انقلاب اسلامی و به ویژه بعد از دوم خرداد 76 زمینه رشد احزاب و گروههای سیاسی به تعداد زیاد و دارای تنوع فکری فراهم شد و احزاب به طرف نهادمندی سیاسی حرکت نموده اند. و این امر با وجود دولت مقتدر تحقق می یابد. با این حال سیر حرکتی احزاب همواره سیر مستقیم نبوده بلکه حرکت سینوسی را در مسیر تخرب در ایران می بینیم. اما به طورکلی با ذکر شاخصها و ویژگیهای هر دوره می توان پی برد که منازعات نرم و مسالمت آمیز حرکت نموده است. برای این امر یعنی تحقق رقابت درون سیستمی وجود شاخصهایی مانند تکثر که هم شامل تعدد و هم تنوع می شود الزامیست و هم باید آزادی رقابت سیاسی و اسباب و لوازم آن فراهم شود و هم مسیر حرکت احزاب به طرف نهادمندی باشد این امور با وجود فرهنگی مشارکی و در سایه اقتدار حکومتی تحقق می یابد.

هدف تحقیق

هدف از تحقیق حاضر بررسی روند تخب در ایران و سیر تکاملی آن و نوع منازعاتی که در روند تخرب رخ میدهد می باشد. این مبحث با مطالعه تطبیقی میخواهد با بررسی شرایط و ویژگیهای هر دو دوره مقایسه نشان دهد شاخصهای لازم را که اندیشمندان از آنها به عنوان ابزارهای گذر به سمت توسعه سیاسی یاد میکنند چگونه تحقق می یابد.

 

بررسی تطبیقی احزاب سیاسی ایران در دوره دوم (1320 تا 1332) و سوم تخرب (1339 تا 1342) که از آنها بعنوان احزاب قبل از انقلاب یاد میشود و غالب تمرکز کتاب هم در دوره دوم تخرب و مقایسه آن با احزاب بعد از انقلاب اسلامی خواهد بود. که هدف از این بررسیها بدست آوردن ویژگیهای هر دو دوره و دست یافتن به نقاط اشتراک و افتراق دوره های مورد بحث می باشد تا به یک تحلیلی از دوره های مذکور بتوانیم درست پیدا کنیم .

اهمیت تحقیق

بحث از احزاب سیاسی در ایران همواره با مشکلاتی همراه است اول اینکه احزاب دارای تداوم در حیات سیاسی خود در طول تاریخ حزبگرایی سیاسی نبوده ا ند. بدین معنی که برای احزاب سیاسی در ایران دوره هایی از فعالیت و رکود در نظر می گیرند. که در طی این دوره ها بنا به شرایط بیرونی (داخلی و خارجی) محیط لازم برای فعالیت آنها پیش آمده است و احزاب سیاسی نتوانسته اند در صحنه رقابتهای سیاسی حضور یابند. اما تداوم در این دوره ها کمتر بوده است. مساله دوم این است که تعاریف اندیشمندان اطلاق کاملی با احزاب بوجود آمده در ایران نمی کند یعنی احزاب ایران یا شرایط و لوازم حزبی را نداشته اند و یا مباحث حزب، جناح، گروه، جریان و …. با اغماض حزب نامیده شده اند.

بنابراین ضروری است که مرزهای دقیق بین مفاهیم مشخص شود و حوزه تحلیل آن مشخص گردد. اهمیت مطالعه تطبیقی احزاب در ایران می تواند با بر شمردن ویژگیها و برجستگیهای هر دوره و بیان تفاوتهای ان الگوهای مناسب فعالیت حزبی و شرایط و لوازم آن را مشخص نماید. در این تحقیق سعی بر این است که با بر شمردن ویژگیهای هر دوره و مقایسه آنها با یکدیگر نقاط مشترک و زمینه های مشترک فعالیت احزاب سیاسی برای تدام مخرب در ایران بدست می آید. از این جهت مطالعه مقایسه ای میتواند سودمند باشد.

سوال تحقیق

ویژگی و مشخصات احزاب سیاسی ایران قبل از انقلاب نسبت به بعد از انقلاب چیست؟

فرضیه تحقیق

2 اهمیت و ضرورت پژوهش    4

3   اهداف پژوهش    5

3-1 هدف اصلی   5

3-2   اهداف فرعی   5

4     پرسش‌های پژوهش    5

4-1 سؤال اصلی   5

4-2 سؤالات فرعی   6

5  فرضیه  6

6    متغیرها 6

6-1 متغیر مستقل.. 6

6-2  متغیر وابسته  6

7 تعریف نظری و عملیاتی مفاهیم. 6

8  محدوده تحقیق   12

9    نوع تحقیق   12

10  ساماندهی تحقیق   13

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش… 15

مقدمه. 16

1    پیشینه روشی   18

2 پیشینه موضوعی   20

2-1 تحولات به صورت عام. 20

2-2 تحولات به صورت خاص    28

2-2-1 کودتا 28

2-2-2 جنگ داخلی.. 37

2-2-3 انقلاب.. 41

2-2-4 خیزش… 44

13 دسته‌بندی و پالایش عوامل.. 78

فصل سوم: روش پژوهش… 89

مقدمه. 90

1  روش تحقیق   91

2 استراتژی تحقیق   91

3 روش گردآوری اطلاعات و داده‌ها 91

4 روش نمونه‌گیری هر یک از انواع. 92

5    حجم نمونه  93

6    پایایی و روایی   93

7    دلفی فازی   95

7-1 دلفی   95

7-2 فازی   98

8  سیستم استنتاج فازی   101

8-1       پایگاه قواعد  102

8-2 پایگاه داده 103

2-1-1 تابع عضویت مثلثی.. 104

2-2 واحد تصمیم‌گیری.. 105

2-3     رابط فازی‌ساز 106

2-4 رابط غیر فازی‌ساز 106

2-5 پایگاه دانش    106

3   استفاده از نرم‌افزار 107

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها (یافته‌ها) 114

مقدمه. 115

1 بخش اول: فرایند انجام و تحلیل نتایج دلفی فازی.. 116

1-1   فرایند اجرای دلفی فازی تک مرحله‌ای در پژوهش    116

1-2 تحلیل نتایج دلفی فازی.. 120

 

1-2-2 جمع‌بندی.. 127

2 بخش دوم: فرایند انجام و تحلیل نتایج سیستم استنتاج فازی.. 131

3 آزمون سیستم کنترل‌کننده و تحلیل نتایج. 145

3-1 تحول سال 2013 مصر. 146

3-2 تحول سال 2011 بحرین.. 155

3-3 تحول سال 2011 سوریه. 160

فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری.. 166

1     خلاصه  167

2 جنبه‌های روابط بین‌المللی این رساله. 170

3 تأیید یا رد فرضیات   173

4 مقایسه یافته‌های پژوهش با پژوهش‌های پیشین.. 173

5  پاسخ به سؤالات   174

6 محدودیت‌های پژوهش    177

9    پیشنهادات   177

منابع. 179

مقدمه

خاورمیانه منطقه‌ای است مملو از حوادث و تحولات که گویا به صورت دوره‌ای تکرار می‌شوند. این منطقه انقلاب‌ها و شبه انقلاب‌های متعددی را به خود دیده است که با آرزوی دستیابی به آرمانشهری بهتر صورت پذیرفته‌اند، اما پس از مدتی نه تنها به اهداف خود دست نیافتند، بلکه انقلابیون به قدرت رسیده نیز راهی به خطاتر از آنان طی کرده‌اند که علیه آن‌ها قیام، شورش یا کودتا کرده بودند. قذافی با کنار زدن ادریسی و کودتای حزب بعث عراق توسط قاسم علیه فیصل نمونه‌هایی بوده است که این چرخه آرزو را نشان می‌دهند.

