1-6. جنبه جدید بودن و نوآوری.. 6
1-7. سامانه پژوهش… 7
فصل دوم: کلیات.. 8
2-1. تاریخچه حمایت حقوقی از طرح‌های صنعتی. 9
2-1-1. مقررات ملی. 9
2-1-2. معاهدات بین‌المللی. 11
2-1-2-1. کنوانسیون پاریس.. 11
2-1-2-2. موافقت‌نامه لاهه 13
2-1-2-3. موافقت‌نامه‌ی تریپس 13
2-1-2-4. موافقت‌نامه لوکارنو 14
2-1-2-5. کنوانسیون برن و کنوانسیون ژنو 14
2-1-2-6. مقررات جامعه اروپا 15
2-2. تعریف طرح صنعتی. 16
2-2-1. شناسایی ماهیت طرح صنعتی. 20
2-2-1-1. ترکیب خطوط یا رنگ‌ها و شکل سه بعدی. 20
2-2-1-2. جدید بودن. 21
2-2-1-2-1. عدم شباهت طرح جدید و نو با طرح‌های موجود 22
2-2-1-2-2. عدم افشاء طرح. 22
2-2-1-3. تولید محصول حاوی طرح در فرآیند صنعتی. 23
2-2-1-4. چشمگیر بودن محصول. 24
2-2-2. اقسام و طبقه‌بندی طرح‌های صنعتی. 25
2-2-2-1. اقسام طرح‌های صنعتی. 26
2-2-2-1-1. تقسیم طرح‌های صنعتی از جهت اشکال محصولات حاوی طرح صنعتی. 26
2-2-2-2. تقسیم طرح‌های صنعتی از جهت ساده و مرکب بودن محصولات حاوی طرح صنعتی. 28
2-2-2-3. طبقه‌بندی بین‌المللی طرح‌های صنعتی. 29
2-3. طرح‌های صنعتی و سایر شاخه‌های حقوق مالکیت فکری.. 33
2-3-1. طرح‌های صنعتی و اختراعات و مدلهای مفید 33
2-3-2. تفاوت طرح صنعتی با علامت تجاری.. 34
2-3-3. طرح‌های صنعتی و طرح ساخت مدارهای یکپارچه 35
2-3-4. طرح‌های صنعتی و حقوق مالکیت ادبی و هنری.. 36
2-4. دیدگاه‌های موجود برای حمایت از طرح صنعتی بر اساس سیستم ثبت.. 38
2-4-1. حمایت از طرح‌های ثبت شده 38
2-4-2. حمایت از طرح‌های ثبت نشده 39
فصل سوم: معاهدات بین‌المللی در حوزه طرح‌های صنعتی. 41
3-1. معاهده پاریس… 42
3-1-1. شرایط اعطای حمایت و نوع آن. 43
3-1-2. ضمانت اجرای حمایت.. 44
3-2. موافقت‌نامه راجع به جنبه‌های تجاری حقوق مالکیت‌فکری (موافقت‌نامه‌ی تریپس) 44
3-2-1. شرایط حمایت در موافقت‌نامه تریپس… 46
3-2-2. حقوق اعطائی. 47
3-2-3. شرایط اعطای حمایت و نوع آن. 47
3-2-3-1. جدید بودن. 48
3-2-3-2. تکنیکی یا کاربردی نبودن. 48
3-2-4. ضمانت اجرای حمایت.. 48
3-3. دستور العمل اتحادیه اروپا در خصوص حمایت از طرح‌ها 48
3-3-1. حقوق اعطائی. 49
3-3-2. شرایط حمایت.. 50
3-3-2-1. نو بودن. 50
3-3-2-2. ویژگی اختصاصی. 50
3-3-3. مدت حمایت.. 50
3-4. موافقت‌نامه لاهه 51
3-5. موافقت‌نامه لوکارنو. 53
3-6. طرح پیشنهادی کمیته دائمی وایپو(SCT) 55
فصل چهارم: طرح صنعتی در نظام حقوقی ایران و انگلستان. 58
4-1. حقوق ایران. 59
4-1-1. تاریخچه حمایت در حقوق ایران. 59
4-1-2. انواع سیستم‌های حمایتی. 60
4-1-3. مصادیق نقض حق و ضمانت اجراهای حقوق ایران. 60
