مقدمه :. 20 بیان مسئله تحقیق :. 21 اهمیت و ضرورت پژوهش :. 23 اهداف پژوهش :. 25 فرضیات پژوهش :. 25 تعاریف عملیاتی و مفهومی: 26 تعریف مفهومی:. 26 اخلاق حرفه ای:. 26 تعاریف عملیاتی:. 28 فصل دوم:  مبانی نظری و پیشینه پژوهش پیشرفت تحصیلی :.. 31 تعریف پیشرفت تحصیلی:. 31 تعریف پیشرفت:. 32 عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی:. 33 معلم، روش تدریس و تربیت معلم:. 36 روش تدریس معلم. 39 مهارت ارتباطی معلم و پیشرفت تحصیلی دانشآموز:. 40 نظریه پیاژه :. 44 اهمیت خانواده:. 47 نقش اقتصاد در خانواده:. 47 وضعیت اجتماعی و اقتصادی والدین:. 48 مسکن و وضع اقتصادی خانواده:. 48 طبقه اجتماعی خانواده:. 49 خانواده و پیشرفت تحصیلی:. 49 ارزشها و انتظارات والدین و پیشرفت تحصیلی:. 50 سطح تحصیلات والدین و پیشرفت تحصیلی:. 51 مدرسه و پیشرفت تحصیلی:. 51 انتظارات معلم و پیشرفت تحصیلی:. 51 نمره و ارزشیابی و پیشرفت تحصیلی:. 52 برنامه درسی:. 52 کتاب های درسی و مواد آموزشی:. 53 مدت زمان تحصیل در مدرسه و منزل:. 53 سازمان و تسهیلات مدرسه:. 54 مدارس شهری و روستایی:. 55 آموزش از راه دور. 57 آمادگی:. 57 انگیزش و تاثیر آن بر پیشرفت تحصیلی:. 59 راهکارهای ایجاد انگیزه و انگیزش در دانش آموزان و تأثیر آن در پیشرفت تحصیلی:. 60 هوش و تاثیر آن بر پیشرفت تحصیلی:. 62 مبانی نظری مهارتهای ارتباطی:.. 63 معرفی و تاریخچه ارتباطات:. 65 مهارت های اصلی زندگی:. 66 ارتباطات و مهارت های ارتباطی. 67 فرآیند ارتباط. 67 تعریف مهارت های ارتباطی. 68 مدل های ار تباطی:. 68 مهارت ادراک دیگران (ارتباط موثر با دیگران). 72 هفت عامل برای برقراری ارتباط موثر با دیگران (ادراک دیگران). 72 مهارت مدیریت بر هیجان. 75 هیجان چیست؟. 75 مدیریت هیجانی. 75 چگونه مهارت مدیریت هیجانات را افزایش دهیم؟. 75 مهارت ابراز وجود:. 76 ارتباطات سازمانی:. 77 بر اساس ساختار سازمان ارتباطات دو دسته اند:.. 77 بعد فنی و فرآیندی ارتباطات سازمانی. 78  ارتباط کلامی:. 78  شنود موثر:. 79 مدل دریافت شنونده:. 79 بازخورد:. 80 مهارت های بازخوردی. 80 بازخورد موثر :. 80 دیدگاهها و رویکردهای ارتباطات سازمانی. 81 رویکرد تعاملی سیستم ها :. 81 دیده ماشینی یا رویکرد کلاسیک:. 81  دیدگاه روانشناسی یا رویکرد روابط انسانی:. 81 مبانی نظری اخلاق حرفه ای :.. 82 اخلاق چیست ؟. 82 تحلیل اخلاق حرفه ای:. 83 تعاریف اخلاق حرفه ای:. 84 اخلاق حرفه ای چست؟. 88 تاریخچه اخلاق حرفه ای:. 89 اخلاق حرفه ای در جهان صنعتی:. 89 ابعاد اخلاق حرفهای:. 90 انواع مسئولیت:. 91 مسئولیت حرفه ای:. 91 انواع اخلاق. 91 اخلاق نظری و اخلاق کاربردی:. 91 اصول ومبانی اخلاق حرفه ای:. 92 ارزشهای اصول اخلاق حرفه ای:. 92 اصول اخلاق حرفه ای:. 93 مبانی اخلاق حرفه ای:. 93 رویکرد درونی- حرفه ای:. 94 خودفهمی حرفه ای:. 94 عبور از مفهوم معیشتی:. 95 زیرساختهای اخلاق حرفه ای:. 95 اصول اخلاق حرفه ای در دانشگاه:. 95 ارتباط اخلاق حرفه ای و توسعه:. 97 اخلاق و تکنولوژی:. 97 جایگاه اخلاق در برنامه توسعه ای کشور:. 98 مدلهای اخلاق:. 98 نقش اخلاق حرفه ای در توسعه دانشگاه:. 101 آثار فراسازمانی اخلاق حرفه ای:. 101 در سطح دانشگاه ها:. 102 مفاهیم کلیدی اخلاق حرفه ای برای مربیان آموزشی دارای مزایایی به شرح زیر می باشد:. 103 عوامل رشد وترویج اخلاق حرفه ای:. 104 عوامل رشد و توسعه اخلاق حرفه ای:. 104 جایگاه اخلاق حرفه ای:. 104 هویت معرفتی اخلاق حرفه ای. 104 آرمان اخلاق حرفه ای:. 104 اخلاق حرفه ای وسازمان:. 105 تحلیل مفهوم اخلاق حرفه ای  در سازمان:. 106 سطوح فرهنگی اخلاق حرفه ای در سازمان ها:. 106 اخلاق حرفه ای و موفقییت سازمانی:. 107 سه گام در نهادینه سازی اخلاق. 108 جایگاه راهبردی اخلاق در سازمان. 108 رابطه اخلاق حرفه ای ومدیریت اخلاق در سازمانها:. 109 وظایف اخلاقی اعضا هیئت علمی در سازمان:. 109  مسئولیت های اخلاقی. 109 نظام مند کردن همه امور در حرفه. 110 مواجهه روشمند با معضلات اخلاقی در سازمان. 110 آموزش و ترویج اخلاق. 111 موانع وآسیبهای اخلاق حرفه ای در سازمان:. 111 فقدان نگرش راهبردی به مدیریت است.. 111 رقابت گریزی:. 111 فقدان انگیزش:. 111 خشونت. 112 پیشینه پژوهش :. 112 فصل سوم: روش شناسی پژوهش  روش تحقیق. 119  جامعه آماری. 119  نمونه و روش نمونه گیری. 119 روش گردآوری اطلاعات. 119 ا مطالعات کتابخانه ای. 120  پرسشنامه. 120  روایی و پایایی ابزار. 121  روش اجرا. 122  روش تجزیه و تحلیل اطلاعات آماری. 122  ملاحظات اخلاقی. 122 فصل چهارم: یافته های پژوهش یافته های توصیفی:. 124  یافته های استنباطی:. 125 فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری خلاصه پژوهش. 133  بحث و نتیجه گیری. 133  محدودیتهای تحقیق. 140  پیشنهادات تحقیق. 140  پیشنهادات کاربردی. 140  پیشنهادات پژوهشی. 140 منابع فارسی. 142 منابع لاتین. 150 چکیده : هدف پژوهش حاضر تبیین رابطه بین اخلاق حرفه ای  و مهارت­های ارتباطی دبیران  با پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان می باشد . روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری این تحقیق شامل تمامی دبیران مدارس متوسطه اول و دوم جزیره کیش می باشد. که در سال 1393 جمعا( 71)نفر بودند. به دلیل ماهیت و محدودیت جامعه آماری از روش سرشماری اسفاده شده است. ابزار سنجش وگرد آوری اطلاعات در پژوهش حاضر دو پرسشنامه اخلاق حرفه ای مرزبان ( 1389) و پرسشنامه مهارت های ارتباطی عطارها (1389) و همچنین معدل دانش­آموزان هر معلم در دروس و مدارس مختلف، می باشد.جهت تجزیه وتحلیل داده ها در سطح آمار توصیفی از روشهای آماری میانگین وانحراف معیار ودر سطح آمار استنباطی از روشهای آماری ضریب همبستگی پیرسون ورگرسیون چندگانه به روش گام به گام استفاده شده است .یافته های پژوهش نشان داد که بین اخلاق حرفه­ای و مهارت­های ارتباطی دبیران با پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد. در بین ابعاد اخلاق حرفه­ای مولفه­های تخصص، تعلق، تکامل و تحول و در بین ابعاد مهارت­های ارتباطی دبیران مولفه­ ادارک دیگران رابطه مستقیم و معناداری با پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان وجود داشت و بین مولفه های تعهد و تداوم از اخلاق حرفه­ای و مدیرت هیجانات و ابراز وجود از مهارت­های ارتباطی رابطه معناداری مشاهده نگرید. کلید واژه: پیشرفت تحصیلی[1]، اخلاق حرفه­ای[2]، مهارت­های ارتباطی[3] مقدمه : دستیابی به بهره وری و بهبود کیفیت نظام آموزشی را می توان اثر گذارترین عامل توسعه کشورها دانست . تجارت کشورهای پیشرفته ای چون ژاپن در زمینه توسعه همه جانبه نیز حکایت از سرمایه گذاری بر روی منابع آموزشی و منابع انسانی دارد . در راستای دستیابی به این اهداف و بهبود کیفیت ، موفقیت تحصیلی دانش آموزان از جمله اهداف اساسی در برنامه های آموزشی است ، در حالی که امروزه افت تحصیلی یکی از نگرانی های خانواده ها و دست اندرکاران تعلیم و تربیت است . ازجمله موضوعات مورد علاقه صاحب نظاران علوم تربیتی یافتن شرایط و امکانات لازم و موثر در جهت تحصیل موفق و پیشرفت تحصیلی است (ده چشمه و همکاران به نقل از فرنک لی 1383) . هدف نهایی تمام پژوهش های روان شناسی تر یبت به موضع پیشرفت تحصیلی بر می گردد . پژوهشهای اولیه توانایی های ذهنی همچون هوش و حافظه را عامل اصلی یادگیری و پیشرفت تحصیلی می دانستند . اما امروزه مشخص شده است که تفاوت های افراد در پیشرفت تحصیلی تنها به میزان هوش و حافظه آنها بستگی ندارد بلکه عوامل دیگری که همبستگی ناچیزی با توانایی های ذهنی فرد دارند در پیشرفت تحصیلی موثرند ( امامی پور و شمس اسفند آبادی ، 1386 ) . با توجه به تفاوت های فرهنگی و تغییرات سریع عوامل در طول زمان نمی توان بعنوان یک قانون عمومی و کلی ، علل خاصی را برای همه جوامع مطرح نمود  زیرا قوانین ، بافت فرهنگی و سنت هر جامعه ، نگرش مردم به تحصیلات ، سطح درآمد والدین و غیره همه از عواملی هستند که به طور اخص در یک جامعه بر شکست یا موفقیت تحصیلی تاثیر می گذارند(ده چشمه و همکاران به نقل از محمد قاسم زارع 1383). یکی از عوامل تاثیر گذار بر پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان می­تواند مهارت­های ارتباطی دبیران باشد. مهارت­های ارتباطی، بخشی از مهارت­های زندگی هستند که به واسطه آن افراد می­توانند درگیر تعامل­های بین فردی و فرایند ارتباط شوند. اجتماعی شدن هر انسان، دستاورد مهارت­های ارتباطی است که قبلاً آموخته است (حسین چری و دلاور پور ِ،1385‏ ). مهارت های ارتباطی شامل توانایی­های گوش دادن  فعالانه، مهار و نظم­دهی به هیجان ها، دریافت و ارسال پیام­های واضح ارتباطی و نیز کشف معنای حقیقی پیام­های کلامی وغیرکلامی، بینش نسبت به فرایند ارتباط و در نهایت قاطعیت در ارتباط می­باشد (سیف و همکاران، 1384 ). اهمیت مهارت­های ارتباطی تا جایی می­باشد که در صورت عدم کسب آن، فرد دچار مشکلات روانشناختی مانند احساس تنهایی، اضطرا ب اجتماعی، افسردگی، حرمت خود پایین و عدم موفقیت­های شغلی و تحصیلی (محمد طاهری و همکاران، 1391 به نقل از اسپویتز برگ)[4]. یکی دیگر از عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان می­تواند اخلاق حرفه­ای دبیران باشد. اخلاق حرفه­ای مجموعه­ای از آیین نامه­ها و مقرراتی است که عمل اخلاقی را برای آن حرفه مشخص و خاص تعریف می کند و چهارچوبی برای عمل و قضاوت اخلاقی یا غیر اخلااقی هر حرفه محسوب می شود (حسن ظهوری و محمد خلج 1389). اخلاق حرفه­ای مفهومی بسیار وسیع تر از اخلاق کسب و کار دارد. اخلاق حرفه­ای مفهوم اخلاق در زندگی فردی – شغلی و اخلاق سازمانی را نیز در بر می­گیرد. هر کس که به کار مشغول است با سه حوزه اخلاق مرتبط است : اخلاق شخصی ، اخلاق شغلی، اخلاق سازمانی که هر سه این زمینه­های مشترکی دارند (قراملکی و همکاران، 1388). آموزش و پرورش نیز نظامی حرفه­ای است و دبیران به عنوان افرادی که مسؤولیت تعلیم و تربیت دانش­آموزان را بر عهده دارند باید از اصول اخلاق حرفه­ای معلمی آگاهی داشته و به آن پایبند باشند. رعایت اخلاق آموزشی تضمین کننده­ی سلامت فرایند