همچنین این سرزمین لشکرکشی‌ها و طرح‌ها و نقشه‌های قدرت‌های بزرگی را به خود دیده است که به منظور تغییر اوضاع قبل صورت پذیرفته‌اند، اما نه تنها اوضاع بهتر نشده، بلکه هرج و مرج و بلوا بیش از پیش فراگیر شد. در عراق، در 1958 سرهنگ قاسم کودتا کرد و در 1963 حزب بعث کودتا کرد. این کودتاها نتوانست عراق را به کشور بهتر از قبل مبدل سازد. تنها کارکرد این کودتاها در تغییر نخبگان سیاسی بود. حمله آمریکا به عراق در سال 2002 نیز گرچه با نابودی صدام همراه شد، اما ثبات را برای این کشور به همراه نیاورد و در هر دو مورد اخیر آمریکا را گرفتار باتلاقی کرد که نه راه پس داشت و نه راه پیش.

کودتای معمر قذافی در 1969 با وعده‌های ایجاد یک کشور بهتر، دموکرات‌تر و رفاهی بیشتر برای شهروندان محمد ادریس سنوسی را حذف نمود، ولی در نهایت دیکتاتوری شدیدتر، وضعیت اقتصادی و اجتماعی نابسامان‌تری جایگزین شد. دخالت ناتو در لیبی گرچه به نابودی قذافی انجامید، و آزادی را به ارمغان آورد، اما شرایط را برای بروز جنگ‌های قبیله‌ای فراهم ساخت و تا کنون این کشور روی آرامش را به خود ندیده است. جالب آنجاست که فرهنگ سیاسی این کشور همچنان با حضور ثبات مخالف است و علیه نخست‌وزیر جدید این کشور نیز کودتا صورت پذیرفت و علی‌زیدان مورد ربایش قرار گرفت. در حال حاضر نیز همچنان قیام‌ها علیه دولت ادامه دارد و عملاً لیبی به محلی برای جنگ قبیله‌ای مبدل شده است.

طرح خاورمیانه بزرگ و نقشه راه نیز نه تنها به مبدل شدن خاورمیانه به سرزمینی لیبرال دموکرات منتهی نشد، بلکه از یک طرف، گروه‌هایی را به قدرت رسانید که در چارچوب منافع غرب جای نداشتند. در عراق شیعیان و در نوار غزه، حماس از طریقی دموکراتیک و انتخاباتی به قدرت رسیدند. از طرف دیگر، فعالیت گروه‌های تروریستی و بنیادگرا در منطقه افزایش یافت و عراق و سوریه به بهشتی برای فعالیت‌های تروریستی مبدل شدند. قیام مردم مصر، تونس نیز تا کنون نتوانسته ثبات، رفاه و امنیت مورد نظر مردم را به ارمغان آورد و کنار رفتن حاکمان قبل جز با ادامه نابسامانی‌ها و ناآرامی‌ها همراه نبوده است.

چرخه‌های آرزو در خاورمیانه هرچند از وجود بحرانی اساسی و ماهوی در این منطقه خبر می‌دهد، ولی از طرف دیگر، تکرارپذیری آن‌ها نشان از وجود قواعدی تاریخی در این منطقه دارد که تا کنون ناشناخته مانده‌اند. تحولات مشابه از وجود الگوهای یکسانی خبر می‌دهند. در این منطقه کودتا پشت کودتا و قیام پشت قیام امری مفروض و عادی به شمار می‌آید (Mansfeld, 1999: 30-36).

از این‌رو، به نظر می‌رسد که حداقل در دیدگاه کلان و بدون ورود به جزئیات، الگوهای مشابهی در تمامی کشورهای این منطقه حاکم است. این تحولات تکرارپذیر ذهن ما را به آن سمت می‌برد که این منطقه از ویژگی‌های مشابهی برخوردار است که رفتارها و تحولات مشابهی را حاصل می‌آورد. اقتصاد ضعیف و یا توسعه اقتصادی وابسته، پائین بودن دموکراسی و شاخص‌های آن در این منطقه، شیوع نبردهای قبیله‌ای، درگیری‌های مذهبی و حزبی، وجود اکثریت مسلمان، دخالت قدرت‌های فرامنطقه‌ای در آن از جمله ویژگی‌های مشترک این سرزمین است. گرچه این چرخه‌ها نوعی ناامیدی را به انسان از اصلاح و توسعه این کشورها تحمیل می‌کند، ولی از طرف دیگر نشان از آن دارد که تحولات خاورمیانه با قواعدی خاص در ارتباط است و از این‌رو نظمی بر آن حاکم است. تحولات انقلابی و شبه انقلابی متعدد هرچند در کوتاه مدت با آثاری مثبت همراه بوده، اما بعد از مدتی به روندهای گذشته بازگشت نموده‌اند و از این‌رو، در اغلب موارد تحولات انقلابی و شبه انقلابی جز هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی ناشی از خود دستاوردی نداشته‌اند. بنابراین می‌توان با کشف الگوهای حاکم بر این تحولات تا حدود زیادی آن‌ها را پیش‌بینی کرد. البته ما در اینجا سعی نداریم تا مثبت بودن یا منفی بودن نتایج تحولات و اخلاقی بودن یا نبودن آن‌‌ها را مورد بررسی قرار دهیم. ما به دنبال آن هستیم تا با کشف عوامل اصلی و کلان تحولات و رابطه آن‌ها با یکدیگر، میزان وقوع انقلاب و شبه انقلاب‌های خاورمیانه را با مدلی برآمده از سیستم استنتاج (استنباط) فازی[1] تحلیل نمائیم.

بیان مسئله

مدل‌سازی و بدست آوردن قدرت پیش‌بینی هرچند توسط بسیاری از دیدگاه‌ها و مکاتب فرااثبات‌گرایانه مورد نقد قرار گرفته، اما از اهمیتی کاربردی برخوردار بوده است. نخبگان سیاسی از پژوهشگر اجتماعی انتظار دارند تا با رصد و تحلیل شرایط گذشته و حال، آن‌ها را به تصویری از شرایط احتمالی آینده واصل سازد (Pentland & Liu, 1999).

در میان پدیده‌های اجتماعی، انقلاب‌ها و شبه‌انقلاب‌ها از جایگاهی رفیع به لحاظ اهمیت برخوردار هستند. تغییرات ناشی از این بی‌ثباتی‌ها به شدت اذهان سیاستمدارن و پژوهشگران را به خود مشغول کرده است. از این‌رو، این پژوهش سعی دارد با شناسایی عوامل و قواعد 4 نوع بی‌ثباتی با عناوین انقلاب، خیزش، جنگ داخلی و کودتا، چرایی و چگونگی وقوع این تحولات را در قالب مدلی پویا شناسایی کند.