4-1-3-1. مصادیق نقض حق. 61
4-1-3-1-1. تولید و ساخت غیر مجاز. 61
4-1-3-1-2. فروش غیر مجاز. 62
4-1-3-1-3. واردات غیر مجاز. 63
4-1-3-1-4. اقداماتی که عرفاً موجبات نقض را در آینده فراهم نماید 63
4-1-3-1-5. استثنائات نقض حقوق طرح‌های صنعتی. 64
4-1-4. ضمانت اجراها 65
4-1-4-1. ضمانت اجراهای مربوط به طرح‌های ثبت شده (ظاهر کالا) 66
4-1-4-1-1. ضمانت اجراهای مدنی. 66
4-1-4-1-1-1. دستور موقت.. 66
4-1-4-1-1-2. توقیف و معدوم کردن کالای نقض کننده طرح. 67
4-1-4-1-1-3. جبران خسارت.. 68
4-1-4-1-2. ضمانت اجرای کیفری. 69
4-1-4-2. نقض و ضمانت اجراهای حمایت از طرح‌های ثبت نشده (مربوط به عملکرد) 70
4-1-4-2-1. ضمانت اجرای مدنی در خصوص طرح‌های ثبت نشده 71
4-1-4-2-2. ضمانت اجرای کیفری در خصوص طرح‌های ثبت نشده 71
4-1-4-3. بررسی نقض و ضمانت اجرای طرح‌های صنعتی در برخی از کشورهای جهان. 74
4-1-4-3-1. نقض… 74
4-1-4-3-2. ضمانت اجراهای مدنی. 74
4-1-4-3-3. ضمانت اجراهای کیفری. 75
4-2. حقوق انگلستان. 76
4-2-1. تاریخچه حمایت در حقوق انگلستان. 76
4-2-2. تعریف طرح صنعتی در حقوق انگلستان. 78
4-2-3. انواع حمایت.. 79
4-2-4. سیستم حمایتی طرح‌های ثبت شده 80
4-2-4-1. طرح ثبت شده در حقوق انگلستان. 80
4-2-4-1-1. ارائه و معرفی طرح. 81
4-2-4-1-2. وجود نوآوری در طرح (جدید بودن) 81
4-2-4-1-3. تعیین کالا. 82
4-2-4-2. فرایند ثبت.. 82
4-2-4-3. موضوعیت داشتن کالای نمونه 84
4-2-4-3-1. طرح. 84
4-2-4-3-1-1. ویژگیهای قالب و شکل الگو یا تزئین. 84
4-2-4-3-1-2. به کار رفتن. 85
4-2-4-3-1-3. وجود کالایی که طرح در آن به کار رفته باشد 85
4-2-4-3-1-4. به چشم آمدن (جاذبه‌ی ظاهری) 86
4-2-4-4. استثنائات قانونی طرح‌های صنعتی. 86
4-2-4-4-1. روش‌ها و اصول ساخت.. 86
4-2-4-4-2. طرح‌های عملکردی. 87
4-2-4-4-3. قطعات یدکی. 87
4-2-4-4-4. طرح‌های غیر اخلاقی. 87
4-2-4-4-5. آرم و پرتره 87
4-2-5. حمایت بر اساس قانون کپی رایت.. 88
4-2-5-1. حمایت از طرح کالا به عنوان یک کار هنری. 88
4-2-5-1-1. کار هنری به عنوان یک منبت کاری (حکاکی) 88
4-2-5-1-2. سایر آثار هنری. 89
4-2-5-2. حمایت غیرمستقیم 89
4-2-5-3. نقشه‌های طراحی و آثار ادبی. 89
4-2-6. حمایت از طرح‌های ثبت نشده 89
4-2-6-1. ماهیت حقوق طرح‌های ثبت نشده 90
4-2-6-1-1. وجود یک طرح. 90
4-2-6-1-2. اصالت.. 90
4-2-6-1-3. تثبیت.. 91
4-2-6-1-4. صلاحیت.. 92
4-2-6-2. مدت زمان حمایت از طرح‌های ثبت نشده 92
4-2-6-3. محکمه‌ی صالح به رسیدگی در خصوص طرح‌ها 93
4-2-6-4. ضمانت اجراهای حقوق انگلستان. 93
فصل پنجم: نتیجه‌گیری.. 95