یاددهی- یادگیری در مدارس است و موجب افزایش تعهد پاسخگویی مدرسان نسبت به نیازهای دانش­آموزان میشود(معصومه ایمانی­پور 1391). بیان مسئله تحقیق : از آنجایی که دانش­آموزان به عنوان رکن اساسی نظام آموزشی کشور، در دستیابی به اهداف نظام آموزشی نقش و جایگاه ویژه ای دارند، توجه به این قشر از جامعه از احاظ آموزشی و تربیتی، باروری و شکوفایی هر چه بیشتر نظام آموزشی و تربیتی جامعه را موجب می گردد . از مهمترین عواملی که عدم توجه جدی و کارشناسانه به آن همه ساله به میزان زیادی امکانات، منابع و استعدادهای بالقوه انسانی و اقتصادی را تلف میکند و تأثیرات غیرقابل جبرانی در ابعاد فردی و اجتماعی به جای میگذارد دو مسأله­ی افت و پیشرفت تحصیلی است. در هر دوره از زندگی فرد در اجتماع زندگی میکند. زندگی جمعی نیز به نحوی در افکار و اعمال افراد تأثیر دارد. کلاس، مدرسه، خانواده و جامعه­ای که مدرسه در آن واقع است هریک به عنوان یک مؤسسه ی اجتماعی شرایط و اوضاع واحوال معینی را به وجود می آورند. رفتار بچه­ها در هریک از این سازمانها به طرز خاصی تحت تأثیر عوامل اجتماعی قراردارد. بدیهی است که کشور ما به مطالعات و تحقیقات مربوط به آموزش و پرورش نوجوانان وکودکان نیاز فراوان دارد، به­خصوص در دو زمینهی افت تحصیلی و پیشرفت تحصیلی با توجه به تنوع علل اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی و روانی مؤثر بر آنها از یک طرف و تغییرات سریعی که جامعه شاهد آن است از طرف دیگر نیاز به پژوهش و تحقیقات جدید بسیار ضروری به نظر میرسد. پیشرفت تحصیلی یکی از متغیر های اصلی آموزش­پرورش است و می توان از آن به عنوان شاخص عمده سنجش کیفیت آموزش­پرروش یاد کرد . اصطلاح پیشرفت تحصیلی عبارت است: از میزان دستیابی دانش آموزان به اهداف آموزشی از پیش تعیین شده که از آنان انتظار داریم در کوششهای یادگیری خود به آنها برسند ( سیف ، 1380 ). حال سوال اصلی این است که چگونه می توان پیشرفت تحصیلی بهتری را در دانش آموزان ایجاد نمود؟ بررسی عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان از اهمیت خاصی نزد پژوهشگران علوم تربیتی و روانشناسی برخوردار است . پژوهش هایی که در اوایل در مورد پیشرفت تحصیلی انجام می شد عمدتا بر روی نقش هوش متمرکز بود، اما محققان اخیر مدعی شده اند که توسل به هوش عمومی به تنهایی برای تبیین موفقیت افراد کافی نیست (چو[5]، 2010) و در بهترین شرایط، هوش بهر فقط می تواند تا 20 درصد از موفقیت افراد را پیشبینی کند همین دلیل، امروزه بیشتر به تحقیقاتی پرداخته می شود که به جای بررسی نقش تنها یک متغیر به بررسی تاثیر همزمان چندین متغیر بر پیشرفت تحصیلی بپردازند (گلمن، ترجمه پارسا، 1382) با توجه به عوامل متعدد موثر در زمینه پیشرفت تحصیل و موانعی که در طول رشد بسیاری دانش­آموزان به وجود می آید، این پژوهش به دنبال بررسی تاثیر مهارت های ارتباطی و اخلاق حرفه­ای دبیران بر پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان می باشد. همانگونه که گفته شد، یکی از عواملی که در این تحقیق به دنبال بررسی آن می­باشیم مهارت­های ارتباطی دبیران و تاثیر آن بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان می­باشد. منظور از مهارتهای ارتباطی  فرایندهای خاصی است که فرد را قادر می­سازد به صورتی شایسته رفتار کند (هارجی و دیکسون، 2004 ). درحقیقت، اجتماعی شدن هر فرد، دستاورد مهارتهای ارتباطی اوست که قبلا آموخته است( بولتون‏، 1993 ). کرن و همکاران، در سال 1997[6]طی پژوهشی با عنوان»تأثیر شاخص های مؤثر بر یادگیری ریاضی دانش آموزان « به این نتیجه رسیدند که ارتباط معلم با دانش آموز، پس از آمادگی و مهارت تدریس بیشترین تأثیر را بر یادگیری ریاضی دانش آموزان داردو در تحقیقی دیگر ( شی و فیشر، 2002 )[7] نمایان ساخت که بین ادراک دانش آموزان از طرز رفتار و ارتباط معلمان با آنها با گرایش دانش آموزان به یادگیری علوم، همبستگی مثبت وجود دارد. لذا بیشتر مشکلات معلمان در جریان تدریس از آنجا نشأت می­گیرد که بین آنها و دانش آموزان ارتباط چندان مؤثری مشاهده نمی­شود. یکی دیگر از عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان رعایت اخلاق حرفه­ای از طرف معلم است. اخلاق حرفه­ای به چگونگی رفتار، ادب و عمل شخص هنگام انجام کار حرفه­ای می­پردازد. در واقع، اخلاق حرفه­ای مجموعه­ای از اصول و استانداردهای سلوک بشری است که رفتار افراد و گروهها در یک ساختار حرفه ای را تعیین میکند و مفهوم آن از علم اخلاق اتخاذ شده است. به عبارت دیگر، مجموعه قوانین اخلاقی که از ماهیت حرفه یا شغل به دست آمده، اخلاق حرفه ای نام دارد (آراسته و جاهد، 1390 ). حال با توجه به مطالب فوق پرسش اصلی این پژوهش این است که آیا مهارت­های ارتباطی و اخلاق حرفه­ای دبیران تاثیری بر پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان دارد؟ اهمیت و ضرورت پژوهش : پیشرفت تحصیلی از مهمترین نتایج و فراورده­های نظام آموزشی هم برای فرد و هم جامعه بشمار می­رود و با توجه به اینکه شناسایی مولفه­های تاثیر گذار در محیط یادگیری شرایط مناسب را برای تربیت افرادی با سواد و خلاق فراهمی می کند، بخصوص برای نظام آموزشی که هزینه های زیادی را برای تربیت نیروی انسانی مورد نیاز جامعه متحمل خواهد شد از اهمیت زیادی برخوردار است ( صفدری ده چشمه و همکاران، 1386 ). بدون شک در دنیای پیشرفته ی امروزی یکی از علائم موفقیت فرد، موفقیت تحصیلی می باشد که بدون آن توسعه و ترقی هیچ کشوری امکان پذیر نخواهد بود. ترقی هر کشوری رابطه ی مستقیم با پیشرفت علم و دانش و تکنولوژی آن کشور دارد. پیشرفت علمی نیز حاصل نمی شود مگر این که افراد متفکر و خلاق تربیت شده باشند. پیشرفت تحصیلی ضمن این که در توسعه و آبادانی کشور مؤثر است در سطوح عالی منجر به یافتن شغل و موقعیت مناسب و در نتیجه در آمد کافی می شود. دانش آموزان و دانشجویانی که از موفقیت های تحصیلی برخوردارند خانواده و جامعه با دیده ی احترام به آنان می نگرد و در جامعه با روحیه و نشاط بیشتری حضور خواهند یافت و در کنار این ها از هزینه های گزافی که از افت تحصیلی تحمیل آموزش و پرورش می شود کاسته خواهد شد(به نقل از مجیدیان، 1384).   پیشرفت تحصیلی دانش آموزان یکی از شاخص های مهم در ارزشیابی آموزش و پرورش است و تمام کوششها در این نظام درواقع تلاش برای جامعه عمل پوشاندن بدین امر تلقی می شود. به طور اعم کل جامعه و به طور اخص نظام آموزش و پرورش نسبت به سرنوشت کودکان، رشد و تکامل موفقیت­آمیز آنان، جایگاه آنها در جامعه علاقه مند و نگران است و انتظار دارد دانش­آموزان در جوانب گوناگون، اعم از ابعاد شناختی و کسب مهارت و تواناییها و نیز در ابعاد عاطفی و شخصیتی، آنچنان که باید پیشرفت و تعالی یابند(پورشافعی، 1370). سیف (۱۳۶۳) به نقل از بلوم می نویسد هنگامی که محیط مدرسه شواهدی حاکی از شایستگی و لیاقت برای دانش آموز در طی چند سال اول فراهم کند و در چهار پنج سال بعد نیز همین تجارب موفقیت آمیز تکرار شود، نوعی مصونیت در برابر بیماریهای روانی برای مدتی نامحدود در فرد ایجاد می شود. چنین فردی قادر خواهد بود که به راحتی بر فشارها و بحرانهای زندگی غلبه کند. باور شکست در امتحان به هر حال موجب تأثر و تألم خاطر کودکان و نوجوانان می گردد. افراد شکست خورده به افسردگی، ناراحتی، ناسازگاری و بیقراری مبتلا می گردند. پیشرفت تحصیلی با عوامل مختلفی ارتباط دارد که یکی از این عوامل اخلاق حرفه ای است. پرداختن به اخلاق حرفه­ای امری شایسته و بایسته است. این امر در گروه تغییر نگرش و افزایش دانش در مورد اخلاق حرفه­ای و مهارت مواجهه روشمند و اثر بخش با معظلات اخلاقی است ( ابدی مهر ، بهجت ، 1384 ). اگر خوش بینانه بنگریم توجه به رشد اخلاق حرفه­ای در آموزش منجر به پرورش محیطی اخلاقی در کلاس درس خواهد شد. اینکه معلمی ذاتاُ انسان خوبی باشد به تنهایی او را در شناسایی اهمیت اصول اخلاقی در محیط آموزشی و کلاس و ظرافت های موجود تجهیز نمی­نماید. بنابراین ضروری است که این استعداد  بالقوه به بالفعل تبدیل شود ( ابدی مهر ، بهجت ، 1384 ). یکی دیگر از مولفه­های تاثیر گذار بر پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان مهارت های ارتباطی معلم می باشد. ارتباطات مؤثر نه تنها کلید فتح تمام درهای بسته در جهان است، بلکه فعالیتی اجتناب ناپذیر و الزام­آور برای زندگی فردی، گروهی و سازمانی در تمام جوامع بشری می­باشد ( فرهنگی و همکاران، 1386 ). بنابراین ماهیت اجتماعی انسان ایجاب میکند که آدمی با وجوه گوناگون اجتماع و مجموعه های درون آن ارتباط برقرار کند (دعایی، 1373 ). بیشتر مشکلات معلمان در جریان تدریس از آنجا نشأت می­گیرد که بین آنها و دانش آموزان ارتباط چندان مؤثری مشاهده نمی شود ([8]شی و فیشر، 2002 ). ذهن پژوهشگران همواره تا به امروز به انجام پژوهش درباره اهمیت روابط معلم و دانش آموز و نقش آن درجریان یادگیری معطوف بوده است (یار محمدیان و همکاران، 1392). حالا پس از بیان اهمیت متغیرهای پژوهش  لازم است پیامد های که این پژوهش می تواند در جامعه، سازمان آموزش و پرورش کیش، مدارس، خانواده ها و خود فرد داشته باشد، بیان شود. جامعه : همانند همه پژوهش های علمی باعث ارتقاء مهارتها، تخصص، و تربیت آینده سازان این مملکت می­شود.سازمان آموزش پرورش:  باعث شناخت بهتر عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی در تصمیمات می شود. مدارس و دبیران:  باعث افزایش آگاهی و دانش دبیران در امر آموزش و تدریس و راه کارهای ارتقا، پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان می شود. خانواده ها و دانش­آموزان:  باعث پیشرفت تحصیلی فرزندانشان که خود مقدمه ای بر پیشرفت در بسیاری از مراحل زندگی است، میشود با توجه به مطالب بالا هدف اصلی این پژوهش رابطه بین مهارت های ارتباطی و اخلاق حرفه ای دبیران بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در دبیرستان های جزیره کیش می باشد . اهداف پژوهش : هدف اصلی :تبیین رابطه  مهارت های ارتباطی و اخلاق حرفه ای دبیران بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان  می باشد . هدف های فرعی :