اما شناسایی این عوامل تنها ابتدای راه است، چراکه در نگاه پراگماتیستی، نخبگان سیاسی به دنبال شناسایی مهمترین عوامل و به عبارت دیگر عوامل کلیدی این تحولات هستند. آن‌ها خوب از محدودیت منابع در دسترس خود خبر دارند و می‌دانند که کنترل و مدیریت همه این عوامل در دوره‌های حساس زمانی وقوع آن‌ها، که زمان به سرعت تنگ می‌شود، تقریباً ناممکن است. از این‌رو، در مرحله بعد پژوهش با استفاده از تکنیک دلفی‌فازی به دنبال شناسایی کلیدی‌ترین عوامل وقوع این تحولات است.

مرحله سوم، به تقاضای عملگرایان سیاسی برای دستیابی به مدلی برای تحلیل آنچه واقع شده و استفاده از آن در پیش‌بینی آنچه احتمالاً در آینده رخ می‌دهد نزدیک می‌سازد. در این مرحله با کمک سیستم استنباط فازی چگونگی ایجاد یک بی‌ثباتی از دل عوامل کلیدی مورد مدل‌سازی قرار می‌گیرد. در این مرحله، یک سیستم کنترل‌کننده ارائه می‌شود. این سیستم کنترل‌کننده فازی[2] یک سیستم پویا[3] را بر اساس تئوری مجموعه‌های فازی[4] طراحی می‌کند (Kandel & Langholz, 1993: xvii) و همان مدل ما است که کلیه خروجی‌ها را با پیش‌فرض قرار گرفتن همه ورودی‌ها در حد وسط از مقیاس‌ پیوسته مثلاً [0،10]، یعنی 5، مرتب تحلیل می‌کند و می‌توان با تغییر اعداد قطعی ورودی‌ها، تغییر در کل مجموعه سیستم و خروجی‌ها را مشاهده نمود به علاوه مدل ارائه شده با بررسی چند نمونه مورد آزمایش قرار می‌گیرد.     

اهمیت و ضرورت پژوهش

اهمیت موضوع این تحقیق را می‌توان در موارد زیر خلاصه نمود:

اهمیت مطالعات خاورمیانه برای ایران، به عنوان منطقه‌ای که در آن مستقر است، و برای جهانیان، به دلیل موقعیت استراتژیک و ژئواکونومیک آن.
اهمیت تحولات انقلابی و شبه انقلابی در علوم انسانی به عنوان بزرگترین پدیده‌های اجتماعی که معمولاً با تغییرات شگرفی همراه هستند.
اهمیت شناخت کلیدی‌ترین عوامل در زمانی‌که محدودیت منابع اقتصادی و زمانی، کنترل همه عوامل را ناممکن می‌سازد.
اهمیت مدل‌سازی و استفاده از آن در پیش‌بینی برای عملگرایان سیاسی، سیاست‌مداران و بسیاری از محققان.
ضرورت تقویت فصل جدیدی از روش‌ها در رشته علوم سیاسی و روابط بین‌الملل داخل کشور
اهداف پژوهش

1-1        هدف اصلی

مدل‌سازی چگونگی وقوع 4 تحول انقلاب، خیزش، جنگ داخلی و کودتا در خاورمیانه عربی

1-2       اهداف فرعی

شناسایی عوامل وقوع انقلاب، خیزش، جنگ داخلی و کودتا در خاورمیانه عربی
شناسایی عوامل کلیدی وقوع انقلاب، خیزش، جنگ داخلی و کودتا در خاورمیانه عربی
شناسایی قواعد حاصل از ترکیب عوامل کلیدی در وقوع انقلاب، خیزش، جنگ داخلی و کودتا
آشنا ساختن پژوهشگران داخلی علوم سیاسی و روابط بین‌الملل با تکنیک دلفی فازی[5]
آشنا ساختن پژوهشگران داخلی علوم سیاسی و روابط بین‌الملل با سیستم استنباط فازی
پرسش‌های پژوهش

1-3      سؤال اصلی

چگونه می‌توان با بکارگیری سیستم استنتاج فازی تحولات انقلابی یا شبه انقلابی خاورمیانه را مدل‌سازی کرد؟

1-4      سؤالات فرعی

عوامل (ورودی‌ها[6]) وقوع انقلاب، خیزش، جنگ داخلی و کودتا خاورمیانه کدامند؟
عوامل کلیدی[7] وقوع انقلاب، خیزش، جنگ داخلی و کودتا خاورمیانه کدامند؟
چگونه عوامل کلیدی با ترکیب با یکدیگر به انقلاب، خیزش، جنگ داخلی و کودتا منتهی می‌شوند؟
فرضیه

در این تحقیق به دنبال پاسخ دادن به سؤال آن می‌باشیم و این کار از طریق اکتشاف و استقرا صورت می‌گیرد. لذا پژوهش اکتشافی و استقرائی است و مبتنی بر فرضیه نمی‌باشد.

متغیرها

متغیرهای این پژوهش بصورت زیر می‌باشند.

1-5      متغیر مستقل

انقلاب، خیزش، جنگ داخلی و کودتا.

1-6       متغیر وابسته

عوامل ایجاد کننده انقلاب، خیزش، جنگ داخلی و کودتا که در حین تحقیق شناسایی می‌شوند.

تعریف نظری و عملیاتی مفاهیم

انقلاب: معانی مختلفی برای انقلاب ارائه شده است. مارکس آن‌را تحول در نظام اقتصادی، ویلفردو پارتو آن‌را به معنای چرخش نخبگان، ماکس وبر و الکسی دوتوکریل از آن به عنوان افزایش قدرت دولت، محافظه‌کاران آن‌را خیال‌پردازی و برخی دیگر آن‌را حل‌کننده بحران مشارکت سیاسی معنی می‌نماید (بشیریه، 1382: 196-194). هانا آرنت انقلاب را پدیده‌ای اجتماعی با مشارکت مردم و همراه با خشونت می‌داند که به تغیر و تحول بنیادین و اساسی در زمینه‌های سیاسی و اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و ایدئولوژیکی یک جامعه گردد (1361: 37).
هرچند تعاریف متعددی از انقلاب وجود دارد، اما این تعاریف شمولیت زیادی دارند و تقریباً همه انواع بی‌ثباتی را در خود جای می‌دهند. این موضوع برای ما مشکل‌آفرین است و مدل‌سازی ما را غیرممکن می‌سازد. لذا باید به دنبال تعاریفی بود که مرز میان انقلاب با سایر تحولات را روشن ساخته باشند. با تعریف انقلاب در معنای اخص تعداد آن در طول تاریخ انگشت‌شمار می‌شود. در اینجا به شماری از این تعاریف رجوع می‌کنیم. از نظر مردیها انقلاب برابر است با دگرگونی سریع، بنیادین و خشونت‌آمیز داخلی در ارزش‌ها و اسطوره‌ها، نهادهای سیاسی‌ـ‌اجتماعی و فعالیت‌های حکومتی (1385: 41). از نظر هانتینگتون انقلاب برابر است با تحولی سریع، بنیادین و خشونت‌آمیز در ارزش‌ها و اسطوره‌های حاکم یک جامعه و در نهادهای سیاسی، ساخت اجتماعی، رهبری و فعالیت و سیاست‌های حکومتی (بشیریه، 1372: 3؛ هانتینگتون، 1386: 385). در تعریفی دیگر انقلاب عبارتست از دگرگونی بنیادی در همه زمینه‌های اجتماعی، اخلاقی، اقتصادی، حقوقی و به‌ویژه سیاسی نسبت به آنچه پیش از انقلاب استوار و پابرجا بوده است و این