فهرست منابع و مآخذ. 98
منابع فارسی. 98
الف: کتابها 98
ب) مقالات.. 99
ج) پایان‌نامه‌ها 99
د) قوانین. 99
منابع لاتین. 100
کنوانسیون‌ها و قوانین خارجی. 101
منابع اینترنتی. 101
چکیده انگلیسی. 104
فصل اول: طرح تحقیق
فصل اول
طرح تحقیق
1-1. مقدمه
حقوق مالکیت‌فکری مجموعه‌ای از حقوق مادی و معنوی است که به صاحبان آثار فکری در عرصه‌های مختلف، در جهت بهره‌برداری انحصاری از محصولات فکری اعطا می‌شود. در جهان متحول امروز توجه به نظام مالکیت‌فکری، یکی از مسایل اساسی حاکم بر روابط ملت هاست. در کشورهای در حال توسعه نیز مالکیت‌فکری به عنوان ابزاری کلیدی برای توسعه‌ی پایدار خود نمایی می‌کند. رقابت که امروزه در بازارهای جهانی حرف اول را می‌زند ایجاب می‌کند که تولید کنندگان برای هرچه بیشتر فروش رفتن کالاهای خود از اقسام گوناگون مالکیت صنعتی بهره جویند و مصادیق مالکیت صنعتی از جمله حق اختراعات، مدلهای مفید، طرح‌های صنعتی و… امروزه در حقیقت سرمایه‌هایی هستند که توان شرکت‌ها را در عرصه رقابت بالا می‌برند و گاهی اوقات میلیون‌ها دلار نصیب دارنده‌ی خود می‌کنند.
ازسویی ایجاد سازمان‌هایی همچون سازمان جهانی تجارت (W.T.O)[1] الزاماتی را برای کشورها ایجاد کرده که حمایت از حقوق مالکیت‌فکری یکی از مهمترین آنهاست و این موضوع یکی از شرایط لازم برای پیوستن به سازمان جهانی تجارت و در نتیجه به دست آوردن بازارهای جهانی شده است. به همین دلیل کشورها سعی بر آن دارند تا با اتخاذ نظام‌های مؤثر روند پیشرفت خود را سرعت بخشند.
طرح‌های صنعتی یکی از مصادیق مالکیت‌فکری هستند که کشورهای صنعتی بدون توجه به اینکه برای حمایت از مالکیت صنعتی چه مبنا و توجیه حقوقی را در نظر گرفته‌اند در جهت حمایت از نوآوری به حمایت از این مصداق می‌پردازند.
طرح صنعتی، که به ابعاد زیباشناختی محصولات مربوط می‌شود، امروزه گستره بسیاروسیعی را به خود اختصاص داده و در صنایع گوناگون مورد نیاز جامعه، از قبیل صنعت اتومبیل، پوشاک، اسباب بازی، وسایل آرایشی و بهداشتی، لوازم صوتی و تصویری، لوازم ورزشی، صنعت بسته‌بندی و… مورد استفاده قرار می‌گیرد. طبیعی است با توجه به این گستره وسیع، نقش این نوع مالکیت در عرصه اقتصاد و تجارت، اهمیت دو چندان یافته و روز به روز در پی پیشرفت‌های علمی و صنعتی، بر اهمیت آن افزوده می‌شود. بدیهی است جامه عمل پوشاندن به رشد بایسته و شایسته اقتصادی و ایجاد فضای سالم رقابت و فراهم ساختن زمینه خلاقیت و ابتکار، مستلزم دخالت حقوق به منظور حمایت از این نوع مالکیت، به عنوان یکی از با ارزش‌ترین و مهمترین انواع مالکیت در قرن بیست و یکم است.
