش قیمت‌های انرژی.. 161

نمودار (٧-4):               کاهشمصرف بخش خصوصی با افزایش قیمت‌های انرژی.. 162

نمودار (٧-5):               کاهش مصرف گاز طبیعی با افزایش قیمت گاز. 162

نمودار (٧-6):               کاهش مصرف مشتقات نفتی با افزایش قیمت نفت… 163

نمودار (٧-7):               کاهش مصرف الکتریسیته در بخش مسکونی با افزایش قیمت الکتریسیته. 163

نمودار (٧-8):               کاهش مصرف الکتریسیته در بخش صنعتی با افزایش قیمت الکتریسیته. 163

نمودار (٧-9):            کاهش مصرف الکتریسیته در بخش کشاورزی با افزایش قیمت الکتریسیته. 164

نمودار (٧-10):               سرمایه گذاری مورد نیاز برای تولید گاز با افزایش قیمت گاز. 164

نمودار (٧-11):               کاهش مصرف مشتقات نفتی با افزایش قیمت نفت… 164

نمودار (٧-12):               کاهش سرمایه گذاری مورد نیاز برای تولید الکتریسیته با افزایش قیمت الکتریسیته. 165

نمودار (٧-13):               کاهش کل سرمایه‌گذاری مورد نیاز در انرژی با افزایش قیمت‌های انرژی.. 165

نمودار (٧-14):               کاهش کل سرمایه‌گذاری در اقتصاد با افزایش قیمت‌های انرژی.. 165

 

نمودار (٨-1):               مراحل ساختن یک مدل. 185

نمودار (٨-2):               نمودار رشد جمعیت… 191

نمودار (٨-3):               تشکیل یک تابع گرافیکی.. 194

 

 

فصل دوم 7

مدیریت 8

قرن بیستم و آغاز مطالعه منظم علمی مدیریت 10

دوره كلاسیك 10

مدیریت علمی 11

اثرات و كاربرد تئوری مدیریت علمی در سازمانهای آموزشی 13

تئوری اداری 13

كاربرد تئوری اداری در آموزش و پرورش 17

بوروكراسی یا دیوانسالاری 18

دورة كلاسیك نو (مكتب روابط انسانی) 19

مكتب رفتاری (نگرش رفتاری) 22

نگرش سیستمی 22

مدیریت اقتضایی 23

مدیریت آموزشی 24

اهمیت مدیریت آموزشی 25

تعاریف مدیریت آموزشی 26

اهداف مدیریت آموزشی 27

به طور كلی اهداف مدیریت آموزشی را می‌توان به شرح زیر بیان كرد 27

وظایف مدیران آموزشی 28

برنامه‌ریزی 30

انواع برنامه‌ریزی 32

1ـ برنامه‌های ثابت و موقت 32

2ـ برنامه كوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت 32

3ـ برنامه‌های راهبردی و عملیاتی 33

محاسن برنامه‌ریزی 33

محدودیت‌های برنامه‌ریزی 34

سازماندهی 34

هدایت و رهبری 35

هماهنگی 36

تصمیم گیری 37

انواع تصمیمات 38

فرآیندهای تصمیم گیری 38

تصمیم گیری در مدیریت آموزشی 38

كنترل و ارزشیابی 39

سوابق تحقیق 40

تحقیقات داخلی 40

تحقیقات خارجی 47

 

فصل سوم 48

مقدمه 49

روش تحقیق 50

روش گردآوری اطلاعات 50

ابزار گردآوری اطلاعات 51

روایی و پایایی پرسشنامه 53

جامعه آماری 54

تعداد و روش نمونه گیری 55

روش تجزیه و تحلیل داده ها 55

 

فصل چهارم 55

   

مقدمه 56

بخش اول 58

بخش دوم 65

 

فصل پنجم 72

مقدمه 73

پیشنهادات 76

منابع 77

 

ضمائم 78

پرسشنامه دبیران 79

پرسشنامه مدیران 80

 

 

فصل اول

 

مقدمه:

رشد و گسترش همه‌جانبه آموزش و پرورش و ارتباط آن با همه نهادها و سازمانهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و.‌.. و همچنین كثرت تعداد دانش‌آموز و نیروی انسانی یعنی معلمان و سایر كاركنان، اختصاص منابع مالی عظیم، مسائل و مشكلات زیادی را در سازمانهای گوناگون این نهاد اساسی اجتماعی بوجود آورده است و باعث شده است كه كشورهای مختلف جهان، بخصوص بعد از تئوری «مدیریت علمی تایلور» دریابند كه سازمانهای آموزشی و پرورشی نیز همانند دیگر سازمانهای اداری، اقتصادی و.‌.. (حتی بیشتر از آنها) نیاز به مدیریت سنجیده و هوشمندانه دارند و بایستی مدیران تحصیل كرده و مجرب كه از استعداد و توانایی لازم برخوردارند، مسئولیت ادارة این گونه سازمانها را برعهده داشته باشند، تا با استفاده از علم و هنر مدیریت، بویژه مدیریت آموزشی، مسائل و مشكلات را كاهش داده و با برنامه‌ریزی، سازماندهی، هدایت و رهبری،