چکیده
مطالعه حاضر با هدف استفاده از کرم پرتار Perinereis nuntia در جیره غذایی مولدین میگوی سفید غربی Litopenaeus vannamei و بررسی زمان تخم‌ریزی و هماوری مولدین، رشد، بازماندگی و مقاومت پست‌لارو 15 روزه در برابر استرس‌های محیطی شوری، دما و فرمالین در مرکز آموزش و بازسازی ذخایر آبزیان کلاهی در استان هرمزگان انجام شد. 18 مولد ماده و 18 مولد نر در سه تیمار غذایی با سه تکرار به‌صورت تیمار یک شامل اسکوئید+ ملالیس+ جگر گاو، تیمار دو شامل اسکوئید+ ملالیس+ جگر گاو+ 8% کرم پرتار و تیمار سه شامل اسکوئید+ ملالیس+ جگر گاو+ 12% کرم پرتار قرار گرفتند. غذادهی روزانه در چهار نوبت در ساعات 6، 12، 18 و 24 تا زمان رسیدگی جنسی مولدین و تخم‌ریزی انجام شد. تعداد روز لازم برای رسیدن به رسیدگی جنسی، تعداد و درصد مولدین تخم‌ریزی کرده، تعداد تخم تولیدی، تعداد لارو تولیدی و شاخص‌های رشد لاروها (طول کل و وزن تر) محاسبه شد. جهت بررسی مقاومت لاروها در برابر استرس‌های شوری (10،20، 40 و 50 قسمت در هزار)، دما (10،20، 40 و 50 درجه سانتی گراد) و فرمالین (100 قسمت در میلیون)، لاروها به مدت 30 دقیقه در معرض استرس قرار گرفتند و پس از انتقال به آب تازه، میزان بازماندگی تیمارهای مختلف محاسبه گردید. بر‌اساس نتایج، به‌طور میانگین در تیمار سه پس از گذشت 9 روز از غذادهی، 12 عدد از مولدین ماده به مرحله چهار رسیدگی جنسی رسیدند. در تیمار دو، 9 عدد از مولدین ماده به طور میانگین 13 روز پس از شروع غذادهی آماده جفت‌گیری شدند. همچنین در تیمار یک به‌طور میانگین با گذشت 18 روز از غذادهی، 4 عدد از مولدین ماده مراحل رسیدگی جنسی را پشت‌سر گذاشتند و این تیمارها از لحاظ زمان تخم‌ریزی اختلاف معنی‌دار آماری داشتند (05/0>P ). بیشترین و کمترین میانگین تعداد تخم به‌ترتیب متعلق به تیمار سه (123622 عدد تخم) و تیمار یک (78350 عدد تخم) بود و اختلاف معنی‌داری بین تیمارها مشاهده شد (05/0>P ). همچنین در مراحل لاروی ناپلیوس و پست‌لاروی، تیمار سه بیشترین تعداد و بعد از آن تیمار دو و همچنین تیمار یک کمترین تعداد لارو تولیدی را داشتند و همه تیمارها نسبت به یکدیگر دارای اختلاف معنی‌داری بودند (05/0>P ). در بررسی شاخص‌های رشد لاروها، بیشترین و کمترین میانگین طولی و وزنی به‌ترتیب متعلق به تیمار سه و تیمار یک بوده و تیمارهای دو و سه نسبت به تیمار یک دارای اختلاف معنی‌داری بودند (05/0>P ). در مقاومت به استرس‌های محیطی در آزمایشات استرس شوری، دما و فرمالین، بیشترین بازماندگی به تیمار سه و کمترین بازماندگی به تیمار یک اختصاص داشت. با‌‌توجه به نتایج بدست آمده از این پژوهش می‌توان گفت که رشد گنادها، رسیدگی جنسی، سرعت تخم‌ریزی، کیفیت تخم‌ها و لاروهای تولیدی و مقاومت لاروها در برابر استرس‌های محیطی در مولدین میگوی سفید غربی که با 12% کرم پرتار در جیره تغذیه شده بودند نسبت به مولدین تغذیه شده با 8% از این کرم و مولدین شاهد افزایش می‌یابد.

کلمات کلیدی: میگوی سفید غربی Litopenaeus vannamei، کرم پرتار Perinereis nuntia، جیره غذایی، رشد، استرس‌های محیطی

 

صفحه
فهرست مطالب                                                                                                            
1
فصل اول
1
مقدمه و کلیات
1
1-1  مقدمه
5
1-1-1 اهداف و فرضیات
5
1-1-2 جنبه نوآوری تحقیق
6
1-2 کلیات
6
1-2-1 پراكندگی میگوها و مناطق زیست
6
1-2-2 طبقه بندی میگوهای پنائیده
7
1-2-3 چرخه زندگی میگو
7
1-2-4 تخم‌ریزی
8
1-2-4-1 انکوباسیون تخم
8
1-2-5 مراحل لاروی
8
1-2-5-1 مرحله ناپلیوس
8
1-2-5-2 مرحله پروتوزوآ
9
1-2-5-3 مایسیس
9
1-2-5-4 مرحله پست‌لاروی (پس نوزادی)
9
1-2-5-5 سایر مراحل زندگی
10
1-2-6 دستگاه تولید مثل
10
1-2-7 اهمیت آبزی‌پروری
14
1-2-8 تکثیر‌و‌پرورش میگوهای خانواده پنائیده
17
1-2-8-1 تکثیر‌و ‌پرورش میگوی وانامی (سفید غربی)
18
1-2-8-2 پرورش میگوی وانامیدر ایران
19
1-2-9  نیازهای آبزی‌پروری موفق (با تاکید بر اهمیت غذا)
21
1-2-10 غذای زنده در آبزی‌پروری
21
1-2-11 مروری بر کرم‌های پرتار و اهمیت آن‌ها
24
فصل دوم
24
مروری بر مطالعات پیشین
28
فصل سوم
28
مواد و روش ها
 

28
3-1 محل اجرای آزمایش
28
3-2 طرح آزمایش
29
3-3  وسایل، تجهیزات و مواد مورد استفاده
29
3-3-1 وسایل آزمایشگاهی و اندازه گیری
30
3-3-2 مواد شیمیایی
30
3-4 مواد غذایی
31
3-5 سایرتجهیزات و مواد مورد استفاده
31
3-6 آماده سازی مخازن
32
3-7   تامین و ضدعفونی آب مورد نیاز پرورش
32
3-8 آبگیری مخازن و تنظیم فاکتورهای فیزیکوشیمیایی آب
32
3-9 انتقال مولدین به مخازن
33
3-10 غذادهی مولدین و رسیدگی جنسی
35
3-11 تخم‌ریزی و انتقال لاروها
35
3-12 شمارش و توزیع لاروها به مخازن
36
3-13 عملیات پرورش، غذادهی و بررسی سلامت لاروها
38
3-14 تعویض آب و خارج نمودن مواد زائد در مخازن لاروی
39
3-15 تعیین شاخص‌های رشد و بازماندگی در لاروها
40
3-16 نحوه انجام تست‌های استرس شوری، دما و فرمالین
42
3-17 تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها
43
فصل چهارم
43
نتایج
43
4-1 شاخص‌های کیفی آب
44
4-2 میانگین وزن اولیه مولدین
44
4-3 مدت زمان لازم تا حصول به رسیدگی جنسی مولدین
45
4-4 درصد مولدین ماده تخم‌ریزی کرده در مدت زمان 20 روز
45
4-5 تعداد تخم تولیدی از مولدین
46
4-6 بازماندگی لاروهای مرحله ناپلیوس
46
4-7 بازماندگی لاروهای مرحله پست‌لارو
46
4-8 طول کل و وزن ترپست‌لاروها در پایان دوره آزمایشی
47
4-9 تست‌های استرس
 