• تبیین رابطه بین ابعاد مهارت ارتباطی دبیران بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان
• تبیین رابطه بین ابعاد اخلاق حرفه ای دبیران بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان
• پیش بینی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان از طریق ابعاد مهارت های ارتباطی معلمان .
• پیش بینی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان از طریق ابعاد اخلاق حرفه ای معلمان .
• پیش بینی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان از طریق مهارت ارتباطی و اخلاق حرفه ای معلمان

 فرضیات پژوهش : فرضیه اصلی:  بین مهارت های ارتباطی و اخلاق حرفه ای دبیران با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان  رابطه معناداری وجود دارد . فرضیه های فرعی:

• بین ابعاد مهارت ارتباطی دبیران با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان رابطه معناداری وجود دارد.
• بین ابعاد اخلاق حرفه ای دبیران بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان رابطه معناداری وجود دارد.
• ابعاد مهارت های ارتباطی معلمان به طور معنادار قادر به پیش بینی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان می باشد..
• ابعاد اخلاق حرفه ای معلمان به طور معنادار قادر به پیش بینی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان می­باشد .
• مهارت ارتباطی و اخلاق حرفه ای معلمان قادر بر پیش بینی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان می­باشد .

 تعاریف عملیاتی و مفهومی: تعریف مفهومی: اخلاق حرفه ای: به عنوان مجموعه ‌ای از اصول، اغلب به عنوان منشوری که برای راهنمایی و هدایت استفاده می ‌شود، تعریف شده‌ است. (بیک زاد و همکاران،1389). ابعاد اخلاق حرفه­ای:

1. تعهد : پای بند دائمی و واقعی به مجموعه ای از اصول و رموز اخلاقی و ارزشها، هنجارها، نظام مندی و قانونمندی در حرفه .
2. تخصص: حاصل علم و تجربه تخصص است و در واقع بیانگر مجموعه ای از معلومات، مهارتها، دانش، اطلاعات و آگاهی ها و روزآمد کردن آنهاست.
3. تعلق: علاقه، اشتیاق، دلبستگی، عشق ورزی، انگیزه و روحیه حرفه ای تعلق است.تعلق حرفه ای باعث شادابی، پویایی ، امیدواری و امید آفرینی و بالندگی و برازندگی می شود.
4. تداوم: پایداری و ماندگاری در حرفه و حفظ ارتباط با حرفه ای ها، باعث وسعت دید، احاطه بر حرفه، اعتبار برای حرفه ای ها و آرامش، احترام و اعتماد در مخاطبین می شود.
5. تحول: خون تازه در رگ های زندگی حرفه ای باعث طراوت، شادابی، اثربخشی و ثمربخشی بیشتر و خلاقیت و نوآوری می شود. تحول میدان فرصتها و ایده های تازه برای مزیت حرفه ای و باعث رشد و پیشرفت و توسعه است.
6. تکامل: انسان موجودی بسیار توانمند است که درصد بسیار ناچیزی از استعدادها، توانائی ها و انرژی های خود را به درستی می شناسد و از آن استفاده می کند. حرفه ای می کوشد تا شایستگی و قابلیت ریشه ای خود را بیابد و با انتخاب مسیر درست یعنی مسیر متناسب با استعداد، امیال و استفاده از روحیه کمال جوئی، مسیر حرفه ای را با یادگیری، تحقیق و مشورت به درستی طی کند تا خود را به اوج قله های پیشرفت و درجه اجتهاد و کمال برساند. حرفه ای ماندن نتیجه کمال جوئی همیشگی است. (قرا ملکی، 1389)

 مهارت های ارتباطی[9] : شامل توانایی های گوش دادن فعالانه، مهار و نظم دهی به هیجان ها، دریافت و ارسال پیام های واضح و نیز کشف معنای حقیقی پیام های کلامی و غیر کلامی ، بینش نسبت به فرایند ارتباط و در نهایت قاطعیت در ارتباط می باشد  (سیف و همکاران 1384). ابعاد مهارت های ارتباطی:

1. مهارت مدیریت هیجانی:

مهارت مدیریت هیجان فرد را قادر میسازد تا هیجان ها را در خود و دیگران تشخیص داده، نحوه تأثیر آن ها را بر رفتار بداند و بتواند واکنش مناسبی به هیجان های مختلف نشان دهد. امروزه کسانی را که قادر هستند از هیجانات به نفع خود و روابطشان استفاده کنند، دارای کیفیتی میدانند که به آن هوش هیجانی میگویند.

2. مهارت ادراک دیگران:

هفت عامل برای مهارت ادراک دیگران لازم است

• گوشدادن
• صریح و صادق بودن
• همدلی و همدردی
• حفظ آرامش و احترام به طرف مقابل
• مخالفت نمودن به شیوه مناسب
• خودشناسی و افزایش آگاهی
• شناسایی افکار تحریف شده

 مهارت ابراز وجود: ابراز وجود ، رفتاری است که شخص را قادر می سازد به نفع خود عمل کند؛ روی پای خود بایستد؛ احساسات واقعی خود را صادقانه ابراز کند و با توجه نمودن به حقوق دیگران، حق خود را بگیرد (آلبرتی و امونز[10] 1982).

هنگامیكه چشمان، بسته‌اند، جز سیاهی و تاریكی چیزی وجود ندارد ولی به محض گشودن آنها دنیا پراز رنگهای مختلف تصویر وارونه پردة حساس اتاق تاریك چشمانمان می گردد و عمل دیدن انجام می پذیرد در واقع اگر رنگهای مختلف تصویر نداشت. چرا كه همانگونه كه صدا اعصاب شنوایی را تحریك می‎كند و عمل شنیدن بوقوع می پیوندد و به دنبال آن عكس العمل در فرد بوجود می آید، رنگ نیز پس از تأثیر و تحریك اعصاب گیرنده خود موجب دیدن و مهمتر از آن سبب ایجاد دخالت انگیختگی در فرد می‎شود. روانشناسی و فیزیولوژی رنگها و نحوه تأثیر آنها در حالتهای رفتاری و روانی افراد از مباحث بسیار مهمی اند كه در زمینه رنگها قابل طرح و بررسی اند. هر رنگی به مقتضای خاصیت خود به نوعی در روان انسان اثر می گذارد. كه بی ربط به رفتارهای اجتماعی روانی او نیست. انتخاب رنگ اتاق، كتاب، میز، لباس و … همیشه موردتوجه آدمی بوده و كسی می خواهد رنگ دیوارهای اتاقش كرم باشد یا دیگری سبز كم رنگ و … اینها همه گویایی تأثیر رنگ در انسان اند. بطوریكه هر فردی بنا به مسایل درونی خود به رنگی انس دارد و آن را می پسندد.   موضوع پژوهش: رابطه رنگ با تیپ شخصیتی در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی در سال تحصیلی 87-86 بیان مسئله: پدیده رنگ از جمله پدیده های طبیعی است كه شناخت آن تاریخی بس كهن داشته و در طول تاریخ تكامل بشر مطرح بوده است، این شناخت در جهت كاربرد رنگ برای زیبا جلوه دادن هر چه بیشتر و بهتر نمودن محیط زندگی است، از این رو مطالعات و پژوهشهای بسیاری از گذشته تا حال در مورد رنگ صورت گرفته و در دو قرن اخیر شناخت علمی نسبت به آن افزایش یافته است. با شناخت علمی پدیده رنگ، مساله ترجیح رنگها بر یكدیگر مطرح گردید، پژوهشهای صورت گرفته دربارة ترجیح رنگها، از نظر روان شناسی جنبة علمی داشته و با دیدگاههایی چون نظریه های زیباشناسان كه ترجیح رنگها را جزء ذاتی آنها دانسته و اساساً امری ذهنی تلقی می كنند توافق نظر ندارند و با تأكید بر ذهنیت این امر، تحقیق در این زمینه را بی مورد می دانند. آنچه مسلم است عوامل در ارتباط با ترجیح رنگ مطرح می گردد كه به طور اختصار می‎توان به این گونه بیان كرد:

• عوامل فیزیكی، شامل عواملی است كه به فیزیك نو مربوط بوده و در رویت رنگها و ترجیح رنگی بر رنگ دیگر مؤثر هستند. برای نمونه می‎توان از طول موج و تواتر آنها نام برد.
• عوامل فیزیولوژیكی، این دسته از عوامل شامل فیزیولوژی چشم گیرنده های نور، تارها و سیستم عصبی هستند.
• عوامل فرهنگی- اجتماعی، از جمله این عوامل می‎توان از ارزشهای فرهنگی، طبقه اجتماعی، پدیده های جمعی مانند مد، نامگذاری رنگها در فرهنگهای مختلف و نمادگرایی نام برد.
• عوامل فردی كه می‎توان از حالات و واكنش های هیجانی، خصایص و ویژگیهای و شخصیتی فرد نام برد كه با ساختار شخصیتی فرد در ارتباط هستند.