 

 

 

 

 

مقدمه:

 

واقعه کربلا نقطه عطفی در تاریخ تشیع است. گرچه مذهب شیعه همزمان با بعثت پیامبر اکرم (ص) شکل گرفت و ابوذر، سلمان، مقداد و عمار یاسر نخستین شیعیان علی (ع) در دوران زندگی پیامبر بودند، ولی یادآوری از خودگذشتگی و فداکاری امام حسین (ع) برای دفاع از حق در محرم سال 61 هجری و مصائب و رنج هایی که در این راه متحمل شدند، عامل اصلی گسترش تشیع در طول تاریخ بوده است. قیام امام حسین (ع) معیاری شد برای مبارزه حق با باطل، بلافاصله بعد از واقعه کربلا یک رشته قیام های شیعی آغاز شد که تا میانه سده سوم هجری ادامه یافت و موجب گسترش تشیع گردید.

هرچند انشعابی که در میان شیعیان روی داد، آنان را پراکنده ساخت، ولی همین عامل به ظاهر منفی به عامل مثبتی برای رواج مذهب شیعه تبدیل شد و پراکنده شدن فرق شیعه در شرق و غرب قلمرو مسلمانان موجبات گسترش تشیع را فراهم کرد. مذهب تشیع با همه فشارها و محدودیتهایی که تحمل کرد به حیات خود ادامه داد و طی دو و نیم سده در سایه رهبری پیشوایان شیعی متناسب با شرایط سیاسی، فرهنگ شیعی گسترش یافت، به نحوی که در پایان سده سوم شیعیان بر بخش وسیعی از سرزمین های اسلامی فرمانروایی یافتند.

لازم به ذکر است که مؤثرترین قیام ها و بیشترین شهادت ها در دوره بنی عباس بوده است و بیش تر قیام های دوره اموی برای خونخواهی از امام حسین ( ع) و شهیدان کربلا صورت می گرفت، در حالی که اکثر قیام های عصر بنی عباس برای برقراری حکومت اسلامی انجام می شد. عباسیان با ادعای انتساب به خاندان پیامبر و شعار جلب رضایت و احقاق حقوق از دست رفته آنان قدرت را به دست گرفتند. گروهی از شیعیان پس از دوران سختی كه در زمان امویان پشت سرگذاشته بودند به عباسیان كه با شعار “الرضا من آل محمد” بر سركار آمده بودند، امید بستند.

بعدها رویگردانی عباسیان از این شعار و تحت فشار و شكنجه قرار گرفتن علویان موجب جدایی این دو جریان شد و قیام ها و شورش های مختلفی در نواحی مختلف در دوران خلفای عباسی به رهبری علویان سازماندهی شد.

برای بررسی قیام های علویان بر اساس کتاب مقاتل الطالبیین ابتدا لازم است به نقش شیعیان یا به طور کلی علویان در تاریخ اسلام پرداخت، سپس به بررسی کتاب هایی که به عنوان مقتل نوشته شده اند و تبیین جایگاه کتاب مقاتل الطالبیین و جایگاه این کتاب در مقایسه با کتب دیگر پرداخت.    

پس از آن ضروریست مختصری به بررسی قیام امام حسین با این دیدگاه که بنیان همه قیام های شیعی و علوی به گونه ای به این قیام برمی گردد ، پرداخت . سپس قیام هایی که در دو دوره بنی امیه و بنی عباس رخ داده به تفکیک بررسی کرد. قیام ها دوره اموی به صورت مختصر عبارتند از: قیام توابین، قیام مختار ثقفی، قیام زید و هم بایستی به نقش تفکر شیعی و علوی به ویژه شعار بسیار موثر ” الرضا من آل محمد(ص) ” در سقوط دولت امویان و تأثیر و تأثرات علویان و عباسیان را و هم چنین چگونگی به قدرت رسیدن و پس از آن را مورد بازخوانی قرار داد.

پس از تبیین جایگاه و نقش آفرینی مبانی فکر شیعی در به قدرت رسیدن عباسیان، ضروری است چگونگی تقابل شیعه، علویان و عباسیان و مبانی ، علل و عوامل شکل گیری قیام های شیعی و تداوم آن بحث و تجزیه و تحلیل شود و با منابع دیگر تطبیق و ازریابی شود.

 

 

 

 

فصل اول

کلیات تحقیق