47
4-9-1 تست استرس شوری 50 قسمت در هزار
48
4-9-2 تست استرس شوری 40 قسمت در هزار
48
4-9-3 تست استرس شوری 20 قسمت در هزار
48
4-9-4 تست استرس شوری 10 قسمت در هزار
49
4-9-5 تست استرس دمای 50 درجه سانتی‌گراد
49
4-9-6 تست استرس دمای 40 درجه سانتی‌گراد
50
4-9-7 تست استرس دمای 20 درجه سانتی‌گراد
50
4-9-8 تست استرس دمای 10 درجه سانتی‌گراد
51
4-9-9 تست استرس فرمالین 100 قسمت در میلیون
52
فصل پنجم
52
بحث و نتیجه‌گیری
59
نتیجه‌گیری کلی
60
آزمون فرضیات
61
فصل ششم
61
پیشنهادات
 

صفحه
فهرست جدول ها
29
جدول 3-1 تیمارهای غذایی مورد استفاده در طول دوره تغذیه مولدین میگوی Litopenaeus Vannamei برای حصول به رسیدگی جنسی
43
جدول 4-1 میانگین دامنه تغییرات شاخص‌های کیفی آب در طول دوره تغذیه مولدین میگوی Litopenaeus Vannamei تا زمان حصول به رسیدگی جنسی
43
جدول 4-2 میانگین دامنه تغییرات پارامترهای کیفی آب در طول دوره پرورش لاروهای تولیدی از مولدین میگوی Litopenaeus Vannamei
44
جدول 4-3 میانگین وزن اولیه مولدین میگوی Litopenaeus Vannamei بر حسب گرم در هر تیمار آزمایشی
45
جدول 4-4 میانگین تعداد روزهای رسیدن به رسیدگی جنسی مولدین میگوی Litopenaeus Vannamei در تیمارهای آزمایشی در یک دوره 20 روزه
45
جدول 4-5 درصد مولدین ماده Litopenaeus Vannamei تخم‌ریزی کرده در هر تیمار آزمایشی در دوره 20 روزه
45
جدول 4-6 میانگین تعداد تخم تولیدی مولدین میگوی Litopenaeus Vannamei در تیمارهای آزمایشی
46
جدول 4-7 میانگین تعداد لاروهای مرحله ناپلیوس تولیدی مولدین میگوی Litopenaeus Vannamei در تیمارهای آزمایشی
46
جدول 4-8 میانگین تعداد پست‌لارو تولیدی از مولدین میگوی Litopenaeus Vannamei تحت تیمارهای آزمایشی
47
جدول 4-9 میانگین طول کل لاروها (میلی‌متر) در پایان دوره پرورش
47
جدول 4-10 میانگین وزن تر لاروها (میلی‌گرم) درپایان دوره پرورش
47
جدول 4-11 میانگین درصد بازماندگی لاروها در برابر استرس شوری 50 قسمت در هزار
48
جدول 4-12 میانگین درصد بازماندگی لاروها در برابر استرس شوری 40 قسمت در هزار
48
جدول 4-13 میانگین درصد بازماندگی لاروها در برابر استرس شوری 20 قسمت در هزار
49
جدول 4-14 میانگین درصد بازماندگی لاروها در برابر استرس شوری 10 قسمت در هزار
49
جدول 4-15 میانگین درصد بازماندگی لاروها در برابر استرس دمای 50 درجه سانتی‌گراد
49
جدول 4-16 میانگین درصد بازماندگی لاروهادر برابر استرس دمایی 40 درجه سانتی ‌گراد
50
جدول 4-17 میانگین درصد بازماندگی لاروهادر برابر استرس دمایی 20 درجه سانتی ‌گراد
50
جدول 4-18 میانگین درصد بازماندگی لاروها در برابر استرس دمایی 10 درجه سانتی‌گراد
 

51 

 
جدول 4-19 میانگین درصد بازماندگی لاروها در برابر استرس فرمالین 100 قسمت در میلیون

 

صفحه
فهرست شکل ها
7
شکل 1-1 مراحل مختلف زندگی میگوها
30
شکل 3-1 دستگاه‌های اندازه گیری فاکتورهای فیزیکوشیمیایی آب و زیست سنجی
31
شکل 3-2 مواد غذایی مورد استفاده مولدین میگوی Litopenaeus Vannamei به ترتیب از بالا و راست به چپ کرم پرتار Perinereis Nuntia، ملالیس، جگر گاو و اسکوئید
33
شکل 3-3 وزن کشی مولدین میگوی Litopenaeus Vannamei برای انتقال به مخازن آزمایشی
34
شکل 3-4 وزن کردن غذاها و آماده سازی آن‌ها برای مولدین میگوی Litopenaeus Vannamei در هر وعده غذایی
36
شکل 3-5 آماده سازی مخازن لاروی، انتقال لاروها به مخازن و بررسی روزانه وضعیت لاروهای تولیدی مولدین میگوی Litopenaeus Vannamei
38
شکل 3-6 غذاهای لاروی مورد استفاده در دوره پرورش لاروهای تولیدی از راست به چپ فلک آرتمیا، غذای M.C.F، جلبک کیتوسروس و ناپلی آرتمیا
39
شکل 3-7 تعویض آب روزانه لاروهای تولیدی مولدین میگوی Litopenaeus Vannamei
40
شکل 3-8 اندازه گیری طول کل پست‌لاروهای تولیدی مولدین میگوی Litopenaeus Vannamei برای بررسی رشد آن‌ها
42
شکل 3-9 آماده سازی تشت های محتوی آب با شوری های مختلف و انتقال لاروها به آن‌ها برای انجام تست استرس شوری
 
فصل اول
مقدمه و کلیات
1-1 مقدمه
رشد کنونی جمعیت جهان و نیاز روزافزون به پروتئین، نیازمند راهکارهای بهینه در تامین این ماده غذایی است، در همین راستا فعالیت‌های شیلاتی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده و می‌تواند یکی از محورها و راهبردهای تولید پروتئین مورد نیاز کشور باشد. افزایش تولید آبزیان مرهون افزایش تولید در زیر‌بخش آبزی‌پروری است (زارع و پورعاشوری، 1386)، در‌حالی که میزان صید آبزیان در طی دو دهه اخیر تقریبا ثابت بوده و یا افزایش اندکی را نشان می‌دهد. به‌منظور پاسخگویی به تقاضای روز‌افزون مردم، آبزی‌پروری

فصل اول: مقدمه
1-1- پیشگفتار
اتوماسیون ساختمان، یک شبکه هوشمند است که سیستم های مکانیکی و روشنایی را کنترل و مانیتور می کند. هدف، خلق یک ساختمان هوشمند است که مصرف انرژی و