با توجه به این كه، هر فرد دارای صفات، خصوصیات رفتاری و ویژگی های شخصیتی منحصر به فرد است و با داشتن زندگی اجتماعی و گروهی با بسیاری دیگر از افراد، همنوائی دارد. انسان  جهت داشتن رفتاری  نسبتاً  ثابت در پیرامون  تعامل های خود، نیاز به تماس و برخوردهایی با محیط داخلی و خارجی خود دارد. فرد با اعمال محركهائی از خارج متاثر گشته و  نسبت به آن واكنش  نشان می‎دهد و به همین ترتیب  در اثر كنش و واكنش هائی كه در درون  فرد، متشكل از یادگیریهای گذشته، نگرش و منطق و استدلالی كه از آن بهره مند است، مجموعه ای پویا ونسبتاً ثابت از رفتار پدید می‌‌ آید كه بدان  شخصیت  فرد اطلاق می گردد. در پژوهش حاضر، موضوع مورد بررسی در ارتباط با ترجیح رنگ وخصوصیات  شخصیتی افراد است كه با پرسشنامه  شخصیتی(جهت سنجش بعد درون گرا -برون گرا) و سوالهایی در مورد  ترجیح رنگ است كه تشكیل مرحله ای  از مراحل پژوهش را می دهند. بر اساس پرسشنامه یاد شده و سوال بیان شده در مورد  ترجیح رنگ، اساساً رابطه بین  شخصیت و رنگ بررسی و به سوال زیر پاسخ داده می شود كه:

• آیا بین ترجیح رنگ و شخصیت افراد رابطه وجود دارد؟

  هدف پژوهش: در اجتماع امروزی كمتر كسی یافت می‎شود كه به اهمیت رنگ و اثر عمیق آن روی انسان تردید داشته باشد. هر كدام از رنگها به تفاوت سردی و گرمی یا خنثی بودن، تأثیر روانی مشخصة خود را روی انسان ایجاد می‎كند با وجود خصوصیات فوق العاده ای كه رنگ دارد غالب اشخاص نسبت به آن كم توجه و یا كاملاً بی تفاوت هستند. شناخت قدرت رنگ به انسان در حل پاره ای مشكلات كمك قابل توجهی نموده است به طبیعت نگاه كنیم تا متوجه شویم چگونه با عوض شدن فصول، رنگها نیز تغییر می‎كند و پیوسته تركیبات زیبایی بوجود می آورند. معیار انسان در تمیز یك تركیب رنگی زیبا، طبیعت است. طبیعت منبع الهام در فراگیری هماهنگیهای صحیح و زیبا است. رنگهای هیجان انگیز بهاری در مقابل با رنگهای سرد و آرام زمستانی در احساس كاملاً متفاوت در انسان برمی انگیزند. (لوچه، 1370، صفحه 30) علیرغم خصوصیات گوناگون رنگ، این پدیده از قواعدی پیروی می‎كند كه شناخت آنها می‎تواند در بهره گیری مناسب از رنگ كمك و راهنمای مؤثر می‎باشد. با فراگیری چنین قواعدی استفاده از رنگهای مختلف آسان گشته، می‎توان محیط زندگی را به مكانی دلپذیر برای زیستن تبدیل نمود. با توجه به توضیحات فوق هدف از این پژوهش سعی در بررسی علاقمندی افراد نسبت به رنگی خاص و تیپهای شخصیتی در این زمینه می‎باشد. امید است كه بتوانیم با این پژوهش گامی مؤثر در شناخت رنگ و اهمیت آن در زندگی روزمره و عادی افراد بردارم. (ویدا ابی زاده، 1372، ص 11) فرضیه پژوهش: پژوهش فوق دارای فرضیه زیر است:

• بین انتخاب رنگ و شخصیت افراد رابطه وجود دارد.

اهمیت مساله:

    فهرست مطالب فصل اول: کلیات تحقیق مقدمه:.. 1 بیان مسئله:.. 3 ضرورت انجام تحقیق:.. 9 هدف­های تحقیق:.. 12 الف­) هدف کلی:.. 12 ب­) هدف­های جزئی:.. 12 پرسش­های تحقیق:.. 13   فصل دوم: چارچوب نظری تحقیق مقدمه:.. 14 تاریخچه­ی آموزش عالی در جهان و ایران :.. 14 سیر تحول آموزش عالی در ایران :.. 15 آموزش عالی در قبل از پیروزی انقلاب اسلامی:.. 15 آموزش عالی در بعد از پیروزی انقلاب اسلامی:.. 17 آموزش عالی در استان کردستان:.. 18 پیشینه­ی تحقیق:.. 19 الف­) تحقیقات داخلی:.. 19 ب­) تحقیقات خارجی:.. 23 مبانی نظری تحقیق:.. 26 نظریات مربوط به ارتباط جنسیّت و اشتغال:.. 27 نظریات نئوکلاسیک­ها:.. 28  نظریه­ی تجزیه شدن بازار کار:.. 29  نظریه­ی نقش:.. 30  نظریه­ی نوسازی:.. 31 نظریه­ی پارسونز :.. 32  نظریه‌های فمنیستی :.. 32  نظریه­ی انتظار:.. 33  نظریات مربوط به ارتباط آموزش و اشتغال:.. 33  نظریه­ی انتخاب عقلانی:.. 34  نظریه­ی سرمایه­ی انسانی:.. 34 نظریه­ی جدال (کشمکش) :.. 35 نظریه­ی مبادله :.. 36 نظریات مربوط به ارتباط مهاجرت و اشتغال:.. 37  دیدگاه اقتصادی:.. 37  نظریه­ی­­سرمایه انسانی:.. 38  ساستاد :.. 38 نظریه­ی تودارو :.. 38 چارچوب نظری.. 39 فرضیّه‏های تحقیق:.. 43   فصل سوم: روش تحقیق مقدمه:.. 44 روش تحقیق:.. 44 داده­های تحقیق :.. 44 جامعه­ی آماری :.. 45  تعریف متغیّرها و مفاهیم تحقیق:.. 45  الف) متغیّر وابسته :.. 45  اشتغال :.. 45  شاغل :.. 45 بیکار:.. 46  ب) متغیّرهای مستقل :.. 47  عوامل جمعیّتی :.. 47  1- جنس :.. 47  2- سن :.. 47 3- وضع زناشویی.. 47  دارای همسر:.. 48  بی­همسر بر اثر طلاق :.. 48  بی­همسر بر اثر فوت:.. 48  هرگز ازدواج نکرده :.. 48  4- داشتن فرزند و تعداد فرزندان:.. 48  عوامل اجتماعی :.. 48 1- سطح تحصیلات (مدرک تحصیلی)::.. 49 2- رشته­ی تحصیلی:.. 49  عوامل مهاجرتی :.. 50 1-  مهاجرت طول عمر:.. 50 2-  مهاجرت اخیر:.. 50  ج) سایر مفاهیم :.. 50 فارغ­التّحصیلان آموزش عالی :.. 50 گروه­های عمده­ی فعالیّت :.. 51 گروه­های عمده­ی شغلی ­:.. 51 وضع شغلی ­:.. 51 کارفرما ­:.. 52 کارکن مستقل :.. 52 مزد و حقوق­بگیر بخش عمومی :.. 52 مزد و حقوق­بگیر بخش خصوصی :.. 52 کارکن فامیلی بدون مزد :.. 52  نحوه­ی تجزیه و تحلیل داده­ها ­:.. 52   فصل چهارم: یافته‏های تحقیق مقدمه.. 54 4-2) بررسی تک متغیّره­ی ویژگی­های جمعیّتی و اجتماعی پاسخگویان :.. 55 4-2-1) توزیع فارغ­التّحصیلان بر حسب جنس :.. 55 4-2-2) توزیع فارغ­التّحصیلان بر حسب سن :.. 56 4-2-3) توزیع فارغ­التّحصیلان بر حسب وضع زناشویی :.. 56 4-2-4) توزیع فارغ­التّحصیلان زن بر حسب داشتن یا نداشتن فرزند :.. 57 4-2-5) توزیع فارغ­التّحصیلان زن بر حسب تعداد فرزندان در قید حیات :.. 58 4-2-6) توزیع فارغ­التّحصیلان بر حسب سطح تحصیلات :.. 59 4-2-7) توزیع فارغ­التّحصیلان بر حسب رشته­ی تحصیلی :.. 59 4-2-8) توزیع فارغ­التّحصیلان بر حسب مهاجرت طول عمر:.. 61 4-2-9) توزیع فارغ­التّحصیلان بر حسب مهاجرت اخیر:.. 61 4-2-10) توزیع فارغ­التّحصیلان بر حسب علّت مهاجرت :.. 62 4-2-11) توزیع فارغ­التّحصیلان بر حسب وضعیّت اشتغال :.. 63 4-2-12) توزیع فارغ­التّحصیلان بر حسب وضع شغلی :.. 64 4-2-13) توزیع فارغ­التّحصیلان بر حسب عمده فعالیّت آنها :.. 65 4-2-14) توزیع فارغ­التّحصیلان بر حسب گروه­های عمده­ی شغلی :.. 66 4-3) بررسی وضعیّت اشتغال بر حسب ویژگی­های جمعیّتی و اجتماعی پاسخگویان:   68 4-3-1) وضعیّت اشتغال بر حسب  جنس :.. 68 4-3-2) وضعیّت اشتغال بر حسب سن :.. 70 4-3-3) وضعیّت اشتغال بر حسب وضعیّت زناشویی :.. 70 4-3-4)  وضعیّت اشتغال بر حسب سطح تحصیلات :.. 72 4-3-5­) وضعیّت اشتغال بر حسب رشته­ی تحصیلی :.. 73 4-3-6­) وضعیّت اشتغال بر حسب مهاجرت طول عمر:.. 74 4-3-7­) وضعیّت اشتغال بر حسب مهاجرت اخیر:.. 76 4-3-8­) وضعیّت اشتغال بر حسب داشتن یا نداشتن فرزند :.. 77 4-3-9­) وضعیّت اشتغال بر حسب تعداد فرزندان درحال حاضر زنده :.. 78 4-4) تجزیه و تحلیل چند متغیّره :.. 79 4-4-1) برآورد احتمال عدم اشتغال فارغ­التّحصیلان34-24 ساله آموزش عالی استان کردستان.. 80 4-4-2) برآورد احتمال عدم اشتغال فارغ­التّحصیلان 34-24 ساله­ی مرد آموزش عالی استان کردستان.. 83 4-4-3) برآورد احتمال عدم اشتغال فارغ­التّحصیلان 34-24 ساله­ی زن آموزش عالی استان کردستان.. 86 4-4-3-1) برآورد احتمال عدم اشتغال فارغ­التّحصیلان 34-24 ساله­ی زن آموزش عالی استان کردستان (بدون متغیّرهای          باروری).. 87 4-4-3-2)  برآورد احتمال عدم اشتغال فارغ­التّحصیلان 34-24 ساله­ی زن آموزش عالی استان کردستان ( با متغیّرهای   باروری­) .. 90 فصل پنجم: خلاصه و نتیجه‏گیری 5-1) مقدمه :.. 94 5-2) خلاصه :.. 94 5 -3) نتیجه­گیری :.. 98 5-4) پیشنهادات تحقیق.. 106 منابع:.. 108     مقدّمه نقش سرمایه‌ی انسانی و نیروی انسانی متخصص در صحنه­های اقتصادی و اجتماعی از اهمیّت بسیاری برخوردار است؛ به طوری که می­توان با تکیه بر این نیرو، فرآیند رشد و توسعه اقتصادی­ و اجتماعی را سرعت بخشید­. نیروی انسانی متخصص و دانش­مدار به عنوان مهم­ترین مزیت رقابتی و کمیاب­ترین منبع در اقتصاد دانش محور امروز است. بر همین اساس، امروزه مهم­ترین سرمایه­گذاری هرکشور را سرمایه­گذاری بر روی نیروی انسانی می­دانند زیرا اگر کشوری همه­ی شرایط لازم برای رشد و توسعه را دارا باشد­، امّا فاقد نیروی انسانی مسئولیّت­پذیر و متخصّص باشد به توسعه­ی همه جانبه و پایدار دست نخواهد یافت. سرمایه­گذاری در منابع انسانی با بالابردن سطح مهارت­ها و تخصص­های نیروی کار و افزایش قابلیت­های آن می­تواند موجب ارتقای کمی و کیفی تولید شده و کارایی استفاده از سرمایه­های مادی را بالا برد.  نیروی کار ماهر و برخوردار از دانش و تخصص بخش اعظم عوامل تولید و اقتصاد مبتنی بر دانش را تشکیل می­دهد. نیروی کار دانش آموخته ( سرمایه انسانی ) می­تواند به بهبود کیفیّت کالا و ارائه خدمات بهتر کمک کند و از طرفی نقش برنامه­ریز و هدایت کننده داشته باشد. آن دسته از نیروی کاری که از سطح دانش و آموزش بیش­تری برخوردار باشد، قادر است در چرخه تولید پویایی و تحول ایجاد کرده و سبب افزایش ظرفیت­ها (تولید، توسعه تجارت و…) و رسیدن به رشد اقتصادی بالاتر شود. از منظر نظریه‌های رشد و توسعه آن‌چه در نهایت، خصوصیّت و روند توسعه­ی اقتصادی و اجتماعی کشوری را تعیین می­کند، منابع انسانی آن کشور است و نه سرمایه و منابع مادّی آن­. نیروی انسانی تحصیل­کرده یکی از اساسی­ترین عوامل تولیدی و اقتصادی هر کشور است. کشوری که نتواند مهارت­ها و دانش مردم خود را توسعه دهد و از آن در اقتصاد ملّی به نحو مؤثّری بهره­برداری کند، قادر نخواهد بود هیچ چیز دیگری را توسعه بخشد (گوستاو[1] 2007 به نقل از بیگدلی 1391:­114).  بر اساس نظریه­های توسعه، نیروی انسانی متخصّص و تحصیل­کرده نقش بسزایی در توسعه­ی کشورهای گوناگون بخصوص کشورهای در حال توسعه و توسعه نیافته دارد. امروزه دانشگاه­ها به عنوان محلّ تربیّت نیروی انسانی متخصّص در این قبیل کشورها با کاستی­ها و مشکلات گوناگونی روبرو است، اما مسأله­ی مهم­تر این است که این نیروی تحصیل­کرده پس از فراغت از تحصیل و آمادگی برای انجام فعّالیت­های گوناگون با مشکل عدم اشتغال در سطح وسیعی روبرو هستند. از این رو، مشکلات ناشی از چنین وضعیّتی می­تواند اثرات نامطلوب فردی و اجتماعی را به دنبال داشته باشد ­(نامجویان 1384: 1). تجربه­ی کشورهای پیشرفته و صنعتی،­گویای این نکته­ی اصلی و اساسی است که این کشورها در نخستین گام­های توسعه­ی خود، نگاهی ویژه همراه با برنامه­ریزی­های دقیق در رابطه با فارغ­التّحصیلان داشته­اند. در ایران، عوامل مختلفی منجر به بروز پدیده­ی بیکاری در بین فارغ­التّحصیلان دانشگاهی شده است و منابع عظیم نیروی انسانی را که باید محور اصلی توسعه باشند بدون استفاده گذاشته شده است. از دهه­ی 1370 خورشیدی به بعد، با­ توجّه به تحوّلات بازارکار ایران و سیاست­های گسترش کمّی آموزش عالی، موضوع اشتغال و بیکاری به­ویژه در میان دانش آموختگان نظام آموزش عالی، به یک چالش پیش روی اقتصاد ایران تبدیل شده است. هرچند مسأله­ی بیکاری، با توجّه به پیامدهای آن در ناهنجاری‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برای کلیه­ی آحاد جامعه نگران­کننده است. با این همه، به دلیل سرمایه­گذاری­های انجام‌شده از محلّ منابع ملّی برای تربیّت نیروی انسانی متخصّص در کشور و عدم جذب آن‌ها در بخش­های مختلف اقتصادی، پیامدهای بسیار وسیع­تری را به دنبال خواهد داشت ­­(اسلامی 1386­: 244). از آنجا که معضلاتی نظیر بیکاری، دارای آثار و تبعات اجتماعی، خانوادگی و ­­… در جامعه است و در این میان وضعیّت اشتغال فارغ­التّحصیلان استان کردستان حاد می­باشد و هرساله با فارغ‌التّحصیل شدن دانشجویان­ به تعداد بیکاران دانش آموخته این استان که براساس ادعای آژانس خبری کورد نیوز در سال 1393­، نزدیک به هشتاد هزار فارغ­التّحصیل است،­ افزوده می­شود و میزان بیکاری این قشر افزایش می­یابد. بنابراین، در این پژوهش سعی شده است تا با تجزیه و تحلیل داده­های موجود از سرشماری 1385، به بررسی وضعیّت اشتغال فارغ­التّحصیلان دانشگاهی استان کردستان پرداخته و عوامل مؤثّر بر آن را شناسایی کنیم­­. بیان مسأله نیروی انسانی ماهر و آموزش دیده به عنوان سرمایه­ی اجتماعی از مهم­ترین عوامل توسعه­ی اقتصادی و اجتماعی هر کشور محسوب می­شود. با نگاهی به تاریخ اندیشه­های اقتصادی متوجّه می­شویم که بزرگان این علم همواره به نقش عامل انسانی و ارزش کار او در فرایند تولید اشاره­های بسیاری داشته­اند. ­به­طور مثال، آدام اسمیت[2] در کتاب ثروت ملّل­،­­­ نیروی انسانی را تنها منبع ثروت­ معرّفی می­کند­­ (س‍ه‍رابی‌ و دیگران 1376: 52)­. از نظر هاربیسون[3]­ توان رشد و توسعه­ی جوامع در زمینه­های اقتصادی و اجتماعی وابسته به تخصّص و مهارت نیروی انسانی آن­هاست­ (میرکمالی ­1372: ­15)­. نیروی انسانی متخصّص، که امروزه به حق سرمایه­ی انسانی خوانده می­شود، مانند هر نوع سرمایه­ی دیگر­، عنصری گران­بهاست که با صرف سرمایه­های انسانی، فیزیکی و منابع مالی قابل توجّه ­و با سال­ها تلاش و کوشش فراهم می­گردد. بنابراین­، همچون سایر منابع ارزشمند نباید خارج از چرخه­ی تولید­­ (چه تولید مادّی و چه تولید غیر مادّی مانند تولید علم و تکنولوژی، …)­ قرار گیرد و به زبان ساده بیکار بماند. برای پیشگیری از بیکاری سرمایه­ی انسانی و ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضای نیروی انسانی­، لازم است نیازمندی­های نیروی انسانی متخصٌص کشور پیش­بینی شود. مهم­ترین دستاورد این کار، اطّلاع و آگاهی نظام آموزش عالی کشور از ظرفیّت جذب سرمایه­ی انسانی کشور، در بلند مدّت، و تنظیم برنامه­های آموزشی در جهت انطباق و سازگاری عرضه­ی نیروی انسانی متخصٌص با نیازمندی­ها و در نتیجه احتراز از تربیّت متخصّص مازاد بر نیاز است­ (طائی 1377:­­108)­. از دهه‌ی 1950 میلادی به بعد جایگاه و اهمیّت سرمایه­ی انسانی در مرکز توسعه­ی کشورها قرار گرفته و نیروی کار نه تنها به عنوان عامل رشد، بلکه به عنوان محور اساسی توسعه و تعالی، پایه­ی اصلی ثروت ملل را تشکیل می‌دهد. از این نظر­، بازار کار نقش تعیین­کننده­ای را در تنظیم روابط کار و تعادل بین عرضه و تقاضای نیروی کار و اشتغال دارد. پیامدها و آثار مثبت اقتصادی و اجتماعی تعادل در بازار کار به نحوی است که همواره مورد توجّه سیاستمداران و اقتصاددانان بوده است­. از پیامدهای مستقیم چنین تعادلی صرفه‌جویی در هزینه و مخارج ایجاد شده و در نتیجه کاهش بیکاری است ­­(مزیدآبادی 1387: ­14). پدیده­ی بیکاری معضلی جهانی و در حال­گسترش است­.