اهمیت این طرح‌ها به گونه‌ای است که تولید کنندگان و شرکت‌ها غالبا سرمایه و مبالغ قابل ملاحظه‌ای را به منظور افزایش جذابیت و زیبایی محصولات خود صرف می‌کنند. علل این توجه را می‌توان در چند دلیل بیان کرد:
جذب مشتری: امروزه به دلیل وجود اقسام محصولات و کالاهایی از یک نوع، که کارکرد و علمکرد مشابهی دارند، تقاضا به سوی زیبایی و جذابیت محصول افزایش یافته است. بنابراین تولید کننده توانمند و موفق تولید کننده‌ای خواهد بود که با شناسایی سلیقه مشتریان و ارتقاء جنبه‌های ظاهری محصولات خود، مشتری بیشتری را در سطح بازار جذب نماید که این امر با بهره جستن از طرّاحان و طرح‌های جدید تحقق می‌یابد. به عنوان نمونه انجام تغییراتی در شکل ظاهری یک کیف با توجه به نیاز گروه‌های شغلی، سنی و فرهنگی مختلف میتواند تمایل مشتریان را به سوی محصولات یک تولید کننده خاص جلب و هدایت نماید.
ایجاد یک بازار رقابتی متنوع: در بازاری که تولید کنندگان سعی دارند تا با ارائه و عرضه طرح‌های متنوع و جدید در قالب کالاهای مختلف، بازار مناسبی را برای خود ایجاد نمایند، رقابت برای عرضه طرح‌های نو در بازار افزایش یافته و موجب بیشتر شدن انگیزه تولید کنندگان برای خلق طرح‌های مبتکرانه میگردد و از طرف دیگر موجب تمایز کالاهای متنوع و زیبا از انواع عادی خواهد شد.
شهرت علامت تجاری: گرایش و جذب مشتریان به سمت کالاهای تولید کننده‌ای که طرح‌های مناسب و جدیدی در آنها به کار برده، سبب شهرت و معروفیت علامت تجاری مربوط به کالا نیز خواهد شد. به طوری که مشتری با مشاهده طرح محصول در هر مکانی قادر به شناسایی علامت آن خواهد شد. برای مثال شرکت‌های بزرگ همچون نوکیا، سامسونگ، اپل و… شرکت‌هایی هستند که سودهای هنگفتی را از همین طریق به دست می‌آورند. به همین دلیل ارایه‌ی طرح‌های مبتکرانه در بازار غالبا منجر به شهرت علامت تجاری محصول میگردد.
حمایت از طرح‌های صنعتی در کشورهای صنعتی از قدمت نسبتا زیادی برخوردار است وبا توجه به دلایلی که مطرح گردید اهمیت بسیاری برای طرح‌ها قائلند. نظام حقوقی انگلستان به عنوان یکی از کشورهای پیشرفته و صنعتی در این باره یکی از کامل‌ترین سیستم‌های حقوقی را دارا است. قدمت زیاد حمایت از طرح‌های صنعتی در این کشور منجر شده است تا اشکالات این نظام در طی زمان به حداقل رسیده و مقررات گسترده و کاملی را در این خصوص دارا باشد. وجود 3 نظام مختلف برای حمایت از این طرح‌ها و نیز پیش بینی دادگاه‌های تخصصی که مراجع رسیدگی به اختلافات موجود در این زمینه هستند بیانگر این مهم است.
در این پایان‌نامه لازم دانسته شد تا علاوه بر بررسی ماهیت و انواع گوناگون طرح‌های صنعتی، مقررات داخلی و بین‌المللی، به بررسی اجمالی در خصوص حقوق انگلستان نیز پرداخته شود. امید است بهره‌گیری از تجارب کشورهای پیشرو در این زمینه و سایر زمینه‌های حقوقی به پیشرفت نظام حقوقی کشورمان منجر گردد.
1-2. تعریف مسأله