 

3-5-2-2 انواع تابع عضویت. 32
3-5-2-3 عملیات ریاضی در مجموعه های فازی. 34
3-5-3 روابط فازی. 35
3-5-4 قواعد فازی IF THEN. 35
3-5-5 روشهای غیر فازی ساز . 36
3-5-5-1 روش های تبدیل یک کمیت فازی به کمیت کلاسیک. 36
3-6 سیستم استنتاج فازی. 38
3-6-1 روش استلزام ممدانی. 38
3-6-2 مراحل ساخت FIS. 39

فصل چهارم : مطالعه موردی. 40
4-1 مقدمه. 41
4-2 معرفی منطقه مورد مطالعه و اطلاعات مورد استفاده. 41
4-2-1 منطقه مورد مطالعه. 41
4-2-2 اطلاعات مورد استفاده . 47
4-3 انتخاب پارامترهای موثر هواشناسی در پیش بینی شاخص SPI 49
4-4 ساختار سیستم FIS و مدلهای ایجاد شده.. 58
4-4-1 تعریف ساختار کلی FIS. 59
4-4-2 مدلهای ساخته شده به تفکیک حوضه های آبریز. 60
4-5 نتایج پیش بینی خشکسالی هواشناسی در منطقه مورد مطالعه. 65
فصل پنجم : جمع بندی و پیشنهادات. 76
5-1 جمع بندی. 77
5-2 پیشنهادات. 78
منابع و مآخذ. 80
منابع فارسی:. 80
منابع لاتین:. 80
پیوست الف . 83
پیوست ب . 90
پیوست ج . 106

فهرست جداول
(جدول 3-1) : مقادیر SPI مختلف و احتمالات تجمعی مرتبط با آن.. 27
(جدول 3-2) : مقادیر SPI و وضعیت اقلیمی متناظر با آن . 27
(جدول 3-3) : (جدول 3-3) نمونه ای از یک سیستم قاعده – بنیاد فازی 36
(جدول 4-1) : تعداد سالهای قرار گیری حوضه های آبریز استان تهران در دسته بندی های SPI از سال
1355 تا 1385. 50
(جدول 4-2) : ارتباط آماری مقادیر SPI حوضه های آبریز با یکدیگر در فاصله زمانی سالهای 1355 تا 1385 به تفکیک سناریو بر اساس ضریب همبستگی 51
(جدول 4-3) : حدود جغرافیایی هر یک از زون های مورد استفاده در تحقیق 54
(جدول 4-4) : َشماره زون های جغرافیایی و ماه هایی که متغیرهای هواشناسی آنها ارتباط آماری قوی تری را با نمایه بارش استاندارد شده نشان داده اند 56
(حدول 4-5) انتخاب موثر ترین پارامتر ورودی و سناریو مربوطه به تفکیک حوضه آبریز…………………………………………… 58
(جدول4-6)- علایم اختصاری بکار رفته شده در خروجی مدلها. 61
(جدول 4-7) مشخصات مدلهای ساخته شده به تفکیک هر حوضه آبریز. 61
(جدول4-8) مشخصات قوانین فازی مورد استفاده در حوضه های مورد مطالعه 64
(جدول 4-9) خلاصه نتایج اماری مدل پیش بینی SPI به تفکیک حوضه آبریز 66
(حدول 4-5) انتخاب موثر ترین پارامتر ورودی و سناریو مربوطه حوضه آبریز کرج و لتیان……………………………………… 71
(جدول 4-11) نتایج مدل پیش بینی SPI در حوضه آبریز سد کرج بر اساس سه کلاس اقلیمی ……………………………………….. 67
(جدول 4-12)نتایج مدل پیش بینی SPI در حوضه آبریز سد طالقان بر اساس سه کلاس اقلیمی…………………………………….. 67
(جدول 4-13)نتایج مدل پیش بینی SPI در حوضه آبریز سد ماملو بر اساس سه کلاس اقلیمی………………………………………… 67
(جدول 4-14)نتایج مدل پیش بینی SPI در حوضه آبریز سد لتیان بر اساس سه کلاس اقلیمی………………………………………… 67
(جدول 4-15)نتایج مدل پیش بینی SPI در حوضه سد لار بر اساس سه کلاس اقلیمی……………………………………………… 67