­ تازه­ترین گزارش درباره­ی وضعیّت بازار کار جهانی حاکی از آن است که طیّ دوره­ی 1996 تا 2006 تعداد بیکاران در جهان از ­4/161 میلیون نفر به 2/195 میلیون نفر افزایش یافته است. نرخ بیکاری در جهان از 1/6 درصد به 3/6 درصد افزایش یافته است­. ­هر چند در این دوره نرخ بیکاری اتّحادیه­ی اروپا و خاورمیانه کاهش اندکی را نشان می­دهد، ولی در جنوب شرقی آسیا و منطقه­ی اقیانوسیه از 7/3 درصد به 6/6 درصد و ­در منطقه­ی­ صحرای آفریقا از2/9 درصد به 8/9 درصد افزایش یافته است ­(نوبخت­ 1386: 3)­. نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن1385   نشان­دهنده­ی این واقعیّت است که نرخ بیکاری کلّ کشور از 1/9 درصد در 1375 به 75/12 درصد در 1385 افزایش یافته است. آن‌چه نگرانی افزایش ­نرخ بیکاری در ایران را تشدید می­کند­، تمرکز آن در گروههای سنّی جوان است­، به طوری که حتّی در دوره­ی ­(­1375- 1365­) که نرخ بیکاری­ پنج درصد کاهش یافت، سهم اشتغال گروه سنّی 15 تا 29 سال نیز از کل اشتغال طیّ این دوره از ­5/40 درصد به 6/36 درصد کاهش یافت­. نتایج آمارگیری نیروی کار در سال 1385 نیز نشان ­دهنده­ی نرخ­های بیکاری 5/20 درصد و 8/37 درصد­، به ترتیب برای مردان و زنان 15 تا 29 ساله بود (همان 1386: 4). همچنین، طبق نتایج آخرین آمارگیری نیروی کار در سال 1391، نسبت اشتغال در جمعیّت 15 سال به بالا در­کل کشور ­4/35 درصد می­باشد­­. از این میزان سهم مردان و زنان به ترتیب 6/59 درصد و 3/11 درصد می­باشد و نرخ بیکاری در این جمعیّت 4/12 درصد است­ که ­از این میزان، سهم مردان و زنان به ترتیب ­8/10درصد و 6/19درصد ­است ­(نتایج آمارگیری نیروی کار­، زمستان­1391­­:21­)­. براساس این گزارش، نسبت اشتغال در استان کردستان در این سال 1/33 درصد و نرخ بیکاری 8/18 درصد است (همان:66)­. این گزارش نشان می­دهد که نسبت اشتغال در استان کردستان در مقایسه با نسبت متناظر در کلّ کشور کم­تر و نرخ بیکاری بیش‌تر از نرخ متناظر در کلّ کشور است. این امر حاکی از وضعیّت بد اشتغال در استان کردستان است. اشتغال به عنوان عامل مؤثّر در رشد اقتصادی، توزیع عادلانه‌تر درآمدها، حفظ کرامت و عزّت نفس انسان­، افزایش ابتکارها و اختراع‌ها و بیکاری به عنوان ریشه­ی بسیاری از ناهنجاری‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، پیامدها و تبعات اقتصادی و اجتماعی ناگواری را به دنبال دارد. از این رو­، مسأله­ی اشتغال و بیکاری به خصوص برای جوانان، زنان و فارغ­التّحصیلان دانشگاهی با شدت و ضعف‌هایی، در تمام کشورها به­ویژه در کشورهای در حال توسعه دارای اهمیّت ویژه‌ای برای دولت‌هاست که به منظور توسعه­ی اشتغال و کاهش بیکاری در برنامه‌های کوتاه مدّت­، میان مدّت و درازمدّت خود به سیاستگذاری در این حوزه‌ها می‌پردازند­­ (مزیدآبادی 1387: 14). یکی از مباحث اساسی در زمینه­ی توسعه­، میزان بهره­گیری درست و منطقی از توانایی­ها و استعداد­های نیروی انسانی هر جامعه است. نیروی انسانی از غنی­ترین سرمایه­های هرکشور و استفاده­ی صحیح از آن جزو مهم­ترین اولویّت­ها در رسیدن به رشد و توسعه محسوب می­شود. امروزه­، صاحب­نظران معتقدند دستیابی به توسعه فقط در سایه­ی بکارگیری دانش روز و فناوری پیشرفته حاصل می­شود. بنابراین­، برای قرارگرفتن در مسیر توسعه و جلوگیری از عقب ماندگی باید شرایطی فراهم شود که دانشگاه­ها بتوانند دانشجویان را برای به­کارگیری فناوری­های جدید و پذیرش مسئولیّت­های مختلف در جامعه پرورش دهند. (رشوند1390:­2) بر­ این اساس، تربیّت و تاًمین نیروی انسانی متخصّص مورد نیاز بخش­های مختلف جامعه یکی از رسالت­های آموزش عالی در کشور می­باشد. در سال­های اخیر­، آموزش عالی در ایران دارای تقاضای زیادی بوده که بر هم خوردن تعادل میان عرضه­ی فارغ­التّحصیلان و تقاضای بازار کار برای جذب فارغ­التّحصیلان یکی از پیامدهای آن محسوب می­شود. ساختار سنّی جوان، نبود فرصت­های شغلی، ترجیح فرهنگی جامعه برای کسب مدارک دانشگاهی از جمله عواملی است که باعث افزایش تقاضا برای آموزش عالی شده است. این امر سبب شده است تا شاهد افزایش تشکیل دوره­هایی نظیر شبانه، غیرانتفاعی، آزاد، غیرحضوری و انواع دوره­هایی باشیم که در حال پاسخ­گویی به تقاضا برای آموزش عالی هستند­.­ ­ با افزایش ظرفیّت‌های آموزش عالی از طریق ایجاد دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در کلیه­ی استان‌های کشور­، موجبات افزایش قابل­ملاحظه­ی عرضه­ی فارغ‌التّحصیلان دانشگاه‌ها فراهم شده و عدم هماهنگی بین فرصت‌های شغلی موجود در بخش‌های مختلف اقتصاد و به­عبارتی کمبود تقاضا، بروز پدیده­ی بیکاری فارغ‌التّحصیلان دانشگاهی را فراهم ساخته است (­بختیاری­­1382:­84)­. باید گفت که هرچند اهمیّت دادن به آموزش عمومی، از جلوه­ی اجتماعی مناسبی برخوردار است ولی عدم توجّه به ایجاد فرصت­های شغلی­، نتیجه­ای جز توسعه­ی اقتصادی غیر متعادل[4] نخواهد داشت (سانی­[5] 2000)­. بیکاری فارغ­التّحصیلان یک مسأله­ی جدّی و در­خور توجّه است­، چرا که می­تواند به عنوان یک علّت تبیین­گر در برخی از مسائل و مشکلات جامعه نظیر عدم توسعه مطرح باشد. در دنیای امروز با توجّه به گسترش فناوری و تکنولوژی، توسعه و پیشرفت کشورها، با نحوه­ی استفاده­ی آنان از سرمایه­های انسانی موجود درکشورشان ارتباط تنگاتنگ دارد و کشورها می­بایست برای رسیدن به توسعه، تأمین و استفاده از نیروی انسانی کیفی و کارآمد را به عنوان زیربنایی­ترین راه­کار دست­یابی به توسعه مدّنظر قرار دهند­. در جامعه­ی ایران، عوامل مختلفی منجر به بروز پدیده­ی بیکاری در بین فارغ­التّحصیلان دانشگاهی شده است و منابع عظیم نیروی انسانی را که باید محور اصلی توسعه باشند، بلااستفاده­ گذاشته است (گروه مؤلّفان 1385: 55). آمارها نشان می­دهند که با توجّه به رشد چشمگیر عرضه­ی  نیروی کار در سطح آموزش عالی و با وجود رشد قابل توجّه تقاضا برای اشتغال این افراد طیّ سال­های 1345 تا 1385 بر تعداد بیکاران این قشر از جامعه افزوده شده است. به عبارت دیگر، بازار کار نتوانسته است نیروی آموزش‌دیده در سطح آموزش عالی را به­طور کامل جذب نماید (حسین­پور1390: 17). بر اساس آمار انتشار یافته در مراجع مختلف، متأسّفانه نرخ بیکاری در بین دانش آموختگان دانشگاهی بسیار بالاست. این نرخ بین 16 تا 19 درصد برآورد شده است که در مقایسه با نرخ بیکاری کلّ جامعه نسبتاً بالاتر است (حکمت و دیگران 1389:­3) این مسأله نشان‌دهنده­ی فراهم نبودن بستر اشتغال متخصّصان در کشور و عدم هماهنگی بین نظام آموزش عالی کشور با نظام بازار کار می‌باشد. لازم است گفته شود که هر چند دامنه­ی بیکاری، همه‌ی کشورها و اقشار اجتماعی را در برگرفته و یک معضل جهانی به شمار می­آید، امّا این معضل در کشورهای در حال توسعه و جهان سوّم به خصوص در میان قشر تحصیل­کرده به نسبت­، وضعیّت حادتری دارد به­طوری­ که کشور ما و قشر تحصیل­کرده­ی آن، بخصوص دانش­آموختگان دانشگاهی استان کردستان، از این قاعده مستثنی نبوده و همواره با این معضل مواجه بوده است. طبق نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن استان کردستان در سال 1385،  نرخ بیکاری فارغ‌التّحصیلان در استان کردستان 9/14 درصد بوده است. بررسی میزان بیکاری دانش­آموختگان بر حسب جنس نشان می­دهد که در سال1385­، 5/12 درصد و 9/20­ مردان و زنان دانش­آموخته­ی استان کردستان بیکار بوده­اند­ (فصلنامه­ی آمار کار 1387­: 22)­. البتّه، بر اساس آمارها و مراجع مختلف این نرخ در سال­های اخیر افزایش چشم­گیری یافته است و نزدیک به 21­ درصد می­باشد. این افزایش، توجّه هرچه بیش‌تر مسئولان به این معضل را به عنوان عامل ناهنجاری­های اجتماعی-­ اقتصادی و فرهنگی می­طلبد. این مسأله عامل عمده­ی بالا رفتن مهاجرت، طلاق، افسردگی و بسیاری از مشکلات جوانان استان کردستان است. کردستان از جمله استان‌هایی است که با وجود برخورداری از ظرفیّت‌های پیدا و پنهان فراوان همواره با این مشکل مواجه بوده است و نکته­ی مهم آن‌که با تغییر دولت‌ها نیز اتّفاق خاصّی که منجر به کاهش بیکاری فارغ­التّحصیلان شود روی نداده است. یکی از مهم­ترین نتایج این کم‌توجّهی مسئولان به مشکل بیکاری و نبود شغل برای نیروهای ماهر، مهاجرت گسترده­ی جوانان جویای کار است که برای دستیابی به موقعیّت شغلی، اقتصادی و اجتماعی بهتر، راهکاری به نام مهاجرت به شهر­ها و استان­های همجوار و حتّی دیگر کشورهای خارجی را برگزیده‌اند. بدون شک، جدا از تبعاتی که بیکاری برای اقتصاد دارد، جوانان بیکار و بدون درآمد که توانایی اداره­ی زندگی خود را ندارند و به ­همین دلیل مدّت زمان بیش‌تری به والدین خود وابسته هستند فشاری را بر خانواده وارد می­کند که این فشار در بسیاری خانواده‌ها مانعی برای خروج از فقر است. این موضوع باعث طرد اجتماعی جوانان از سوی خانواده شده و در دراز مدّت زمینه­ی انحرافات اجتماعی از قبیل طلاق، اعتیاد و بیماری‌های روانی را فراهم می‌آورد که سرخوردگی و تأخیر در ازدواج جوانان یکی از بدترین انواع آن است. همچنین در یک نگاه دغدغه‌مند و جامع‌تر می‌توان دریافت که وقتی نتوان مشکل و معضل بیکاری عدّه­ی زیادی از جوانان را حل کرد، عدّه‌ای از همین جوانان ناچار خواهند بود که مشکل بیکاری خود را از راه‌های غیرمتعارف حل کنند. در این شرایط، حجم سرقت، قاچاق کالا و موادّ مخدّر، تجاوز به حقوق دیگران، ناهنجاری‌های روانی و برخوردهای اجتماعی به شدّت افزایش می‌یابد. در آن صورت این موضوع نه تنها برای بخش عظیمی از مسئولان مشکل درست می‌کند بلکه امنیّت همه­ی افراد جامعه را به خطر خواهد انداخت. بر اساس آن‌چه گفته شد بیکاری عامل اصلی بیش‌تر مشکلات می باشد که پژوهشگر بر آن  است که، با توجّه به اهمیّت و نقش بیکاری  در بی­نظمی، ناسازگاری و نابهنجاری‌های اجتماعی، و با آگاهی از تأثیری که بالا رفتن آن در ایجاد ناامنی در زندگی فردی، اجتماعی، خانوادگی، تحصیلی و شغلی افراد دارد، می­خواهد بداند که وضعیّت اشتغال فارغ‌التّحصیلان دانشگاهی 34-24 ساله‌ی استان کردستان چگونه است و عوامل و تعیین‌کننده‌های آن کدام‌اند. ضرورت انجام تحقیق امروزه، بیکاری دانش­آموختگان یک معضل در کشور ما به­شمار می­آید که هر روز جنبه­ی حادتری به خود می­گیرد. هر ساله تعداد زیادی از افراد وارد نظام آمــوزش­عالی می­شوند که به فاصله­ی چند سال فارغ­التّحصیل شده و به­سوی بازارکار روانه می­شوند. این در شرایطی است که رشد اقتصادی و ظرفیّت اشتغال­زایی جامعه متناسب با رشــــد دانش­آموختگان نمی­باشد­­. بررسی 35 ساله­ی عرضه­ی نیروی کار نشان­گر آن است که تعداد بیکاران دارای تحصیلات عالی از 11365 نفر در سال 1355 به حدود 901619  نفر در سال1390 افزایش یافته است­. بنابراین­، سالانه به‌طور متوسّط عرضه­ی نیروی کار دارای تحصیلات عالی رشدی بیش از 13 درصد داشته است­. این امر عمدتاً ناشی از تغییر ساختار جمعیّت کشور در طیّ این دوره است. در مقابل، تقاضا برای نیروی کار دارای تحصیلات عالی از 286315 نفر در سال 1355 به حدود 3741999 نفر طیّ سال 1390 افزایش یافته است که متوسّط رشد سالانه‌ی آن بیش از 5/7 درصد است. همان­طور که  ملاحظه می­شود، شتاب عرضه­ی نیروی کار دارای تحصیلات عالی در مقایسه با تقاضای آن بسیار افزون­تر است. همچنین­، ارزیابی جمعیّت فارغ­التّحصیلان و در حال تحصیل دانشگاهی در سال­های 1355 و 1390 نشان‌دهنده­ی رشد 4/9 درصدی آن می­باشد. از سوی دیگر­، نرخ بیکاری این گروه از افراد در سال 1355­، 4/0 درصد بوده که در سال 1390 به 4/19 درصد رسیده است (فصلنامه­ی آماری­، بهار 1391: 29)   بدون شک، بنیان همبستگی جامعه و تحکیم استقلال و اقتدار ملّی، اشتغال و درآمدهای حاصل از آن است، چرا که وجود افراد بیکار در میان قشر تحصیل­کرده­ی دانشگاهی و غیردانشگاهی به منزله­ی تباه‌شدن بخشی از سرمایه­گذاری­های انسانی است و عدم تأمین شرایط شغلی در­کشور نیز ضریب آسیب‌پذیری اجتماعی را بالا برده و سبب وقوع بحران­های عظیم اجتماعی و سیاسی خواهد شد. اگر چه مسأله­ی بیکاری با توجّه به تبعات آن در ناهنجاری­های اقتصادی ـ اجتماعی و فرهنگی برای کلیه­ی آحاد جمعیّت آزار­دهنده و برای اقتصاد کشور بازدارنده است، با این­حال­، بیکاری فارغ‌التّحصیلان دانشگاه­ها از حسّاسیت و اهمیّت بیش‌تری برخوردار است. این اهمیّت به دلیل سرمایه‌گذاری انجام‌شده برای تربیّت نیروی انسانی ماهر در کشور و بی‌استفاده ماندن آن در فعالیّت­های اقتصادی و وارد ساختن خسارت به اقتصاد ملّی از یک سو، فراهم نبودن زمینه برای محوّل کردن نقش‌های اجتماعی به افراد فرهیخته برای نیل به اهداف توسعه­ی کشور از سوی دیگر و در عین حال، امکان بروز اعتراض و عکس‌العمل در جامعه به سبب با‌سوادی و آگاهی بیش‌تر است ­(­بختیاری ­­1382: 84)­. کارنوی[6] (1987 به نقل از رشوند 1390: 5) بیان می­دارد که عدم اشتغال در میان تحصیل­کرده­ها به دو لحاظ حائز اهمیّت است: 1) این وضع به معنای اتلاف منابع می­باشد. 2) این امر می­تواند تهدیدی برای ثبات سیاسی بوده و در نتیجه از سرعت رشد اقتصادی کشور بکاهد. تحصیلات به­طور بالقوّه می­تواند نقش مهمّی در واژگونی ساخت­های اجتماعی و اقتصادی بازی کند.