فهرست شکل ها
(شکل3-1): توزیع گاما با مقادیر پارامتری 2= و 1=….. 22
(شکل 3-2): مقایسه احتمال تجمعی و شاخص SPI در فورت کالینز کلورادو 23
(شکل 3-3): توزیع نرمال SPI با میانگین صفر و واریانس صفر.. 25
(شکل 3-4): سری زمانی مقادیر SPI براساس مجموع بارش سه ماهه (اکتبر، نوامبر و دسامبر) از سال 1922 تا 1998……………………. 26
(شکل 3-5): سری زمانی مقادیر SPI براساس مجموع بارش دوازده ماهه از سال 1922 تا 1998…………………………………… 26
(شکل 3-6 ) مقایسه دقت و معنا در دنیا واقعی………….. 30
(شکل 3-7 ) الف- مجموعه کلاسیک ، ب- مجموعه فازی ……… 31
(شکل 3-8) (a) تابع عضویت مثلثی ، (b) تابع عضویت ذوزنقه ای 32
(شکل 3-9) (a) تابع گوسی ساده ، (b) تابع عضویت گوسی ترکیبی 32
(شکل 3-10 ) تابع عضویت زنگوله ای…………………. 33
(شکل 3-11) (a) تابع عضویت نامتقارن ، (b) تابع عضویت تفاضل دو تابع حلقوی، © تابع عضویت ضرب دو تابع حلقوی ………………….. 33
(شکل 3-12) (a) تابع عضویتZ، (b) تابع عضویت Pi، © تابع عضویت S 34
(شکل 3-13) توابع عضویت اجتماع، اشتراک و متمم فازی…… 35
(شکل 3-14 ) نمایش گرافیکی استلزام ممدانی برای ورودی غیر فازی 39
(شکل 4-1)، موقعیت سدهای استان تهران (سایت اینترنتی شرکت سها می‌آب منطقه ای تهران)……………………………………… 43
(شکل 4-2): منابع رطوبت بارندگی‌های ایران در فصل پاییز (اقتباس از علیجانی،1381) ………………………………… 45
(شکل 4-3): منابع رطوبت بارندگی‌های ایران در فصل زمستان (اقتباس از علیجانی،1381)…………………………………… 46
  (شکل4-4): منابع رطوبت بارندگی‌های ایران در فصل بهار (اقتباس از علیجانی،1381)…………………………………… 46
(شکل 4-5): منابع رطوبت بارندگی‌های ایران در فصل تابستان (اقتباس از علیجانی،1381)…………………………………… 47
(شکل 4-6): موقعیت ایستگاه های باران سنجی مورد استفاده نسبت به چهار حوضه مورد بررسی…………………………………….. 48
(شکل 4-7): برازش تابع توزیع گاما بر روی داده ای بارش فصل بهار حوضه آبریز کرج…………………………………………… 49
(شکل 4-8): برازش تابع توزیع گاما بر روی داده ای بارش فصل بهار حوضه آبریز لتیان…………………………………………. 49
شکل (4-9): گستره محدوده 45 گانه جغرافیایی که اطلاعات جوی در 34 زون آن در تحلیلهای آماری استفاده شده است……………………. 55
(شکل 4-10) مقادیر بیشینه MI پارامتر ارتفاع معادل فشار در سطح 300 میلی بار و SPI حوضه آبریز لتیان برای سناریو زمستان به تفکیک هر زون 56
(شکل4-11) – مقادیر بیشینه MI پارامتر ارتفاع معادل فشار در سطح 300 میلی بار و SPI حوضه آبریز ماملو برای سناریو زمستان به تفکیک هر زون 56
(شکل 4-12) – مقادیر بیشینه MI پارامتر ارتفاع معادل فشار در سطح 300 میلی بار و SPI حوضه آبریز لار برای سناریو زمستان به تفکیک هر زون 57
(شکل 4-13) – مقادیر بیشینه MI پارامتر ارتفاع معادل فشار در سطح 850 میلی بار و SPI حوضه آبریزکرج برای سناریو زمستان+بهار به تفکیک هر زون……………………………………………… 57
(شکل 4-14) – مقادیر بیشینه MI پارامتر ارتفاع معادل فشار در سطح 850 میلی بار و SPI حوضه آبریز طالقان برای سناریو زمستان+بهار به تفکیک هر زون…………………………………………… 57
(شکل4-15)، نمودار گردشی فرآیند استنتاج فازی مورد استفاده 62
(شکل 4-16) توابع عضویت الف) ورودی و ب) خروجی مدل استنتاج فازی حوضه آبریز سد لار ………………………………………… 63
(شکل 4-17) توابع عضویت الف) ورودی و ب) خروجی مدل استنتاج فازی حوضه آبریز سد لتیان………………………………….. 63
(شکل 4-18) توابع عضویت الف) ورودی و ب) خروجی مدل استنتاج فازی حوضه آبریز سد ماملو………………………………….. 63
(شکل 4-19) توابع عضویت الف) ورودی و ب) خروجی مدل استنتاج فازی حوضه آبریز سد طالقان ………………………………… 64
(شکل 4-20) توابع عضویت الف) ورودی و ب) خروجی مدل استنتاج فازی حوضه آبریز سد کرج……………………………………. 64
(شکل 4-21) سری زمانی مقادیر مشاهداتی و محاسباتی SPI دسته اطلاعات آموزش ی برای حوضه آبریز لار برای21 سال………………….. 66
(شکل 4-22) سری زمانی مقادیر مشاهداتی و محاسباتی SPI دردسته اطلاعات صحت سنجی برای حوضه آبریز لار برای10 سال……………….. 66
(شکل 4-23) سری زمانی مقادیر مشاهداتی و محاسباتی SPI دسته اطلاعات آموزش ی برای حوضه آبریز کرج برای21 سال…………………. 67
(شکل 4-24) سری زمانی مقادیر مشاهداتی و محاسباتی SPI دردسته اطلاعات صحت سنجی برای حوضه آبریز کرج برای10 سال………………. 67
(شکل 4-25) سری زمانی مقادیر مشاهداتی و محاسباتی SPI دسته اطلاعات آموزش ی برای حوضه آبریز طالقان برای21 سال………………. 67
(شکل 4-26) سری زمانی مقادیر مشاهداتی و محاسباتی SPI دردسته اطلاعات صحت سنجی برای حوضه آبریز طالقان برای10 سال……………. 68
(شکل 4-27) سری زمانی مقادیر مشاهداتی و محاسباتی SPI دسته اطلاعات آموزش ی برای حوضه آبریز ماملو برای21 سال……………….. 68
(شکل 4-28) سری زمانی مقادیر مشاهداتی و محاسباتی SPI دردسته اطلاعات صحت سنجی برای حوضه آبریز ماملو برای10 سال…………….. 68
(شکل 4-29) سری زمانی مقادیر مشاهداتی و محاسباتی SPI دسته اطلاعات آموزش ی برای حوضه آبریز لتیان برای21 سال……………….. 69
(شکل 4-30) سری زمانی مقادیر مشاهداتی و محاسباتی SPI دردسته اطلاعات صحت سنجی برای حوضه آبریز لتیان برای10 سال…………….. 69
(شکل 4-31) نتایج آماری مدل پیش بینی SPI حوضه آبریزسد کرج، الف- مرحله آموزش ، ب- مرحله صحت سنجی……………………….. 69
(شکل 4-32) نتایج آماری مدل پیش بینی SPI حوضه آبریزسد طالقان، الف- مرحله آموزش ، ب- مرحله صحت سنجی……………………….. 70
(شکل 4-33) نتایج آماری مدل پیش بینی SPI حوضه آبریزسد ماملو، الف- مرحله آموزش ، ب- مرحله صحت سنجی……………………….. 70
(شکل 4-34) نتایج آماری مدل پیش بینی SPI حوضه آبریزسد لتیان، الف- مرحله آموزش ، ب- مرحله صحت سنجی……………………….. 70
(شکل 4-35) نتایج آماری مدل پیش بینی SPI حوضه آبریزسد لار، الف- مرحله آموزش ، ب- مرحله صحت سنجی……………………….. 71
(شکل 4-36) نتایج آماری مدل پیش بینی SPI حوضه آبریزسد لتیان با MI کمتر الف- مرحله آموزش ، ب- مرحله صحت سنجی……………… 71
(شکل 4-37) نتایج آماری مدل پیش بینی SPI حوضه آبریزسد کرج با MI کمتر الف- مرحله آموزش ، ب- مرحله صحت سنجی……………… 71
(شکل 4-38)، سری زمانی مقادیر مشاهداتی و محاسباتی دو دسته اطلاعات آموزش و صحت سنجی بر اساس کلاس SPI در فاصله سالهای 1355 تا 1385، برای حوضه آبریز لار (مقدار 1 معرف ترسالی، 0 معرف میانه و -1 معرف خشکسالی) 73
(شکل 4-39)، سری زمانی مقادیر مشاهداتی و محاسباتی دو دسته اطلاعات آموزش و صحت سنجی بر اساس کلاس SPI در فاصله سالهای 1355 تا 1385، برای حوضه آبریز لتیان (مقدار 1 معرف ترسالی، 0 معرف میانه و -1 معرف خشکسالی) 73
(شکل 4-40)، سری زمانی مقادیر مشاهداتی و محاسباتی دو دسته اطلاعات آموزش و صحت سنجی بر اساس کلاس SPI در فاصله سالهای 1355 تا 1385، برای حوضه آبریز ماملو (مقدار 1 معرف ترسالی، 0 معرف میانه و -1 معرف خشکسالی) 73
(شکل 4-41)، سری زمانی مقادیر مشاهداتی و محاسباتی دو دسته اطلاعات آموزش و صحت سنجی بر اساس کلاس SPI در فاصله سالهای 1355 تا 1385، برای حوضه آبریز طالقان (مقدار 1 معرف ترسالی، 0 معرف میانه و -1 معرف خشکسالی) 73
(شکل 4-42)، سری زمانی مقادیر مشاهداتی و محاسباتی دو دسته اطلاعات آموزش و صحت سنجی بر اساس کلاس SPI در فاصله سالهای 1355 تا 1385، برای حوضه آبریز کرج (مقدار 1 معرف ترسالی، 0 معرف میانه و -1 معرف خشکسالی) 74

چکیده
تشخیص الگوی وقوع خشکسالی و پایش آن در تعیین رویکرد بهینه به‌ مدیریت منابع آب بویژه در خصوص منابع تامین کننده آب کلان شهرهایی که از منظر اقلیمی در معرض وقوع حوادث خشکسالی واقعند، اهمیت دارد. در این میان، شهر تهران با بهره‌گیری از پنج حوضه آبریز و سدهای مربوطه (امیرکبیر، لار، لتیان، طالقان و ماملو) در معرض خشکسالی و لطمات آن واقع است. در این مقاله با استفاده از اطلاعات جوی در محدوده جغرافیایی [˚0، ˚60] شمالی و [˚0، ˚90] شرقی (با دقت 10×10 درجه) و شامل اطلاعات ماهانه دما و ارتفاع معادل فشار از سال 1948 تا 2008 میلادی در سطوح 1000، 850، 700، 500 و 300 میلی بار به پیش‌بینی میان مدت خشکسالی هواشناسی (با زمان پیش‌دید 5/2 و 5/4 ماه) با استفاده از نمایه بارش استاندارد شده (SPI) در بارش فصول زمستان، بهار، پاییز و مجموع فصول زمستان و بهار، پاییز و زمستان، پاییزو زمستان و بهار پرداخته شده است. در این تحقیق پس از شناسایی نقطه-پارامترهای جوی موثر بر الگوی بارش در مناطق مورد نظر و با استفاده از معیار آماری مناسب، به توسعه یک سیستم استنتاج فازی به منظور پیش‌بینی شاخص (SPI) پرداخته شده است. پارامترهای منتخب در این تحقیق، ارتفاع معادل فشار ثبت شده جو در دو سطح 850 و 300 میلی بار است. نتایج گویای کارایی مناسب این تخمینگر در پیش‌بینی خشکسالی هواشناسی با دقت مناسب مکانی بوده و در نهایت با استفاده از شاخص‌های آماری مناسب کارایی این رویکرد کمی شده است.

کلمات کلیدی:
پیش‌بینی خشکسالی، نمایه استاندارد شده بارش، سیستم استنتاج فازی، خشکسالی هواشناسی

فصل اول:
کلیات تحقیق

1-1 مقدمه
تغییر در الگوی بارش و تغییرات زمانی وتوزیع فصلی بارش تاثیرات اقتصادی واجتماعی زیادی بر کشور ما که عمدتا دارای اقلیم خشک ونیمه خشک است, دارد. مطالعه و بررسی تغییرات آب و هوایی و شناخت رفتار متغیرهای مختلف هواشناسی مثل بارش، دمای هوا و فشار بخصوص در مناطقی که با تنوع آب و هوایی گوناگون و وقوع دوره های خشک و تر شدید مواجه هستند، اهمیت زیادی دارد. بحث پیش بینی متغیرهای مختلف هواشناسی بویژه در کشورهایی که تاحدی با خشکسالی مواجه هستند و یا در آستانه خشکسالی قرار دارند بسیار مهم و حائز اهمیت است. از طرف دیگر در مناطقی که دارای ترسالی های متعدد و شرایط سیلابی نیز هستند این پیش بینی ها مفید و دارای ارزش خاصی خواهد بود. یکی از مهمترین اطلاعات مورد نیاز برای برنامه ریزی و مدیریت منابع آبی، شناخت رفتار متغیرهای آب و هوایی جهت پیش بینی کوتاه مدت یا دراز مدت متغیرهای هیدرولوژیکی می باشد. در برخی موارد این
پیش بینی ها در باز ه های زمانی کوتاه مدت صورت می گیرد که به نوبه خود برای تصمیم گیری های کوتاه مدت مورد استفاده قرار می گیرند. اما گاهی این پیش بینی ها در بازه های زمانی دراز مدت مانند ماهانه و یا فصلی صورت می گیرند که اهمیت زیادی برای برنامه ریزی های فصلی و سالانه مدیریت منابع آب در بسیاری از حوزه های آبریز کشور که متکی به منابع آب سطحی هستند، دارد.
1-2 بیان مسأله اساسی تحقیق :
یکی از جدی‌ترین چالش‌های پیشرو در دهه اخیر در دسترس بودن منابع آب و تأثیرات اقلیمی بر روند بارش و خشکسالی است. از عمده موانع در تخصیص و اولویت بندی منابع آبی، عدم اطلاع و پیش‌بینی معتبر در زمان مناسب می‌باشد. یکی از پارامترهای معتبر در خصوص تعیین رژیم بارش اندیس استاندارد شده (SPI[1]) بارندگی می‌باشد. مک‌کی[2] و همکاران (1995و 1993) این پارامتر را به منظور تعریف و پایش هواشناختی بارش ارائه دادند.. امروزه مرکز اقلیم کلرادو، مرکز اقلیم منطقه ای غرب ایالات متحده و مرکز ملی مبارزه با خشکسالی ایالات متحده از این اندکس برای پایش شرایط فعلی خشکسالی در ایالات متحده سود می‌برند. این اندکس به تحلیلگر امکان مشخص کردن بی سابقه بودن یک خشکسالی یا یک تر سالی را در مقیاس زمانی مشخص برای هر منطقه ای از زمین که دارای سابقه آمار تاریخی باشد را میدهد. در این تحقیق با استفاده از سیستم های استنتاج فازی، مدل پیش بینی SPI توسعه داده خواهد شد
.
1-3 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
در زمینه پیش بینی شاخص SPI با استفاده از روشهای مختلف آماری و هوش مصنوعی، تحقیقاتی بسیار کمی در سطح بین المللی انجام شده است. در این زمینه، تاکنون تحقیقی برای استفاده از سیستم استنتاج فازی )FIS[3]( صورت نگرفته است و انتظار می رود نتایج این تحقیق به توسعه مدلی منجر شود که با استفاده از اطلاعات هواشناسی ماهواره ای پیش بینی دوره های کم بارش و پربارش را با استفاده از سیستم استنتاج فازی فراهم نماید.

1-4 سوال تحقیق
آیا امکان استفاده از اطلاعات هواشناسی در محدوده های موثر بر سیستم های باران زای محدوده مورد مطالعه به منظور پیش بینی دوره های کم بارش و پربارش در مقیاس فصلی وجود دارد؟

1- 5 اهداف تحقیق:
یکی از مهم ترین چالش‌هایی که سیستم مدیریت منابع آب کشور در دهه اخیر با آن مواجه بوده است، تعدد و شدت قابل ملاحظه خشکسالی های بوقوع پیوسته بوده است. عدم وجود یک سامانه پیش بینی و هشداررسانی دوره های پربارش و کم بارش، مشکلات مواجهه با این شرایط حدی هیدرولوژیکی را دوچندان نموده است.
افزایش فراوانی و شدت خشکسالی‌ها ناشی از تغییر الگوی بارش وتبخیر وتعرق می‌تواند یکی از پیامد های تغییر آب وهوا بر چرخه سالانه هیدرولوژیکی باشد بطوریکه افزایش دما در زمستان باعث جلو افتادن پدیده ذوب برف و در نتیجه تغییر زمان وقوع رواناب بیشینه در فصل بهار و کاهش رواناب در تابستان شود. بر اساس تحقیقات انجام