جناب آقای دکتر نادر صادقی لواسانی

1392

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود (در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است) تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) فهرست مطالب چکیده 1 فصل اول: کلیات پژوهش… 2 1-1 مقدمه. 3 1-2 بیان مسئله. 4 1-3 اهمیت مساله. 6 1-4 اهداف پژوهش… 9 1-5 سوالات تحقیق.. 9 فصل دوم: 10 2-1- تاریخچه تحقیق . 11 2-1-1 مشاركت اجتماعی ایرانیان در بعد از انقلاب اسلامی.. 13 2-1-2 – کمیته امداد خمینی و مشارکت… 15 2-1-3- برنامه توسعه مشارکت های مردمی.. 16 2-2- پیشینه تحقیق.. 19 2-2-1- پیشینه داخلی.. 19 2-2-2- پیشینه خارجی.. 22 2-3 – مفاهیم 25 2-3-1- مشارکت… 25 2-3-1-1 انواع مشارکت… 26 2-3-1-2 – بعدهای مشارکت… 27 2-4 – دیدگاه های نظری درباره مشارکت… 29 2-4-1- دیدگاه جامعه شناختی مشاركت… 29 2-4-1-1- رویكرد كاركرد گرایی.. 29 2-4-1-2- رویكرد تضاد: 32 2-4-1-3- رویكرد كنش متقابل نمادین.. 33 2-4-2- رسانه ها و جلب مشارکت عمومی.. 34 2-4-3- ارتباطات مشارکتی.. 39 2-4-3-1- پائولو فریزه : الگوی بصیرت و محاوره 40 2-4-3-2- نظریه برجسته سازی.. 41 2-4-3-3- نظریه کاشت 45 2-4-3-4- یورگن هابرماس… 46 2-4-4- رویكردهای جریان چند مرحله ای.. 49 2-4-4-1- تئوری اشاعه و نوآوری 56 2-4-4-1-1- دانیل لرنر. 60 2-4-4-1-2- راجرز. 62 2-4-4-1-3- مایرون وینر. 68 2-4-5- رویكرد استفاده و خشنودی.. 70 2-4-5-1- نظریه استفاده و رضامندی  74 2-4-5-2- الگوی استفاده و تاثیر. 75 2-4-5-3- نظریه مصرف ارتباط جمعی در مدل وینداهال : 76 2-4-6- گابریل آلموند. 80 2-5- چارچوب نظری 82 2-6- مدل تحقیق 84 2-7- فرضیات تحقیق 84 فصل سوم. 85 3-1- روش پژوهش 86 3-2- جامعه آماری پژوهش 86 3-3- واحد مشاهده و سطح تحلیل 86 3-4- حجم نمونه. 86 3-4- شیوه نمونه گیری.. 87 3-5- ابزار گردآوری 87 3-6- روش تجزیه و تحلیل داده ها 88 3-7- روش های تجزیه وتحلیل.. 88 3-8- اعتبارو روایی ابزار گردآوری 88 3-9- تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیر های پژوهش     89 فصل چهارم 91 4-1- مقدمه. 92 4-2- یافته های توصیفی.. 92 4-2-1- جنسیت… 92 4-2-2- سن.. 93 4-2-3- تحصیلات… 94 4-2-4- میزان اعتماد به رسانه. 95 4-2-5- نوع برنامه رسانه ها 96 4-2-6- زمان پخش برنامه رسانه ها 97 4-2-7- میزان استفاده از رسانه ها 98 4-2-8- میزان استفاده از تلویزیون. 99 4-2-9- میزان استفاده از رادیو 100 4-2-10- میزان استفاده از اینترنت 101 4-2-11- بررسی نرمال بودن متغیر وابسته 102 4-3- یافته های توصیفی.. 107 4-3-1-رابطه میزان استفاده از رسانه و مشارکت مردمی 107 4-3-2- رابطه  زمان پخش برنامه از رسانه ها و مشارکت مردمی 109 4-3-3- رابطه نوع برنامه رسانه ها  و مشارکت مردمی 110 4-3-4- رابطه  اعتماد به برنامه رسانه ها  و مشارکت مردمی 112 4-4- آزمون فرضیه ها 113 4-4-1- یافته های تبیینی 113 4-4-2- همبستگی پیرسون بین میزان مشارکت مردمی و متغیرهای مستقل.. 113 4-4-3- رگرسیون چند متغیری به روشStepwise 116 4-4-4- تحلیل رگرسیون 116 4-4-5-تحلیل مسیر 119 4-4-6-مدل تحلیلی.. 124 فصل پنجم 125 5-1- مقدمه 126 5-2- نتایج توصیفی مربوط به تحقیق 126 5-3- نتایج  استنباطی مربوط به تحقیق 126 5-4-بحث و نتیجه گیری 127 5-5- محدودیات تحقیق.. 129 5-5- پیشنهادات… 130 فهرست جداول جدول 3-1- ضریب آلفا 89 جدول 4-1- جدول توزیع فراوانی ودرصدی پاسخگویان بر حسب جنسیت 92 جدول 4-2- جدول توزیع فراوانی ودرصدی پاسخگویان بر حسب سن.. 93 جدول 4-3 – جدول توزیع فراوانی ودرصدی پاسخگویان بر حسب  تحصیلات… 94 جدول 4-4- جدول توزیع فراوانی ودرصدی پاسخگویان بر حسب میزان اعتماد به رسانه 95 جدول 4-5- جدول توزیع فراوانی ودرصدی پاسخگویان بر حسب نوع برنامه رسانه ها 96 جدول 4-6- جدول توزیع فراوانی ودرصدی پاسخگویان بر حسب زمان پخش برنامه رسانه ها 97 جدول 4-7- جدول توزیع فراوانی ودرصدی پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از رسانه ها 98 جدول 4-8- جدول توزیع فراوانی ودرصدی پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از تلویزیون 99 جدول 4-9- جدول توزیع فراوانی ودرصدی پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از رادیو 100 جدول 4-10- جدول توزیع فراوانی ودرصدی پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از اینترنت 101 جدول 4-11- جدول توزیع فراوانی و آماره های توصیفی مشارکت  مردمی و ابعاد آن 102 جدول 4-12- آماره های توصیفی مربوط به بررسی نرمال بودن متغیر مشارکت مردمی 104 جدول 4-13- آزمون سیمون-  کولموگورف 105 جدول 4-14- جدول توافقی میزان استفاده از رسانه و مشارکت مردمی 107 جدول 4-15- آزمون همبستگی کندال  بین متغیر میزان استفاده از رسانه و مشارکت مردمی 108 جدول 4-16- جدول توافقی زمان پخش برنامه رسانه ها و مشارکت مردمی 109 جدول 4-17- آزمون همبستگی کندال  بین متغیر زمان پخش برنامه رسانه ها و مشارکت مردمی 109 جدول 4-18- جدول توافقی نوع برنامه رسانه ها و مشارکت مردمی 110 جدول 4-19- آزمون همبستگی کندال  بین متغیر نوع برنامه رسانه ها و مشارکت مردمی 111 جدول 4-20- جدول توافقی اعتمادبه برنامه رسانه ها و مشارکت مردمی 112 جدول 4-21- آزمون همبستگی کندال  بین متغیر اعتمادبه برنامه رسانه ها و مشارکت مردمی 112 جدول 4-22- آزمون همبستگی پیرسون بین میزان مشارکت مردمی ومیزان استفاده از رسانه 114 جدول 4-23- آزمون همبستگی پیرسون بین میزان مشارکت مردمی ونوع برنامه رسانه 114 جدول 4-24- آزمون همبستگی پیرسون بین میزان مشارکت مردمی وزمان پخش برنامه رسانه 115 جدول 4-25- آزمون همبستگی پیرسون بین میزان مشارکت مردمی و اعتمادبه برنامه رسانه 116 جدول 4-26- مدل رگرسیون پیش بینی شد 117 جدول 4-27- نتایج آزمون ANOVA 117 جدول 4-28- ضرایب رگرسیونی مربوط به مدل های پیش بینی شده 118 جدول 4-29- تحلیل مسیر مرحله اول 119 جدول 4-30- تحلیل مسیر مرحله دوم. 120 جدول 4-31- تحلیل مسیر مرحله سوم. 121 جدول 4-32- تحلیل مسیر مرحله چهارم. 122 جدول 4-33- محاسبه ضریب تاثیر متغیر میزان استفاده از رسانه برمیزان مشارکت مردمی 123 جدول 4-34- محاسبه ضریب تاثیر اعتماد به رسانه بر میزان مشارکت مردمی 123 جدول 4-35- محاسبه ضریب تاثیر متغیر نوع استفاده از رسانه برمیزان مشارکت مردمی 124 جدول 4-36- محاسبه ضریب تاثیر متغیر زمان استفاده از رسانه بر میزان مشارکت مردمی 124 فهرست نمودار   نمودار 4-1- توزیع پاسخگویان بر حسب  جنسیت 93 نمودار4-2- توزیع پاسخگویان بر حسب سن 94 نمودار4-3- توزیع پاسخگویان بر حسب تحصیلات 95 نمودار 4-4- توزیع پاسخگویان بر حسب  میزان اعتماد به رسانه 96 نمودار4-5- توزیع پاسخگویان بر حسب  نوع برنامه رسانه 97 نمودار4-6- توزیع پاسخگویان بر حسب  زمان پخش برنامه رسانه 98 نمودار 4-7- توزیع پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از رسانه 99 نمودار 4-8- توزیع پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از تلویزیون 100 نمودار4-9- توزیع پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از رادیو 101 نمودار 4-10- توزیع پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از اینترنت 102 نمودار 4-11- نمودارQ-Q 105 نمودار4-12- نمودار Box plot 106 نمودار 4-13- نمودار هیستو گرام 106 نمودار 4-14- رابطه بین میزان استفاده از رسانه و مشارکت مردمی 108 نمودار 4-15- رابطه بین زمان پخش برنامه از رسانه و مشارکت مردمی 110 نمودار4-16- رابطه بین نوع برنامه و مشارکت مردمی 111 نمودار4-17- رابطه بین میزان اعتماد به رسانه و مشارکت مردمی 113 نمودار 4-18- تحلیل مسیر مرحله اول 120 نمودار 4-19- تحلیل مسیر مرحله دوم 121 نمودار 4-20- تحلیل مسیر مرحله سوم 122 نمودار4-21- تحلیل مسیر مرحله چهارم 123 نمودار 4-22- مدل علی تحقیق   124 چکیده : امروزه تبادل اطلاعات و ارتباطات در دنیای مدرن،حیات انسانی راتحت شعاع خود قرارداده و مشارکت اجتماعی یکی از الزام آورترین رویکردها در فرایند جوامع محلی و پایدار محسوب می‌شود.زندگی اجتماعی انسان به دلیل ضعف در مقابل موانع و حوادث محیط وبه منظور غلبه بر مشکلات شکل گرفت و به مرور زمان برای چیرگی بر مصیبت و شرایط محیطی متحول شد و در قرن بیستم مشارکت مفهومی نوین یافت و در دنیای مدرن به واسطه قابلیت های وسایل ارتباط جمعی تمامی جوامع از احوال یکدیگر خبردار می شوند.   پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش رسانه های جمعی (اینترنت، رادیو ، تلویزیون) بر مشارکت مردمی  درمیان حامیان طرح اکرام کمیته امداد خمینی در استان تهران انجام گردیده است و چار چوب نظری آن بر مکتب نوسازی (لرنر) و هوشیار سازی پائولوو برجسته سازی استوار می باشد.این پژوهش به روش پیمایشی بوده و از پرسشنامه جهت گردآوری داده‌ها استفاده شده است. نمونه آماری شامل 360 نفر از حامیان طرح اکرام کمیته امداد خمینی استان تهران بوده که با روش تصادفی ساده انتخاب شده اند. اطلاعات بدست آمده با استفاده از آزمون های آماری توصیفی و استنباطی (رگرسیون خطی ، ضریب پیرسون ، …) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و طبق نتایج آمار توصیفی میزان مشارکت مردمی 107نفر (7/29 درصد) از حامیان درسطح پایین ، 184 نفر(1/51 درصد) درسطح متوسط و 69 نفر (2/19درصد ) درسطح بالایی قرار دارد.و به طور کلی میزان مشارکت مردمی درسطح متوسطی (1/51) است.   بر اساس یافته های تحقیق ؛ بین  مشارکت مردمی  و میزان استفاده از رسانه ( 343/0=R )  ،بین نوع برنامه پخش شده از رسانه ( 399/0= R )، زمان پخش برنامه ها از رسانه ( 441/0 =R )، اعتماد به برنامه رسانه ها ( 522/0=R) رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. به عبارتی با افزایش میزان استفاده از رسانه ، اعتماد به برنامه رسانه ها و… میزان مشارکت مردمی افزایش می یابد   واژه‌های کلیدی : مشارکت مردمی، میزان استفاده از رسانه، اعتماد، حامی ، رسانه های جمعی

• مقدمه

  موضوع مشارکت [1]و چگونگی تحقیق آن گرچه ریشه در تاریخ دیرینه ملتها دارد و جوانب مختلف مسائل اقتصادی[2] ، اجتماعی[3] ، فرهنگی[4] و سیاسی[5] کشور ما در طول تاریخ بر اساس مشارکتهای مردم استوار بوده است ، لیکن این مفهوم امروز اهمیتی دو چندان پیدا کرده و همواره به عنوان یک ضرورت تاریخی ، در عرصه های گوناگون مورد بحث بسیاری از اندیشمندان و دست اندرکاران به ویژه در زمینه های مسائل اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی قرار گرفته است، به گونه ای که به نظر برخی از اندیشه گران ، محور اساسی توسعه بر مشارکت کلیه نیروها استوار است. با عنایت به این واقعیت که رشد ملی نه فقط به مدد منابع مادی ، بلکه بیشتر به یاری و مشارکت انسانها صورت می پذیرد و تصمیم های گروهی ، توجه به نیازهای محلی[6] و گروهی ، رودررویی مستقیم با مسائل و حل فوری آن نیز به مدد اندیشه و تفکر جمعی امکان پذیر است، به همین دلیل نیز ضرورت مشارکت هیچ گاه در طول تاریخ همانند امروز و آینده دارای اهمیت نبوده است. نخبگان هر قدر هم روشنفکر باشند ، باز به تنهایی قادر به ایجاد تمدنی جدید نیستند. هرچه هست و باید باشد به مدد مساعی جمعی ممکن است. ایجاد تمدن جدید مستلزم نیروی تفکر همه انسانهاست و این نیرو امروزه موجود و آماده کاراست. به قول تافلر (1364) ابداع و تخیل جمعی، محور کارها در آینده است (متین ، 44:1388). یکی از مهم ترین عواملی که به تداوم حیات بشر کمک کرده ، همکاری و مشارکت میان انسانهاست. از منظر جامعه شناسی[7] ، مشارکت به عنوان فرایند تعاملی چند سویه مطرح می شود، که مداخله و نظارت مردم و قابلیت سیاسی – اجتماعی نظام را در دستیابی به توسعه ، همراه با عدالت اجتماعی[8] در پی خواهد داشت . بنیادی ترین اندیشه زیر ساز مشارکت ، پذیرش اصل برابری مردم است و هدف از آن هم فکری ، همکاری و تشریک مساعی افراد در جهت بهبود کمیت و کیفیت زندگی[9] در تمامی زمینه های اجتماعی ، اقتصادی و سیاسی است . مشارکت در فراگرد توانمندسازی افراد جامعه  تأکید دارد (طوسی ،5:1370). مشارکت اجتماعی به عنوان کنش آگاهانه، داوطلبانه ، جمعی و کم و بیش سازمان یافته افراد و گروه ها در جهت اهداف، نیازهاو منافع جمعی (غفاری و نیازی ،18:1386). خود مستلزم وجود زمینه ها و متغیرهایی است.از جملة این متغیرها می توان ارزیابی از پاداش های مشارکتی ، اطمینان نسبت به نتایج ، مسئولیت پذیری ، سرمایة اجتماعی[10] ، ارزش های فرهنگی مناسب و … یاد کرد. انسانها در زندگی اجتماعی خویش هنگامی در تمامی ابعاد وجودی خود رشد و تعالی می یابند که در انجام کارها  یا اجرای اعمالی که به آنها مربوط می شود، با یکدیگر همکاری و مشارکت داشته باشند  و این خود نیازمند وجود اعتقادات مشترکی است که در بین آنها وجود دارد. رسانه ها موجب می شوند شهروندان در جریان تغییرات سریع و دگرگونیهای اجتماعی در ابعاد خارجی و داخلی قرار گیرند، از آنجا كه دایرۀ تنازعات بشری، در حد قابل توجهی، به دایرۀ رقابت و برخورد رسانه ها با یكدیگر تبدیل شده است، در چنین فضایی، رسانه ها به طور روزافزون، بر كمیت و كیفیت برنامه های خبری می افزایند. نقش رسانه ها در مواقع بحران ها، در افزایش آگاهی مردم در ایجاد زمینۀ مناسب برای مشاركت آنها در پیشبرد برنامه های سیاسی و اجتماعی تعیین كننده است. به عنوان مثال می توان به فضاسازی رسانه ها برای مشاركت احاد مردم در انتخابات گوناگون، حمایت از برنامه های توسعه اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی كشور و مشاركت آنان در شرایط بحرانی مانند سیل، زلزله، خشكسالی، قطعی و… اشاره كرد.  

• بیان مسأله

  امروزه وسایل ارتباط جمعی[11](رادیو،سینما، تلویزیون و مطبوعات و… ) با انتقال اطلاعات و دانشهای جدید و تبادل افکارو عقاید عمومی درراه پیشرفت و توسعه فرهنگ و تمدن بشری نقش اساسی بر عهده دارند، عصر ما عصر ماهواره‌‌‌ها و کامپیوترهاست عصر تسلط بشر بر زمان و مکان، زمین و جهان است. امروز همه چیز در شرف تغییر و تحول قرار دارد و این تغییر همه اقشار را در بر می‌گیرد چه در شهر و چه در روستا و در این راه نمی‌توان از نقش وسایل ارتباط جمعی در این تحولات چشم پوشید.

روشن است كه در هر پژوهشی ، مفاهیمی كلیدی مورد استفاده قرار می گیرند كه لازم است این مفاهیم توسط نگارنده به صورت مشخص تعریف و توضیح داده شوند. در واقع تعریفی كه نگارنده هر پژوهش، از برخی مفاهیم كلیدی مورد استفاده در پژوهش ارائه می دهد ، در عین آنكه از سنت علمی ای كه آن مفهوم در آن به وجود آمده است ، تبعیت می كند ،  از جهاتی نیز ممكن است متفاوت از آن سنت نظری باشد . در توضیح مفاهیم اصلی پژوهش ، واریانس میان مفهوم مورد نظر محقق با سنت علمی آن مفهوم روشن می گردد . از طرف دیگر ، نباید این نكته را نیز از نظر دور داشت ، كه احیاناً مفهوم یا مفاهیمی جدید ، توسط خود محقق وارد پژوهش گردد كه برای مخاطبان دارای وجوه معناداری كافی نباشد ؛ لذا ضروری است تا این مفاهیم در هر پژوهشی مورد تعریف و تصویب قرار گیرد . بدیهی است ، تعاریف ارائه شده در هر پژوهشی ، حاصل جمع اجماع نظری نگارنده با سنتی خواهد بود كه آن مفاهیم درون آن سنت پرورده شده اند ؛ با این توضیح ، به سراغ چند مفهوم اصلی ، كه در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته اند می رویم . مفاهیم مورد استفاده من در این پژوهش ، تعاریفی خارج از چارچوب و سنت علمی آن مفاهیم ندارد . با این حال ، وجود واریانسی هرچند نسبی و محدود در این باره ، اجتناب ناپذیر خواهد بود . مهمترین مفهوم اصلی این پژوهش ، مفهوم « هویت » می باشد . در این كه چه تعریف یا تعاریفی از این مفهوم در ادبیات علوم اجتماعی و انسان شناسی وجود دارد ، در بخشهای آتی به تفضیل بحث شده است ، اما آنچه كه در این بخش توضیح آن لازم به نظر می رسد ، این است كه تعریف مورد نظر من از این مفهوم ، نیز ، ناظر بر تعاریف مصوب در علوم اجتماعی و انسان شناسی است . در واقع ، هویت به عنوان مجموعه ای از فاكتورهای روان شناختی ، اجتماعی ، فرهنگی ، قومی و نژادی و … در سطوح فردی و اجتماعی عامل تفكیك و تشبیه عناصر انسانی است . هویت فردی بر تفاوت و هویت جمعی بر شباهت تأكید دارد ( جنكینز: 1381 : 34 ) با این حال ، در این بررسی ، آن مفهومی از هویت مد نظر بوده است ، كه بیشتر در سطوح اجتماعی و فرهنگی می تواند قابل بحث باشد . این هویت ، چیزی نیست مگر هویت آذربایجانی ، كه توسط مؤلفه ها و فاكتورهای هویتی منحصر به فرد خود ، از سایر هویت های اجتماعی تفكیك می شود . مفهوم « انجمن های غیر دولتی » ، دومین مفهوم ، از مفاهیم كلیدی این پژوهش است كه باید در مورد آن توضیح داده شود . در ایران تشكل های غیر دولتی با نام های متعددی نظیر ؛ « انجمن » ، « بنیاد » ، « تشكل » ، « جامعه » ، « جبهه » ، « جمعیت » ، « خانه » ، « دفتر » ، « سازمان » ، « ستاد » ، « سرای » ، « شبكه » ، « شركت » ، « شورا » ، « كانون » ، « گروه » ، « مؤسسه » ، « مجتمع » ، « مجمع » ، « مركز » ، «هیئت» و … فعالیت می كنند ( فكوهی :1383: 544 ). با این حال ، در پژوهش حاضر ، از میان این اسامی ، نامِ « انجمن های غیر دولتی » برای بحث درباره این گونه نهادها انتخاب شده است . در عین حال ، در عنوان انجمن های نمونه ی این بررسی ، از اسامی جمعیت ، خانه و … استفاده شده است ( مانند خانه فرزندان آذربایجان ، جمعیت جوانان آذرتوپراق ، مؤسسه غیردولتی ستارخان ). از حیث بار معنایی ای كه ممكن است این مفاهیم در پی داشته باشند ، مفهوم « انجمن های غیر دولتی » ، مغایرتی با آن معانی ندارد و به عبارت ساده تر می توان گفت كه مترادف این اسامی به كار رفته است ؛ چنانكه در نقل قولهای استفاده شده در این پژوهش ، نویسندگان دیگر از این عناوین ( نظیر NGO ها ، سازمان های غیردولتی ، سازمان های غیر حكومتی و … ) استفاده كرده اند . بنابراین مفهوم مورد نظر من از انجمن های غیردولتی ، مفهومی عام و مشتمل بر مفاهیم و عناوین یاد شده است . مفهوم شناسی واژه « آذربایجان » و « آذربایجانی » نیز ضروری است . چه بسا واژه آذربایجان ، صرفاً دارای مفهوم و بار معنایی خاكی و جغرافیایی است و از طرفی گاه ، می تواند به عنوان صفت « آذربایجانی » ، بر مفهومی ذهنی و معنایی كه دارای بار هویتی باشد ، دلالت كند . در این پژوهش ، هر دو صورت معنایی این مفهوم مد نظر بوده است . در واقع هم مفهوم جغرافیایی این واژه مورد بررسی قرار گرفته است و هم بار ذهنی ـ معنایی ( هویتی ) این واژه مورد توجه بوده است . تفكیك اینكه در كجا مفهوم جغرافیایی و در كجا مفهوم هویتی به كار رفته است ، در بخش مربوط به فاكتورهای جغرافیایی هویت آذربایجانی ، صورت پذیرفته است .